18 december 2015 , pag. 10
Vrieskou dreigt op de vlucchtelingenroute Vluchtelingen in Europa trekken in de vrieskou van grensplaats naar grensplaats. Onze verslaggever Willem Dekker reisde naar de grens tussen Griekenland en Macedonië. WILLEM DEKKER
P
luimpjes ademlucht stijgen boven de 700 vluchtelingen uit. Als kleine fabriekjes. Het is koud in de rij voor de trein in het vluchtelingenkamp Vinojug in Gevgelije, op de grens van Griekenland en Macedonië. Rond het vriespunt. Moeders wikkelen baby’s in dekens, kleuters dragen sjaals en mutsen, net gekregen van hulpverleners. Mannen klappertanden met dekens om hoofd en lijf. Hier in Macedonië zijn nog geen doden gevallen, maar in Griekenland stierven vorige week drie baby’s aan onderkoeling. En dan moet de sneeuw op de Balkan nog vallen. Deze winter zal de vluchtelingenstroom sterk afnemen, zo is de verwachting in West-Europa. Want in de kou stappen vluchtelingen niet in de wankele rubberboten om over het afgekoelde zeewater van Turkije naar de Griekse eilanden te varen. Het aantal vluchtelingen dat Griekenland bereikt is volgens officiële cijfers afgenomen. Dat komt niet alleen door de winter, maar ook omdat sinds kort alleen nog Syriërs, Irakezen en Afghanen bij de grenzen worden doorgelaten. Andere, zogeheten economische, vluchtelingen mogen de grens met Macedonië niet meer over. Het gaat om ongeveer 10 procent van de vluchtelingen. Dat geeft problemen. Daarom ontruimden de Grieken vorige week een kamp aan de andere kant van de grens. Iraniërs, Pakista-
Vluchtelingenstroom naar West-Europa NEDERLAND Amsterdam
Hongaarse grens gesloten voor vluchtelingen
DUITSLAND DU
OOSTENRIJK HONGARIJE SLOVENIË KROATIË BOSNIË
Belgrado B
SERVIË
MACEDONIË Thessaloniki
Ankara A
GRIEKENLAND
TURKIJE
Athene
SYRIË
IRAK
B
D Damascus
200 km
© DvhN161215 | RH
800.000 maakten oversteek Bijna 800.000 vluchtelingen hebben de oversteek van Turkije naar Griekenland gemaakt. Dat zijn de laatste officiële cijfers van de UNHCR, de hulporganisatie van de VN. Het werkelijke aantal is waarschijnlijk veel groter, omdat lang niet alle vluchtelingen zijn geregistreerd. Van de 800.000 vluchtelingen komt
60 procent uit Syrië, 24 procent uit Afghanistan en 5 procent uit Irak. Deze maand arriveren op de Griekse eilanden 3400 vluchtelingen per dag, dat was in november nog 5000. Behalve vanuit Turkije proberen vluchtelingen ook via Italië (150.000) en Spanje (3600) Europa binnen te komen.
‘Ik moest het leger van Assad in, dat wilde ik niet’ ni, Libanezen en Afrikanen zijn naar een stadion in Athene gebracht. Daar zitten ze te wachten op wat komen gaat. Terug kunnen of willen ze niet. Ze hebben huis en haard verkocht voor deze reis. De Europese Commissie wil de Europese grenzen beter bewaken. ,,Maar dat helpt niet. Vluchtelingen zijn net als water: ze zoeken een andere weg als hun route geblokkeerd is’’, zegt Katarina Ilievska van SOS Kinderdorpen. Ze reist bijna dagelijks door de Balkanlanden. Maar nog steeds komen overvolle bootjes met vluchtelingen op de Griekse eilanden aan. Als ze de zeereis hebben overleefd, denken ze het ergste te hebben gehad. Maar op de trektocht door Europa wacht hen kou en onverwarmde tenten. De situatie dreigt steeds nijpender te worden. Alle 700 vluchtelingen in Gevgelija proberen in de ‘Gorbatsjov’ te komen, de oude Russische locomotief met treinstellen die de Macedonische regering inzet om vluchtelingen zo snel mogelijk naar het noorden van het land te brengen. Naar Tabanovce, dat grenst aan Servië. Een dag eerder blokkeerden boze taxichauffeurs de rails. Zij mochten de vluchtelingen niet meer vervoeren en dat scheelt hen in de portemonnee; voor een ritje van de zuidgrens naar de noordgrens vragen ze 25 euro per persoon. Maar nu mogen ze weer, de regels zijn teruggedraaid. Fitas Alanag (32) staat met een deken om zich heen te wachten in de rij voor de trein. Hij zegt met zijn vrouw en twee kinderen uit Syrië te zijn gevlucht. ,,Ik kom uit Damascus. Ik was verpleegkundige in het ziekenhuis en we hadden het goed. Maar door de oorlog heb ik geen werk meer. Ik moest het leger van Assad in. Dat wilde ik niet.’’ Alanag is met broers en andere familieleden van zijn vrouw via Turkije en Griekenland in Macedonië aangekomen. Mensensmokkelaars hebben hen aan de Turkse westkust op een rubberboot gezet op weg naar een Grieks eiland. ,,Ik heb 1600 dollar betaald voor mijn vrouw en mij. De kinderen waren gratis.’’
E
r zijn opvallend veel gezinnen onder de vluchtelingen. Gelukkig vriest het nog geen 15 graden, wat hier normaal is in deze tijd van het jaar. Mensen wachten uren voordat ze de trein in kunnen. Kinderen spelen uit verveling met lege waterflesjes, de kleinsten huilen bij mama op de arm, mannen schreeuwen om een plekje in de trein. Maar de grenspolitie die het kamp beheert, verstaat hen niet. En dat geeft over en weer onbegrip en irritatie. De Nederlandse Kinderombuds-
Kinderen lopen het kamp uit.
Stevig in dekens gewikkeld tegen de kou.
Onder de vluchtelingen zijn veel gezinnen met kleine kinderen.
Een Syrisch meisje op de vlucht in het doorgangskamp in Gevgelija, op de grens van Grriekenland en Macedonië.
man Marc Dullaert, tevens voorzitter van de Europese Kinderombudsmannen, ziet het hoofdschuddend aan. Hij is op uitnodiging van SOS Kinderdorpen Nederland op bezoek in het kamp. Dullaert noemt het schokkend en mensonterend wat hij ziet. ,,De helft van de vluchtelingen is jonger dan achttien jaar. Onder hen zijn alleenreizende tieners, een kwetsbare groep. Sommigen belanden in Turkije in de gevangenis als ze geen papieren hebben. Anderen
worden slachtoffer van mensenhandel en seksueel misbruik. Volgens het VN-kinderverdrag zijn we verplicht hen veiligheid te bieden. Dat verdrag hebben alle landen op de vluchtelingenroute onderschreven.’’ Dullaert heeft een Europese taskforce opgericht die onderzoek doet naar vluchtelingkinderen. In januari komt hij met een rapport. Eén van de conclusies is al duidelijk. Er is een gebrek aan coördinatie. ,,Europa moet
FOTO’S ANP/ROBIN VAN LONKHUIJSEN
‘Vluchtelingen zijn als water, ze zoeken andere weg als route is geblokkeerd’ het voortouw nemen. Dat kunnen we niet alleen aan de landen langs de
vluchtroute overlaten.” Het doorgangskamp in Gevgelija bestaat drie maanden. De voorzieningen zijn sinds het vorige bezoek in september verbeterd. Dixies hebben plaatsgemaakt voor een toiletgebouw, buitenkranen zijn vervangen door een doucheruimte. De grote witte tenten van de hulporganisaties hebben een houten vloer en houten banken om te rusten. Op de vloer is het een bende. Die ligt vol met resten koekjes, papier, plastic flesjes en dekens. Kin-
dersokjes en knuffels blijven achter. Het ruikt er muf. De vluchtelingen gebruiken het kamp om een doorreisvisum te halen, even op adem te komen, te eten en te drinken en winterkleding in ontvangst te nemen. Ze willen zo snel mogelijk naar Duitsland, Zweden, Nederland of een ander rijk Europees land. In Servië, Kroatië, Slovenië en Oostenrijk herhaalt zich het ritueel. Vluchtelingen hoppen van land naar land, overdag en ’s nachts.
Dringen voor de trein naar Servië.