34
Tekst: Martien Versteegh fotografie 2016 nº 173
ieder kind zijn eigen verhaal Daniëlle Kwaaitaal is het gewend om kinderen voor de camera te hebben, maar de fotoshoot die zij voor SOS Kinderdorpen mocht maken was een totaal nieuwe ervaring voor haar. Ik wilde wegblijven van de sentimentele kinderfoto’s.’ ‘Tal Shay Frank van het evenementenbureau SOFrank benaderde mij voor deze opdracht. Vorig jaar besloot hij een kind van SOS Kinderdorpen te gaan sponsoren. Toen hij hoorde dat de organisatie 50 jaar bestond, wilde hij daar graag iets mee doen. Hij heeft een groot evenement georganiseerd in Felix Meritis. Mijn foto’s waren daar te zien,’ opent Daniëlle Kwaaitaal het gesprek. ‘SOS Kinderdorpen had een persreis naar Skopje in Macedonië op de agenda staan, waar ik mee mee kon. Het was logistiek handig, maar SOS Kinderdorpen wilde ook graag dat er aandacht zou komen voor deze kinderen. Iedereen weet wel dat SOS Kinderdorpen actief is in Afrika, maar minder bekend is dat ze ook heel hard nodig zijn in landen die zo dichtbij liggen. Macedonië ligt immers binnen de grenzen van Europa.’
geworden die passen binnen mijn eigen portretstijl. Maar ze sluiten ook goed aan bij wat SOS Kinderdorpen wil uitstralen: kinderen die weer kunnen stralen en
werkwijze
genieten. Het was voor mij belangrijk niets te weten over de achtergrond van kinderen voor ik klaar was met het maken van de foto’s. Als je weet wat een kind allemaal
‘Ik heb mijn eigen kleine fotostudio meegenomen. Ik wilde wegblijven van de sentimentele kinderfoto’s. Het zijn foto’s
De kinderen van wie ik achteraf hoorde dat zij de meest heftige dingen hadden meegemaakt, vond ik vaak juist heel stabiel overkomen
voor vreselijke dingen heeft meegemaakt, beïnvloedt dat je gedrag. En ik wilde het contact juist helemaal open in gaan. Daardoor ontstond er een heel pure band, wat je in de portretten terug ziet. De kinderen van wie ik achteraf hoorde dat zij de meest heftige dingen hadden meegemaakt, vond ik vaak juist heel stabiel overkomen.’
vol overtuiging
Dat het zo’n nieuwe ervaring was voor de ervaren fotografe had natuurlijk alles met de omstandigheden te maken. ‘Eenmaal in het kinderdorp aangekomen, bleken alle kinderen dolgraag op de foto te willen. Dus heb ik in twee dagen tijd 64 kinderen voor de lens gehad. Normaal gesproken ben ik een dag bezig met het maken van een portret, met styling, licht, haar en make-up. Heel subtiel bij kinderen uiteraard. Zo dat het niet zichtbaar, maar wel voelbaar is in de foto. Dat kon nu allemaal helemaal niet natuurlijk. Ik werkte en keek dus op een heel andere manier. De communicatie lees verder op pagina 37
35
Tekst: Martien Versteegh fotografie 2016 nº 173
vervolg van pagina 35
achter. De gevolgen van die traumatische start in het leven zijn in haar gedrag nog steeds merkbaar, zo is te lezen op de site waar de foto’s te zien zijn: www. soskinderdorpen.nl/fotoserie/kinderenmacedonie. ‘Ze had een heel krachtige uitstraling. Ik heb haar twee keer voor de camera gehad, omdat ik niet helemaal tevreden was over de foto die ik zaterdag had gemaakt. De kinderen mochten allemaal zelf kiezen wat ze aan wilden op de foto. Ze moesten zich er vooral goed in voelen. Ik had wel wat instructies gegeven, bijvoorbeeld dat er geen te drukke print op moesten staan en dat ze niet te donker moesten zijn. Maar bij Victoria was haar gekozen jurk toch niet helemaal goed uit de verf gekomen. Dus vroeg ik haar zondag terug te komen in een andere outfit. Dat deed ze graag. Terwijl ze voor de camera stond, gaven andere kinderen aanwijzingen. Ik had wel geaarzeld over het idee dat de kinderen in de buurt van de studio mochten blijven, maar dat pakte enorm goed uit. Je merkt dat het een heel hechte gemeenschap is. Ze leidden elkaar dus niet zozeer af, maar waren vooral een stimulerende factor.’ verliep ook anders, want dat ging allemaal via een tolk. Maar het mooie was dat het gewoon kinderen zijn en dat er in dat opzicht eigenlijk geen verschil te zien was met de kinderen uit Nederland. Ze waren allemaal enorm enthousiast aan het poseren. Zulke studiofoto’s zijn natuurlijk helemaal geënsceneerd, dus het gaat dan om heel kleine aanpassingen, zoals je hoofd een klein beetje draaien. Ze deden allemaal vol overtuiging wat ik vroeg. Ze waren de ster van het moment. Ik denk dat ze het zo leuk vonden omdat het echt over hén ging. In de nabewerking heb ik de wolkenlaag toegevoegd, om de liefde voelbaar te maken. Ik voeg bijna altijd een extra laag toe in mijn bestanden. De relatie met de schilderkunst is voor mij een belangrijk uitgangspunt in mijn manier van werken.’
de selectie
Na het schieten van al die foto’s, kwam de selectie. Kwaaitaal had daar de vrije hand in. ‘Het was voor mij feitelijk een autonoom kunstproject. De selectie heb ik dus ook gemaakt op basis van wat ik de beste portretten vond, los van het verhaal erachter. Uiteraard heb ik dat wel in overleg met SOS Kinderdorpen gedaan, maar het moest duidelijk om de portretten gaan. Tijdens het fotograferen wist ik al dat ik Victoria* heel graag in de selectie wilde hebben. Ze deed mij heel veel. De aandacht die er voor haar was, deed haar ontzettend goed. Pas achteraf hoorde ik haar heftige levensverhaal, maar ook bij haar was daar niets van te merken.’ Victoria’s vader overleed en haar moeder vertrok daarna met de noorderzon en liet Victoria en haar twee zussen en broer
Kwaaitaals favoriete foto is die van Anastasia. Ze heeft een kwetsbare, maar open blik. Anastasia is nu zeven jaar en woont al drie jaar in het SOS kinderdorp. Ze is daar volledig opgebloeid. ‘Natuurlijk heeft ieder kind altijd zijn eigen verhaal. Ik vond het heel mooi de kracht van deze kinderen vast te mogen leggen. Het was voor mij een echt cadeau dat ze zich allemaal vol overgave helemaal lieten zien en dat ze zo betrokken waren. Af en toe kwamen ze naar me toe en vroegen dan ‘Juffrouw, is dit mooi wat ik aanheb?’. Zo aandoenlijk.’ Natuurlijk willen al die kinderen graag een aandenken aan de sessie, dus daar gaat Kwaaitaal nog voor zorgen. Ze hoopt dat haar foto’s SOS Kinderdorpen weer een mooie impuls geven. Op naar de volgende vijftig jaar. * Vanwege privacyredenen zijn dit niet de echte namen van de kinderen.
Danielle Kwaaitaal is een autonoom kunstenaar. Zij brak in de jaren negentig door met haar digitaal bewerkte foto’s waarin zij de grenzen van de fotografie opzocht. Bij het grote publiek werd zij bekend als Veejay (videojockey) en trok ze de hele wereld rond. Inmiddels maakte ze grote autonome kunstprojecten. De fotoseries Whispering Waters (2009) en Hidden Series (2012-2013) waren te zien in grote musea. Op dit moment is een van de portretten uit de serie die Kwaaitaal maakte voor SOS Kinderdorpen te zien in Museum de Fundatie als onderdeel van de expositie ‘Dutch Identity – Nederlandse portretfotografie NU’. Die expositie is nog tot en met 17 april te bezichtigen.
Over SOS Kinderdorpen SOS Kinderdorpen zet zich al 65 jaar in voor kinderen zonder ouders of veilig thuis en in Nederland doen we dat alweer 50 jaar. De internationale kinderhulporganisatie gelooft dat familie de belangrijkste basis is voor de gezonde ontwikkeling van kinderen. Wereldwijd krijgen honderdduizenden kinderen dankzij SOS Kinderdorpen een solide basis om zich optimaal te ontwikkelen tot kansrijke en zelfstandige volwassenen. Het liefst binnen de eigen familie, maar als dat niet meer kan in een SOS familie in een kinderdorp. Kijk voor meer informatie op www.soskinderdorpen.nl
37