Uitgave: Mona van den Berg Photography
FAMILIE
mei 2018 charitatieve bijlage bij deze krant
wereldfamiliedag 2018
Welke gevolgen heeft een jeugd zonder liefde? Steun voor gezinnen in RoemeniĂŤ Syrische Mina (12) herenigd met haar moeder
Elk kind een familie
02 FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018
Elk kind een familie Elk kind wordt geboren in een familie. Dat is niet toevallig. Familie is dé basis voor een kind om te groeien en zich te ontwikkelen. Dé plek waar een kind zich hecht en leert te vertrouwen door vallen en opstaan, door de veiligheid van liefde die blijft. Zo heb ik dat als kind ook ervaren. De onvoorwaardelijke liefde van mijn ouders heeft mij geleerd in mezelf te geloven en verantwoordelijkheid te nemen voor mezelf en de mensen om mij heen. Dingen die ik nu weer probeer door te geven aan mijn eigen kinderen. Zo gaat dat. Maar helaas niet bij ieder kind. Een op de tien kinderen staat er alleen voor of groeit op in een onveilige situatie. De meeste leven in minder ontwikkelde landen, maar een aantal ook dichtbij. U kent misschien wel zo’n kind. Geen kind mag alleen opgroeien. Kinderen zonder liefdevol en veilig thuis lopen het risico een groeiachterstand te ontwikkelen. Zo staat niet alleen hun kindertijd, maar ook hun toekomst op het spel. In 135 landen en gebieden werkt SOS Kinderdorpen met lokale medewerkers om kinderen een stabiele familiebasis te geven. In deze special leest u over ons familie-
Foto: Archief SOS Kinderdorpen
gerichte werk. Dit is erop gericht om zo veel mogelijk kinderen te laten opgroeien in de geborgenheid van een familie, bij voorkeur hun eigen. Dat deze special vandaag wordt uitgebracht is geen toeval. 15 mei is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot ‘International Day of Families’, oftewel Wereld Familie-
dag. Een dag die SOS Kinderdorpen jaarlijks aangrijpt om de onmiskenbare waarde van familieliefde te onderstrepen.
Margot Ende algemeen directeur SOS Kinderdorpen
Foto: Michae
‘Van viskra kunne ik ze s
135 landen en gebieden waar SOS Kinderdorpen actief is.
ZORG
ONDERWIJS
595.100 MENSEN WERELDWIJD GEHOLPEN
284.300 MENSEN WERELDWIJD GEHOLPEN
Met onze familieversterkende programma’s steunen en versterken we kwetsbare families en gemeenschappen, zodat zij de zorg voor hun kinderen kunnen blijven dragen. Kinderen die geen familie meer hebben of niet langer veilig bij hun eigen familie kunnen wonen, geven wij een liefdevol thuis in een SOS familie of pleegfamilie. Het belang van het kind staat in ons werk altijd centraal.
Onderwijs opent de deur naar de toekomst. In samenwerking met gemeenschappen en andere dienstverleners, versterken we bestaande publieke scholen om de kwaliteit van onderwijs te verbeteren. Op die manier krijgen zo veel mogelijk kinderen toegang tot goed onderwijs. Daarnaast heeft SOS Kinderdorpen 638 eigen scholen en trainings- en sociale centra.
GEZONDHEID 854.800 CONSULTEN & BEHANDELINGEN WERELDWIJD SOS Kinderdorpen steunt gemeenschappen in het verbeteren en ontwikkelen van gezondheidszorg en het aanleggen van infrastructuur. Zo hebben kinderen en hun families voldoende toegang tot professionele gezondheidszorg. Om de familie stabiliteit te waarborgen, zijn onze 72 SOS medische centra gespecialiseerd in zorg voor kinderen en vrouwen.
NOODHULP 2.080.800 INTERVENTIES WERELDWIJD In crisissituaties zijn kinderen het meest kwetsbaar. Vanuit onze bestaande faciliteiten kunnen wij snel en effectief noodhulp bieden aan kinderen en hun families. Bescherming en (psychische) begeleiding van kinderen, familiehereniging en het vinden van structurele oplossingen voor de getroffenen spelen een belangrijke rol in ons werk.
Foto: Patrick
FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018 03
Zo houden we families bij elkaar Een kind kan het beste opgroeien in zijn biologische familie. Maar door armoede, ziekte of overlijden van (een van) de ouders kunnen veel families hun kinderen helaas niet geven wat ze nodig hebben: een veilig en liefdevol thuis, de juiste (medische) zorg, goed onderwijs en daarmee de kans op een zelfstandige toekomst. Het is een vicieuze cirkel, maar wel een die met de juiste hulp doorbroken kan worden. Met familieversterkende programma’s ondersteunt SOS Kinderdorpen families – ouders of grootouders, ooms en tantes – bij de zorg en bescherming van kinderen. Dit voorkomt dat de kinderen door omstandigheden verwaarloosd of verlaten worden. Door het versterken van families kunnen kinderen in veiligheid en met zelfrespect, liefde en kansen opgroeien in hun eigen familie en gemeenschap. Met de familie bespreken we wat er nodig is op de volgende terreinen:
OPVOEDVAARDIGHEDEN EN ZORG
Het gaat om kennis en vaardigheden op het gebied van opvoeding, hygiëne, voeding en het belang van onderwijs. We bieden psychosociale steun en familietherapie.
ECONOMISCHE VERSTERKING
Samen met de familie bekijken we hoe er meer geld binnen kan komen en hoe de familie hier zo goed mogelijk mee om kan gaan.
BASISBEHOEFTEN EN VOORZIENINGEN Foto: Michaela Morosini
Agnes:
‘Van SOS heb ik geld gekregen voor een viskraam. Met het geld dat ik nu verdien, kunnen mijn dochters naar school en kan ik ze soms zelfs met een klein cadeautje verrassen.’
Foto: Patrick Wittmann
Door tijdelijk te voorzien in basisbehoeften als voedsel, zaden, schoolgeld, lesmateriaal, uniforms en opvang, kan worden voorkomen dat een familie op korte termijn uit elkaar valt.
Daarnaast versterken we de vaardigheden en capaciteiten van de gemeenschappen, zodat zij in de toekomst zelf in staat zijn om kwetsbare families in hun midden op te vangen en te ondersteunen. Met wereldwijd 564 familieversterkende programma’s ondersteunt SOS Kinderdorpen 505.500 kinderen in 92.200 families.
04 FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018
Steun voor families in Roemenië Op het Roemeense platteland hebben veel ouders moeite om het hoofd boven water te houden. Dat heeft vaak gevolgen voor hun kinderen: zij krijgen te maken met kinderarbeid, (huiselijk) geweld, alcoholmisbruik, schooluitval, ziekte en ver lating. SOS Kinderdorpen helpt met familieverster kende programma’s.
Tekst Jolien Storsbergen Fotografie Eva van Barneveld
D
oor een zware alcoholverslaving verwaarloosde Maria (45) haar vier kinderen. Ze waren vervuild, ondervoed en teruggetrokken. Naar school gaan was meer uitzondering dan regel. ‘Ik zorgde in die tijd voor mijn jongere broertje en zusje’, vertelt de 17-jarige Gabriela. ‘Ik probeerde af en toe naar school te gaan, maar wilde en kon mijn broertje en zusje eigenlijk niet in de steek laten. Mijn broer Marco zorgde voor de dieren en de tuin en kon soms wat bijverdienen met klusjes bij de buren. Dat was nodig want het geld dat via oma’s pensioen binnenkwam, ging bijna helemaal op aan alcohol.’
Hier komt een fotobijschrift
Maria:
‘SOS heeft me geholpen weer een echte moeder te worden. Als alcoholiste was ik dat niet’
Persoon
Veel vera werd opg versterke met de fa dorpen ee kelplan o Maria haa overwinn wen kree kinderen kinderen Gabriela v kapperso en wil nu Inmiddel nuchter e lieve moe zo lang m Kinderdo een echte zegt ze. ‘A niet. SOS het vinde schoolspu de kinder zodat mij konden w ces van v SOS bleef weer voo ons huis En ik heb allerbelan
FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018 05
Persoonlijk ontwikkelplan Veel veranderde toen de familie werd opgenomen in een familieversterkend programma. Samen met de familie stelde SOS Kinderdorpen een persoonlijk ontwikkelplan op. Dit zorgde ervoor dat Maria haar alcoholverslaving kon overwinnen, weer zelfvertrouwen kreeg en de zorg voor haar kinderen zelf kon dragen. Haar kinderen gingen weer naar school. Gabriela vertelt trots: ‘Ik heb een kappersopleiding kunnen volgen en wil nu een eigen salon starten.’ Inmiddels is Maria twee jaar nuchter en is ze de zelfverzekerde, lieve moeder die haar kinderen zo lang moesten missen. ‘SOS Kinderdorpen heeft me geholpen een echte moeder te worden’, zegt ze. ‘Als alcoholiste was ik dat niet. SOS heeft me gesteund bij het vinden van een baan, en met schoolspullen en schoolgeld voor de kinderen. Ook met voeding, zodat mijn kinderen weer gezond konden worden. Het was een proces van vallen en opstaan, maar SOS bleef in me geloven. Ik kan nu weer voor mijn kinderen zorgen, ons huis is weer een veilige plek. En ik heb hun liefde. Dat is het allerbelangrijkste.”
Miruna:
‘Mijn ouders hebben het niet makkelijk gehad als kind. Zij willen ons graag een beter leven geven’
Nichtjes en neefjes
Politieagent worden
Ook voor Miruna (14) is er hoop op een beter leven. Ze woont, samen met haar broertjes, zusjes, neefjes en nichtjes, net buiten Boekarest. Haar ouders, Ionelia en Eugen, namen, toen Eugens broer stierf, de zorg voor zijn kinderen over; hun moeder had ze verlaten. Zo groeide de Romafamilie naar dertien kinderen. De oudste is achttien jaar, de jongste tien maanden. Sociaal werker Anca is sinds vier jaar de vaste begeleider van de familie. ‘We zagen dat de leefomstandigheden in dit gezin niet geschikt waren voor zoveel kinderen. Er was sprake van dat de nichtjes en neefjes uit huis geplaatst zouden worden. Om dat te voorkomen, heeft SOS met een aantal zaken geholpen: er zijn extra kamers en een keuken in het huis gecreëerd en het papierwerk voor de voogdij is geregeld. Tot hun grote opluchting mogen de nichtjes en neefjes nu bij de familie blijven wonen.’
‘Met zoveel kinderen is de financiële druk groot’, vervolgt Anca. ‘Alleen moeder Ionelia heeft een vaste baan, als schoonmaakster. Vader Eugen doet af en toe een klus in de bouw. De kinderen konden om die reden niet naar school. Met het verschaffen van pennen, schriften, lesmateriaal, een nieuwe set schoolkleren en lesgeld, hebben we de kinderen een goede start op school kunnen geven.’ De zelfverzekerde Miruna vertelt: ‘Mijn ouders hebben het niet makkelijk gehad als kind. Zij willen ons graag een beter leven geven en ik ben vastbesloten mijn ouders niet teleur te stellen. Ik wil niet het leven leiden van meisjes in de buurt. Zij trouwen en krijgen kinderen als ze vijftien of zestien jaar zijn. Ik droom ervan om politieagent te worden, maar dan moet ik op school wel goede cijfers halen. De politieacademie heeft een strenge toelatingstest.’ Miruna kon via het SOS programma bijlessen krijgen en dankzij een talentenbeurs is ze naar een betere school gegaan. Moeder Ionelia is blij met de ondersteuning: ‘Er is veel verbeterd. Door het familieversterkende programma kunnen mijn kinderen een betere toekomst krijgen. Ze hebben dromen en doelen, en willen echt iemand worden in het leven. Het heeft ons hoop gegeven.’
06 FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018
‘Gemis van liefde in jeugd is niet zonder consequenties’
Wetens schade Helaas m hoogler
Tekst Linda
‘Er is hee zoals wij gedepriv opgroeie heeft alle verbindi de gebied de basiss ren van j alleen m voortdur over ons zou hebb de tram b iedereen omdat ik moet ged Hetzelfd voor de c alleen m kunt filte uit alles w jou relev met emo
Geen ve Scherder thingal e lezingen die zijn o Europa. ‘ zonder li prefronta goed ont om de lin heel bela ling. Het ook te hó van jou, j De genoe
FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018 07
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat kinderen die zonder liefde opgroeien, ernstige schade kunnen oplopen. Kinderen regelmatig een knuffel geven of lief toespreken is nodig. Helaas moeten te veel kinderen die vorm van aandacht missen. Prof. dr. Erik Scherder (66), hoogleraar klinische neuropsychologie aan de VU in Amsterdam, vertelt over de gevolgen.
Tekst Linda Smolders Fotografie Keke Keukelaar
‘Er is heel veel studie gedaan naar kinderen die, zoals wij dat noemen, “socio-emotioneel gedepriveerd” zijn: kinderen die liefdeloos opgroeien. Wat er dan misgaat in de hersenen, heeft alles te maken met het ontbreken van verbindingen tussen de prefrontale cortex en de gebieden die in de slaapkwab liggen. Dit zijn de basissystemen die zorgen voor het controleren van je impulsen. Wij kunnen alleen maar functioneren als we voortdurend controle hebben over ons handelen. Als ik dat niet zou hebben, zat ik ’s ochtends in de tram bij wijze van spreken bij iedereen op schoot. Ik doe dit niet omdat ik weet hoe ik me netjes moet gedragen.’ Hetzelfde geldt volgens Scherder voor de cognitie. ‘Je kunt eigenlijk alleen maar goed nadenken als je kunt filteren. Dat betekent dat je uit alles wat je waarneemt, destilleert wat voor jou relevant is. Zo werkt het ook met gedrag, met emotie.’
rijke rol bij invoelend en remmend vermogen. De onderzoekers vermelden dan ook dat kinderen zonder liefdevol thuis het risico lopen later crimineel gedrag te ontwikkelen.’ Scherder vertelt dat hij veel onderzoek doet in gevangenissen. ‘Als ik dan kijk naar de baby- en kindertijd van gedetineerden, valt mij op dat veel gevangenen liefdeloos zijn opgegroeid. Zij missen de impulscontrole waar ik het eerder over had. Daarnaast is hun empathische vermogen niet ontwikkeld. Geen goede combinatie.’ Volgens Scherder raken ook andere gebieden in de hersenen en hun verbindingen beschadigd wanneer kinderen verwaarloosd opgroeien. Zo loopt de verbinding tussen beide hersenhelften schade op, waardoor kinderen angstig en depressief kunnen worden (Bick et al., 2017).
‘Kinderen die op de vlucht zijn, kunnen ernstige schade oplopen in hun emotionele ontwikkeling’
Geen verbinding Scherder verwijst naar een studie van Eluva thingal et al. (2006) die hij vaak aanhaalt in zijn lezingen. Het is een onderzoek onder kinderen die zijn opgegroeid in weeshuizen in OostEuropa. ‘Deze studie laat zien dat bij kinderen zonder liefdevol thuis verbindingen tussen de prefrontale cortex en de slaapkwab veel minder goed ontwikkeld zijn. Het gaat dan met name om de linkerhersenhelft, de talige kant. Taal is heel belangrijk voor je emotionele ontwikkeling. Het is voor kinderen essentieel om liefde ook te hóren in gesproken zinnen als: ik hou van jou, je bent belangrijk, ik ben trots op jou. De genoemde verbindingen spelen een belang-
Toekomst in gevaar ‘Denk eens aan die honderdduizenden kinderen uit Syrië die door Europa zwerven. Wat gebeurt er met hen; worden ze mishandeld, misbruikt?’ vraagt Scherder zich af. ‘Ze worden in de meeste gevallen niet in liefde en aandacht opgevoed. Je kunt je wel voorstellen wat een impact dit moet hebben op hun toekomst. Laten we ons ervan bewust zijn dat kinderen die op de vlucht zijn, ernstige schade kunnen oplopen in hun emotionele ontwikkeling. Ze moeten deskundig begeleid worden om een meer stabiele toekomst tegemoet te gaan. Het geldt misschien niet voor ieder kind, maar de realiteit is dat veel kinderen die aan hun lot worden overgelaten, een ernstige achterstand of blijvende schade in hun ontwikkeling oplopen.’
Kinderen die opgroeien zonder (familie) liefde ontwikkelen een groeiachterstand, zowel fysiek als cognitief. Zo staat niet alleen hun kindertijd maar ook hun toekomst op het spel. In de Verenigde Staten maakten onderzoekers een scan van twee driejarigen. Een van deze kinderen was ‘extreem verwaarloosd’.
Foto: Carli Hermes
Dikker dan bloed Twintig jaar geleden zag ik een film met de titel ‘Thicker than blood’. De film gaat over een stel met een babydochtertje. De vrouw verlaat het gezin en de man blijft alleen achter met het meisje. Vader en dochter zijn gek op elkaar. Maar als de dochter een jaar of zeven is, komt de moeder terug en eist de voogdij op. Een grote schok! En dat is nog niet alles: de vader is niet de biologische, zegt de moeder. Hij heeft volgens haar geen recht op het kind. Uit een DNA-test blijkt dat ze gelijk heeft. Voor de vader verandert dit niets aan het feit dat het meisje voor hem altijd zijn dochter zal blijven. Door een demonstratie van liefde wint hij uiteindelijk de voogdij over zijn dochter. Deze film heeft veel indruk op mij gemaakt. De vraag wanneer een kind echt van jou is verwart. Als het uit jouw buik komt of door jouw zaad verwekt is? Of is de liefde die je voor elkaar voelt belangrijker? Is liefde dikker dan bloed? Een kind dat opgevangen wordt in een SOS kinderdorp krijgt meteen aandacht en liefde van een SOS moeder. Het krijgt er ook spontaan SOS broertjes en zusjes bij. De SOS moeders zijn niet de biologische moeders, maar ze zijn net zo trots op ‘hun’ kinderen als ik op de mijne. En ze leven net zo mee met pijn of verdriet. Mooi om te zien! Toen ik een SOS moeder complimenteerde met haar werk, antwoordde zij lachend: ‘This in not my job. This is my family!’ En zo is het: liefde is dikker dan bloed.
Annemarie van Gaal Kind opgegroeid met familieliefde
Kind opgegroeid zonder familieliefde
ambassadeur SOS Kinderdorpen
08 FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018
Red mijn moeder
Elke twee minuten overlijdt er een vrouw aan baarmoederhalskanker
Baarmoederhalskanker is een groot probleem in ontwikkelingslanden. Een op de twee vrou wen met deze ziekte overlijdt. Dit terwijl de ziekte voorkomen kan worden door pre ventieve screening, en behandeling van onrustige cellen die op een voorstadium van kanker duiden. Het pro ject ‘Red mijn Moeder’ maakt een vuist tegen baarmoederhalskanker en wil voorkomen dat kinderen er alleen voor komen te staan.
Tekst Jolien Storsbergen Fotografie Mona van den Berg
I
n het SOS Medisch Centrum in Nairobi is het een drukte van belang. Moeders met kinderen, ouderen en een aantal jonge mannen wachten in de tuin geduldig op hun beurt. Binnen vertelt vroedvrouw Anne, met een glinstering in haar ogen, over de See & Treat-methode die wordt ingezet in de strijd tegen baarmoederhalskanker. Ze heeft in de afgelopen zes jaar duizenden vrouwen gescreend en zo nodig behandeld. ‘SOS is een pionier op dit gebied. De combinatie van screening en directe behandeling is uniek in Kenia.’ Anne vertelt dat veel vrouwen hun klachten lang verborgen hielden. Door onwetendheid of gebrek aan geld voor de dokter, maar ook uit angst voor stigmatisering. Dit terwijl iedere seksueel actieve vrouw baarmoederhalskanker kan krijgen.
Spil van het gezin Via voorlichting maakt SOS Kinderdorpen bewustzijn over baarmoederhalskanker en de noodzaak van controle aanhangig. De screening is gratis en een eventuele behandeling goedkoop. Anne: ‘Met onze mobiele kliniek gaan we ook de gemeenschappen in. Dat maakt de drempel voor controle nóg lager.’ Deze werkwijze heeft de levens van vele moeders gered. Daardoor is voorkomen dat kinderen er alleen voor kwamen te staan. Moeders zijn in veel landen de spil van het gezin. Valt zij weg, dan valt een familie vaak ook uiteen. Als een vrouw behandeld is, praat een SOS sociaal werker vervolgens met haar man. Dit om meer uitleg te geven en zo acceptatie te bewerkstelligen. De vrouwen komen meerdere malen terug om te zien of de cellen rustig zijn gebleven. Zo niet, dan volgt een nieuwe behandeling.
aan denken. Ik vertel nu meer vrouwen in mijn buurt dat ze zich moeten laten testen. Zo hoop ik ook andere moeders te redden.’
Steeds een miskraam Florence (38) hoorde over het SOS Medisch Centrum toen ze haar kerk bezocht. ‘Ik werd aangemoedigd om me te laten screenen. Ik probeerde al langere tijd zwanger te raken, maar steeds kreeg ik een miskraam. De laatste keer was ik vijf maanden zwanger van een tweeling. Mijn wereld stortte in. Ik wist niet wat er mis met me was.
Florence:
‘Ik werd aangemoedigd om me te laten screenen’
Dokter Anne heeft me onderzocht, dat was in 2014. Ze vond verkeerde cellen en heeft me direct behandeld. Misschien had het een niet met het ander te maken, maar in 2015 raakte ik weer zwanger.’ Op haar schoot zit zoon Samuel. Hij is nu bijna twee jaar. ‘Ik ben zo gelukkig’, zegt een lachende Florence. ‘Ik heb een gezonde zoon. En het heeft mijn huwelijk gered. Mijn man heeft mij altijd gesteund, maar als ik hem geen kind had kunnen geven…’
Zo dankbaar! ‘Zonder SOS had ik waarschijnlijk niet meer geleefd’, zegt de 54-jarige Esther bedeesd. ‘Doordat ik hiv-positief ben, had ik een grotere kans op baarmoederhalskanker. Dat wist ik niet. Toen ik uiteindelijk naar het medisch centrum ging, bleek ik onrustige cellen te hebben. Ze hebben me gelijk behandeld. Ik ben SOS zo dankbaar! Na mijn scheiding draag ik alleen de zorg voor mijn zes kinderen. Zij hadden er alleen voor kunnen staan. Daar moet ik niet
s b
FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018 09
See&Treat Esther:
‘Toen ik naar het medisch centrum ging, bleek ik onrustige cellen te hebben’ Elke twee minuten overlijdt er een vrouw aan baarmoederhalskanker. Van deze vrouwen komt 85 procent uit een ontwikkelingsland. Om dit hoge sterftecijfer omlaag te brengen, heeft de Female Cancer Foundation (FCF) een effectieve, eenvoudige en goedkope methode ontwikkeld. Potentieel gevaarlijke cellen worden met gebruik van azijn met het blote oog opgespoord (see). Ze worden vervolgens direct behandeld met vloeibare stikstof of koolzuur (treat). De expertise van de FCF en de infrastructuur van SOS Kinderdorpen zorgen voor een bijzondere samenwerking. Daarbij staat voorop: het redden van vrouwen, en daarmee voorkomen dat kinderen hun moeder verliezen. De samenwerking is mogelijk dankzij extra steun van de Nationale Postcode Loterij. Met hun bijdrage kon in 2011 gestart worden met het programma in de SOS medische centra in Gambia, Ghana, Kenia, Malawi en Zambia. Het programma wordt op dit moment gefinancierd door het Gieskes Strijbis Fonds.
Anne:
‘De combinatie van screening en directe behandeling is uniek in Kenia’
10 FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018
Op weg naar een baan met The Next Economy Zelfstandig worden, een opleiding volgen en een baan vinden; elke jongere wereldwijd krijgt met deze belangrijke stappen te maken. Voor jongeren uit kwetsbare families of zonder ouderlijke zorg zijn ze extra uitdagend. ‘Ik ben naar een publieke school gegaan in mijn gemeenschap. Het onderwijs was in orde, maar mensen kijken erop neer. Ik kan nu geen baan vinden.’
Tekst Jolien Storsbergen Fotografie Mona van den Berg
A
an het woord is Calvin (24), opgegroeid in een van de sloppenwijken van Nairobi, Kenia. ‘Ik voel me minderwaardig omdat ik altijd word afgewezen. Mijn kennis is vergelijkbaar met die van andere jongeren, maar mijn achtergrond maakt het verschil. Ik heb geen netwerk of financiële ondersteuning. Geen net pak om naar een sollicitatie te gaan. Ik ben enorm gemotiveerd om een baan te vinden, maar ik zie veel jongeren om mij heen die de hoop op een baan hebben verloren. We zitten vast in de sloppenwijk.’
Stigmatisering voorkomen Calvin is een van de vele jongeren die tegen deze problematiek aanlopen. Hij heeft een opleiding maar geen netwerk. Andere jongeren zoeken niet op de juiste plek. Of ze
weten niet wat de vervolgstappen zijn na het behalen van een diploma; ze komen uit families die geen onderwijs hebben gevolgd. Het programma The Next Economy helpt deze jongeren. In het programma gaat het om de persoon, niet om de afkomst. De jongeren komen bij bedrijven binnen als afgestudeerde van het programma. Zo wordt stigmatisering voorkomen en de kans op een baan groter. Calvin: ‘Ze geven me de hoop dat ik de persoon kan zijn die ik ben.’
Vaardigheden verbeterd Wanneer jongeren helemaal geen opleiding hebben, wordt de stap naar de banenmarkt nog moeilijker. Leah (30), getrouwd en twee kinderen, kwam tot de vierde klas van de basisschool. ‘Mijn broer werkte, zodat hij kon bijdragen
aan mijn lesgeld. Toen hij een ongeluk kreeg, kon ik niet meer naar school. Via The Next Economy heb ik nu een opleiding kunnen volgen. Mijn vaardigheden zijn verbeterd, ik heb trainingen gevolgd die aansluiten op de vraag uit de arbeidsmarkt. Ik ben sterker geworden en weet dat ik het red als ik de kans krijg. SOS kan mij brengen waar ik zonder netwerk nooit had kunnen komen.’ Leah wil een rolmodel zijn voor haar kinderen en de kinderen in de gemeenschap. ‘Want wanneer je vrouwen versterkt, versterk je de gemeenschap. Ik weet dat ik een verschil kan maken. Mijn man moedigt mij aan, hij heeft geen vaste baan en zorgt nu veel voor onze familie. Hij ziet de toekomst in mij.’
Calvin: ‘Ik heb geen net pak om
naar een sollicitatie te gaan’
ERVARING EN KENNIS OPDOEN Wereldwijd leven vele miljoenen jongeren in armoede. Ze hebben geen baan of verdienen te weinig om te kunnen voorzien in hun levensonderhoud. In sub-Sahara Afrika geldt dit voor zeven op de tien jongeren. SOS werkgelegenheidsprogramma’s als The Next Economy bieden deze jongeren de kans om ervaring en kennis op te doen, op basis van de vraag uit de arbeidsmarkt. Ze krijgen hulp bij het vinden van werk met een rechtvaardig salaris, sociale zekerheid en een toekomstperspectief. Jongeren met een goed idee voor een eigen bedrijf krijgen steun bij het maken van een ondernemingsplan. The Next Economy is op dit moment actief in Kenia, Mali, Nigeria en Somalië.
Leah met haar familie: ‘Als je vastberaden bent, kun je alles bereiken. Ook als vrouw’
FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018 11
Joseph: ‘Het leven is zwaar voor jongeren in sloppenwijken. Kinderen kunnen niet naar school, mensen worstelen om wat geld te verdienen zodat ze kunnen overleven. Het ís mogelijk om eruit te komen als je in jezelf blijft geloven. Je moet hoop houden, maar dat is moeilijk als je niemand hebt.’
Ibrahim: ‘Mijn moeder wordt door het familieversterkende programma geholpen met het uitbreiden van haar bedrijfje en nu geeft The Next Economy mij een kans. Mentaliteit is belangrijk. Ik wil eerst bij een bedrijf werken, ervaring opdoen in accountancy en financiën, en voldoende geld verdienen. Dan wil ik een eigen bedrijf beginnen, zodat ik uiteindelijk ook jongeren kan helpen.’
12 FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018
SOS kinderdorp N’Djamena in Tsjaad Tekst Jolien Storsbergen Fotografie Michel Koreman
Het geluk en de ontwikkeling van het kind staat bij SOS Kinderdorpen altijd voorop. De kracht en continuïteit van het dagelijks familieleven en de onvoorwaardelijke liefde en zorg vormen de basis voor de gezonde ontwikkeling van een kind, voor blijvende positieve verandering, voor de toekomst. Want wat een kind leert, geeft het door.
Claudette is al twaalf jaar SOS moeder: ‘Ik wil een veilige, gezonde en liefdevolle omgeving voor de kinderen creëren. Ze laten zien en voelen dat ze een familie hebben die er altijd voor ze is, dat ze er niet alleen voor staan. Zelf leer ik ook nog elke dag. Mijn kinderen hebben allemaal verschillende achtergronden, komen uit andere culturen. Sommige hebben dingen meegemaakt… Reageren daardoor soms anders, onverwacht. Met mijn ervaring weet ik nu goed wat te doen. Om ze dan te zien groeien, dat is zo mooi!’
GEEN KIND MAG ALLEEN OPGROEIEN Een veilig thuis binnen een liefdevolle familie: dat is het recht van elk kind wereldwijd en de essentie van het werk van SOS Kinderdorpen. Als kinderen de zorg van hun familie zijn verloren, kijkt SOS Kinderdorpen naar een alternatief dat het beste past bij de specifieke situatie van het kind. Dit kan binnen een SOS familie in een kinderdorp zijn, of een pleegfamilie. In een SOS familie groeien kinderen op onder de liefdevolle vleugels van een SOS moeder en met SOS broertjes en zusjes. Biologische broers en zussen blijven altijd bij elkaar. In een veilige omgeving, omringd door vertrouwen en respect, kunnen kinderen herstellen van wat ze hebben meegemaakt. Zo ontwikkelen ze zich tot zelfstandige volwassenen. Contact dan wel hereniging met de biologische familie is en blijft het doel, mits die familie nog bestaat en dit in het belang van het kind is.
SOS moeder Pauline heeft vier van haar zes biologische kinderen zien overlijden. Toen ook haar man overleed en haar twee kinderen het huis uit waren, zag ze de oproep van SOS Kinderdorpen: ‘Ik heb direct gereageerd. Ik zie het als een tweede kans om liefde te geven én te ontvangen. Door mijn kinderen bloei ik op, ze hebben mijn volledige aandacht. Ik wil ze een gevoel van veiligheid meegeven. Een gevoel dat ze eerder hebben moeten missen. Wat er met mijn dochter Sachine gebeurd was als ze niet door SOS was opgenomen? Dan had ze het niet overleefd…’
Een Syrisch j
FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018 13
d Kinderen in crisis beschermen Tekst Lenneke Damen
K
inderen in noodsituaties zijn extra kwetsbaar. Juist voor hen is het belangrijk om zich veilig te voelen en omringd te zijn door een liefdevolle familie. Hoewel SOS Kinderdorpen zich van oorsprong focust op langetermijn ontwikkeling, bieden we in tijden van humanitaire rampen ook noodhulp. In onze noodhulpprogramma’s staat bescherming van kinderen en familiehereniging voorop. Wij zetten onze kennis en ervaring in door kindvriendelijke ruimtes op te zetten. Kinderen kunnen hier onbezorgd spelen, leren en sporten. Ook creëren we tijdelijke zorgcentra voor onbegeleide kinderen. Hier bieden we psychosociale hulp en maken we onderwijs mogelijk. Wanneer de biolo gische familie niet wordt gevonden, zoeken we naar een passende vorm van familiezorg, bijvoorbeeld in een SOS kinderdorp. Daarnaast richten we ons op de lange termijn; we steunen families en gemeenschappen bij de wederopbouw van huizen, voorzieningen en hun bronnen van levensonderhoud.
Een Syrisch jongetje op de grens bij Macedonië. Foto: Mona van den Berg
Even onbezorgd kind zijn in een kindvriendelijke ruimte. Foto: Rogier Jaarsma
14 FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018
Syrische Mina herenigd met haar moeder
‘V h
Foto: Archief SOS Kinderdorpen
De twaalfjarige Mina heeft de ellende van de oorlog in Syrië aan den lijve onder vonden. Haar vader over leed bij een raketinslag. Samen met haar moeder, broertje en zusje ontvlucht te zij haar huis om elders een veilig onderkomen te vinden.
Tekst Marc Engberts
T
oen de oorlog in Syrië uitbrak, woonde Mina samen met zusje, broertje en ouders net buiten de stad Homs. De oorlog maakte een einde aan het gelukkige bestaan van het gezin. Mina’s moeder Sarah herinnert het zich als de dag van gisteren. ‘Het was een winderige ochtend, heel vroeg. Plotseling hoorden we keiharde explosies. Mijn man herkende het geluid meteen: “Raketten, we moeten nú vertrekken”, riep hij en rende naar buiten om de kinderen naar binnen te halen. Dat lukte. Helaas werd hij zelf door een inslag geraakt. Hij was op slag dood.’
Doodsbang Sarah besloot meteen met haar kinderen te vertrekken naar de westelijke stad Tartous. Ze vond er een schuilplaats en liet haar kinderen achter om op zoek te gaan naar eten. Ze kwam niet meer terug.
Mina:
‘Wij moesten op mama wachten, maar na drie dagen was ze er nog niet’
Mina: ‘Wij moesten op mama wachten, maar na drie dagen was ze er nog niet. We waren doodsbang. We wisten niet wat er met haar gebeurd was.’ Gelukkig kwam er een oude buurman voorbij. Hij nam de kinderen mee naar het opvangcentrum van SOS Kinderdorpen in Tartous. De eerste tijd in het centrum was moeilijk. De kinderen waren bang en verlegen en vroegen continu naar hun moeder. Maar langzaamaan begonnen ze toch wat te wennen. Ze deden steeds meer mee aan activiteiten en gingen ook weer naar school. Mina ontwikkelde al gauw een passie voor voetbal: ‘Echt niet alleen voor jongens.’
Moeder gevonden! Na een maand in tijdelijke zorgcentra, kregen Mina en haar zusje en broertje geweldig nieuws. Het team van SOS Kinderdorpen
was erin geslaagd hun moeder te traceren. Het gezin werd herenigd. Wat bleek? Op de dag dat Sarah eten was gaan zoeken, was ze verdwaald in de voor haar onbekende stad Tartous. Ze kon tot haar wanhoop haar kinderen niet meer vinden. Ook na de hereniging zijn Mina en haar broer en zus nog steeds trouwe bezoekers van het educatieve programma in het centrum. Ze hebben een nauwe band met de SOS medewerkers en hebben veel vriendjes en vriendinnetjes gemaakt. Hun moeder is nog iedere dag ongelofelijk blij dat ze met haar kinderen is herenigd. ‘Ik ben SOS Kinderdorpen heel veel dank verschuldigd’, zegt ze, terwijl ze haar kinderen tegen zich aandrukt.
FAMILIE - WERELDFAMILIEDAG 2018 15
‘Voor de SOS moeders heb ik veel bewondering’ In 1986 besloten mevrouw en meneer Kuiper om SOS Kinderdorpen in hun testament op te nemen. Inmiddels is mevrouw Kuiper (95) weduwe, maar ze staat nog steeds achter deze keuze.
Tekst Yvonne van Veen Fotografie Ruud Pos
‘Ik was de oudste van zes kinderen. Ik kreeg altijd veel verantwoordelijkheid en moest vaak op de kleintjes passen. Eigenlijk was ik in de wieg gelegd om moeder te worden. Leren kon ik goed, toch haalden mijn ouders me op mijn dertiende van school. Ik hoor de hoofdonderwijzer nog zeggen: “Mevrouw en meneer, wat vind ik dat zonde voor dit kind.” Terugkijkend op mijn leven had ik graag gestudeerd en carrière gemaakt.’
Moeilijke tijd Na de oorlog ontmoette mevrouw Kuiper haar man bij de marechaussee, waar ze beiden werkten. Het echtpaar wilde een groot gezin stichten, maar is helaas kinderloos gebleven. ‘Dat was een moeilijke tijd. Gelukkig heb ik een sterke familieband en kwamen er vaak neefjes en nichtjes bij ons logeren. Alles bij elkaar is mijn leven toch goed verlopen.’
Opgroeien in een gezin Op de vraag wat zij zo goed vindt aan het werk van SOS Kinderdorpen antwoordt mevrouw Kuiper resoluut: ‘Opgroeien in het gezinsleven! Voor de SOS moeders heb ik veel bewondering. En onderwijs vind ik belangrijk. Dat komt natuurlijk ook omdat studeren voor mij toch wel een zere plek is. Door scholing hebben kinderen toekomst.’
SOS kinderen als erfgenaam ‘Mijn nichten en neven hebben het goed. Zij hebben gestudeerd en een goede baan. Als ik mijn kleine kapitaal onder hen verdeel, wordt het te veel versnipperd. Daarom heb ik SOS Kinderdorpen als erfgenaam opgenomen in mijn testament.’ Voor de bestemming van haar nalatenschap heeft ze geen speciale wensen. ‘Ik vertrouw erop dat SOS Kinderdorpen zorgt dat mijn geld naar de juiste plekken gaat.’
WAT IS UW WENS? Veel donateurs laten geld na aan SOS kinderen, omdat zij wensen dat in de toekomst geen enkel kind alleen hoeft op te groeien. Heeft u ook een wens voor de toekomst van kinderen en wilt u dit mogelijk maken met uw nalatenschap? Of heeft u specifieke vragen of wensen? Neem gerust contact op met Elsbeth Takkenberg. Zij bespreekt in een vertrouwelijk gesprek graag uw wensen en de mogelijkheden. U kunt contact met haar opnemen via 020-303 25 42 of per e-mail: elsbeth@soskinderdorpen.nl
Colofon
SOS Kinderdorpen wordt mede gesteund door:
Deze krant valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van Trouw. Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door de NPL. Uitgave: mei 2018 Hoofdredactie en fotografie Mona van den Berg www.monavandenberg.nl Eindredactie Tekstbureau Saskia Engbers www.saskiaengbers.nl Vormgeving Krijn Ontwerp - Bas Krijn www.krijnontwerp.nl
Aan deze krant werkten mee Eva van Barneveld, Lenneke Damen, Margot Ende, Marc Engberts, Annemarie van Gaal, Carli Hermes, Rogier Jaarsma, Keke Keukelaar, Michel Koreman, Michaela Morosini, Ruud Pos, Linda Smolders, Jolien Storsbergen, Yvonne van Veen, Patrick Wittmann www.soskinderdorpen.nl