Przewodnik Moraw i Slaska

Spis treści: Cztery razy co innego 4 Metropolie Piękno jest ponadczasowe 6 UNESCO Wspaniałość spojona z pokorą 8 Zabytki Sakralne Przeszłość wciąż żywa 11 Zamki, pałace – śladami przodków Kto umie… 14 Ciekawostki techniczne, wieże widokowe Źródło siły i energii 16 Przyroda Dbałość o ciało i duszę 18 Uzdrowiska i wellness Zachwycająca mozaika 20 Folklor Smak jest najważniejszy 22 Gastronomia Zrobić radość dzieciom 24 Dla rodzin z dziećmi Z wiatrem w plecy 26 Turystyka rowerowa Brać i wybierać 27 Mapa – skrzydełko Vyškov – DinoPark

Co warto wiedzieć: Ważne numery telefoniczne Kierunkowy do RCz: + 420 Najważniejsze numery alarmowe są trzycyfrowe i bezpłatne: 112 – Wspólny numer alarmowy, 155 – Pogotowie ratunkowe, 158 – Policja, 156 – Policja miejska, 150 – Straż pożarna Informacja telefoniczna: 1180 a 1181 Zakupy, godziny otwarcia W każdym większym mieście są supermarkety i centra handlowe.

Soboty, niedziele i święta państwowe są dniami wolnymi w większości urzędów i banków. W niedziele i święta zamknięte są również zwykłe sklepy, natomiast supermarkety i hipermarkety zazwyczaj pracują bez większych ograniczeń.

Bankomaty i karty płatnicze W Republice Czeskiej istnieje gęsta sieć bankomatów, które przyjmują wszystkie popularne międzynarodowe karty płatnicze (Visa, MasterCard, Plus, Maestro, Cirrus i inne).

Zdecydowana większość sklepów, hoteli i restauracji także przyjmuje karty kredytowe.

Kantory wymiany Pieniądze można w Republice Czeskiej wymieniać w wielu miejscach, nigdy jednak na ulicy! W wielkich miastach kantory są dosłownie na każdym kroku. W prywatnych kantorach zaleca się zapytać z góry, jaka suma zostanie wypłacona: napis 0 % comission często nie dotyczy sprzedaży, tylko zakupu walut!

Język Językiem urzędowym jest czeski. W większych miastach można się bez trudu porozumieć po angielsku. Starsza generacja mówi po rosyjsku, można także spróbować niemieckiego.

Święta 1 stycznia, Poniedziałek Wielkanocny, 1 maja, 8 maja, 5 i 6 lipca, 28 września, 28 października, 17 listopada, 24, 25, 26 grudnia

Internet Republika Czeska należy do krajów z dobrym dostępem do Internetu, więc poza małymi wyjątkami nie powinno być problemów z podłączeniem.

Waluta W Republice Czeskiej oficjalnym środkiem płatniczym jest korona czeska (Kč) – międzynarodowy skrót CZK. Jedna korona dzieli się na 100 halerzy. W wielu miejscach można także płacić w euro – w większych sieciach handlowych, w sklepach z elektroniką, na stacjach benzynowych czy w restauracjach.

Służba zdrowia W Czechach funkcjonuje zarówno prywatne, jak i państwowe instytucje lecznicze.

Zdecydowana większość posiada umowy z ubezpieczalniami o udzielaniu pomocy medycznej. Ubezpieczonym pacjentom udzielają one pomocy lekarskiej bez pobierania opłat (dotyczy obywateli UE posiadających legitymację europejską). Źródło: www.czechtourism.com 3

1

Cztery razy co innego

Metropolie

Jeżeli turysta zdecyduje, że jego celem będą najważniejsze miasta Moraw, to znaczy, że czeka go bardzo urozmaicone spektrum wrażeń. Każde miasto jest inne, każde posiada inną atmosferę, ale wszystkie pulsują życiem i kuszą niecodziennymi propozycjami. Monumentalne pałace, tajemnicze zaułki, bogactwo zabytków sakralnych kontrastuje z pięknem architektury funkcjonalizmu i budowli z okresu rozwoju przemysłowego w XIX i XX wieku Takie są metropolie Moraw – Brno, Zlin, Ołomuniec i Ostrawa – 4 miasta, 4 razy coś odmiennego!

Brno

Brno Teatr Mahena

389 000 mieszkańców, www.brno.cz

Brno, centrum wydarzeń kulturalnych, artystycznych i sportowych z bezpośrednim połączeniem lotniczym z Londynem, Barceloną i Moskwą. Dzięki znanym terenom targowym jest celem wielu odwiedzających z całego świata. Przyciąga także szereg zabytków, teatry, galerie, muzea, kościoły i klasztory, ogród zoologiczny, dwa ogrody botaniczne, zalew oraz willa Tugendhat, zapisana w rejestrze światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Brno to miasto festiwali i ważnych wydarzeń sportowych, wśród których wyróżniają się wyścigi motocyklowe Grand Prix Brno.

2 Muzeum Archidiecezjalne w Ołomuńcu

1 2

3

4

Ołomuniec Brno – Katedra św. Piotra i Pawłaa Ostrawa – Zamek Śląskoostrawski Zlín – architektura funkcjonalistyczna, budowla nr 21

4

Willa Tugendhat – zabytek UNESCO, www.tugendhat-villa.cz.

Najważniejsza europejska budowla architekta Ludwiga Mies van der Rohe jest jednym z kamieni milowych w historii architektury światowej XX wieku.

Zamek i twierdza Špilberk,www.spilberk.cz.

Zamek z XIII wieku został w wieku XVIII przebudowany na potężną twierdzę. Z czasem twierdza zmieniła się w najcięższe więzienie monarchii austriackiej. Do zwiedzania dostępne są między innymi podziemne kazamaty z salą tortur i ławą oraz cele znanych więźniów – barona Trenka, zbójnika Babinskiego i innych.

3 4

Katedra św. Piotra i Pawła, www.biskupstvi.cz Kościół, który dominuje nad miastem, znajduje się na miejscu dawnego grodu z XI i XII w. Do zwiedzania udostępnione są barokowe wnętrza, wieża i krypta.

Teatr Mahena, www.ndbrno.cz Neorenesansowa budowla, w której po raz pierwszy w świecie zastosowano do oświetlenia elektryczne żarówki tzw. edisonki (1882) Imprezy: Festiwale “Brno miasto w środku Europy” i „Ignis Brunensis” Festiwal zabawy i muzyki pod murami zamków Špilberk i Veveří oraz międzynarodowe pokazy ogni sztucznych. Czternastodniowe festiwale, w czasie których setki tysięcy ludzi bierze udział w setkach imprez. Najatrakcyjniejszy jest międzynarodowy przegląd widowisk pirotechnicznych Ignis Brunensis (www.ignisbrunensis.cz).

www.MoraviaSilesia.cz

Nowy Ratusz w Ostrawie z wieżą widokową

Zlín

79 500 mieszkańców, www.mestozlin.cz

Miasto leżące na granicy regionów Valašsko i Slovácko przyciąga przede wszystkim miłośników funkcjonalizmu.

Architektura funkcjonalistyczna w Zlinie (architekci J. Kotěra, F. L. Gahura, V. Karfík, M. Lorenc) to unikat na skalę europejską. Powstała w okresie największego rozkwitu zakładów obuwniczych Baty, a jej podstawowymi elementami konstrukcyjnymi są nietynkowane czerwone cegły, stalowe okna, płaski dach i żelazobetonowy szkielet. Najsłynniejszą zlińską budowlą funkcjonalistyczną jest nr 21 – budynek administracyjny zakładów obuwniczych, tzw. zliński drapacz chmur, który był jednym z pierwszych wysokościowców w Europie, a także willa Tomasza Baty.

Bliskie okolice Zlina to raj dla sportowców (golf, turystyka rowerowa), miłośników zabytków (pałac Lešná, zamek Malenovice) i dzieci (Zoo Zlín – Lešná, kanał Baty).

Muzeum obuwia www.muzeum.zlin.cz Ponad tysiąc eksponatów odkrywa tajemnice obuwania od XV wieku do dzisiaj. Szczególnie warta uwagi jest kolekcja obuwia narodów ze wszystkich stron świata.

Zamek, muzeum, www.muzeum.zlin.cz Znajdują się tutaj eksponaty z wypraw podróżników Hanzelki i Zikmunda, kolekcje etnograficzne oraz bogata fonoteka muzyki etnicznej. Ciekawa jest ekspozycja Zlińskie Studio Filmowe i Sala Pamięci etnografa, folklorysty Františka Bartoša.

Samohýl motor veterán, www.samohyl.zlin.cz/SMV1.htm Największa czeska prywatna kolekcja starych samochodów szczyci się unikalną kolekcją samochodów Laurin a Klement oraz Skoda. Rarytasem jest jedyny zachowany wóz Benz Parcifal z roku 1902.

Imprezy: www.zlinfest.cz, www.barum.rally.cz Międzynarodowy Festiwal Filmów dla Dzieci i Młodzieży znajduje się w światowym kalendarzu festiwali już od roku 1961. Przyciąga czołowych twórców filmowych, aktorów, producentów, dziennikarzy z całego świata. Barum rally Zlín znany rajd samochodowy, który dzisiaj znajduje w kalendarzu mistrzostw Europy kierowców rajdowych.

Ołomuniec

101 000 mieszkańców

www.olomouc-tourism.cz

Żadne inne miasto na Morawach swą historią zamkniętą w dawnych zabytkach nie zauroczy tak jak Ołomuniec. Drugi po Pradze najstarszy i największy miejski zespół zabytkowy. Stutysięczne miasto o bogatej historii, jedno z najpiękniejszych miast Europy Środkowej.

Miasto pałaców, kościołów i barokowych fontann.

Miasto wielkich parków, słynne z prestiżowej wystawy kwiatów Flora Olomouc. Jednakże Ołomuniec jest atrakcyjny przez cały rok jako miasto kultury. Galerie, kina, muzea, koncerty, spektakle teatralne. Wyruszcie na spacer wokół, romantycznych murów miejskich, zawitajcie do tajemniczych zaułków i malowniczych zakątków, przytulnych kawiarni, cukierni, barów i restauracji. Chłońcie jego piękno i bawcie się!

Ołomuniec barokowy, http//:tourism.olomouc.eu Na zabytkowym Górnym Rynku (Horní náměstí) dominuje barokowy Słup Trójcy Przenajświętszej – zabytek UNESCO. W centrum miasta znajduje się unikalny zbiór barokowych fontann i niezliczone cenne zabytki sakralne – Pałac Arcybiskupi, Konwikt Jezuicki ... Pulsującym sercem miasta są rynki. Dominantą jest także ołomuniecki ratusz z orlojem (zegarem astronomicznym). W ratuszu można zobaczyć kaplicę św. Jerolíma i wejść na wieżę, z której widać Ołomuniec w pełnej krasie.

Muzeum Archidiecezjalne, www.olmuart.cz Muzeum o europejskim znaczeniu, które jest jedyne w swoim rodzaju w RCz. Stała ekspozycja zawiera klejnoty sztuki z XII – XVIII wieku, trasa zwiedzania obejmuje także odnowiony narodowy zabytek kultury – zamek Przemyślidów, łącznie z romańskim pałacem biskupim (dawniej pałac Przemyślidów).

Imprezy: Flora Olomouc, www.flora-ol.cz – słynna wystawa kwiatów i targi ogrodnicze, która przyciąga dziesiątki tysięcy zwiedzających. Przez cały rok można zwiedzać unikalne szklarnie z roślinami tropikalnymi i subtropikalnymi.

Międzynarodowy Festiwal Organowy, www.mfo.cz Koncerty w kościele św. Maurycego (sv. Mořic). Tutejsze organy są największe w środkowe Europie, a ich 135 rejestrów i 10400 piszczałek gwarantuje niecodzienne przeżycia.

Ostrawa

310 000 mieszkańców

www.ostrava.cz

Ostrawa jest stolicą i siedzibą władz kraju (województwa) morawsko-śląskiego. Powstała w XIII wieku na tzw. Bursztynowym Szlaku, który prowadził od Bałtyku przez Europę Środkową nad Morze Śródziemne. Dobre położenie w pobliżu granic z Polską i Słowacją, unikalne zabytki techniki i urbanistyczne, ogromne dziedzictwo historyczne i kulturalne w okolicy oraz możliwości sportowo-rekreacyjne w wielu obiektach i pobliskich górach czynią z Ostrawy rozwijające się centrum turystyczne.

Zamek Śląskoostrawski www.slezskoostravskyhrad.cz Pierwotnie gotycki zamek wybudowany w XIII w. do obrony granicy z Polską. Dzisiaj miejsce szeregu imprez kulturalnych i towarzyskich.

Muzeum Górnicze, Ostrava-Petřkovice www.muzeumokd.cz Największe muzeum górnicze w RCz. Znajdują się tutaj zbiory dawnego muzeum górniczego z roku 1905, ostrawsko-karwińskiego górnictwa od roku 1782 do czasów współczesnych, udostępniona została jedna sztolnia. Muzeum znajduje się od strony południowowschodniej u podnóża wierzchołka Landek, który jest narodowym zabytkiem przyrody, znanym z unikalnego znaleziska – Landeckiej Wenus.

MINIUNI, www.miniuni.cz Modele znanych budowli europejskich w skali 1:25, łącznie z wieżą Eiffla, Bramą Brandenburską czy londyńskim Big Benem. Są tutaj także piękne budowle „Cudów Starożytności”.

Imprezy: Colours of Ostrava, www.colours.cz Festiwal muzyki rockowej, folkowej, etno i alternatywnych stylów muzycznych w Ostrawie, popularny zwłaszcza wśród młodej i średniej generacji. To właśnie Ostrawa jest miastem, w którym w klubach znajdujących się głównie na znanej ulicy Stodolní powstawały alternatywne rodzaje muzyki. Odbywa się w lipcu.

Ołomuniec

Zlín

Plac Masaryka w Ostrawie

Ogród zoologiczny w Ostrawie

Colours of Ostrava

1

Piękno jest ponadczasowe

UNESCO

Zabytki wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO to unikaty na skalę światową. Coś szczególnego, coś wyjątkowego, coś, czego nie znajdzie się nigdzie indziej, Morawy prezentują te klejnoty w pełnym blasku i różnorodności epok, w których powstały. Czy będą to romantyczne budowle wśród przepięknej przyrody, wspaniałe pałace i ogrody, wyjątkowa barokowa kolumna lub doskonała surowość funkcjonalizmu – zawsze zachwycają swą oryginalnością i swym genius loci.

Poznajcie piękno, które trwa, które nie zna czasu!

Kraj południowomorawski [1] Brno – Willa Tugendhat,

www.tugendhat-villa.cz Jedna z najważniejszych budowli funkcjonalistycznych, dzieło znanego architekta Ludwiga Mies van der Rohe, pochodzi z lat 30. XX wieku i do dzisiaj zachowała oryginalny kształt. Wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Od do lutego 2008 roku z powodu restauracji obiekt będzie przez kilka lat zamknięty.

Oranżeria w zamku Lednice

2

Zamek Valtice

3 4 1 2

3

4

Zamek Lednice Brno – Willa Tugendhat Kroměříž – Zamek Arcybiskupi Lednicki minaret

[2] Lednicko-valtický areál, www.zamek-lednice.info · www.lva.cz Położony między rzeką Dyją, Pálavą i granicą z Austrią wyjątkowy kompleks parków, stawów, zamków i budowli wybudowany przez ród Lichtensteinów jest zapewne największy w swym rodzaju na świecie i słusznie wpisany został Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Jego centra to zamki Valtice i Lednice. Oprócz nich warto zobaczyć romantyczną budowlę Rande-vous, sztuczne romantyczne ruiny Janův hrad, Minaret, z którego zamkowy park widać jak na dłoni, kolumnadę Reist czy też obelisk – pomnik upamiętniający pokój zawarty po wojnach austriacko-francuskich.

Nie mniej piękny jest także Pałacyk Myśliwski, Pałacyk nad Stawami, Świątynia Apollona, Belweder, mały, empirowy pałacyk „Trzy Gracje”... i szereg innych budowli i miejsc.

Zwiedzając kompleks, można skorzystać z przejażdżki łódką po rzece Dyji, słuchając objaśnień przewoźników. Łodzią wycieczkową można dopłynąć od zamku Lednice do Minaretu lub aż do ruin „Janův hrad”, skąd drogą powrotną przez Minaret można odbyć pieszo, na rowerze lub konno. W klubie jeździeckim (Hippoclub Lednice) prowadzona jest nauka jazdy, a dla dzieci mają tam kucyki. Można również odbyć przejażdżkę w powozie ciągniętym przez parę koni. Dzięki ścieżkom rowerowym cały kompleks można przejechać na rowerze. Oprócz przepięknej przyrody i architektury, czeka tutaj także wiele innych atrakcji. Można wybierać między pokazami drapieżników w locie, wizytą w akwarium lub oranżerii, degustacją najlepszych win Republiki Czeskiej i innymi ciekawymi ofertami.

Zamek Lednice – wspaniała letnia rezydencja Lichtensteinów, www.zamek-lednice.cz Lednice – Oranżeria – w swoim czasie bardzo nowoczesna budowla, rośliny subtropikalne tropikalne, www.zamek-lednice.cz Zamek Valtice – przepiękny, barokowy zamek ze wspaniałym dziedzińcem i rozległym parkiem, w piwnicach – ciekawe ekspozycje, Salon Win RCz (Salón vín ČR), www.radnice-valtice.cz Kolumnada – wieża widokowa koło Valtic – romantyczna budowla w kształcie kolumnady daje widok na trzy kraje – Morawy, Austrię i Słowację, www.radnice-valtice.cz

www.MoraviaSilesia.cz

Kraj ołomuniecki Ołomuniec – Kolumna Trójcy Przenajświętszej

[4]

www.olomouc-tourism.cz Ta barokowa, trzydziestopięciometrowa kolumna wpisana została na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO nie tylko z powodu swych rozmiarów, ale także ze względu na jakość i zakres jej dekoracji rzeźbiarskiej. Wewnątrz kolumny znajduje się mała kaplica, która jest bezpłatnie udostępniona zwiedzającym. Budową kolumny zapoczątkował ołomuniecki artysta Václav Render, który wybudował pierwsze piętro.

Jego dzieło kontynuował cały szereg miejscowych artystów. Ukończona i poświęcona została w roku 1754. Unikalny barokowy zabytek jest ozdobą Górnego Rynku (Horní náměstí) i razem ze wspaniałymi kamienicami, barokowymi fontannami i innymi zabytkami tworzy wyjątkowy charakter starego Ołomuńca, który jest po Pradze największym zespołem zabytkowym w Republice Czeskiej.

Barokowy Ołomuniec, zwiedzanie z przewodnikiem http//:tourism.olomouc.eu

Kraj zlínski 1

2 3

Kroměříž – Pałac Arcybiskupi i ogrody

[5]

www.azz.cz · www.arcibiskupskevino.cz Wczesnobarokowa siedziba, którą po wojnie trzydziestoletniej zlecił wybudować w Kroměřížu biskup Karl Lichtenstein z Castelcorn, to wraz z pałacowymi ogrodami obiekt wpisany na Listę UNESCO. Pałac był rezydencją biskupów i arcybiskupów ołomunieckich. Chlubą miejscowej galerii jest dzieło Tycjana „Apollo i Marsjasz”. Znajduje się tutaj wspaniała biblioteka licząca ponad 40 tysięcy woluminów. Można także podziwiać archiwum muzyczne, przepiękną Salę Sejmową, Carski Pokój, pomieszczenie sala terrena, wieżę pałacową i mennicę biskupią. Pod zamkiem zachęcają do zwiedzania i degustacji rozległe piwnice winne, którym prawo do wyrobu wina mszalnego nadał sam król Karol IV. Naturalne wina, które można także tutaj zakupić, dojrzewają w dębowych beczkach na głębokości sześciu i pół metra.

Do spacerów zachęcają pałacowe ogrody. Oba są piękne, choć każdy inny. Ogród przypałacowy ma charakter parku angielskiego z wieloma akwenami wodnymi i fontannami.

Rośnie w nim wiele rzadkich roślin i drzew. W trakcie przechadzki można się natknąć na oryginalną dekorację rzeźbiarską i szereg romantycznych budowli– kolumnady, Pawilon Rybacki, altany. Natomiast ogród kwiatowy założony został w manierystycznym stylu włoskim. Rosną tutaj starannie przycięte krzewy, znajdują się tajemnicze labirynty i kwiatowy parter. W ogrodzie znajduje się też bogato dekorowana rotunda z wahadłem Foucaulta, które udowadnia obrót ziemi wokół swej osi. Trudną do uwierzenia długość 244 metrów posiada tutejsza kolumnada z rzeźbami antycznych bóstw.

Kroměříž – zamek

Slovácký verbuňk

Galeria obrazów pałacu arcybiskupiego, www.azz.cz

Kraj morawsko-śląski [3] Dolny Rejon Witkowic www.ostrava.cz Jest to unikalny zbiór architektury przemysłowej – wysokich pieców, koksowni i kopalni węgla kamiennego, który znajduje się blisko centrum Ostrawy. Jest to absolutnie wyjątkowy, znakomity pod względem technicznym i technologicznym 4 zespół budowli przemysłowych. Aspiruje do wpisu na Listę Dziedzictwa Światowego UNESCO. Bliższe informacje na temat zwiedzania tego unikalnego zabytku techniki znajdują się w Ostrawskim Serwisie Informacyjnym (www.ostravainfo.cz). Kopalnię „Hlubina”, która wchodzi w skład zespołu, można zwiedzać po ustaleniu z firmą OKD, do której kopalnia należy.

Kraj południowomorawski, Kraj zlínski [6]

Strážnice – Slovácký verbuňk

www.straznice-mesto.cz, www.nulk.cz Mistrzowskie dzieło na liście dziedzictwa niematerialnego UNESCO. Męski improwizowany skoczny taniec.

Slovácký verbuňk jest tańczony do dzisiaj w większości wsi w regionie Slovácko. Jest naturalną częścią tanecznego repertuaru (różne imprezy, wesela, winobranie). Co roku w ramach Międzynarodowego Festiwalu Folkloru w Strážnicy odbywa się „Konkurs na najlepszego tancerza slováckégo verbuňku”.

1

2

3

4

Ołomuniec – Kolumna Trójcy Przenajświętszej Kroměříž – Ogród kwiatowy Muzeum Górnicze OKD Dolny Rejon Witkowic

7

Zabytki sakralne

Wspaniałość spojona z pokorą Wspaniałe kościoły, zapierające dech katedry, ciche klasztory i dobrze zachowane drewniane kościółki – skarbce sztuki, strażnicy kultury dawnych czasów i klejnoty architektury.

To miejsca dające schronienie przed pędzącym światem, miejsca dające możliwość podziwiania umiejętności naszych przodków i wywołujące cichą pokorę. Miejsc takich jest na Morawach i na Śląsku bez liku. Zanurzcie się w podniosłej ciszy we wspaniałości spojonej z pokorą.

Kraj południowomorawski

1

[1] Brno – miasto klasztorów, www.brno.cz · www.ticbrno.cz · www.opatbrno.cz Nad miastem pełnym przepięknych budowli sakralnych dominuje romsntyczna para wież gotyckiego kościoła św. Piotra i Pawła, w którym można między innymi zwiedzić skarbiec, kryptę i wieżę. Fundamenty najstarszej budowli na terenie Brna znalezione zostały w miejscu dzisiejszego opactwa Augustianów z bazyliką Wniebowzięcia Marii Panny. W opactwie część swego życia spędził twórca genetyki, opat Gregor J. Mendel. Jego życiu i odkryciom poświęcone jest Muzeum Mendla.

Najcenniejszą pod względem artystycznym świątynią w Brnie jest gotycki kościół św.

Jakuba. Wśród wielu brneńskich klasztorów dzięki obrazowi Czarnej Madonny Cudotwórczyni słynny jest klasztorny kościół św. Tomasza. Kolejną ważną budowlą jest wczesnobarokowy klasztor i kościół Znalezienia Krzyża Świętego, w którym znajduje się dostępna dla zwiedzających krypta ze zwłokami mnichów i osób świeckich.

Klasztor starobrnenski i Mendel museum Kościół Wniebowzięcia Marii Panny jest chlubą morawskiego gotyku. Znanym członkiem zakonu augustianów był J. G. Mendel – twórca nowoczesnej genetyki. Dzisiaj w klasztorze znajduje się jego muzeum. www.mendel-museum.org

2

[3] Znojmo – nie tylko miasto wina, www.znojmo.eu · www.znojmuz.cz Dawne znaczenie strategicznie położonego miasta dokumentuje szereg zachowanych zabytków i budowli sakralnych. Najcenniejsza jest romańska rotunda św. Katarzyny z unikalnymi freskami z XII w. Godny uwagi jest także kościół św. Mikołaja z kazalnicą w kształcie kuli ziemskiej, klasztor Minorytów, w którym między innymi znajduje się kilka stałych ekspozycji, bazylika Marii Panny i św. Wacława z unikalną kryptą romańską i wiele innych zabytków.

Boskovice – synagoga

1

2

3

4

Miejsce pielgrzymek Sv. Hostýn Rajhrad u Brna – Opactwo Benedyktynów Ołomuniec – Muzeum Archidiecezjalne Kunčice pod Ondřejníkem

[2] Mikulov – skarbiec pełen klejnotów, www.mikulov.cz Przepiękny widok Mikulova rozpościera się ze wzgórza Svatý Kopeček, miejsca, gdzie odbywa się doroczny Odpust Mariacki. Znajduje się tutaj kościół św. Sebastiana z dzwonnicą, a drogę na szczyt zdobi 15 kapliczek. Nie należy zapominać także o innych zabytkach sakralnych, choćby o kościele św. Wacława z renesansową wieżą, kościele św. Anny z grobowcem Ditrichštejnów lub kościele św. Jana Chrzciciela, kolegium Pijarów i wielu innych.

3 4

[4] Křtiny – Kościół pielgrzymkowy Imienia Marii Panny http://krtiny.katolik.cz Przepiękna barokowa świątynia zbudowana według projektu świetnego budowniczego Jana Błażeja Santiniego jest dzisiaj ważnym miejscem pielgrzymek.

[5] Rajhrad u Brna – opactwo Benedyktynów, www.rajhrad.cz/benediktini Barokowy klasztor z kościołem św. Piotra i Pawła, dzieło słynnego J. B. Santiniego, szczyci się między innymi cenną biblioteką oraz freskami.

[6] Předklášteří u Tišnova – Klasztor Porta Coeli, www.muzeumbrnenska.cz Dawny żeński klasztor cysteriacki z XIII w., stale dostępna jest najcenniejsza część z romańsko-gotyckim kościołem i korytarzem o sklepieniu krzyżowo-żebrowym.

W budynku dawnego probostwa znajduje się Podhorácké muzeum.

www.MoraviaSilesia.cz

1

[7] Vranov u Brna – Kościół pod wezwaniem narodzenia Najśw. Marii Panny www.dc-vranov.katolik.cz Barokowy kościół z połowy XVII w. Znajduje się tutaj ruchoma szopka, dzwonki grające pieśni pielgrzymkowe, grobowiec Lichtensteinów.

[8] Dolní Kounice – Rosa coeli, www.dolnikounice.cz Ruiny klasztoru Premonstratów z XII wieku, obiekt jest dostępny i użytkowany do celów kulturalnych.

Zabytki żydowskie [9] Boskovice, www.boskovice.cz Stara dzielnica żydowska z synagogą, łaźniami i cmentarzem należy do najbardziej kompletnych zespołów zabytków kultury żydowskiej w RCz. Poszczególne zabytki łączy ścieżka edukacyjna.

[10] Mikulov, www.mikulov.cz Poprzez tutejszą dzielnicę żydowską prowadzi ścieżka edukacyjna z 13 przystankami, która zapoznaje zwiedzających z poszczególnymi zabytkami, wśród których znajduje się także unikalna synagoga i żydowski cmentarz.

Kraj morawsko-śląski

[11] Drewniane kościółki w Beskidach Beskidy szczycą się nie tylko piękną przyrodą, ale także unikalnymi zabytkami w postaci szeregu drewnianych kościółków. Ze względu na ich koncentrację, różnorodność stylistyczną i dobry stan jest to środkowoeuropejski unikat. Najstarszy jest drewniany kościół Bożego Ciała w Gutach (1563), natomiast najmłodszy to kościół św. Cyryla i Metodego na Hrczawie (1936) z bogato rzeźbioną chrzcielnicą. Ciekawe są także inne kościoły, np. w Bilej, na Praszywce, w Nydku czy Kończycach. Przegląd pozostałych kościołów znajduje się w tekście „Historyczne i kulturowe perły kraju morawsko-śląskiego” na www.kr-moravskoslezsky.cz/cr.html .

[12] Ostrava – miasto unikalnych zabytków, www.ostrava.cz Chociaż Ostrawa znana jest głównie z dziedzictwa przemysłowego w postaci wyjątkowych zabytków techniki, znajduje się tutaj także stosunkowo wielka liczba cennych zabytków sakralnych. Bardzo cenny był pierwotny drewniany kościół św. Katarzyny z XVI w. Po pożarze w roku 2002 został zastąpiony repliką. Klejnotem jest także neogotycki kościół Niepokalanego Poczęcia Marii Panny. Interesujące są także inne budowle sakralne, np. katedra Zbawiciela czy kościół Matki Boskiej Królowej.

[13] Opava, www.opava-city.cz Dominantą tej dawnej stolicy Śląska jest kościół Wniebowzięcia Najśw. Marii Panny zbudowany w XIV w. w stylu śląskiego, ceglanego gotyku. Pamiętać należy także o klasztorze Minorytów z kościołem Ducha Świętego z XII wieku. Można tam zobaczyć między innymi salę posiedzeń, zimowy refektarz z tzw. Czytelnią Bezruča czy Ogród Minorycki.

[14] Krnov, www.krnov.cz Nad Krnovem na wzgórzu Cvilín wznosi się pielgrzymkowy kościół Matki Boskiej Bolesnej, który składa się z monumentalnej budowli z XVIII w. i 14 kaplic. Podczas pobytu w Krnovie nie należy zapomnieć o zwiedzeniu tutejszej synagogi, która jako jedyna w kraju morawsko-śląskim jest dostępna dla zwiedzających, oferując unikalne wnętrza w stylu arabsko-hiszpańskim. Równie interesujące są także pozostałe zabytki Krnova.

[15] Karwina, www.karvina.org Unikatem jest pochyły barokowy kościół św. Piotra z Alkantary, którego przechył jest wynikiem wyraźnego obniżenia terenu w wyniku szkód górniczych. W dzielnicy Frysztat niedaleko zamku znajduje się kolejna cenna budowla – kościół Podniesienia Krzyża Świętego, w którego pierwotnie gotyckim wnętrzu znajduje się Kaplica Morawska i barokowe rzeźby. Wart uwagi jest także klasztor Minorytów z przyległym kościołem oraz pozostałe zabytki miasta.

2

Kraj ołomuniecki [16] Svatý Kopeček www.svatykopecek.cz Ze wzgórza Svatý Kopeček spogląda na Ołomuniec kościół Nawiedzenia Marii Panny z XVII w., który papież Jan Paweł II w czasie swej wizyty w roku 1995 podniósł do godności bazyliki mniejszej. To ważne i często odwiedzane miejsce pielgrzymek jest zdecydowaną dominantą Ołomuńca. Na Svatý Kopeček przyciąga także tutejszy ogród zoologiczny.

[17] Ołomuniec – miasto pałaców i świątyń www.olomouc-tourism.cz · www.oldom.cz www.moric-olomouc.cz · www.svatymichal.cz Zabytkowe centrum Ołomuńca kryje szereg wspaniałych zabytków sakralnych. Prym wiodą wieże katedry św.

Wacława, która wyrosła w miejscu, gdzie zamordowany został ostatni z Przemyślidów – Wacław III. Obok odkryto pozostałości romańskiego grodu Przemyślidów. Dzisiaj jest tutaj Muzeum Archidiecezjalne. Do najcenniejszych późnogotyckich budowli na Morawach należy kościół św. Maurycego, którego wieża służy jako turystyczny punkt widokowy. Oprócz tego kościół posiada największe organy w Europie Środkowej. Miłośnicy baroku na pewno powinni zwiedzić Pałac Arcybiskupi, kościół Matki Boskiej Śnieżnej lub kościół św. Michała wznoszący się na wzgórku nad Górnym Rynkiem (Horní náměstí). W jego pobliżu znajduje się barokowa kaplica św. Jana Sarkandra z podziemną salą tortur i nową fontanną „Źródło Wody Życia św. Jana Sarkandra”. Z ważniejszych zabytków nie można także pominąć potężnego kompleksu Klášterní Hradisko, który wznosi się nad zakolem rzeki Morawy.

1

2

3

Svatý Kopeček koło Ołomuńca Święto Cyryla i Metodego na Velehradzie Ołomuniec – Muzeum Archidiecezjalne, cenna gotycka Šternberska Madonna

Ołomuniec – katedra św. Wacława

Muzeum Archidiecezjalne www.olmuart.cz [18] Zlaté Hory – miejsce pielgrzymek do Panny Marii Opiekunki, www.mariahilf.hyperlink.cz Miejsce pielgrzymek Maria Hilf, z którym związana jest legenda o obrazku Matki Boskiej posiadającym moc uzdrawiania, znajduje się w lasach koło Zlatých Hor i jest celem licznych pielgrzymów.

3

Karwina – pochyły barokowy kościół św. Piotra z Alkantary

Zlaté Hory – Kościół pielgrzymkowy Panny Marii Opiekunki

9

Kraj zlínski

Zabytki sakralne

[19] Svatý Hostýn, www.hostyn.cz Oppidum celtyckie, siedziba dawnych Słowian i znane miejsce pielgrzymek. Dzisiaj na Hostýniu, jednym z najwyższych szczytów pasma Hostýnské vrchy, znajduje się bazylika Wniebowzięcia Marii Panny. Tutaj już od kilkuset lat w regularnych pielgrzymkach przybywają tysiące wiernych. Znajduje się tutaj zabytkowa droga krzyżowa w stylu architektury ludowej. Do najciekawszych obiektów należy mozaika Panna Maria Svatohostýnska, rzeźba Panny Marii naturalnej wielkości, kamienna wieża widokowa, elektrownia wiatrowa czy też Kaplica Wodna (Vodní kaple).

1

[20] Velehrad, http://velehrad.maticevelehradska.cz · www.slovacko.cz Historia jednego z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych w RCz sięga XIII wieku, kiedy powstał tutaj pierwszy na Morawach klasztor Cystersów. Dzisiaj znajduje się tutaj rozległy kompleks klasztorny, w którym dominuje monumentalna, barokowa bazylika Wniebowzięcia Marii Panny oraz św. Cyryla i Metodego. Na Velehrad, który w roku 1990 odwiedził także papież Jan Paweł II, każdego roku 4 i 5 lipca zjeżdża tysiące pielgrzymów na święto Cyryla i Metodego. Przebiega tutaj także trasa rowerowa „Wielkomorawskie miejsca pielgrzymek”.

2 Křtiny – barokowy kościół autorstwa Santiniego

[21] Kroměříž – Hanáckie Ateny, www.mesto-kromeriz.cz Kroměříž jest często nazywany Hanáckimi Atenami z powodu znajdujących się tutaj wielu klejnotów architektury. Z budowli sakralnych wyróżnia się neogotycki, trójnawowy kościół św. Maurycego z przepięknym wnętrzem i barokową kaplicą mariacką.

Kolejnym ważnym zabytkiem i perłą architektury późnego baroku jest kościół św. Jana Chrzciciela, który powstał jako część zespołu szkół i kolegiów pijarskich.

Dzięki swemu wyjątkowemu wnętrzu z elementami rokokowymi i sentymentalnymi oceniany jest jako jeden z najpiękniejszych kościołów na Morawach.

Bogato dekorowanym wnętrzem może się także poszczycić barokowy kościół Błogosławionej Marii Panny.

[22] Holešov – Synagoga Šacha i cmentarz żydowski www.mks.holesov.cz · www.holesov.cz Jest unikatem na skalę świtową. Jest to jedyna zachowana synagoga tzw. polskiego typu, który charakteryzuje się dekoracją o motywach kwiatowych, owocowych i zwierzęcych. Można tutaj zwiedzić wystawę poświęconą historii Żydów na Morawach oraz cmentarz żydowski z unikalnym nagrobkiem uczonego rabina zwanego Šach.

[23] Štípa – barokowy kościół Marii Panny, http://stipa.cz Kościół znajduje się na linii łączącej dwa znane miejsca pielgrzymek Hostýn i Provodov. Jest tutaj przechowywana cudowny podobno posążek Marii Panny ubrany w drogocenną, bogato zdobioną szatę.

3

Kroměříž – kościół św. Maurycego

[24] Tečovice – Kościół św. Jakuba Większego, www.slovacko.cz Romański, przebudowany w stylu barokowym kościółek z oryginalnymi freskami należy do najcenniejszych pod względem historycznym i kulturalnym sakralnych obiektów na całych południowo-wschodnich Morawach.

Droga Arcybiskupia Wciąż trwający podziw i chwała

4

ok. 80 km (patrz mapa na skrzydełku)

Ołomuniec – www.olomouc-travel.cz: Pałac Arcybiskupi › Muzeum Archidiecezjalne › kościół św. Wacławy › kościół św. Maurycego › Kolumna Trójcy Przenajśw. – zabytek UNESCO › Sv. Kopeček › Kroměříž – www.azz.cz, www.mesto-kromeriz.cz: Pałac arcybiskupi i ogrody – zabytek UNESCO › Mennica arcybiskupia › Arcybiskupie piwnice winne › kościół św. Jana Chrzciciela › Kościół św. Maurycego › Sv. Hostýn › Velehrad

5

6

1 2

3

4

5

6

Svatý Hostýn Ostrawa – katedra Boskiego Zbawiciela Holešov – cmentarz żydowski Katedra na Velehradzie Znojmo – rotunda św. Katarzyny Tečovice – Kościół św. Jakuba Większego

Wyjątkowa trasa łącząca najważniejsze zabytki duchowego dziedzictwa Moraw, wspaniałość i chwałę ich wyjątkowych zbiorów. Program zaczyna się w starodawnym Ołomuńcu – siedzibie arcybiskupstwa od roku 1777. W roku 2006 otwarte zostało unikalne Muzeum Archidiecezjalne, w którym znajduje się ekspozycja przedmiotów liturgicznych i złocona kareta arcybiskupa. W stosunku do liczby mieszkańców Ołomuniec posiada największą liczbę kościołów w RCz. Prym wiedzie miejsce pielgrzymek, Sv. Kopeček. Letnią siedzibą arcybiskupów ołomunieckich był Kroměříž. Pałac arcybiskupi wraz z ogrodami to perła wśród czeskich zabytków, a w unikalnej galerii znajdują się dzieła takich mistrzów jak Tycjan, Lucas Cranach czy Jan Brueghel. Mennica biskupia, po Watykanie największy na świecie zbiór numizmatów kościelnych, wina mszalne z piwnic arcybiskupich. Kolekcja prac Švabinskégo w Muzeum Ziemi Kroměřížskiej (Muzeum Kroměřížska) i szereg zabytków sakralnych czyni z Kroměříža skrzynię pełną skarbów. Trochę dalej wznosi się Sv. Hostýn – najczęściej odwiedzane miejsce pielgrzymek na Morawach.

Jednak najważniejszym duchowym miejscem jest ostatni cel tej drogi, Velehrad.

Miejsce, które przyciąga corocznie tysiące pielgrzymów łączy się ze słowiańskimi krzewicielami wiary, św. Cyrylem i Metodym.

Zamki, pałace – śladami przodków

Przeszłość wciąż żywa Napoleon, Maria Teresa, cesarze, potężni arystokraci, a także kompozytorzy i pisarze związani są z historią Moraw i Śląska.

Uchylcie rąbka tajemnicy, poznajcie czar morawskich zamków i pałaców. Jest niepowtarzalny poprzez wiele wyjątkowych budowli, romantyczne i tragiczne historie, rzadkie zbiory muzealne, unikalne wyposażenie. W sezonie w każdym miejscu czekają atrakcje w postaci najróżniejszych imprez i obchodów.

Przeszłość jest tutaj stale żywa.

Kraj południowomorawski [1] Zamek Mikulov – Muzeum Regionalne www.mikulov.cz · www.visitmikulov.com · www.rmm.cz Romański zamek, przebudowany w stylu barokowym, niegdysiejsza wieloletnia siedziba rodu Dietrichsteinów był miejscem obchodów srebrnego wesela Marii Teresy i świadkiem podpisania traktatu pokojowego po bitwie trzech cesarzy pod Slavkovem (Austerlitz). Dzisiaj siedziba Muzeum Regionalnego, ekspozycja z zakresu historii, winiarstwa (piwnica zamkowa z ogromną beczką), archeologii i sztuk plastycznych.

Unikalna zamkowa biblioteka.

[2] Pałac Slavkov – Muzeum Historyczne, www.zamek-slavkov.cz Barokowy pałac o bogatej historii. Na przykład w roku 1805 zawarto tutaj pokój między Francją i Austrią. Dzisiaj siedziba Muzeum Historycznego, które oferuje zwiedzającym kilka tras i różnorodne ekspozycje łącznie z wirtualną bitwą pod Slavkovem.

Pałac otoczony jest przepięknym parkiem.

1

[3] Lednicko-Valticky areál – zamki i salety www.zamek-lednice.info, www.lva.cz, Więcej na str. 6.

[4] Zamek Bítov, www.hradbitov.cz Pierwotnie królewski zamek z XI stulecia, jeden z najstarszych w Republice Czeskiej.

Obszerne neogotyckie wnętrza, wielki zbiór wypchanych zwierząt, łącznie z największym w Europie zbiorem wypchanych psów, wysoko oceniana zbrojownia, kaplica, małe ZOO w ogrodzie zamkowym.

[5] Zamek Boskovice, www.hradboskovice.cz, Ruiny zamku gotycko-renesansowego.

[6] Zamek Pernštejn (Nedvědice), www.nedvedice.cz Romantycznie wyglądający zamek z połowy XIII wieku, siedziba panów z Pernštejna, kilka tras zwiedzania, przykład rozwoju siedziby szlacheckiej od prostego zamku po klasycystyczną rezydencję.

2 Pałac Kroměříž

[7] Zamek Špilberk (Brno), www.spilberk.cz, Więcej na str. 4.

[8] Zamek Veveří (Brno), www.veveri.cz Rozległy zespół zamkowy z przełomu XII i XIII wieku powstał jako zamek łowiecki morawskich margrabiów. Popularny cel wycieczek z Zalewu Brnieńskiego (Brněnská přehrada).

[9] Pałac Boskovice, www.blanensko.info, Empirowy pałac otoczony parkiem.

[10] Zamek Bučovice, www.bucovice-zamek.cz Renesansowy zamek z arkadowym dziedzińcem.

[11] Pałac Lysice, www.zameklysice.cz Barokowy pałac, biblioteka starodruków, unikalne zbiory, park zamkowy z kolumnadą, oranżerią, uprawą fig i kasynem.

3 Zamek Bouzov

12] Pałac Milotice, www.zamekmilotice.cz Barokowy pałac, francuski park, stajnie i ujeżdżalnia. Wyjątkowa ekspozycja strojów ludowych ze Slovacka, w których zwiedzający mogą zrobić sobie zdjęcia, sprzedaż win.

[13] Pałac Rájec nad Svitavou (Rájec – Jestřebí), www.rajecjestrebi.cz Barokowy pałac, galeria, empirowa biblioteka, ogród ze szklarniami.

1 2 3 4

[14] Zamek Uherčice, www.znojmo.eu, www.npu.cz/zprist/zobrazeni_pamatky/?pamatka=156 Barokowy zamek s unikalnymi freskami.

www.MoraviaSilesia.cz

4

Zamek Sovinec Zamek Mikulov Pałac Slavkov Zamek Raduň

11

1

1 2

3

Zamek Helfštýn Ruiny zamku Štramberk Zamek Šternberk

[15] Zamek Vranov nad Dyjí, www.zamekvranov.cz Znany barokowy zamek położony nad doliną rzeki Dyji.

[25] Zamek Bruntál z muzeum, www.bruntal-zamek.cz Wyjątkowe połączenie stylu renesansowego i barokowego, w części znajduje się muzeum.

[16] Zamek Moravský Krumlov, www.mkrumlov.cz W renesansowym zamku można zobaczy cykl monumentalnych obrazów Słowiańska Epopeja sławnego secesyjnego malarza Alfonsa Muchy.

[26] Zamek Frýdek-Místek, Muzeum Beskidów, www.frydek-mistek.cz Renesansowy zamek z barokowymi przeróbkami, siedziba muzeum powiatowego.

[17] Ruiny Cornštejn (Vranov nad Dyjí) www.znojmuz.cz Ruiny dominujące nad Zalewem Vranovskim.

[18] Ruiny Nový Hrad (Adamov) www.novyhrad.com · www.blanensko.info/novy-hrad.php Mały zamek w pięknej okolicy.

Kraj morawsko-śląski

Zamek Vranov n.D.

[19] Czerwony i Biały Zamek Hradec nad Moravicí www.muhradec.cz Renesansowo-barokowy zamek z elementami empirowymi oraz neogotycki Czerwony Zamek. Pełne przepychu salony, galeria obrazów, rozległy park zamkowy.

Przebywał tutaj między innymi L. van Beethoven.

[20] Zamek Sovinec, www.sovinec.cz Niegdyś znana twierdza husycka, później więzienie i baza SS znajduje się na skalnej ostrodze w jednej z dolin Niskiego Jesioniku. Ma tu miejsce szereg atrakcyjnych imprez.

Czerwony i Biały Zamek Hradec nad Moravicí

[21] Zamek Raduň, www.obecradun.cz Renesansowy zamek z neogotyckim szczytem stoi nad stawem w angielskim parku. Do jego skarbów należą między innymi: oranżeria, empirowa owczarnia i przyległy park.

[27] Zamek Frysztat (Karwina), www.zamek-frystat.cz Empirowy zamek (pałac), siedziba magnackiego rodu Larisch-Mönich.

Unikalna biblioteka.

[28] Zamek Kunín, www.zamek.kunin.cz Jeden z najcenniejszych barokowych zabytków Moraw z unikalnym wyposażeniem.

Niegdyś nowoczesny instytut kształcący – najsłynniejszym uczniem był F. Palacký.

Kraj ołomuniecki [29] Zamek Bouzov, www.hrad-bouzov.cz Romantyczny zamek z mnóstwem wież i baszt jest rajem dla twórców bajek i filmów. Jednak tylko udaje średniowieczną siedzibę. Jest tutaj kilka tras turystycznych, atrakcyjne imprezy, bogaty program – galeria z Koniem Trojańskim, gokarty, jazda konna i w bryczkach.

[30] Zamek Helfštýn, www.helfstyn.cz Pierwotnie średniowieczny zamek, dzisiaj ma charakter twierdzy z sześcioma bramami i szeregiem budowli z XVIII w. Stara mennica, wystawa kowalstwa artystycznego.

W sezonie zamek ożywa wieloma imprezami, spośród których wyróżnia się Hefaiston – międzynarodowe spotkanie kowali artystów.

[31] Zamek Šternberk, www.sternberk.cz Pierwotnie gotycki zamek z pozostałościami umocnień i okrągłą wieżą posiada cenne zbiory gotyckich i renesansowych drewnianych rzeźb, wyjątkowy zbiór kaflowych pieców.

[32] Pałac i Zamek Úsov, Muzeum Łowiecko-Leśne, www.usov-muzeum.cz Unikalne zbiory wypchanych różnych gatunków zwierząt, broń myśliwska i kłusownicza i inne eksponaty.

[33] Pałac Čechy pod Kosířem, www.muzeumpv.cz Empirowy pałac związany z życiem malarza Josefa Mánesa, otoczony przepięknym parkiem.

[22] Ruina zamku Hukvaldy www.hukvaldy.eu · www.janackovy-hukvaldy.cz Drugie co do wielkości ruiny na Morawach. Z miejscem związana jest twórczość kompozytora Leosza Janaczka – doroczny międzynarodowy festiwal „Janáčkovy Hukvaldy“.

[23] Ruiny Štramberk, www.stramberk.cz Ruiny zamku z XIV w. Zachowały się tylko mury zamku i zamkowa wieża Trúba – obecnie wieża widokowa (patrz str. 15).

Hukvaldy

2

[34] Zamek Jánský Vrch (Javorník), www.mestojavornik.cz Niegdysiejsza siedziba vratislavskich biskupów, największy kolekcja fajek i przyrządów do palenia w RCz. [35] Zamek Náměšť na Hané, http://zamek.namestnh.web.tiscali.cz Barokowy pałac francuskiego typu z okrągłym parkiem, wyjątkowe zbiory – porcelana miśnieńska, powozy reprezentacyjne i podróżne, itp.

[36] Zamek Tovačov, www.tovacov.cz Zamek z niemal stumetrową Piękną Wieżą (Spanilá věž), otoczony lasami łęgowymi i stawami.

[24] Zamek Śląskoostrawski www.slezskoostravskyhrad.cz Zamek u zbiegu rzeki Ostrawicy i Łucyny jest ciekawostką na skalę światową, ponieważ zapadł się w wyniku szkód górniczych o 17 m. Ekspozycja: zamkowa wieża z widokiem, galeria, akwaria, czarownice, sala tortur i inne.

3

[37] Zamek Velké Losiny, www.losiny-zamek.cz Zachowane zamkowe wnętrza z XVI w., sala sądowa – inkwizycyjne procesy o czary.

[38] Zamek Plumlov, www.zamek-plumlov.cz Zamek przeglądający się w wodach Zalewu Plumlovskiego wybudowany został w latach 1680–1690 przez Jana Adama z Lichtenštejna.

Kraj zlínski [39] Pałac Buchlovice, www.zamek-buchlovice.cz Pałac w stylu włoskiego baroku z przełomu XVII i XVIII wieku, otoczony tarasowym ogrodem francuskiego typu i rozległym angielskim parkiem.

Winoteka, szereg imprez kulturalnych, oryginalne wystawy fuksji.

[40] Pałac Lešná, www.zoolesna.cz Romantyczno-secesyjny pałac z parkiem i ogrodem zoologicznym. Unikalny zabytek, dający wyjątkowe świadectwo epoki. Oryginalna dekoracja snycerska, bogate zbiory z Orientu.

www.MoraviaSilesia.cz

1

[41] Pałac Arcybiskupi Kroměříž, www.azz.cz, Więcej na str. 7.

[42] Zamek Buchlov, www.zamek-buchlovice.cz Zamek w przeszłości strzegł szlaku handlowego przez Chřiby, dzisiaj jest znakomitym przykładem obwarowań średniowiecznych i siedzibą muzeum.

[43] Zamek Brumov, Brumov-Bylnice, http://hrad.brumov-bylnice.cz W starych piwnicach i spichlerzach znajduje się ekspozycja historii zamku, niezapomniany jest także widok z zamkowego punktu widokowego.

[44] Zamek Lukov, www.lukov.cz Rozległe ruiny gotyckiego zamku z zachowanym mostem i bramą wjazdową.

Śladami przodków Od Wenus z Věstonic do Wenus z Landeku

2

[45] Zamek Malenovice, http://sweb.cz/hradmalenovice Potężny zamek gotycki tuż koło Zlína, piękne wnętrza, unikalna ekspozycja muzealna, nocne zwiedzanie.

[46] Zamek Nový Světlov (Bojkovice) www.novy-svetlov.pamatky-jvm.cz · www.slovacko.cz Neogotycka siedziba nazywana slováckim Miramare.

Budynek otacza ogród i park angielski.

[47] Zamek Vizovice, http://zamek-viz.hyperlink.cz Pierwotnie średniowieczny klasztor, obecnie w stylu barokowym i klasycystycznym, galeria zamkowa, park francuski i angielski.

ok. 260 km

(patrz mapa na skrzydełku)

Dolní Věstonice, www.rmm.cz › Mikulčice, www.mikulcice-valy.info › Strážnice, http://skanzen.nulk.cz › Staré Město, www.slovackemuzeum.cz › Modrá, www.archeoskanzen.cz › Rymice, www.muzeum-km.cz/rymice.html › Rožnov pod Radhoštěm, www.vmp.cz › Pustevny – Radhošť › Ostrava, www.muzeumokd.cz Droga, która zaczyna się i kończy z Wenus, prowadzi do epoki mamutów, do okresu państwa wielkomorawskiego, do skansenów Slovácka, Hany i Valašska, a także np. na świętą górę Radhošť. Jest ekscytująca, a na jej końcu czeka wiele przyjemnych niespodzianek.

Zaczniemy koło Mikulova w miejscowości Dolní Věstonice. Muzeum archeologiczne nie należy do największych, ale miejsce jest od roku 1925 rozsławione przez znalezisko posążka Wenus z Věstonic. Niewielka figurka (11,5 cm wysokości) z wypalanej gliny stała się sensacją, ponieważ wcześniej sądzono, że w paleolicie (29 000–25 000 p.n.e.) nie znano jeszcze ceramiki. Jest więc najstarszym ceramicznym posążkiem na świecie. Oryginał posążka znajduje się w muzeum ziemskim w Brnie. Jedźmy jednak dalej.

Mikulčice – wczesnośredniowieczne wielkomorawskie grodzisko jest największym słowiańskim znaleziskiem w Republice Czeskiej.

Oprócz fundamentów kościołów i innych budowli możny tutaj zobaczyć dwie stałe ekspozycje znalezisk archeologicznych z VII – IX w.

Ekspozycja znajdująca się w Muzeum Moraw Południowo-Wschodnich w Strážnicy ukazuje sposób życia i mieszkania ludu na Slovácku, prezentując między innymi uprawę wina od czasów najdawniejszych do współczesności. Jest jedyna w swym rodzaju w RCz. Kolejnym świadectwem dziejów Państwa Wielkomorawskiego jest Pomnik Wielkich Moraw w miejscowości Staré Město, a najstarsze znaleziska świadczą o obecności Słowian już w VI w. Jak wyglądało osiedle z tego okresu ukazuje skansen archeologiczny w Modrej. Dawne życie na Hanie prezentuje Zespół Budowli Ludowych w Rymicach koło Holešova. Można tutaj zobaczyć oryginalne, kryte słomą chaty, starą kuźnię, wiatrak czy też warsztat siodlarza.

Valašskie Muzeum w Przyrodzie (Rožnov pod Radhoštěm) jest najstarszym w swoim rodzaju muzeum w Europie i ukazuje życie Valachów we wszystkich niemal szczegółach. Co roku przyjeżdżają tutaj setki tysięcy zwiedzających.

Nad Rožnovem wznosi się święta góra Radhošť z kaolicą św. Cyryla i Metodego.

Góra od niepamiętnych czasów była miejscem kultu. Można się tam dostać z Pustevnych po przyjemnej przechadzce. Po drodze znajduje się wyjątkowa rzeźba pogańskiego boga Radegasta.

Program

Sławny posążek Wenus z Věstonic

3

4

Skansen archeologiczny w Modrej

5

Nasza droga zaczynała się od Wenus i na Wenus się kończy. U zbiegu rzek Odry i Ostrawicy, w Ostrawie-Petřkovicach znajduje się znana w świecie lokalizacja geologiczna, związana też z archeologią, naukami przyrodniczymi i górnictwem, Landek. Znajduje się tutaj największe muzeum górnicze w RCz, można zjechać na dół. Landek jest też znany ze słynnego w świecie znaleziska – Landeckiej Wenus. Wysoki na 46 mm posążek to jedyna szczupła Wenus w Europie.

1

2 3

4

5

Brno – Zamek Špilberk Zamek Buchlovice Rožnov p. R. – Valašskie Muzeum w Przyrodzie Pomnik Wielkich Moraw Staré Město Kaplica św. Cyryla i Metodego, Radhošť

13

1

Kto potrafi…

Ciekawostki techniczne, wieże widokowe

Dawne huty, kopalnie, znane w świecie samochody, tradycyjne manufaktury, do dzisiaj działające wiatraki i młyny wodne, techniczne unikaty jak np. elektrownia szczytowo-pompowa Dlouhé Stráně, czy też wieże widokowe z różnych materiałów i o różnej wysokości. Wszystko to są dzieła, które zdumiewają nas swymi doskonałymi mechanizmami, dzieła stworzone przez człowieka dawniej i współcześnie. Dzieła świadczące o tym, że także na Morawach i na Śląsku żyli i żyją ludzie, którzy rzeczywiście potrafią.

Kraj południowomorawski kraj [1] Brno – Muzeum Techniki, www.technicalmuseum.cz 11 różnych ekspozycji na powierzchni ponad 2 600 m2.

Eksponaty prezentowane w sposób nowoczesny i atrakcyjny.

Chřiby – Brdo

[2] Adamov – Huta Františka – Josefovské údolí www.technicalmuseum.cz/pamatky/hut.htm Dominuje tutaj wysoki piec na węgiel drzewny. Jest to najstarsze zachowane w środkowej Europie urządzenie tego typu.

2

[3] Boskovice – Muzeum Maszyn Rolniczych, www.boskovice.cz Zbiór z okresu masowej mechanizacji rolnictwa.

[4] Jaroslavice – Młyn wodny w Slupi, www.technicalmuseum.cz Największy młyn wodny na Morawach, ekspozycja młynarstwa i techniki młynarskiej.

[5] Kuželov – Wiatrak, www.technicalmuseum.cz www.pametihodnosti.cz/pamatka/172/kuzelov_mlyn.html Wiatrak typu holenderskiego z roku 1842, unikat w RCz, v ČR, stała ekspozycja sposobu życia i gospodarzenia w okręgu Horňácko.

Hlučín-Darkovičky – Zespół umocnień CS

[6] Lesná – Muzeum motocykli, samochodów i ciekawostek technicznych www.veteransalon.cz [7] Rudice – Wiatrak, www.rudice.cz Wiatrak typu holenderskiego, stała ekspozycja historii wsi, mineralogii, speleologii, hutnictwa i górnictwa.

[8] Těšany – Barokowa kuźnia i muzeum, www.tesany.cz 3 1

2

3

4

Elektrownia szczytowo- pompowa Dlouhé Stráně Adamov – Huta Františka Ostrawa – wieża Nowego Ratusza Kanał Baty

4

Wieże widokowe w kraju południowomorawskim

[9] Bukovany – Areál Bukovanský mlýn, www.bukovansky-mlyn.cz Wieża widokowa w stylu holenderskiego wiatraka, oferuje szereg wyjątkowych atrakcji i usług, łącznie ze stylową restauracją.

[10] Brno – Wieża widokowa Stary Ratusz, www.kultura-brno.cz/radnice.php [11] Čebínka, 38 m, www.rozhlednyunas.cz/rozhledny/cebinka-u-kurimi [12] Hlína – Wieża widokowa im. Vladimíra Menšíka, ok. 22 m, www.obec-hlina.cz [13] Podvrší u Veselice, 49 m w ww.rozhlednyunas.cz/rozhledny/podvrsi-u-veselice/ [14] Tvarožná Lhota-Travičná – Vrchy, 52 m, w ww.tvarozna-lhota.cz/travicna.htm [15] Znojmo – wieża widokowa ratusza, 79,5 m, www.znojmo.eu

www.MoraviaSilesia.cz

Kraj morawsko-śląski

Kraj ołomuniecki

[16] Ostrawa-Petřkovice – Muzeum Górnicze OKD Landek www.muzeumokd.cz Największe muzeum górnicze w RCz, ekspozycja górnictwa ostrowsko-karwińskiego od roku 1782, możliwość zwiedzania jednej ze sztolni, wiele możliwości uprawiania sportu i rekreacji na terenie obiektu.

[37] Jesioniki – Dlouhé Stráně www.energotis.cz/ic.html Techniczny unikat na wysokości 1350 m n.p.m., największa wodna budowla energetyczna w RC z największą pompoturbiną w Europie. Wyświetlanie filmu o budowie i eksploatacji, wyjazd do górnego zbiornika skąd rozciąga się przepiękny widok na Jesioniki.

[38] Velké Losiny – Ręczna papiernia, www.rucnipapirna.cz Unikat na skalę europejską, przez cztery stulecia ciągłej eksploatacji produkowano tutaj papier sposobem rękodzielniczym. Można tu na własne oczy zobaczyć produkcję papieru. Sprzedaż wyrobów i restauracja.

[39] Partutovice – Wiatrak Maršálka, www.mikroregion-hranicko.cz, www.povetrnik.cz Najlepiej zachowany wiatrak niemieckiego typu w RCz, zwiedzanie po telefonicznym ustaleniu.

[40] Skalička – Młyn Červeka, www.mikroregion-hranicko.cz, www.povetrnik.cz Wiatrak z XIX w., za zgodą właściciela dostępny turystom.

[41] Střítež nad Ludinou – młyn wodny Humplíka, www.striteznl.cz Koło młyńskie i oryginalna młynica.

[42] Zlaté Hory-Ondřejovice – Zlatorudné mlýny www.zlatehory.cz Rekonstrukcja średniowiecznego miasteczka górniczego, działają dwa szałasy ze stępami do rozdrabniania rudy złota i młyn do mielenia rudy. Można tutaj spróbować płukania złota. Doliną prowadzi ścieżka edukacyjna.

[17] Ostrawa – Kopalnia „Michal”, www.dul-michal.cz Trasa zwiedzania prowadzi drogą, którą pokonywali górnicy, idąc do pracy.

[18] Kopřivnice – Muzeum Techniczne Tatra, www.tatramuseum.cz Stupięćdziesięcioletnia historia fabryki Tatra, samochody osobowe, sportowe, ciężarowe i inne.

[19] Hlučín-Darkovičky – Zespół Umocnień CS, www.szmo.cz System fortyfikacji z lat 1935–1938, przez całą linię umocnień prowadzi ścieżka edukacyjna.

[20] Opava-Milostovice, Pomnik armii RCz i CS, umocnienia www.opevneni-milostovice.com Zespół obiektów ciężkich i lekkich fortyfikacji z 30. lat XX wieku należy do najlepszych muzeów fortyfikacji w RCz. [21] Studénka – Muzeum Wagonów, www.mesto-studenka.cz Początki komunikacji kolejowej i produkcji wagonów na terenie RCz, największą atrakcją muzeum jest wielki model torowisk.

[22] Linia wąskotorowa Osoblaha – Třemešná, http://uzkokolejkaosoblaha.webpark.cz/ Unikalna linia o rozstawie szyn 760 mm, jedyna na północnych Morawach [23] Ostrawa – Wieża wyciągowa kopalni „Jindřich, www.ostrava.cz Nieudostępniona zwiedzającym.

Wieże widokowe kraju morawsko-śląskiego [24] Praděd, www.jeseniky-praded.cz Wieża telewizyjna (1 492 m n.m.) znajduje się na miejscu dawnej kamiennej wieży widokowej, wysokość ok. 145 m, najwyższy taras na wysokości 70 m, winda, restauracja.

[25] Kopřivnice – Bílá hora, www.koprivnice.cz Wieża widokowa w kształcie symbolu struktury DNA. [26] Krnov – Cvilín, www.krnov.cz.

Kamienna wieża widokowa, w pobliżu barokowy kościół pątniczy.

[43] Jeseník – Zlatý chlum, 26 m, www.zlatychlum.cz [44] Rychlebské hory – Borůvková hora, www.ejeseniky.com. Rozhledna je nově postavena.

[28] Ostrawa – Nowy Ratusz, www.ostrava.cz Zespół ratuszowy z wysoką na 85,6 m najwyższą ratuszową wieżą widokową w RCz.

[45 Šumperk – Háj, www.ejeseniky.com Drewniana wieża o wysokości 29 metrów.

[29] Beskid Śląski – Wielka Czantoria, 29 m, www.cantoryje.cz

[46] Zlaté Hory – Biskupská kupa, 29 m, www.zlatehory.cz

[30] Štramberk – Štramberská Trúba, www.stramberk.cz Wysoka na ok. 40 m gotycka wieża walcowatego kształtu.

1

Kraj Zlinski [31] Kanał Baty, www.batacanal.cz Historyczna droga wodna przy rzece Morawie, udostępniono 43 km pierwotnej trasy. Kanał jest spławny od Otrokovic aż za Strážnicę oraz do Hodonína i Skalnicy na Słowacji, a na całej jego długości znajdują się przystanie i wypożyczalnie łodzi. Spływ można łączyć z cyklistyką, można też korzystać z własnych łodzi.

Wieże widokowe w kraju zlinskim [33] Beskidy – Čartak, 30 m http://rozhledny.webzdarma.cz/cartak.htm [34] Białe Karpaty – Lopeník, www.mikroregion-bojkovsko.cz Drewniana wieża, 22 metry wysokości, symbol przyjaźni Czechów i Słowaków.

[35] Chřiby – Brdo, http://rozhledny.wz.cz/Brdo.htm Najwyższa na Morawach kamienna wieża widokowa.

[36] Vizovické Vrchy – Loučka, www.rozhlednaloucka.unas.cz Stalowa wieża o wysokości 55 metrów.

Velké Losiny – Ręczna papiernia

Wieże widokowe kraju ołomunieckiego

[27] Beskidy Morawsko-Śląskie – Kozubowa, www.jablunkovsko.cz Wieża jest częścią kaplicy św. Anny.

[32] Velké Těšany – Wiatrak, www.muzeum-km.cz/mlyn.html Unikalny wiatrak z XIX w., ekspozycja techniki młynarskiej.

Zlaté Hory – Zlatorudné mlýny

1

2

Kopřivnice – Muzeum Tatra Vítkovice – Dolní oblast

2

Szlak technicznych kuriozów Od wieku XVI do współczesności

ok. 170 km

(patrz mapa na skrzydełku)

Velké Losiny › Dlouhé Stráně › Zlaté Hory – Zlatorudné mlýny › Hlučín-Darkovičky › Ostrava-Petřkovice › Kopřivnice Ręczna papiernia w Velkých Losinách to unikat na skalę europejską, papier produkuje się tutaj jednakowym sposobem od 400 lat. Niedaleko znajduje się elektrownia szczytowo-pompowa Dlouhé Stráně, uważana za jeden z największych cudów w RCz. Kopia średniowiecznego miasteczka górniczego Zlatorudné mlýny koło Zlatých Hor pozwala cofnąć się w czasie o kilka stuleci. I dzisiaj zwiedzający mogą tutaj płukać złoto. Hlučín­ Darkovičky to ceniony w Europie ważny zabytek techniki wojskowej – system fortyfikacyjny Republiki Czechosłowackiej z lat 1935–1938. Muzeum Górnicze w Ostrawie Petrzkowicach jest największym muzeum górniczym w RCz, szczyci się też największym zbiorem techniki ratownictwa górniczego na świecie. Można tu także zjechać pod ziemię. Muzeum Techniczne Tatra w Kopřivnicy oferuje przekrój historii tej sławnej marki samochodowej. Ekspozycję uzupełnia Sala Chwały poświęcona pochodzącemu z Kopřivnicy zwycięzcy olimpijskiemu Emilowi Zátopkowi.

15

Park krajobrazowy Jesioniki

Przyroda Park krajobrazowy Poodří

Ostrava

Park krajobrazowy Litovelské Pomoraví Olomouc

Park krajobrazowy Morawski Kras

Park krajobrazowy Beskidy

Zlín

Brno

Park narodowy Podyjí

Park krajobrazowy UNESCO Pálava

Biosferyczny rezerwat UNESCO Białe Karpaty

Biosferyczny rezerwat UNESCO Dolna Morawa

Źródło siły i energii Niemal 3 500 km2 obejmują na Morawach i na Śląsku obszary przyrody chronionej. Są źródłem siły i energii, źródłem wypoczynku. Są jednak także źródłem okazji do zwiedzania i aktywnej turystyki. Ich różnorodność jest tak wielka, że można wybierać na przykład między rejonem łatwych pieszych i rowerowych wycieczek połączonych choćby z wizytą w winnicach i piwniczkach winnych a rejonem, gdzie jeszcze w maju leży śnieg, i gdzie każdy górski etap wymaga dobrej kondycji fizycznej. Od każdego zależy, jakie źródło siły i energii wybierze na Morawach i na Śląsku.

1

[A] Dolna Morawa

Rezerwat biosferyczny UNESCO (ponad 300 km2)

www.jizni-morava.cz · www.dolnimorava.org · www.palava.ochranaprirody.cz

2 Jaskinię Punkevní

3

Teren rezerwatu należy do najciekawszych miejsc, jakie można znaleźć na terenie Moraw i Republiki Czeskiej. Turystyczna atrakcyjność tego obszaru leży w wyjątkowym połączeniu białych wapiennych skał Parku Krajobrazowego Pálava (Chráněná krajinná oblast Pálava), lasów łęgowych u zbiegu Morawy i Dyji i krajobrazu kulturowego Zespołu Lednicko­-Valtickiego (Lednicko­-valtický areál) (więcej na str. 6). Tę wyjątkową przyrodę uzupełniają ruiny gotyckich wspaniała, dojmująca architektura. Mikulova, Lednicy czy Valtic, a także pozostałości prehistorycznego osiedla łowców mamutów w Dolních Věstonicach. W rejonie znajduje się szereg rezerwatów przyrody, pomników przyrody, parków przez które prowadzą ścieżki edukacyjne i dziesiątki kilometrów tematycznych tras pieszych i rowerowych. Można tutaj też poznać przyrodę, historię i atmosferę winnic i winnych piwniczek.

[B] Podyjí

Park narodowy (ok. 62 km2)

www.jizni-morava.cz · www.nppodyji.cz

1

2

3

Jesioniki – Biała Opawa Lednickie stawy i zamek Javoříčské jeskyně

Naturalną osią tego wyjątkowego rejonu jest rzeka Dyja, która tworzy tutaj długą na 40 km kanionową dolinę, której głębokość osiąga 220 m. Jest idealnym miejscem dla turystyki pieszej (75 km tras) i rowerowej (75 km tras), a rowerowe szlaki nad meandrami rzeki dają niezapomniane wrażenia. Dobrymi miejscami wypadowymi są miasta Znojom i Vranov nad Dyjí oraz wieś Čížov, Centrum Informacyjne Zarządu Parku (Návštěvnické středisko Správy parku). Można tutaj otrzymać informacje o najciekawszych miejscach czeskiego i austriackiego Podyjí oraz możliwościach zakwaterowania, można też zobaczyć interaktywną ekspozycję.

[C] Białe Karpaty

Biosferyczny rezerwat UNESCO (745 km2)

www.bilekarpaty.cz · www.slovacko.cz Pasmo górskie słynne z rozległych kompleksów kwiecistych łąk, które rozdziela Republikę Czeską i Słowację. Łąki z orchideami w Białych Karpatach należą do największych

www.MoraviaSilesia.cz

i najbogatszych w różne rodzaje roślin w środkowej Europie. Przenikają się tutaj obszary roślin górskich i ciepłolubnych, obszar znany jest również z występowania licznych chronionych gatunków zwierząt, a także zwierzyny łownej. Przepiękne środowisko zdobią dodatkowo rozrzucone chaty otoczone sadami, małe pólka i pastwiska. Najwyższym szczytem masywu jest Velká Javořina (970 m n.p.m.) Cały obszar jest bardzo atrakcyjny pod względem turystycznym zarówno ze względu na wyjątkową przyrodę, unikalnych tradycji folklorystycznych, jak i ze względu na ofertę turystyki pobytowej z szeregiem tras pieszych, rowerowych i krajoznawczych oraz ciekawych miejsc. Bliższe informacje turyści mogą znaleźć w Ośrodku Informacyjno-Szkoleniowym Białe Karpaty (Vzdělávací a Informační středisko Bílé Karpaty) w Veselí na Moravě.

[D] Litovelské Pomoraví

Park krajobrazowy (96 km2)

www.centralmoravia-tourism.cz · http://litovelsko.mikroregion.cz Zajmuje wąski (szerokość 3–8 km) wzdłuż rzeki Morawy między miastami Ołomuniec, Litovel i Mohelnice. Wewnątrzlądowa delta rzeczna i kompleks cennych lasów łęgowych, podmokłych łąk i mokradeł przyciągają z powodu swej wyjątkowości miłośników turystyki pieszej i rowerowej, a także np. zainteresowanych raftingiem (www.perej. cz). Nowością jest centrum informacyjne Sluňákov oferujące między innymi realizację szkolnego programu wychowania ekologicznego (www.slunakov.cz), wypożyczanie rowerów i noclegi. To samo oferuje także Lovecká chata (dom myśliwski) (www.autodemont.cz), a także inne możliwości aktywnego wypoczynku (jazda konna, jazda na rowerze, na czterokołowcach, centrum linowe, minigolf, petanque, paintball i inne).

[E] Jesioniki

Park krajobrazowy (940 km2)

www.jeseniky-tourism.cz, http://jeseniky.net Przepiękna kraina z bogatą fauną i florą, czarowne góry z przepięknymi widokami na doliny, z gęstymi lasami, kryształowymi wodospadami i tajemniczymi jaskiniami.

W lecie można tutaj znaleźć setki dobrze znakowanych tras turystycznych pieszych i rowerowych. Można się wybrać na Rejvíz do największego torfowiska na Morawach, na Praděd – najwyższą górę Moraw (1492 m n.p.m.), do rezerwatu przyrody Šerák – Keprník lub do rezerwatu Velká kotlina, który jest najcenniejszy w Jesionkach. Na całym obszarze jest szereg ścieżek naukowych, z których na pewno nie wolno pominąć trasy nad pełną kaskad i wodospadów Białą Opawą. Podziemne skarby można zobaczyć w Jaskiniach Na Špičáku, najstarszych wzmiankowanych pisemnie jaskiniach w Europie, które posiadają w pełni bezbarierowy dostęp. Wyjątkowe są także Jaskinie Na Pomezí należące do największych systemów jaskiniowych w RCz. Powstały w wyniku rozpuszczenia marmuru. W zimie Jesionki oferują szerokie możliwości uprawiania narciarstwa – zarówno dla początkujących jak i dla doświadczonych narciarzy.

O wyjątkowości przyrody Jesioników świadczy także pięć uzdrowisk (więcej na str. 18).

[F] Beskidy

Park krajobrazowy (1160 km2)

www.beskydy.cz · www.valasskakrajina.cz · www.valasske-kralovstvi.cz · www.beskydy.com Największy park krajobrazowy w RCz na terenie kraju morawsko-śląskiego i zlinskiego.

Powabny krajobraz tworzą wysokie szczyty, mieszane lasy i rozległe hale, które w przeszłości były znakomitymi pastwiskami oraz głębokie doliny, w których wiją się górskie potoki.

Najwyższy szczyt to Łysa Góra – Lysá hora (1323 m n.p.m.), z której rozciąga się niezapomniany widok na okolicę, a nawet za granicę – do Polski i na Słowację. Beskidy przyciągają corocznie tysiące turystów poszukujących górskiego powietrza, przepięknej przyrody, ścieżek edukacyjnych, a także możliwości aktywnego wypoczynku w lecie i w zimie. Turystyka piesza, rowerowa, golf, jeździectwo, sporty wodne, kąpiel, a w zimie narty biegowe i zjazdowe na dziesiątkach utrzymanych i zaśnieżanych tras – to wszystko jest do dyspozycji turystów. Znane ośrodki to Frenštát p. Radhoštěm, Čeladná, Frýdlant n. Ostravicí, Velký Polom, Grúň, Bílá, Lysá hora, Horní a Dolní Lomná, Javorový, Rožnov p. Radhoštěm, Pustevny, Bumbálka, Horní a Dolní Bečva, Soláň, Velké Karlovice i inne.

[G] Morawski Kras

Park krajobrazowy (ponad 90 km2)

www.cavemk.cz · www.jizni-morava.cz Ponad 400 tys. turystów zmierza rocznie do największych i najcenniejszych terenów krasowych w Republice Czeskiej – do Morawskiego Krasu. Z ponad tysiąca jaskiń do zwiedzania udostępniono jaskinię Punkevní z przepaścią Macocha, gdzie częścią trasy turystycznej jest także przejazd łodzią, jaskinie Sloupsko­šošůvské, jaskinię Balcarka i ostatnio jaskinię Výpustek ze schronem przeciwatomowym armii czechosłowackiej.

Przez najciekawszą część prowadzi ścieżka edukacyjna Macocha.

2

3

1

Morawy Środkowe – królestwo jaskiń www.caves.cz · www.centralmoravia-tourism.cz Pod względem liczby dostępnych jaskiń Morawy Środkowe należą do regionów wyjątkowych. Unikalna jest także najgłębsza przepaść w środkowej Europie, która znajduje się niedaleko miasta Hranice.

[H] Javoříčské jeskyně Jedne z najpiękniejszych jaskiń. Łączna długość korytarzy szacowana jest na 4 km, turystom udostępniono 740 m. Zwiedzających wprawia w zachwyt Bajkowa Jaskinia, Sala Tysiąca Piórek, Piargowy Dom czy Dom Gigantów.

[I] Mladečské jeskyně Już w czasach prehisto-

Białe Karpaty

rycznych ludzie znali te jaskinie. Oprócz ludzkich szkieletów odkryto utaj także najróżnorodniejsze narzędzia kamienne i palenisko. Hołd siłom przyrody można tutaj oddać w Świątyni Przyrody czy w przepięknej Jaskini Panieńskiej.

[J] Teplice nad Bečvou – Zbrašovské aragonitové jeskyně Najcieplejsze jaskinie w Republice Czeskiej (14 °C).

Nazwa pochodzi od wyjątkowej dekoracji – minerał aragonit w postaci białych kryształków i krzaczków pokrywa całe ściany jaskini. Niedaleko znajduje się najgłębsza przepaść w środkowej Europie – H ­ ranická propast.

Zmierzona głębokość wynosi 274,5 m.

Morawski Kras

[K] Poodří

Park krajobrazowy (82 km2) www.regionpoodri.cz · www.moravskekravarsko.cz W dolinie rzeki Odry zbiorowisko wód i stawów oraz liczne rzeczne meandry tworzą wyjątkowy charakter żywej i zdrowej krainy. Obszar jest miejscem występowania szeregu chronionych gatunków oraz głównie wodnych i mokradłowych roślin i zwierząt. Teren ten jest poprzecinany kilometrami tras turystycznych pieszych i rowerowych.

1 Beskidy – Portáš 2 Pálava 3 Dolna Morawa

Droga nie tylko za skarbami przyrody ok. 360 km Z piwnicy winnej na najwyższą górę Moraw

(patrz mapa na skrzydełku)

Pálava › Morawski Kras › Teplice n. Bečvou – Zbrašovské aragonitové jeskyně › Javoříčské jeskyně › Mladečské jeskyně › Jeskyně Na Pomezí › Mechová jezírka Rejvíz › Jeskyně Na Špičáku › Praděd Droga prowadzi z terenu o charakterze niemal śródziemnomorskim (Pálava) do terenu nienaruszonej górskiej przyrody Jesioników. Daje możliwość poznania atmosfery winnic, piwnic winnych (np. Mikulov, Velké Pavlovice), odkrycia największego obszaru krasowego w Republice Czeskiej – Morawskiego Krasu, tajemniczych jaskini na Morawach Środkowych i w Jesionkach. Tutaj ścieżka edukacyjna doprowadzi np. do największego torfowiska na Morawach (Rejvíz). Droga kończy się wejściem na najwyższą górę Moraw – Praděd – 1492 m n.p.m. Oprócz zaproponowanej trasy turysta może odwiedzić wiele atrakcyjnych miejsc: Brno, Olomouc, zamki Helfštýn, Bouzov, Velké Losiny, elektrownię szczytowo-pompową Dlouhé Stráně, Zlatorudné mlýny u Zlatých Hor, uzdrowisko Jeseník.

Program

17

Uzdrowiska i wellness

Dbałość o ciało i duszę W uzdrowiskach Moraw i Śląska już od dawna nie obowiązuje pogląd, że uzdrowiska są wyłącznie dla chorych. Wszystkie uzdrowiska oferują oprócz kuracji szerokie spektrum weekendowych czy tygodniowych programów relaksacyjnych lub wellness. Można tutaj dbać o cerę, można chudnąć, można zażywać kąpieli jodowo-bromowych lub z dodatkiem soli z Morza Martwego, można poprawić kondycję przebywając w solnej grocie lub skorzystać z leczenia arktycznym mrozem.

Wiek nie ma znaczenia, ponieważ programy są tak różnorodne, że każdy znajdzie coś dla siebie. Można dbać o ciało i duszę, nie nudząc się, ponieważ pobyt uprzyjemniają oferty sportowe, kulturalne i krajoznawcze.

Kraj południowomorawski [1] Uzdrowisko Hodonín, www.laznehodonin.cz Podstawowym medium leczniczym jest tutaj woda jodowo-bromowa, która należy do najlepszych w swym rodzaju w Europie. Stosowana jest przede wszystkim w leczeniu układu ruchu i układu krążenia.

Wybór z następujących programów pobytowych: Chwile relaksu, Tydzień dla zdrowia na Slovácku, Zdrowie w krainie wina, Tydzień regeneracyjny dla kobiet i mężczyzn, Pakiet dla sportowców, Minikąpiele i wiele innych 1

[2] Uzdrowisko Lednice, www.lednicelazne.cz Nowoczesny ośrodek rehabilitacyjny oferuje komplet usług leczniczych i rehabilitacyjnych, korzystając z działania naturalnej jodowo-bromowej wody, która dobroczynnie działa na układ ruchowy i układ krążenia, na choroby neurologiczne i ginekologiczne oraz stany pooparzeniowe.

Wybór z następujących programów pobytowych: Miodowe dni (dla par, małżeństw, nowo poślubionych), Tydzień dla seniorów, Lednicki relaks, Piękno trzech Gracji, Wczasy rodzinne w Lednicy, Weekend dla mężczyzn, Książęca łaźnia.

Kraj morawsko-śląski

2 Uzdrowisko Hodonín

Uzdrowisko Darków 3 1

2

3

4

Uzdrowisko Jeseník Uzdrowisko Jeseník Sanatoria Klimkovice Uzdrowisko Hodonín

18

[3] Uzdrowisko Darków, Karwina, www.darkov.cz Naturalnym czynnikiem leczniczym jest woda jodowo-bromowa o wysokiej zawartości jodu, wyższym niż w wielu ośrodkach nadmorskich. Uzdrowisko uważane jest w swym rodzaju za jedno z najlepszych w Republice Czeskiej. Udokumentowane jest pozytywne działanie tej wody w przypadku chorób układu ruchu, chorób neurologicznych, układu krążenia, stanów pooparzeniowych i chorób skóry. Niedawno otwarto centrum regeneracyjne, gdzie istnieje możliwość wyboru z 17 procedur kuracyjnorelaksacyjnych (np. masaż gorącymi kamieniami lawowymi, stawianie baniek,...).

Wybór z następujących programów pobytowych: Tydzień relaksu i regeneracji, Tydzień dla zdrowej skóry i witalności, Tydzień dla pięknej skóry i relaksu, Wczasy w uzdrowisku, Weekend: Exclusive, Rekondycja, Antystres, Dla pań, Dla panów.

[4] Uzdrowisko Karlova Studánka, www.k.studanka.cz Zrębowe budynki uzdrowiska, inspirowane empirem, znajdują się w przepięknym górskim otoczeniu, gdzie powietrze uważane jest za jedno z najczystszych w Republice Czeskiej. Są tutaj źródła naturalnych szczaw, które używane są do kąpieli i picia.

Okolice zachęcają do spacerów i wycieczek, koniecznie należy zobaczyć wodospady Białej Opawy.

Wybór z następujących programów pobytowych: Wczasy dla zdrowia, Przedłużyć życie, Wellness (grota solna, wakuwell, wibrosauna w celu zaspokojenia kosmetycznych wymagań kobiet i dla tych, którzy chcą się odchudzić).

[5] Sanatoria Klimkovice, www.sanatoria-klimkovice.cz Tereny uzdrowiska leżą wśród lasów na pogórzu Niskiego Jesionka, w pięknej scenerii z widokiem na panoramę Beskidów. Popularne przede wszystkim z powodu kąpieli leczniczych w tutejszej unikalnej wodzie jodowo-bromowej, tzw. „solance”, która posiada wszechstronnie korzystne działanie na organizm ludzki. Pomaga w leczeniu układu ruchowego, chorób neurologicznych i ginekologicznych, korzystnie też działa na układ krążenia.

Wybór z następujących programów pobytowych: Senior, Zdrowie i uroda, Management standard, Management V.I.P., Relaks, Aktywny.

4

www.MoraviaSilesia.cz

Kraj ołomuniecki [6] Uzdrowisko Bludov, www.lazne-bludov.cz Wykorzystuje górski klimat Jesioników i tamtejsze źródło siarkowo-termalne znane już w XVI wieku do leczenia chorób układu ruchowego. Z bogatej oferty można na przykład wybrać leczenie rehabilitacyjne, programy wellness, programy redukcyjne, regeneracyjne lub detoksykacyjne.

[7] Uzdrowisko Skalka Uzdrowisko Skalka leży 12 kilometrów od Prostějowa. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że jest to samo serce regionu Hana, nie jest to jednak prawda.

Skalka znajduje się w pagórkowatym terenie na skraju wyżyny Drahanská vrchovina.

Sama miejscowość jest ukryta w dolinie między wzgórzami, co ma wpływ także na skład tutejszych wód mineralnych.

[8] Uzdrowisko Dolní Lipová, www.lazne.cz Uzdrowisko usytuowane w wyjątkowym klimacie Jesienoników (6km od Jeseníku) ma długoletnią tradycję w leczeniu chorób skóry, otyłości, chorób tarczycy, zaburzeń metabolizmu tłuszczu i cukru oraz wszystkich nieinfekcyjnych chronicznych schorzeń skóry.

Wybór z następujących programów pobytowych: Leczenie otyłości, Uzdrowisko szyte na miarę, Kuracja Schrotha, Leczenie chorób skóry, leczenie cukrzycy, Pobyt relaksacyjny, Bez ruchu, Zacznę się ruszać, Dam sobie wycisk, Przez Jesioniki, Jesionki w szczegółach, Nasmarować zawiasy, Poprawa kondycji, Analiza układu ruchowego.

[9] Uzdrowisko Slatinice, www.lazneslatinice.cz Podstawą kuracji są kąpiele siarkowodorowe w temperaturze 35–38 °C, korzystnie działające na układ ruchowy. W ofercie znajdują się także pobyty rekondycyjne i leczniczo-edukacyjne ukierunkowane na leczenie i prewencję otyłości.

[10] Uzdrowisko Teplice nad Bečvou, www.ltnb.cz Uzdrowisko nad rzeką Bečva atrakcyjne nie tylko przez uspokajającą zieleń parku, ale przede wszystkim z powodu wysokiej jakości usług uzdrowiskowych wyspecjalizowanych w najwyższej klasy kardiorehabilitacji z naciskiem na prewencję powstania zawałów serca i wylewów. Nowością jest leczenie mrozem w polarium Arktyka, gdzie oprócz leczenia poprzez miejscowe ukrwienie udokumentowane zostało także działanie prewencyjne w procesie starzenia oraz działanie kosmetyczne.

Wybór z następujących programów pobytowych: Uroda & Beaty (Kuracja odmładzająca, Przeciw celulitis, Smukła sylwetka Wellness), Pobyt sportowy (Nordic Walking, Kolarstwo), Relaks i egzotyka (Klimat morski – weekend, Pobyt leczniczy, Terapia tlenowa, Joga w grupach), Weekend z procedurami (Klimat morski – weekend, Pobyt relaksacyjny – weekend, Weekend także w dzień powszedni, Dzień relaksu w uzdrowisku).

Wybór z następujących programów pobytowych: Luhačovicka kuracja, Pobyt dla diabetyków, Regeneracja pleców i stawów, Tydzień dla kobiet, Pobyt relaksacyjny, Kompletna kuracja dla diabetyków, Antystresowy program menażerski, Kuracja odchudzająca, Program prewencji żylaków, Program 60+, Program Stop Nikotin.

[14] Uzdrowisko Ostrožská Nová Ves, www.laznenovaves.cz W siarkowym uzdrowisku Ostrožská Nová Ves (8 km od Uherskiego Hradiště) leczone są choroby układu ruchowego i choroby skóry. Procedury lecznicze zawierają np.

Kąpiele i kąpiele wirowe w naturalnej siarkowej wodzie mineralnej, masaże, okłady z parafiny, okłady wodne, zastrzyki gazowe, leczenie elektroterapię, magnetoterapię, ćwiczenia rehabilitacyjne, fototerapię, terapie słoneczne, akupunkturę itp.

Wybór z następujących programów pobytowych: Kuracja kompleksowa, Leczenie łupieżu, Program akupunktura w leczeniu bólu pleców, Uzdrowisko na próbę, Co z celulitis, Program dla pięknej skóry, Regeneracja skóry.

[15] Uzdrowisko Kostelec, www.hotel-kostelec.cz Małe uzdrowisko niedaleko Zlína. Pole golfowe.

[16] Uzdrowisko Leopoldov­Buchlovice, www.laznebuchlovice.com Uzdrowisko u podnóża pasma Chřiby ze źródłem siarkowym.

1

2

Kolumnada zdrojowa w Luhačovicach Luhačovice

3 4

– złote wanny w domu v Jurkoviča Karlova studánka Uzdrowisko Dolní Lipová

1

[11] Uzdrowisko Velké Losiny, www.lvl.cz Jedno z najstarszych na Morawach. Naturalna siarkowa woda termalna jest tutaj głównym czynnikiem leczniczym (kąpiel perełkowa, masaż podwodny, kąpiel Hubarda,...) Leczą się tutaj pacjenci z chorobami układu oddechowego i ruchowego oraz zaburzeniami neurologicznymi. Źródło Žerotín (36,2 °C) zasila basen kryty i zewnętrzny. Do dobrego nastroju przyczynia się także przepiękny okoliczny park z rododendronami, azaliami i rzadkimi drzewami. Uzdrowisko oferuje szereg pobytów relaksacyjnych i rekondycyjnych.

[12] Uzdrowisko Priessnitza, Jeseník, www.priessnitz.cz Znajduje się w malowniczym krajobrazie nad miastem Jeseník, na średniej wysokości 620 m. Tutejszy mikroklimat, wyjątkowy na światową skalę, nadaje się znakomicie do leczenia górnych i dolnych dróg oddechowych, zaburzeń krążenia, układu nerwowego i nerwów wegetatywnych. Swoje powstanie i późniejszą sławę uzdrowisko zawdzięcza Vincenzo Priessnitzowi, twórcy wodolecznictwa, który w roku 1822 założył tutaj pierwszy instytut wodolecznictwa na świecie. Uzdrowisko dysponuje wysokiej jakości bazą noclegową w trzy- i czterogwiazdkowych hotelach, domach zdrojowych i stylowych pensjonatach oraz szeroką gamą procedur leczniczych i relaksacyjnych (np. grota solna Solvita oferuje procedury z wykorzystaniem soli z Morza Martwego o wyraźnym działaniu prewencyjnym i regeneracyjnym w połączeniu z kinezjologią komputerową, która znajduje i likwiduje brak równowagi wewnętrznej i zaburzenia funkcji organizmu).

Wybór z następujących programów pobytowych: Pobyt narciarski, Weekend z Vincenzem Priessnitzem, Pobyt menażerski, Aktywny urlop w uzdrowisku, Pobyt dla pań, Zdrowe życie bez nadwagi, Zdrowa cera, Piękne ciało – leczenie celulitis, Taneczny weekend.

2 Uzdrowisko Teplice nad Bečvou

Kraj zlínski [13] Uzdrowisko Luhačovice, www.mesto.luhacovice.cz Największe i najchętniej odwiedzane uzdrowisko na Morawach, słynne z naturalnych źródeł leczniczych, korzystnych warunków klimatycznych, miłej atmosfery i wyjątkowego charakteru przepięknej secesyjnej architektury projektu Dušana Jurkoviča. Bija tutaj 17 źródeł mineralnych. Pięć z nich (np. Vincentka) używanych jest do leczenia doustnego, reszta do kąpieli. W V Luhačovicach leczone są choroby dróg oddechowych, zaburzenia trawienia, układu ruchowego, cukrzyca i otyłość. Tutejsze źródła wykorzystywane są do kuracji wspierającej w chorobach serca i układu krążenia. Z jednej strony nowoczesne hotele z bogatą ofertą usług i pobytów specjalnych, z drugiej strony rodzinna atmosfera pensjonatów dają możliwość wyboru wszystkim klientom. Dzięki wysokiej zawartości minerałów i znakomitemu nasyceniu wolnym dwutlenkiem węgla źródła mineralne z Luhačovic należą do najskuteczniejszych w Europie.

3 Siarkowe uzdrowisko Ostrožská Nová Ves

4

1

Zachwycająca mozaika

Folklor

Tak Morawy i Śląsk tworzą zachwycającą mozaikę barw i smaków. Tradycje trzymają się tutaj jak nigdzie indziej, a dba się o nie jak o rodzinne srebra. Spotkania folklorystyczne wnoszą w życie radość, dlatego co roku do poszczególnych wsi i miast zjeżdżają tysiące amatorów pradawnych zwyczajów, przepięknych strojów, a także miłośnicy wina, śliwowicy i dobrego jadła.

Należy bez wahania umieścić w swym kalendarzu którąś z imprez. Nie będziecie żałować!

Uherské Hradiště – Święto zabytków i wina

1

2

3

4

Slovácko – Kuželov Slatinky – hanáckie wesele Rožnov pod Radhoštěm Vlčnov – Jazda królów

2

Slovácko, www.slovacko.cz

Slovácko to pod względem folkloru region wyjątkowy i bardzo specyficzny. Jego poszczególne części – Horňácko, Moravské Kopanice, Dolňácko (Hanácké Slovácko, Kyjovsko, Strážnicko, Uherskobrodsko, Uherskohradišťsko) – są bardzo różne. Każdy z tych obszarów ma swoje przepiękne stroje, ciekawe zwyczaje, ludowe pieśni, muzykę i gwarę. Przez cały rok odbywa się tutaj regularnie mnóstwo imprez folklorystycznych, Podczas których zespoły prezentują to co najlepsze w ludowych tradycjach. Niemal każda wieś ma swoje święto, swój festyn.

Każde jest wyjątkowe, można więc wybierać. Przyjemnym urozmaiceniem wędrówki po Slovácku mogą być wizyty w skansenach czy oryginalnych warsztatach rzemieślniczych z bogatą ofertą stylowych pamiątek.

Vlčnov – Jazda królów www.vlcnov.cz Najsłynniejsza impreza folklorystyczna na Slovácku, przyciągająca tysiące uczestników.

Głównymi uczestnikami są król i jego drużyna, którzy na udekorowanych koniach w towarzystwie ubranego w stroje ludowe orszaku objeżdżają całą wieś wykrzykując starodawny wiersz sławiący króla i wzywający do składania darów. Królem jest 10 – 12 letni chłopiec, który ubrany w pradawny żeński strój jedzie na siwym koniu. Impreza odbywa się zawsze w ostatnią niedzielę maja.

3

Strážnice – Muzeum Wsi Moraw Południowo-Wschodnich http://skanzen.nulk.cz/, W unikalnym skansenie znajduje się 65 obiektów ze wszystkich etnograficznych rejonów Slovácka.

Najważniejsze imprezy folklorystyczne na Slovácku, (więcej na www.slovacko.cz): Luty–Marzec · Fašank – festiwal ostatkowych tradycji – Strání; także w wielu innych wsiach Maj · Kosecké písně – Buchlovice, spotkanie chórów i kapel, konkurs na najlepszego kosiarza Slovácka · Festiwal folklorystyczny Seniorzy

– Petrov­Plže · Jazda królów – Vlčnov, Kunovice, Tvrdonice · Konkurs na najlepszego tancerza verbuňku na Dolňácku – Kyjov, Staré Město Czerwiec · Dziecięca Strážnice – Strážnice Horňáckie koszenie – Malá Vrbka

· Kunovskie lato – Kunovice, międzynarodowy dziecięcy festiwal folklorystyczny · Międzynarodowy dziecięcy festiwal folklorystyczny „ Štěpy“ – Veselí nad Moravou · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny Strážnice ­najbardziej znany przegląd folklorystyczny na Slovácku · Podluží w pieśniach i tańcu – Tvrdonice Lipiec · Dolňáckie święto pieśni i tańców, jazda królów co 3 lata – 2008) – Hluk · Horňáckie święto – Velká nad Veličkou · Kopaničářskie święto – Starý Hrozenkov · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny – Svatobořice M ­ istřín · Święto braterstwa Czechów i Słowaków – Velká Javořina · Biesiada świętojakubska i jarmark – Lednice Sierpień · Kyjovski festyn letni – Kyjov · Etnograficzny festiwal Kyjovskiego

Slovácka – Milotice · Na wesołym rynku – Veselí nad Moravou

· Echa Horňácka – Velká nad Veličkou · Pod slovácką winnicą – Dubňany

· Slovácki rok – Kyjov (co 4 lata – 2011) · Ludowa biesiada podlužácka – Mikulčice · Strážnicka biesiada – Strážnice · Swiątowawrzyniecki festyn i jarmark – Hodonín · Čejkovicka tradycyjna biesiada – Čejkovice · Skoła tańca ludowego ­Kunovice 4

5

Valašsko to górzysta kraina o specyficznych zwyczajach i architekturze. Tradycje są tutaj widoczne na każdym kroku: tradycyjne obyczaje, malownicze zrębowe chaty, swoista gwara, specyficzne potrawy. Strój valašski jest prosty, ozdobiony delikatnym haftem.

Kilka razy do roku starodawne tańce i pieśni odżywają na regularnie organizowanych festiwalach. Każda z tych imprez przynosi niezapomniane wrażenia.

Ostrava

Rožnov pod Radhoštěm – Valašskie muzeum w przyrodzie, www.vmp.cz Rožnovski skansen jest w swoim rodzaju najstarszy w środkowej Europie. Składa się z trzech części dokumentujących dawne życie w regionie. Znajdują się tutaj między innymi przykłady miejskiej valašskiej architektury czy też architektury ludowej łącznie z wiejskimi posiadłościami i żywymi gospodarstwami. Wszystko to uzupełniane jest przez ponad sześćdziesiąt atrakcyjnych rocznie.

Haná

Charakterystyczne cechy Hany to barwne stroje i oryginalna gwara. Dziesiątki zespołów ludowych prezentuje stare tradycje na zabawach ostatkowych, biesiadach czy dożynkach. Co roku w Kojetínie i Doloplazach odbywa się tradycyjna jazda królów.

Nie wolno przeoczyć także festiwalu Lidový rok w Velké Bystřici ani Hanáckiego festynu w Prostějowie, który odbywa się we wrześniu.

Příkazy – Ekspozycja architektury ludowej www.prikazy.cz · www.centralmoravia-tourism.cz Cenny przykład hanáckiej architektury wiejskiej – wdzięczne domki, ganeczki, krzyże pokutne, remizy strażackie, gospoda z lat trzydziestych.

Natomiast wystawione w warsztatach i stodołach liczne maszyny i narzędzia przpomninają dawne rolnictwo i niektóre nie zapomniane rzemiosła.

Rymice – Zbiór budowli architektury ludowej, www.muzeum-km.cz/rymice.html Skansen ukazuje życie hanáckiej wsi w XVIII i XIX wieku. Kuźnie, budynki wiejskie, wiatrak i nowo otwarta twierdza, która zawiera ekspozycję z dziejów wsi i wystawę „Wiatraki na Morawach i na Śląsku”.

8

Olomouc

6 10

1 Zlín

Brno

4

9 17

12

1

Haná

6

Hostýnské Záhoří

2

Malá Haná

7

Kravařsko

3

Podhorácko

8

Lašsko

4

Brněnsko

9

Luhačovské Zálesí

5

Slezsko

10 Valašsko

Najważniejsze imprezy folklorystyczne na Śląsku: Kwiecień–Maj · Festiwal Poodří Františka Lýska – Stará Ves nad Ondřejnicí,

http://festival-poodri.cz/ Czerwiec · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny – Frýdek­Místek, www.ostravicka.cz/festival

· Międzynarodowy dziecięcy festiwal folklorystyczny Jackowie dzieciom – Jabłonków, www.jablunkov.cz Sierpień · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny GOROLSKI ŚWIĘTO – Jabłonków, www.pzko.cz/gorol/

· Międzynarodowy festiwal folklorystyczny Folklor bez granic – Ostrawa, www.fbhostrava.wz.cz Wrzesień · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny Śląskie dni – Łomna Dolna, http://slezskedny.wz.cz/, www.jablunkov.cz

O

18

11 Horňácko

K

11

Nie należy do żadnego regionu folklorystycznego 12 Kopanice (Moravské)

C

15

16

13 Hanácké Slovácko

Á

14

13

14 Kyjovsko

V

3

15 Strážnicko

O

Najważniejsze imprezy folklorystyczne na Valašsku (více viz www.valasske-kralovstvi.cz, www.vmp.cz, www.beskydy-valassko.cz): Maj · Spotkanie kapel cymbałowych Valašskiego Królestwa – Frenštát p. Radhoštěm Czerwiec · Valašský frgál – Vizovice · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny Vsetínský krpec – Vsetín (w latach parzystych) · Międzynarodowy wojskowy festiwal folklorystyczny Rožnovská valaška – Rožnov pod Radhoštěm · Festiwal folklorystyczny Dětské dny – Liptál Lipiec · Rožnovski festyn – Rožnov pod Radhoštěm · Valašské kumštování – Valašské Klobouky · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny Na rynku v Bystřici – Bystřice p. Hostýnem (w latach nieparzystych) Sierpień · Dukat Janosika (Jánošíkův dukát) – Rožnov pod Radhoštěm · Valašské folkorockování – Rožnov pod Radhoštěm · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny Liptálské slavnosti – Liptál · Spotkanie muzykantów w Białych Karpatach – Valašské Klobouky i Brumov-Bylnice · Bajkowy zamek – Brumov­Bylnice · Vizovickie tarninobranie – Vizovice · Frenštátski festyn – Frenštát pod Radhoštěm Wrzesień · Valašské záření – Vsetín · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny Babie lato – Valašské Meziříč Prosinec · Valašski jarmark mikołajkowy – Valašské Klobouky

7

2

16 Uherskobrodsko

L

Valašsko

Mapa regionów folklorystycznych

17 Uherskohradišťsko

S

Wrzesień · Slováckie święto wina i otwartych zabytków – Uherské Hradiště

· Festyn świętowacławowski – Břeclav Říjen · Festiwal instrumentów muzycznych i kapel ludowych – Uherské Hradiště Listopad · Festiwal folklorystyczny Hudecké dny – Břeclav

18 Podluží

Rožnov pod Radhoštěm

Najważniejsze imprezy folklorystyczne na Hanie. (więcej na www.centralmoravia-tourism.cz, www.muchropyne.cz, www.mks.holesov.cz): Maj · Hanácki dzień – Holešov · Hanki festyn – Chropyně (lata nieparzyste) Czerwiec · Záhorski festyn – Lipník nad Bečvou · Hanáckie wesele – Náměšť n. H. · Hanácki festyn – Tovačov Lipiec · Jazda królów – Doloplazy · Němčicka biesiada – Němčice nad Hanou

· Mořicki wędrowiec – Mořice · Świętojakubska biesiada – Lipník n. B. Sierpień · Kojetínska biesiada – Jazda królów – Kojetín · Międzynarodowy festiwal folklorystyczny I.O.V. – Šumperk Září · Ludowy rok – Velká Bystřice · Hanácki festyn – Prostějov · Festyn ludowy ­Velké Těšany

Śląsk Obok Ostrawy i Opawy ważniejsze śląskie miasta to Krnov, Frydek-Mistek, Czeski Cieszyn, Karwina, Trzyniec. Z etnograficznego punktu widzenia najważniejszy jest okręg cieszyński (okolice Jabłonkowa, Cieszyna, Frydku, Orłowej i Bogumiła, gdzie wsie góralskie wyraźnie się odróżniają od nizinnych), dalej rejon Opawy i Krnova. Łomna Dolna – Międzynarodowy festiwal folklorystyczny Śląskie Dni http://slezskedny.wz.cz/ · www.jablunkov.cz Występy zespoły ludowe z Czech, Słowacji, Polski i innych krajów w najbardziej na wschód położonym zakątku Republiki Czeskiej, we wsi Łomna Dolna. W obiekcie znajdują się drewniane budowle charakterystyczne dla życie w Beskidach w minionych stuleciach. Festiwal odbywa się we wrześniu.

www.MoraviaSilesia.cz

1

2

Do okręgów folklorystycznych wyraźnie mniejszych niż wymienione, jednakże ze względu na swoją tożsamość i tradycje równie interesujących należą: Brněnsko (okolice Brna), Podhorácko (Moravský Krumlov, Ivančice, Oslavany, Veverská Bítýška, Kuřim), Malá Haná (Konice, Opatovice), Záhoří (trójkąt miast Lipník nad Bečvou, Bystřice pod Hostýnem, Hranice), Luhačovské Zálesí (okolí Luhačovic, Slavičína, www. luhacovske-zalesi.cz), Moravské Kravařsko (Odry, Nový Jičín, Studénka, www.moravskekravarsko.cz) i Lašsko (Kopřivnice, Příbor, Frýdlant nad Ostravicí, Frýdek-Místek).

1 Příkazy 2 Łomna Dolna

21 21

Gastronomia

Smak jest najważniejszy 1

Specyfika morawskiej gastronomii leży w wyjątkowej różnorodności, a przejawia się poprzez wiele wariacji niepowtarzalnych smaków i zapachów. Oprócz świetnego wina na gości czeka także domowa atmosfera i cymbałowa muzyka. Kto nie przepada za winem, ma do dyspozycji bogaty wybór piw. Na smak i dla zdrowia dobry jest i kieliszeczek gorzałki, a w parze z dobrym piciem idzie dobre jadło. Wszystkich miejscowych specjałów można posmakować pod zabytkowymi sklepieniami winnych piwniczek, winiarni, na tradycyjnych imprezach ludowych, czy też w wiejskich gospódkach.

Użyjcie wrażeń smakowych, smak jest najważniejszy!

Wino – w winie jest prawda Okręg winiarski Morawy, składający się z podokręgów Znojemsko, Mikulovsko, Velkopavlovicko a Slovácko, to prawdziwy winiarski raj. Turystów kuszą winnice, zespoły zabytkowe piwnic winnych czy piwniczne uliczki, także winiarskie ekspozycje, wystawy, targi i winobranie. Jest tutaj wiele miejsc, gdzie można spróbować wina, posiedzieć w piwniczce, czy choćby podebatować wprost z winiarzami. Na dodatek region oplata sieć winiarskich ścieżek rowerowych. www.wineofczechrepublic.cz · www.stezky.cz

2

[1] Valtice, Salon Win Republiki Czeskiej, www.salonvin.cz Największy i najbardziej prestiżowy konkurs win w RCz. Wystawę tych win można zobaczyć w zabytkowych piwnicach zamku w Valticach. Wina mieszczące się w setce najlepszych można tutaj nie tylko degustować, ale także wprost na miejscu zakupić.

W piwnicach mieści się także ekspozycja winiarstwa.

Co warto zobaczyć w okręgu winiarskim Morawy: Podokręg mikulovski [2] Novosedly – ścieżka edukacyjny Stará hora, www.novosedlynamorave.cz Przy poszczególnych winnicach są tablice opisujące uprawiane szczepy, zwiedzanie można zakończyć degustacją win w gospodarstwach winnych Marcinčák lub Kováč [3] Pavlov – wieś winiarska, www.obec-pavlov.cz Do najcenniejszych zabytków należy kościół św. Barbary, ryneczek i ulica Czeska, na której stoi 19 barokowych winiarskich domów z winnymi piwniczkami. Przez wieś przechodzą 2 ścieżki edukacyjne – Děvín i winiarska ścieżka edukacyjna Mikulov.

3

[4] Mikulov, www.rmm.cz · www.visitmikulov.com W piwnicy zamkowej oprócz Beczki Gigantów kryje się także prasa do wina, sprzęt winiarski, a wyżej znajduje się ekspozycja zabytkowych pras do wina i szereg piwniczek winnych.

[5] Sedlec – okręg winiarski i ścieżka edukacyjna, www.sedleckavina.cz

Salon Win RCz – Valtice

1 2 3

4

5

Degustacja wina Winobranie Morawy Południowe – winnica Oryginalne serki ołomunieckie Vizovice – Distileryland

22

Podokręg slovácki

4 5

[6] Blatnice pod sv. Antonínkem – wieś winiarska, www.obecblatnice.cz · www.slovacko.cz Rozsławiona przez markowe wino Blatnický Roháč, produkowane według oryginalnej receptury, nagrodzone złotym medalem na międzynarodowej wystawie win w Paryżu w roku 1896. Turystów przyciąga także Stará hora – zespół zabytkowych parterowych budynków do wyciskania wina z piwniczkami winnymi.

[7] Buchlovice, zamek, www.galerievinbuchlovice.cz, Galeria win z degustacją.

[8] Mutěnice – wieś winiarska, www.mutenice.cz Rarytasem jest niemal 500 piwnic winnych, które tworzą we wsi samodzielną, malowniczą dzielnicę u podnóża winnic. Wiele piwnic zachowało dawne piękno – fasady zdobią ludowe malowanki o barwnych slováckich motywach.

We wsi znajduje się małe muzeum produkcji wina i destylatów.

[9] Petrov-Plže, zespół piwnic winnych, www.slovacko.cz Zespół zabytkowych piwnic winnych z białym wapiennym tynkiem, niebieską podmurówką i slováckimi ornamentami jest jedną z najcenniejszych grup budowli winiarskich.

www.MoraviaSilesia.cz

[10] Prušánky, Nechory – wioska piwnic winnych, www.nechory.cz Miejsce z ponad 50 piwnicami winnymi, które tworzą wioskę z małym ryneczkiem.

[11] Uherské Hradiště, winnice Mařatické vinohrady, www.uherske-hradiste.cz Zespół winnic oraz mieszczańskich barokowych i klasycystycznych piwnic i willi.

[12] Vlčnov, vinařské búdy, www.vlcnov.cz Największy zespół zabytkowych budowli winiarskich na terenie RCz.

Podokręg velkopavlovicki [13] Bořetice – wieś winiarska, www.boretice.cz Wieś z pięknym ryneczkiem oferuje do zwiedzania wioskę piwniczek (260 piwnic winnych), wieżę widokową „Kraví hora” nad winiarską republiką, dwór w formie winiarskiego zameczku oraz wiele usług turystycznych.

[14] Čejkovice, twierdza i Piwnice Templariuszy, www.templarske-sklepy.cz Dawna twierdza wybudowana przez zakon Templariuszy dzisiaj służy jako hotel.

Zamkowa galeria win. Warta zobaczenia jest także stylowa winiarnia i rozległy system piwnic, o którym legenda głosi, że prowadził z Čejkovic aż do Skalicy.

[15] Hustopeče, stała ekspozycja winiarska, www.hustopece-city.cz

[26] Hanušovice, Browar Holba, www.holba.cz Wycieczkę należy ustalić telefonicznie przynajmniej dwa tygodnie wcześniej (tel. 583 300 880).

[27] Brno, Browar Starobrno, www.starobrno.cz Oferuje ciekawe zwiedzanie (trzeba zamówić wcześniej) i możliwość zakupu szerokiego asortymentu wyrobów [28] Ostrawa, Browar Ostravar, www.ostravar.cz Ekspozycja browarnictwa i zwiedzanie browaru z degustacją. Atrakcją muzeum jest ponad sześćdziesięcioletnia lada barowa.

[29] Přerov, Browar Zubr, www.zubr.cz Możliwość zwiedzania (należy zamówić wcześniej).

[30] Rýmařov, Browar Excelent, www.excelent.cz Mały browar w hotelu z restauracją, kuchnia domowa.

[31] Štramberk, piwo Trubač, www.truba.cz/pivovar/pivo_1.htm Mały browar w stylowej restauracji z kuchnią domową.

[16] Vrbice, Zespół piwnic „Pod Strážním kopcem”, www.obecvrbice.cz Siedmiopiętrowe piwnice wykute w piaskowcu, uwagę turystów przyciągają kamienne portale z gotyckimi ostrołukami.

[32] Restauracja i browar Moritz – www.hostinec-moritz.com Lane piwo i galicyjska kuchnia w stylowym wnętrzu z lat 30. XX wieku.

Podokręg znojemski

Galeria smaków

[17] Znojmo – klasztor „Loucký klášter”, www.znovin.cz Centrum informacyjne, degustacja wina, sklep, muzeum bednarskie i winiarskie, od klasztory wyrusza na zwiedzanie miasta kolejka dla turystów.

[18] Zameczek Lampelberg, www.ekohnizdo.cz Widok na winnice, w sezonie w weekendy degustacja wina.

[19] Šatov – stará wieś winiarska, www.hustopece-city.cz Malowana piwnica – unikat na skalę europejską, wykuta w piaskowcowym zboczu, ozdobiona malowankami miejscowego artysty, idealna także na wycieczkę dla rodzin z dziećmi, www.znovin.cz Morawska Piwniczka – raj dla smakoszy, prywatne archiwum win, stodoła winiarska, winnica edukacyjna, www.jiridocekal.wz.cz

W czasie wizyty na Morawach nie należy zapominać o wyjątkowości tutejszej gastronomii. Jest tutaj szereg specyficznych potraw, których nie ma nigdzie indziej.

Słynne są np. slováckie i hanáckie kołaczyki, skwarki, morawska wędzonka i domowe wyroby ze świniobicia.

Poniższy wybór to tylko niewielki przykład niektórych morawskich specjałów.

Valašské frgály Okrągłe kołacze – smakołyk z Valašska można dostać w każdej tamtejszej piekarni. Można wybierać wśród makowych, serowych, powidłowych czy gruszkowych.

[20] Winnica Šobes w parku narodowym Podyjí, www.znovin.cz Jedna z najstarszych i zapewne najlepszych winnic w Europie, leży na nasłonecznionym zboczu w meandrach rzeki Dyji, dostępna pieszo lub na rowerze. W miesiącach letnich jest tutaj otwarte stoisko z degustacją.

Knedle śliwkowe, www.trnkobrani.cz Typowa potrawa na Vizovicku, na którą cieszy się co roku niejeden uczestnik Tarninobrania. Znany jest konkurs w jedzeniu knedli podczas Tarninobrania.

[21] Kroměříž, Piwnice Arcybiskupie, www.arcibiskupskesklepy.cz Nie leżą co prawda w okręgu winiarskim, ale z morawskim winem są nieodłącznie związane. Już od czasów Karola IV produkuje się tutaj znakomite wina mszalne, które pożądaną jakość uzyskują w ogromnych stuletnich beczkach. Możliwość zakupu wina.

[33] Loštice, Oryginalne serki ołomunieckie, www.tvaruzky.cz Jedyny oryginalny czeski ser produkowany jest tutaj ponad 130 lat. W małym muzeum (wizyta po telefonicznym ustaleniu – 583 401 236) można poznać tajniki wyroby, a w sklepie zakupić sery. Charakterystyczny smak serków można poznać w każdej niemal restauracji na Hanie.

Śliwowica – gorzałka z węgierek Morawska śliwowica z powodu oryginalnego zapachu i smaku poszukiwana jest daleko poza granicami. Jest nierozdzielnie połączona ze Slováckiem i Haną, a przede wszystkim z Valašskiem i z Vizovicami. Właśnie tutaj powstaje najlepszy śliwowica w RCz. W Vizovicach, gdzie ma siedzibę firma Rudolf Jelonek, można zwiedzić Distillery Land – świat produkcji, degustacji i zakupu destylowanych napitków. W trakcie zwiedzania można między innymi zobaczyć olbrzymie drewniane kadzie, w których dojrzewa destylat, oraz rozlewnię, w której butelki napełniane są gotowym produktem. www.rjelinek.cz, www.mestovizovice.cz

Piwo – złocisty napój Piwo to typowy czeski napój, a piwa morawskie należą do najlepszych. Tradycje warzenia piwa są bardzo stare, a dzisiaj niemal każdy browar oprócz warzenia piwa urządza w sezonie szereg ciekawych imprez- informacje na stronach internetowych.

[22] Černá Hora, Browar Černá Hora, www.pivovarch.cz Historia wyrobu piwa ma tutaj niemal 500 lat. W ciągu roku wiele ciekawych imprez, możliwość zwiedzania (po uprzednim zamówieniu), degustacji i zakwaterowania w pensjonacie „Pivovarský penzion”.

[23] Litovel, Browar Litovel, www.litovel.cz Piwo o starej tradycji, nagradzane na najbardziej prestiżowych wystawach i konkursach piwnych. Możliwość zwiedzania z degustacją (konieczna wcześniejsza rezerwacja).

[24] Nošovice, Browar Radegast, www.radegast.cz Dwugodzinną wycieczkę z degustacją piwa można zamówić online. Browar organizuje szereg ciekawych imprez, jak na przykład festiwal „Radegastův rej” czy Dzień Redegasta. Inicjatywy związane z turystyką rowerową znajdują się na str. 26.

[25] Uherský Brod, Browar Janáček, www.pivovar-janacek.cz Nawiązuje do dawnej, dobrej tradycji tutejszego piwa. Możliwość zwiedzania z degustacją w sklepie firmowym (należy zamówić przynajmniej tydzień wcześniej).

Browar Ostravar

Valašská śliwowica

[34] Štramberk, sztramberskie uszy, www.stramberk.cz · www.truba.cz Tradycyjny, pieczony według starej receptury smakołyk, charakterystyczny harmonijnym zapachem miodu i korzeni.

Nazwa „Štramberské uši” zastrzeżona jest obecnie wyłącznie dla producentów ze Štramberka.

Valašský frgál

Szlak wina Przeżycia dla wszystkich zmysłów

ok. 200 km

(patrz mapa na skrzydełku)

Šatov – Winiarski program turystyczny, www.znovin.cz › Znojmo – www.znojmocity.cz, miejski zespół zabytkowy, częściowo udostępnione podziemia, romańska rotunda, znojemski zamek i pałac, Loucki Klasztor, › Lechovice, vinné sklepy – www.vslechovice.cz › Mikulov – www. mikulov.cz, Winoteka Hotel Aurelius, Winiarstwo Bavory – www.tanzberg.cz › Valtice – Narodowy Salon Win, Winoteki Vinum Bonum – www. vinumbonum.cz i szereg innych › Hustopeče › Čejkovice › Petrov – Plže › Strážnice › Uherské Hradiště › Vlčnov › Kroměříž Program Szlak Wina łączy to, co najlepszego mogą znaleźć na Morawach zwolennicy smaku i piękna. Połączenie zwiedzania wyjątkowych miejsc z niepowtarzalną atmosferą piwnic winnych i podziemi ze znakomitym smakiem morawskich czerwonych i białych win pozostawia wrażenia na całe życie. Program ten lub jego część można realizować przez cały rok, a każda pora roku ma swoją niepowtarzalną atmosferę. Dla miłośników turystyki rowerowej przygotowany został projekt Morawskie ścieżki winne– www.stezky. cz. Wszędzie jesteście witani!

Program

23

Dla rodzin z dziećmi

Zrobić radość dzieciom Urlop pełen przygód, zwiedzania i zabawy. Możliwości jest wiele, a każdy region oferuje coś innego. Prehistoryczne zwierzęta, miniaturowe modele miast, rejsy wśród natury, odkrywanie przeszłości w parkach archeologicznych.

Zjeżdżalnie, kolejki linowe, ogrody zoologiczne, bajkowe zamki i pałace. Muzea strachów, baśni i atmosfera Dzikiego Zachodu. Wakacyjne pobyty z nauką jazdy konnej, pobyty nad zalewami i parki wodne.

Korzystajcie z tego, co najlepsze na Morawach i Śląsku ku radości dzieci!

Dane kontaktowe zamków, pałaców, muzeów, skansenów, zabytków techniki, ciekawostek przyrodniczych, jaskini i innych atrakcji odpowiednich dla dzieci znajdują się na pozostałych stronach naszego przewodnika.

Kraj południowomorawski

1

2

Rejsy – Lednicko-valtický areál

1

2

3

4

Petříkov – letni tor saneczkowy Vyškov – DinoPark Ołomuniec – ogród zoologiczny Ostrawa – Tereny MINIUNI

3 4

[1] Vyškov – DinoPark, Zoopark, www.dinopark.cz Na powierzchni 3 ha znajduję się udźwiękowione modele prehistorycznych zwierząt w naturalnej wielkości, niektóre są nawet ruchome.

[2] Kanał Baty, www.batacanal.cz Długi na 52 km szlak wodny łączy Otrokovice z Rohatcem (Hodonínem). 26 km prowadzi rzeką Morawą, 26 km sztucznymi kanałami. Można sobie wybrać dowolny odcinek, a kierowanie łódką nie wymaga żadnych świadectw. Spływy mogą być różnej długości – kilka godzin, dzień, dwa, tydzień lub dwa – zależy od Waszego wyboru.

[3] Boskovice – Miasteczko westernowe Wild West, www.wildwest.cz Park rozrywki przypominający scenerię z filmów przygodowych, regularne występy, Dziki Zachód jak żywy, wstęp wolny.

[4] Brno – Ogród botaniczny, www.sci.muni.cz/bot_zahr Szklarnie z subtropikalnymi i tropikalnymi roślinami.

[5] Brno – Zoo, www.zoobrno.cz 785 zwierząt 210 gatunków, przedstawiciele gadów, płazów, ptaków i ssaków ze wszystkich części świata, stała ekspozycja zwierząt wodnych – ul. Radnická.

[6] Hodonín – Zoo, www.zoo-hodonin.cz Ponad 500 sztuk naszych i egzotycznych zwierząt.

[7] Parostatkiem po Zalewie Brneńskim do zamku Veveří, www.dpmb.cz Do zalewu można dojechać tramwajem, a komunikacja wodna jest częścią komunikacji miejskiej. Szereg przystanków umożliwia zaplanowanie dowolnie długiej wycieczki.

[8] Akwarium Malawi w zamku Lednice, www.akvariummalawi.cz.

[9] Rejsy po rzecze Dyji (Lednicko­-valtický areál), www.1plavebni.cz Romantyczne rejsy w lednickim parku zamkowym po odnogach rzeki Dyji urozmaicone wykładem o historii i ciekawostkach byłej posiadłości.

[10] Brno – Warsztat dziecięcy Špilberk, www.spilberk.cz Poznawanie Brna poprzez zabawę w zakresie architektury, mebli i mody, składanie naczyń ze skorup lub puzzli.

[11] Brno – Muzeum dziecięce, www.mzm.cz, Regularne wystawy i programy dla dzieci.

[12] Brno – Świat modeli, www.modelovysvet.cz Największy model torowiska w RCz, 40 składów pociągów, kolejka linowa, park rozrywki.

[13] Olešnice – Muzeum strachów, www.olesnice.cz Szereg figur straszydeł i postaci z legend miasta Oleśnice i okolicy.

Pobyty nad wodą, kąpiele

4

[14] Nové Mlýny – ziornik wodny, www.pasohlavky.cz · www.novemlyny.cz Kąpiel, tobogan, trawiasto-piaszczyste plaże, łagodne wejście do wody, sporty wodne, boisko, plaża naturystyczna, wędkarstwo, komunikacja wodna, kampingi, wypożyczalnie rowerów i łodzi, dyskoteki, kino letnie, piwniczki winne.

[15] Zalew Vranovski, www.vranovskaprehrada.cz, Kąpiel, tobogan, piaszczyste plaże, łagodne wejście do wody, sporty wodne, boisko, wypożyczalnia łódek, komunikacja wodna.

www.MoraviaSilesia.cz

[16] Zalew Brnieński Kąpiele, sporty wodne, sporty plażowe, plaża naturystyczna, boisko, wypożyczalnia łódek, komunikacja wodna, wędkarstwo, zamek Veveří.

[17] Vyškov – Aquapark, www.antee.cz/bazenvyskov/, Kryty basen, atrakcje wodne, tobogany 40, 90 m, kąpiel wirowa, sauna, letni obiekt z ogrzewaną wodą.

Kraj morawsko-śląski

[18] Obiekt Ski areál Mosty u Jablunkova, www.skimosty.cz Unikalny obiekt, letni tor saneczkowy, centrum linowe, dziecięce centrum linowe, ściany wspinaczkowe, trampoliny bungee, trampoliny dziecięce, park rozrywki dla dzieci, zjazd na hulajnogach górskich, zjazd na linie – Gorolszus.

[19] Ostrawa – Kompleks MINIUNI, www.miniuni.cz Świat modeli znanych miast europejskich – 30 modeli budowli znanych miast europejskich z dominującą w kompleksie wysoką na 12 metrów Wieżą Eiffla, oprócz tego znajduje się tutaj czynny model linii kolejowej z pociągami, lotnisko, drogi wodne ze statkami, drewniane przełazy, huśtawki, obiekty nadmuchiwane.

[20] Ostrawa – Zoo, www.zoo-ostrava.cz 1465 zwierząt, 268 gatunków ze wszystkich części świata, rozległy teren wyposażony w zaplecze do zabaw i wypoczynku.

[21] Ostrawa – Bajkowy loch strachów, www.cerna-louka.cz Ekspozycja ze świata baśni, można się tutaj spotkać z francuską czarownicą, zamurowaną królewną czy hejkalem pospolitym (rodzaj czeskiego baśniowego straszydła).

[22] Ostrawa – Muzeum Górnicze OKD Landek i jego obiekty sportowe www.muzeumokd.cz Oprócz muzeum OKD (patrz str. 15) na terenie obiektu znajduje się boisko, centrum linowe, bowling, tor cyklokrosowy, rejsy na łódkach, ścieżki edukacyjne.

[23] Trojanovice, Ráztoka – Tarzanie, www.tarzanie.cz Największy park linowy w RCz, siedem tras przeszkód linowych zawieszonych na drzewach na wysokości 4–12 m nad ziemią.

[24] Nový Dvůr u Opavy – Arboretum, www.szmo.cz Zbiór roślin krajowych i zagranicznych, 7 000 gatunków roślin.

[25] Štramberk – Muzeum Zdeňka Buriana, www.stramberk.cz/muzeumzb Muzeum malarza i ilustratora, którego obrazy o tematyce życia w czasach prehistorycznych mają renomę światową.

[26] Chotěbuz-Podobora – Archeopark www.muzeumct.cz/pobocky/pobocky/chotebuz.php Rozległy park archeologiczny znajduje się na miejscu słowiańskiego grodziska. wtorek – piątek po wcześniejszym uzgodnieniu.

[27] Tošovice, Odry – HEI park, www.heipark.cz Letni tor saneczkowy, długość toru 964 m, przewyższenie 77 m.

Pobyty nad wodą, kąpiel

[28] Těrlicko – zbiornik wodny, kąpiel, jachting, narty wodne, wędkarstwo, wypożyczalnia łódek, kamping.

[29] Baška – zbiornik wodny, kąpiel, sporty wodne, wędkarstwo, biwak.

[30] Olešná – zbiornik wodny, kąpiel, windsurfing, jachting, wędkarstwo.

[31] Žermanice – zbiornik wodnyž, kąpiel, windsurfing, jachting, tenis, klub jeździecki, ściana wspinaczkowa.

[32] Hlučín, www.sra-hlucin.cz, Zespół sportów wodnych, kąpiel, wypożyczalnia łódek, wyciąg do nart wodnych, wędkarstwo.

[33] Zalew Slezská Harta, www.slezska-harta.cz Sporty wodne i aktywna turystyka.

[34] Frenštát pod Radhoštěm – Aquapark, www.frenstat.info/aquapark Ogrzewana woda, baseny, tobogan 60 m, inne atrakcje.

[35] Frýdek-Místek – Aquapark Olešná, www.sportplex.cz/aquapark Baseny kryte i letnie, ogrzewana woda, tobogan na 82 m, zjeżdżalnia, sztuczny potok, masaże wodne.

[36] Bohumín Aquacentrum, www.bospor.info Basen pływacki, basen relaksacyjny, whirlpool, sauna, tobogan.

[37] Kąpielisko Ostrava-Poruba, www.sareza.cz, Największe naturalne kąpielisko w RCz, boisko, mini golf, tenis, streetball, petang, siatkówka.

Kraj ołomuniecki [38] Spływy na rzece Morawie, www.perej.cz Spływy z instruktorem w parku krajobrazowym Litovelské Pomoraví, przez zabytkowy Ołomuniec na nadmuchiwanych pontonach, spływy nocne.

[39] Ołomuniec, Svatý Kopeček – Zoo, http://zoo.olomouc.com Ponad 250 gatunków zwierząt, najliczniej odwiedzane zoo na Morawach, spacery na wybiegu małp, akwarium z rekinami, pawilon nietoperzy, nocne zwiedzanie.

[40] Ołomuniec – Szklarnie, Ogród botaniczny, www.flora-ol.cz Szklarnie – palmowa, kaktusowa, tropikalna, subtropikalna.

[41] Bílá Lhota – Arboretum, www.volny.cz/arboretum Ponad 400 gatunków drzew z Europy i świata.

[42] Přerov – Předmostí u Přerov, www.prerov.cz Pomnik łowców mamutów, rzeźba mamuta w naturalnej wielkości.

[43] Prostějov – Planetarium ludowe, www.hvezdarnapv.cz [44] Ołomuniec – Centrum linowe Proud, www.lanovecentrum.cz [45] Ołomuniec – Panitball Game, www.pgo.cz [46] Hlubočky – Ośrodek narciarski SKI areál, www.skiarealhlubocky.cz 10 km od Ołomuńca, adrenalinowa jazda na terenowych gokartach.

[47] Rapotín – Skansen rolniczy, Muzeum Veteran, ZOO, www.sweb.cz/skanzen Sprzęt wojskowy, maszyny, wózki dziecięce, miniarboretum, minisafari, kącik zabaw dla dzieci.

[48] Petříkov – Letnia tor saneczkowy, www.kaste.cz Pierwsza zjeżdżalnia na Morawach, długpśś 500 m, przewyższenie 99 m.

[49] Ramzová – Górskie gokarty, www.haltmar.cz Długość wyciągu 350 m, długość zjazdu 855 m.

[50] Ramzová – Wyciąg krzesełkowy na Šerák, www.bonera.cz [51] Kouty nad Desnou – Górskie gokarty, www.letni-atrakce.cz Długość wyciągu 210 m, długość zjazdu 389 m, narciarstwo letnie, hulajnogi górskie.

[52] Hynčice pod Sušinou – Letnie narciarstwo, www.vlekyhyncice.cz Hulajnogi, rowery górskie.

[53] Branná – Letnie narciarstwo, www.proskil.cz Wyciąg krzesełkowy.

[54] Zlaté Hory – BohemaLand, www.bohemaland.cz Basen otwarty, boisko piłkarskie, tenis, siatkówka, greengolf, wypożyczalnia rowerów i rolek, wyciąg krzesełkowy.

[55] Česká Ves – Ranczo Orel, www.ranc-orel.cz, Jazda konna, centrum linowe, quady.

Pobyty nad wodą, kąpiel

[56] Zalew Plumlovski http://plumlovskaprehrada.blog.cz/ , www.zamek-plumlov.cz Kąpiel, jachting, narty wodne, wypożyczalnia łódek, kino, kamping, zamek, Plumlov.

[57] Ołomuniec – Poděbrady, Naturalne kąpielisko (6 km od Ołomuńca), plaża naturystyczna.

[58] Prostějov – Aquapark, www.dsp-pv.cz Letnie baseny, tobogan 100 m, zjeżdżalnia, boisko, siatkówka plażowa, petanque.

[59] Hranice – Aquapark, www.aquaparkplovarnahranice.cz Basen kryty i otwarty, tobogan, dzika rzeka, whirpool, itp.

[60] Bohuňovice – Centrum Zdraví, www.bohunovice.cz Baseny, tobogan, whirpool.

Kraj zlínski

[61] Modrá – Skansen archeologiczny www.archeoskanzen.cz Możliwość poznania życia dawnych Słowian, a także wypróbowania dawnych rzemiosł, degustacji potraw, zobaczenia oryginalnych owoców, krzewów i drzew. Przez cały rok odbywają się tutaj festyny, wystawy, targi, spotkania.

[62] Kanał Baty, www.lode-hausboty.cz · www.pujcovnalodi.cz · www.batacanal.cz Opis: patrz kraj południowomorawski.

[63] Zlín – Lešná – Zoo, www.zoolesna.cz Wyjątkowy zespół przyrodniczy, który obejmuje przepiękny park pałacowy i unikalny ogród zoologiczny (220 gatunków zwierząt), jest atrakcją na skalę europejską.

[64] Valašské Meziříčí – Muzeum valašskich strachów www.icmvalmez.cz Kolekcja figur ze starych valašskich mitów, legend i baśni.

[65] Kroměříž – rejsy po rzece Morawie, http://btl.me.cz/, Spływ odcinka w okolicy Kroměříža łącznie z kombinacją turystyki wodnej, pieszej i rowerowej.

[66] Rožnov pod Radhoštěm – GibonPark, www.gibon-park.cz Centrum linowe, kolejka linowa, park dziecięcy, minigolf, G­Jump, wyjątkowe jest poprowadzenie kolejki nad rzeką Bečvą.

[67] Francova Lhota – Hucul Club, http://sweb.cz/sealionz Trening podstawowy, przejażdżki po okolicy, wożenie dzieci na małych konikach, zakwaterowanie.

[68] Smraďavka – Ranczo Nevada, www.ranch-nevada.cz Jazda konna, letnie pobyty dla dzieci „Lato z końmi”.

[69] Koryčany – Hipocentrum, www.hipo.cz Kursy jazdy konnej, przejażdżki po okolicy, turystyka konna, zakwaterowanie, turystyka rowerowa, zbieranie grzybów, wędkarstwo, kąpiel.

[70] Březůvky – Ranczo Březůvky, www.ikaria-zlin.cz Letnie pobyty wakacyjne dla dzieci z nauką jazdy konnej i opieki nad koniem.

[71] Křekov – Stajnia Lipina-Šomanová Lenka, www.lipina.cz Przejażdżki, kursy wakacyjne, program „Wakacje w siodle”, pobyty 7 dniowe, pobyty weekendowe.

[72] Kostelany – Ranč, www.kostelany.cz Stylowe ranczo dla miłośników koni, regularne imprezy dla dzieci.

Pobyty nad wodą, kąpiel

[73] Pozlovice – zbiornik wodny, www.pozlovice.cz Naturalne kąpielisko, sporty wodne, minigolf, korty, wypożyczalnia rowerów i łódek, kamping.

[74] Ostrožská Nová Ves, www.onves.cz · www.koupalisteonv.cz Jeziora żwirowo-piaskowe, naturalna kąpiel, sporty wodne.

[75] Bystřička – zbiornik wodny, www.bystricka.cz Kąpiel, sporty wodne, wędkarstwo, korty, kamping.

[76] Horní Bečva – zbiornik wodny, Kąpiel, sporty wodne, kaping.

[77] Rožnov pod Radhoštěm, www.roznov.cz · www.camproznov.cz Letnie kąpielisko.

[78] Uherský Brod – Aquapark Delfín, www.delfinub.cz Kryty basen, tobogan, świat dziecka.

25

1

Z wiatrem w plecy

Turystyka rowerowa

Tereny Moraw i Śląska poprzecinane są tysiącami kilometrów znakowanych tras rowerowych.

Na ogół prowadzą po mało uczęszczanych drogach III klasy, utwardzonych drogach polnych lub drogach leśnych, a często po specjalnych ścieżkach rowerowych. W każdym regionie można znaleźć wiele interesujących tras o różnej trudności. O mapy i przewodniki rowerowe należy prosić w miejscu pobytu. Poniższy wykaz zawiera niektóre główne i interesujące pod względem tematycznym trasy.

Bursztynowa ścieżka, www.cykloserver.cz

Vlčnovské búdy

Dalekobieżna trasa rowerowa, przecinająca środkowomorawską sieć tras regionalnych, łączy Kraków, Ostrawę, Ołomuniec, Brno i Wiedeń. Biegnie z północy na południe, nie jest trudna, a na terenie RCz ma długość 300 km. Cała prowadzi trasami rowerowymi pierwszej klasy. Trasa prowadzi od przejścia granicznego Hať na granicy czesko-polskiej (nr 5) przez Ostrawę Svinov, przebiega przez park krajobrazowy Poodří z licznymi stawami, Starý Jičín, Teplice nad Bečvou dalej dorzeczem Bečvy do Přerova, gdzie kieruje się na północ i przez Tršice zmierza do Ołomuńca. Tutaj skręca na południe, mierzy na Prostějov, pokonuje wyżynę Drahanska vrchovina i krasowe tereny w okolicy Macochy by doliną Adamovské údolí dotrzeć do Brna. Z Brna biegnie trasą nr 4 przez wyżynę Dyjskosvratecký úval do Hevlína na granicy czesko-austriackiej, gdzie nawiązuje na austriackie ścieżki rowerowe w rejonie Laa an der Thaya.

Morawska ścieżka, www.cykloserver.cz

Okolice Bystřički

1

2

3

4

Rowerzyści – Ołomuniecko Pálava a Novomlýnské nádrže Rowerzyści na Pradědzie Portáš-Kohútka

26

Dalekobieżna trasa rowerowa (300 km) zmierza z Jesioników na południe Moraw, łącząc Mikulovice z Břeclaviem.

Na ogół łatwa. Z Mikulovic do Písečnej biegnie po trasie nr 54, z Písečnej do Hanušovic po trasie nr 53, a po pokonaniu przełączy Ramzovské sedlo rowerzyście będzie się wydawało, że jedzie już tylko z górki z prądem Morawy.

Z Hanušovic do Ołomuńca trasa (tutaj nr 51) przebiega przez park krajobrazowy Litovelské Pomoraví. Z Ołomuńca wiedzie koło stawów tovačovskich, Kroměříža i slováckich winnic po trasie nr 47 do Hodonína. Z Hodonína do Mikulčic po trasie nr 45, a na koniec prowadzi przez piękne lasy łęgowe w okolicach Lanžhotu do Břeclavia po trasie nr 43.

Moravské ścieżki winiarskie, www.stezky.cz

Morawskie ścieżki winiarskie to kompleksowa sieć tras rowerowych prowadzących po terenach wszystkich okręgów winiarskich. Główna ścieżka – Morawska winna (280 km) łączy Znojom i Uherské Hradiště, łącząc dziesięć tras okrężnych, z których każda prowadzi przez jeden okręg winny.

www.MoraviaSilesia.cz

Na winiarskich ścieżkach rowerzyści mogą sobie zaplanować pobyty jednodniowe, dwudniowe, czy choćby i dwutygodniowe, pełne aktywnego ruchu, przyjemnych przeżyć i nowych miejsc. Winiarskie ścieżki prowadzą głównie przez winnice i sady po lokalnych drogach, które odkrywają morawskie krajobrazy, historię i miejscowe wyroby. Gościnny klimat i ludzie sprawiają, że pobyt będzie przyjemny, a wrażenia bajeczne.

Radegast Tracks – 4 trasy Na Morawach Północnych i Śląsku, www.birell.cz Beskydy Radegast Cyklo Track ­53,5 km. Trasa prowadzi przez malownicze tereny parku krajobrazowego Beskidy, obszary rekreacyjne Żermanice i Cierlicko, przebiega koło 40 restauracji i gospód, Slezsko Radegast Cyklo Track 90 km. Okrążna trasa w okolicy Ostrawy. Prowadzi przez park krajobrazowy Poodří i park przyrodniczy Oderské vrchy.

Opava Radegast Cyklo Track 90 km. Trasa rowerowa w pagórkowatym terenie koło Opawy, który przecina romantyczna dolina rzeki Moravicy z głębokimi lasami. Oprócz pięknej przyrody znajdują się tutaj bajkowe i romantyczne zamki i pałace w Hradcu nad Moravicą, Raduniu i Kravařach, a także obronne linie fortyfikacji czy na stare wiatraki. Trojmezí Radegast CykloTrack ­78 km. Trasa okrężna w Beskidzie Morawsko-Śląskim i Śląskim.

Trasa rowerowa czarownic

Mohelnice – Zlaté Hory, www.jeseniky-tourism.cz Tematyczna trasa edukacyjna prowadzi po miejscach, w których w rejonie Jesioników i Šumperka odgrywały się w XVII wieku procesy o czary. Długość trasy wynosi 138 km, trasa posiada dwadzieścia przystanków, na których znajdują się tablice pamiątkowe czy pomniczki upamiętniające wydarzenia, które miały tutaj miejsce. Trasa opisana jest w drukowanym przewodniku, którego częścią są także zniżkowe kupony na niektóre usługi na trasie.

2