OUDEREN NU Een uitgave van de SP l Vijverhofstraat 65 l 3032 SC Rotterdam l T (010) 243 55 55 l F (010) 243 55 66 l E ouderennu@sp.nl l voorjaar 2008
NU moet de samenleving aan ouderen de zekerheid bieden van zorg, huisvesting, inkomen, veiligheid en vervoersdeelname
GEEN GELD VOOR THUISHULP, DAN NAAR HET VERPLEEGHUIS Het Centrum Indicatie Zorg bepaalt hoeveel uren zorg een oudere nodig heeft. Nogal wat zelfstandig wonende ouderen komen er bekaaid vanaf en worden op hun uren hulp gekort. Wie het geld heeft, kan zelf meer zorguren inkopen. Wie dat niet heeft, moet maar naar een verpleeghuis! De SP heeft een menselijk alternatief voor deze indicatiegekte. Tekst: Elisabeth Spaan
Zomaar twee voorbeelden van mensen die graag zelfstandig willen blijven wo nen, maar door de indicatie van het CIZ gedwongen worden naar een verpleeg huis te gaan. Dat is vreemd, want de regering voert al sinds 2000 een b eleid om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen. Zorg aan huis zou niet alleen 30 procent goedkoper zijn dan ‘intern’ wonen in een verpleeghuis, ook de meeste ouderen willen niets liever dan dat. Waarom dan die rare indicaties? Wat is hier aan de hand? Waarom kun nen mensen niet gewoon op zichzelf blijven wonen en worden ze gedwongen naar een zorginstelling te gaan? Rigide regels Om hierover meer duidelijkheid te krijgen, spreek ik met Koen Berfelo, directie-assistent van het Oud Burgeren Gasthuis (OBG) in Nijmegen – een van de oudste zorginstellingen voor ouderen in Nederland. Zoals bijna alle voormalige ‘bejaardenhuizen’ is het OBG een jaar of tien geleden overgestapt naar zorg en dienstverlening aan huis. Rond de zorginstelling ligt een nieuwbouwcomplex met zelfstandige woningen voor ouderen. Koen Berfelo bevestigt uit eigen ervaring dat mensen graag zelfstandig bij ‘zijn’ OBG willen blijven wonen. Toch geeft het CIZ maar al te vaak een indicatie voor verblijf in een verpleeghuis. Waarom? Volgens Berfelo staat voor het CIZ de indicatie ‘wonen in een beschermde omgeving’ gelijk aan ‘verblijf met zorg’ in een verpleeghuis. “De regels die het CIZ sinds juli 2007 hanteert, zijn te rigide. De ambtenaren die deze regels hebben op
uitlegt aan ouderen, maar dat wij de zwartepiet toegeschoven krijgen.”
foto: Elisabeth Spaan
Een echtpaar woont dichtbij een zorg instelling en heeft extra uren zorg nodig. Ze dienen daarvoor een aanvraag in bij het Centrum Indicatie Zorg (CIZ). Een vrouw op leeftijd woont zelfstandig, maar wil dichterbij een zorginstelling gaan wonen. Voor haar wordt een aanvraag ingediend. Na twee maanden komt het CIZ in beide gevallen met een ‘indicatie’: het aantal zorguren op de indicatie wordt niet meer maar juist minder dan voor heen en de indicatie gaat onmiddellijk in.
Maak bezwaar Mensen kunnen hier iets tegen doen. Berfelo: “Weinig mensen doen het, maar je kunt tegen zo’n nieuwe indi catie bezwaar maken bij de rechter, en het kost bijna niets: een vel papier en een postzegel.” Berfelo vertelt over een vrouw die naar de rechter was gestapt, omdat haar zorguren in een nieuwe indicatie door het CIZ gehalveerd waren. De rechter stelde de vrouw in het gelijk. Omdat de thuissituatie van de vrouw niet was veranderd en haar lichamelijke situatie niet was ‘verlicht’, had het CIZ moeten uitleggen waarom minder zorguren aan de vrouw waren toege kend. Dat was niet gebeurd. En daarmee werd het nieuwe indicatiebesluit van tafel geveegd.
Indicatiegekte: gedwongen naar het verpleeghuis gesteld, hebben te weinig ruggespraak gehad met mensen uit de praktijk. Ze gaan uit van vaste standaarden en dage lijkse routines. Daarom zijn de zorguren voor intern minder, terwijl bij zorg aan huis individueel naar de hulpbehoefte van mensen wordt gekeken. Je kunt nu eenmaal het ‘systeem voor intern’ niet zomaar toepassen op mensen buiten een instelling”, aldus Koen Berfelo. Boete voor ‘te veel’ hulp Nu volgens het CIZ blijkt dat wonen in een zorginstelling een paar honderd euro per maand goedkoper is dan zelfstandig wonen met zorg aan huis, kan het ook een kostenbesparende maatregel zijn om mensen die nog prima zelfstandig kunnen wonen in een verpleeghuis op te nemen. Een vreemde zaak toch? Berfelo aarzelt: “Men heeft blijkbaar andere prio riteiten… Een vriend van mij is net terug uit Uruzgan, hij vertelde dat daar de
meest dure oorlogsapparatuur naartoe wordt gestuurd. Maar voor zorg en wel zijn voor ouderen is het ieder jaar weer een grote ‘koehandel’. Van elke zorg instelling wordt verwacht dat ze ieder jaar evenveel hulp aan ouderen biedt als het jaar daarvoor, maar we krijgen nu zo’n € 50 duizend minder dan vorig jaar. En dat terwijl kosten waar wij geen in vloed op hebben dit jaar al met meer dan € 50 duizend zijn gestegen. We hebben voor dit jaar al een tekort van € 100 duizend. Dat zijn bijna drie volledige medewerkers. En als wij aan ouderen meer hulp bieden dan het gemiddelde van wat het CIZ heeft geïndiceerd, dan legt de overheid daar een halve ton aan boete bovenop.” Ik kijk hem wat ongelovig aan. “Ja, u hoort het goed”, zegt hij, “wat het CIZ aan zorg heeft goedgekeurd, daar moeten wij onder blijven op straffe van een boete. En het zure is dat de overheid dit niet
Gevraagd om een reactie op deze klach ten zegt staatssecretaris Bussemaker: “Het CIZ doet zijn werk goed. Het gaat niet in de eerste plaats om de woonwens van de aanvrager.” Pardon, waar gaat het dan wel om? Draait dan alles in ons land om het zo goedkoop mogelijk opbergen van zorg behoevende ouderen? SP: buurtzorgteams SP-Kamerlid Renske Leijten vindt de indicaties een vorm van wantrouwen aan de mensen op de werkvloer: “Alsof zij niet kunnen inschatten wat iemand nodig heeft. Daarnaast levert het indiceren nu een enorme bureaucratie op – persoon lijke betrokkenheid verdwijnt. In plaats van de indicatiegekte van dit moment moeten we in kleinschalige teamverban den in buurten de zorg organiseren. De SP stelt voor dat de verantwoordelijkheid voor hulp en thuiszorg voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten in handen komt van buurtzorgteams van wijkverpleegkundigen en verzorgenden. Deze zelfstandige teams krijgen de vrijheid om zorg en hulp te verlenen en te organiseren, van aanmelding en beoordeling tot uitvoering. Het CIZ kan dan worden afgeschaft.” l