SPEAKNEWS - 9ο τεύχος

ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ / ISSN 2654-1882 / Τ. #9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 / FREE PRESS

> Νικόλαος Ι. Παπαϊωάννου Πρύτανης ΑΠΘ

Αφιερώματα

> Μακεδονικός Αγώνας

> Γιώτα Παπαρίδου

> Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης

> Μιχάλης Αλεξανδρίδης

> Το Ηρωικό έπος του ’40

Πρόεδρος ΣΕΠΕ

Διευθυντής Εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

> Ίδρυμα «Ανδρέας Λεντάκης»

02 |

ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ISSN 2654-1882

ΤΕΥΧΟΣ #9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 FREE PRESS ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ:

Σοφία Γερµανού Α Ρ Χ Ι Σ Υ Ν ΤΑ Κ Τ Η Σ :

Στέλιος Κούκος ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΥΛΗΣ:

Περικλής Βλάχος Σ Υ Ν ΤΑ Κ Τ Ε Σ :

Ekaterina Gritsan, Bill Siscoglou, Περικλής Βλάχος, Ανδρέας Καρακόκκινος, Στέλιος Κούκος, Μαριάνα Λαζάρου, Αντώνης Μπατσαλιάς, Νεφέλη Σπανοπούλου Α Ρ Θ Ρ Ο Γ ΡΑ Φ Ο Ι :

Καρίνα Ιωαννίδου, Τάσος Χατζηαναστασίου ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ - ΣΧΕΔΙΑΣΗ:

K-Design Φ Ω Τ Ο Γ ΡΑ Φ Ι Α Ε Ξ Ω Φ Υ Λ Λ Ο Υ :

Μιχάλης Παππούς ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ:

Ανδρέας Γερµανός ΕΚΔΟΤΗΣ:

Εκδόσεις ΓΕΡΜΑΝΟΣ Στεφάνου Τάττη 6, 54622 Θεσ/νίκη Τ. 2310 221169 E. info@germanos-publications.gr

www.speak.edu.gr

* Όλες οι απόψεις που δηµοσιεύονται στη SPEAKNEWS εκφράζουν αποκλειστικά και µόνο τον κάθε συντάκτη

ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ:

SPEAK (Τσιµισκή 80) READ (Στ. Τάττη 6) ΙΑΝΟΣ (Αριστοτέλους 7) ΖΩΓΙΑ (Αλ. Σβώλου 54) COFFEE ISLAND (Εγνατία 79) POCO LOCO (Γ. Σταύρου 12) APALLOU (Μητροπόλεως & Κ. Ντηλ 10)

TENORO (Μητροπόλεως & Ι. Κούσκουρα 2)

BULLDOG AND THE BEAST (Αλ. Σβώλου 1)

ESTRELLA (Π. Μελά 48) Ανωτέρα Δραμάτική Σχολή ΑΝΔΡΕΑ ΒΟΥΤΣΙΝΑ ΩΔΕΙΟ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

Ο μήνας της Θεσσαλονίκης!

Κ

ΑΘΕ Οκτώβριο η Θεσσαλονίκη ντυνόταν στα καλά της και γιόρταζε με ιδιαίτερη λαμπρότητα την Απελευθέρωση της, τον πολιούχο και προστάτη της Άγιο Δημήτριο, και με μαθητικές και στρατιωτικές παρελάσεις την 28η Οκτωβρίου, παρουσία του εκάστοτε προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, τιμούσε το ηρωικό έπος του 1940, τους ανθρώπους, τους αγώνες, τις αγωνίες και τις θυσίες τους για Λευτεριά. Αγώνες ενάντια σε όσους την επιβουλεύονταν και επεδίωκαν να την έχουν υπό τη δική τους κατοχή. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς; Τον Μακεδονικό Αγώνα, τον Παύλο Μελά που με την ηρωική του θυσία ξύπνησε τους πάντες από το λήθαργό τους, τους ένδοξους Βαλκανικούς πολέμους και την Απελευθέρωσή της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους, το ηρωικό έπος του 1940 και την αντίσταση των Ελλήνων ενάντια στο φασισμό και τον ναζισμό; Αλήθεια τι μπορεί να χωρέσει σε λίγες αράδες από τον όγκο των ιστορικών γεγονότων και τις θυσίες των Ελλήνων; ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020. Ένας διαφορετικός Οκτώβριος. Η πανδημία είναι εδώ ενώ τα κρούσματα ανεβαίνουν κατακόρυφα και οι νεκροί αυξάνονται. Η γαλανόλευκη όμως αναρτήθηκε και κυματίζει περήφανη στα μπαλκόνια της πόλης. Η πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου ήταν στη Θεσσαλονίκη και τίμησε με την παρουσία της τις επετείους για την απελευθέρωση της πόλης και για το έπος του 1940. Οι μαθητικές και στρατιωτικές παρελάσεις όμως ακυρώθηκαν. Η φετινή δοξολογία στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου πραγματοποιήθηκε με αυστηρά μέτρα. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020. Το δικαστήριο εξέδωσε επιτέλους απόφαση και ανακοίνωσε ποινές για τη «Χρυσή Αυγή», την ηγετική της ομάδα και τα «παλληκάρια» της. Οι ναζί στη φυλακή, λοιπόν. Καιρός ήταν. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από ΕΝΟΤΗΤΑ. Και η ενότητα μπορεί να σφυρηλατηθεί μόνο όταν ο λαός αισθάνεται δικαιωμένος και οι ηγέτες του δεν τον αποπροσανατολίζουν, αλλά τον βοηθούν να δει με καθαρή ματιά τα προβλήματά του. Και η απόφαση του δικαστηρίου είναι μια κάποια δικαίωση και συμβολή στην ενότητα του λαού. Μπορεί η πολιτική κονίστρα να θέλει διαξιφισμούς, ατάκες, αντιπαραθέσεις και να επιζητεί το χειροκρότημα. Μπορεί να μοιάζει με γήπεδο, με οπαδούς και χειροκροτητές, που φωνασκούν στις κερκίδες σαν Πράσινοι και

της Σοφίας Γερμανού

Βένετοι. Όμως η σημερινή πραγματικότητα είναι άλλη. Οι συνεχείς απειλές από την γειτονική Τουρκία, που καθημερινά επισείει τη στρατιωτική δήθεν υπεροχή της και απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο, μόνο με μία ενιαία φωνή μπορεί να αντιμετωπιστεί. Μόνο η φωνή της ΕΝΟΤΗΤΑΣ πρέπει να ακούγεται και μέσα και έξω από την Ελλάδα... Μόνο έτσι μπορεί να αντιμετωπισθεί κάθε επεκτατική απειλή εναντίον της χώρας μας. Οι Έλληνες απέδειξαν με έργα, ότι μπορούν να κάνουν μεγάλα θαύματα και μεγάλα άλματα, όταν έχουν εμπνευσμένη πολιτική ΗΓΕΣΙΑ και ηγέτες που ξέρουν να σφυρηλατούν την ΕΝΟΤΗΤΑ και να τους καθοδηγούν στο δρόμο του Αγώνα και της Θυσίας. ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ ότι σύντομα η επιστήμη θα ολοκληρώσει τις έρευνες και ο κίνδυνος από την πανδημία θα αντιμετωπιστεί και η οικονομία της χώρας θα ξεπεράσει την κρίση της, με σκληρή, βεβαίως, δουλειά και με σωστό νοικοκύρεμα. Η ΕΝΟΤΗΤΑ, όμως, του λαού για την αντιμετώπιση της επεκτατικής βουλιμίας του Ερντογάν και των γκρίζων λύκων που χαριεντίζονται και απειλούν ότι τον Νοέμβριο θα πάνε για πικ-νικ στην Αμμόχωστο, δεν μπορεί να σφυρηλατηθεί εκ των υστέρων. Όλοι μας και ο καθένας από το δικό του μετερίζι θα πρέπει να συμβάλει σε αυτή την γραμμή της ενότητας. Ας αποβάλουμε, στον βαθμό που επιτρέπεται από μέσα μας, τον θυμό, την μικρότητα και την μικροψυχία και ας γίνουμε όλοι μια γροθιά για χάριν των παιδιών μας και της Ελλάδας μας. ΕΜΕΙΣ, από αυτό το μετερίζι θα κάνουμε ότι μπορούμε γι' αυτό το σκοπό. Σε αυτό το τεύχος η SPEAKNEWS, τιμώντας την πόλη της Θεσσαλονίκης φιλοξενεί κείμενα για τον Μακεδονικό Αγώνα, την Απελευθέρωση και το Έπος του 1940. Φιλοξενούμε ανθρώπους της πόλης με όραμα για την Θεσσαλονίκη και την Ελλάδα. Τον πρύτανη του ΑΠΘ Νικόλαο Παπαιωάννου, τον διευθυντή της εφημερίδας “Μακεδονία” Μιχάλη Αλεξανδρίδη, τον φωτορεπόρτερ Μιχάλη Παππού -τον οποίο κι ευχαριστούμε για τη φωτογραφία του εξωφύλλου- τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Γρηγόρη Μήτα, τον Δημήτρη Μπρούχο, τον Τόλη Νικηφόρου, τον Γιώργο Καρατάσιο... Φιλοξενούμε, επίσης, μια ξεχωριστή συνέντευξη με την δυναμική πρόεδρο του ΣΕΠΕ κ. Γιώτα Παπαρίδου και ένα ιδιαίτερο αφιέρωμα στο Ίδρυμα «Ανδρέας Λεντάκης» ως ελάχιστη ένδειξη τιμής σε όλους όσους διαχρονικά πολέμησαν το τέρας του φασισμού. ■

| 03

Γράφει η Καρίνα Ιωαννίδου Θεατρική συγγραφέας

Ένας ηθοποιός μπροστά στην «κλειστή» αυλαία…

∆

εν επιζητώ τη μοναξιά, αυτή με επιζητά σαν τρελή. Απόψε, έχει πανσέληνο και πλήττω αφόρητα. Είμαι απεγνωσμένος, απομακρυσμένος, απομονωμένος... Μου λείπει. Μου λείπει η φυσική εγγύτητα. Η μόνη που με επισκέπτεται, τελευταία, είναι η αϋπνία. Τις «λευκές» αυτές νύχτες περπατάω άσκοπα σε «ακατάλληλες» ώρες... αλλά πάντα επιστρέφω ΕΔΩ... σαν τον δολοφόνο στον τόπο του εγκλήματος... Τα μάτια μου κλείνουν, πνίγω ένα ελαφρύ χασμουρητό, έχω μέρες να κοιμηθώ... Πρώτα πέθανε η διάθεσή μου, μετά το μυαλό μου και τώρα παλεύω να μην πεθάνει κι η Τέχνη μέσα μου. Μου λείπει. Μου λείπει αφόρητα. Ήταν ένα αποχωρισμός χωρίς «αντίο», χωρίς επίλογο, χωρίς «αυλαία». Είμαι εκ γενετής ηθοποιός. Το θέατρο είναι το οξυγόνο μου. Πώς να ζήσω χωρίς το οξυγόνο μου; Είμαι σε φάση «πένθους». Το σκοτάδι μέσα μου πυκνώνει. Αντιδρώ. Λέω: «Θα βγω». Φοράω τη μάσκα και τα γάντια μου και χάνομαι μέσα στη «μαύρη» νύχτα. Περπατάω με γρήγορο βηματισμό ενώ σκέψεις πλημμυρίζουν το μυαλό μου. Από το βάθος του δρόμου, ακούω να έρχεται ένα παράξενο ουρλιαχτό λύκου; και με βγάζει από την περισυλλογή μου. Ένα ουρλιαχτό που μοιάζει να συγκεντρώνει όλη την οδύνη των ημερών που μας τυλίγει. Κοιτάζω δεξιά, κοιτάζω αριστερά, δεν βλέπω τίποτα, κανέναν, ωστόσο, αισθάνομαι μια απόκοσμη μάζα να με ακολουθεί. Στρέφω το βλέμμα στον ουρανό. Τρέχω, όμως, αυτό καθόλου δεν βοηθάει να απαλυνθούν τα συναισθήματά μου. Από τον πανικό, το ζόφο, το φόβο που με κυριεύουν δεν βλέπω καλά και πέφτω πάνω σ' ένα μεθυσμένο «δαίμονα του δρόμου» που σέρνεται στο πεζοδρόμιο. Με κοιτάζει με το μάτι γυαλισμένο κραδαίνοντας ένα σπασμένο μπουκάλι μπύρας «κορόνα» προς το μέρος μου... Οπισθοχωρώ. Εκείνος, γελάει άγρια κι αρχίζει να τραγουδάει με ανυπόφορα φάλτσα κλείνοντάς μου ταυτόχρονα και το μάτι: «Τα όνειρα σου μην τα λες γιατί μια μέρα κρύα μπορεί κι οι Κορονοϊοί να 'ρθούν στην εξουσία...»! Απομακρύνομαι. Είναι βαθιά με-

σάνυχτα. Φτάνω στον προορισμό μου. Ανοίγω την εξωτερική πόρτα και μπαίνω στην αίθουσα του θεάτρου. Ούτε ψυχή ζώσα. Προχωράω στο σκοτεινό διάδρομο ανάμεσα στα βελούδινα καθίσματα ψηλαφώντας μέσα στο σκοτάδι. Τα φώτα της ράμπας είναι σβηστά, τα αντικείμενα της τελευταίας πρόβας είναι πεταμένα δεξιά κι αριστερά. Είναι ημίφως. Αχνοφέγγουν μόνον τα φώτα ασφαλείας. Δίνουν ένα -θολό από τη λεπτή σκόνη που τα έχει καλύψει- φως. Ανεβαίνω στη σκηνή. Σηκώνω το διακόπτη του κεντρικού προβολέα. Προχωράω προς το φως. Στέκομαι κάτω από τις δέσμες του και καθώς αυτές πέφτουν κάθετα επάνω μου, «λούζομαι» στο φως τους. Μια γλυκιά ζεστασιά με τυλίγει. Λέω: «Θα παίξω, γαμώτο μου». Κλείνω τα μάτια μου, συγκεντρώνομαι κι αρχίζω να προβάρω ξανά και ξανά το ρόλο μου... το ρόλο που θα έπαιζα απόψε... Απόψε, που θα κάναμε πρεμιέρα... αν δεν... Με αυτή τη σκέψη, η φωνή μου σπάει, γίνεται αλλόκοτα βραχνή... Στέκομαι όρθιος μπροστά σε ένα αόρατο κοινό όλο πιο εκτεθειμένος, όλο πιο τυφλός, όλο πιο μόνος... Βουρκώνω, ανοίγω τα μάτια μου και τότε βλέπω κάτι συγκλονιστικό να συμβαίνει κάτω στην πλατεία... Η πλατεία είναι φωτισμένη. Πάνω στις ράχες των άδειων καθισμάτων βλέπω μικρά πράσινα φωτάκια, να τρεμοπαίζουν, να λάμπουν, να φωτίζουν απίστευτα μαγικά το σκοτάδι. Μοιάζουν με τις πυγολαμπίδες που μάζευα μικρός, τις έβαζα σε άδεια σπιρτόκουτα και μετά τις μετέφερα βαθιά μέσα στο δάσος για να τις αφήσω ελεύθερες να πετάξουν προς τη... νεραϊδοχώρα. Ήρθαν, ήρθαν οι πυγολαμπίδες των παιδικών μου χρόνων να πάρουν τις θέσεις των απόντων θεατών στην αποψινή «πρεμιέρα»... Μου έφεραν την μαγεία που τόσο πολύ μου έχει λείψει... Είναι το σινιάλο πως το αύριο θα φωτίσει πάλι όπως οι πυγολαμπίδες φωτίζουν σήμερα τη «σκοτεινή» μου «πραγματικότητα». Μια απίστευτα απρόσμενη συνάντηση. Λες και από το «pause» κάποιος «από μηχανής θεός» πάτησε το κουμπί «forward»... ■

04 |

Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου

«Το Α.Π.Θ. αποτελεί ζωντανό κομμάτι της πόλης και βασικό μοχλό ανάπτυξης στη Β. Ελλάδα» Ο πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), καθηγητής Νικόλαος Παπαϊωάννου μας μίλησε για το όραμα του για το πανεπιστήμιο, τη θέση του πανεπιστημίου ανάμεσα στα καλύτερα του κόσμου, το επίπεδο της έρευνας και τις διαρκείς προσπάθειες που γίνονται για να γίνει ακόμη πιο ανταγωνιστικό, τη σχέση του Αριστοτελείου με την πόλη, τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της πανδημίας και την εύρυθμη λειτουργία του πανεπιστημίου με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, ενώ δεν μας έκρυψε και την διαφωνία του Πανεπιστημίου για την μελέτη ανάπλασης της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης. συνέντευξη Ανδρέας Γερμανός

Κύριε πρύτανη, είστε επικεφαλής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), του μεγαλύτερου πανεπιστημίου της Ελλάδας. Μιλήστε μας για το ΑΠΘ και το όραμά σας για αυτό. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης διαθέτει 41 τμήματα και σχεδόν 50.000 ενεργούς προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές και υποψήφιους διδάκτορες. Στο ΑΠΘ, ουσιαστικά, εκπαιδεύεται το 1/6 του φοιτητικού πληθυσμού της χώρας. Πρόκειται για ένα πολυθεματικό πανεπιστήμιο, με πληθώρα ερευνητικών τομέων στους οποίους δραστηριοποιούνται και διακρίνονται εξαιρετικοί επιστήμονες, αλλά και νέοι ερευνητές και ερευνήτριες. Διαρκές μέλημά μας είναι η εξωστρέφεια και η συνεχής ανάπτυξη του Αριστοτελείου. Μέσα από συνεργασίες και συμπράξεις με θεσμικούς και παραγωγικούς φορείς, καθώς και ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της χώρας αλλά και

του εξωτερικού, στοχεύουμε στην προαγωγή της έρευνας, την καινοτομία και την προσφορά ακόμη πιο υψηλού επιπέδου σπουδών στους φοιτητές και τις φοιτήτριές μας. Το όραμά μου, όπως το έχω εκφράσει πριν ακόμη από την εκλογή μου στον πρυτανικό θώκο του Αριστοτελείου, είναι ένα πανεπιστήμιο ανοιχτό στην κοινωνία, δυναμικό και πρωτοπόρο, ένα πανεπιστήμιο διαρκές πρότυπο αριστείας και δημιουργικότητας. Ο πρώτος χρόνος της διοίκησής σας συνέπεσε με την εκδήλωση της πανδημίας. Πόσο έτοιμη ήταν η διοίκηση του ΑΠΘ για να αντιμετωπίσει αυτή την εξέλιξη; Πώς λειτούργησε το ΑΠΘ στην πρώτη φάση της πανδημίας; Ο κορωνοϊός επέφερε πρωτόγνωρες συνθήκες στην καθημερινότητα όλων μας. Από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής του, ύψιστη προτεραιότητά μας ήταν, και παραμένει, η προστασία της υγείας των μελών της πανεπιστημιακής μας κοινότητας. Τηρώντας

με συνέπεια τις οδηγίες των ειδικών και της πολιτείας, καταφέραμε να αντεπεξέλθουμε με επιτυχία κατά το προηγούμενο ακαδημαϊκό εξάμηνο, παρά τις όποιες δυσκολίες προέκυψαν. Χάρη στη διάθεση και τη συνεργασία του διδακτικού, του τεχνικού και του διοικητικού προσωπικού και των φοιτητών/φοιτητριών μας, ολοκληρώθηκε επιτυχώς το εξάμηνο στο Αριστοτέλειο, με την εξ αποστάσεως διδασκαλία και τις ηλεκτρονικές εξετάσεις. Αμέσως μετά την αναστολή της διά ζώσης εκπαιδευτικής λειτουργίας των ΑΕΙ, αξιοποιήσαμε τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία που έχουμε ως Πανεπιστήμιο στη διάθεσή μας και θέσαμε άμεσα σε εφαρμογή τη διδασκαλία εξ αποστάσεως. Η νέα ακαδημαϊκή χρονιά άρχισε και ο covid 19 είναι ακόμη εδώ. Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η εκπαιδευτική διαδικασία; Είστε έτοιμοι να αντιμετωπίσετε μία επιδείνωση της πανδημίας; Ποια μέτρα λαμβάνετε; Παρακολουθούμε στενά τα επιδημιολογικά δεδομένα και βρισκόμαστε σε συνεχή

επικοινωνία με τους αρμόδιους φορείς. Στο τρέχον ακαδημαϊκό εξάμηνο εφαρμόζεται ένα υβριδικό σύστημα διδασκαλίας, διά ζώσης και εξ αποστάσεως. Παράλληλα, έχει συσταθεί στο Αριστοτέλειο υγειονομική επιτροπή covid 19 η οποία έχει καταρτίσει λεπτομερές σχέδιο για την εφαρμογή των υγειονομικών πρωτοκόλλων. Επτά καθηγητές της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ, με ειδίκευση στη Λοιμωξιολογία, την Πνευμονολογία, τη Μικροβιολογία, τη Βιοπαθολογία και τη Χειρουργική, απαρτίζουν την επιτροπή αυτή. Τα υγειονομικά πρωτόκολλα που προβλέπονται από τις υπουργικές εγκυκλίους για τη λειτουργία των πανεπιστημίων έχουν εξειδικευτεί ανά τμήμα από την επιτροπή, ενώ έχουν οριστεί σε κάθε τμήμα υπεύθυνοι αναφορικά με την επίβλεψη της επάρκειας των μέτρων προστασίας. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα της διά ζώσης εκπαίδευσης μέσα στα αμφιθέατρα και αντίστοιχα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης σε διαδικτυακό περιβάλλον;

| 05

SPEAKNEWS Tεύχος #9 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Είτε τάσσεται κάποιος υπέρ είτε κατά, δύσκολα μπορεί να αμφισβητήσει ότι την περίοδο της πανδημίας η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έδωσε και συνεχίζει να δίνει λύσεις σε ζητήματα που έμοιαζαν αδιέξοδα. Επέτρεψε να μη χαθεί το εαρινό εξάμηνο στα ακαδημαϊκά ιδρύματα, αλλά, αντίθετα, να ολοκληρωθεί με επιτυχία. Αναμφισβήτητα, ο κυρίαρχος τρόπος εκπαίδευσης είναι η διά ζώσης διδασκαλία. Η άμεση επαφή και η αδιαμεσολάβητη επικοινωνία μεταξύ διδασκόντων και φοιτητών διαθέτουν συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με την on line διδασκαλία. Η διά ζώσης επικοινωνία στο αμφιθέατρο, η διαρκής αλληλεπίδραση, η λεκτική αλλά και η μη λεκτική επικοινωνία μεταξύ καθηγητών και φοιτητών δεν μπορούν να αντικατασταθούν από τις πλατφόρμες τηλεδιάσκεψης. Όση ζωντάνια και αν έχουν οι διαδικτυακές αίθουσες, η αίσθηση της κοινωνικότητας βιώνεται πιο άμεσα στις αίθουσες διδασκαλίας και τα αμφιθέατρα. Ωστόσο, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι ένα σημαντικό εργαλείο το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί στο μέλλον για να ενισχυθεί το εκπαιδευτικό έργο και κυρίως η εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων. Η εξέλιξη της τεχνολογίας προσφέρει ευκαιρίες και νέες δυνατότητες για πρόσβαση στη γνώση όπου δεν μπορεί να επιτευχθεί υπό άλλες συνθήκες.

Κατά διαστήματα το ΑΠΘ και οι επί μέρους σχολές του εντάσσονται σε λίστες, ανάμεσα στα καλύτερα πανεπιστήμια. Ποιες κατευθύνσεις πρέπει να πάρει το ΑΠΘ ούτως ώστε να γίνει πιο ανταγωνιστικό στην διεθνή επιστημονική κοινότητα; Στις διεθνείς κατατάξεις των πανεπιστημίων, το ΑΠΘ εμφανίζεται πάντα μεταξύ των πρώτων της Ελλάδας και συγκαταλέγεται σταθερά μεταξύ των 500 καλύτερων του κόσμου. Στόχος μας είναι η διαρκής άνοδος του Πανεπιστημίου στις κατατάξεις αυτές και η ενίσχυση του επιστημονικού του αποτυπώματος στον παγκόσμιο ακαδημαϊκό χάρτη. Ενισχύοντας τον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, προσελκύοντας ακόμη περισσότερα ερευνητικά προγράμματα, θα μπορέσουμε να κάνουμε το Αριστοτέλειο ακόμη πιο ανταγωνιστικό. Είστε ικανοποιημένος με το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται σήμερα η έρευνα στο Πανεπιστήμιο σας; Γίνονται συνεργασίες και με άλλους φορείς για προώθηση της έρευνας; Το Αριστοτέλειο δεν είναι απλά ένα πανεπιστήμιο παραγωγής και διάχυσης της γνώσης στους φοιτητές και τις φοιτήτριές του. Ταυτόχρονα με το διδακτικό έργο, το Πανεπιστήμιό μας αποτελεί κυψέλη έρευνας και παραγωγής ερευνητικών αποτελεσμά-

των. Με τα περίπου 300 εργαστήριά του, το Αριστοτέλειο έχει να επιδείξει μία έντονη, πλούσια και υψηλού επιπέδου ερευνητική δραστηριότητα με την ανάληψη και εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων και έργων. Παράλληλα, καταγράφει μεγάλη συμμετοχή σε ευρωπαϊκά έργα και σε διεθνείς συνεργασίες. Το ΑΠΘ αποτελεί βασικό μοχλό ανάπτυξης στη Βόρεια Ελλάδα, συνδέοντας την έρευνα και την καινοτομία με την επιχειρηματικότητα. Το Πανεπιστήμιο διατηρεί πολλές συνεργασίες με παραγωγικούς και επιχειρηματικούς φορείς, προτάσσοντας το περιζήτητο ερευνητικό δυναμικό του. Συμμετέχει, επίσης, σε αρκετές εταιρείες-τεχνοβλαστούς και υποστηρίζει ένθερμα την ίδρυση νεοφυών επιχειρήσεων από τους φοιτητές και αποφοίτους του. Ως πρύτανης του ΑΠΘ, από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μου, έθεσα στις προτεραιότητες της διοίκησής μου τη μετατροπή του brain drain σε brain gain. Σήμερα μπορώ να πω ότι πλέον μέρος του brain gain είναι το Αριστοτέλειο.

Πιστεύετε ότι υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των πολιτών της Θεσσαλονίκης και της πανεπιστημιακής κοινότητας, φοιτητών και καθηγητών; Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτή η σύσφιξη; Το Αριστοτέλειο είναι ταυτόσημο με την εξωστρέφεια. Είναι ένας φορέας ανοιχτός στην πόλη και τους κατοίκους της. Η σχέση μεταξύ των πολιτών της Θεσσαλονίκης και της πανεπιστημιακής κοινότητας, φοιτητών και καθηγητών, είναι διαρκής και σημαντική. Μέσα από συνεργασίες και συμπράξεις με τους φορείς της πόλης, αναπτύσσονται συνεκτικοί δεσμοί μεταξύ πολιτών και πανεπιστημιακής κοινότητας, όπως επίσης και μέσα από τις ποικίλες εκπαιδευτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές δράσεις του Αριστοτελείου. Εκτός αυτών, το Αριστοτέλειο αποτελεί πλέον έναν χώρο φιλόξενο και ασφαλή για τους πολίτες, τον οποίο μπορούν να επισκεφθούν, να διασχίσουν με ασφάλεια, να κάνουν τον περίπατό τους.

Το ΑΠΘ βρίσκεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης. Με ποιους τρόπους συμμετέχει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της πόλης; Το ΑΠΘ δεν βρίσκεται μόνο στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, αλλά αποτελεί και ζωντανό κομμάτι της με τους χιλιάδες φοιτητές και τις φοιτήτριές του. Έτσι, δεν θα μπορούσε το Πανεπιστήμιο να μείνει αμέτοχο στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η πόλη. Η συμβολή του ανθρώπινου δυναμικού του Αριστοτελείου είναι σημαντική σε ό,τι αφορά την αντιμετώπισή τους. Ως ενδεικτικά παραδείγματα αναφέρω τις περιβαλλοντικές και συγκοινωνιακές μελέτες που εκπονεί το αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό του Πανεπιστημίου μας με τις οποίες προσφέρονται προτάσεις στα αντίστοιχα προβλήματα. Με το πλήθος των εργαστηρίων του, το Αριστοτέλειο εκπονεί έρευνες και δημιουργεί εργαλεία και εφαρμογές που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών. Μετέχουμε, επίσης, με διάφορα προγράμματα που διαθέτει το Πανεπιστήμιο, όπως το πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας, προϊόν συνεργασίας του Τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ με τον ΟΚΑΝΑ, το οποίο αποτελεί τη μοναδική κρατική πρόταση στη χώρα με επίκεντρο την αυτοβοήθεια/αλληλοβοήθεια, στην αντιμετώπιση της εξάρτησης και των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων και προβλημάτων υγείας, καθώς και στη στήριξη ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.

Το ΑΠΘ γειτνιάζει με τους χώρους της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), που πρόσφατα αποφασίστηκε η ανάπλασή τους. Ως Πανεπιστήμιο συμμετείχατε στη μελέτη ανάπλασης; Εξυπηρετεί τελικά η ΔΕΘ τη λειτουργία και τις ανάγκες του ΑΠΘ, ή δημιουργεί επιπλέον προβλήματα η παρουσία της δίπλα στο Πανεπιστήμιο; Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο διατηρεί στενή συνεργασία με τη ΔΕΘ, έναν δυναμικό και ιδιαίτερα σημαντικό οικονομικό πυλώνα της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας. ΑΠΘ και ΔΕΘ, δύο ιστορικοί φορείς της πόλης, συνεργαζόμαστε με στόχο τη σύζευξη της εκπαίδευσης με την επιχειρηματικότητα. Στο πλαίσιο της ΔΕΘ, το Αριστοτέλειο παρουσιάζει τις δράσεις και τα ερευνητικά του αποτελέσματα. Το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο της ΔΕΘ εκπονήθηκε από μελετητικό γραφείο μετά από σχετικό διαγωνισμό. Το Αριστοτέλειο, ως άμεσος γείτονας που μπορεί να δεχθεί τις επιπτώσεις της όποιας παρέμβασης στη ΔΕΘ, εξέφρασε τις τεκμηριωμένες προτάσεις του επί του σχεδίου αυτού. Στα μέσα του περασμένου Ιουλίου το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΑΠΘ με αφορμή την ανάρτηση στην ιστοσελίδα του δήμου Θεσσαλονίκης στα τέλη Ιουνίου 2020 και την επικείμενη έγκριση του Πολεοδομικού Σχεδίου Εφαρμογής του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου για την ανάπλαση της ΔΕΘ εξέφρασε τον προβληματισμό και την έντονη διαφωνία του. ■

Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου

Ο πρύτανης του ΑΠΘ σπούδασε στην Κτηνιατρική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια, ξεκίνησε την εκπόνηση της διδακτορικής του διατριβής, την οποία υποστήριξε το 1991. Το 1995 εξελέγη λέκτορας στο εργαστήριο Παθολογίας του Τμήματος Κτηνιατρικής. Το 2012 εξελέγη καθηγητής πρώτης βαθμίδας. Από το 2013 έως σήμερα είναι διευθυντής του Εργαστηρίου Παθολογίας. Διετέλεσε πρόεδρος του Τμήματος Κτηνιατρικής και αναπληρωτής κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ, από το 2017 έως το 2019. Στις 11 Ιουνίου του 2019 εξελέγη πρύτανης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αναλαμβάνοντας καθήκοντα από την 1η Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους. Έχει εκπαιδευτεί στα εργαστήρια παθολογίας των κτηνιατρικών σχολών της Ζυρίχης, της Ουτρέχτης και του Ουισκόνσιν των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Το εκπαιδευτικό του έργο σχετίζεται με το αντικείμενο της παθολογίας, ενώ το επιστημονικό-ερευνητικό του έργο επικεντρώνεται στην ιστοπαθολογική και ανοσοϊστοπαθολογική μελέτη των βλαβών της νόσου με έμφαση στη νευροπαθολογία. Συγκεκριμένα, ασχολείται με τη μελέτη της παθογένειας της γνωστικής δυσλειτουργίας και της παθογένεσης του όγκου. Ο κ. Παπαϊωάννου είναι συντονιστής έργου σε διάφορα ελληνικά και διεθνή ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα, καθώς έχει δημοσιεύσει και πολλά επιστημονικά άρθρα σε διακεκριμένα διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

06 |

Γιώτα Παπαρίδου Πρόεδρος Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας

Η χώρα κατάφερε ψηφιακά άλματα υποστηρίζοντας επιχειρήσεις, εργαζόμενους και πολίτες! «Το παγκόσμιο σοκ του COVID-19 μας αφήνει και μια γεύση εθνικής υπερηφάνειας για τη διαχείριση της κρίσης και την υπόσχεση μίας σύγχρονης ψηφιακής Ελλάδας» συνέντευξη Ανδρέας Γερμανός

Η

δυναμική πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας, Γιώτα Παπαρίδου, μίλησε στη SPEAKNEWS και τον Ανδρέα Γερμανό εφ’ όλης της ύλης, για το ρόλο του ΣΕΠΕ στην ανάπτυξη της χώρας, την ψηφιακή πρόοδο στην οποία μας ώθησε η πανδημία, τον συντονισμό της Ελλάδας με την 4η βιομηχανική επανάσταση, την χρήση νέων τεχνολογιών όπως το 5G, το Cloud Computing, τα Big Data Analytics και η τεχνητή νοημοσύνη στην καθημερινότητά μας, και βεβαίως τον στρατηγικό σχεδιασμό και την πολιτική βούληση πίσω από όλα αυτά. Κυρία Παπαρίδου, μιλήστε μας για τον ΣΕΠΕ, τους στόχους και το πεδίο δράσης του. Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας - ΣΕΠΕ ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 1995 με σκοπό την ενίσχυση του κλάδου και τη δημιουργία ισχυρών δεσμών συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ των επιχειρήσεων - μελών του. Ο ΣΕΠΕ, ως θεσμικός συνομιλητής και εταίρος της πολιτείας παρέχει έγκυρη και υπεύθυνη γνωμοδότηση για τη βέλτιστη αξιοποίηση της χρήσης των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, με στόχο την ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Επιτελώντας σύνθετο έργο σε πολλά

επίπεδα, ο ΣΕΠΕ παρεμβαίνει δυναμικά, καλύπτοντας το πεδίο του σχεδιασμού, της έρευνας, της προβολής αλλά και της αναγνώρισης των δυνατοτήτων των επιχειρήσεων του κλάδου ψηφιακής τεχνολογίας εντός και εκτός Ελλάδας. Ταυτόχρονα, ο ΣΕΠΕ βρίσκεται στην αιχμή των διεθνών εξελίξεων ως μέλος του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Βιομηχανίας Ψηφιακής Τεχνολογίας (DIGITALEUROPE), του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για την Τεχνολογία (EITO) και του Παγκοσμίου Συνδέσμου Πληροφορικής και Υπηρεσιών (WITSA). Τι πιστεύετε πως πρέπει να κρατήσουμε στη χώρα μας μετά το σοκ που ζήσαμε και συνεχίζουμε να βιώνουμε λόγω της πανδημίας τους τελευταίους μήνες; Μετά το μεγάλο παγκόσμιο σοκ του COVID-19 και τις τεράστιες ανατροπές που ζήσαμε τους τελευταίους μήνες και πέραν των πληγμάτων που επέφερε στη χώρα μας, μας αφήνει και μία γεύση εθνικής υπερηφάνειας. Το αίσθημα πως οι Έλληνες μπορούμε να αποτελέσουμε παράδειγμα προς μίμηση και μάλιστα στη μεγαλύτερη παγκόσμια κρίση του 21ου αιώνα. Πέραν της διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης, αυτό είναι η απτή πλέον υπόσχεση μίας σύγχρονης ψηφιακής Ελλάδας.

O κλάδος της τεχνολογίας από την πρώτη στιγμή δήλωσε παρών σε αυτήν τη δοκιμασία. Ένας κλάδος με ισχυρό αποτύπωμα και στην κοινωνία και στην

οικονομία. Με περισσότερες από 4.600 επιχειρήσεις, 260.000 εργαζόμενους, και κύκλο εργασιών που άγγιξε τα €13,3 δισ. το 2019, ποσοστό που αντιστοιχεί περίπου στο 8% του ΑΕΠ, ο κλάδος της τεχνολογίας συνέβαλε με όλες του τις δυνάμεις στη βέλτιστη στήριξη των ιδιαίτερων προβλημάτων και θεμάτων, που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία και οικονομία. Η χώρα κατάφερε να κάνει ψηφιακά άλματα ετών, με στρατηγικό σχέδιο και συντονισμό από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Λειτουργώντας άμεσα ως ένα σύγχρονο ψηφιακό κράτος, αλλά και υποστηρίζοντας την καθημερινότητα επιχειρήσεων, εργαζομένων και πολιτών. Η αλήθεια είναι πως, μέσα σε αυτήν την τραγική κρίση, δόθηκε το ψηφιακό σινιάλο, ώστε να μεταβούμε άμεσα σε ένα νέο, σύγχρονο, ψηφιακό παραγωγικό μοντέλο. Που θα στηρίζεται και θα ενθαρρύνει την εξωστρέφεια και την καινοτομία.

Η επόμενη μέρα Και τώρα πώς πρέπει να κινηθούμε για την επόμενη μέρα; Ποιος ο ρόλος της τεχνολογίας σε αυτό το νέο τοπίο; Στην περίοδο αυτή κατέστη, πλέον, σαφές σε όλους -δυστυχώς με τον πιο επώδυνο τρόπο- ότι η τεχνολογία είναι ο μοναδικός τρόπος σήμερα για την ευημερία κάθε σύγχρονης κοινωνίας, για την ανάπτυξη της οικονομίας και είναι το

μοναδικό μέσον για να συνεχίσουμε να ζούμε, να εργαζόμαστε, να επικοινωνούμε. Ο ψηφιακός συντονισμός της χώρας στην 4η βιομηχανική επανάσταση είναι άμεση προτεραιότητα. Και αυτό συνυπογράφεται πλέον απ’ όλες τις πλευρές. Η παρουσίαση του σχεδίου ανάκαμψης της οικονομίας από την πολιτεία με βασικό πυλώνα τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας, επιβεβαίωσε πως η διεθνής κρίση, που έχει ξεσπάσει λόγω της διασποράς του COVID-19, ανήγαγε την ψηφιακή αναβάθμιση των οικονομιών σε απόλυτα επείγουσα προτεραιότητα. Αποτελεί επένδυση θεμελιώδους σημασίας για κάθε κοινωνία και οικονομία, ώστε να είναι σε θέση να επιτελεί τις βασικές της λειτουργίες, να σχεδιάζει και να επενδύει στο παρόν και στο μέλλον με ασφάλεια και προοπτική. Ο κόσμος, όπως τον ξέρουμε, άλλαξε δραστικά τα τελευταία 20 χρόνια σε όλους τους τομείς και το σίγουρο είναι πως τα επόμενα 20 χρόνια, μέσα από την ψηφιακή επανάσταση, θα αλλάξει ακόμα περισσότερο απ’ ό,τι τους τρεις προηγούμενους αιώνες. Οι τεχνολογίες, όπως το Cloud Computing, το Blockchain, τα Big Data Analytics, το Internet of Things, η Τεχνητή Νοημοσύνη δημιουργούν νέα δεδομένα και προκλήσεις για όλους. Μέχρι το 2022, κάθε άνθρωπος στον πλανήτη θα χρησιμοποιεί καθημερινά 25 έξυπνα αντικείμενα, ενώ έως το 2030 η παγκόσμια διασύνδεση δεδομένων και πληροφοριών αναμένεται να αυξη-

| 07

SPEAKNEWS Tεύχος #9 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

θεί κατά 75%. Ταυτόχρονα η έλευση του 5G, η αυξημένη συνδεσιμότητα που θα φέρουν τα δίκτυα επόμενης γενιάς, καθώς και ευρεία γκάμα νέων υπηρεσιών, βασισμένες σε υποδομές 5G, αλλάζουν ολοκληρωτικά πλέον την τηλεπικοινωνιακή εμπειρία, αλλά και τις δυνατότητες των χρηστών. Από τις ιατρικές επεμβάσεις εξ αποστάσεως μέχρι τα αυτοκινούμενα οχήματα, τα δίκτυα επόμενης γενιάς τηλεπικοινωνιών φέρνουν όλες τις πρωτοποριακές εφαρμογές στην καθημερινότητά μας. Αυτός ακριβώς είναι και ο πυρήνας της φιλοσοφίας μας στο ΣΕΠΕ. Η μετάβαση σε μία σύγχρονη ψηφιακή Ελλάδα. Τοποθετώντας σε θέση οδηγού τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, δημιουργώντας το κατάλληλο περιβάλλον για όλους, σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα: για το κράτος, τις επιχειρήσεις και φυσικά τους ίδιους τους πολίτες.

Στρατηγική προσέγγιση Ποια είναι η στρατηγική προσέγγιση, πιστεύετε, σε αυτό το νέο ψηφιακό σχεδιασμό της χώρας; Όπως προέκυψε και από την πρόσφατη μελέτη του ΣΕΠΕ και της Deloitte, το σχέδιο αυτό για το ψηφιακό μετασχηματισμό εδράζεται σε τέσσερις κεντρικούς πυλώνες: • Πρώτον, στην υποστήριξη της μετάβασης σε μία σύγχρονη ψηφιακή κοινωνία. Με επίκεντρο τον πολίτη, την ευημερία, με άλλα λόγια, της κοινωνίας των πολιτών. Μια κοινωνία, που διαθέτει τις κατάλληλες ψηφιακές δεξιότητες και υιοθετεί ψηφιακές τεχνολογίες σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας (στο σπίτι, στην εργασία, στην εκπαίδευση και κατάρτιση, στις συναλλαγές με τρίτους φορείς, στην αναψυχή).

• Δεύτερον, στην ενίσχυση του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων, στο πλαίσιο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια των επιχειρήσεων σε όλους τους κλάδους, καθώς και τις δυνατότητες ανάπτυξης νέων, καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και παράγοντας προστιθέμενη αξία και σε διεθνές επίπεδο.

• Ο τρίτος πυλώνας αφορά στη δυναμική ανάπτυξη του ίδιου του κλάδου

ψηφιακής τεχνολογίας στην Ελλάδα. Κατάλληλες επενδύσεις σε υποδομές και ταλέντο θα επιτρέψουν στον κλάδο την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, βελτιώνοντας την εξωστρέφεια του, προσελκύοντας επενδύσεις από διεθνείς επιχειρήσεις και διεθνοποιώντας επιτυχημένες ελληνικές επιχειρήσεις.

• Τέταρτον, στην ενίσχυση του ψηφιακού μετασχηματισμού της δημόσιας διοίκησης. Τη βελτίωση της εξυπηρέτησης πολιτών και επιχειρήσεων, με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα και ενίσχυση της επιχειρησιακής ωριμότητας της δημόσιας διοίκησης. Σε αυτόν τον τέταρτο πυλώνα, κρίσιμο ρόλο παίζει το σύγχρονο ψηφιακό κράτος, που θα προσφέρει σύγχρονες υπηρεσίες σε επιχειρήσεις και πολίτες.

Πολιτική βούληση Προφανώς όλα τα παραπάνω ακούγονται ωραία και λογικά, αλλά τι χρονικό ορίζοντα προϋποθέτουν και τι αντίκτυπο μπορούν να επιφέρουν στην ελληνική οικονομία; Στο χέρι μας είναι, γιατί και μπορούμε και είμαστε καλοί σε αυτό. Απαιτείται πολιτική βούληση να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητές μας, ώστε με σχέδιο και στρατηγική να επενδύσουμε σε αυτό που είμαστε πραγματικά καλοί. Ήδη βλέπουμε τα πρώτα θετικά δείγματα δημιουργίας ενός φιλοεπενδυτικού περιβάλλοντος με την απόφαση διεθνών επιχειρήσεων τεχνολογίας να επενδύσουν στη χώρα. Άλλωστε, βλέπουμε τις πολλά υποσχόμενες ελληνικές startups και την καινοτομία που υπηρετούν. Ελληνικές επιχειρήσεις που διαπρέπουν και καινοτομούν σε παγκόσμια κλίμακα, δίνοντας υπεραξία και προσελκύοντας το διεθνές ενδιαφέρον κολοσσών. Αρκεί να αναφέρω δύο στοιχεία: 1) τα τελευταία 13 χρόνια οι ελληνικές εταιρίες πρωταγωνιστούν στα παγκόσμια βραβεία τεχνολογίας, WITSA Global ICT Excellence Awards, έχοντας κερδίσει 21 βραβεία και 2) στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια οι startups έχουν αντλήσει χρηματοδότηση άνω των €2,4 δισ. Σε μία περίοδο, λοιπόν, που ήδη από τη χώρα μας πηγάζουν πολλές καινοτόμες ιδέες, οι οποίες απευθύνονται στην παγκόσμια αγορά, ο αντίκτυπος στην οικονομία από ένα τέτοιο κύμα επενδύσεων στην τεχνολογία μπορεί να είναι χιλιάδες θέσεις εργασίας αλλά και ραγδαία ενίσχυση του ΑΕΠ της

χώρας άμεσα. Επίσης, δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως, σύμφωνα με το World Economic Forum Report, η διαθεσιμότητα εξειδικευμένων επιστημόνων του κλάδου κατατάσσει τη χώρα μας 10η στον κόσμο, με τη Γερμανία 11η και την Αγγλία 17η.

Τώρα είναι η ευκαιρία! Να κεφαλαιοποιήσουμε την υποδειγματική διαχείριση της κρίσης και τα ψηφιακά άλματα που κάναμε. Αυτό το κύμα πρέπει να αξιοποιήσουμε δημιουργώντας στη χώρα έναν κόμβο καινοτομίας και ανάπτυξης, με κίνητρα για την ανάπτυξη πρωτότυπων, καινοτόμων ιδεών και λύσεων. Αναπτύσσοντας κέντρα καινοτομίας που θα γίνουν εκκολαπτήρια νέων εταιριών. Ο κλάδος ψηφιακής τεχνολογίας θέλει και μπορεί ηγηθεί της ενεργού συμμετοχής της χώρας στην 4η βιομηχανική επανάσταση! Να δώσει στην ελληνική κοινωνία και οικονομία τα πολλαπλασιαστικά οφέλη, που μόνο η τεχνολογία μπορεί!

Γιώτα Παπαρίδου Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και είναι έγγαμος. Σπούδασε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής κατέχοντας B.Sc. στην Πληροφορική και Οικονομικές επιστήμες και Μ.Sc. στα εφαρμοσμένα μαθηματικά. Έχει διατελέσει διευθύντρια πωλήσεων ιδιωτικού τομέα και διευθύντρια Συμβουλευτικών Υπηρεσιών και Έργων στην πολυεθνική εταιρεία Digital Equipment Hellas S.A. Το 1994 ίδρυσε την εταιρεία SyNET AEBE στην οποία μέχρι και το Δεκέμβριο του 2009 ήταν πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου και διευθύνουσα σύμβουλος. Από το 2003 είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΣΕΠΕ κατέχοντας διάφορες θέσεις ευθύνης. Παράλληλα, από τον Αύγουστο του 2005 έως και τον Οκτώβριο του 2012 διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Κοινωνίας της Πληροφορίας Α.Ε., εκπροσωπώντας το ΣΕΠΕ στον οργανισμό αυτό.

Κάτι που επιβεβαιώνεται με τον πλέον αδιάψευστο τρόπο και από τη στρατηγική μελέτη του ΣΕΠΕ και της Deloitte, η οποία για πρώτη φορά αποτυπώνει το δυνητικό πολυδιάστατο αποτύπωμα του κλάδου. Σύμφωνα με αυτή η επίτευξη ενός σεναρίου Ανάπτυξης (της τάξης του 5%), με οδηγό τη βιομηχανία ψηφιακής τεχνολογίας, είναι ένας ρεαλιστικός στόχος και ο αντίκτυπος στην οικονομία από την στρατηγική αυτή προσέγγιση αγγίζει άμεσα και έμμεσα, για την επόμενη πενταετία, συσσωρευτικά τα €80 δισ. προστιθέμενης αξίας στην οικονομία, δημιουργώντας ταυτόχρονα 415.000 νέες θέσεις εργασίας συνολικά. Τώρα είναι η ευκαιρία! Να κεφαλαιοποιήσουμε την υποδειγματική διαχείριση της κρίσης και τα ψηφιακά άλματα που κάναμε. Να αξιοποιήσουμε την ευρωπαϊκή, αλλά και εθνική στρατηγική κατεύθυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού. Δημιουργώντας τα κίνητρα, τις υποδομές και δίνοντας τους απαραίτητους πόρους σε όλους τους παραγωγικούς κλάδους της χώρας μας να ενσωματώσουν την τεχνολογία στη λειτουργία τους, να αλλάξουν το επιχειρηματικό μοντέλο που δραστηριοποιούνται, στοχεύοντας στην ευρωπαϊκή αγορά 500 εκατομμυρίων δυνητικών πελατών. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε πως ανταγωνιστική οικονομία σημαίνει τεχνολογικά εκσυγχρονισμένη οικονομία. Και για εμάς στο ΣΕΠΕ, η πορεία αυτή είναι μονόδρομος. ■

08 |

ΦΑΝΗ ΤΣΑΤΣΑΪΑ «O θάνατος του Μελά τους αφύπνισε όλους» Η διευθύντρια του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Φανή Τσατσάια μιλάει στη SPEAKNEWS και τον Περικλή Βλάχο

Μ

Από τον Μακεδονικό αγώνα, στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και το έπος του '40!

Ο

ελληνισμός από τις αρχές του 20ού αιώνα προάσπισε τα αναφαίρετα δικαιώματά του για την επιβίωση του στους βάλτους της Μακεδονίας κατά τον Μακεδονικό αγώνα, στις ποικίλες μάχες των Βαλκανικών πολέμων, στις κορυφές της Πίνδου κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, στα οχυρά της Βόρειας Ελλάδας κατά την επίθεση των γερμανικών ναζιστικών στρατευμάτων, και ακολούθως με την Εθνική Αντίσταση κατά την τριπλή κατοχή της χώρας, στην μάχη της Κρήτης. Κάθε Οκτώβριο θυμόμαστε τα γεγονότα αυτά, την θυσία του Παύλου Μελά, την είσοδο του ελληνικού στρατού σε πόλεις και χωριά της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας, της Ηπείρου, και αργότερα και της Θράκης, με πιο τρανή, βεβαίως, την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης την ημέρα της γιορτής του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου. Και να, που οι λαμπρές αυτές επέτειοι οι οποίες κάθε χρόνο γιορτάζονται μεγαλοπρεπώς και με κάθε επισημότητα, φέτος δεν θα τιμηθούν με πάνδημη συμμετοχή! Η επικράτηση της πανδημίας απαγορεύει οποιαδήποτε διαφορετική σκέψη, χωρίς βεβαίως αυτό να αλλοιώνει στο ελάχιστο ούτε τη σημασία των επετείων, ούτε την επικαιρότητα των μηνυμάτων τους. Κάθε άλλο! Εν μέσω, λοιπόν, των ποικίλων δοκιμασιών με πιο σημαντική την προκλητικότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Κύπρο, ο φετινός εορτασμός θα πρέπει να είναι πιο προσωπικός, πιο εσωτερικός αλλά σε καμιά περίπτωση ιδιωτικός! Τις δύσκολες στιγμές αυτές για το έθνος ας συναντήσει ο ένας τον άλλο, φτάνοντας και μένοντας στο Εμείς του στρατηγού Μακρυγιάννη! Αυτός θα είναι ο πιο ουσιαστικός και πιο πάνδημος εορτασμός! Άλλωστε, δεν μας χωρίζουν παρά μόνο λίγοι μήνες από την έναρξη και των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης! Στη συνέχεια μπορείτε να διαβάσετε το τετρασέλιδο αφιέρωμα για τον Μακεδονικό αγώνα, την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και το έπος του '40.

πορεί με την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας να πήρε το όνομα Βόρεια Μακεδονία, αλλά οι αγώνες των Ελλήνων για την απελευθέρωση της Μακεδονίας είναι ένα ιστορικό γεγονός. Και το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα είναι εδώ, στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, για να μαθαίνουμε τους αγώνες και τις αγωνίες του Μακεδονικού λαού, σε ένα κτίριο - στολίδι της πόλης μας. Με αφορμή την επέτειο του Μακεδονικού Αγώνα και της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, μιλήσαμε με την διευθύντρια του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, κυρία Φανή Τσατσάια, για το ίδιο το Μουσείο και τον ρόλο του, την νεότερη ιστορία της Μακεδονίας και τον Παύλο Μελά, που ο θάνατός του τους αφύπνισε όλους. Κυρία Τσατσάια, μιλήστε μας για την ιστορία του κτιρίου που στεγάζει το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα. Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα είναι ένα ιστορικό μουσείο που στεγάζεται σε ένα ιστορικό κτίριο. Το κτίριο αυτό είναι του 1893, σχεδιάστηκε από τον Ερνστ Τσίλλερ, και διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά του νεοκλασικισμού, και νομίζω ότι αυτό είναι μια σαφής δήλωση, για εκείνη την εποχή, της επιθυμίας ένωσης με την ελεύθερη Ελλάδα. Δεν είναι τυχαία η επιλογή του αρχιτεκτονικού ύφους που θα είχε το ελληνικό προξενείο, το οποίο ήταν πάρα πολύ σημαντικό για την ελληνική κοινότητα, καθώς θα είχε κομβικό ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων, όπως και έγινε. Το 1893 λοιπόν εγκαινιάζεται και λειτουργεί ως ελληνικό γενικό προξενείο μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912. Τις επόμενες δεκαετίες το κτίριο είχε πολλαπλό ρόλο, φιλοξενώντας τράπεζες, σχολεία κ.α. Με τους σεισμούς του 1978 διαπιστώθηκε ότι το κτίριο αυτό είναι του Τσίλλερ, γίνεται αναστήλωση, περνάει στον οργανισμό σχολικών κτιρίων που το παραχωρεί το 1982 με σκοπό να στεγάσει το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα και κάπως έτσι ξεκινάει την πορεία του το 1982. Ποια είναι τα εκθέματα, οι συλλογές που φιλοξενεί το Μουσείο; Υπάρχει η μόνιμη συλλογή, που συστήνεται αρχικά από τον Ιωάννη Μαζαράκη-Αινιάν, τον απόγονο του μακεδονομάχου, με αντικείμενα και κειμήλια από το 1820 μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Στη συνέχεια, οι

συλλογές του Μουσείου μας εμπλουτίστηκαν με δωρεές συλλεκτών, ιδιωτών και φορέων. Η πρώτη αίθουσα είναι αφιερωμένη στα επαναστατικά κινήματα της Μακεδονίας των αρχών του 19ου αιώνα, στη συνέχεια ακολουθεί μία αίθουσα αφιερωμένη στη μακεδονική κοινωνία, τα χωριά και τις πόλεις, όπου σκιαγραφείται πώς ζούσαν οι άνθρωποι στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Σημαντική θέση στο Μουσείο κατέχει η αναπαράσταση με έπιπλα εποχής του γραφείου του Έλληνα προξένου. Στη συνέχεια, ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με το αφήγημα του Μακεδονικού αγώνα, με διοράματα που αναπαριστούν τη δράση των Μακεδονομάχων, που έφτασαν από όλη την Ελλάδα, ενώ ακολουθεί μία αίθουσα αφιερωμένη στο ρόλο της εκκλησίας και στον Μακεδονομάχο Παύλο Μελά. Μέσα από τα εκθέματα ο επισκέπτης κατανοεί πώς οι μικρές αυτές ομάδες αγωνιστών συγκροτούν μεγαλύτερες και υλοποιούν τον σχεδιασμό της ελληνικής κυβέρνησης με την επιτυχή εξέλιξη και κατάληξη που όλοι γνωρίζουμε. Τι σημαίνει για εσάς η πρόσφατη αναστήλωση της οικίας του Παύλου Μελά στην Κηφισιά; Στο Μουσείο μας είδαμε πολύ θετικά την αναστήλωση της οικίας του Παύλου Μελά και χαιρετίσαμε εγκάρδια το γεγονός. Πριν από την αναστήλωση της οικίας μάλιστα, συνεργαστήκαμε με μεγάλη επιτυχία με το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και το αρχείο της Ναταλίας Ιωαννίδη, της εγγονής δηλαδή του Παύλου Μελά, η οποία έκανε και την δωρεά της οικίας προς το υπουργείο Εθνικής άμυνας. Αποτέλεσμα ήταν μία σπουδαία έκδοση με τίτλο «Έθνους Αφύπνισης - Παύλος Μελάς» και περιεχόμενο τις συλλυπητήριες επιστολές που στάλθηκαν μετά το θάνατο του Μακεδονομάχου στην οικογένεια Μελά. Η αναστήλωση της οικείας του είναι για εμάς μία πρωτοβουλία, που δείχνει ότι δεν είναι γεγονότα που αφορούν κάποιους, είναι γεγονότα που μας αφορούν όλους. Γιατί αυτός ο άνθρωπος ξεκίνησε, άφησε τα πάντα, για να απελευθερώσει μια Μακεδονία που δεν είχε δει. Άρα λοιπόν φυσικά και είναι μια πολύ θετική πρωτοβουλία. Είναι μια βαθιά ιστορική κίνηση που θα έπρεπε εδώ και καιρό να είχε γίνει. Ο Μακεδονικός Αγώνας ταυτίζεται με το πρόσωπο του Παύλου Μελά. Είναι δικαιολογημένη η ταύτιση; Ο θάνατος του Παύλου Μελά ήταν ένα γεγονός το οποίο είχε μεγάλη εμβέλεια. Ουσιαστικά ήταν η στιγμή εκείνη που μάθανε για τον αγώνα και άνθρωποι εκτός του ελλαδικού χώρου. Ξαφνικά η θεώρηση της κατάστασης στη Μακεδονία άλλαξε. Οι Έλληνες που ζούσαν στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ευρώπης, όλος ο ελληνισμός,

οι αστοί, οι άνθρωποι στις πόλεις και τα χωριά, συναισθάνθηκαν ότι τους αφορά ο αγώνας στη Μακεδονία, ότι δεν ήταν κάτι ξένο, καθώς ένιωσαν ότι είχε πεθάνει ένας δικός τους άνθρωπος. Στο βιβλίο που σας ανέφερα με τις συλλυπητήριες επιστολές, η Ναταλία Μελά γίνεται αποδέκτης μηνυμάτων από όλο τον κόσμο, από επώνυμους και ανώνυμους, από πολιτικούς και στρατιωτικούς, εκπροσώπους συλλόγων, φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, ακόμα και από έγκλειστους που της γράφουν με συγκίνηση μέσα από τις φυλακές, χαράζουν πάνω σε πέτρες το πρόσωπο του Παύλου Μελά και τις στέλνουν ως ελάχιστο φόρο τιμής. Στο βιβλίο αποτυπώνεται η στιγμή όπου ο Μελάς γίνεται ήρωας! Τι σχεδιάζει το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα για το μέλλον; Την εποχή αυτή στο πλαίσιο ενός ερευνητικού προγράμματος και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών και την εταιρεία N-code δουλεύουμε πάνω στη μουσειακή ψηφιακή αναπαράσταση του τορπιλισμού του “Φετχί Μπουλέντ” από τον Νικόλαο Βότση, το 1912. Το πρόγραμμα με επιστημονική υπεύθυνη τη διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης (Κ.Ε.Μ.Ι.Τ.) αν. καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Μακεδονία κ. Σταυρούλα Μαυρογένη, θα ολοκληρωθεί το 2023 και οι επισκέπτες θα μπορούν να έρχονται στο Μουσείο και να «ζουν» από κοντά τα γεγονότα της ιστορικής εκείνης σύγκρουσης. Virtual reality, διαδραστικότητα και νέες τεχνολογίες “συνεργάζονται” και θα μπορεί κάποιος να βλέπει τον τορπιλισμό τόσο από την πλευρά του ελληνικού τορπιλοβόλου, όσο και από την πλευρά του οθωμανικού πλοίου. Κεντρικό ρόλο θα έχει ο χαρακτήρας του Ναυάρχου Βότση, του ανθρώπου που παίρνει την απόφαση να πλήξει τους Οθωμανούς στην καρδιά του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. Λίγες μέρες μετά θα ακολουθήσει η υπογραφή της παράδοσης της πόλης στους Έλληνες! Η ιστορία, λοιπόν, όπως αποδεικνύεται, δεν είναι αποσπασματικά γεγονότα αλλά αλληλένδετες στιγμές, που η μία επηρεάζει την άλλη. Για σκεφτείτε να ήταν διαφορετική η έκβαση του τορπιλισμού και ο Βότσης να μην πετύχαινε το στόχο του. Στο Μουσείο μας, το επιστημονικό και εκπαιδευτικό προσωπικό δουλεύουμε αδιάκοπα για την παρουσίαση των γεγονότων με καινοτόμους τρόπους που προσφέρει η τεχνολογία με στόχο την ενίσχυση του εκπαιδευτικού έργου των δασκάλων και όλων εκείνων που υπηρετούν την διατήρηση της ιστορίας. ■

| 09

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ της ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γράφει ο Στέλιος Κούκος

Μ

πορεί ο Μακεδονικός Αγώνας να μην έληξε άδοξα σίγουρα, όμως, τερματίστηκε παράδοξα! Παράδοξα γιατί η εκδήλωση της επανάστασης των Νεοτούρκων υποσχέθηκε συνταγματικές ελευθερίες στις ποικίλες εθνότητες που απήρτιζαν την οθωμανική αυτοκρατορία και έτσι Έλληνες μακεδονομάχοι και Βούλγαροι κομιτατζήδες βρέθηκαν και αυτοί να πανηγυρίζουν για την επικράτησή τους, δίνοντας, μάλιστα, τα χέρια ο ένας στον άλλο! (Και βέβαια ο λύκος γελούσε κάτω από την... μουσούδα του). Και δεν τέλειωσε άδοξα ο Μακεδονικός Αγώνας, αφού, εν τω μεταξύ η ελληνική ένοπλη και λοιπή αντίδραση απέναντι στην βουλγαρική τρομοκρατία η οποία συνιστούσε και μία πολιτισμική γενοκτονία για την αλλοίωση της εθνικής σύνθεσης της περιοχής, πήρε σθεναρή απάντηση και εμψύχωσε τον ελληνισμό. Ας μην ξεχνάμε, ότι πρώτος στόχος της δολοφονικής πολιτισμικής τρομοκρατίας των Βουλγάρων κομιτατζήδων ήταν οι ιερείς και οι ελληνοδιδάσκαλοι. Πάντως η επανάσταση, ή καλύτερα το πραξικόπημα, των αρχικά “προοδευτικών” και τελικά γενοκτόνων Νεοτούρκων σε καμιά περίπτωση δεν σεβάστηκε τις άλλες εθνότητες και ιδιαίτερα τις χριστιανικές...

φθαλμιούσαν την Θεσσαλονίκη! Έτσι, η τύχη της πόλης θα κρινόταν στο πεδίο της μάχης, και ουσιαστικά επρόκειτο και για έναν αγώνα ταχύτητας. Ποιος θα φτάσει πρώτος! Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος πίστευε ότι οι Βούλγαροι θα σπεύσουν αρχικά στην Θράκη και έτσι θα κέρδιζε χρόνο ο ελληνικό στρατός να απελευθερώσει την Θεσσαλονίκη. Και βέβαια δεν διαψεύστηκε!

Κίνημα στο Γουδί και Συμμαχία χριστιανικών κρατών

Από το “κράτος της Μελούνας” στην Θεσσαλονίκη

Αλλά και ένα ελληνικό κίνημα ήταν αυτό που θα έβγαζε την Ελλάδα από το τέλμα που την οδήγησε ο ατυχής για την χώρα μας ελληνοτουρκικός πόλεμος. Ήταν το στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί, του Αυγούστου, του 1909 που έφερε και την αναδιοργάνωση του στρατού. Έτσι τρία χρόνια μετά η Ελλάδα ήταν έτοιμη να διεκδικήσει με αξιώσεις τα ελληνικά μέρη, τα ελληνικά εδάφη από τα χέρια του “μεγάλου ασθενούς”, της πάλαι ποτέ κραταιάς Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και αίφνης, φάνηκε πως ο Ρήγας ο Βελεστινλής και το όραμά του έπαιρνε σάρκα και οστά, όπως και εκδίκηση από τους εκτελεστές του. Τέσσερα χριστιανικά κράτη η Ελλάδα, η Σερβία, η Βουλγαρία και το Μαυροβούνιο συμμάχησαν για να προασπίσουν τα συμφέροντά τους στην περιοχή. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει πως ενώ η Σερβία και η Βουλγαρία συμφώνησαν τις εδαφικές τους διεκδικήσεις και αξιώσεις, η ελληνική πλευρά απέφυγε να συνομολογήσει κάτι τέτοιο με την βουλγαρική, γιατί γνώριζε ότι οι Βούλγαροι επο-

Ο εκσυγχρονισμένος, λοιπόν, ελληνικός στρατός αφού υπερφαλάγγισε τα τότε σύνορα της χώρας που βρίσκονταν στην Ελασσόνα -τα όρια του “κράτους της Μελούνας”- έφτασε στο Σαραντάπορο, όπου έδωσε την πρώτη νικηφόρα μάχη. Επόμενος πολεμικός... σταθμός ήταν τα Γιαννιτσά, ιερή πόλη των Τούρκων αλλά και επίκεντρο του Μακεδονικού Αγώνα με τους γνωστούς βάλτους που έκρυβαν τα μυθιστορηματικά “Μυστικά” της Πηνελόπης Δέλτα! Πλέον, όμως, ο ανταρτοπόλεμος είχε δώσει την θέση του στις ευρείες στρατιωτικές επιχειρήσεις! Όσο για το μεγαλύτερο μυστικό των βάλτων ήταν πως όποιος νικήσει και κάνει κουμάντο στην περιοχή θα ελέγξει και την ευρύτερη! Έτσι, στα Γιαννιτσά παίχτηκε η τύχη της πολύφερνης νύμφης του Θερμαϊκού, της Θεσσαλονίκης! Η μάχη δόθηκε στις 19 και 20 Οκτωβρίου και ο τουρκικός στρατός ηττήθηκε και συμπτύχθηκε. Το μόνο που κατάφερε ήταν να καταστρέψει τις γέφυρες μία οδική και δύο σιδηροδρομικές που οδηγούσαν στην Θεσσαλονίκη.

Σ' αυτό το σημείο, όμως, τους έκαναν... χαλάστρα οι κάτοικοι της Χαλάστρας οι οποίοι φάνηκαν ιδιαίτερα δημιουργικοί, αφού με αυτοθυσία παραχώρησαν τις βάρκες τους και ότι ξυλεία είχαν, ακόμη και παράθυρα και έπιπλα από τα σπίτια τους, για την κατασκευή της γέφυρας που θα έφερνε το ποθούμενο, πριν προλάβουν να φτάσουν στην Θεσσαλονίκη οι Βούλγαροι! Άλλωστε, το τηλεγράφημα του πρωθυπουργού Βενιζέλου προς τον διάδοχο Κωνσταντίνο ο οποίος ήταν και ο ηγέτης του ελληνικού στρατού τόνιζε πως: «Καθιστώ υμάς υπευθύνους διά πάσαν αναβολήν έστω και στιγμής»! Ο Κωνσταντίνος ήθελε να απελευθερώσει πρώτα το Μοναστήρι!

Οι δυό πασχαλιές έφεραν το ποθούμενο Αλλά όταν άνοιξε ο δρόμος για τον ελληνικό στρατό για την Θεσσαλονίκη, ένας άλλος άρχισε τώρα να κωλυσιεργεί και να μην την παραδίδει προσπαθώντας να κερδίσει χρόνο, μήπως έλθουν ενισχύσεις -ακόμη και εξ εσπερίας όπως ανέμενε! Ο Ταξίν Πασάς, ελληνομαθής διοικητής της 8ης Στρατιάς του Αυτοκρατορικού Οθωμανικού Στρατού της Μακεδονίας, ζητούσε επίσης από τον προελαύνοντα ελληνικό στρατό να κρατήσει ο στρατός τους τον οπλισμό του... Γίνονται τέτοια πράγματα; Και έτσι, ενώ ήδη είχε παραδοθεί η πόλη ανήμερα της λαμπροφόρου γιορτής του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου, γνωστής και ως Πάσχα του φθινοπώρου, τα επίσημα έγγραφα της παράδοσης της υπογράφηκαν

λίγο μετά τα μεσάνυκτα! Όπως, και να έχει η Ανάσταση της Θεσσαλονίκης ήταν πλέον γεγονός και οι Θεσσαλονικείς υποδέχτηκαν τον ελληνικό στρατό με το “Χριστός Ανέστη”! Άλλωστε ο φωτιστής του Γένους, Κοσμάς ο Αιτωλός είχε προφητέψει, πως το ποθούμενο, δηλαδή η απελευθέρωση από τους Τούρκους, θα έλθει όταν «όταν θα ’ρθουν δυο πασχαλιές μαζί»! Και εκείνη τη χρονιά, το 1912, είχαν συμπέσει ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και το Πάσχα! Και βεβαίως, μέσα στο φθινοπωρινό Πάσχα, η σκλάβα από το 1430 Θεσσαλονίκη αναστήθηκε! ■

010 |

Το Αθάνατο Ηρωικό έπος του 1940 Γράφει ο Τάσος Χατζηαναστασίου, δρ Ιστορίας, εκπαιδευτικός

Σ

το πλαίσιο μιας επετειακής αναφοράς στο έπος του ’40 και ειδικά στην 28η Οκτωβρίου, θα άξιζε να μεταφερθούμε νοερά και να αισθανθούμε, όσο είναι δυνατόν, την ατμόσφαιρα εκείνου του πρωινού που οι πολίτες κατακλύζουν τους δρόμους και ζητωκραυγάζουν υπέρ της απόφασης να απορρίψει τη Ελλάδα το ιταλικό τελεσίγραφο και να αντισταθεί. Αυτή η απόφαση για αντίσταση αποτυπώνεται με τον πιο εύγλωττο τρόπο στα χαμόγελα και το γενικότερο κλίμα ενθουσιασμού που κυριεύει τους πάντες μετατρέποντας την επιστράτευση σε πάνδημο εορτασμό, σε μία παλλαϊκή απελευθερωτική εκδήλωση. Γιατί αυτό ήταν η 28η Οκτωβρίου, μία ευτυχισμένη, όσο και σπάνια, στιγμή που το έθνος ενωμένο αποφασίζει να υπερασπιστεί την ελευθερία του. Στο μυαλό μας έρχονται οι εικόνες της μέρας εκείνης με τον λαό να διαδηλώνει, τους επιστρατευμένους με το χαμόγελο στα χείλη και τα συγκινητικά στιγμιότυπα του αποχαιρετισμού της μάνας ή του στρατιώτη που παίρνει το μικρό του παιδί στην αγκαλιά θυμίζοντάς μας τον Έκτορα στην θαυμάσια ομηρική σκηνή με τον μικρό Αστυάνακτα. Ας δούμε όμως το ιστορικό πλαίσιο στον περιορισμένο έστω χώρο αυτού του αφιερώματος.

Επιστράτευση σε γιορτινή ατμόσφαιρα! Κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η ναζιστική Γερμανία είχε κατορθώσει μέσα σε ελάχιστο διάστημα να υποδουλώσει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Η φασιστική Ιταλία, ζηλεύοντας τη δόξα των συμμάχων

της, αφού πρώτα κατέλαβε αναίμακτα την Αλβανία, αποφάσισε να επιτεθεί στην Ελλάδα με πρόσχημα την παρουσία βρετανικών δυνάμεων στη χώρα και τη δήθεν καταπίεση της αλβανικής μειονότητας των Τσάμηδων στην Ήπειρο. Ο δικτάτορας Μεταξάς θα απορρίψει το τελεσίγραφο κάτι που οι Ιταλοί μάλλον ανέμεναν αφού η ιταλική επίθεση εκδηλώθηκε μισή ώρα πριν από τη λήξη του τελεσιγράφου σε όλο το μήκος της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Την προέλαση των ιταλικών δυνάμεων συνόδευσαν αεροπορικοί βομβαρδισμοί στην Αθήνα, τον Πειραιά και την Πάτρα. Οι ιταλικές δυνάμεις, αρχικά πολύ υπέρτερες των ελληνικών, σε άντρες και υλικά μέσα, συνάντησαν τη σθεναρή αντίσταση των ελληνικών δυνάμεων προκαλύψεως που όταν ενισχύθηκαν από τις δυνάμεις των επιστρατευμένων απέκρουσαν αποτελεσματικά την εχθρική επίθεση. Στις 14 Νοεμβρίου οι ελληνικές δυνάμεις πέρασαν στην αντεπίθεση απωθώντας σε όλο το μήκος του μετώπου τους Ιταλούς πίσω στο αλβανικό έδαφος. Η είσοδος του ελληνικού στρατού στις πόλεις της Βορείου Ηπείρου προκάλεσε φρενίτιδα ενθουσιασμού στα μετόπισθεν όπου ο άμαχος πληθυσμός συμμετείχε με όποιο τρόπο μπορούσε στην επιτυχία. Κι ενώ η θρυλική φωνή της Βέμπο δονούσε τις ψυχές των στρατιωτών, ο στρατευμένος Οδυσσέας Ελύτης καλούσε τον ήλιο της Ελλάδας, τον ήλιο της δικαιοσύνης, να μη λησμονήσει τη χώρα του ενώ περιγράφει με μοναδικό τρόπο την “Πορεία προς το μέτωπο”.

Ο σκληρός χειμώνας στο μέτωπο και η ιταλική επίθεση την άνοιξη Η επιτυχία αυτή των ελληνικών όπλων αιφνιδίασε τους εχθρούς και συγκίνησε τους φίλους που χαιρέτησαν με ενθουσιασμό την πρώτη συμμαχική νίκη στον αντιφασιστικό αγώνα. Θορύβησε ακόμη και το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά. Όπως έγραφε στο ημερολόγιο του, τον ανησυχούσε η υπεραισιοδοξία του κόσμου. Μπροστά στο ενδεχόμενο συντριβής της Ιταλίας και επέμβασης των Γερμανών, ο δικτάτορας επιζήτησε τη γερμανική μεσολάβηση προκειμένου να συνομολογηθεί ειρήνη με την Ιταλία. Το αποτέλεσμα της αμηχανίας της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας ήταν η σταθεροποίηση του

μετώπου καθ’ όλη τη διάρκεια του σκληρού χειμώνα. Η καθήλωση των μονάδων στα χιονισμένα αλβανικά βουνά, προκάλεσε τεράστιες απώλειες σε άντρες που υπέστησαν κρυοπαγήματα και συχνά, εξαιτίας τους, ακρωτηριασμό. Οι πόλεις γέμισαν με ανάπηρους νέους με δεκανίκια. Κι όμως σε όλη τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, το ηθικό των Ελλήνων διατηρήθηκε υψηλό κι όταν εκδηλώθηκε την άνοιξη η μεγάλη ιταλική επίθεση παρουσία του ίδιου του Μουσολίνι, αποκρούστηκε μετά από σκληρές μάχες που κόστισαν χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες και από τις δύο πλευρές. Μνημείο του ελληνοϊταλικού πολέμου έχει ανεγερθεί στο ύψωμα 731 μεταξύ των ποταμών Αώου και Άψου που υπερασπίζονταν οι ελληνικές δυνάμεις. Το ύψωμα αυτό δέχθηκε σε λίγες μέρες περισσότερες από 18 επιθέσεις. Όλα τα δέντρα του είχαν κοπεί από τις οβίδες και οι πλαγιές του ήταν διάτρητες από τα βλήματα και διάσπαρτες από τα πτώματα αμυνομένων και επιτιθεμένων. Είναι ο λόφος που οι Ιταλοί ονόμασαν: «ιερό τόπο».

Ατελείωτη γιορτή στα μετόπισθεν, η επέμβαση των Γερμανών Σε αντίθεση με το μέτωπο όπου ο πόλεμος διεξαγόταν με πείσμα και φανατισμό, στα μετόπισθεν έμοιαζε σα μία ατελείωτη γιορτή: εκεί οι άνθρωποι έδιναν την εντύπωση πως περνούσαν τη ζωή τους διασκεδάζοντας με παραστάσεις, επιθεωρήσεις, τραγούδια και πάν’ απ’ όλα παρωδίες και σάτιρες σε βάρος της φασιστικής Ιταλίας. Η ελληνική νίκη ανέτρεψε τα γερμανικά σχέδια. Ενώ αρχικά δεν περιλαμβανόταν στις προθέσεις του, το γερμανικό επιτελείο αποφάσισε να υποτάξει και τα Βαλκάνια έτσι ώστε να μην υπάρχουν εχθρικές δυνάμεις στα μετόπισθεν της επικείμενης επίθεσης στη Σοβιετική Ένωση. Η γερμανική πολεμική μηχανή επιτέθηκε στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941. Παρά τη συντριπτική υπεροχή τους οι γερμανικές δυνάμεις καθηλώθηκαν από τους υπερασπιστές των οχυρών της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου. Ωστόσο, η αναπάντεχη κατάρρευση της γιουγκοσλαβικής

| 011

SPEAKNEWS Tεύχος #9 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

αντίστασης άφησε εντελώς ακάλυπτα τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα αφού οι δυνάμεις που τα υπεράσπιζαν βρίσκονταν καθηλωμένες στο αλβανικό μέτωπο κι έτσι οι επιτιθέμενοι Γερμανοί κατάφεραν να υπερφαλαγγίσουν τους ηρωικούς μαχητές της Γραμμής «Μεταξά» και να βαδίσουν ανενόχλητοι προς τη Θεσσαλονίκη. Οι Έλληνες στρατιώτες προκάλεσαν ωστόσο τον θαυμασμό των αντιπάλων, αλλά και του ίδιου του Χίτλερ που θα παραδεχτεί πως από όλους τους αντιπάλους που είχε αντιμετωπίσει μόνο ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με τέτοια αυταπάρνηση Η επιστροφή ωστόσο ενός διαλυμένου στρατού θα είναι άλλη μια σκληρή δοκιμασία, ειδικά για τη Μεραρχία της Κρήτης που με ευθύνη του επιτελείου παρέμεινε στα βουνά της Αλβανίας, κι έτσι την άμυνα του νησιού ανέλαβαν οι ελάχιστοι νέοι που είχαν απομείνει μαζί με τους γέρους, τις γυναίκες και τα παιδιά. Ταλαιπωρημένοι από την πείνα και τις ατελείωτες ώρες πορείας, οι νικητές του ελληνοϊταλικού πολέμου, θα επιστρέψουν σε μια κατεχόμενη χώρα.

Συνθηκολόγηση, κατοχή, συνέχιση της ελληνικής αντίστασης Στο μεταξύ η Ελλάδα συνθηκολόγησε στις 21 Απριλίου και τα γερμανικά στρατεύματα εισήλθαν σε μία έρημη και παγωμένη Αθήνα στις 27 του ίδιου μήνα. Η ελληνική αντίσταση θα συνεχιστεί στη μάχη της Κρήτης, κατά την οποία, οι κάτοικοι του νησιού με ό,τι μέσο διέθεταν και μικρές ελαφρά οπλισμένες συμμαχικές δυνάμεις Βρετανών και Νεοζηλανδών θα υποταχθούν αφού πρώτα καταστρέψουν οριστικά ένα από τα ισχυρότερα επιθετικά όπλα της Βέρμαχτ: η επίθεση στην Κρήτη ήταν η τελευταία επιχείρηση για τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Η οργή των Γερμανών θα ξεσπάσει στους κατοίκους του νησιού που θα υποστούν τα πρώτα στην Ευρώπη σκληρά μέτρα αντιποίνων για την αντίστασή τους. Το χωριό Κάνδανος Χανίων θα είναι το πρώτο χωριό που θα καταστραφεί ολοσχερώς στις 6 Ιουνίου 1941. Κι ενώ η ελληνική κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει τη χώρα, ο ελληνικός λαός μένει μόνος του ν’ αντιμετωπίσει τα προβλήματα επιβίωσης και τη βαναυσότητα των δυνάμεων κατοχής. Οι ιταλικές, γερμανικές και βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής καταλήστευσαν τον πλούτο της χώρας, λεηλάτησαν την περιουσία του ελληνικού λαού και καταδίκασαν τον πληθυσμό σε θάνατο από την πείνα και τις στερήσεις. Οι Έλληνες ωστόσο δεν υπέκυψαν. Η επική μάχη της Κρήτης και το κατέβασμα της χιτλερικής σημαίας από την Ακρόπολη αποτέλεσαν σύμβολα αντίστασης που έδωσαν κουράγιο στους υπόδουλους Έλληνες και ξένους. Με την παραμικρή αφορμή διοργανώνονταν διαδηλώσεις ενώ τα βουνά γέμισαν σύντομα ενόπλους που άρχισαν να χτυπούν τον κατακτητή. Με τα συσσίτια, τις διαμαρτυρίες, τον αγώνα κατά της επιστράτευσης, τα συνθήματα στους τοίχους, τις διαδηλώσεις και τον παράνομο τύπο στις πόλεις, τον αγώνα για την υπεράσπιση

της σοδειάς στην ύπαιθρο και το αντάρτικο στα βουνά, η Ελλάδα αποτέλεσε μία από τις πλέον απειθάρχητες κατεχόμενες χώρες ενώ η Αθήνα χαρακτηρίστηκε η πιο εχθρική για τον Άξονα πρωτεύουσα της Ευρώπης. Οι Έλληνες θα είναι ο μόνος κατεχόμενος λαός που δεν έστειλε ούτε έναν στρατιώτη να πολεμήσει για τον Άξονα. Ο αγώνας ωστόσο συνεχίστηκε και στο εξωτερικό από τον ελληνικό στρατό: στο Ελ Αλαμέιν στη Βόρειο Αφρική το 1942 και στο Ρίμινι της Ιταλίας το 1944 οι ελληνικές δυνάμεις διακρίθηκαν στην πρώτη γραμμή του μετώπου στο πλευρό των συμμαχικών δυνάμεων. Μεγάλη επίσης ήταν και η συμμετοχή του ευρύτερου ελληνισμού στον αγώνα: Κύπριοι και Αιγυπτιώτες Έλληνες στρατεύτηκαν με ενθουσιασμό ως Βρετανοί υπήκοοι στον αγγλικό στρατό και διακρίθηκαν στα μέτωπα της Μεσογείου. Τέλος, στον αγώνα συμμετείχαν ολόψυχα διανοούμενοι και λογοτέχνες με κορυφαία στιγμή την κηδεία του Κωστή Παλαμά που αποτέλεσε αφορμή για μια μαζική αντικατοχική διαδήλωση. Αντί για επικήδειο, ο Άγγελος Σικελιανός απήγγειλε ένα δικό του ποίημα γραμμένο για την περίσταση γεμίζοντας τις καρδιές των ανυπόταχτων Ελλήνων με ενθουσιασμό.

Εθνική Αντίσταση, γερμανικά αντίποινα, εμφύλιος Πρέπει να αναφερθούμε ιδιαίτερα στην ένοπλη αντίσταση, στους αντάρτες, που καθήλωσαν δυνάμεις του εχθρού και απελευθέρωσαν εκτεταμένα εδάφη της επικράτειας δημιουργώντας την Ελεύθερη Ελλάδα, μια πειραματική μορφή λαϊκοδημοκρατικής διακυβέρνησης και μια κοινωνία που με το όπλο στο χέρι, λειτουργεί σχολεία, συντηρεί θέατρο, εκδίδει εφημερίδες, τηρώντας παράλληλα με ευλάβεια τις εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις ενώ για τους νέους και ειδικά για τις γυναίκες η αντίσταση θα αποτελέσει μια πρώιμη κοινωνική επανάσταση. Από τις διάσπαρτες μικρές ανταρτικές ομάδες θα προκύψουν οι τρεις κύριες αντιστασιακές οργανώσεις: το ΕΑΜ και ο στρατός του, ο ΕΛΑΣ, που ίδρυσαν το ΚΚΕ και άλλα αριστερά κόμματα, ο ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα και η ΕΚΚΑ του συνταγματάρχη Ψαρρού. Κορυφαία στιγμή του αγώνα η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, το φθινόπωρο του 1942 που πραγματοποίησαν αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ με Βρετανούς σαμποτέρ. Κάθε

οργάνωση έχει τη δική της προσφορά στον αγώνα κατά των κατακτητών, οι ηγεμονικές όμως τάσεις που εκδηλώθηκαν, οι αγεφύρωτες ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές, η πρωτοβουλία των Γερμανών να συστήσουν Τάγματα Ασφαλείας για να χτυπήσουν την αντίσταση και η ανοιχτή βρετανική επέμβαση στα ελληνικά πράγματα, οδήγησαν το 1943 σε ένοπλη εμφύλια σύγκρουση. Ο ένοπλος αγώνας συνεχίστηκε ωστόσο μέχρι και την τελευταία μέρα της Κατοχής και η πρώτη ελληνική περιοχή που απελευθερώνεται, ο Έβρος, θα πέσει μετά από σκληρές συγκρούσεις στα χέρια των ανταρτών στις αρχές Σεπτεμβρίου 1944. Τα αντίποινα των αρχών κατοχής για την αντιστασιακή δράση είχαν ως αποτέλεσμα χιλιάδες εκτελεσμένους αθώους κατοίκους, χιλιάδες πυρπολημένα σπίτια και εκατοντάδες χωριά κατεστραμμένα. Μετά τις καταστροφές και τις ομαδικές εκτελέσεις στη μάχη της Κρήτης, ήρθε η σειρά της Μακεδονίας. Τον Σεπτέμβριο του 1941 οι Γερμανοί θα εκτελέσουν εκατοντάδες αθώους χωρικούς στην περιοχή του Κιλκίς και της Νιγρίτας καθώς και στο Μεσόβουνο Εορδαίας. Λίγο αργότερα, στην Ανατολική Μακεδονία πάνω από 2.000 Έλληνες εκτελέστηκαν από τις βουλγαρικές αρχές κατοχής σε αντίποινα για την εξέγερση των κατοίκων της περιοχής της Δράμας. Το Δίστομο, τα Καλάβρυτα και το μπλόκο της Κοκκινιάς έγιναν σύμβολα θυσίας στον αγώνα για δικαιοσύνη και λευτεριά. Οι φυλακές της χώρας γέμισαν κρατούμενους αγωνιστές και πολλοί από αυτούς εκτελέστηκαν. Η προέλαση των συμμάχων στην Ιταλία και τη Γαλλία και των Σοβιετικών στην κεντρική Ευρώπη υποχρέωσε τους Γερμανούς να εκκενώσουν την Ελλάδα το φθινόπωρο του 1944 εκτός από τα Χανιά της Κρήτης που παρέμειναν υπό γερμανική κατοχή μέχρι το Μάιο του 1945. Ωστόσο, η απελευθέρωση του μεγαλύτερου μέρους της χώρας τον Οκτώβριο του 1944 βρήκε τη χώρα κατεστραμμένη και τον λαό διχασμένο εξαιτίας των πολιτικών παθών που οξύνθηκαν στη διάρκεια της

Κατοχής. Έτσι, οι ξέφρενοι πανηγυρισμοί για το τέλος της Κατοχής κράτησαν λίγες μόνο μέρες πριν η χώρα βυθιστεί στο χάος του εμφυλίου πολέμου.

Επιμύθιο Εμείς ωστόσο κρατάμε το αυθεντικό νόημα της σημερινής επετείου: το πνεύμα της αντίστασης, το γνήσιο πατριωτικό φρόνημα και την προσήλωση στη δικαιοσύνη ως προϋπόθεση της ειρήνης. Πάνω απ’ όλα, κρατάμε στην ψυχή μας το μήνυμα του αγώνα για την ελευθερία όπως την ύμνησε ο εθνικός μας ποιητής. Ειδικά, σήμερα, που αντιμετωπίζουμε ως έθνος, ως Ελλάδα και Κύπρος, τη θανάσιμη απειλή του τουρκικού επεκτατισμού η επέτειος του ΟΧΙ, της απόφασης για αντίσταση και της εθνικής ομοψυχίας του έπους του ’40, είναι επίκαιρη περισσότερο ίσως από ποτέ.

Έλληνες ψηλά τις καρδιές μας!

012 |

Η Έφη Λεντάκη μιλάει για το Ίδρυμα Πολιτισμού & Εκπαίδευσης

«Ανδρέας Λεντάκης» Σε μια συζήτηση εφ’ όλης της ύλης προχώρησε ο εκδότης Ανδρέας Γερμανός με την κα. Έφη Λεντάκη, Φιλόλογο και Ψυχολόγο, Πρόεδρο του Ιδρύματος Πολιτισμού & Εκπαίδευσης «Ανδρέας Λεντάκης» για τη δράση του εν λόγω ιδρύματος.

Ε

ίχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε παρέα για το αξιόλογο έργο που επιτελεί το Ίδρυμα με ιδιαίτερη σοβαρότητα κι ευαισθησία στις προκύπτουσες αντιξοότητες και δυσκολίες της εποχής, καθώς προσφέρει ακούραστα για το κοινωνικό όφελος 23 συναπτά χρόνια. Αφετηρία για όλα αυτά στάθηκε η απόφαση της κ. Λεντάκη να τολμήσει τη σύσταση του Ιδρύματος, ευθύς μετά το θάνατο του συζύγου της Ανδρέα Λεντάκη, αφιερωμένο στην πολυσχιδή προσωπικότητα του, που αποτυπώθηκε ανεξίτηλα στην ελληνική συνείδηση και πολιτεία, εξαιτίας της πλούσιας παρακαταθήκης του. Ποια ήταν η κινητήριος δύναμη ώστε να συσταθεί το Ίδρυμα; Ποιες σκέψεις σας οδήγησαν σε αυτή την τολμηρή πρωτοβουλία; Η βασική μου σκέψη περιστράφηκε στο ότι ο Ανδρέας άξιζε να συνεχίσει να προσφέρει μέσα από το σημαντικό έργο που άφησε, με στόχο να αξιοποιηθεί και από τις επόμενες γενιές, να φτιάξουμε ένα πολιτιστικό κύτταρο που θα εμφορείται από τις αξίες του και θα μπολιάζει όσο περισσότερους ανθρώπους, να συνεχίσει να ζει εν ολίγοις μέσα από τη δικές μας δράσεις. Μια δεύτερη σκέψη ήταν επίσης δυνατό κίνητρο, να μην αφήσω να χρησιμοποιηθεί το έργο, η δράση και η προσωπικότητα του κατά το δοκούν και κατά το συμφέρον οιουδήποτε, που θα προσέβαλε τη μνήμη του.

Με λύπη μου λέω πως αρκετές φορές χρειάστηκε να κάνω θεσμική παρέμβαση σε τέτοια γεγονότα, μεταξύ των οποίων και προσπάθειες ιδιοποίησης και προσεταιρισμού του δημοτικού του έργου, θεσμών που ο ίδιος θεμελίωσε και τους έκανε πανελλήνια γνωστούς. Μια σοβαρή υπόθεση επιχειρούμενου σφετερισμού δημοτικού του έργου είναι το Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» στα σύνορα των δήμων Υμηττού-Βύρωνα, που ο Δήμος Βύρωνα πρόβαλε με πηχυαίους τίτλους σε Επιγραφή στην είσοδο του θεάτρου ως «Θέατρο Βράχων Δήμου Βύρωνα». Από το 2015 με τη συμμετοχή μου ως μέλους του Διαδημοτικού Δικτύου Πολιτισμού Βύρωνα, Δάφνη-Υμηττός, με επιστολές μου, με συναντήσεις και παρεμβάσεις μου αναδεικνύοντας όλα τα ιστορικά ντοκουμέντα, που διαθέτει ευτυχώς το ίδρυμα από το προσωπικό αρχείο του Α. Λεντάκη, προσπάθησα επίμονα και ανέτρεψα την ανιστόρητη προσπάθειά τους να σφετεριστούν το έργο του και να διαστρεβλώσουν την αλήθεια. Φυσικά, οι δημότες του Υμηττού γνωρίζουν πολύ καλά ποιος θεμελίωσε και δημιούργησε το θέατρο, αλλά αυτοί που επιδιώκουν προς ίδιον όφελος κάτι, δεν διστάζουν προ ουδενός. Και είναι γεγονός ότι τα κατάφερα μετά από τόσα χρόνια που δέσποζε η ταμπέλα στην είσοδο, να αλλάξει μόλις εφέτος σε «Θέατρο Βράχων Μελίνα Μερκούρη». Τα ΚΑΠΗ επίσης, που είναι καθαρά ο εμπνευστής και θεμελιωτής του θεσμού ο Α. Λεντάκης,

όταν μνημονεύονται ιστορικά λένε πως είναι έργο ΠΑΣΟΚ, γιατί κυβέρνηση ήταν το ΠΑΣΟΚ. Γι’ αυτό κι εμείς ετοιμάζουμε έντυπο με τους θεσμούς που εισήγαγε και έκανε πανελλήνιους, ώστε να μην υπάρχει αμφιβολία.

Πείτε μας λίγα λόγια για τον Ανδρέα Λεντάκη, την ιδιοσυγκρασία του. πως λειτουργούσε σε ιδιωτικό και δημόσιο επίπεδο και αν σε αυτά τα δύο διαφοροποιούνταν.

Πόσο εύκολο είναι κ. Λεντάκη, να δημιουργήσει κανείς ένα Ίδρυμα;

Ο Ανδρέας Λεντάκης σε δημόσιο επίπεδο είναι γνωστός ως σύμβολο της Δημοκρατίας και της ελευθερίας χάρη στην μαχητικότητα και τους αγώνες του στην πρώτη γραμμή για την εδραίωση της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων στον τόπο μας ήδη από τη δεκαετία του ’50 και του ’60. Δεν είναι τυχαίο ότι υπήρξε ηγετικό στέλεχος των πολύ δυναμικών φοιτητικών κινημάτων της εποχής, αρχής γενομένης με το Κυπριακό το 1955 και στη συνέχεια με τα κινήματα του 1-1-4 και του 15%, που τα συνθήματα ήταν και δικής του έμπνευσης. Με αυτά τα συνθήματα γαλουχήθηκαν και αντρώθηκαν, -αν μπορούμε να πούμε αυτό το ρήμα, γιατί υπήρχαν και πολλές γυναίκες συναγωνίστριες, συμφοιτήτριές του-, οι γενιές της εποχής εκείνης. Το θέμα είναι ότι ο Ανδρέας Λεντάκης δεν είχε μόνο θεωρητικές βεβαιότητες, όπως πολλοί, αλλά τις μετουσίωνε σε πράξεις, που έβαζαν σε σοβαρό κίνδυνο τη ζωή του μέσα στο πολιτικό περιβάλλον της εποχής, που χαρακτηριζόταν από αστυνομοκρατία. Φυσικό ήταν λοιπόν, ότι είχε στοχοποιηθεί από την ασφάλεια και τους παρακρατικούς, -είχε διεξάγει και συγγράψει μια μοναδική έρευνα

Θα σας πω ότι η διαδικασία δεν ήταν διόλου εύκολη, παρά το γεγονός ότι σε συναντήσεις μου με υπουργούς της εποχής, είχα τη σύμφωνη γνώμη τους και την ενθάρρυνση τους να προχωρήσω σε αυτή την ιδέα. Παρ’ όλα αυτά, η νομική διαδικασία σύστασης διήρκησε δύο ολόκληρα χρόνια με πολλά εμπόδια στην πορεία της, που αν δεν ήμουν φύσει επίμονη και αποφασισμένη να το κάνω, θα έμενε στα μισά του δρόμου. Και η νομική σύσταση είναι το ένα σκέλος της δυσκολίας. Το άλλο, το πιο επίπονο και χρονοβόρο, που είναι και η ουσία, εστιάζει στο πώς να βρεις τον χώρο, να καλύψεις τα έξοδα της δημιουργίας και της λειτουργίας του. Αυτό ήταν μια περιπετειώδης διαδρομή πολλών χρόνων, που επωμίζεσαι ο ίδιος όλες τις δαπάνες και προϋποθέτει ότι δεν κάμπτεσαι από την πληθώρα των ποικίλων δυσκολιών. Ένα μόνο θα σημειώσω, ότι από το 1997 που άρχισαν οι προσπάθειες μου, δυο μήνες μετά τον θάνατο του Ανδρέα Λεντάκη, κατάφερα να έχουμε την μόνιμη έδρα του Ιδρύματος το 2004.

| 013

SPEAKNEWS Tεύχος #9 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

και αυτή με κίνδυνο ζωής τότε «Οι νεοφασιστικές οργανώσεις στη νεολαία» που πρωτοεκδόθηκε το 1963 από τη ΔΚΝ (Δημοκρατική Κίνηση Νεολαίας) «Γρηγόρης Λαμπράκης»- όσο και στην αντίσταση κατά της Χούντας, σαν ιδρυτικό μέλος του Πατριωτικού Μετώπου. Υπήρξε ο πρώτος πολιτικός κρατούμενος φοιτητής, όταν εξορίστηκε πριν τη δικτατορία ήδη το 1966 στην Άνδρο και λίγους μήνες μετά την απελευθέρωσή του συνελήφθη εκ νέου επί χούντας. Δεν λύγισε ποτέ, δε δήλωσε μετάνοια, μήτε και όταν οι δήμιοί του επί δικτατορίας σκηνοθέτησαν την εκτέλεσή του. Για τα βασανιστήρια που υπέστη στην Ασφάλεια της οδού Μπουμπουλίνας, ο Μίκης Θεοδωράκης, που ήταν μεσοτοιχία στο διπλανό κελί και επικοινωνούσαν με κώδικα, που είχαν οι δυο τους συμφωνήσει, εμπνεύστηκε και του αφιέρωσε τα πιο επικά του τραγούδια τα «Τραγούδια του Αντρέα» (Είμαστε δυο, είμαστε τρεις, είμαστε χίλιοι δεκατρείς, το Σφαγείο, χτυπούν το βράδυ στην ταράτσα του Αντρέα, Είσαι Έλληνας, Καιρός να δεις). Όμως παρασυρθήκατε κ. Λεντάκη, πολύ φυσικό άλλωστε, αλλά θέλουμε να μας μιλήσετε για το πώς ήταν αυτή η θρυλική προσωπικότητα στην ιδιωτική του ζωή. Ήταν ο ίδιος άνθρωπος, μόνο πιο προσωπικός, πιο ζεστός και τρυφερός με την οικογένεια του με εμένα και τους δυο του γιους. Τον μεγάλο του γιο Βασίλη από τον πρώτο του γάμο και τον κατά 21 χρόνια μικρότερο Κωνσταντίνο, το γιο μας, στον οποίο έτρεφε μεγάλη αδυναμία και που δυστυχώς ο Κωνσταντίνος τον έχασε στα πρώτα χρόνια της εφηβείας. Ωστόσο, είχαν αρχίσει διάλογο επί πολιτικών πραγμάτων και ο Κωνσταντίνος ήδη ασκούσε κριτική. Μιλήστε μας για το αξιόλογο έργο που συντελείται στο ίδρυμα «Ανδρέας Λεντάκης». Το Ίδρυμα από τη νομική του σύσταση με Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 45Β 27/1/1999) και μέχρι σήμερα, έχει επιβάλει την παρουσία του στον χώρο του πολιτισμού και της εκπαίδευσης, έχει κερδίσει σε κύρος και σοβαρότητα και έχει επιδείξει δυναμισμό σε σχέση με τις οικονομικές του δυνατότητες. Έχει στο ενεργητικό του πολλά πολιτιστικά και εκπαιδευτικά δρώμενα –διεθνή συνέδρια, Ημερίδες, σεμινάρια, επιμορφωτικούς κύκλους, συμπόσια, διαλέξεις, υποτροφίες, εκδηλώσεις και αφιερώματα στον Α.Λ. και άλλες προσωπικότητες, χρήση επιστημονικής Βιβλιοθήκης και του Ιστορικού Αρχείου του Α. Λεντάκη, καθώς και ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές και σχολεία. Είμαστε περήφανοι για εκδηλώσεις σταθμό στην πορεία της λειτουργίας του ιδρύματος, με εναρκτήρια το διεθνές συνέδριο μας το 1999 «Τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τρίτη Χιλιετία», με διεθνείς πολιτικές και επιστημονικές προσωπικότητες όπως την κ. Μιττεράν, τον υπ. Δικαιοσύνης της Δανίας και ύπατο αρμοστή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Έσπερσεν, μέλη της παράνομης τουρκι-

κής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και όλους τους αρχηγούς των ελληνικών κομμάτων, τον υπ. Εξωτερικών κ. Παπανδρέου, γνωστούς έλληνες καθηγητές και επιστήμονες του Δικαίου. Επίσης, όταν διοργανώσαμε μια λαμπρή μουσική παράσταση που γέμισε το Ηρώδειο το 2002 με 300 συντελεστές, χορωδίες, μουσικούς τραγουδιστές και απαγγελίες «2500 χρόνια από τον Όμηρο μέχρι σήμερα». Το διεθνές επίσης συνέδριό μας «Ο έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα» στους Δελφούς με τη συμμετοχή εξαιρετικών επιστημόνων από όλο τον κόσμο, με βάση και το 4τομο κύκνειο πολύτιμο έργο του Ανδρέα Λεντάκη «Ο έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα» και πολλά άλλα, που έχει στο ενεργητικό του το ίδρυμα.. Φαντάζομαι, ότι απαιτούνται σταθεροί πόροι ώστε να συντηρείται αφενός, αλλά και να μπορεί να παράγει το πλούσιο κοινωνικό και επιστημονικό του έργο, όπως το περιγράψατε. Με ποιο τρόπο εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του Ιδρύματος; Θα σας μιλήσω για τα Εκπαιδευτικά μας Προγράμματα, που αποτελούν εδώ και χρόνια τον βασικό πυρήνα δραστηριότητας του ιδρύματος, διότι είναι βασικός μας στόχος η επαφή με τη μαθητιώσα νεολαία και η συνεισφορά στο άνοιγμα των πνευματικών οριζόντων των παιδιών. Αυτά τα προγράμματα είναι μια σταθερή μας δραστηριότητα εδώ και δώδεκα χρόνια και μάλλον το μοναδικό πρόσφορο μέσο αυτοχρηματοδότησης μας, όχι επαρκές στην μακρόχρονη περίοδο οικονομικής κρίσης και δύσκολης επιβίωσης, που μαστίζει την χώρα, έχουν ποικίλη θεματολογία και έχουν αξιολογηθεί από τους συνοδούς εκπαιδευτικούς ως πολύ ουσιαστικές εφαρμογές στο χώρο της παιδείας, ειδικότερα στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, διότι παρέχουν συμπληρωματική και αφομοιώσιμη μάθηση στα παιδιά, ενόσω αυτά βρίσκονται σε εξωσχολικό περιβάλλον και μέσα σε ένα ψυχαγωγικό κλίμα. ‘Όταν δε λέμε το μοναδικό μέσο εσόδων, το εννοούμε, γιατί το ίδρυμά μας δεν έχει χρηματοδοτηθεί από τον δημόσιο κορβανά ουσιαστικά από το 2006 με ισχνές επιχορηγήσεις τα τελευταία χρόνια της τάξης των 3.000 δύο φορές και μία των 5.000 ευρώ. Φυσικά δεν καλύπτονται ούτε τα λειτουργικά έξοδα, ούτε οι μισθοί της γραμματέας μας και των μουσειοπαιδαγωγών. Έχουμε μια συνεχή και αδιάλειπτη λειτουργία εδώ και 23 συναπτά έτη, όσα και η εκκωφαντική απουσία του Ανδρέα Λε-

ντάκη, αναπτύσσουμε δράσεις, που πολλά ιδρύματα δεν έχουν, αλλά χρηματοδοτούνται. Αυτό το λέω, γιατί πολλοί πιστεύουν, ότι τα ιδρύματα γενικώς έχουν εξασφαλισμένους και πλούσιους πόρους. Μιλήστε μας για τα εκπαιδευτικά προγράμματα που υλοποιείτε. Με ποιο γνώμονα έχουν δομηθεί, ώστε οι σχολικές μονάδες να σας προτιμούν; Γνωρίζοντας την αυστηρά δομημένη εκπαιδευτική διαδικασία στο σχολείο της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να εναλλάξουν τις συμβατικές μεθόδους μάθησης με πιο χαλαρές μεθόδους απόκτησης γνώσης και δεξιοτήτων προς όφελος των παιδιών. Έτσι τα εξωσχολικά αυτά προγράμματα δεν υποκαθιστούν και δεν αντιτίθενται στην επίσημη εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά τη συμπληρώνουν, την εμπλουτίζουν και διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντες των παιδιών. Έμπρακτο παράδειγμα, η εφαρμογή των εκπαιδευτικών μας προγραμμάτων εκτός του χώρου του σχολείου απαντάει σε ερωτήματα και ανάγκες των παιδιών όπως: - Ποια και πόση είναι η ανάγκη του παιδιού για μη συμβατική εκπαίδευση: - Τι συμβαίνει στην ψυχή του παιδιού. ποια μεταμόρφωση μη ορατή επέρχεται, όταν επικοινωνεί με την τοπική ιστορία, την τέχνη, τη μουσική και τις ρίζες της, το χορό, τους διάφορους πολιτισμούς και κουλτούρες, τη μυθολογία, τη σχέση της τέχνης με τη γεωμετρία, ή τόσα άλλα αντικείμενα και εκφάνσεις του πολιτισμού; - Ποια και πόση η ανάγκη του παιδιού για γνωριμία και επικοινωνία με τα επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού, την ιστορία και την τεχνολογία μέσω της οποίας παρουσιάζονται και κατανοούνται αυτά τα επιτεύγματα; - Πώς τελικά η διαδικασία αυτού του είδους μάθησης, που ξεφεύγει από τα χαρτιά, τα

θρανία και την αξιολόγηση του μαθητή, συμβάλλει όχι μόνο στη γνώση του αντικειμένου με το οποίο επικοινωνεί, αλλά και στη γνώση του εαυτού του; Ακόμη σημειώνω, ότι τόσο οι μαθητές, όσο και οι εκπαιδευτικοί, απολαμβάνουν μια θερμή φιλοξενία, ενώ παράλληλα συμμετέχουν σε γνωστικά δρώμενα στους σύγχρονους, ηλεκτρονικά εξοπλισμένους χώρους του νεοκλασικού κτιρίου, που στεγάζει το Ίδρυμα Πολιτισμού και Εκπ/ σης «Ανδρέας Λεντάκης» στο ιστορικό Κέντρο της Αθήνας, στον Κεραμεικό. Τα οκτώ προγράμματά μας, που σχεδιάστηκαν και εφαρμόζονται από έμπειρους μουσειο-παιδαγωγούς, με γνώμονα την ηλικία, τις γνώσεις και τα ενδιαφέροντα των παιδιών, βασίστηκαν στις οδηγίες και κατευθύνσεις του αναλυτικού προγράμματος για κάθε τάξη. Τα παιδιά κατακτούν την γνώση με δημιουργικό κι ευχάριστο τρόπο, μέσα σ’ ένα πλαίσιο, που ενθαρρύνει τον πειραματισμό, καλλιεργεί τις δεξιότητες και την κριτική σκέψη τους και συμπληρώνει τον εκπαιδευτικό ρόλο του σχολείου. Τα σχολεία, οι τάξεις μέσω του εκπαιδευτικού, επιλέγουν και κάνουν κράτηση ημερομηνίας επίσκεψης και εφαρμογής κάποιου από τα ακόλουθα προγράμματα: • “Μια βόλτα στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας” • “Ταξιδεύοντας με την Ελληνική Μυθολογία”

014 |

Ίδρυμα Πολιτισμού & Εκπαίδευσης

Ανδρέας Λεντάκης «βασικός μας στόχος η επαφή με τη μαθητιώσα νεολαία και η συνεισφορά στο άνοιγμα των πνευματικών οριζόντων των παιδιών» • “Ταξίδια στους πολιτισμούς” • “Συναισθήματα και Χρώματα” • “Τέχνη και Γεωμετρία” • ‘’Ο Μικρός Πρίγκιπας και τα Μυστικά του’’ • ‘’Εδώ Πολυτεχνείο’’ • ‘’Περπατώντας στο Δρόμο του Ιστορικού «ΟΧΙ» του ΄40’’ Η σταθερή πλέον των 40 ετών πορεία του Ανδρέα Λεντάκη στο πνευματικό και πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας, φιλοξενείται στο Ίδρυμα, καθώς υπάρχει δυνατότητα να ανατρέξει κανείς σε αυτό; Είναι αλήθεια, εδώ στον Κεραμεικό, στο ίδρυμα που φέρει το όνομά του, μπορεί να ανατρέξει κανείς στο προσωπικό του αρχείο, ιστορικό από κάθε άποψη, αντικατοπτρίζει αφενός την εξαιρετικά δυναμική πορεία του ξεχωριστού πολιτικού, συγγραφέα, φιλολόγου, διανοητή και αγωνιστή Λεντάκη και αφετέρου σκιαγραφεί μια χαρακτηριστική εικόνα της νεότερης πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας της Ελλάδας, διότι όπως είπαν πολλοί ο Λεντάκης έγραψε ιστορία εφ’ όλης της ύλης.

Το Αρχείο Το αρχειακό υλικό του ιδρύματος έχει ηλεκτρονικά κατηγοριοποιηθεί και αρχειοθετηθεί και ήδη το επισκέπτονται συχνά προς χρήση ιστορικοί, ερευνητές και φοιτητές. Στόχος μας η ψηφιακή αποτύπωσή του, ώστε να διασωθεί το πρωτογενές υλικό που το απαρτίζει, να αναπτυχθεί ενιαίο σύστημα διαχείρισης και παρουσίασής του με σκοπό την ασφαλή διάχυση της πληροφορίας στους μελετητές για προβολή, δημιουργία αντιγράφων, εκπαίδευση και εκδοτική δραστηριότητα. Σημαντικό σημείο στην καριέρα του, υπήρξε και η ιδιαίτερη αγάπη του στη συγγραφή. Σημαντικά έργα του που αποτελούν σημεία αναφοράς είναι πια εξαντλημένα.

Έχετε προχωρήσει ή σχεδιάζετε σε κάποιες επανεκδόσεις;

Οι Εκδόσεις Υπήρξε προσωπική μου υπόθεση και χρέος η έκδοση του τελευταίου του τετράτομου έργου «Ο έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα», έργο που συνέγραφε παθιασμένα επί δεκαέξι χρόνια με παράλληλη έκδοση άλλων βιβλίων του στο διάστημα αυτό, που το έφερα σε πέρας μετά τον θάνατό του, ολοκληρώνοντας την επιμέλεια, που είχε αρχίσει εκείνος και που δυστυχώς άφησε την τελευταία του πνοή πάνω στα πρώτα τυπογραφικά, που παρέλαβε με περισσή χαρά κάποιες ώρες πριν το μοιραίο. Ένα έργο πολύτιμο, αντίστοιχό του δεν υπάρχει στη διεθνή βιβλιογραφία από την άποψη της σφαιρικότητας της θεματολογίας του και της θεώρησης της οπτικής του συγγραφέα. Έχουμε επανεκδώσει έργα-αναφορές του Α. Λεντάκη, όπως «Το Παρακράτος και η 21η Απριλίου», που έχει εξαντληθεί, «Τοτεμισμός», η μοναδική ποιητική του συλλογή, και πρόσφατα εξαιρετική «Παλατινή Ανθολογία» του, τα δυο τελευταία από τις εκδόσεις Gutenberg. Στο σημείο αυτό να αναφέρω και έρευνα που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας του καθηγητή κ. Σήφη Μπουζάκη και της ομάδας του με τη δική μας συνέργεια που κατεγράφη και εκδόθηκε από τις εκδ. Gutenberg με τίτλο « Ο Ανδρέας Λεντάκης (1935-1997) Για την Παιδεία, τη Γλώσσα, τη Νεολαία και τον Πολιτισμό». Γνωρίζουμε ότι στο κτίριο που στεγάζει το ίδρυμά σας υπάρχει ένας όροφος με τη Βιβλιοθήκη του ίδιου του Ανδρέα Λεντάκη και που καταχωρείτε έκτοτε και άλλα βιβλία νεότερων εκδόσεων σχετικά με τις θεματικές που ασχολήθηκε. Υπάρχει πρόσβαση σε αυτήν;

H Βιβλιοθήκη Η αίθουσα, ο χώρος που θα φιλοξενούσε ένα μεγάλο μέρος της βιβλιοθήκης του, γιατί ήταν αδύνατο να την φιλοξενήσει ολόκληρη, δεν υπήρχε στο κτίριο που μας παραχωρήθηκε από το ΥΠΠΟ. Χρειάστηκε να εκπονηθεί ξεχωριστή μελέτη και να συνταχτεί ειδική διάταξη που κατάφερα να αποσπάσω από το υπουργείο Χωροταξίας για έναν επιπλέον όροφο, επειδή επρόκειτο για παραδοσιακό νεοκλασικό. Έτσι στον 2ο όροφο του κτηρίου μας, που δεν είναι ορατός στην εξωτερική του όψη, σ’ ένα χώρο με άπλετο φως και ευχάριστη ατμόσφαιρα, λόγω της διαφανούς οροφής του, βρίσκεται ήδη ένα σημαντικό μέρος της προσωπικής βιβλιοθήκης του Ανδρέα Λεντάκη. Πρόκειται για μια συλλογή πλέον των 3.000 τόμων, ηλεκτρονικά καταλογογραφημένων, μεταξύ των οποίων σπάνιες σειρές και εκδόσεις, που ο ίδιος συγκέντρωσε λόγω της διαρκούς επιστημονικής και πολιτικής του ενασχόλησης, αλλά και της μεγάλης βιβλιοφιλίας του. Στην Βιβλιοθήκη μας βρίσκονται τόμοι της αρχαίας, μεσαιωνικής, ανατολικής και σύγχρονης φιλοσοφίας, συγκρότησης αρχαίων κοινωνιών, κοινωνικής ανθρωπολογίας, εξ ου και πολλές εθνολογικές μελέτες του Α.Λ., θρησκειολογικού περιεχομένου, που αφορούν στον Χριστιανισμό, Βουδισμό, Ινδουισμό, Ισλάμ, Ιουδαϊσμό, αρχαίες θρησκείες και μυθολογία πρωτόγονων λαών, φυλών και πολιτισμών. Πλούσια είναι και η συλλογή από την αρχαία ελληνική και λατινική γραμματεία, ενώ δεν λείπει και η σύγχρονη πεζογραφία και ποίηση. Τόμοι ιστορίας, σειρές πολλών σύγχρονων ιστορικών, βιβλία αρχαίας ελληνικής, ρωμαϊκής, μεσαιωνικής, βυζαντινής και σύγχρονης ιστορίας, λαογραφία, καθώς και ιστορία της τέχνης. Η Βιβλιοθήκη περιλαμβάνει επίσης τομείς δημόσιας διοίκησης, εκπαίδευσης όσο και βιβλία σύγχρονου κοινωνικού προβληματισμού.

Όσον αφορά τις τέχνες ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική, αγγειογραφία, υπάρχουν λευκώματα με καλλιτεχνικά δημιουργήματα πρωτόγονων λαών, με έργα αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, καθώς και έργα της βυζαντινής και της σύγχρονης εποχής. Η Βιβλιοθήκη φιλοξενεί βιβλία με αφηγήσεις περιηγητών, ταξιδιωτικούς οδηγούς κ.α. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι λόγοι πολιτικών της σύγχρονης ιστορίας από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και την Κούβα, όπως για παράδειγμα οι λόγοι του Χρουστσόφ, του Φιντέλ Κάστρο κ.α. Στη διάθεση των χρηστών της Βιβλιοθήκης βρίσκονται λεξικά της ιταλικής, γερμανικής, τουρκικής και ισπανικής γλώσσας, καθώς και αξιόλογα λεξικά της σύγχρονης και αρχαίας ελληνικής γλώσσας, όπως και λεξικά με τοπικούς ιδιωματισμούς. Ολοκληρώνοντας την καθ’ όλα αποκαλυπτική για τον Ανδρέα Λεντάκη και ενδελεχή για τη λειτουργία του Ιδρύματος κουβέντα μας, θα ήθελα να σας θέσω την εξής ερώτηση. Βλέποντας ο Ανδρέας Λεντάκης την μέχρι τώρα γενναία προσπάθεια σας να σταθείτε κοινωνός αξιών και έργων σε μια γκρίζα και αβέβαιη εποχή, τι πιστεύετε ότι θα σας συμβούλευε; Αγαπητέ κ. Γερμανέ, η ερώτηση σας είναι ενδιαφέρουσα. Θα σας απαντήσω με έναν στίχο του Νίκου Καζαντζάκη, τον οποίο έκανε πρώτος πράξη ζωής, ο Ανδρέας, «Δε ζυγιάζω, δε μετρώ, δε βολεύομαι, ακολουθώ το βαθύ μου χτυποκάρδι». Γιατί υπεράνω δυσκολιών και αντίξοων συνθηκών, εκεί που η λογική σε καλεί να σταματήσεις, η καρδιά δεν εγκαταλείπει. Και αν μη τι άλλο, ο Ανδρέας Λεντάκης ήταν αγωνιστής μέχρι το τέλος. Ακολουθούμε. ■

| 015

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΤΑΣΙΟΣ

«Θέλουμε ένα αειφόρο σχολείο προόδου και ευημερίας» κίνησαν να λειτουργούν τα σχολεία με την προϋπόθεση της εφαρμογής των απαραίτητων μέτρων προφύλαξης και ακολουθώντας τις οδηγίες των ειδικών. Έχουμε χρέος, να προσαρμοζόμαστε στην υγειονομική κρίση και να αναζητούμε λύσεις. Πιστεύετε ότι έγιναν από την κυβέρνηση όσα μπορούσαν να γίνουν για την έναρξη της σχολικής χρονιάς;

Ο δρ. Γιώργος Καρατάσιος μιλάει στη SPEAKNEWS για το Αειφόρο Σχολείο και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη

Μ

ε την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου «Αειφόρο Σχολείο για Βιώσιμη Ανάπτυξη» από τις Εκδόσεις ΓΕΡΜΑΝΟΣ συναντήσαμε τον κ. Γιώργο Καρατάσιο, έναν από τους τρεις συγγραφείς και πρώην διευθυντή Περιφερειακής Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, και είχαμε μια όμορφη συζήτηση μαζί του για το βιβλίο, την εκπαίδευση και τη λειτουργία του σχολείου. Κύριε Καρατάσιο, πώς δημιουργήθηκε η ιδέα και η ανάγκη για το βιβλίο «Αειφόρο Σχολείο για Βιώσιμη Ανάπτυξη»;

Τα τελευταία χρόνια η Αειφόρος Βιώσιμη Ανάπτυξη έχει προσδιοριστεί σε παγκόσμιο επίπεδο ως ο μονόδρομος που θα ακολουθήσουν οι οργανωμένες κοινωνίες για την εξασφάλιση της ζωής και της ποιότητάς της. Αυτό επιτυγχάνεται με τους 17 στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΟΗΕ, Agenta, 2030). Η Εκπαίδευση καλείται να παίξει ρόλο και πρέπει να υπηρετεί την Αειφόρο Βιώσιμη Ανάπτυξη. Οι Έλληνες εκπαιδευτικοί είναι απόλυτη ανάγκη να έρθουν σε επαφή, να κατανοήσουν και να εξοικειωθούν, όσο γίνεται πιο γρήγορα και καλά, με τις έννοιες της Αειφορίας και της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Να πειστούν ότι πρέπει να υπηρετήσουν το Αειφόρο σχολείο. Αλλά και να τους δοθούν ερεθίσματα και ιδέες για το πώς αυτό μπορούν να το εφαρμόσουν στην πράξη. Για τους παραπάνω λόγους μαζί με την Παναγιώτα Ρίζου, μάχιμη εκπαιδευτικό, με έρευνα στους εκπαιδευτικούς για το Αειφόρο Σχολείο στο πλαίσιο διπλωματικής της, και τον Γιώργο Τσιόκο, εν ενεργεία Διευθυντή Σχολικής Μονάδας που δοκίμασε αρκετά εργαλεία εφαρμογής του βιώσιμου αειφόρου σχο-

λείου, γράψαμε αυτό το βιβλίο «Αειφόρο Σχολείο για Βιώσιμη Ανάπτυξη. Ένας Οδηγός Πλεύσης για το ΤΙ και το ΠΩΣ». Πώς μπορεί, λοιπόν, να επιτευχθεί στην Ελλάδα ο στόχος για βιώσιμο αειφόρο σχολείο; Η αλλαγή του ελληνικού σχολείου προς την κατεύθυνση της Αειφορίας και της Βιωσιμότητας πιστεύω ότι μπορεί να γίνει και μάλιστα άμεσα. Είναι απαραίτητο να νομοθετηθεί από τη μεριά της Πολιτείας ένα κατάλληλο, υλοποιήσιμο και ολοκληρωμένο πλαίσιο λειτουργίας ενός τέτοιου σχολείου, και όχι να προσδιορίζονται νέες δομές και θέσεις ευθύνης που να φέρουν απλώς σχετικές ετικέτες. Και πάλι, όμως, ένα νομοθετημένο πλαίσιο από μόνο του είναι αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για την αλλαγή. Χρειάζεται, επιπρόσθετα, να δοθούν ευκαιρίες και κίνητρα στους εκπαιδευτικούς ώστε να ενθαρρύνονται όταν αναλαμβάνουν εκπαιδευτικές δράσεις αειφορικές, ώστε στη συνέχεια να εμπνέουν και να βοηθούν και τους άλλους. Οι νόμοι και οι εγκύκλιοι, λοιπόν, είναι απαραίτητοι για την αλλαγή στην Εκπαίδευση, αλλά η αλλαγή αυτή θα πραγματοποιηθεί από τους εκπαιδευτικούς που θα πειστούν και θα πείσουν. Πώς σχολιάζετε τη λειτουργία των σχολείων εν μέσω πανδημίας και τα μέτρα προστασίας που εφαρμόζονται; Καλό σχολείο είναι ένα ανοικτό και ασφαλές σχολείο το οποίο όμως έχει χρέος να αφουγκράζεται τις αγωνίες των μαθητών και της εκπαιδευτικής κοινότητας με υψηλό στόχο τις ανάγκες για μόρφωση. Κατά την γνώμη μου παρά την πανδημία καλώς ξε-

Αν και είχαμε καλύτερη στελέχωση με την έγκαιρη πρόσληψη μεγάλου αριθμού αναπληρωτών και τους μόνιμους διορισμούς στην ειδική αγωγή όπως και την πρόσληψη 2.800 ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, κρίνω ότι περισσότερο από κάθε άλλη φορά, βήμα μπροστά θα είναι τουλάχιστον 20.000 μόνιμοι διορισμοί στη γενική εκπαίδευση. Στα θετικά (παρά τις αντιδράσεις) και η ανάδειξη αιρετών στα Υπηρεσιακά Συμβούλια ημέρα Σάββατο δίχως να διαταραχθεί η εκπαιδευτική διαδικασία με ταυτόχρονη αποφυγή των συναθροίσεων και των επιπτώσεων στην δημόσια υγεία. Μπορεί η Ελλάδα να κερδίσει το μέλλον στο χώρο της εκπαίδευσης; Η απάντηση είναι ναι, αρκεί πέραν των άλλων να εστιάσει στους τομείς της αξιολόγησης της αριστείας, της καινοτομίας και της εκπαίδευσης, ώστε να γίνει η εκπαίδευση περισσότερο ελκυστική στην νέα γενιά με καλές πρακτικές και εκσυγχρονισμό των τρόπων διδασκαλίας. Απαιτείται σήμερα στη χώρα μας βελτίωση του θεσμικού πλαισίου, με επένδυση στην εκπαίδευση, σύνδεση της έρευνας με την εκπαίδευση, σύνδεση της ανώτατης εκπαίδευσης με την επιχειρηματική καινοτομία. Μπορούμε έτσι να έχουμε εκπαίδευση στοχευμένη στο μέλλον και επένδυση σε ανθρώπους που μπορούν να επιφέρουν την αλλαγή.

αποτελέσματα. Επί πλέον, ένα σχολείο που ενισχύει την συναισθηματική νοημοσύνη, την επικοινωνία, που βελτιώνει την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης σε μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ένα σχολείο που ενθαρρύνει το πνεύμα της δημιουργικότητας, δημιουργεί και προωθεί ένα βιώσιμο περιβάλλον λειτουργίας, ένα σχολείο που ενσωματώνει και προάγει τη διαφορετικότητα, με υγεία και ασφάλεια όλων των εμπλεκομένων στην σχολική μονάδα. Ένα σχολείο με στελέχη διοίκησης που επιλέγονται με διαφάνεια και αξιοκρατία, με αξιολόγηση για όλους, ώστε το δημόσιο σχολείο να αποκτήσει τη θέση και το κύρος που του αξίζει, ένα σχολείο που να τροφοδοτεί την κοινωνία με τους κατά τον Αριστοτέλη πολίτες, ικανούς να κυβερνώνται και να κυβερνούν. Πού εντοπίζεται η ευθύνη των εκπαιδευτικών για να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω; Οι εκπαιδευτικοί έχουμε την ευθύνη να ελέγξουμε τις παιδαγωγικές μας νοοτροπίες και συμπεριφορές σε σχέση με τα μαθησιακά αποτελέσματα, να υπηρετήσουμε ένα σχολείο που μορφώνει πολίτες υπεύθυνους, σκεπτόμενους, καλλιεργημένους, κοινωνικά ευαίσθητους, με ιδανικά, αρχές και αξίες, που αγαπούν και νοιάζονται για την πατρίδα τους, πολίτες με αναφορά σε ρίζες και παραδόσεις, με ταυτότητα, που σέβονται τους θεσμούς και τιμούν τους συμπολίτες τους. ■

Κύριε Καρατάσιο, τελικά τι σχολείο θέλουμε; Θέλουμε ένα αειφόρο σχολείο προόδου και ευημερίας χωρίς κοινωνικές ανισότητες, αυτόνομο, που θα εμπιστεύεται τους εκπαιδευτικούς του, με δομές υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου, με κίνητρα και επιβράβευση, να πετυχαίνει την κοινωνική ενσωμάτωση, με αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας. Από τη θέση του Περιφερειακού διευθυντή το 2013 ξεκινήσαμε πιλοτικά στην Κεντρική Μακεδονία το παρατηρητήριο ενδοσχολικής βίας και σχολικού εκφοβισμού με μετρήσιμα

Γεώργιος Καρατάσιος Ο Γεώργιος Δ. Καρατάσιος, είναι Μαθηματικός, π. Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, με δύο θητείες, διδάκτωρ της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ΑΠΘ. Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος, διδάσκων σε διάφορα Πανεπιστήμια, επιμορφωτής ΕΚΔΔΑ, Α, Διευθυντής του Παραρτήματος του ΟΕΕΚ Θεσσαλονίκης, κ.α. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην εκπαιδευτική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, στη διδακτική των μαθηματικών, τη διά βίου μάθηση και κατάρτιση, τη στατιστική, τα παιδαγωγικά, τη διοίκηση της εκπαίδευσης και τη δημόσια διοίκηση. Έχει συγγράψει μόνος ή ως μέλος ομάδας περισσότερα από οκτώ επιστημονικά βιβλία.

«Το βιβλίο «Αειφόρο Σχολείο για Βιώσιμη Ανάπτυξη» κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις ΓΕΡΜΑΝΟΣ και το συνυπογράφουν εκτός από τον κ. Γιώργο Καρατάσιο και δύο αξιόλογοι εκπαιδευτικοί. Ο κ. Γιώργος Τσιόκος με ξεχωριστές σπουδές και διευθυντής του 1ου Γυμνασίου Ευκαρπίας, και η φιλόλογος κα Γιώτα Ρίζου με μεταπτυχιακές σπουδές. Πρόκειται για ένα βιβλίο που δείχνει την κατεύθυνση για ένα σχολείο προσαρμοσμένο στα πρότυπα της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Οι τρεις συγγραφείς θέτουν ερωτήματα και καταθέτουν προτάσεις σχετικά με νέες τεχνικές, διδακτικές πρακτικές και σχεδιασμό προγραμμάτων, που θα επαναπροσδιορίσουν τα εκπαιδευτικά δεδομένα στη χώρα μας, για ένα σχολείο που θα έχει ως στόχο την βιώσιμη αειφόρο ανάπτυξη.»

016 |

ΜΙΧΑΛΗΣ Αλεξανδρίδης Διευθυντής της εφημερίδας «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ»

Η Θεσσαλονίκη πρέπει να επιβάλλει τις λύσεις, να υποδείξει, να σχεδιάσει, να απαιτήσει! Ο Μιχάλης Αλεξανδρίδης, είναι ένας από τους παλιότερους εν ενεργεία δημοσιογράφους της Θεσσαλονίκης και ηγείται σήμερα της ομάδας που προσπαθεί να κρατήσει την ιστορική εφημερίδα της Βόρειας Ελλάδας στις επάλξεις, παρά την πολυετή κρίση της οικονομίας και του Τύπου, την επέλαση του internet και τις πρόσφατες αντιξοότητες της πανδημίας. Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε για την Θεσσαλονίκη, τα προβλήματά της και τις αιτίες που την κρατάνε σταθερά στο επίπεδο της «φτωχομάνας», για την κρίση των ΜΜΕ σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και για την πολιτική ζωή, την καταδίκη της Χρυσής Αυγής, τον Ερντογάν και πολλά άλλα. συνέντευξη Ανδρέας Γερμανός

Κύριε Αλεξανδρίδη, είστε διευθυντής της εφημερίδας “Mακεδονία”. Της εφημερίδας με το πιο ιστορικό όνομα στη Βόρεια Ελλάδα. Πείτε μας για την “Μακεδονία” του Ι. Βελλίδη, την ιστορία και την προσφορά της στην Θεσσαλονίκη και την πορεία της μετά τον Βελλίδη μέχρι σήμερα. Η επιτυχία της “Μακεδονίας” οφείλεται στο ότι κατάφερνε σε κάθε χρονική περίοδο, να καθρεφτίζει στις σελίδες της τα προβλήματα, τις αγωνίες και τα μεγάλα ερωτηματικά της εκάστοτε συγκυρίας, “φωτίζοντας” παράλληλα τις λύσεις που επιβάλλονταν να επιτευχθούν. Αυτή η

«Η σχέση με την πόλη και τους ανθρώπους διαχρονικά ήταν που έκανε την εφημερίδα μας να είναι το αδιαμφισβήτητο ιστορικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής»

σχέση της με την πόλη και τους ανθρώπους της ήταν αυτό που έκανε διαχρονικά την εφημερίδα μας να είναι το αδιαμφισβήτητο ιστορικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής. Αυτή, ακριβώς, η δύναμη που προέρχεται από την ιστορία και την στενή σχέση με τον τόπο και τους ανθρώπους του, είναι που δίνει στην εφημερίδα μας την δυνατότητα να αντέξει τους κλυδωνισμούς του παρελθόντος και των τελευταίων χρόνων και να υπάρχει ακόμη στα περίπτερα. Κι όταν μιλώ για κλυδωνισμούς, αναφέρομαι φυσικά τόσο στην οικονομική κρίση που τάραξε συθέμελα την οικονομία, όσο και στην ιδιαίτερη δοκιμασία που περνούν παγκοσμίως τα παραδοσιακά ΜΜΕ εξαιτίας της ορμητικής εισόδου του ίντερνετ και των νέων μέσων στην καθημερινότητα των ανθρώπων.

άρχουσας τάξης με την κοινωνική και πολιτική έννοια του όρου. Των ανθρώπων δηλαδή που έχουν καταφέρει να αποκτήσουν πλούτο και συνεπακόλουθη δύναμη, αλλά δε νιώθουν ότι οφείλουν να βοηθήσουν τον τόπο που τους ανέδειξε προκειμένου να πορευτεί αυτός προς καλύτερες μέρες. Παράλληλα, η Θεσσαλονίκη δεν κατάφερε να αναδείξει πολιτικές προσωπικότητες που θέσανε στις προτεραιότητές τους να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να φέρουν έναν καινούριο αέρα σύγχρονης ευρωπαϊκής πόλης στη Θεσσαλονίκη. Τους είδαμε είτε να αρκούνται σε διαδρομές χαμηλών πτήσεων, είτε να παρακαλούν την Αθήνα για την «αξιοποίησή τους», είτε να αφομοιώνονται από την πρωτεύουσα ασχολούμενοι με τα πανελλαδικά και σπουδαία ξεχνώντας και εγκαταλείποντας τα της πόλης μας.

Η Θεσσαλονίκη παρά τα λόγια και τις υποσχέσεις παραμένει εγκαταλειμμένη χωρίς συγκοινωνίες, χωρίς υποδομές, χωρίς ανάπτυξη κτλ. Σίγουρα υπάρχουν ευθύνες. Πού πρέπει να αποδοθούν;

Είστε ένας από τους παλιούς και μάχιμους δημοσιογράφους της Θεσσαλονίκης με έντονη πολιτική άποψη. Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η πολιτική ζωή της χώρας μετά και την καταδίκη της Χρυσής Αυγής;

Η εύκολη λύση είναι να πούμε πως φταίει η κυβέρνηση διαχρονικά που ασχολείται με την Αττική και την ενδοχώρα της αφήνοντας στο περιθώριο τη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο ανήκω στους Θεσσαλονικείς που θεωρούν ότι το ανάθεμα στην Αθήνα και η απόδοση των ευθυνών στην κεντρική εξουσία είναι το άλλοθι του ανίκανου Θεσσαλονικιού. Η Θεσσαλονίκη πρέπει να επιβάλλει τις λύσεις, να υποδείξει, να σχεδιάσει, να απαιτήσει. Το πρόβλημα κατά τη γνώμη μου οφείλεται στο τοπικό πολιτικό σύστημα και στην ανυπαρξία τοπικής

Η καταδίκη της ΧΑ έρχεται να επισφραγίσει την πολιτική καταδίκη της οργάνωσης που συντελέστηκε στις τελευταίες εκλογές. Χρειάστηκαν αρκετά χρόνια, περισσότερα του δέοντος για να αντιληφθεί η ελληνική κοινωνία, ότι όχι μόνο δε μπορούσε να περιμένει οποιαδήποτε λύση από το ναζιστικό μόρφωμα, αλλά μόνο

περιθωριοποιώντας οριστικά αυτό θα μπορούσε να πορευτεί προς το μέλλον. Πιστεύω πως η πολιτική ζωή στην Ελλάδα, από την περίοδο της κρίσης και μετά, έδωσε την ευκαιρία όχι μόνο στην εγκληματική οργάνωση να εμφανιστεί, είτε με ρομφαία κάθαρσης είτε ως υπερασπιστή των φτωχών και αδυνάτων, είτε ως εκπρόσωπος των εθνικών συμφερόντων, αλλά επέτρεψε σε κάθε «πικραμένο» να αποκτήσει φωνή και δύναμη τελείως δυσανάλογη αυτού που δικαιούται. Και από την ιστορία της ΧΑ και από το ανέβα κατέβα διαφόρων προσωποπαγών κομμάτων και μηχανισμών που τίποτα ουσιαστικό δεν έχουν να προσφέρουν, αποδεικνύεται ότι μόνο με ουσιαστικό πολιτικό διάλογο και δημοκρατία μπορούν να προκύψουν λύσεις και πρόοδος.

| 017

SPEAKNEWS Tεύχος #9 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Λέγεται ότι ο Τύπος περνάει κρίση. Πως βλέπετε τις εξελίξεις στο χώρο των ΜΜΕ στην Ελλάδα σήμερα; Υπάρχει μια μεταφορά της ενημέρωσης από τα παραδοσιακά μέσα στα ηλεκτρονικά. Οι εφημερίδες αντέχουν στο βαθμό που μπορούν να φωτίσουν πέρα από τη στιγμιαία εικόνα που παρουσιάζουν με ταχύτητα τα πόρταλ, αναλύοντας τα αίτια που προκάλεσαν ένα συγκεκριμένο γεγονός και τις επιπτώσεις και προβλέποντας τι θα γίνει την επόμενη μέρα. Σε αυτόν τον γήπεδο της πραγματικής πολιτικής οι εφημερίδες είναι ασυναγώνιστες, γιατί διαθέτουν το προνόμιο του χρόνου που απαιτείται για σοβαρή παρατήρηση, για ανάλυση των αιτιών και σύνθεση των δεδομένων που διαμορφώνονται εκ νέου. Έχετε διατελέσει στο παρελθόν και γενικός διευθυντής της ΕΡΤ 3. Πιστεύετε στην αναγκαιότητα της; Η σημερινή δομή και λειτουργία της προωθούν τη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα; Η ΕΡΤ3 δημιουργήθηκε με απαίτηση της πόλης και ερχόταν να απαντήσει στην ανάγκη της να διατυπώσει το σχέδιό της και να στείλει τα μηνύματά της στο πανελλήνιο. Το βασικό στοιχείο της επιτυχίας της ΕΡΤ3 εδραζόταν στην αυτονομία της από την μητρική ΕΡΤ και στο δέσιμό της με την Βόρεια Ελλάδα και όλη την ελληνική περιφέρεια. Αυτή η αυτονομία ήταν που διαχρονικά ενοχλούσε το κράτος των Αθηνών. Και που δεν εγκατέλειψε ποτέ τον στόχο να την περατώσει μετατρέποντας την ΕΡΤ3 σε αυτό που ήταν και στο αρχικό τους σχέδιο, στον φτωχό συγγενή της ΕΡΤ. Στον επαρχιώτικό της βραχίονα.

Δυστυχώς βήμα βήμα δείχνουν να το καταφέρνουν. Η ΕΡΤ3 δεν διαθέτει σήμερα διοικούσα επιτροπή. Δεν έχει δικό της προϋπολογισμό. Δεν έχει την ελευθερία να διαθέσει τους πόρους της όπως η ίδια επιθυμεί, ούτε να αναζητήσει νέους πόρους και χρηματοδοτικά εργαλεία. Την κάναμε υποκατάστημα και μια τέτοια ΕΡΤ3 δεν μπορεί να βοηθήσει τη Θεσσαλονίκη, την προσπάθεια που αυτή πρέπει να κάνει, για να χτίσει το μέλλον της, όχι ως συμπλήρωμα ή «τσόντα» της Αθήνας, αλλά ως μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη. Με οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή. Βάσει της μεγάλης δημοσιογραφικής σας εμπειρίας αλλά και των πηγών σας, πώς κρίνετε τις εξελίξεις των τελευταίων μηνών στα εθνικά θέματα; Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, ιδίως στις σχέσεις με την Τουρκία, και την επιθετική στάση και δράση του Ερντογάν; Τους τελευταίους μήνες ο Ερντογάν έχει ξεπεράσει και τον χειρότερο εαυτό του. Νομίζω πως η εθνική στρατηγική αντιμετώπισής του που ακολουθείται από την ελληνική αλλά και την κυπριακή κυβέρνηση είναι η ενδεδειγμένη. Αναφέρομαι στις διπλωματικές πολιτικές και γεωστρατηγικές πρωτοβουλίες (απαίτηση για κυρώσεις, διεθνείς συμμαχίες, συμφωνίες ΑΟΖ, έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ) που διαμορφώνουν ένα απροσπέλαστο τείχος στις επιβουλές του τούρκικου καθεστώτος. Αυτό, βεβαίως, δε σημαίνει ότι θα πρέπει να ολιγωρήσουμε, έστω κατ’ ελάχιστον, ή να επαναπαυτούμε περιμένοντας από τους ευρωπαϊκούς ή διεθνείς οργανισμούς να δώσουν λύση. Με ανησυχεί ιδιαίτερα η τελευταία εξέλιξη με την εκλογή του εκλεκτού του Ερντογάν, Τατάρ στα κατεχόμενα, η οποία διαμορφώνει νέα δεδομένα που πρέπει να μελετηθούν και να αντιμετωπιστούν με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα από Κύπρο, Ελλάδα, Ε.Ε. Προσδοκώ ότι μια νίκη των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ θα διαμορφώσει ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον για την προώθηση των εθνικών μας δικαίων. Υπήρξατε σημαντικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ για την Θεσσαλονίκη. Πώς σχολιάζετε την μετεξέλιξή του σε ΚΙΝΑΛ. Υπάρχει προοπτική για ανασύσταση του ΠΑΣΟΚ και του μεσαίου χώρου; Ξεκινώ από το τελευταίο. Υπάρχει ανάγκη. Η προοπτική εξαρτάται από τους ανθρώπους. Η ανάγκη διαμορφώνεται από την κοινωνία και τη ζωή. Χρέος των ανθρώπων -των υποκειμένων δηλαδή- είναι να αντιληφθούν τις ανάγκες και να δράσουν κατάλληλα. Αναμένω από τη νέα γενιά των στελεχών του χώρου να πράξουν τα δέοντα με έμπνευση, τόλμη και αποφασιστικότητα. Σε ό,τι

με αφορά, παραμένω στον χώρο χωρίς να ασχολούμαι ενεργά με την καθημερινότητά του και χωρίς να επιθυμώ να ασχοληθώ ενεργά στο μέλλον οποιαδήποτε κι αν είναι η εξέλιξη. Νομίζω, πως η δική μου η γενιά που έζησε το προνόμιο να βρεθεί στο κέντρο της ιστορίας που έφερε τόσες αλλαγές στην Ελλάδα, έχει σήμερα μοναδική υποχρέωση, να συμπαρασταθεί στην επόμενη γενιά που θα πρέπει να πιάσει το νήμα της ιστορίας και να το οδηγήσει ένα βήμα μακρύτερα. Προς το παρόν με λυπεί το γεγονός που το ΚΙΝΑΛ και το εναπομείναν ΠΑΣΟΚ συνθλίβεται ουσιαστικά ανάμεσα στη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως και με στενοχωρεί απίστευτα ότι τα δύο αυτά κόμματα, θυμούνται το ΚΙΝΑΛ μόνο όταν έχουν ανάγκη να «ψωνίσουν» στελέχη με γνώσεις και εμπειρία. Όπως και με λυπεί ακόμη περισσότερο η προθυμία ορισμένων -ολίγων- επώνυμων στελεχών να μετακινούνται σαν ποδοσφαιριστές για ένα καλό συμβόλαιο ή για μια ακόμη προσωπική ευκαιρία διάκρισης. ■

018 |

Τόλης Νικηφόρου Ο Τόλης Νικηφόρου είναι ένας από τους πιο σημαντικούς λογοτέχνες της Θεσσαλονίκης. Ο ποιητής και πεζογράφος συνομιλεί με τον Ανδρέα Καρακόκκινο για την Θεσσαλονίκη, την αγάπη των λογοτεχνών για την πόλη, στους νέους λογοτέχνες αλλά και την τέχνη στην περίοδο της πανδημίας.

«Όταν λήξει η φοβερή πανδημία, πιστεύω ότι θα γίνει μια έκρηξη εκδηλώσεων κάθε μορφής!» Συνέντευξη στον Ανδρέα Καρακόκκινο, λογοτέχνη

ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα και να χαμογελάει μια γλάστρα στο μπαλκόνι αχνά μες στο ψιλόβροχο να ξημερώνει Κυριακή το χώμα να μυρίζει γειτονιά και ο ταμπλάς ξεροψημένο σάμαλι ένας χαρταετός να υψώνεται πάνω απ’ τα κάστρα νωχελικά να κατεβαίνεις την Αριστοτέλους να κάθεσαι σε καφενείο της παραλίας πίσω απ’ τα τζάμια να ρουφάς αργά, πολύ αργά τον τούρκικο και να καπνίζεις ένα, δύο, τρία τσιγάρα με τον καπνό να σε τυλίγει σαν ομίχλη κοιτάζοντας τα ψαροκάικα και πιο βαθιά τη θάλασσα ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα χρώματα σκοτεινά να αναδύονται στο φως να ονειρεύεσαι ταξίδια “Μυστικά και θαύματα” (2007)

Ο

ήχος της φυσαρμόνικας γλυκός και νοσταλγικός, σμίγει με τους στίχους του Τόλη Νικηφόρου και πλημμυρίζει τη ψυχή σου με την ομορφιά της απλότητας, ξυπνά τις μνήμες και ζωντανεύει στιγμές της Θεσσαλονίκης που έζησε ο ποιητής στη πόλη του, σε κάνει να ταυτιστείς μαζί του, να νοιώσεις το σφυγμό της πόλης και τις μυρουδιές στις γειτονιές της που σε τυλίγουν με τα αρώματα τους. Ο Τόλης Νικηφόρου σε πολλά ποιήματα αλλά και διηγήματα του, μας μιλά γι’ αυτές τις στιγμές της Θεσσαλονίκης που ο ίδιος έζησε. «Γεννήθηκα στην πυρίκαυστη καρδιά της πόλης, στην ανατολική πλευρά της πλατείας Δικαστηρίων (σήμερα πλατεία Αρχαίας Αγοράς). Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες, ο πατέρας μου από τη Μικρά Ασία, η μητέρα μου από την Ανατολική Ρωμυλία» μας λέει ο ίδιος. Αποφοίτησε από το Κολλέγιο Ανατόλια και σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων. Εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο και ταξίδεψε σε πολλές άλλες χώρες. Έχει εκδώσει 23 ποιητικά βιβλία (μαζί με τη συγκεντρωτική έκδοση “Ο πλοηγός τον απείρου”, 2004 και τα επιλεγμένα ποιήματα “Ίχνη του δέους”, 2018) και 16 πεζογραφίας (4 μυθιστορήματα, 9 συλλογές διηγη-

μάτων και 3 παραμύθια για μεγάλους). Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε δέκα ευρωπαϊκές γλώσσες και έχουν περιληφθεί σε πολλές ελληνικές και ξένες ανθολογίες, καθώς και στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της μέσης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την Κύπρο. Για το παραμύθι του “Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας” του απονεμήθηκε το βραβείο μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας της «Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς» το 1989 και για τη συλλογή διηγημάτων του “Ο δρόμος για την Ουρανούπολη” το κρατικό βραβείο διηγήματος το 2009. Ο φιλόλογος και σκηνοθέτης Φώτης Συμεωνίδης γύρισε ένα ντοκιμαντέρ 58 λεπτών με τίτλο «Σ’ αγαπώΕλογοκρίθη, Η αλήθεια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου» που προβλήθηκε με επιτυχία στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2015, σε διάφορα άλλα φεστιβάλ, σε αίθουσες βιβλιοθηκών και από την ΕΡΤ3. Στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «Η γοητεία των δευτερολέπτων» όταν, επιστρέφοντας στη Θεσσαλονίκη, το τραίνο σταματά κοντά στον Αξιό γράφει: «Αυτός ήταν ο τόπος μου, αυτή η θάλασσά μου, αυτή η γλώσσα μου και η γραμμή του αίματος χιλιάδες χρόνια τώρα απ’ τα παράλια της Ιωνίας και της Μαύρης Θάλασσας ως τη μεγάλη πόλη των προσφύγων. Εδώ ήμουν προορισμένος να ζήσω, να γράψω τα βιβλία μου και να πεθάνω. Εδώ βρίσκεται ο πλούτος της ζωής μου, όλοι σχεδόν οι άνθρωποι που αγάπησα, νεκροί και ζωντανοί. Η θάλασσα και τα κάστρα, η κάθε γειτονιά, η κάθε πλατεία και ο κάθε δρόμος σημαίνει κάτι για μένα». Οι λέξεις του φωτίζουν ότι αγαπήσαμε και ότι ονειρευτήκαμε στο χτες, στο σήμερα και στο πάντα αυτής της πόλης. «Όλα μου τα βιβλία, ποιητικά και πεζογραφίας, ακόμη και τα εντελώς φανταστικά, είναι πλημμυρισμένα από Θεσσαλονίκη. Από τη μητρόπολη της μνήμης και της ψυχής», μας λέει ο ποιητής. Λέτε ότι «Όλα μου τα βιβλία, ποιητικά και πεζογραφίας, ακόμη και τα εντελώς φανταστικά, είναι πλημμυρισμένα από Θεσσαλονίκη». Τι είναι αυτό που σας κάνει να αγαπάτε τη Θεσσαλονίκη; Τα χρόνια που έζησα στο Λονδίνο με έκαναν να νιώσω μέσα μου βαθιά τι σημαίνει πατρίδα! Δική μου πατρίδα είναι η Θεσσαλονίκη. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην πυρίκαυστη καρδιά της πόλης. Εδώ βρίσκονται τα παιδικά και τα εφηβικά μου χρόνια, η αγάπη που αξιώθηκα να δώσω και να δεχτώ, οι άνθρωποι που αγάπησα, νεκροί και ζωντανοί! Εδώ έγραψα τα βιβλία μου, εδώ έκανα κάθε τι ωραίο και κάθε λάθος μου. Όλα όσα σημαίνουν κάτι στη ζωή για μένα βρίσκονται σκόρπια στα παρελθόν και στο παρόν αυτής της πόλης και αποτελούν ένα ελάχιστον κομμάτι από τη ζωή της και την ιστορία της.

Μια ποιητική σας συλλογή περιλαμβάνει 32 ποιήματα για τη Θεσσαλονίκη. Υπάρχουν και άλλοι ποιητές και πεζογράφοι που έγραψαν ή γράφουν για τη Θεσσαλονίκη; Υπάρχουν πάρα πολλοί. Πρόσφατα μια ομάδα επτά ποιητών, μεταξύ των οποίων και εγώ, επιμελήθηκε την εκπόνηση ενός ωραίου τόμου με τίτλο «Η Θεσσαλονίκη των Ποιητών - Μια συλλογή ποιημάτων για την πόλη», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ρώμη. Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει περί τα 160 ποιήματα ισάριθμων ποιητών για τη Θεσσαλονίκη, ποιητών που γεννήθηκαν από τα μέσα του 19ου αιώνα ως τα τέλη του 20ου. Χωρίς βέβαια να εξαντλείται ο αριθμός των ποιητών που έγραψαν για τη Θεσσαλονίκη, σε πολλές περιπτώσεις δεκάδες ποιήματα ο καθένας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην πεζογραφία. Η πόλη αυτή αγαπιέται με πάθος και το πάθος αυτό βρίσκει διέξοδο και στη λογοτεχνία. Ποια είναι η εικόνα της ποίησης στη Θεσσαλονίκη του σήμερα σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα; Υπάρχει αξιόλογη συνέχεια στις νεότερες γενιές; Βεβαίως υπάρχει. Γνωρίζω προσωπικά πολλές πολύ αξιόλογες νέες ποιήτριες και νέους ποιητές που με τα πρώτα ένα δύο βιβλία τους έδωσαν σημαντικές υποσχέσεις για το μέλλον. Ένα ποιητικό μέλλον που διαγράφεται εξαιρετικά ευοίωνο για την πόλη μας, όταν μάλιστα και οι παλιότεροι ποιητές βρίσκονται σε μία ακμή. Ποια είναι η λογοτεχνική κίνηση στη Θεσσαλονίκη του κορωνοϊού; Τι πρέπει άλλο να γίνει από πλευράς λογοτεχνών; Η κάθε ομαδική λογοτεχνική εκδήλωση διακόπηκε απότομα περί τα μέσα του περασμένου Μαρτίου. Σταμάτησαν οι λογοτεχνικές εκδηλώσεις, οι παρουσιάσεις βιβλίων, διακόπηκε η λειτουργία των λεσχών ανάγνωσης κ.ο.κ. Μοναδική διέξοδος για τη στοιχειώδη παρουσίαση ενός λογοτεχνικού έργου είναι πλέον το διαδίκτυο, ιδίως το facebook, και, σε κάποιο βαθμό τα λογοτεχνικά περιοδικά, έντυπα και ηλεκτρονικά. Οι ποιητές και οι πεζογράφοι όμως συνεχίζουν να γράφουν και να εκδίδουν βιβλία. Ας μην ξεχνάμε ότι στις περιόδους κρίσης ανθίζει η κάθε μορφή τέχνης και βεβαίως η λογοτεχνία. Για παράδειγμα, εγώ έγραψα το μεγαλύτερο μέρος της νέας ποιητικής μου συλλογής, με τίτλο «Φαντάσματα», κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού μας την άνοιξη. Και συνεχίζω. Αυτό κυρίως πρέπει να κάνουμε όλοι μας, να γράφουμε! Και όταν με το καλό λήξει αυτή η φοβερή πανδημία, πιστεύω ότι θα γίνει μια έκρηξη εκδηλώσεων κάθε μορφής και θα αναβιώσουν με μεγαλύτερη εμβέλεια τα πάντα. ■

| 019

SPEAKNEWS Tεύχος #9 / ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

Δημήτρης

Ι. Μπρούχος

Η αληθινή ποίηση αγγίζει τα κοινωνικά προβλήματα Ο Δημήτρης Μπρούχος είναι ένας σύγχρονος ποιητής, στιχουργός, συγγραφέας και σύμβουλος επικοινωνίας, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Ο λογοτέχνης μιλάει στη SPEAKNEWS για την μακρά πορεία του στο χώρο των γραμμάτων και του πολιτισμού. Συνέντευξη στον Περικλή Βλάχο

43 χρόνια... δρόμος, που συνεχίζεται. Μια «προσωπική» φωνή, με ταυτότητα που απέκτησε από την αγάπη της για τη γλώσσα, «που της δόθηκε ελληνική», όπως χαρακτηριστικά δηλώνει ο Οδ. Ελύτης και που αντρώθηκε μέσα από τα ανυπέρβλητα δημοτικά μας τραγούδια και τους μεγάλους μας ποιητές, που η σύγχρονη παιδεία εγκατέλειψε ξεχασμένους στη σκόνη της απαξίας. Κύριε Μπρούχο, επανειλημμένως έχετε δηλώσει ότι η ποίηση στις μέρες μας, έχει χάσει το πραγματικό της νόημα, ενώ παρατηρούμε μια αύξηση της ποιητικής εκδοτικής παραγωγής στην πόλη μας αλλά και στον τόπο μας γενικότερα. Πού οφείλεται αυτή η αντίφαση κατά τη γνώμη σας; Κατά την άποψή μου, οφείλεται στην ανάγκη που υπαγορεύουν στον άνθρωπο τα πολλά και ποικίλα συμπλέγματα της σύγχρονης βιοτής. Ο εγκλωβισμός σε στερεότυπα, η αμείλικτη υποστήριξη των «πρέπει» έναντι των «θέλω», η αποκαθήλωση των πάσης φύσεως ιδεολογιών, η τάση επιβεβαίωσης, είναι κάποιοι μόνον από τους λόγους που διαμόρφωσαν στον άνθρωπο του συρρικνωμένου «εγώ», τη μεγάλη έκρηξη και ως ευκολότερος τρόπος διαφυγής, ήρθε το γράψιμο. Εφευρέθηκαν και διάφορα «ξωτικά φρούτα» ως μηχανισμός παραγωγής συγγραφέων, με συγκεκριμένη δομή, προσανατολισμό και κατεύθυνση, στον αντίποδα της παραγωγής τεχνοκρατών. Φυσικά, για τους μεγάλους μας Έλληνες συγγραφείς (Αθανασιάδη, Αλαβέρα, Βενέζη, Ζαλοκώστα, Ιορδανίδου, Καζαντζά-

Δημήτρης Ι. Μπρούχος Γεννημένος και μεγαλωμένος στη Θεσσαλονίκη, είναι σύγχρονος Έλληνας ποιητής, στιχουργός, συγγραφέας και σύμβουλος επικοινωνίας, εργαζόμενος ως ανεξάρτητος σύμβουλος, ως διευθυντής παραγωγής ελληνικής δισκογραφίας και ως καλλιτεχνικός διευθυντής πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει συμπληρώσει αισίως 43 χρόνια μέχρι σήμερα (1977-2020) παρουσίας στα ελληνικά γράμματα, καταθέτοντας 26 ποιητικά βιβλία (συλλογών και θεματικής εργογραφίας), υπογράφοντας και τους στίχους σε περισσότερα από 400 τραγούδια που μελοποίησαν γνωστοί συνθέτες (και κάποια ο ίδιος) και ερμήνευσαν δημοφιλείς τραγουδιστές. Βραβεύτηκε κατ’ επανάληψη στο ιστορικό πια Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης (Β' Βραβείο 1994, Γ' Βραβείο 1997), στο οποίο συμμετείχε για πολλά χρόνια και κάποτε

κη, Μυριβήλη, Παπαδιαμάντη, Πρεβελάκη, Σωτηρίου, Τσίρκα, Χάκκα, Χατζή και τόσους άλλους), ούτε λόγος... Βεβαίως και για τους μεγάλους κλασσικούς συγγραφείς (Ντίκενς, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Ουγκώ, Τουαίην κ.ά.), το αυτό... Άραγε αυτοί, πού διδάχτηκαν «δημιουργική γραφή»; «Οικουμενικοί» ορισμοί για την ποίηση Η ποίηση, όπως εμφανίζεται σήμερα τεχνοτροπικά και θεματολογικά, στην πραγματικότητα αντιστρατεύεται τον εαυτό της. Οι «οικουμενικοί» ορισμοί που έδωσαν για εκείνη, σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης του λόγου όπως μεταξύ άλλων ο Μπόρχες «...έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα υφασμένων μεταξύ τους», ο Γιώργος Σαραντάρης «...εκείνος ο εαυτός μας, που δεν κοιμάται ποτέ» ή ακόμα ο Μαλαρμέ «...η γλώσσα μιας κρίσιμης κατάστασης» και ο Ελύτης «...μια πηγή αθωότητας, γεμάτη από επαναστατικές δυνάμεις», σηματοδοτούν τον ρόλο της, αντιδιαστέλλοντάς τον από τη σημερινή εκφορά του. Στις μέρες μας, με τη μεγαλύτερη ευκολία ο καθένας και η καθεμιά που διεκδικούν τον τίτλο του ποιητή και της ποιήτριας, στην πραγματικότητα εξωτερικεύουν ως «πλίνθους και κεράμους ατάκτως…» τα ’σώψυχά τους, νομίζοντας ότι συγκαταλέγονται αυτομάτως στη χορεία των δημιουργών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και στις γενιές του ’80, του ’90 και του 2000 δεν υπάρχουν αξιόλογες φωνές, πολλά υποσχόμενες. Βεβαίως, για τα σπουδαία ονόματα της ποίησης, που αποτέλεσαν τη βάση της ποιητικής μας παιδείας (που ενδεικτικά αναφέρω αλφαβητικά), Τέλλο Άγρα, Γεώργιο Βιζυηνό, Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, Νικηφόρο Βρεττάκο, Γεώργιο Δροσίνη, Ανδρέα Κάλβο, Κώστα

ως μέλος της οργανωτικής επιτροπής. Για την προσφορά του στην τέχνη και τον πολιτισμό, τιμήθηκε με ανώτατα παράσημα και μετάλλια, καθώς και με σημαντικές ελληνικές και διεθνείς διακρίσεις από τον δήμο Θεσσαλονίκης και το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, από πολλούς δήμους της ελληνικής επικράτειας και αντιστοίχως της Κύπρου, τον Σύνδεσμο Εκδοτών και το Κέντρο Πολιτισμού και Βιβλίου Νοτιοανατολικής Ευρώπης, την Εκκλησία της Ελλάδος (Ιερές Μητροπόλεις), τη Δωδεκανησιακή Εκκλησία, την Εκκλησία της Κύπρου (Ιερά Μητρόπολη Ταμασού και Ορεινής), το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα «Παναγία Σουμελά» και από άλλους φορείς.. Είναι τακτικό μέλος της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης (σήμερα μέλος του δ.σ. για 3η θητεία) και της Εθνικής Εταιρίας των Ελλήνων Λογοτεχνών και πλήθους άλλων κοινωνικών, πνευματικών, φιλανθρωπικών και φιλοσοφικών οργανώσεων.

Καρυωτάκη, Κώστα Κρυστάλλη, Λορέντζο Μαβίλη, Σπύρο Ματσούκα, Παύλο Νιρβάνα, Κώστα Ουράνη, Κωστή Παλαμά, Ζαχαρία Παπαντωνίου, Μαρία Πολυδούρη, Μελισσάνθη, Μυρτιώτισσα, Ιωάννη Πολέμη, Λάμπρο Πορφύρα, Άγγελο Σικελιανό, Σωτήρη Σκίπη, Διονύσιο Σολωμό, για τους δικούς μας Θεσσαλονικιούς Μανόλη Αναγνωστάκη, Τάκη Βαρβιτσιώτη, Γιώργο Βαφόπουλο, Χρυσάνθη Ζιτσαία, Ρούλα Παπαδημητρίου, Σαράντο Παυλέα, Γιώργο Στογιαννίδη, Μάριο-Μαρίνο Χαραλάμπους αλλά και για τους Κύπριους αδελφούς μας Κώστα Μόντη, Ευαγόρα Παλληκαρίδη, Κύπρο Χρυσάνθη και πολλούς άλλους, «μικρό το δέμας» των αναφορών... Ίσως και της επιρροής... «Ας μην ξεχνάμε ποτέ, τους βασικούς πυλώνες της ποίησης...» Δυστυχώς, η ποίηση έγινε μόδα και κατέληξε να είναι μια καθαρά προσωπική άσκηση, μια αυτοεξομολόγηση, μια εργώδης αναδρομή σε ανούσια και αδιάφορα ζητήματα ατυχών ερώτων και ανεπίλυτων απωθημένων, χωρίς φαντασία, χωρίς έμπνευση, χωρίς συγκίνηση του αναγνώστη. Συναίσθημα και νόηση διαπλέκονται ασύμμετρα και στερούνται κοινωνικών διαστάσεων. Ο μικρόκοσμος του καθενός μεγεθύνεται, αφήνοντας έξω τα σημαντικά κοινωνικά προβλήματα που μας στοιχίζουν ολοένα την ιδεολογική μας ταυτότητα και την πολιτική μας συνείδηση. Πρωτίστως την «ηθική» μιας μετάβασης από το προσωπικά επωφελές στο γενικά ωφέλιμο, για τις επόμενες γενιές, για την ιστορία της φυλής μας, για τη γνώση του παρελθόντος και για την αποφυγή παλαιών «μοιραίων» λαθών. Ας μην ξεχνάμε ποτέ, τους βασικούς πυλώνες της ποίησης: «Να αφυπνίζει, να υποψιάζει, να ενεργοποιεί, να εκφράζει και εν τέλει να νοηματοδοτεί τη χορεία των λέξεων, στην προοπτική κοινωνικών μηνυμάτων. Άλλωστε αυτή, δεν είναι και η αξία μιας καταγεγραμμένης οφειλής;...» ■

020 |

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΗΤΑΣ

Το θέατρο αποτελεί συνάντηση ανθρώπων και ιδεών

Ο Γρηγόρης Μήτας ηθοποιός, σκηνοθέτης και δάσκαλος υποκριτικής ερμηνεύει, σκηνοθετεί, διδάσκει κι έχει σταθερή και πολυετή παρουσία στη θεατρική Θεσσαλονίκη και ευρύτερα στο ελληνικό καλλιτεχνικό «γίγνεσθαι». Ιδρυτής του Θεάτρου Φλέμινγκ, όπως χαρακτηριστικά λέει ο ίδιος, πήρε έναν χώρο που ήταν «ερείπιο» και τον μετέτρεψε σε κυψέλη πολιτισμού και θεατρικού πειραματισμού, αναζήτησης και συνάντησης ανθρώπων και ιδεών. Το Θέατρο Φλέμινγκ διαθέτει αίθουσα θεάτρου και θεατρικό Εργαστήρι για όλες τις ηλικίες και στα 22 χρόνια ιστορίας του έχει να επιδείξει πλούσια καλλιτεχνική δράση και πολλές ενδιαφέρουσες παραστάσεις για ενήλικες, εφήβους και παιδιά. Συνέντευξη στον Περικλή Βλάχο

Κύριε Μήτα τι είναι το θέατρο για σας; Το θέατρο είναι για μένα μια διέξοδος να διοχετεύω τη δημιουργικότητά μου, αλλά και να αποδεικνύω κάθε φορά στον εαυτό μου ότι θα τα καταφέρω και μάλιστα με το δύσκολο τρόπο. Για μένα το θέατρο είναι ένας τρόπος δουλειάς, που δεν αφορά αποκλειστικά στο ίδιο το θέατρο, αλλά κυρίως τη ζωή. Το θέατρο δεν το κάνουμε από περίσσευμα δύναμης ή ασχολούμαστε μ’ αυτό επειδή έτσι μας αρέσει. Ασχολούμαστε επειδή μας επαναφέρει στη ζωή. Μας ενδιαφέρει περισσότερο τι αποκομίζουμε σε εμπειρίες, για να μπορούμε να επανέλθουμε μέσα από την τέχνη στη ζωή. Κι αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να κοστολογηθεί. Είναι ανεκτίμητο, όπως και η ίδια η ζωή. Μέσα από το θέατρο, αυτή την ανοιχτή διαδικασία επικοινωνίας, προσπαθούμε να αλλάξουμε όχι μόνον τη δική μας ζωή αλλά και των άλλων. Συνύπαρξη, όραμα, όνειρα, πάθος, δράση είναι τα μόνα «όπλα» για να επιβιώσουμε, ακόμα, και στα χρόνια του κορωνοϊού. Γι’ αυτό και προσέχουμε, ακολουθούμε το πρωτόκολλο, για να είμαστε ασφαλείς.

Υπήρξαν σταθμοί στη θεατρική σας διαδρομή; Σταθμοί υπήρξαν πολλοί στη διαδρομή μου. Είχα την τύχη να συμμετέχω σε σπουδαία έργα του κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου, σε σημαντικές παραστάσεις σε Ελλάδα κι εξωτερικό μέσα από τη θητεία μου, ως ηθοποιός στο ΚΘΒΕ. Θεωρώ, ωστόσο, πως όλη αυτή η διαδρομή με οδήγησε στη δημιουργία του δικού μου θεατρικού χώρου, στη δική μου... Ιθάκη, στη δημιουργία του Θεάτρου Φλέμινγκ. Ποια ήταν η αφορμή ή η ανάγκη που σας οδήγησε να αποκτήσετε την δική σας θεατρική «στέγη»; Κατά τη γνώμη μου η ομορφιά του θεάτρου γεννιέται πηγαία από την ανάγκη μιας πόλης και κάποιων ανθρώπων, να δώσουν ένα νόημα με την τέχνη τους, να γίνουν δημιουργικοί και καλύτεροι άνθρωποι. Εγώ, παρόλο που υπήρξα ηθοποιός του ΚΘΒΕ για πολλά χρόνια, πιστεύω ότι η τέχνη δεν άνθισε ποτέ, όταν αφέθηκε αποκλειστικά στην πολιτεία να την διαχειριστεί. Έτσι, οραματίστηκα και ίδρυσα το Θέατρο Φλέμινγκ, μαζί με την Καρίνα Ιωαννίδου, και μάλιστα χωρίς καμία επιχορήγηση, από την ανάγκη μας και μόνον να επικοινωνήσουμε με τους ανθρώπους γύρω μας, να δώσουμε ευκαιρίες σε καλλιτέχνες με νέους τρόπους σκέψης και «φρέσκιες» ιδέες, να παρουσιάσουμε τη δουλειά τους, να συστήσουμε στο κοινό νέα έργα, κυρίως ελληνικά -που κανένας δεν εμπιστεύονταν- να παρακινήσουμε κι άλλους να μοιραστούν μαζί μας την ομορφιά του νέου και του εναλλακτικού. Εκεί, με καλλιτεχνική ανεξαρτησία, έχουμε τη χαρά και την ελευθερία, να επιλέγουμε έργα, συντελεστές, ηθοποιούς, αλλά και

νέα παιδιά που θέλουν να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους. Έτσι, αυτό το Θέατρο τώρα πια ανήκει στη πόλη και πλαισιώνεται από άξιους ηθοποιούς και συνεχιστές του οράματος μας, όπως είναι η Χριστίνα Μαγκάκη, ένα ιδιαίτερα ταλαντούχο και χαρισματικό πλάσμα. Είναι ευτυχία για μας, να μοιραζόμαστε μαζί τους, τη μαγεία του θεάτρου. Το Θέατρο Φλέμινγκ, είναι ένα πραγματικό στολίδι για την πόλη, και ακόμη, και υπό τις παρούσες συνθήκες, θα συνεχίσει αταλάντευτα την πορεία του. Τώρα, όμως, τις δύσκολες αυτές ώρες, πρέπει και η πολιτεία να σταθεί δίπλα στα μικρά θέατρα, όπως το Φλέμινγκ που διαθέτουν υποδομή, εγκαταστάσεις και έχουν αδιάλειπτη παρουσία ετών και να τα στηρίξει με έργα και όχι με λόγια. Αν θα έπρεπε να επιλέξετε μεταξύ ηθοποιού και σκηνοθέτη, τι θα επιλέγατε; Δεν τα ξεχωρίζω αυτά τα δύο, γιατί έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές. Απλά το ένα συμπληρώνει το άλλο. Είναι, ωστόσο, δύο διαφορετικές λειτουργίες. Αυτό που με ενδιαφέρει πιο πολύ, είναι το θέατρο σε σχέση με τον κόσμο και η ομαδικότητα. Θέλω να μπορώ να «συνομιλώ» μαζί τους, να προτείνω νέες ιδέες και να ψάχνω μέσα από τις λέξεις και τα συναισθήματα, την αλήθεια και την ομορφιά. Μετά από τόσα χρόνια θεατρικής εμπειρίας ανακαλύπτετε καινούργια πράγματα στο θέατρο ή αναθεωρείτε πιο παλιά; Πάντα! Κάθε φορά προσαρμόζω στο θέατρο τα νέα στοιχεία που ανακάλυψα κι ανακαλύπτω συνεχώς στη διαδρομή μου. Αυτό με βοηθάει να εξελιχθώ ως

άνθρωπος, αλλά και ως σκηνοθέτης και ηθοποιός. Είμαι πάντα «ανοιχτός» στο να μάθω ακόμη κι από τον νεότερο και άπειρο ηθοποιό. Δεν είμαι εγωιστής στο θέατρο. Τι είναι επιτυχία για εσάς; Όταν από τη σκηνή βλέπεις το κοινό να ανταποκρίνεται και να συμμετέχει σε όσα διαδραματίζονται επί σκηνής. Όταν καταλαβαίνεις ότι η παράσταση «αγγίζει» τους θεατές, τους συγκινεί και τους δίνει τροφή για σκέψη -είτε πρόκειται για δράμα είτε για κωμωδία. Αυτό για μένα είναι επιτυχία! Και πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανταμοιβή που μπορεί να έχει ένας καλλιτέχνης. Τι συμβουλή θα θέλατε να δώσετε στους νέους ηθοποιούς που τώρα ξεκινάνε την πορεία τους στο θέατρο; Να ξεκινήσουν μόνον, αν είναι αποφασισμένοι χωρίς να αναρωτιούνται αν ακολουθούν το σωστό δρόμο. Όποιος έχει επιφυλάξεις, ή ονειρεύεται μόνον δόξα και χρήμα, να είναι βέβαιος ότι αυτά δεν θα τα βρει στο θέατρο. Η δουλειά μας χρειάζεται αντοχές, γερό στομάχι και το κυριότερο χρειάζεται διαθεσιμότητα και απόφαση να «βουτήξει» κανείς στα βαθιά και να ξεδιπλώσει χωρίς φόβο αλλά με πάθος το ταλέντο του, να καταθέσει την δική του ομορφιά, τη δική του αλήθεια! ■

Γρηγόρης Μήτας Γεννήθηκε στην Καβάλα και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε υποκριτική σε ανώτερη Δραματική Σχολή στην Ελλάδα και σκηνοθεσία στην Αγγλία. Παρακολούθησε σεμινάρια κουκλοθέατρου ως εκπρόσωπος του Κ.Θ.Β.Ε., στη Βάρνα της Βουλγαρίας. Στη μακρόχρονη πορεία του στο ΚΘΒΕ ερμήνευσε σημαντικούς ρόλους. Δούλεψε στο θέατρο με μερικούς από τους σημαντικότερους Έλληνες σκηνοθέτες σε έργα ξένου και ελληνικού ρεπερτορίου, καθώς και αρχαίου δράματος. Δίδαξε θέατρο και σκηνοθέτησε στο θεατρικό τμήμα του δήμου Σταυρούπολης, στη Νομική και τη Φυσικομαθηματική Σχολή του ΑΠΘ. Συνολικά σκηνοθέτησε περισσότερα από 50 έργα. Τιμήθηκε με βραβείο σκηνοθεσίας στον πανελλήνιο διαγωνισμό της Ιθάκης (1981), με βραβείο κοινού στα kulturovraveia (2015) και είχε πολλές ακόμα διακρίσεις στο χώρο της σκηνοθεσίας.

ΘΕΑΤΡΟ ΦΛΕΜΙΝΓΚ

ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΗΛΙΚΙΕΣ Πληροφορίες: Τ. 2310 812000 www.theatre-fleming.gr/View.php?labid=2

Μιχάλης Παππούς

| 021

Ο «πρύτανης» των φωτορεπόρτερ «Την περπάτησα πάρα πολύ την πόλη για να δώσω τις εικόνες στον κόσμο της» Όταν μιλάμε σήμερα για φωτορεπορτάζ στη Θεσσαλονίκη το μυαλό μας δεν πάει πουθενά αλλού παρά μόνο στον καλλιτέχνη φωτογράφο, τον πρύτανη του φωτορεπορτάζ Μιχάλη Παππού, το όνομα του οποίου είναι συνδεδεμένο με όλες σχεδόν τις πολιτικές, αθλητικές, καλλιτεχνικές, και όχι μόνο, στιγμές της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας. Συνέντευξη στον Περικλή Βλάχο

Σ

υναντήσαμε τον Μιχάλη Παππού και είχαμε μαζί του μια ιδιαίτερη και ενδιαφέρουσα συζήτηση για την πορεία του στο χώρο της φωτογραφίας, την μαγεία της τέχνης του, τα γεγονότα που έζησε και τον συγκλόνισαν αλλά και την πόλη της Θεσσαλονίκης.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τον Μιχάλη Παππού; Μιλήστε μας για την πορεία σας στον χώρο της φωτογραφίας και του φωτορεπορτάζ... Είμαι 75 τώρα, και από 10 χρονών είμαι σε αυτή τη δουλειά. Με την έννοια, ότι μόλις τέλειωσα την Τετάρτη τάξη του δημοτικού, πήγα στο φωτογραφείο και δούλευα τα καλοκαίρια. Αυτό συνέβαινε και κατά την υπόλοιπη σχολική εκπαίδευσή μου. Από το 1959 είμαι επαγγελματίας φωτογράφος, με τη βούλα! Είδα όλες τις φάσεις της εξέλιξης της φωτογραφίας και της δουλειάς μου. Θα πρέπει να σας πω μάλιστα, πως στο πρώτο φωτογραφείο στο οποίο εργαζόμουν τα αρνητικά τότε ήταν γυάλινα και τα περισσότερα, όπως αυτά από τις φωτογραφίσεις γάμων, ήταν σε μέγεθος Α4, ενώ ορισμένα που ήταν για πορτραίτα ήταν το μισό μέγεθος, δηλαδή το Α5, όπως το λένε. Τι σας έσπρωξε να ασχοληθείτε με την φωτογραφία; Υπάρχει κάποιο γεγονός ή πρόσωπο που σας επηρέασε προς αυτή την κατεύθυνση; Εκείνα τα χρόνια για να έχουμε μια απασχόληση τα καλοκαίρια, οι γονείς

μάς έστελναν όλους τους πιτσιρικάδες και δουλεύαμε και παίρναμε και κανένα χαρτζιλίκι. Εμένα με πήγε ο αδερφός μου ο οποίος ήταν ο μέντορας μου -και δούλευε ήδη στη φωτογραφία- αρχικά σε ένα κουρείο για να ξεσκονίζω τους πελάτες και να παίρνω πουρμπουάρ. Δεν μου “έκατσε”, όμως, εκεί και μετά με πήγε στο φωτογραφείο στο οποίο ήταν και αυτός. Όλα αυτά στις Σέρρες. Το ιστορικό φωτογραφείο λέγεται “Φώτο Πέννα”. Από εκεί ξεκίνησα. Έτος ίδρυσης 1918! Υπάρχει ακόμη! Στη Θεσσαλονίκη ήρθα το 1963 με την προτροπή του αδερφού μου ο οποίος ήταν εφτά χρόνια μεγαλύτερος από μένα και ήταν ήδη φωτογράφος και αγοράσαμε την επιχείρηση “Φώτο Κρυστάλ” στη Χαριλάου. Πώς θα χαρακτηρίζατε την σχέση σας με την Θεσσαλονίκη και τους ανθρώπους της; Εξαιρετική! Εδώ ενηλικιώθηκα, γιατί όταν ήρθα 18 χρονών από τις Σέρρες ήμουν παιδί ουσιαστικά. Εδώ έκανα φίλους, όσο ήταν δυνατό αυτό με την ενασχόληση μου με την φωτογραφία. Γιατί, εμείς, επειδή δουλεύουμε Σαββατοκύριακα, Πάσχα, Χριστούγεννα κτλ έτσι δεν κολλάμε στις παρέες. Άρα, έχουμε εκατοντάδες γνωστούς, αλλά φίλους σχεδόν ούτε έναν. Ήταν και κάπως δύσκολα τότε, γιατί τα πρώτα χρόνια είχαμε την ασπρόμαυρη φωτογραφία και έτσι έμενα πάρα πολλές ώρες στο σκοτεινό θάλαμο. Σε τέτοιο σημείο που ταυτίστηκα με ένα τραγούδι του Πάνου Γαβαλά που δεν ήταν βέβαια γραμμένο για τους φωτογράφους, αλλά μου ταίριασε εμένα. Ήταν ένας στίχος που έλεγε «ο ήλιος βγαίνει για όλους και όμως εγώ απ’ τα σκοτάδια ποτέ δεν θα

βγω»! (γελάει) Πολλά και δημιουργικά χρόνια πέρασα μέσα στο σκοτεινό θάλαμο! Καλά ήταν! Ήταν θετική ή αρνητική για εσάς η μετάβαση της φωτογραφίας στην ψηφιακή εποχή; Σίγουρα θετική! Διορθώθηκαν του κόσμου τα πράγματα. Αλλά οι φωτογράφοι, έγιναν πένητες. Λόγω των κινητών τηλεφώνων, όλοι πια είναι φωτογράφοι. Πού κρύβεται η μαγεία στην τέχνη της φωτογραφίας; Τι είναι αυτό που συνεχίζει να σας προκαλεί, μετά από όλες αυτές τις δεκαετίες στο χώρο; Τώρα ασχολούμαι με την τοπιογραφία. Μου αρέσει η φύση, η ανατολή, η δύση, οι γλάροι, τα ωραία απογευματινά που δύει ο ήλιος στη πόλη, ιδιαίτερα το χειμώνα που έχει καταπληκτικά χρώματα. Ποια θεωρείτε την καλύτερη και ποια την χειρότερη στιγμή στην επαγγελματική σας πορεία; Κοιτάξτε, έκλαψα δύο φορές στην καριέρα μου. Την πρώτη φορά όταν μπήκα στο σκοτεινό θάλαμο 10 χρονών παιδί, σε ένα χώρο 2,5Χ2,5 το πολύ, μέσα στο κατακαλόκαιρο και με πάρα πολλή ζέστη και τρεις άντρες γυμνοί από τη μέση και πάνω εργάζονταν εκεί. Και λέω, “τι ζητάω εδώ εγώ”, και έβαλα τα κλάματα. Και μια άλλη φορά όταν φωτογράφισα έναν αυτόχειρα, ο οποίος έπεσε από το πανεπιστήμιο, γιατί είχε σκοτώσει μια κοπέλα και αυτοτιμωρήθηκε. Και αυτό έγινε αφορμή η εφημερίδα “Θεσσαλονίκη” της εποχής εκείνης, στις 6 Απριλίου το 1971, το θυμάμαι πάρα πολύ καλά, να αλλάξει την πρώτη της σελίδα και έβαλε τη φωτογραφία που πέφτει αυτός από το το παλιό κτίριο της Φιλοσοφικής. Τότε η εφημερίδα έβγαινε σε μεγάλο μέγεθος, όχι tabloid. Εγώ, επειδή υπήρχε

απαγορευτικό από την αστυνομία και την πυροσβεστική να προσεγγίσουμε, είχα την πρόνοια να πάω στην οδό Μελενίκου και με ένα τριακοσάρη φακό, να τον «πιάσω» στον αέρα. Και αυτό θεώρησε η εφημερίδα, ότι πρέπει να το “κάνει” πρώτη σελίδα. Και η φωτογραφία κάλυπτε όλο το πρωτοσέλιδο. Πήγα, λοιπόν, στο σκοτεινό θάλαμο για να την τυπώσω και με έπιασαν τα κλάματα... Λέω, κοίταξε, αφαίρεσε ζωή, έχασε τη ζωή του νέος άνθρωπος, 25 χρονών! Αυτές τις δυο στιγμές θυμάμαι που με συγκίνησαν. Έχετε εκδώσει ένα βιβλίο για την ποδοσφαιρική ομάδα του ΠΑΟΚ της δεκαετίας του ’70. Ποιοι ήταν οι λόγοι για αυτή την εκδοτική κίνηση; Έχετε σχέδια και για άλλα βιβλία στο μέλλον; Η ιδέα για την έκδοση αυτού του βιβλίου ήταν του Κώστα Μπλιάτκα και είχαμε ως σύμβουλο έκδοσης τον Κούλη Αποστολίδη ο οποίος έπαιζε σε εκείνη την ομάδα! Ο Κώστας Μπλιάτκας, λοιπόν, με ώθησε -και να είναι καλά- και συνεργαστήκαμε για να εκδώσουμε το βιβλίο αυτό. Και τώρα θα ετοιμάσουμε τον πολιτικό Παππού, πάλι, μάλλον, της περιόδου εκείνης, γιατί η ασπρόμαυρη εικόνα μας αρέσει περισσότερο από την έγχρωμη. Στις τελευταίες δημοτικές εκλογές ήσασταν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με το συνδυασμό του Νίκου Ταχιάου. Τι θα αλλάζατε σήμερα στην πόλη της Θεσσαλονίκης; Δεν μου έρχεται κάτι να σας απαντήσω. Αλλά σίγουρα εάν ήμουν δημοτικός σύμβουλος θα είχα άποψη, γιατί είμαι ένας ταξιδευτής σε αυτή την πόλη, την περπάτησα πάρα πολύ για να δώσω τις εικόνες στον κόσμο της πόλης. Νομίζω όμως ο Ζέρβας κινείται καλά. ■

022 |

Καμάρες στην ΚΑΒΑΛΑ

Γράφει ο Bill Siscoglou

Το εντυπωσιακό μεσαιωνικό υδραγωγείο που άλλαξε την αναπτυξιακή πορεία της Καβάλας

Ο

ι Καμάρες αποτελούν το πιο αναγνωρίσιμο και φωτογραφημένο μνημείο της Καβάλας. Δεσπόζουν επιβλητικά από το 1530 στην ανατολική πλευρά της πόλης. Είναι ένα αξιοθέατο με πολλούς συμβολισμούς για τους ντόπιους αφού τα παλιότερα χρόνια, πριν την ανάπτυξη και την εξάπλωση της πόλης, τη χώριζε κυριολεκτικά στα δυο. Ωστόσο, στην πραγματικότητα οι Καμάρες αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα και χρηστικότερα έργα της οθωμανικής περιόδους, αφού κατάφερε να μεταφέρει νερό από το βουνό και να υδροδοτήσει έτσι την χερσόνησο της Παναγίας, την παλιά πόλη της Καβάλας, που μέχρι τότε ήταν ένας άνυδρος τόπος. Το επιβλητικό τοξωτό υδραγωγείο κατασκευάστηκε για να γεφυρώσει το χαμηλό μέρος που χωρίζει τη χερσόνησο της Παναγίας από τα απέναντι υψώματα. Έτσι το νερό που έφτανε στην πόλη, συγκεντρωνόταν σε με-

γάλη δεξαμενή και από εκεί διοχετευόταν στις δημόσιες κρήνες, στις δεξαμενές, στα λουτρά και στα ιδρύματα της πόλης. Οι Καμάρες είναι το τελευταίο τμήμα ενός τεράστιου υδραγωγείου της πρώτης περιόδου της τουρκοκρατίας. Στις αρχές του 16ου αιώνα η άνυδρη χερσόνησος της Παναγίας υδροδοτήθηκε με τα νερά που πηγάζουν από την περιοχή του βορινού οικισμού της Παλιάς Καβάλας. Το νερό διοχετευόταν στην πόλη μέσω ενός κτιστού επίγειου αγωγού μήκους 6,5 χιλιομέτρων. Ο υδραγωγός ξεκινούσε από πηγή που βρίσκεται σε υψόμετρο 400 μ. και είναι γνωστή ως «μάνα του νερού», κατά τη διαδρομή του ακολουθούσε συνεχώς την κλίση του εδάφους και στις ρεματιές που διέκοπταν την πορεία του, περνούσε πάνω από πέντε πέτρινες υδατογέφυρες, που είχαν κτιστεί γι’ αυτό το σκοπό. Για την εποχή τους οι Καμάρες αποτελούσαν ένα τεχνικό έργο τεραστίων διαστάσεων που άλλαξε ριζικά την αναπτυξιακή προοπτική της Καβάλας και την μεταμόρφωσε. Ένα έργο που ήταν ορατό από κάθε γωνιά της πόλης. Δέσποζε στο αστικό τοπίο και εντυπωσίαζε τον επισκέπτη με τον όγκο του και την κατασκευή του. Οι Καμάρες, ως κατασκευαστικό έργο αποδίδεται στον ιμπραήμ πασά, βεζίρη του σουλτάνου Σουλεϊμάν του Νομοθέτη. Κτίστηκαν μεταξύ 1520-1530, περίοδο κατά την οποία κατασκευάστηκαν στην Καβάλα μεγάλα έργα υποδομής, που αποσκοπούσαν στην ανασυγκρότηση της πόλης, μετά την καταστροφή του 1391 και τη μακρά περίοδο εγκατάλειψης του οικισμού. Για πολλά χρόνια ωστόσο το μνημειώδες αυτό κτίσμα δεν είχε τύχει της ανάλογης συντήρησης. Παρήγορο είναι το γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία, τόσο η Εφορεία Αρχαιοτή-

των Καβάλας, όσο και ο Δήμος Καβάλας υλοποιούν ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη συντήρηση του μνημείου και την ανάπλαση του περιβάλλοντα χώρου.

Το μουσείο προσφυγικού ελληνισμού Δίπλα στις Καμάρες βρίσκεται σήμερα το μουσείο προσφυγικού ελληνισμού που μπορεί να επισκεφθεί κάποιος και να θαυμάσει τα πλούσια εκθέματα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας που έφεραν μαζί τους, όταν αναγκάστηκαν να φύγουν από τις πατρογονικές τους εστίες, αλλά και να ενημερωθεί για τις δυσκολίες του Μικρασιατικού Ελληνισμού στην προσπάθεια του να δημιουργήσει νέες πατρίδες στη μητέρα Ελλάδα.

Τα «εντοιχισμένα» σπίτια Έκπληξη και εντύπωση προκαλούν επίσης τα μικρά τετραγωνισμένα σπίτια που βρίσκονται στη βορειοανατολική μεριά του παλιού υδραγωγείου και μοιάζουν να είναι σχεδόν «εντοιχισμένα» στη βάση των τόξων από τις Καμάρες. Τα παλιά αυτά αυτοσχέδια κτίσματα αποτελούν πολιτισμικά στοιχεία για το πώς ήταν δομημένη η πόλη τον προηγούμενο αιώνα.

Ο μαρμάρινος λέοντας Μπροστά από τις Καμάρες μέχρι σήμερα ακόμα δεσπόζει ο μαρμάρινος λέοντας που για πάρα πολλά χρόνια αποτελούσε το ηρώο της πόλης και στη βάση του αναγράφονται τα ονόματα των Καβαλιωτών που έχασαν τη ζωή τους στους διαφόρους πολέμους. Κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής οι Βούλγαροι στρατιώτες το ξήλωσαν και το πέταξαν στη θάλασσα. Μετά την απελευθέρωση οι πολίτες το ανέσυραν από το βυθό της θάλασσας, το συντήρησαν εκ νέου και το τοποθέτησαν στη σημερινή του θέση. ■

Η Κινέζικη και η Κορεάτικη γλώσσα προσελκύουν το ενδιαφέρον των νέων!

Η γνώση της Κινεζικής γλώσσας δίνει προβάδισμα σε μία επαγγελματική συνέντευξη

Συνέντευξη στην Μαριάννα Λαζάρου

Η

Κινέζικη γλώσσα και φιλοσοφία εδώ και χρόνια έχουν προσελκύσει έντονα το ενδιαφέρον των Ελλήνων. Το ίδιο όμως και η Κορεάτικη γλώσσα, που χρόνο με το χρόνο επίσης προσελκύει το ενδιαφέρον των Ελλήνων και ειδικότερα των εφήβων. Που οφείλεται αυτό το έντονο ενδιαφέρον; Δύο από τις καθηγήτριες του Κέντρου Ξένων Γλωσσών SPEAK, η Lizzie από την Κίνα και η Shok Hee από τη Νότια Κορέα, μιλάνε για την αγάπη που δείχνουν οι μαθητές τους για τις γλώσσες της Άπω Ανατολής, τους τρόπους με τους οποίους ανακαλύπτουν την ομορφιά των δύο αυτών γλωσσών οι Έλληνες, και τα κέρδη που αποκομίζει κανείς μιλώντας σήμερα στην Ελλάδα και την Ευρώπη Κινέζικα και Κορεάτικα.

Με ένα

κλικ

ακούτε μουσική απ' όλο τον ΚΟΣΜΟ

SPEAKRADIO.GR

| 023

Η

κυρία Yang Yunli διδάσκει τη μητρική της γλώσσα, τα Κινέζικα ως δεύτερη γλώσσα τα τελευταία τρία χρόνια. Η διαδρομή της ξεκινά από την πόλη Guangdong της Κίνας, για να βρεθεί το 2014 στην Ελλάδα, όπου ζει μέχρι σήμερα μαζί με τον Έλληνα σύζυγό της και τον τετράχρονο γιο τους, ο οποίος έχει την τύχη να μεγαλώνει με επιρροές και από τις δύο κουλτούρες! Η Lizzie, όπως επίσης την αποκαλούμε, πέρα από την επίσημη διάλεκτο της Κίνας, τα Μανδαρίνικα, μιλάει, επίσης, Καντονέζικα, Αγγλικά και Ελληνικά. Μάλιστα, το μεταπτυχιακό της επικεντρώνεται στη μετάφραση μεταξύ Κινεζικών και Αγγλικών. Όπως λέει η ίδια, από την αρχή αγάπησε τη διδασκαλία της μητρικής της γλώσσας στους Έλληνες σπουδαστές, αφού το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή να κατανοήσει και η ίδια καλύτερα τη δική της γλώσσα. Ταυτόχρονα, αντλεί μεγάλη ικανοποίηση και χαρά βλέποντας την προσπάθεια που καταβάλλουν οι μαθητές της, εν μέσω όλων των άλλων καθημερινών τους υποχρεώσεων, και την πρόοδο που σημειώνουν στην εκμάθηση της «πιο δύσκολης γλώσσας του κόσμου». Τι είναι, όμως, αυτό που κάνει τα Κινέζικα τόσο συναρπαστικά; «Σίγουρα πολλοί σπουδαστές γοητεύονται από το σχηματισμό και την πολυπλοκότητα των κινεζικών χαρακτήρων», πιστεύει η Lizzie. «Κάποιοι από αυτούς θυμίζουν περισσότερο σκίτσα, παρά γραφή, αφού μοιάζουν με τα αντικείμενα που εκφράζουν. Τα ιδεογράμματα, από την άλλη, συνδυάζουν δύο νοήματα, για να αποδώσουν

ένα νέο. Όλα αυτά μας δίνουν μία εικόνα για το πώς κατέγραφαν τις σκέψεις τους οι άνθρωποι της αρχαίας Κίνας πριν από 4.000 χρόνια». Κι αν τα Κινέζικα έχουν πλούσιο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον αυτής της γλώσσας φαντάζει εξίσου ενδιαφέρον. «Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι κινεζικές επενδύσεις στην Ελλάδα, έπειτα και από την εφαρμογή του Belt and Road Initiative της κινεζικής πρωτοβουλίας για ενίσχυση της εμπορικής συνεργασίας μεταξύ των χωρώνμελών. Επομένως, η γνώση της κινεζικής γλώσσας σε ένα καλό επίπεδο μπορεί να δώσει προβάδισμα σε μία επαγγελματική συνέντευξη και να καταστήσει τον εργαζόμενο σημαντικό κεφάλαιο ειδικά σε επιχειρήσεις που έχουν εταίρους στην Κίνα». Όσοι αποφασίζουν να μάθουν τη γλώσσα, είναι πιθανό να δυσκολευτούν με τους τέσσερις τόνους που χρησιμοποιούνται στα Κινεζικά για την προφορά των χαρακτήρων. «Για πολλούς, ένας διάλογος ακούγεται σαν μουσική σύνθεση, με τέσσερα κλειδιά που εναλλάσσονται σε συχνότητα με τρόπο μυστηριώδη. Σίγουρα χρειάζεται πολλή εξάσκηση στο ακουστικό κομμάτι, ίσως μάλιστα κάποιος πρέπει να ξεκινήσει να ακούει κινεζικά πριν ακόμα ξεκινήσει συστηματικά μαθήματα. Μια καλή ιδέα είναι οι κινεζικές σειρές, τα περίφημα K-Dramas. Μόλις εξοικειωθεί ο μαθητής στους τόνους και τη φωνητική, πρέπει να συνεχίσει την εξάσκηση με το να διαβάζει δυνατά και επαναλαμβανόμενα τις ασκήσεις του βιβλίου του. Η τήρηση ενός προγράμματος με συχνές επαναλήψεις είναι το 'κλειδί' και για την απομνημόνευση των κινεζικών χαρακτήρων. Ένας καλός στόχος είναι να αφιερώνει κανείς τουλάχιστον μία ώρα κάθε ημέρα για διάβασμα. Άλλωστε, μόλις κατακτήσουμε τους βασικούς χαρακτήρες, γίνεται πολύ ευκολότερο να συνεχίσουμε, αφού πολλοί χαρακτήρες έχουν κοινά σημεία μεταξύ τους», καταλήγει η Lizzie. ■

Η Κορεατική γλώσσα βοήθησε τη χώρα να ηγηθεί στην πληροφορική, τις τηλεπικοινωνίες, την αυτοκίνηση

Η

κυρία Sook Hee Kim έχει σπουδάσει Κορεατική Φιλολογία και Λογοτεχνία, ενώ πρόσφατα απέκτησε και το μεταπτυχιακό της στη Δημιουργική Γραφή. Η ενασχόλησή της με την κορεατική γλώσσα δε σταματά ποτέ, καθώς συνεχίζει να παρακολουθεί τακτικά προγράμματα πάνω στην κορεατική λογοτεχνία και την ψυχολογία. Ζει με την οικογένειά της στη Θεσσαλονίκη από το 1998, με αφορμή την απόφαση του συζύγου της να σπουδάσει στη Θεολογική Σχολή και 22 χρόνια μετά, νιώθει την Ελλάδα σα δεύτερο σπίτι της. Η κυρία Sook Hee δίδασκε επί σειρά ετών σε σχολεία στην πατρίδα της, όμως για πρώτη φορά ένιωσε ότι δίδαξε σαν ξένη γλώσσα τα Κορεατικά όταν άρχισε να κάνει μαθήματα στα παιδιά της, ώστε να εξοικειωθούν με τη μητρική τους γλώσσα. Σταδιακά άρχισε να γνωρίζει Έλληνες σπουδαστές, οι οποίοι ήθελαν να διδαχθούν, επίσης, την κορεατική γλώσσα, κυρίως λόγω της επαφής τους με την κορεατική τέχνη, όπως τα K-Dramas, ταινίες και μουσική. «Η Κορεατική γλώσσα είναι χαρακτηριστική για την πρακτικότητά της, η οποία βοήθησε τη χώρα να ηγηθεί στους τομείς της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών και της αυτοκίνησης. Το αλφάβητό της αποτελεί μία επινόηση του King Sejong πριν από περίπου πεντακόσια χρόνια. Έως τότε, για τη γραφή χρησιμοποιούνταν κινέζικοι χαρακτήρες, όμως πολλοί άνθρωποι της εποχής δε γνώριζαν πώς να γράψουν και να διαβάσουν τα κινέζικα σύμβολα». Η κυρία Sook Hee διαπιστώνει πως οι σπουδαστές της

έχουν ανοιχτή την καρδιά και το μυαλό τους προς τον κόσμο. Η τέχνη, το φαγητό και η γενικότερη κουλτούρα της Κορέας είναι μερικοί από τους λόγους που θέλουν να μάθουν τη γλώσσα. Για την ίδια, αυτό είναι ένα θαύμα! «Εκτός από τον πλούσιο πολιτισμό της χώρας, η κορεατική γλώσσα εκφράζει και το γρήγορο ρυθμό ζωής των πολιτών -οι Κορεάτες τείνουν να εργάζονται και να μελετούν εντατικότερα σε σχέση με άλλους λαούς. Κάποιος που μαθαίνει τη γλώσσα σύντομα θα καταλάβει πώς μία μικρή χώρα της Ασίας κατάφερε να αποκτήσει ξαφνικά τόσο μεγάλη δημοφιλία». Μάλιστα, η καθηγήτριά μας πιστεύει ότι ανάλογη πορεία μπορεί να ακολουθήσει και η Ελλάδα. «Όπως κάθε γλώσσα, έτσι και τα Κορεάτικα απαιτούν συχνή έκθεση και επανάληψη. Στο διαδίκτυο μπορεί να βρει κανείς πλήθος πληροφοριών, όπως ταινίες, K-Dramas, συνταγές μαγειρικής, μουσική ώστε να ξεκινήσει να γράφει και να επαναλαμβάνει τους στίχους και τους διαλόγους. Καλό είναι να κρατά και ένα ξεχωριστό σημειωματάριο όπου θα συγκεντρώνει όλες τις λέξεις που συναντά». ■