Flimkien Ġunju 2014

Numru 115

Newspaper Post

Ġunju 2014 |

3 Editorjal 4 Il-kelma tal-Arċisqof 4 Żmien ir-Rivoluzzjonijiet 6 Iddaħħalniex fit-tiġrib 7 Imbasta jitqarbnu! 9 Il-Martirju ta’ Frans 10 The prison in your heart 13 X’qed jaraw fuq l-internet?

14 Il-kwalifika li kelli bżonn 18 Jien biss ċiklista 19 Bżonn ta’ ħbieb ġenwini? 21 Ittri mill-Qarrejja 23 Parroċċi Maltin: Ta’ Xbiex 26 Chron’s & Colitis 27 Logħob 29 L-Eżami 30 Build me a son

Irbaħ Vodafone Smart Android Kompetizzjoni: paġna 13

BSL

Britannia Tours … your holiday starts here!

Lourdes 4 Full Days 14-19 July, 28 July - 2 August, 11-16 August, 25-30 August 5 Full Days 4-10 July, 18-24 July, 1-7 August, 15-21 August, 29 August - 4 September 5 Full Days 9-15 July, 23-29 July, 6-12 August, 20-26 August, 3-9 September

MINN

¢499 MINN

¢539

MINN

¢539

All prices are based on Triple Sharing and include Flights, Hotel, Transfers, services of Tour Leader and all Taxes (Conditions Apply).

Valletta - Head Office - Tel: 2123 8039, 2124 5418, 2124 1904 Paola Branch - Tel: 2180 9930 Mosta Branch - Tel: 2141 3030 Gozo Branch - Rabat Tel: 2156 5620

Editorjal • Dun A nton Por telli

Innoċenza u ferħ

I

s-sbuħija tal-Preċett bħala l-Ewwel Tqarbina qiegħda tinħeba taħt l-ilbies, it-tiżjin personali, ir-rigali u l-ikel li qed norbtu ma’ din il-ġrajja unika fil-ħajja ta’ kull Nisrani.

Jiġri bosta drabi li dawn l-affarijiet materjali jtellfu l-ferħ veru ta’ din l-okkażjoni: għax il-kappell ma qagħadx sew u ż-żarbun iweġġa’.

L-innoċenza tat-tfal tintilef meta: tara lil min jitqarben miegħu – imma ma tarahx iżjed; issib min irid jidher fuq quddiem fuq żewġ videos u 50 ritratt; fil-party l-kbar joqogħdu għalihom u jinsew it-tfal li għalihom suppost qed issir il-festa.

Ir-ritratt ta’ quddiem juri l-innoċenza u l-ferħ li għandhom it-tfal u li tlifna aħna l-kbar.

Biex jerġa’ jkollna l-innoċenza u l-ferħ f’ħajjitna għandna bżonn nagħrfu dejjem iżjed kemm għandna bżonn l-imħabba ta’ Ġesù għax din tirbaħ lill-ħażen, issaffina u timliena bil-ferħ tiegħu, il-maħbub talMissier.

Jista’ jkun li aħna għandna bżonn inġeddu l-esperjenza tal-Ewwel Tqarbina tagħna billi nwarrbu dak kollu li hu żejjed biex minflok nimtlew bl-imħabba ta’ Alla li dehret f’Ġesù.

Ibnek jew bintek gay?

Drachma Parents Group huwa grupp ta’ ġenituri Kattoliċi b’ulied gay. Jissapportjaw ġenituri oħrajn bħalhom, u jgħinuhom jifhmu, jaċċettaw u jkunu ta’ sapport huma stess għal uliedhom, li huma wlied Alla.

Id-dati tal-laqgħat li jmiss: 19 ta’ Ġunju, fis-7.30pm u 17 ta’ Lulju fit-8pm.

Il-laqgħat isiru f’Mount St Joseph Retreat House, il-Mosta. Ċempel 79442317 għal aktar tagħrif jew biex tirċievi b’xejn fuljett b’mistoqsijiet u tweġibiet dwar is-suġġett.

Ġunju 2014

Magażin ta’ kull xahar maħruġ mill-Kulleġġ tal-Kappillani u titqassam b’xejn lill-familji Maltin.

Biex tirriklama fuq Flimkien ċempel fuq 2590 6400 jew 2137 4942 Email: flimkien@maltadiocese.org jew bil-posta Indirizz Editorjali Flimkien, Kulleġġ tal-Kappillani, Kurja, il-Furjana Email: flimkien@maltadiocese.org Il-kitba li tidher fuq Flimkien apparti l-Editorjal mhux neċessarjament tirrifletti l-opinjoni tal-Bord Editorjali Editur Carmel Conti

Grafika Outlook Coop

Stampar Velprint Ltd

Ritratt tal-faċċata: Andrew u Daniel.

Meħud minn Kevin Mifsud.

Mini Kwizz

Xi tfisser l-emblema IHS li tara fil-knejjes, speċjalment fuq ħwejjeġ li juża s-saċerdot u fuq oġġetti sagri konnessi mal-Ewkaristija?

Tweġiba f’pagna 6

Aħseb fuqha

Lord, give bread to the hungry … and hunger for you to those who have bread.

Catherine Doherty

Servizz Ekumeniku fi żmien il-festa ta’ Pentekoste Il-Ħamis 5 ta’ Ġunju, fis-6.30pm Knisja ta’ St Patrick’s, Tas-Sliema Jipprietka: Rev. Dieter Paul (Knisja Luterana Ġermaniża) Kulħadd mistieden

Pellegrinaġġi 2014 mal-Franġiskani Art Imqaddsa: 16-24 Lulju; 6-14 Awwissu; 24 Settembru-2 Ottubru Art Imqaddsa u Sinaj: 3-13 Novembru Kummissarjat tal-Art Imqaddsa, 8, Triq Santa Luċija, Valletta, VLT 1213; Tel: 2124 2254; comalt@ofm.org.mt; www.i-tau.org/comalt

Il-Kelma tal-Arċisqof • Mons P. Cremona O.P.

Ġdida u qadima

F

tit ilu l-Papa ddikjara qaddisin lil Ġwanni XXIII u Ġwanni Pawlu II. Ftit xhur oħra jkun ibbeatifikat Pawlu VI. Grazzi lill-Mulej li tana papiet daqshekk qaddisin fis-seklu li għadda; it-tlieta huma ta’ żmien il-Konċilju Vatikan II. Dawn il-Papiet urewna mod ġdid kif wieħed ikun papa u kif għandha tkun ilKnisja. Xi aspetti ġodda ta’ din il-Knisja li rridu ngħixu fiha huma li: • tkun iċċentrata fuq Ġesù: il-Knisja ma teżistix għaliha nnifisha imma biex tgħinna nimxu wara Kristu; • tagħti kas tal-evanġelizzazzjoni; • tkun dik tal-ewwel żminijiet: fejn l-insara kienu jħossuhom responsabbli minn ta’ madwaru; imħeġġin bi Kristu u jitkellmu fuqu ma’ kulħadd; jinħabbu bejniethom tant li kulħadd kien jistagħġeb bihom.

Din hija l-Knisja “ġdida” u fl-istess ħin “qadima” li rridu nibnu flimkien: “Kienu jżommu sħiħ fit-tagħlim tal-appostli u flgħaqda ta’ bejniethom, fil-qsim tal-ħobż u fit-talb … kienu ħaġa waħda, u kienu jaqsmu kollox bejniethom … u kuljum kienu jmorru fit-Tempju flimkien, jaqsmu l-ħobż fi djarhom u jissieħbu fl-ikel bi qlub ferħana u safja; u kienu jfaħħru ’l Alla, u l-poplu kollu kien iġibhom” (Atti 2:42-47).

Irtir ta’ 6 ijiem għaż-żgħażagħ Irtir fis-silenzju organizzat miċ-Ċentru ta’ Spiritwalità Injazjana.

Limitat għal 10 persuni, bejn l-20 u l-35 sena.

Kull parteċipant tintbagħatlu lista ta’ diretturi spiritwali biex jagħżel hu lil min ikun jixtieq imexxih.

Mit-Tnejn, 7 ta’ Lulju fid-9am sas-Sibt, 12 ta’ Lulju, wara nofsinhar.

Mount St. Joseph, Tarġa Gap, Mosta.

22760201; info@mtsjoseph.org

4 | Flimkien

STORJA TAL-KNISJA FIL-QOSOR (14)

Żmien ir-Rivoluzzjonijiet 1558 Bidu tar-renju ta’ Eliżabetta I bħala reġina tal-Ingilterra. Fl-1570 tiġi skomunikata. Kastigi ħorox fl-Ingilterra kontra l-Kattoliċi.

1565 L-Assedju l-Kbir f’Malta.

1571 Telfa kbira għall-flotta Torka f’Lepanto, li waqqfet l-invażjoni tal-Ewropa tal-Lvant mill-Misilmin.

1642 Imut Galileo Galilei, xjenzat.

Għal xi żmien kien iċċensurat talli kien jaqbel ma’ Copernicus li kien skopra li mhux ix-xemx iddur mad-dinja imma l-kontra. Il-każ kontrieh ingħalaq fl-1992 minn Ġwanni Pawlu II. 1789 Bidu tar-Rivoluzzjoni Franċiża. Tittieħed propjetà tal-Knisja u jinqatlu ħafna saċerdoti u lajċi. Invażjoni tal-Istati Papali fl-1796 minn Napuljun. Persekuzzjoni ġdida bejn l-1797 u l-1799. Sforzi biex tiddaħħal reliġjon ġdida fi Franza. Ruma okkupata minn truppi Franċiżi. Piju VI eżiljat fi Franza fl-1798. Fl-istess sena, jaslu l-Franċiżi f’Malta.

1833 Bidu tal-Oxford Movement. B’riżultat tiegħu seħħew konverżjonijiet ta’ nies importanti, fosthom John Henry Newman fl-1845. Il-Beatu Frederic Ozanam iwaqqaf is-Soċjetà ta’ San Vinċenz de Paul fi Franza.

6 | Flimkien

Il-Missierna (6) • Fr Hector Scerri

Iddaħħalniex fit-tiġrib Nippruvaw nifhmu s-sens veru ta’ dal-kliem ta’ Ġesù Din il-petizzjoni li Ġesù għallimna nagħmlu lill-Missier spiss qajmet dibattitu dwar il-kliem tagħha. Ħafna jgħidu: Mela Alla se jdaħħalni fit-tiġrib?

D

an jitlob ukoll deċiżjoni mill-qalb tagħna li nikkoperaw mal-grazzji li jagħtina Alla waqt il-mixja ta’ ħajjitna biex ma naqbdux it-triq tad-dnub. F’din it-talba qegħdin nitolbu li nishru fit-tajjeb, u nipperseveraw sal-aħħar.

F

I

A

D

il-fatt fil-Katekiżmu tal-Knisja Kattolika (paragrafu 2846) insibu hekk: Diffiċli ħafna tittraduċi b’kelma waħda l-kelma Griega li nsibu fl-Evanġelju ta’ San Mattew: hija kelma li tfisser ‘tħalliniex nidħlu fittiġrib’ jew ‘tħalliniex naqgħu fit-tiġrib’.

lla, lilna l-bnedmin, jeħlisna mittiġrib. Tant huwa hekk li San Ġakbu fl-Ittra tiegħu jikteb hekk: “Alla ma jistax jiġġarrab għall-ħażen, u lanqas ma hu se jġarrab lil ħadd” (1:13).

M

adwarna u ġewwa fina dejjem għaddejja ġlieda bejn it-tajjeb u l-ħażin, jew bejn l-ispirtu u l-ġisem.

Permezz tal-petizzjoni “Iddaħħalniex fittiġrib” aħna nitolbu l-għajnuna tal-Ispirtu biex inkunu kapaċi nagħrfu bejn it-tajjeb u l-ħażin u jkollna l-qawwa nagħżlu t-tajjeb.

Din hija għażla li ngħaddu minnha, tista’ tgħid, il-ħin kollu.

F

’din it-talba nitolbu lill-Missier biex inżommu lilna nfusna ’l bogħod mittentazzjoni u l-ħażen tad-dnub. Aħna ngħidu li min joqgħod jimxi l-ħin kollu f’xifer l-irdum qiegħed jissogra ħafna u ma jkunx qed juri prudenza. F’din it-talba nitolbu lil Alla biex jagħtina d-dehen, il-prudenza u l-qawwa biex nibqgħu bogħod mix-xifer talirdum li jista’ jwassalna għat-telfien.

s-sahra (il-perseveranza) hija dik l-għassa fuqna nfusna, jew il-ħarsien tal-qalb, li aħna nitolbu lill-Missier jagħtina. FidDiskors ta’ qabel il-Passjoni tiegħu, meta kien fiċ-Ċenaklu mad-dixxipli, Ġesù jitlob lillMissier biex “iħarisna f’ismu” (Ġw 17:11). in it-talba jinħass aktar il-bżonn tagħha meta nħabbtu wiċċna ma’ tant saram u tentazzjonijiet. Hija talba għall-perseveranza sal-aħħar. Tajjeb li minn issa jibqa’ jidwi fina dan il-kliem talIskrittura: “Arani ġej bħall-ħalliel! Hieni min jishar!” (Apok 16:15)

Mini Kwizz IHS huma l-ewwel tliet ittri tal-kelma Griega ΙΗΣΟΥΣ (= IESOUS). L-ittra Griega H hija ekwivalenti għall-E tagħna, u l-Y hija U. Għalhekk IHS huma IES, l-ewwel tliet ittri tal-kelma IESUS. Minflok IHS ġieli ssib ukoll JHS (J u I huma l-istess bil-Latin) jew IHC (C Griega = S tagħna).

Xi drabi ssib ukoll salib fuq l-H u tlett imsiemer taħt u raġġi madwar. San Injazju ta’ Loyola użaha bħala s-siġill tiegħu, u saret l-emblema tal-Ġiżwiti. Din hi l-vera tifsira ta’ IHS u mhux, kif hawn min jgħid, li IHS tfisser Iesus Hominum Salvator (Ġesù Salvatur tal-Bnedmin).

Ġunju 2014 | 7

Festa ta’ Corpus

Imbasta jitqarbnu!

“Imbasta jibilgħu l-ostji!” Ġieli smajt dal-kliem?

Kliem naqra qawwi dan. Jalla l-festa ta’ Corpus din is-sena tkun okkażjoni biex dal-kliem ma jkollux għalfejn jintqal aktar!

K

if bdiet dil-festa? Ċerta Ġuljana ta’ Mont Cornillon, soru Belġjana, dehrilha Ġesù li wrieha x-xewqa li jkun hawn festa ddedikata lill-Ewkaristija.

Il-jum iddedikat lill-Ewkaristija minn dejjem kien Ħamis ix-Xirka, imma dik il-ġurnata hi kemmxejn “imdallma” mill-Ġimgħa Mqaddsa. L-Ewkaristija kellha tkun festa ta’ ferħ, filwaqt li l-atmosfera tal-Ġimgħa Mqaddsa hija pjuttost serja. Talbet lill-Isqof ta’ Liege biex issir din il-festa, u fl-1246 saret l-ewwel darba. Meta taqra r-raġunijiet għala twaqqfet il-festa tibda taħseb li qed nitkellmu dwar iż-żminijiet tal-lum, meta fil-fatt qed nitkellmu dwar 750 sena ilu!

L-iskopijiet tal-festa kienu biex ikun sostnut it-tagħlim tal-Knisja fi żmien meta l-fidi fid-dinja kienet birdet, u kienu qed jixterdu ħafna ereżiji; biex l-Ewkaristija tkun sostenn għall-insara li xtaqu jgħixu ħajja ta’ tjieba; biex bl-adorazzjoni ssir tpattija għannuqqas ta’ rispett lejn is-Sagrament.

Fl-1264 Urbanu IV ordna li l-festa ssir madwar id-dinja kollha, u talab lil San Tumas d’Aquino jikteb it-talb konness ma’ din il-festa. Urbanu kien impressjonat ħafna mill-miraklu Ewkaristiku ta’ Bolsena, ħdejn Orvieto, fejn jinsab korporal b’demm li jingħad li ħareġ mill-ostja. Il-korporal huwa dik id-drapp żgħira li fuqha titqiegħed l-ostja u l-kalċi fil-quddiesa. Fl-1263 is-saċerdot li kien qed iqaddes kienu ġewh dubji jekk fil-konsagrazzjoni l-ostja u l-inbid isirux verament il-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu.

Fil-fatt Corpus (“ġisem” bil-Latin) hija l-festa tal-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu.

Corpus mhijiex festa “bejn il-ħitan talknisja”. L-ewwel nett f’Corpus is-Sagrament ikun espost għal kulħadd – anki quddiem dawk li ma jemmnux – meta aħna nuru l-fidi fil-Preżenza Reali billi nqimu lil Ġesù pubblikament. Jekk int wieħed minn dawk li attendew il-purċissjoni tad-Duluri firRandan, attendi wkoll il-purċissjoni ta’ Corpus!

It-tieni, Corpus tfakkarna li “aħna li nitqarbnu spiss” għandna d-dmir li nwasslu lil Ġesù aktar qrib tal-oħrajn, l-aktar bil-mod kif inġibu ruħna magħhom. Inkella jkollhom raġun jgħidu fuqna, “Imbasta jitqarbnu!” Jekk inti wieħed minn dawk li jitqarbnu, toqgħodx titkaża b’dawk li ma jitqarbnux. Dmirek hu li “twasslilhom” lil Ġesù. Min jaf kemm nies inqatgħu mill-fidi propju minħabba xi eżempju ħażin minn “dawk tal-Knisja”!

Imma min jaf ukoll kemm nies “reġgħu lura” fi ħdan il-Missier b’riżultat taladorazzjoni li ssir fil-kwiet minn ħaddieħor!

Min jaf kemm aktar nies jistgħu jerġgħu lura għall-fidi kieku aħna lkoll inqattgħu ftit aktar ħin f’adorazzjoni quddiem isSagrament!

Xhieda

Ġunju 2014 | 9

Il-Martirju

ta’ Frans J

ekk nhar it-7 ta’ April mort tiċċekkja l-emails jew dħalt fin-news portals fuq l-internet, żgur li qrajt dwar il-qtil tal-Ġiżwita Olandiż, Frans van der Lugt.

Minkejja l-perikli tal-assedju tal-belt ta’ Homs, fis-Sirja, Patri Frans kien għażel li jibqa’ hemm, f’solidarjetà mal-poplu li ma setax jaħrab mill-belt.

Kieku ried, seta’ faċilment jitlaq u jmur f’post sigur. Ħadd ma kien jagħtih tort!

Imma hu ried juri kemm hi ħarxa t-tbatija li l-assedju kien qed iġib fuq in-nies. Ried juri li ċ-ċivili kollha, huma ta’ liema parti huma, jistħoqqilhom ħniena, faraġ u għajnuna.

Biex infakkruh, forsi m’hemmx aħjar minn kliemu stess, kollu fidi u tama, kliem li kiteb fuq il-Facebook page tiegħu ftit jiem biss qabel miet: “L-Insara fil-belt antika ta’ Homs qed jistaqsu lilhom infushom: ‘X’nistgħu nagħmlu? Ma nistgħu nagħmlu xejn!’ Imma Alla jieħu ħsiebna! Inħossuna ma nistgħu nagħmlu xejn, imma nemmnu li Alla qiegħed magħna, speċjalment f’dawn iċċirkustanzi diffiċli … Alla qatt ma jinsiena.

Alla jafna, u jaf ukoll it-tbatija tagħna.

Hu ma jridx il-ħażen. Kulma għandu Alla hija l-ħarsa kollha ħniena lejn dawk li hu jħobb … Il-fidi tagħna tgħinna negħlbu din is-sitwazzjoni diffiċli, toffrilna t-tama u s-sabar …”

“Kemm l-Insara u kemm il-Misilmin għaddejjin minn żmien diffiċli u ta’ tbatija … Innies m’għandhomx x’ jieklu. M’hawn xejn aktar ta’ niket milli tara ommijiet ifittxu fit-toroq l-ikel għal uliedhom … M’iniex se naċċetta li mmutu bil-ġuħ, li negħrqu f’baħar ta’ ġuħ, u nħallu l-mewġ tal-mewt jiġbidna ’l isfel miegħu. Aħna nħobbu l-ħajja, irridu ngħixu!...”

“Il-ħażen qed jipprova jinfiltra fostna, imma aħna mhux se nħalluh itellifna milli naraw it-tajjeb. Irridu nistinkaw biex inżommu din il-fjamma taqbad f’qalbna …

Għandna qalbna qawwija li fin-negozjati li għaddejjin bħalissa, tinstab xi soluzzjoni.

Imma tgħallimna wkoll biex ma noqogħdux fuq l-għajdut li nisimgħu.”

“Qed inħejju ruħna għall-Għid, u nirriflettu dwar il-mogħdija mill-mewt għar-riżurrezzjoni. Qed inħossuna qisna f’wied mudlam, imma nistgħu nilmħu dawl fil-bogħod li jerġa’ jwassalna għall-ħajja … Nittamaw li s-Sirja ma ddumx ma terġa’ tesperjenza r-riżurrezzjoni … u nimxu ’l quddiem.”

Fil-fatt Patri Frans ma mietx bil-ġuħ.

Miet mod ieħor. Dakinhar tas-7 ta’ April persuni b’wiċċhom mgħammad serquh mid-dar tiegħu f’Homs, sawtuh u sparawlu.

Dan il-patri twajjeb ta’ 75 sena, li l-aħħar 48 minnhom għaddiehom fost il-poplu Sirjan, issa qed jgħix f’dak id-“dawl ta’ dejjem”.

The prison

in your heart Torture. Prison. When you think of unforgiveness, this is what should come to your mind

Addattat minn kitba ta’ Alex Kendrick, Stephen Kendrick u Lawrence Kimbrough

Relazzjonijiet

Stampa: carloscredi

10 | Flimkien

Ġunju 2014 | 11

I

what they did was really wrong, whether they magine you find yourself in a prison-like admit it or not. They may not even be sorry setting. As you look around, you see a about it. They may feel perfectly justified in number of cells visible from where you’re their actions, even going so far as to blame standing. You see people from your past you for it. incarcerated there – people who wounded But forgiveness doesn’t absolve anyone you as a child. You see people you once called of blame. It doesn’t clear their record with friends but who wronged you at some point God. It just clears you of having to worry in life. about how to punish them. When you forgive You might see one or both of your parents another person, there, perhaps a When you forgive another person, you’re not turning brother or sister or you’re not turning them loose. You’re them loose. You’re some other family member. Even your just turning them to God, who can be just turning them spouse is locked in counted on to deal with them in His way to God, who can be counted on to deal nearby, trapped with with them in His way. You’re saving yourself all the others in this jail of your own making. the trouble of scripting any more arguments This prison, you see, is a room in your or trying to prevail in this situation. It’s not own heart. This dark, droughty, depressing about winning and losing anymore. It’s about chamber exists inside you every day. But, not freedom. It’s about letting go. far away, Jesus is standing there, extending to That’s why you often hear people who have you a key that will release every inmate. genuinely forgiven say, “It felt like a weight No. You don’t want any part of it. These being lifted off my shoulders.” Yes, that’s people have hurt you too badly. They knew exactly what it is. It’s like a breath of fresh air what they were doing and yet they did it rushing into your heart. The stale dankness anyway – even your spouse, the one you of the prison house is flooded with light and should have been able to count on most of all. coolness. For the first time in a long time, you So you resist and turn away. You’re unwilling feel at peace. You feel free. to stay here any longer – seeing Jesus, seeing But how do you do it? You release your the key in His hand, knowing what He’s anger and the responsibility for judging this asking you to do. It’s just too much. person to the Lord.

But in trying to escape, you make a But how do you know you’ve done it? You startling discovery: there is no way out! know it when the thought of their name or You’re trapped inside with all the other the sight of their face – rather than causing captives. Your unforgiveness, anger, your blood to boil – causes you to feel sorry and bitterness have made a prisoner of for them instead, to pity them, to genuinely you as well. Like the servant in Jesus’ hope they get this turned around. story (Matthew 18), who was forgiven an There’s so much more that could be said impossible debt, you have chosen not to and so many emotional issues you may forgive and have been handed over to the need to fight through to get there. But great jailers and torturers. Your freedom is now marriages are not created by people who dependent on your forgiveness. never hurt each other. Great marriages are Coming to this conclusion usually takes us created only by people who choose not to a while. We see all kinds of dangers and risks keep record of wrongs. involved in forgiving others. For instance,

Il-Parkinson’s Disease (PD) hi kondizzjoni deġenerattiva tal-moħħ. Il-problema newroloġika tinħoloq meta parti mill-moħħ, is-Substantia Nigra, tmut u għalhekk tieqaf milli tipproduċi sustanza kimika, id-dopamina, li din hija bżonjuża biex tikkontrolla l-moħħ aħjar.

Persuna li jbati mill-PD jkollu, fost l-oħrajn, sintomi ta’ tregħid u għebusija; il-movimenti tiegħu jkunu bil-mod ħafna u jkollu diffikultà biex jimxi minħabba l-għebusija u l-bilanċ. Jkun hemm ukoll problemi ta’ komunikazzjoni u biex persuna tiekol.

Għalkemm il-pinnoli li jintużaw għallPD jgħinu ħafna, persuna li għandha PD trid tgħaddi minn perijodu ta’ riabilitazzjoni fiżika kull tant żmien. Peress li ħafna missintomi tal-PD għandhom konnessjoni mal-mobilità, din ir-riabilitazzjoni hi ta’ importanza minħabba l-fatt li jekk persuna jitlef il-mobilità tiegħu jinħolqu ħafna problemi oħra bħal dipressjoni w inkontinenza.

Il-Fiżjoterapista jgħin b’eżerċizzi partikolari biex titnaqass l-għebusija, tgħin il-qagħda, jitjiebu l-bilanċ u l-mixja. Dawn l-eżerċizzi jinvolvu movimenti ritmiċi kontra xulxin bħal marching on the spot u x-xengil tad-dirgħajn waħda kontra l-oħra.

Ir-rwol tal-iSpeech Language

LiveLife se jorganizzaw taħdita ta’ Informazzjoni u Prevenzjoni dwar il-Waqgħat. Nibdew b’eżerċizzju biex issir aktar konxju tal-waqgħat fl-10am (mhux obbligatorju). Ikun hemm ukoll preżentazzjonijiet minn Fiżjoterapista, Podoloġista, Occupational Therapist u Speċjalista fil-kura tal-Anzjani fil-11am.

Għal aktar informazzjoni, ċempel fuq 2133 9000 jew ibgħat email fuq info@livelife.com.mt www.livelifemalta.com • www.facebook.com/livelifemalta 46, Manwel Dimech Street, Sliema

Avviż bi ħlas

Riabilitazzjoni għal Parkinson’s Disease

Pathologist hu li jeżamina l-kapaċità tal-pazjent bil-PD biex jikkomunika u biex jiekol, fost oħrajn. Dawn iż-żewġ funzjonijiet huma mportanti peress li jistgħu jkunu fatturi li jikkawżaw depressjoni.

L-Occupational Therapist ser jinvolvi ruħu biex jerġa’ jħarreġ lill-persuna bil-PD fuq attivitajiet ta’ kuljum, bħal kif jinħasel, jinża u jilbes, u jiekol. Jingħata parir fuq xi modifikazzjonijiet li għandhom isiru d-dar tal-pazjent biex ikun hemm aktar sigurtà.

Ir-riabilitazzjoni fil-PD tinvolvi ħafna aktar professjonisti fosthom infermiera, carers, tobba, speċjalisti, spiżjara u psikologi.

Livelife hu ċ-ċentru ta’ riabilitazzjoni privat li jinsab f’tas-Sliema. Hawnhekk iċ-ċentru joffri servizzi kompleti għal min għandu l-kondizzjoni tal-PD, fuq bażi ta’ In-Patient jew anke Out-Patient. Iċ-ċentru joffri speċjalisti fil qasam tar-riabilitazzjoni kif ukoll tagħmir modern biex il-pazjent jieħu l-kura li għandu bżonn.

Livelife qed torganizza taħdita fl-14 ta’ Ġunju dwar it-Tagħrif u l-Prevenzjoni ta’ Waqgħat. It-taħdita tibda b’eżerċizzju – Falls Awareness Exercise Class – fl10.00am (għal min irid). Fil-11.00am ikun hemm preżentazzjoni minn Fiżioterapista, Podoloġista, Occupational Therapist u speċjalista fil-kura tal-Anzjani.

Uliedna

Ġunju 2014 | 13

X’qed jaraw fuq l-internet?

Taf xi tfisser P2P? Jew BeBo? Inkella Net Nanny jew PEGI jew Trojan horse jew app? Jista’ jkun li ma tafx. U probabbli ħafna li wliedek jafu x’inhuma. Taf xi jfissru Gamcare jew Bluejacking jew Parental controls?

I

t-tfal illum tista’ tgħid li jitwieldu diġà jafu jużaw l-apparati teknoloġiċi ħafna aħjar u ħafna aktar mill-ġenituri tagħhom!

Spiss it-tfal jużaw lingwaġġ teknoloġiku li l-ġenituri tagħhom lanqas biss jifhmuh. Ħaġa ftit stramba din, għax tradizzjonalment aħna mdorrijin bil-kontra, jiġifieri li aħna nkunu nafu aktar minnhom. Imma fir-realtà, trid jew ma tridx, it-teknoloġija qed tbiddel anki l-kunċett ta’ xi tfisser tkun ġenitur illum!

Bħala ġenituri ma nistgħux nibqgħu nġibu l-iskuża: “Għax jien dawn l-affarijiet ma nifhimx fihom!” jew “Jien aktar jaf it-tifel minni!” Bħala ġenitur inti għandek irresponsabbiltà li tinforma ruħek.

Tinforma ruħek naturalment ma tfissirx li toħloq il-libertà. Filwaqt li tara li l-materjal li jkun aċċessibbli għal uliedek ikun sigur u safe, min-naħa l-oħra trid toqgħod attent li ma toħnoqx it-tiftix liberu fuq l-internet, l-għatx għall-informazzjoni, u l-kurżità sana.

Allura x’tista’ tagħmel?

• Informa ruħek aktar fuq kif tagħraf materjal sigur minn ieħor li mhux.

• Kun af liema kontenut ta’ divertiment, bħall-films u l-logħob tal-kompjuter, jixraq għat-tfal.

• Uża l-kontrolli disponibbli għall-ġenituri.

• Qatta’ aktar ħin ma’ wliedek, u uża t-teknoloġija magħhom.

• Stabbilixxu flimkien numru ta’ “regoli” dwar kif u kemm tużaw it-teknoloġija, u ddiskutuhom flimkien. Dawn ir-“regoli”, wara li taslu għalihom, għaddihom lil dawk li jieħdu ħsieb uliedek, bħannanniet.

Ftakar li bil-mod kif tuża t-teknoloġija int stess tkun qed tinfluwenza lil uliedek.

Aġġorna ruħek Veru li mhux faċli li tibqa’ aġġornat/a mal-aħħar teknoloġija l-ħin kollu, imma għajnuniet hawn ukoll. Is-sit ta’ Vodafone www.ibrowsesafely.com.mt jgħinek tħossok aktar kunfidenti fid-dinja teknoloġika ta’ wliedek għax jgħinek tieħu deċiżjonijiet infurmati.

Il-kampanja ibrowsesafely imnedija minn Vodafone Malta se tappoġġja l-kampanja BeSmartOnline.

KOMPETIZZJONI VODAFONE MOWBAJL KULL XAHAR Kull xahar, minn Ġunju sa Settembru se jkollna kompetizzjoni. Kull xahar il-premju se jkun Vodafone Smart Android. Aqra l-artiklu biex twieġeb din il-mistoqsija: X’jismu s-sit il-ġdid li nediet Vodafone dwar l-internet u s-sigurtà? Ibgħat it-tweġiba sal-15 ta’ Ġunju: Flimkien, Kompetizzjoni Vodafone, Kurja, Floriana. It-tweġiba u r-rebbieħ jitħabbru fil-ħarġa ta’ wara.

Kors fit-Teoloġija

14 | Flimkien

Il-kwalifika li kelli bżonn Kull sena l-Fakultà tat-Teoloġija toffri numru ta’ korsijiet filgħodu u filgħaxija. Jidħlu għalihom studenti minn kull mixja u professjoni fil-ħajja. Xtaqna naqsmu magħkom żewġ esperjenzi ta’ studenti li studjaw it-Teoloġija part-time.

K

Angele Vella

ont ili ntella’ u nniżżel biex nagħmel kors dwar il-Bibbja u suġġetti relatati.

Meta bdejt ninvolvi ruħi fix-xoghol tal-parroċċa, speċjalment mal-għarajjes u l-miżżewġin, iddeċidejt li kien wasal iżżmien. Applikajt għal B.A. (Hons) Theology u għazilt il-kors ta’ filgħaxija minħabba l-familja u impenji oħra.

Għall-ewwel bżajt xi ftit li kont se nerġa’ naqbad nistudja u nagħmel l-eżamijiet, għax kont ili daqsxejn li qtajt mill-istudju, imma issa li wasalt fl-aħħar sena naħseb li x-xogħol kollu kien tassew vallapena. Il-kors jinkludi wkoll il-Filosofija, il-Psikoloġija, il-Politika u l-Bijoetika.

Il-kors għenni fuq kollox fil-ħajja spiritwali tiegħi. Għaraft kemm il-fidi Nisranija hija ħajja u mimlija storja rikka. Illum jien kburija li jien parti minn din l-istorja. Qed nagħraf dejjem aktar l-imħabba ta’ Alla hekk kif nagħti sehmi fil-Knisja, fiċ-ċelebrazzjoni talLiturġija, u fil-ħajja ta’ kuljum.

Grazzi lil-lecturers li dejjem issapportjawni, u lill-ħbieb kollha li għamilt tul dawn ilħames snin.

F

Joseph Borg

l-1985 iltqajt ma’ persuna speċjali li żżewwiġt sitt snin wara. Jien u Rita għaddejna minn ħafna esperjenzi, sbieħ u anke diffiċli, imma bħala koppja dejjem ippruvajna nitgħallmu minn u ngħinu lil xulxin. Missier ta’ żewġt itfal, għandi 48 sena u naħdem għal rasi fl-industrija tal-finanzi. Ħames snin ilu bdejt negozju, u fittixt kors li jista’ jgħinni kif immexxi xogħli. Bla ma naf kif sibt ruħi fil-websajt tal-Università naqra dwar korsijiet fit-Teoloġija. Dawk li naf ħasbu li qed niċċajta meta għedtilhom li dħalt l-Università biex nagħmel kors fit-Teoloġija!

Staqsewni għaliex bdejtu għax ma rawx konnessjoni bejn it-teoloġija u x-xogħol tiegħi.

Ma kontx naf inwieġeb, imma illum naf. Ilpjan ta’ Alla mhux il-pjan tiegħi; huwa ħafna aħjar! Kien hu li mexxieni biex nagħmel din l-għażla, u llum ma jiddispjaċinix. Investejt sew u bil-għaqal, u llum qiegħed ngħix aħjar.

Kwalifika waħda biss kelli bżonn: entużjażmu għal Kristu. Din il-passjoni żdiedet, u llum naf li mingħajr Kristu ħajti tkun bla direzzjoni u bla sens (ara Ġeremija 29:11).

Kieku jkolli nerġa’ nibda mill-bidu, ma naħsibhiex darbtejn. Jekk għandek entużjażmu għal Kristu, tibqax lura! Ħu l-pass għall-glorja ta’ Alla, u mbagħad ħalli f’idejh!

University of Malta Faculty of Theology

With an experience of more than 400 years of theological studies at the University of Malta, the Faculty of Theology has been offering academic degrees to lay persons for the last 50 years.

Courses commencing in October 2014 UndergradUate CoUrses • Bachelor of Arts (Hons) in Theology [day/evening] • Bachelor of Arts (Hons) in Theology with a Subsidiary Area • Bachelor of Arts in Theology and Human Studies • Bachelor of Sacred Theology • Diploma in Religious Studies [evening]

PostgradUate CoUrses • Licentiate in Sacred Theology • Master of Arts in Spiritual Companionship[evening] • Master of Arts in Spirituality[evening] • Master of Arts in Theology [evening] • Master of Arts in Religious Studies [evening] • Doctor of Philosophy • Doctor of Sacred Theology

theology

as a

sUbsidiary area

of

stUdy

One may also study Theology as a subsidiary area of study within the following courses: • Library, Archives and Information Studies More information at: • B. Communications

www.um.edu.mt/theology/prospective www.um.edu.mt/courses

Applications are being received online at: www.um.edu.mt/apply

Contact us: Telephone: 2340 2767 Email: theology@um.edu.mt

Cappuccino Iced Cappuccino

Malta International Airport • The Point Shopping Mall, Sliema Balzan • The Embassy Shopping Complex, Valletta

for coffee lovers

25 years

1989-2014

HiSENSE AIR CONDITIONER FROM

€399*

* Cash and Carry.

Installation not included

GUBEs AR T P AN RI TE CE ED

dOmESTiC VOLTAGE OPTImIsATION • no roof space needed…

• Immediate saving after installations…

• No intrusive installation • Pay Back Period: 2 to 3 Years* * in some cases were the electricity generation is high

STARTING FROM

€50

WAS 650

NOW ONLY

€599

1, 2 & 5 STAgE WATEr fILTRATION UNITs

Hurry... Limited Stock offer YOUR ENERGY. TODAY & TOMORROW. Opening Hours: 8.30 to 17.00 at Qormi Showroom CALL US ON 2180 7123 | 80, Triq il-Kaccatur, Qormi | E: sales@bajadagroup.com | bajadanewenergy.com

18 | Flimkien

Ix-xhieda Gino Bartali

Jiena biss ċiklista!

X

taqna nfakkru lil Gino Bartali, l-“eroj” li rebaħ il-Giro d’Italia tliet darbiet u t-Tour de France darbtejn. Imma Bartali kien eroj għal raġuni differenti.

Twieled fl-1914 f’familja fqira, fit-Toscana.

Beda jaħdem bħala mekkanik f’ħanut tarroti, sakemm fl-1935 sar ċiklist professjonali.

Meta minbarra l-Giro, rebaħ ukoll it-Tour de France fl-1938, anki Mussolini pprova “jirkeb” fuq is-suċċess tiegħu. Mussolini kien kburi li Bartali rebaħ it-Tour għax għalih kien sinjal li anki t-Taljani kienu razza superjuri!

Lil Bartali ssikkawh biex jiddedika r-rebħa tiegħu lil Mussolini, imma huwa rrifjuta.

Dan kien insult kbir għad-Duce u riskju kbir ukoll. Imma Bartali ħa riskji ferm akbar!

Fl-1938, Mussolini ħareġ Il Manifesto della Razza, li aktar tard wassal biex ilLhud tneħħitilhom iċ-ċittadinanza, ma tħallewx f’ċerti pożizzjonijiet fil-gvern u lanqas jipprattikaw professjoni. Għalkemm l-Italja baqgħet pajjiż fejn il-Lhud setgħu jfittxu kenn, wara li ċediet fl-1943, l-Armata Ġermaniża okkupat l-Italja u bdew jiġbru lil-Lhud u jeħduhom fil-kampijiet ta’ konċentrament.

Kien hawn li Bartali, Kattoliku prattikanti, intalab mill-Kardinal ta’ Firenze, biex jingħaqad ma’ netwerk sigriet li joffri protezzjoni lil-Lhud. Ir-rwol tiegħu kien addattat b’mod perfett għat-talent tiegħu.

Minn barra kien taparsi qed jitħarreġ għat-tiġrijiet li għalihom kien sar famuż, imma fil-verità kien qiegħed iwassal ritratti u dokumenti ta’ identità minn stamperiji klandestini biex jgħinu lil-Lhud jaħarbu.

Għal xi żmien kellu jistaħba għax bdew jissuspettaw fih. Bartali kompla jirriskja u

ħeba wkoll għandu lil ħabibu Lhudi Giacomo Goldenberg u l-familja tiegħu, u hekk salvalhom ħajjithom.

Meta Bartali kienu jwaqqfuh il-pulizija biex ifittxulu, kien jitlobhom biex ma jmissulux ir-rota bl-iskuża li din kienet kalibrata b’ċerta reqqa biex iżid il-veloċità. Mur għidilhom x’kien hemm fil-frame u l-handlebars tar-rota!

Bartali ma riedx jibqa’ mfakkar għal dak li għamel. Fil-fatt ftit minn dawk li għen saru jafu b’ismu jew bir-rwol li kellu fil-ħarba tagħhom.

Aktar tard Bartali qal lil ibnu Andrea dwar x’kien għamel fil-Gwerra imma ġagħlu jagħti kelma li ma jgħid lil ħadd. “Għandek tagħmel it-tajjeb, imma m’għandekx titkellem dwaru.

Jekk titkellem dwaru tkun qed tapprofitta ruħek mill-isfortuna ta’ ħaddieħor biex tiggwadanja int.”

Meta n-nies kienu jgħidulu, “Gino, int eroj,” huwa kien iwieġeb, “Le, le, jien nixtieq li nibqa’ mfakkar għal dak li ksibt fl-isports.

Il-veri eroj huma dawk li sofrew f’ruħhom, f’qalbhom u f’moħħhom għal dawk li jħobbu.

Dawk huma l-veri eroj. Jien biss ċiklista.”

Friendship Group

Ġunju 2014 | 19

Bżonn ta’ ħbieb ġenwini?

I

l-membri tal-Christian Service Community (CSC) jew tal-Friendship Group (FG) jixtiequ jsiru jafuk u jsiru ħbieb tiegħek!

Il-FG hija għaqda ta’ żgħażagħ u adulti, ta’ bejn il-25 u l-45 sena, li semgħu s-sejħa ta’ Ġesù biex inħobbu lil xulxin kif iħobbna hu.

Permezz ta’ laqgħat kull ġimgħa u attivitajiet varjati fi tmiem il-ġimgħa, inrawmu sens ta’ ħbiberija ġenwina u niskopru dejjem iktar il-preżenza t’Alla f’ħajjitna.

Minkejja dinja globalizzata, b’diversi forom ta’ komunikazzjoni diġitali u social networking, nafu li s-solitudni u x-xewqa għal ħbiberija sinċiera għadhom qawwija, forsi iktar minn qabel.

Il-Friendship Group joffri ambjent familjari, fejn kulħadd iħossu milqugħ u aċċettat għal dak li hu, mingħajr preġudizzji. Meta, f’ambjent bħal dan, tħoss li tista’ tiftaħ qalbek b’mod veru u naturali, mhux b’mod virtwali, ħafna drabi tiskopri li l-problemi u l-inkwiet tiegħek huma bħal dawk ta’ madwarek, u hekk issib il-fiduċja u l-kuraġġ meħtieġa biex tħares ’il quddiem b’iktar pożittività.

Id-direttur spiritwali tal-Grupp huwa Fr Lino Spiteri SJ. Il-Grupp hu primarjament maħsub għall-ġuvintur u x-xebbiet, għalkemm tul is-snin bosta koppji ħadu sehem fil-ħajja tal-Grupp. Il-membri tal-FG jiġu milloqsma kollha tal-ħajja, u jipprattikaw

professjonijiet u snajja’ varji. Dan jgħin biex jinħoloq atmosfera ta’ għaqda dinamika.

L-għan aħħari tal-FG jibqa’ dejjem li kull persuna tagħmel parti minn familja ta’ ħbieb fejn bil-kliem imma wisq aktar bl-imġieba tesperjenza l-imħabba t’Alla u ta’ persuni oħra.

Il-Grupp jagħraf il-validità sħiħa ta’ kull persuna, għalhekk kull membru mistieden jagħti sehmu bl-aħjar mod li jista’.

Il-laqgħat ta’ matul il-ġimgħa tal-FG ikunu varjati. Temi komuni, apparti dawk spiritwali, huma l-psikoloġija, il-mużika, l-arti, u l-iżvilupp tal-karattru. Il-laqgħat isiru kull nhar ta’ Tlieta fis-7.30pm, fil-premises talgrupp, il-Furjana. L-attivitajiet fi tmiem il-ġimgħa jvarjaw u jinkludu żjarat kulturali, birthday parties, ikliet, ċinema, u attendenza f’kunċerti u wirjiet.

Jekk tħossok waħdek u qed tfittex ħbiberija sinċiera, ingħaqad magħna!

Jekk int interessat fil-FG jew għal aktar informazzjoni, ibgħat email fuq thefriendshipgroup@gmail.com jew żur il-websajt www.friendshipgroup.net/ fejn issib ukoll mappa li tispjega fejn jiltaqa’ l-grupp. Tista’ tikkuntattja lil Fr Lino Spiteri S.J. fuq 9944 4349, inkella tista’ tibgħatilna e-mail fuq thefriendshipgroup@gmail. com. Fuq il-website wieħed jista’ wkoll isib mappa li tispjega fejn qegħdin il-premises talgrupp. Nisperaw li inti tilqa’ l-istedina taghna, u narawk maghna!

www.caremark.com.mt

Guarantees peace of mind‌

Care and Support... any day, any time A team of well-trained care and support workers, led by reliable management, will seek to address your needs in your own home, at a reasonable cost.

A range of care packages are available.

Call us on 23456500 or email malta@caremark.com.mt Capital Business Centre, Entrance A, Taz-Zwejt Street, San Gwann

Rental Service Available!

Quality products at aordable prices!

Ittri mill-qarrejja

Ġunju 2014 | 21

ITTRA REBBIEĦA

Aktar dwar l-omeliji

Qrajt l-ittra dwar l-animaturi fil-quddies u ħassejt il-bżonn li nikteb jien ukoll. Jeħtieġ li ssir reviżjoni dwar il-mod kif issir l-omelija. Xi saċerdoti aktar iraqqduk milli jagħtuk lezzjoni. Għamilt xi żmien nattendi quddiesa ta’ saċerdot li llum m’għadux magħna u l-ġmiel tal-omelija li kien jagħmel kien jidher fin-nies li kienu jattendu, minn tfal sa kbar, bi knisja dejjem mimlija. Is-suġġeriment tiegħi hu li l-omelija tkun relatata mal-ħajja ta’ kuljum, dwar dak li nħabbtu wiċċna miegħu, bi stejjer ta’ kuraġġ. Dan is-saċerdot kien jgħin ħafna nies bl-omelija tiegħu u kont nibqa’ naħseb fuqha l-ġimgħa kollha.

Joanne Borg, Birkirkara

Tgħid Grazzi?

Kont għaddejja minn żmien diffiċli, meta smajt saċerdot jgħid li lil Alla dejjem nitolbuh għal xi ħaġa imma qatt ma nirringrazzjawh.

Dak il-ħin ftakart f’jum it-tieġ, it-twelid tattfal, il-ħarġiet flimkien bħala familja, l-ewwel tqarbina, meta nġbarna għar-rużarju, kemm qattajna żmien niddiskutu u naraw it-tv, irrigali f’jum l-omm, it-twelid tan-neputijiet.

Veru li dawn huma kollha affarijiet ‘komuni’ għal ħafna, madankollu xorta jibqgħu sbieħ.

Illum spiss nirringrazzja lill-Mulej talmumenti sbieħ li jkolli, minkejja li l-problemi hemm jibqgħu.

Rose Buttigieg, Qrendi L-ittri għandhom juru l-isem sħiħ u l-lokalità.

Kull ittra tista’ tiġi mqassra u editjata.

L-ittra li titla’ bil-polza bejn dawk li jidhru f’dak ix-xahar tirbaħ żewġ kotba mogħtija minn Merlin Publishers Ltd. Ibgħatha email: flimkien@maltadiocese.org jew bil-posta: Flimkien, Ittri mill-Qarrejja, Kurja, PO Box 90, il-Marsa.

Irtir għar-Reliġjużi Mill-Ħadd filgħaxija, 13 ta’ Lulju sal-Ġimgħa, 18 ta’ Lulju Imexxi: Fr. Paul Deguara, SJ Dar Manresa, Victoria.

21556635; manresagozo@gmail.com

Tgħid mhux hekk?!

Iż-żewġ ħuti bniet qatgħuha li jerġgħu jmorru Lourdes. Din id-darba ħajru lili u ’l-mara biex immorru magħhom. Aħna nħobbuh is-safar u żorna ħafna bliet u pajjiżi sbieħ. Meta semmewli Lourdes f’qalbi għedt, “Tgħid mhux hekk?!” Ma xtaqtx noqgħod nara ħafna mard, għalhekk ħeġġiġt lil marti biex tmur hi ma’ ħuti, imma ma riditx tmur mingħajri. Imbagħad ħsibt li wara kollox hemm muntanji sbieħ u lukandi b’ikel tajjeb.

Kif wasalna tard billejl morna nżuru l-grotta fejn il-Madonna dehret lil Bernardette. Sa dak il-mument jien kont għadni indifferenti jekk mhux ukoll xettiku, imma nammetti li kif wasalna fil-grotta, tħawwadt u ħassejt sensazzjoni li ma titfissirx. Ħassejtni nibla’ d-dubji li kelli; ħassejt paċi u ferħ li ma jitwemmnux. Minn dakinhar, fejn is-soltu kont immur il-quddies tal-Ħadd għax bilfors, l-għada filgħodu kelli seba’ mitt sena li nerġgħu mmorru għall-quddies bil-Malti fil-grotta. Il-ħamest ijiem ħarbu u sibna ruħna lura Malta. Il-fidi li l-Madonna sawret ġo fija għamlitni bniedem ġdid. Tgħallimt ngħix bl-għajnuna ta’ Alla u l-Madonna ta’ Lourdes minflok nisħet il-problemi tal-ħajja.

Minn dakinhar morna Lourdes seba’ darbiet u ma neskludix li nerġgħu mmorru. U ma mmorrux xi mkien ieħor? Tgħid mhux hekk?!

Joseph M. Scicluna

Parroċċi Maltin • Patri Wistin Vella, OCD

Ġunju 2014 | 23

Il-Parroċċa ta’ Ta’ Xbiex

K

ieku kellek tidħol fil-knisja tagħna, bilfors li għajnejk jaqgħu fuq ilkurċifiss kbir tal-azzar li jiddomina l-knisja kollha, u jattira l-attenzjoni ta’ kull min jidħol.

Huwa bbażat fuq disinn magħmul minn San Ġwann tas-Salib, li għalih il-knisja hija ddedikata. Id-disinn oriġinali magħmul minn San Ġwann tas-Salib kien fuq biċċa karta, xi sitt ċentimetri b’ħamsa. Imma s-salib fil-knisja huwa għoli 4.2 metri u wiesa’ 2.4 metri. Taħtu hemm il-kliem, ukoll ta’ San Ġwann tas-Salib: “Fejn m’hemmx imħabba, qiegħed l-imħabba u tieħu l-imħabba.”

Il-knisja tal-parroċċa tagħna hija pjuttost “żagħżugħa”. Fil-fatt tbierket u nfetħet uffiċjalment fl-1958. F’Mejju 1969 saret parroċċa billi ttieħed territorju millparroċċi tal-Gżira u l-Imsida. Il-knisja ġiet ikkonsagrata fl-1989. Fil-parroċċa għandna 720 familja, magħmulin minn 2,400 persuna.

Bħala membri tal-parroċċa ta’ Ta’ Xbiex aħna nemmnu u naħdmu biex il-parroċċa tagħna tkun: • komunità li tilqa’ u twassal il-Kelma ta’ Ġesù; • tiċċelebra l-għaqda ma’ Alla u bejnietna madwar l-Ewkaristija; • taħdem għall-ġustizzja b’risq dawk filbżonn, bħall-morda u l-anzjani; • tippromwovi ż-żwieġ u l-familja skont ilqalb tal-Imgħallem Ġesù; • tagħti spazju liż-żgħażagħ biex jieħdu sehem fit-talb u f’ħidmiet formattivi u rikreattivi.

Il-parroċċa f’Ta’ Xbiex hi fdata f’idejn il-Karmelitani Tereżjani, imma x-xogħol

pastorali jsir kemm mir-reliġjużi kif ukoll mil-lajċi, membri fil-kummissjonijiet talLiturġija, il-Familja, id-Djakonija u l-Katekeżi.

Għandna gruppi oħra, bħall-abbatini, ilkorijiet, il-Leġjun ta’ Marija, l-Ordni Sekulari Karmelitan Tereżjan, il-Moviment Marjan, tal-Ħniena Divina, tal-Lectio Divina, u l-Grupp Talent f’Ta’ Xbiex.

Iċ-Ċentru Parrokkjali, fuq wara tal-knisja, huwa l-post fejn jitrawmu l-enerġiji għal xogħol li jilħaq il-“knejjes domestiċi” fid-djar, fit-toroq, u kullimkien.

Għodda li nsibuha utli ħafna hija l-websajt, il-paġna tal-facebook, u l-kalendarju parrokkjali annwali. Bi pjaċir insemmu wkoll il-lending library tal-parroċċa b’kotba reliġjużi u spiritwali.

Fis-sentejn li ġejjin se niċċelebraw il-500 sena mit-twelid ta’ Santa Tereża ta’ Ġesù b’għadd ta’ inizjattivi, fosthom pellegrinaġġ għal Avila u bliet oħra b’rabta mal-qaddisa Spanjola.

L-Iklin: Vidjow kull ġimgħa Kull ġimgħa l-parroċċa ta’ L-Iklin qed toħroġ vidjow b’riflessjoni qasira dwar il-Vanġelu tal-Ħadd li jkun ġej. Riflessjoni minn Dun Pawl Camilleri u ffilmjar minn George Palmier. Idħol f’Youtube: Parroċċa Iklin Malta jew www.parroccaiklin.com (idħol taħt RIŻORSI, DUN PAWL). Ibgħat ukoll il-vidjows bl-email jew bil-facebook lill-contacts jew il-friends kollha tiegħek.

SPRING SUMMER ‘14

86.573.50 €95

white, sizes: 36-42

86.485.33 €79.95 taupe, sizes: 36-42

New Tuam Inca € 60 black, sizes: 36-42

Kedam €65

red, sizes: 36-41

for more info

2144 1870

86.551.97 €99

black, sizes: 36-42

85.860.12 €79.95

white/other, sizes: 36-42

Masabe €70

white, sizes: 35-42

Kylea €90

blue, sizes: 36-42

86.484.42 €85 grey, sizes: 36-42

86.583.51 €98.95

white/other, sizes: 36-42

Danka €70

black, sizes: 35-42

Dungloe €87

black, sizes: 36-42

see the full range on

schollfoothealthcentre.com

Scholl and Gabor are available from all Foothealth Centres. Scholl is also available from leading pharmacies.

While every effort has been made to ensure the accuracy of the information contained within this advert prices may be subject to change and not all sizes and colours may be available.

26 | Flimkien

Saħħitna • Dr Peter Ferry MD, M.Sc, FRCP Speċjalista fil-Mediċina u l-Anzjani

Crohn’s & Colitis

M

eta nitkellmu dwar l-infjammazzjoni fil-musrana nkunu qed nirreferu għal żewġ kundizzjonijiet fejn ikun hemm infjammazzjoni fil-musrana l-kbira, u l-kundizzjonijiet magħrufin bħala Ulcerative Colitis u Crohn’s disease.

Għalkemm dawn iż-żewġ kundizzjonijiet jixxiebhu, l-infjammazzjoni fl-Ulcerative Colitis taffettwa l-inforra ġewwinija talmusrana l-kbira, waqt li fil-Crohn’s disease ikun hemm infjammazzjoni li tinfirex filġilda kollha tal-musrana, u tista’ taffettwa s-sistema diġestiva, mill-ħalq sat-tarf talmusrana l-kbira.

Madwar 1 minn kull 20 persuna jsofru bl-infjammazzjoni fil-musrana l-kbira, u ma nistgħux nikklassifikawhom bħala Ulcerative Colitis jew Crohn’s, għalhekk il-kundizzjoni tagħhom insibuha bħala Indeterminate Colitis.

Ulcerative Colitis Din taffettwa madwar 2 minn kull 1,000 ruħ, u ssibha minn tfal (10 snin) sa persuni ta’ 40 sena, għalkemm nistgħu nsibuha wkoll flanzjani. Ħadd ma jaf għaliex titrabba, imma hu maħsub li tista’ tintiret. L-infjammazzjoni żżid meta jkun hemm infezzjoni fil-musrana, jew jittieħdu xi mediċini li jneħħu xi infjammazzjoni, jew meta l-persuna tipprova taqta’ s-sigaretti.

Persuna bl-Ulcerative Colitis tbati biddijarea, demm mal-ippurgar, uġigħ ta’ żaqq, uġigħ mal-ippurgar, deni, dardir, nuqqas fil-piż, jew anemija.

Minn barra dan, xi nies bl-Ulcerative Colitis jafu jbatu wkoll minn infjammazzjoni fil-ġogi, raxx, kif ukoll nuqqas ta’ nutrijenti u vitamini.

Din il-kundizzjoni tista’ tiżviluppa b’mod li fi żmien minnhom wieħed ikollu s-sintomi, u f’oħrajn le.

Crohn’s Disease Kull sena din taffettwa 1 minn kull 10,000 ruħ. Din ukoll tista’ tibda mit-tfulija (15-il sena) u tibqa’ tielgħa sa 30 sena. Il-Crohn’s Disease tista’ tolqot kull parti tal-musrana, imma l-aktar li nsibuha hu fit-tarf talmusrana ż-żgħira. It-tipjip, il-pillola kontaċettiva u l-mediċini kontra l-influwenza kollha jistgħu jkollhom effett negattiv fuq din il-kundizzjoni. Sintomi: dijareja, uġigħ, telf ta’ piż, ulċeri, u anemija.

Irrid nagħmel kuraġġ lil kull min qed iġarrab dawn il-kundizzjonijiet għax hemm żewġ modi li t-tabib juża biex jikkontrollahom: meta l-marda terġa’ tgħolli rasha, inkunu pronti nilqgħulha; meta terġa’ tikkwieta, inżommu l-infjammazzjoni baxxa.

Il-Malta Association of Crohn’s & Colitis tista’ tiġi kkuntattjata: www.macc.org.mt jew 9930 3964.

Nirringrazzjaw mill-qalb lil Dr Peter Ferry li għal diversi snin ikkontribwixxa artikli interessanti għal dan il-paġna tal-magażin. Mix-xahar id-dieħel u x-xhur ta’ wara se ngħixu mill-qrib l-esperjenza ta’ koppja li qed jistennew tarbija. Aktar dwar dan fil-ħarġa ta’ Lulju.

Logħob • Claudia Cini

Mimdudin 1. Sejjaħlu meta tkun ma tiflaħx (5) 3. Tajba friska mal-insalata (5) 6. Sinjal li aktarx hekk (11) 8. Tjieba lejn ħaddieħor (7) 12. Għasfur safrani jgħanni sabiħ (7) 15. Ulied bniet tar-re (11) 16. Kważi; dalwaqt (5) 17. Skorra żmienu (5) Weqfin 1. Xagħar twil marbut (5) 2. Tat-tiġieġa tajjeb għall-marid (5) 4. Skansa; ħeles (5) 5. Progress (5) 7. Faxex li bihom jinżamm ix-xagħar twil (7) 9. u 10. Ftehim b’piki (6) 10. Ara 9. Wieqfa 11. Tal-armla tajba ħafna (5) 12. Molla biex iżżomm il-karti flimkien (5) 13. Biha taqbad xi ġurdien (5) 14. Kamra fejn jissajjar l-ikel (5) Irbaħ voucher mingħand BfitMalta Fitness Studio, 123, Triq il-Kbira, Żabbar (7979 0411).

Ibgħatha sal-15 tax-xahar: Flimkien, Tisliba, Kurja, PO Box 90, il-Marsa.

A B C D E F G H I J K L M

D+N Q-I VxJ Y÷F R+S E-C NxJ Q÷F M+G K-O D+L FxZ W÷R

2

3

4

N O P Q R S T U V W X Y Z

I-A FxP V+M C-B Y÷J H+V JxM XxF A÷F K-B B+T U-Z W÷J

Ġunju 2014 | 27

Tisliba 1

2

3

6

4

5

13

14

7

8

11

9

10

12

15

16

17

Soluzzjoni ta’ Mejju

Rebbieħ: N. Green Vella, il-Fgura

Mimdudin: 1. LIBSA, 3. KOKKA, 6. SISTEMATIKU, 8. ABOLITA, 12. PARILJA, 15. STELLA MARIS, 16. BOZZA, 17. ĦOLMA. Weqfin: 1. LASTA, 2. BASLA, 4. KLIMA, 5. ADURA, 7. MALTIJA, 9. BLA, 10. TAJ, 11. QASAB, 12. PREZZ, 13. APRIL, 14. PISTA. Nota: GĦ u IE jieħdu kaxxa waħda

Alfakodo

Irbaħ voucher mingħand BfitMalta Fitness Studio, 123, Triq il-Kbira, Żabbar (79790411) billi tuża l-għajnuna fil-kolonni tan-nofs biex issib il-valuri neqsin. Ibgħatha sal-15 tax-xahar: Flimkien, Alfakodo, Kurja, PO Box 90, il-Marsa.

Soluzzjoni ta’ Mejju A 5 N 18 8

B 12 O 7

C 20 P 11

D 1 Q 22

E 16 R 6

F 24 S 14

G 4 T 19

H 13 U 2

I 21 V 23

J 8 W 26

K 17 X 10

Rebbieħ: J. Ellul, il-Furjana

Bint: Ma, Pa, iltqajt ma’ ġuvni gustuż u se niżżewġu!

Omm: Prosit binti, jalla jkollkom żwieġ hieni.

Missier: Għandu xejn flus dal-ġuvni?

Bint: Intom l-irġiel kollha xorta! Anki hu dik l-ewwel mistoqsija li staqsieni dwarek?

L 25 Y 15

M 9 Z 3

ProPerties for sale Direct from owner:

9940 5318

Birkirkara (Psaila Str.)

First floor maisonette with stair lift and own roof.

Commercial possibilities

Birkirkara (corner with Psaila Str.) in a spacious yard, two car basement garages

Birkirkara (F. Żahra Str.)

in the old church area, shop with front patio

Limits of Għargħur

a field of approximately 1148m2

Paġna tat-tfal • Claudia Cini • Disinn: Graziella Grech Cachia

Ġunju 2014 | 29

L-EŻAMI

KOMPETIZZJONI Nissuġġerixxu li t-tfal jiddiskutu l-istorja mal-ġenituri tagħhom u wara jwieġbu l-mistoqsija. Ibagħtuha hekk: Flimkien, Komik, Kurja, PO Box 90, il-Marsa. L-ewwel ittra li tinfetaħ tirbaħ Kangaroo Ball mingħand BfitMalta Fitness Studio, 123, Triq il-Kbira, Żabbar (7979 0411).

Rebbieħ ta’ Mejju: “Morning Dew”, Triq Salamone, il-Mosta

KONT TAF? Il-Brimba • • • • • • •

Għandha 8 saqajn, 8 għajnejn u 48 irkoppa.

Tinsab fid-dinja kollha minbarra fl-Antartika.

Jeżistu 40,000 speċi differenti.

Titwieled taf tinseġ l-għanqbuta.

Kull speċi tinseġ għanqbuta b’disinn differenti.

Brimba mara hija ferm akbar mir-raġel.

L-akbar speċi hija t-tarantula; fiha daqs 25 ċentimetru.

30 | Flimkien

Build me a Son

By profession, I am a soldier and take great pride in that fact.

But I am prouder – infinitely prouder – to be a father.

A soldier destroys in order to build.

The father only builds, never destroys.

The one has the potentialities of death; the other embodies creation and life.

And while the hordes of death are mighty, the battalions of life are mightier still.

It is my hope that my son, when I am gone, will remember me, not from the battle, but in the home.

A Father’s Prayer Build me a son, O Lord, who will be strong enough to know when he is weak, brave enough to face himself when he is afraid, Build me a son, whose wishes will not take the place of deeds...

Lead him, I pray, not in the path of ease and comfort, but under the stress and spur of difficulties and challenges.

Let him learn to stand in the storm; let him learn compassion for those who fall.

Build me a son, whose heart is clear, whose goals will be high, a son who will master himself before he seeks to master others; who will reach into the future, yet never forget the past.

And after all these things are his, add, I pray, enough of a sense of humor so that he may always be serious yet never take himself too seriously...

Then, I, his father will dare to whisper, “I have not lived in vain”.

Miktuba fl-1952 mill-Ġeneral Douglas MacArthur imma ppubblikata wara li miet, fl-1964. Ikollna dinja ħafna aħjar kieku kull missier jgħix u jitlob b’dal-mod.

Għalkemm it-talba hi dwar “iben’ naturalment tapplika wkoll għal kull “bint”!

L-Aħħar Paġna

HOME FINANCING SOLUTIONS

MAKING LIFE SIMPLE FOR YOU We make your home loan selection simple by providing clear terms for all of our products. Call us today to find out more. We think you’ll be pleasantly surprised.

Visit

yourhome.apsbank.com.mt for advice, tips and updates about choosing and buying property.

psbank facebook.com/a

2122 6644

apsbank.com.mt

values you can bank on

APS Bank Ltd. is licensed by the Malta Financial Services Authority.

Any loan application is subject to lending criteria and final approval by the respective branch.