Flimkien - Diċembru 2017

Newspaper Post

Diċembru 2017 | Numru 157

Il-Milied it-tajjeb lil kulħadd! 9 Biex tintebaħ li dak it-tifel fil-maxtura, ladarba ssir tafu, ma tistax tgħaddi mingħajru.

Ippersegwitati, mhux abbandunati 7 L-akbar persekuzzjoni kontra l-Insara fl-istorja tad-dinja qed isseħħ illum.

Welcome to Holland 14 Vjaġġ lejn l-Olanda mqabbel mal-esperjenza li twelled u trabbi wlied bi bżonnijiet speċjali.

Agħmel il-presepju tiegħek 23 Waħħal, pinġi, qasqas, ilwi u waqqaf ... u jkollok il-presepju tiegħek!

Mid-djarju ta’ Marija 30 L-aħħar kitbiet fid-djarju ta’ Marija ta’ Nazaret

BSL

Britannia Tours … il-vjaææ tiegœek jibda hawn!

Il-Ġimgħa Mqaddsa

f’Andalucia, Spanja u Ġibiltà 26 ta’ Marzu - 2 ta’ April

minn

¢539

Il-prezzijiet huma kollha bbaÿati fuq akkomodazzjoni trippla u jinkludu t-titjiriet, lukanda, trasferimenti, servizzi ta’ tour leader u t-taxxi kollha (Kundizzjonijiet japplikaw).

Valletta Branch - Tel: 2123 8039 Paola Branch - Tel: 2180 9930 Mosta Branch - Tel: 2141 3030 Gozo Branch - Rabat Tel: 2156 5620 bsl.com.mt

E di to r j al • D u n A n ton P o r t elli

Is-sors tad-dawl

F

Diċembru 2017 • Numru 157

Magażin ta’ kull xahar maħruġ mill-Kulleġġ tal-Kappillani u jitqassam b’xejn lill-familji Maltin.

Biex tirriklama fuq Flimkien ċempel fuq 2137 4942 jew 7959 3727 Email: flimkien@maltadiocese.org jew bil-posta

l-istampa tat-twelid ta’ Ġesù li hemm fil-faċċata jidher kuntrast bejn id-dawl u d-dlam. Innutaw li d-dawl jibda bilftit fuq l-uċuħ tal-ġnub sakemm jasal bilqawwa kollha fuq Marija u fuq Ġesù. Is-sors tad-dawl hu Ġesù nnifsu.

Dan ifakkarna fil-ħafna kliem fuq iddawl li nsibu fil-Bibbja, ibda mill-ħolqien tad-dawl li jirbaħ lid-dlam u tibqa’ sejjer sal-ħajja ta’ Alla li hija d-dawl tal-bnedmin, kif insibu f’San Ġwann.

U hekk hu preċiż: dan id-dawl li huwa l-ħajja tagħna. Id-dlam huwa baħħ, huwa vojt, huwa mewt.

Id-dawl veru li hu Ġesủ jdawwal lil kull bniedem. Imma kien hemm, u għad hawn, min jagħżel id-dlam minflok id-dawl.

Jalla aħna nkunu lesti nilqgħuh f’ħajjitna, niftħu qalbna għalih, u nħalluh jitwieled fina, biex imbagħad aħna stess inkunu nistgħu nitwieldu mill-ġdid.

B’xewqat għal Milied qaddis lill-qarrejja tagħna kollha!

Indirizz Editorjali Flimkien, Kulleġġ tal-Kappillani, Kurja, il-Furjana Email: flimkien@maltadiocese.org Il-kitba li tidher fuq Flimkien apparti l-Editorjal mhux neċessarjament tirrifletti l-opinjoni tal-Bord Editorjali.

Editur Carmel Conti

Grafika Outlook Coop

Stampar Velprint Ltd

Faċċata: L-Adorazzjoni tar-Rgħajja, Gerard van Honthorst, Mużew ta’ Wallraf-Richartz, Cologne

Irtir qabel il-Milied 1 ta’ Diċembru fis-7pm sat-3 ta’ Diċembru fit-3pm, Dar Manresa, Għawdex.

Imexxi Fr Godwin Preca sj.

Irtir għal min iħoss li l-Milied sar festa kummerċjali u jixtieq jiskopri mill-ġdid is-sinifikat spiritwali tiegħu. Addattat ukoll għal min jixtieq opportunità li jiltaqa’ ma’ Ġesù mill-ġdid. Għal aktar dettalji: info@mtsjoseph.org jew ċempel 2276 0000.

K elma ta’ F r an ġ isk u

M’aħniex sejrin għal xi spettaklu It-talb, bħal kull djalogu veru, ifisser ukoll li tagħraf toqgħod fis-skiet flimkien ma’ Alla.

U meta aħna mmorru l-Quddiesa, forsi naslu xi ħames minuti qabel u nibdew inpaċpċu ma’ ta’ maġenbna. Imma dak mhuwiex il-mument li fih toqgħod tpaċpaċ: hu l-mument tas-skiet biex nitħejjew għad-djalogu. Hu l-mument li fih nidħlu ġewwa fina biex nitħejjew għal-laqgħa tagħna ma’ Ġesù. Is-skiet hu importanti ħafna! Ftakru x’għedtilkom il-ġimgħa li għaddiet: m’aħniex sejrin għal xi spettaklu, sejrin għal-laqgħa tagħna mal-Mulej, u s-skiet iħejjina u jseħibna. Nibqgħu ma’ Ġesù fis-skiet. (15 ta’ Novembru, 2017)

M essaġ ġ tal-A rċ is q of

Diċembru 2017 | 5

Messaġġ ċar: Tibżgħux!

L

-erba’ Evanġelji li l-Liturġija tippreżentalna tul l-erbgħa u għoxrin siegħa tal-Jum tal-Milied juruna mixja li seħħet matul is-snin iżda wkoll fil-ħajja ta’ kull wieħed u waħda minna.

Lejlet il-Milied għandna quddiemna l-arblu tar-razza ta’ Ġesù, skont San Mattew, jiġifieri l-kuntest storiku u legali li fih twieled Ġesù. F’dan l-arblu ssib minn kollox: nisa u rġiel, ta’ fama tajba u ħażina, Lhud u barranin, slaten, profeti, qassisin u nies ta’ professjonijiet meqjusin baxxi. Ġesù ġie għal kulħadd u ħadd mhu eskluż millferħ tat-twelid tiegħu u mit-tama li wassal miegħu. Hu l-Emmanu-el, Alla magħna. Hu ma’ kulħadd, mhux biss ma’ ftit.

Fil-Quddiesa ta’ nofsillejl imbagħad għandna r-rakkont tat-twelid, skont San Luqa. Fi sfond ċivili, legali u soċjali jseħħ it-twelid. Donnu Luqa jrid jgħidilna li filpajjiż kien hemm konfużjoni u tensjoni kbira, imma f’dik il-konfużjoni u t-tensjoni, fil-ħemda tal-lejl u fis-skiet tal-maxtura, jitwieled bla pretensjonijiet l-Iben ta’ Alla, imfisqi u mqiegħed f’maxtura. Dak li Alla kien wiegħed seħħ. Il-messaġġ ta’ Alla:

Tibżgħux! F’dik it-tarbija ċkejkna hemm mistur il-kuraġġ tal-umanità kollha.

Fil-Quddiesa ta’ filgħodu naraw irreazzjoni tar-rgħajja li marru u sabu kollox kif kien intqalilhom. Dak li tħabbar kien seħħ. Ir-rgħajja telqu “jgħaġġlu” biex jaraw. Kien hemm urġenza fil-mixja tagħhom. L-aħbar tista’ tkun tajba, veru, imma ma tingħarafx jekk min jismagħha jibqa’ bilqiegħda. Inutli nfaħħru u nifirħu jekk nitgħażżnu u nitlajjaw.

Fil-Quddiesa ta’ matul il-jum imbagħad għandna riflessjoni dwar dak li ġara. F’Ġesù San Ġwann jara l-Messija mwiegħed. Alla żamm kelmtu, kif jagħmel dejjem, iżda l-bniedem, anke dak li jifraħ bit-twelid tiegħu, jista’ jkompli għaddej fuq xogħlu qisu qatt ma ġara xejn.

Imma għalina ġara ħafna, u jalla l-grazzja fuq grazzja li aħna ħadna bittwelid tiegħu tkun għalina dawl, fietel imma sod, li jurina fejn aħna u jdawlilna t-triq li rridu nieħdu, biex il-ferħ tagħna jkun fil-milja tiegħu. Il-Milied it-tajjeb.

Charles J. Scicluna + Arċisqof ta’ Malta

Intenzjoni tal-Papa għal Diċembru: Sabiex l-anzjani, imwieżna mill-familji u mill-komunitajiet Insara, jgħinu bl-għerf u l-esperjenza tagħhom biex tixtered il-fidi u jkunu ffurmati l-ġenerazzjonijiet ġodda

from Starting

€8,999* per month or €180*

0%

DE AVA POSIT ILAB LE

*Prices include Scrappage Scheme Industrial Motors Ltd. 1, Antonio Bosio Street, Msida MSD 1341 Tel: 20160000 Mob: 99991666 Email: sales@suzuki.com.mt Mizzi Motors Ltd. Mgarr Road, Ghajnsielem, GSM 9016 Tel: 21556942 Mob: 99782000 Email: sales-gozo@mizzimotors.com.mt

www.suzuki.com.mt

S . A x isa K nis j a fil- bżonn

Diċembru 2017 | 7

Ippersegwitati, mhux abbandunati

I

l-persekuzzjoni kontra l-Kristjani bħalissa hi l-agħar li qatt ġrat fl-istorja tad-dinja.

Dan joħroġ minn rapport ġdid ippubblikat mill-Aid to the Church in Need fit-12 ta’ Ottubru li għadda.

Ir-rapport, ‘Persecuted and Forgotten?’ (ippersegwitati iżda m’aħniex abbandunati - 2 Kor 4:9), jgħid li l-persekuzzjoni tal-Kristjani l-aktar li żdiedet kien bejn l-2015 u l-2017, b’attakki mill-ISIS, minn Boko Ħaram (finNiġerja) u gruppi fundamentalisti oħra. Jidher li s-sitwazzjoni qed teħżien f’numru ta’ pajjiżi b’maġġoranza Musulmana u f’pajjiżi taħt dittatura, bħall-Eritrea u l-Korea ta’ Fuq. L-editur tar-rapport, John Pontifex (Aid to the Church in Need, Renju Unit), qal: “Meta tqis in-numru ta’ nies involuti, ir-reati kbar li qed isiru, u l-impatt li qed iħallu, jidher ċar li l-persekuzzjoni kontra l-Kristjani hija agħar minn qatt qabel fl-istorja. Il-Kristjani huma l-aktar grupp reliġjuż li qed ikun ippersegwitat.”

Ir-Rapport jagħti numru ta’ eżempji li juru l-problemi li qegħdin jiffaċċjaw il-Kristjani f’kull wieħed mit-tlettax-il pajjiż li ġew studjati fil-fond.

Ir-Rapport ‘Persecuted and Forgotten?

2015-17’ sab li numru ta’ Kristjani fiċ-Ċina (fejn hemm 127 miljun Kristjan) sofrew minn persekuzzjoni akbar minn meta ppruvaw irażżnu l-Kristjaneżmu fi żmien il-Komunisti.

Aktar minn 2,000 knisja u kurċifiss twaqqgħu fil-provinċja Ċiniża ta’ Zhejiang.

Il-persekuzzjoni mill-awtoritajiet qed tinfirex ukoll fuq is-saċerdoti.

Fil-kampanja ta’ ġenoċidju mill-ISIS u minn gruppi Iżlamiċi oħra fil-Lvant Nofsani, l-aktar

li sofrew kienu l-Kristjani. Fl-Iraq, aktar minn nofs il-Kristjani spiċċaw eżiljati f’arthom stess (internally displaced). Hekk ġara wkoll fit-tieni l-akbar belt fis-Sirja, Aleppo. Sal-2011 kienet tgħix fiha l-akbar komunità Kristjana imma issa n-numru niżel minn 150,000 għal anqas minn 35,000. Minkejja li diversi gvernijiet u organizzazzjonijiet internazzjonali ddikjaraw li kien qed isir ġenoċidju, ilKristjani fil-Lvant Nofsani jħossuhom minsija mill-komunità internazzjonali.

Fl-Afrika l-estremiżmu hu problema dejjem tikber, l-aktar fin-Niġerja, fejn il-Boko Ħaram, li huma viċin l-ISIS, spustjaw aktar minn 1,800,000 persuna. Fid-djoċesi ta’ Kafanchan, f’5 snin inqatlu 988 persuna, inqerdu 2,712 dar, 20 knisja u 71 raħal b’maġġoranza Kristjana.

Stephen Axisa huwa d-Direttur Nazzjonali ta’ Aid to the Church in Need (Malta). 39b, Triq l-Imdina, Attard. 21487818; info@acnmalta.org; facebook.com/ Aid-To-The-Church-In-Need-MALTA

Voluntier jidher iħallat is-siment biex jerġa’ jwaħħal is-salib li tneħħa minn fuq il-knisja mill-awtoritajiet governattivi fir-raħal ta’ Taitou, fil-Lvant taċ-Ċina

Festa ta' Ġenerożità L-1 ta' Jannar 2018 Xandira televiżiva fuq l-istazzjonijiet lokali

€10 516 02 012 • €25 518 02 014 • €15 517 02 013

VO/1066

Rifless j oni

Diċembru 2017 | 9

Il-Milied it-tajjeb lil kulħadd!

L

ilek, John, li ilek snin twal wiċċek ’il fuq fis-sodda, bla ma tiċċaqlaq, wara dak l-inċident tat-traffiku. Int mhux se jirnexxilek tattendi l-quddiesa ta’ nofsillejl, imma se nkun hemm jien biex niddeskrivilek xi nkun qed nara u biex nassigurak li Ġesù ġie biex jagħti sens lit-traġedja tiegħek. Se niżgurak li fil-lejl qaddis, anzi f’kull lejl, huwa jitlaq mill-maxtura u jiġi ħdejk, u jieħu mis-sħana tiegħek.

Il-Milied it-tajjeb lilek ukoll, Franco, li se tberbaq kemxa ġmielha biex fil-lejl tal-Milied tiddeverti mal-ħbieb! Int ukoll m’int se tara xejn. Int m’għandekx moħħ dawn l-affarijiet, għax okkupat b’affarijiet oħra. Nixtieqek tifhem, imma, li l-bozoz kollha tal-postijiet fejn se tgħaddi l-lejl tal-Milied ma jistgħu qatt jarmu dawl biżżejjed biex jagħtu sens lil ħajtek.

Il-Milied it-tajjeb, Katia, li l-għada talMilied se tiżżewweġ lil Marco. Biżżejjed tħares lejn il-grotta biex tiftakar fil-festa ta’ meta Alla tgħarras mal-umanità kollha.

Imma l-Milied it-tajjeb lilek ukoll, Rose, li x-xahar l-ieħor iffirmajt il-karti tasseparazzjoni minn żewġek George li telqek u mar jgħix ma’ mara oħra. Lilek, li għallewwel darba se tqatta’ dawn il-festi d-dar waħdek, u li lanqas biss għandek aptit tmur għall-ikel ma’ tal-familja, nixtieq infissirlek li dak li qed tħoss int mhux differenti ħafna minn dak li ħass Ġesù fil-lejl qaddis meta għalqulu l-bieb f’wiċċu.

Il-Milied it-tajjeb lilek ukoll, George, biex fit-tarbija tal-grotta jirnexxilek tilmaħ ilfedeltà ta’ Alla, u ma ddumx ma terġa’ lura fejn hu postok.

Il-Milied it-tajjeb, Karm, li tgħix f’dar talanzjani, li qabel torqod tipprova titħannen blinnijiet tal-Milied, u ġġib quddiem għajnejk it-tifkiriet ta’ meta kont għadek tfal, tifkiriet numerużi aktar min-nagħaġ tal-presepju, u forsi jgħaddilek il-ħsieb li dan jista’ jkun l-aħħar Milied tiegħek.

Anki lilek, Antonella, il-Milied it-tajjeb!

Int li għad għandek għoxrin sena imma li

Rifless j oni

10 | Diċembru 2017

tħossok ta’ disgħin, u li ftit ilu ħlift li ma tridx tqerr u tisma’ quddies aktar. Il-Milied it-tajjeb xorta waħda, u nitlob għalik biex forsi ssib ħames minuti waħdek quddiem il-presepju.

Jalla terġa’ tibda tħoss l-istess emozzjonijiet ta’ ferħ u paċi li ftit snin ilu anki sempliċi innu jew presepju kienu jqajmu ġo fik.

Il-Milied it-tajjeb, Francesca, li din issena rġajt skoprejt il-fidi tiegħek u fhimt li Alla jħobbok tassew. Dan se jkun Milied ġdid għalik, mimli bil-preżenza tiegħu. Jalla tkun xhud għal ħaddieħor biex ħaddieħor ukoll jittieħed minnek u jagħmel il-mixja li għamilt int!

U lilek, Pierre, li qiegħed il-ħabs, u li ma jiġi jarak ħadd għax ħadd ma jrid jaf bik wara li f’ħajtek għamilt ħafna żbalji kbar. Lilek ukoll, il-Milied it-tajjeb.

Il-Milied it-tajjeb, Marija, li għandek ħames snin, li ilek tistenna dan il-Milied fuq ix-xwiek u li int kuntenta b’ommok u b’missierek u b’ħuk iż-żgħir. Magħhom se tgħix dan il-Milied, u għalik se jkun jum mill-isbaħ.

U l-Milied it-tajjeb lilek ukoll, Ibrahim, li dan il-Milied, bħas-sena l-oħra, se tkun fost l-aktar persuni li jixbhu lit-tarbija ta’ Betlem: bogħod minn art twelidek, bla dar, bla futur, bla tama, u b’tikketta kbira mwaħħla fuq rasek: klandestin. Jalla ssib min jiftaħlek ilbieb. Jalla nittrattaw miegħek bħala bniedem bħalna, iben Alla.

Il-Milied it-tajjeb lilek, Lorraine, li din issena se tħoss aktar viċin il-misteru tal-Milied

għax twelditlek tarbija. U lilek ukoll, Marta, li din is-sena tlift lil bintek meta kienet għadha fl-aqwa tagħha.

Il-Milied it-tajjeb, Bryan, suldat f’art barranija, tiġġieled gwerra bla sens u li ħadd ma jaf għalfejn bdiet, bogħod mill-familja tiegħek, qatt ma taf jekk l-aħħar vjaġġ li se tagħmel b’dik il-jeep hux se jkun l-aħħar wieħed għax ittajrek xi bomba. Jalla l-Milied tas-sena d-dieħla jsibek id-dar, mal-familja, u l-paċi tkun ħadet post il-mibegħda u t-tifrik li int imdawwar bihom bħalissa.

Il-Milied it-tajjeb, Alex, li issa tlift kont tal-ġranet, u li għalik il-Milied se jkun jum bħall-oħrajn: ġirja frenetika waħda biex takkwista l-joint li jmiss.

Il-Milied it-tajjeb, Marina, li se tqatta’ l-lejl qaddis l-isptar, fost il-morda, biex twasslilhom ftit faraġ, kelma, karezza żgħira, mediċina, kikkra te. Dan żgur li se jkun wieħed mill-isbaħ Milidijiet li qatt kellek.

Il-Milied it-tajjeb lil kulħadd, imma propju lil kulħadd: lil min hu ferħan u min qed ibati, min għandu bix-xabgħa u min hu fqir, min jemmen u min ma jemminx, min hu straight u min hu gay. Lil kulħadd, illejla rridu neħdulkom b’idejkom, biex kulħadd jintebaħ li dak it-tifel imkebbeb fil-faxex u mqiegħed fil-maxtura, ladarba ssir tafu, tħossok li ma tistax tgħaddi aktar mingħajru.

Addattata minn kitba ta’ Don Tonino Bello

Il-Milied it-tajjeb ukoll lill-qarrejja, il-kontributuri, id-distributuri u kull min b’xi mod hu involut biex il-magażin Flimkien jasal fil-familji Maltin. Grazzi.

BEST PRODUCTS – BEST PRICE – BEST SERVICE

Solar Panel System

Infrared Mirrors

Solar Water Heater

Air Conditioner Solar Film

Heated Carpet Mat For Indoor Use

Smart Thermostat

Voltage Optimisor

Underfloor Heating Water Filtration Units

Photovoltaic Systems Solar Water Heaters Air Conditioners Reverse Osmosis Systems

ideas for life

Underfloor Heating Infrared Heating Mirrors Voltage Optimization Smart Products Heated Carpet Mat & more energy saving products

+365 21 807 123

facebook.com/BajadaNewEnergy

Bajada Showroom, 80, Triq il-Kaccatur, Qormi, Malta

www.bajadanewenergy.com

12 | Diċembru 2017

P. M a rc ello G hi r lando O F M S A L M I G Ħ A L K U L JU M

Il-Mulej waħdu Alla Salm 115 Mhux lilna, Mulej, mhux lilna, iżda lil ismek sebbaħ, għat-tjieba u l-fedeltà tiegħek.

Għaliex għandhom jgħidu l-ġnus: “Fejn hu Alla tagħhom?”

Fis-smewwiet hu Alla tagħna; hu jagħmel kulma jogħġbu.

Fidda u deheb huma l-allat tagħhom, xogħol ta’ jdejn il-bniedem.

Għandhom il-fomm, u ma jitkellmux; għandhom l-għajnejn, u ma jarawx; għandhom il-widnejn, u ma jisimgħux; għandhom l-imnieħer, u ma jxommux; għandhom l-idejn, u ma jmissux; għandhom ir-riġlejn, u ma jimxux; ebda leħen ma joħroġ minn fommhom.

Bħalhom ikunu dawk li jagħmluhom, u dawk kollha li jittamaw fihom.

Iżrael ittama fil-Mulej; hu l-għajnuna u t-tarka tagħhom.

Dar Aron, ittamaw fil-Mulej; hu l-għajnuna u t-tarka tagħhom.

Dawk li jibżgħu mill-Mulej, ittamaw fil-Mulej; hu l-għajnuna u t-tarka tagħhom.

Il-Mulej jiftakar fina u jberikna; ibierek ’il dar Iżrael, ibierek ’il dar Aron.

Ibierek ’il dawk li jibżgħu mill-Mulej, kemm iż-żgħar u kemm il-kbar.

Ikattarkom ħafna l-Mulej, lilkom u ’l uliedkom.

Imberkin intom mill-Mulej, li għamel is-sema u l-art.

Is-smewwiet huma s-smewwiet tal-Mulej; imma l-art hu taha lill-bnedmin.

Mhumiex il-mejtin li jfaħħru l-Mulej, anqas ħadd minn dawk li jmorru fis-skiet; imma aħna li nbierku l-Mulej, minn issa u għal dejjem.

Hallelujah!

Diċembru 2017 | 13

Il-Mulej jiftakar fina u jberikna!

Din hija talba ħerqana ta’ saċerdot tatTempju f’Ġerusalemm li minn qalbu joħroġ it-tagħlim li kellu fuq Alla l-veru, Alla tal-Patt, Alla ta’ Abraham, Iżakk u Ġakobb, dak Alla li huwa l-Ħallieq u l-għajn tal-fiduċja kollha tiegħu u talpoplu tiegħu.

“Fis-smewwiet hu Alla tagħna; hu jagħmel kulma jogħġbu ... Dawk li jibżgħu mill-Mulej, ittamaw fil-Mulej”.

Il-bniedem, magħmul fuq ix-xbieha u s-sura ta’ Alla, jagħraf fih l-għajn tal-ħajja, l-għajn tal-fiduċja kollha tiegħu. Huwa “il-Mulej li jiftakar fina u jberikna!”

Is-salmista jitlob f’polemika qawwija kontra l-idoli u l-idolatrija li spiss il-bnedmin joħolqu. Huma l-allat li l-bnedmin joħolqu fuq ix-xbieha

tagħhom. Dawn huma biss għajn ta’ mewt u sterilità. Huma xogħol idejn ilbniedem li, kif jistqarr sewwa s-salmista, “ebda leħen ma joħroġ minn fommhom ... bħalhom ikunu dawk li jagħmluhom u dawk kollha li jittamaw fihom.” Huwa biss “il-Mulej li jiftakar fina u jberikna!”

Min jemmen fil-Mulej, bħala l-għajn tal-ħajja vera, jirċievi mingħandu l-barka tiegħu. Hija l-barka li tagħti l-vera ħajja: “Il-Mulej jiftakar fina u jberikna; ibierek ’il dar Iżrael, ibierek ’il dar Aron. Ibierek ’il dawk li jibżgħu mill-Mulej, kemm iż-żgħar u kemm il-kbar.”

Hija l-barka tal-imħabba ta’ Alla li dehret fil-milja tagħha f’Ġesù, Ibnu, imwieled għalina biex jagħtina l-vera ħajja. Hija l-barka li timliena bil-ferħ u birradd ta’ ħajr, tant li mas-salmista nistgħu ntennu: “Aħna nbierku l-Mulej, minn issa u għal dejjem, Ħallelujah!” Għax huwa biss hu “il-Mulej li jiftakar fina u jberikna!”

500 sena mir-Riforma Il-Kummissjoni Ekumenika Djoċesana ppubblikat it-traduzzjoni Maltija tad-dokument Mill-Konflitt għall-Komunjoni. Id-dokument, bi traduzzjoni ta’ Patri Silvestru Bonavia, Kapuċċin, ifakkar il-500 sena tar-Riforma. Jittratta l-istorja u l-avvenimenti prinċipali tagħha u l-fehmiet differenti tal-Kattoliċi u l-Luterani dwar diversi aspetti, bħas-sagramenti, il-Knisja u l-grazzja, kif ukoll fejn dawn il-fehmiet f’xi każi jikkonverġu. Jinkiseb mill-Kummissjoni Ekumenika, Kurja tal-Arcisqof, Il-Furjana għall-prezz ta’ 5 euro. Min hu interessat jista’ jikteb lill-Kummissjoni Ekumenika fuq e kumenika@maltadiocese. org jew lil h ector.scerri@um.edu.mt u jingħata t-tagħrif li jeħtieġ.

14 | Diċembru 2017

E mily P e r l K ingsle y D I Ż A B B I LTÀ

Welcome to Holland Vjaġġ lejn l-Olanda jitqabbel mal-esperjenza li twelled u trabbi wlied bi bżonnijiet speċjali. Kitba li tispirana biex ma ngħaddux ħajjitna nibku dak li xtaqna imma li forsi ma akkwistajniehx. Kull ‘telfa’ hi opportunità biex niskopru xi ħaġa differenti … imma daqshekk ieħor sabiħa.

I

am often asked to describe the experience of raising a child with a disability, to try to help people who have not shared that unique experience to understand it, to imagine how it would feel. It is like this: When you’re going to have a baby, it’s like planning a fabulous vacation trip – to Italy.

You buy a bunch of guide books and make your wonderful plans. The Coliseum. The Michelangelo David. The gondolas in Venice.

You may learn some handy phrases in Italian.

It’s all very exciting.

After months of eager anticipation, the day finally arrives. You pack your bags and off you go. Several hours later, the plane lands.

The stewardess comes in and says, “Welcome to Holland.”

“Holland?!” you say. “What do you mean Holland? I signed up for Italy! I’m supposed to be in Italy. All my life I’ve dreamed of going to Italy.”

But there’s been a change in the flight plan. They’ve landed in Holland and there you must stay.

The important thing is that they haven’t taken you to a horrible, disgusting, filthy place, full of pestilence, famine and disease. It’s just a different place.

So you must go out and buy new guide books. And you must learn a whole new language. And you will meet a whole new group of people you would never have met.

It’s just a different place. It’s slowerpaced than Italy, less flashy than Italy.

But after you’ve been there for a while and you catch your breath, you look around ... and you begin to notice that Holland has windmills, and Holland has tulips.

Holland even has Rembrandts.

But everyone you know is busy coming and going from Italy ... and they’re all bragging about what a wonderful time they had there. And for the rest of your life, you will say, “Yes, that’s where I was supposed to go. That’s what I had planned.” And the pain of that will never, ever, ever, ever go away ... because the loss of that dream is a very very significant loss.

But ... if you spend your life mourning the fact that you didn’t get to Italy, you may never be free to enjoy the very special, the very lovely things ... about Holland.

NEED ASSISTANCE? WE’RE ALL IN!

Your care, our passion

OFFERS A UNIQUE STANDARD OF CARE TO SUPPORT YOU, YOUR FAMILY AND THE COMMUNITY

THE SERVICES WE OFFER: Elderly (Frail and/or Dementia) Physical Disability - Learning Disabilities Palliative/Terminal Care; End of life; Continuing care; Intermediate care (for service user coming from hospital to home) Hospital (acute, mental and community) Live-in-care caring for children and young people (with health needs or complex and challenging behaviour

WE ARE RECRUITING! - WE OFFER A REWARD SYSTEM THAT PAYS YOU HIGHER! TRAINING OPPORTUNITIES

Over 30 years of services in the UK. Call us today and take advantage of our expertise!

CONTACT US

2144 8837 9912 8988 info@realcareworld.com realcareworld.com

Appell lill-qarrejja kollha ta’ Flimkien

Trid li l-magażin Flimkien ikompli joħroġ?

Lest li tagħti d-daqqa t’id żgħira tiegħek biex nifdu l-ispejjeż li kull xahar ilaħħqu €17,000?

Il-parroċċa tiegħek diġà qed tagħti s-sehemha.

Issa jonqos li inti wkoll tagħti sehmek, imqar żgħir.

Għin biex dan il-magażin Kattoliku, modern, ta’ tagħlim u ta’ interess għall-familja kollha jibqa’ joħroġ.

Tista’ tibgħat id-donazzjoni tiegħek f’ċekk lil Flimkien, Kurja tal-Arċisqof, Floriana jew iġġibha bl-idejn f’invilopp li jkollu miktub fuqu: Flimkien, Kurja tal-Arċisqof, Floriana.

Grazzi tal-ġenerożità tiegħek.

MELANIE Navy or Grey - 36-42 €40.00

JAVISE Navy - 35-42 €59.00

FROU FROU Grey or Violet - 36-42 €45.00

ZINAL Navy or Wine - 36-42 €72.00

LOVELY Camel - 36-41 €55.00

NEW TOFFEE Cacao or Brown or Grey or Navy 35-41 - €59.00

NEW BRIENNE Bordeaux or Grey or V iolet 35-41 - €48.00

OLARA Navy or Grey or Beige 36-42 - €49.00

CHEIA Camel or Brown or Pink or Red 36-41 - €55.00

®

®

®

®

Scholl and the Scholl logo, Gelactiv , Bioprint , Scholl Biomechanics , are trademarks of the Reckitt, Benckiser Group of companies and are used under licence.

GIVE COMFORT THIS CHRISTMAS

®

Available from Scholl Foothealth Centres at: The Point-Tigne, Mosta, Fgura and Valletta. Suffolk Valletta, Abela’s Health and Beauty Centre Victoria-Gozo, and from all leading pharmacies. Tel: 20601148

www.schollfoothealthcentre.com While every effort has been made to ensure the accuracy of the information contained within this advert prices may be subject to change and not all sizes and colours may be available.

S ilvana Ca r dona ŻG Ħ A Ż AG Ħ

Diċembru 2017 | 19

Baqgħu sorpriżi! Ż

ewġt aħwa ġuvintur, li kienu siefru malġenituri tagħhom meta kienu żgħar, ftiehmu li għall-Milied imorru jżuru b’sorpriża lill-uniku nannu tagħhom li kien baqgħalhom ħaj. Ftit kienu jafuh għajr mir-ritratti u meta xi drabi kienu jkellmuh fuq it-telefon.

Lestew il-bagalji u fost l-affarijiet li ppakkjaw ħadu magħhom diversi albums tar-ritratti biex meta jaslu għandu juruhomlu u jirrakkuntawlu l-esperjenzi tal-familja tagħhom.

Kemm ħassu kuntent in-nannu li fl-aħħar ta’ xjuħitu kellu x-xorti jara lil dawn iż-żewġt ġuvintur neputijiet tiegħu! Għalkemm huwa kien imdaħħal sew fiż-żmien kellu memorja tajba ħafna u waqt li bdew jitkellmu u jaraw ir-ritratti flimkien qasam magħhom xi ġrajja ħelwa minn ta’ tfulitu wkoll. B’entużjażmu kbir bdew jaraw album tar-ritratti wara l-ieħor.

Issa kienu waslu fl-album tar-ritratti tal-Milied.

Iż-żewġ ġuvintur tbissmu meta raw lilhom infushom ta’ età ċkejkna fir-ritratti bilqiegħda f’ħoġor il-Father Christmas bir-rigali f’idhom jew fuq l-islitta taċ-ċriev. In-nannu tpaxxa wkoll jarahom, u semagħhom b’attenzjoni waqt li rrakkuntawlu dwar il-festini li kien ikollhom malfamilja.

Kif lestew iqallbu f’dan l-album, in-nannu ħares lejhom u talabhom jagħtuh l-album f’idu.

Bil-galbu ħares lejn ir-ritratti u qalilhom: “Ara, għandkom ħafna ritratti sbieħ f’ħoġor Father Christmas, imma kontu tafu li Ġesù jagħtik l-opportunità biex tintelaq tistrieħ f’idejh?”

“U naħseb,” kompla jgħidilhom, “li Father Christmas sar jaf x’jisimkom dakinhar li ħadtu r-ritratt miegħu, hux hekk? Kunu afu li Ġesù jafek personalment qabel ma sawrek f’ġuf ommok, u mhux biss jaf fejn toqgħod imma wkoll il-passat u l-futur tiegħek. Saħansitra jaf kemm għandek xagħar fuq rasek! U waqt li Father Christmas jgħix fil-Pol Nord u jiġi darba biss fis-sena, Ġesù jgħix kullimkien u dejjem preżenti magħna. “Ħarsu lejn dan ir-ritratt ta’ Father Christmas nieżel maċ-ċumnija minn jeddu,” kompla n-nannu. “Kunu afu li Ġesu jieqaf mal-bieb iħabbatlek u jidħol biss għandek meta qalbek tkun lesta li tiftaħlu. U araw dawk il-kalzetti tal-Milied mimlija ħelu. Ftakru li Ġesu twajjeb u mimli ħlewwa u mħabba u jipprovdilek dak kollu li teħtieġ.”

Fl-aħħar, in-nannu qalilhom, “Għeżież neputijiet, meta tħarsu lejn ir-ritratti tagħkom bir-rigali f’idejkom ftakru li intom stess rigali sbieħ f’għajnejn Alla li ħalaqkom xbieha tiegħu u l-mod kif tgħixu ma’ xulxin se jkun ir-rigal tagħkom lejn Alla u lejn il-proxxmu.”

20 | Diċembru 2017

A nn W ells

Reading more and dusting less

I

’m reading more and dusting less.

I’m sitting in the yard and admiring the view without fussing about the weeds in the garden.

I’m spending more time with my family and friends, and less time working.

Whenever possible, life should be a pattern of experiences to savor, not to endure.

I’m trying to recognize these moments now and cherish them.

I’m not ‘saving’ anything; now we use our good china and crystal for every special event such as losing half a kilo or the first sardinella blossom.

I wear my good clothes to the market.

I’m not saving my good perfume only for special parties.

‘Someday’ and ‘one of these days’ are losing their grip on my vocabulary.

If it’s worth seeing or hearing or doing, I want to see and hear and do it now!

I’m not sure what others would’ve done had they known they wouldn’t be here for the tomorrow that we all take for granted.

I think they would have called family members and a few close friends.

They might have called a few former friends to apologize and mend fences for past squabbles.

I like to think they would have gone out for a Chinese dinner or for whatever their favourite food was.

It’s those little things left undone that would make me angry if I knew my hours were limited.

Angry, because I hadn’t written certain letters that I intended to write one of these days.

Angry and sorry that I didn’t tell my husband and parents often enough how much I truly love them.

I’m trying very hard not to put off, hold back, or save anything that would add laughter and luster to our lives.

And every morning, when I open my eyes, I tell myself that it is special.

Every day, every minute, every breath truly is a gift from God.

Clau dia Cini

22 | Diċembru 2017

Għalina t-tfal triq twila

Ġużeppi u Marija kellhom triq twila biex minn Nazaret jaslu Betlehem. Trid tgħinhom jaslu?

ju oni bi prem j z iz t e p m Ko bar lil u l-anġlu li ħab 1. X’kien jism jkollha lil Ġesù?

Marija li se eta qgħod Marija m to et en ki jn Fe 2. ? dehrilha l-anġlu d Ġesù? belt fejn twiele 3. X’jisimha lad-dettalji iba flimkien m Ibgħat it-tweġ tizzjoni Tfal, pe m Flimkien, Ko : a kk he ek għ tie el tweġiba tajb rjana. L-eww In lal P.O. Box 1, Il-Fu i għ ħ żewġ biljett li tinfetaħ tirba u. rm Ie t’ an rti S Guardia f’Fo r: X AHAR xahar l-ieħo xta a ib eġ Tw abbar -Ż aż . Vella, Ħ Rebbieħ/a: M

Ittra-talba lil Alla Emily Fardell, ta’ 8 snin mill-Mosta, kitbet din l-ittra-talba lil Alla.

Skont in-nannu tagħha Tony Naudi, waqt li Emily kienet qed tagħmel il-homework f’ħin minnhom xtaqet tesprimi ruħha spontanjament b’dal-mod. It-text eżattament kif kitbitu hi huwa dan: THANK YOU GOD Thank you God for all you do, thank you for giving me a big family who loves me. Thank you for giving me a home and not only yummy but delicious food. Help those in hospital and all the poor. Help those who don’t have a mummy and a daddy or not even a family, and those who don’t have a home.

Help all those in war and all those who need you. Thank you for all the great things in my life, and help those who don’t have all the things I do. I Love you God.

Diċembru 2017 | 23

Agħmel il-presepju tiegħek

Maġi

Baqra

Nagħġa 2

1. Waħħal bil-kolla fuq kartonċina. | 2. Agħti l-kulur lill-figuri kollha.

3. Qasqas madwar il-figuri. | 4. Ilwi fejn hemm id-dots.

5. Waqqafhom u poġġi l-presepju tiegħek f’post fejn jista’ jarah kulħadd.

Bambin

Marija

Ġużeppi

Ħmara

Ragħaj 1

Ragħaj 2 Nagħġa 1

​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​https://femmhealth.org FEMM​ ​graduation The​ ​first​ ​group​ ​of​ ​trained​ ​FEMM (Female​ ​Education​ ​and​ ​Medical Management)​ ​teachers​ ​for​ ​Malta have​ ​qualified.​ ​Two​ ​are​ ​doctors.

This​ ​will​ ​give​ ​more​ ​healthy ecological​ ​options​ ​to​ ​girls​ ​and women,​ ​particularly​ ​those​ ​with menstrual​ ​cycle​ ​problems​ ​and infertility.​ ​FEMM,​ ​offers​ ​a ground-breaking​ ​science​ ​based approach​ ​to​ ​women’s​ ​health.

It​ ​enables​ ​ ​ ​medical​ ​ ​ ​providers​ ​ ​ ​to diagnose​ ​ ​ ​and​ ​ ​ ​treat​ ​ovulatory dysfunction​ ​ ​ ​(symptoms​ ​ ​ ​of​ ​ ​ ​which include​ ​ ​ ​acne,​ ​ ​ ​pain,​ ​ ​ ​weight​ ​ ​ ​gain, depression,​ ​migraines,​ ​ ​ ​PMS), infertility​ ​and​ ​menopause,​ ​rather than​ ​manage​ ​or​ ​suppress symptoms.

Dr​ ​Miriam​ ​Sciberras​ ​introduced​ ​Ms Anna​ ​Halpine​ ​CEO​ ​of​ ​FEMM,​ ​who was​ ​in​ ​Malta​ ​to​ ​award​ ​the Certificates.​ ​The​ ​Vicar​ ​General,​ ​Rev Fr​ ​Joe​ ​Galea​ ​Curmi​ ​also​ ​delivered​ ​a speech​ ​for​ ​the​ ​occasion.

Team​ ​FEMM​ ​Malta​ ​is​ ​made​ ​up​ ​of Ms​ ​Mary​ ​Bezzina,​ ​Ms​ ​Mariella Catania,​ ​Dr​ ​Cynthia​ ​Grech​ ​Sammut and​ ​Dr​ ​Louise​ ​Gatt.

FEMM​ ​teachers​ ​will​ ​be​ ​able​ ​to​ ​teach young​ ​girls​ ​and​ ​women​ ​how​ ​to understand​ ​their​ ​bodies​ ​better​ ​and how​ ​to​ ​use​ ​the​ ​FEMM​ ​app​ ​to​ ​spot problems​ ​and​ ​refer​ ​for​ ​early treatment.

For​ ​further​ ​information​ ​contact​ ​us on​ ​femm.malta@gmail.com​​ ​Learn about​ ​FEMM,​ ​ask​ ​for​ ​lectures​ ​or​ ​be referred​ ​to​ ​a​ ​local​ ​FEMM​ ​physician.

Diċembru 2017 | 25

D ot t. G odf r e y Agi u s S aħħi t na

Meta sieqek torqodlok u tiksaħ Qabel ma għamilt l-operazzjoni tal-‘hip replacement’ kont naqa’ spiss. Issa għaddew sentejn u llum għandi 83. Meta kelli 70 waqt il-mixi kont inħoss sieqi tax-xellug tqila u kiesħa u rrid ngħolliha. Fis-sajf kont nilbes il-peduni biex jisħnu. Xi tobba tawni l-vitamini imma tabib ieħor qalli nilbes suletti, li ma stajtx nidrahom u kont se naqa’. Fl-aħħar bagħtuni l-isptar fejn tawni bħal biċċa lastiku biex inżomm sieqi soda għax il-pala ta’ sieqi nħossha qisha mejta u s-swaba’ lanqas inħosshom. Issa qed inħoss ukoll tal-lemin. X’jista’ jkun li għandi?

Kieku ma għandix dil-problema ta’ sieqi lanqas ikolli bżonn bastun.

MC, L-Isla

I

l-problema meta torqodlok saqajk u tiksaħlek ħafna drabi tiġi minn nuqqas ta’ ċirkolazzjoni u nuqqas ta’ effiċjenza tan-nervituri li jiġu minn dahrek. Ħafna drabi meta wieħed jikber jista’ jkollu xi ftit artrite tad-dahar u jekk jinqabdu xi nervituri bejn l-irkiekel tad-dahar dawn inaqqsulek is-saħħa ta’ saqajk u b’hekk jiġi nuqqas ta’ bilanċ u għalhekk taqa’ u s-sieq tiksaħ minħabba nuqqas ta’ ċirkolazzjoni.

Dawn iż-żewġ kundizzjonijiet jaggravaw meta wieħed ikollu d-dijabete, li ssibha

ħafna drabi fl-età msemmija, għax il-frixa ma tibqax tipproduċi insulina biżżejjed u għalhekk jiżdied iz-zokkor. Din ngħidulha ‘Diabetic peripheral neuropathy’ u għalhekk it-tobba qegħdin jagħtuk il-vitamini, biex wieħed ma jħallix li din tiggrava.

Ir-raġuni li tawk is-suletti għal saqajk hija għax jista’ jkun ukoll li xi nervituri kif ukoll l-arterji tas-saqajn qed jiġu mxekkla minn żraben li mhumiex daqshekk tajba u b’xi mod ikunu qegħdin jagħfsu fuq xi nerv jew arterja li tagħti ċ-ċirkolazzjoni lis-saqajn.

Għandek xi mistoqsija għat-tabib?

Ibgħat hekk: Flimkien, Saħħitna, P.O. Box 1, Il-Furjana jew bl-email: flimkien@maltadiocese.org

Association of Breastfeeding Counsellors Jekk beħsiebek tredda’ lit-tarbija tiegħek, l-Association of Breastfeeding Counsellors (Moviment ta’ Kana) tħeġġek tattendi għal kors li se jsir fl-4, fil-11 u fit-18 ta’ Jannar fl-Istitut Kattoliku, il-Furjana, mill-5pm sas7pm. Ċempel 9983 7170 jew ibgħat email: charmainegalea@gmail.com

M i r iam E ll u l PAĠ N A L E TT E R A RJ A

26 | Diċembru 2017

Poeżiji tal-Milied POEŻIJA REBBIEĦA

Tal-Karmnu x-Xlendi

Tlett Idwal

Milied Qaddis

L-ilma ġieri tal-Fontana Igelgel jiġri għal ġol-wied.

Jimla l-bjar, ifawwar għadajjar Qalb ir-raba’ bla xej’ mistrieħ.

Kienet lejla qalila xitwija, Sema liebes mantar sewdieni Beraq, ragħad u xita qliel Kruha w baħħ ma’ kullimkien.

Ftit jiem oħra d-dinja tfakkar Il-jum kbir dak tal-Miied Huwa l-jum tal-miġja fostna Ta’ Ġesu għax jifdi ried.

Kull fejn tħares ġid u hena Wċuħ ir-raba’ ħdaru mill-ġdid Bini tiela’ joħnoq l-arja Għasafar m’hemmx, ħlief għal xi ftit.

Baħar jaħbat, jogħla u jaqa’ Mal-blat għeri ’l hemm mill-wied Tlett idwal imqanżħa jteptpu Ftit wara tal-imwiet.

Hawn min jifraħ għax dil-festa Għalih hi jum il-mistrieħ.

Hawn min jifraħ bir-rigali Li l-familja wkoll tagħtih.

Kif iż-żiffa mellisija Tgħaddi f’leħħa f’tal-imwiet Il-kampnar malajr jinstema’ n-nies isejjaħ f’dak il-kwiet.

Għarkopptejhom f’għorfa kiesħa Omm imnikkta u żewġ ulied Xemgħa żgħira tixgħel, iddawwal Maxtura ħiemda tal-Milied.

Hawn min jifraħ għax mistieden Biex imur għal xi festin Hemm jiltaqa’ mal-ħbieb kollha Barra ma’ Ġesù Bambin.

Hekk kif l-Ave mliet il-knisja ma’ kor l-għasafar fil-bejtiet lura l-mandra l-merħliet, bhejjem, tintrodd il-barka lis-smewwiet.

Fanal ċkejken jgħib u jogħla Fuq il-ħalel imġgantin Sajjied qalbieni f’wejla waħdu Jaħseb f’martu, wliedu u l-Bambin.

Hawn min jagħmel flus bil-bosta B’dak li jbigħ qligħ kbir għalih, Iżda l-qligħ kbir fost dan kollu Hu Ġesù li lilu fdieh.

Int u ħiereġ, sieħbi Għawdxi, Itfa’ ħarstek taħt iz-zuntier fejn il-Madonna fil-grotta tistenniek imbissma f’dak is-skiet.

U meta kollox kien għoddu ntemm Feġġet kewkba dehbija fis-smewwiet Biex qarrbet l-imsejken raġel Lejn l-għeżież tiegħu għall-Milied.

Għax id-dinja taljenana B’dak li jidher, b’dak sabiħ, U tnessina l-ferħ ta’ veru Tinsa qima ’l Dan tagħtih.

Joe D. Hamilton

Joe D. Hamilton

Mel’ ejjew biex f’din il-festa Żgħar u kbar niċċelebraw U nistiednu ’l Ġesu f’qalbna Biex il-ferħ tassew naraw.

Ibgħat novella jew poeżija qasira għal din il-paġna. Il-kitba li titla’ bil-polza tirbaħ żewġ kotba mingħand M erlin Publishers Ltd. Ibgħat preferibbilment bl-email hekk: flimkien@maltadiocese.org jew mirell60@gmail.com jew 29, Miramaki, Triq Biagio Galea, Tarxien.

Ganni Camilleri

Logħob • Clau dia Cini

Tisliba

Weqfin 1. Min jaqta’ bla ma jqis, minn pezza drapp ma joħroġx ---- . (4) 2. Ċaqliqa bil-herra (5) 3. Tal-armla tajba ħafna! (5) 4. Biċċiet żgħar tal-ġebel (4) 5. Riħ qawwi ta’ tifqigħa ta’ bomba (5) 9. Medaljun jew pistola? (4) 10. Ġurnata (3) 11. Skoprih (4) 13. Borża żgħira f’xi qalziet (3) 14. Il-ħrejjef tiegħu fihom tagħlima (5) 16. Annimal; bestja (5) 17. Annimal forma ta’ żiemel bi strixxi bojod u suwed (5) 18. Kollox f’---- u f’waqtu! (4) 19. Vulkan fi Sqallija (4)

8 3 3 1 6 4 7 2 9 7 6 5 4 2 4 8 5 7 2 9 1 6 4 8 5 3 1 6 9 5

Nota: GĦ u IE jieħdu kaxxa waħda

Mimdudin 1. Saċerdot (6) 4. Għeneb imqadded (4) 6. Saram; xkiel (6) 7. Strument b’forma trijangolari b’46 korda (4) 8. Tnejn; koppja (3) 10. Għakkes; ħaqar (6) 12. Ħofra taħt id-driegħ (3) 14. Għasfur kbir u ma jtirx (3) 15. Imsejjes; mibni (6) 18. Għandu l-istess ġenituri bħalu (3) 20. Dik li welditni (4) 21. Ċafċifa; mewġ ħafif; żiffa fuq wiċċ il-baħar (6) 22. Niedi; imdellek (4) 23. Ġild iswed u jleqq (6)

Diċembru 2017 | 27

Soluzzjoni tax-xahar l-ieħor Mimduda: 1. KONFUŻ, 4. DQIQ, 6. TEFTEF, 7. NĦIR, 8. FIN, 10. SKAVAR, 12. SKI, 14. UNU, 15. ROSTER, 18. NIL, 20. UTLI, 21. JUMEJN, 22. ANNA, 23. ŻERNIQ. Weqfin: 1. KUTU, 2. FATRA, 3. ŻIFFA, 4. DENN, 5. QORMI, 9. IRIS, 10. SAN, 11. VARI, 13. KOR, 14. UŻURA, 16. OLJUŻ, 17. TAMAR, 18. NISA, 19. ĦNIQ Rebbieħ/a: M.G. Sant, Il-Mosta Irbaħ voucher mingħand Alfsons Supermarket, il-Ħamrun. Ibgħat it-tweġiba sal-15 tax-xahar: Flimkien, Tisliba, P.O. Box 1, Il-Furjana

Sudoku

Imla l-vojt kollu b’mod li l-kolonni, il-linji u kull kaxxa ta’ disgħa jimtlew bin-numri 1 sa 9. Premju voucher ta’ 20 ewro li jissarraf għand Scotts Supermarket. Ibgħat it-tweġiba sal-15 tax-xahar: Flimkien, Sudoku, P.O. Box 1, Il-Furjana.

Soluzzjoni tax-xahar l-ieħor 7

4

5

8

3

9

1

2

6

1

9

2

6

7

5

3

8

4

3

8

6

4

2

1

9

7

5

8

2

3

7

9

4

5

6

1

5

7

9

1

6

3

2

4

8

6

1

4

5

8

2

7

9

3

9

6

1

2

5

8

4

3

7

4

3

7

9

1

6

8

5

2

2

5

8

3

4

7

6

1

9

Rebbieħ/a: Ms. Debono, Santa Luċija

FLEXORIN GEL huwa emulsjoni li hija fformulata speċifikament biex i�affi l-uġigħ tal-muskoli u anke tal-ġogi. Li jaghmel FLEXORIN GEL speċjali hu l-fa� li dan il-prodo� mhux xi ingwent ordinarju li hawn ħafna bħalhom fuq is-suq, iżda emulsjoni ta’ żejt u ilma mħall�n flimkien biex b’hekk ikun jista’ jippenetra l-ġilda (li ukoll hi magħmula minn saffi ta’ żejt u ilma) aħjar u b’mod ħafna aktar mgħaġġel.

Minħabba din ir-raġuni, FLEXORIN GEL kapaċi jilħaq ferm aħjar tessu� (�ssues) fil-ġisem li jistghu jibbenefikaw mill-ingredjen� a�vi (ac�ve ingredients) li mgħammar bih FLEXORIN GEL Barra mill-fa� li FLEXORIN GEL jippenetra l-ġilda malajr, FLEXORIN GEL mgħammar b’si� ingredjen� li huma xjen�fikament ippruva� li jtaffu l-uġigħ u in�ammazzjoni.

Għaldaqstant, FLEXORIN GEL joffri serħan mill-uġigħ u jtaffi l-in�ammazzjoni mill-ewwel. FLEXORIN GEL jista’ jiġi applikat sa tliet darbiet kuljum, huwa kklassifikat bħala medical device u għalhekk ma għandux bżonn preskrizzjoni tat-tabib.

FLEXORIN GEL jista jinxtara minn spiżeriji ewlenin madwar Malta w Għawdex u mill-Europharma Medical Centre, Triq Salvu Psaila, B’Kara Tel: 23859211 ; 23859272 info@europharma.com.mt

Diċembru 2017 | 29

Kont taf?

Diċembru Il-kelma Diċembru ġejja mil-Latin decem li tfisser “għaxra”, għax dan ix-xahar kien l-għaxar wieħed fil-kalendarju Ruman. Diċembru dejjem jibda fl-istess ġurnata li jibda Settembru. Din is-sena Settembru beda l-Ġimgħa, għalhekk anki Diċembru jibda l-Ġimgħa.

Qwiel dwar Diċembru “Konz ta’ Settembru jgħabbi bil-gziez; konz ta’ Diċembru hu wisq bil-qies.” (F’Settembru l-aktar li jinqabad lampuki.)

“F’Diċembru jkissru u jxellfu qabel iċemplu.”

(F’Diċembru, qabel il-Milied, il-bdiewa jibdew jieħdu ħsieb iż-żebbuġ.)

Pearl Harbour L-attakk fuq il-bażi navali Amerikana f’Pearl Harbor (fil-gżira ta’ Ħawaj, fil-Paċifiku) sar flgħodwa tas-7 ta’ Diċembru. F’din l-Operation Z, kif kienet magħrufa fost il-ġenerali Ġappuniżi, 18-il vapur għerqu jew ġarrbu ħsarat kbar, inqerdu 188 ajruplan, mietu 2,402 u sfaw feruti 1,282. Il-President Franklin D. Roosevelt kien qal: “December 7th, 1941 – a date which will live in infamy.”

Il-Benniena ta’ Ġesù “Ninni la tibkix iżjed” inkitbet mill-patri Ġiżwita Indrì Schembri. Twieled Ħal Luqa fl-1805 u fl-1852 mar l-Alġerija jaħdem fost l-emigranti Maltin.

Dak iż-żmien l-emigranti kienu jitilqu minn Malta għall-Affrika, mhux bil-kontra! L-isem propju ta’ din l-għanja Maltija hu “Il-Benniena ta’ Ġesù”.

The Twelve Days of Christmas L-oriġini ta’ ħafna mill-għanjiet tal-Milied ma nafuhomx, kemm minħabba ż-żmien kif ukoll għax huma mdawra b’ħafna leġġendi. Fost dawn insibu “The Twelve Days of Christmas” li fiha tifsira partikolari (għalkemm mhux kulħadd jaqbel magħha). Bejn l-1558 u l-1829, meta l-Kattoliċi fl-Ingilterra ma setgħux jipprattikaw il-fidi

Fatti dwar Diċembru apertament, xi ħadd kiteb din l-għanja li tiġbor fiha speċi ta’ “katekiżmu” qasir għat-tfal. Għalhekk minkejja l-kliem li jinstemgħu, minn taħt ikun għaddej sinifikat moħbi, magħruf biss millKattoliċi. Il-frażi “True Love” ma tirreferix għal xi maħbub/a imma għal Ġesù li twieled fil-Milied.

Il-“partridge in the pear tree” ukoll jirrappreżenta lil Ġesù li ta ħajtu għalina. “Two turtle doves” huma t-Testment il-Qadim u t-Testment il-Ġdid.

“Three French hens” huma l-fidi, it-tama u l-imħabba. “Four calling birds” huma l-evanġelisti Mattew, Mark, Luqa u Ġwanni. “Five golden rings” jirrappreżentaw l-ewwel ħames kotba tat-Testment il-Qadim (Ġenesi, Eżodu, Levitiku, Numri u Dewteronomju). “Six geese a-laying” huma simbolu tas-sitt ijiem tal-ħolqien, filwaqt li “seven swans a-swimming” kienu s-seba’ doni tal-ispirtu s-Santu. “Eight maids a-milking” jirreferu għattmien beatitudnijiet (Henjin il-foqra fl-ispirtu, eċċ.). “Nine ladies dancing” huma l-frott tal-Ispirtu s-Santu (imħabba, ferħ, sliem, eċċ.). “Ten lords a-leaping” jirreferu għall-għaxar kmandamenti.

“Eleven pipers piping” huma l-appostli (minbarra Ġuda), filwaqt li “twelve drummers drumming” kienu simbolu tat-tnax-il artiklu tal-Kredu.

30 | Diċembru 2017

Mid-djarju ta’ Marija L-aħħar kitbiet li setgħet għamlet Marija kieku fi żmien il-Milied kienet iżżomm djarju 20 ta’ Diċembru Illejla, wara l-ikla ta’ filgħaxija, jien u Ġużeppi ħriġna ftit barra l-bieb tad-dar tagħna f’Nazaret. Ħarisna lejn is-sema skur u rajna l-kwiekeb – ħafna kwiekeb, ma tgħoddhomx!

Fakkruna f’Abraham, u fil-wegħda li kien għamillu Alla: li se jkun missier ta’ ġens kbir, daqs il-kwiekeb tas-sema u r-ramel tal-baħar.

Lil Abraham ukoll Alla kien qallu biex jitlaq minn art twelidu, u jmur fejn jgħidlu hu. U Abraham emmen fil-kelma tal-Mulej. Jien u Ġużeppi ddeċidejna li nagħmlu bħalu, li noqogħdu fuq il-kelma tiegħu. Il-kwiekeb lilna jfakkruna li Alla dejjem iżomm kelmtu.

21 ta’ Diċembru Dalgħodu kmieni tlaqna minn Nazaret.

Vjaġġ ta’ ħamest ijiem. Qabel tlaqna, ħarist lura, lejn id-dar tagħna, id-djar tal-ġenituri tagħna, ir-raħal żgħir tagħna. Min jaf meta se nerġa’ narahom! Inħoss għafsa f’qalbi kull meta jkolli nitlaq mir-raħal fejn trabbejt. Xi drabi Alla jitlob minnek li tħalli l-ħolm u l-pjanijiet tiegħek, minn dak li tħossok komdu u safe, imma mbagħad tinduna li kollox ikun għall-ġid tiegħek stess. Qabel irqadna, jien u Ġużeppi għedna t-talba ta’ filgħaxija li kull Lhudi madwar id-dinja kollha jgħid kuljum qabel jorqod: “Imbierek int, Mulej, Alla tal-ħolqien kollu, li ħlaqt il-jum u l-lejl.

Int twarrab id-dlam biex jidħol id-dawl, u twarrab id-dawl biex jidħol id-dlam. Imbierek int, Mulej, li ħlaqt id-dawl ħamrani fi nżul ix-xemx.”

22 ta’ Diċembru Wasalna kważi nofs it-triq. Baqgħalna madwar 60 kilometru ieħor biex naslu. Jien diġà

għaddejt minn hawn ftit xhur ilu meta żort lil Eliżabetta. Bħalissa għaddejjin minn ħafna għoljiet u widien, muntanji u deżert. Il-ħajja mhux hekk ukoll? Xi drabi tħossok fil-quċċata tal-muntanja, u drabi oħra fin-nixfa taddeżert. Ftakart li Alla ma joqgħodx jagħmlilna l-vjaġġ eħfef jew iqsar. Imma meta tul il-vjaġġ iġġorr lilu ġo fik, u tiftakar li hu qed jagħmel il-vjaġġ miegħek, allura b’xi mod il-vjaġġ jidher inqas diffiċli. Illum reġa’ kien hemm ħafna kwiekeb fis-sema.

23 ta’ Diċembru Illum tassew apprezzajt kemm iħobbni Ġużeppi, kemm jieħu ħsiebi: il-ħin kollu jistaqsini għandix bżonn xi ħaġa, jinkwieta għalija. Xi drabi l-aktar nies viċin tiegħek, talfamilja, dawk li qed jagħmlu l-vjaġġ miegħek, huma l-inqas nies li tapprezza u teħodhom for granted.

Grazzi, Mulej, ta’ dawk li qed jagħmlu l-vjaġġ tal-ħajja miegħi. Għinni ngħożżhom f’qalbi. Grazzi tal-familja tiegħi.

24 ta’ Diċembru Jekk Alla jrid, dalwaqt naslu Betlehem.

Probabbli li din l-aħħar darba li se nikteb fiddjarju għalissa, għax qed inħossu wasal. Wara t-twelid mhux se jkolli ċans noqgħod nikteb.

Ftit ieħor, u nkun nista’ nżommu f’idejja, inżomm f’idejja lil dak li jżomm f’idejh iddinja kollha.

Illum reġa’ kien hemm ħafna kwiekeb fissema. U rġajt ftakart fil-wegħda li għamilli Alla. Il-kelma tiegħu Alla dejjem iżommha.

Anzi, il-Kelma tiegħu saret bniedem. Alla tagħna hu Alla-magħna. Fittex ejja, Mulej Ġesù!

FEELING FREE AT HOME

invest in comfort and safety for yourself or your parents

Exclusive local distributors of Stair Lifts, Recliners & Scooters

Tel: +356 21 252206 Email: info@liftservices.com.mt Website: www.liftsservices.com.mt Lifts Services Ltd , Factory A25F Marsa Industrial Park, Marsa, Malta

art-warming touch. a real and lasting nds of lives will be

g Gifts has

Life-Giving Gifts are presents with a truly innovative All the projects and heart-warm supported ing touch. difference to individuals by these gifts you purchased make a real , families and communiti es and thousands and lasting positively affected of lives will be through these projects.

If you are looking for an unusual gift idea then Life-Giving a range of 8 gifts Gifts has to choose from.

One laying hen for a family One pig for a family

men

One goat for the

Wheelchair for

sio.org.mt

ssio.org.mt ssio.org.mt

One laying hen for a family

A sewing machine to train

a person with disability

A bicycle for a child to go

Borehole for clean

of the worldwide

One goat for the livehood

ged young women

sponsorship for

Wheelchair for a person

a child

water for a school

network

of Pontifical Mission 7, Merchants Street, Societies Valletta, VLT 1171, www.missio.org.mt 7, Foreman Street, Malta | Tel: (+356) Victoria, Gozo, VCT 2123 6962 E-Mail: 9066, Malta Tel: | info@missio.org.mt | (+356) 2155 0267 | E-Mail: gozo@missio. org.mt Supported by:

#SKJETTI

Borehole for clean water

disadvantaged young women

Missio Malta is part of the

worldwide network of Pontifical

touch. truly innovative and heart-warming Life-Giving Gifts are presents with a you purchased make a real and lasting All the projects supported by these gifts be communities and thousands of lives will difference to individuals, families and positively affected through these projects. idea then Life-Giving Gifts has If you are looking for an unusual gift a range of 8 gifts to choose from.

One pig for a family living in poverty One goat for the livehood of a disadvantaged A sewing machine to train disadvantaged

to school

family

for a child

for a school or community

Mission Societies

www.missio.org.mt 7, Merchants Street, Valletta, VLT 1171, Malta | Tel: (+356) 2123 6962 | E-Mail: info@missio.org.mt 7, Foreman Street, Victoria, Gozo, VCT 9066, Malta Tel: (+356) 2155 0267 | E-Mail: | gozo@missio.org.mt Catalin Bindu BLackBookPhoto

Supported by:

#SKJETTI

heart-warming touch. with a truly innovative and Life-Giving Gifts are presents make a real and lasting by these gifts you purchased be All the projects supported and thousands of lives will families and communities difference to individuals, these projects. positively affected through Gifts has unusual gift idea then Life-Giving If you are looking for an from. a range of 8 gifts to choose

One laying hen for a family

One laying hen for a family

One pig for a family living in poverty

One pig for a family living

One goat for the livehood of a disadvantaged

young women

A sewing machine to train disadvantaged

A bicycle for a child to go to school

with disability

We hope that you enjoy your Live-Giving Gift.

Rest assured that your gift is making all the difference for communities, families and the children your gift will be given to.

Photography:

Life-Giving Gifts are presents with a truly innovative and heart-warming touch.

All the projects supported by these gifts you purchased make a real and lasting difference to individuals, families and communities and thousands of lives will be positively affected through these projects.

If you are looking for an unusual gift idea then Life-Giving Gifts has a range of 8 gifts to choose from.

One laying hen for a family

in poverty of a disadvantaged family

One year education sponsorship

or community

We hope that you enjoy your Live-Giving Rest assured that Gift. your gift is making all the difference families and the for communities, children your gift will be given to.

Missio Malta is part

One pig for a family living

ged family

to train disadvanta

child to go to school

One year education

ties,

JETTI

living in poverty

livehood of a disadvanta

A sewing machine A bicycle for a

Life-Giving Gifts are presents with a truly innovative and heart-warming touch.

All the projects supported by these gifts you purchased make a real and lasting difference to individuals, families and communities and thousands of lives will positively affected through be these projects.

If you are looking for an unusual gift idea then Life-Giving Gifts has a range of 8 gifts to choose from.

A bicycle for a child to go

to school

Wheelchair for a person with disability

A bicycle for a child to go to school

child

Wheelchair for a person with disability

or community

One year education sponsorship for a

child

One year education sponsorship

Borehole for clean water for a school

or community

Borehole for clean water

Missio Malta is part of the worldwide network

of Pontifical Mission Societies

www.missio.org.mt

7, Merchants Street, Valletta, VLT 1171, Malta | Tel: (+356) 2123 6962 E-Mail: | info@missio.org.mt 7, Foreman Street, Victoria, Gozo, VCT 9066, Malta | Tel: (+356) 2155 0267 | E-Mail: gozo@missio.org.mt Supported by:

#SKJETTI

Wheelchair for a person

Gift.

We hope that you enjoy your Live-Giving all the difference for communities, Rest assured that your gift is making be given to. families and the children your gift will Missio Malta is part of the worldwide network

of Pontifical Mission Societies

www.missio.org.mt

info@missio.org.mt Malta | Tel: (+356) 2123 6962 | E-Mail: 7, Merchants Street, Valletta, VLT 1171, gozo@missio.org.mt Malta | Tel: (+356) 2155 0267 | E-Mail: 7, Foreman Street, Victoria, Gozo, VCT 9066, Photography:

Catalin Bindu BLackBookPhoto

Supported by:

#SKJETTI

A bicycle for a

We hope that you for communities, is making all the difference Rest assured that your gift your gift will be given to. families and the children Missio Malta is part of the

worldwide network of Pontifical

Mission Societies

www.missio.org.mt

2123 6962 | E-Mail: info@missio.org.mt VLT 1171, Malta | Tel: (+356) gozo@missio.org.mt 7, Merchants Street, Valletta, (+356) 2155 0267 | E-Mail: Gozo, VCT 9066, Malta | Tel: 7, Foreman Street, Victoria, Photography:

Catalin Bindu BLackBookPhoto

Supported by:

#SKJETTI

ged young women

A bicycle for Wheelchair

a person with disability sponsorship for

a child

water for a school

or community

Societies

www.missio.org.mt

Mission network of Pontifical info@missio.org.mt of the worldwide 2123 6962 | E-Mail: org.mt Malta | Tel: (+356) E-Mail: gozo@missio.

Valletta, VLT 1171, (+356) 2155 0267 | 7, Merchants Street, 9066, Malta | Tel: Victoria, Gozo, VCT TI 7, Foreman Street, Supported by: #SKJET

in poverty

the livehood

A sewing machine

Gift. enjoy your Live-Giving We hope that you for communities, all the difference your gift is making will be given to.

Rest assured that children your gift families and the Missio Malta is part

a family living

One goat for

to train disadvanta

Borehole for clean

enjoy your Live-Giving Gift.

hen for a family

One pig for

ged family

One year education

for a child

for a school or community

One laying

living in poverty

child to go to school

Wheelchair for

with disability

arming touch. and heart-w innovative real and lasting s with a truly ed make a will be Gifts are present you purchas ds of lives Life-Giving by these gifts ities and thousan supported and commun projects.

All the projects als, families through these to individu Gifts has difference Life-Giving positively affected gift idea then for an unusual choose from.

If you are lookinga range of 8 gifts to

livehood of a disadvanta

A sewing machine

disadvantaged young women

One year education sponsorship for a Borehole for clean water for a school

We hope that you enjoy your Live-Giving Gift.

Rest assured that your gift is making all the difference for communities, families and the children your gift will be given to.

for a family

One goat for the

of a disadvantaged family

A sewing machine to train

young women

One laying hen

One pig for a family

in poverty

One goat for the livehood

family

ing touch. and heart-warm a truly innovative lasting are presents with make a real and Life-Giving Gifts gifts you purchased of lives will be supported by these communities and thousands All the projects , families and projects. through these difference to individuals positively affected Gifts has gift idea then Life-Giving for an unusual If you are looking to choose from. a range of 8 gifts

taged family of a disadvan

taged young to train disadvan

a child to go for a person

women

to school y with disabilit

for a child n sponsorship One year educatio ity or commun for a school clean water Borehole for Gift.

Live-Giving ities, you enjoy your ce for commun We hope that the differen is making all be given to. that your gift your gift will mt Rest assured the children www.missio.org. families and

sio.org.mt Mission Societies of Pontifical E-Mail: info@mis sio.org.mt worldwide network 2123 6962 | is part of the E-Mail: gozo@mis | Tel: (+356) 2155 0267 | VLT 1171, Malta Tel: (+356) s Street, Valletta, VCT 9066, Malta | TTI by: #SKJE 7, Merchant Gozo, Supported Street, Victoria, 7, Foreman

Missio Malta