Flimkien - Frar 2019

Newspaper Post

FRAR 2019 Numru 171

Aħna stess għandna bżonn naraw, imbagħad ngħinu lill-­oħrajn ukoll jaraw, li l-­immigranti

u r-­refuġjati

huma ħutna li għandhom ikunu milqugħa u rrispettati

u maħbuba Papa franġisku ‘Salib ta’ Lampedusa’ magħmul mill-­injam ta’ dgħajjes li wasslu immigranti fuq il-­gżira ta’ Lampedusa.

BSL

Britannia Tours … il-vjaææ tiegœek jibda hawn!

L-Art Imqaddsa u l-Ġordan 24 ta’ Frar - 5 ta’ Marzu

L-Għid f’Lourdes 17 - 21 ta’ April Valletta Branch - Tel: 2123 8039 Paola Branch - Tel: 2180 9930 Mosta Branch - Tel: 2141 3030 Gozo Branch - Rabat Tel: 2156 5620 bsl.com.mt

Dun Joseph Mizzi

E D I T O R JA L

Ħalli Sib żmien l-fjamma mixgħula Fi Frar ħsiebi bla ma rrid imur fuq San Pawl, l-appostlu li kien għoddu ra l-għarqa biex jasal fuq xtutna, li ssogra ħajtu f ’maltempata qalila għalina.

Tul iż-żmien tiegħu fostna huwa għallem u xandar il-Kelma t’Alla, fejjaq il-morda, iċċelebra l-Ewkaristija, u ħallielna l-fjamma tal-fidi mixgħula fostna. Illum, għalhekk, lil Missierna San Pawl nixtieq ngħidlu: Grazzi kbira ta’ dan ir-rigal sabiħ li ħallejtilna.

Forsi jien mhux dejjem tajt kasu, għalhekk, skużani jekk mhux dejjem għextha kif xtaqt int.

Grazzi ta’ dak kollu li wettaqt fostna. Imma issa se nitolbok: Saħħaħ u qawwi l-fidi tagħna l-Maltin. Tħallix il-fjamma tibred, anzi kun int li tkebbishielna.

Tħalliniex naqtgħu qalbna quddiem l-isfidi u l-provi ta’ ħajjitna.

Tħalliniex ninsew x’rigal kbir irċevejna meta laqqajtna ma’ Kristu.

Tħalliniex naqgħu fl-apatija, l-indifferenza u l-atteġġjament ta’ x’jimpurtani.

Kun mal-familji tagħna u mal-edukaturi tagħna biex jgħaddu l-fidi lil uliedhom.

Saħħaħ il-fidi tal-morda, għin lil min jinsab waħdu u abbandunat, u la tinsiex lil min hu mġarrab u qed jibki.

Għinna ngħixu l-fidi kullimkien u l-ħin kollu.

Għinna niċċelebraw il-fidi. U fuq kollox, għinna nisqarru l-fidi u nixhdu għaliha.

Agħmel li l-familji tagħna jkunu tassew postijiet ta’ fidi, ċentri ta’ talb, fejn hemm tinsab tassew il-paċi u l-għożża.

Frar 2019

•

3

Magażin ta’ kull xahar maħruġ mill-Kulleġġ tal-Kappillani u jitqassam b’xejn lill-familji Maltin.

Biex tirriklama/kull korispondenza ċempel fuq 2182 8931 jew 7946 1470 jew bil-posta.

Indirizz Flimkien, Kulleġġ tal-Kappillani Kurja, il-Furjana Email flimkien@maltadiocese.org Editur Carmel Conti Grafika Outlook Coop Stampar Velprint Ltd Il-kitba li tidher fuq Flimkien apparti l-Editorjal mhux neċessarjament tirrifletti l-opinjoni tal-Bord Editorjali.

R aġġ Dawl Four things you can’t get back: the stone after it’s thrown, the word after it’s said, the occasion after it’s missed, time after it’s gone.

Erba’ affarijiet ma tistax treġġa’ lura: ġebla wara li tfajtha, kelma ladarba għedtha, okkażjoni li tlift, il-ħin li għadda.

M e ss aġġ ta l - a r ċ i s q o f

Frar 2019

•

Tinsewx tippreparaw għaż-żwieġ!

Pariri tal-Arċisqof lill-koppji li se jiżżewġu din is-sena.

“Intom u tippreparaw għat-TIEĠ tinsewx tkomplu tippreparaw għaż-ŻWIEĠ!” Hekk qal l-Arċisqof Charles J. Scicluna lillkoppji għarajjes li ser jiżżewġu din is-sena f’Quddiesa li fil-bidu ta’ kull sena tiġi organizzata mill-Moviment ta’ Kana. Dawn huma xi siltiet oħra: • “It-tieġ jiġi u jmur ... u jibqgħu biss ilkontijiet! Il-vera prova hija ż-żwieġ.”

• “Nawguralkom ħafna li tippreparaw għat-tieġ b’mod spiritwali. Naf li dawn ixxhur, forsi għal xi wħud ġimgħat, huma xhur ta’ impenn u ta’ ħafna ħsibijiet … imma bħala koppja fittxu l-ħin li tkunu

flimkien quddiem Alla. Jekk ilek ma tqerr, skopri xi tfisser tilqa’ u tifraħ bilmaħfra li jagħtik Alla. Dakinhar li tersaq għas-Sagrament taż-Żwieġ, ersaq ukoll għat-Tqarbin b’qalb safja.”

• “Sibu wkoll ħin għat-talb matul ilġurnata. Nibagħtu ħafna messaġġi lil xulxin. Qabel kien ikollna l-post-it … illum il-ħin kollu għaddejjin blSMS. Imma lil Alla m’għandniex ċans inkellmuh jew nisimgħuh?” + Charles J. Scicluna Arċisqof ta’ Malta

Tbissem dejjem, anki meta l-ħajja tkun iebsa.

Waħda mill-ewwel affarijiet li jiġrilhom dawk li jinqatgħu minn Alla hi li jsiru nies bla tbissima. Forsi kapaċi jidħku daħka kbira, anki waħda f’waħda, xi battuta, xi daħka … imma mingħajr tbissima! It-tbissima tagħtiha biss it-tama.

Hi t-tbissima tat-tama li nsibu lil Alla.

(7 ta’ Diċembru 2016)

5

When I grow up I want to be.....

“Let us pick up our books and our pens, they are the most powerful weapons; one child, one teacher, one book, one pen can change the world.”

Malala Yousafzai, I Am Malala: The Story of the Girl Who Stood Up for Education and Was Shot by the Taliban

Missio believes in the power of education to transform children’s lives; Through Missio Child Sponsorship Programme, with €12.50 per month, a sponsor like you can help us give them hope for a brighter future.

You can help by contacting:

Tel: 2123 6963 • E-Mail:info@missio.org.mt • w w w.missio.org.mt

Chris Borg

P r o p o s ta g ħ a r - R a n da n 2 019

Frar 2019

•

7

Wieħed f’kull dar Kieku kellha tgħaddi liġi f ’Malta li tipprojbixxi l-Kurċifissi, x’nagħmel? Noħroġ nipprotesta fit-toroq? Nisfida billi nwaħħal wieħed daqsiex mal-gallerija? Naħbih f ’xi kexxun biex ma jaqbdunix?

Fil-verità, liġi tista’ tneħħi l-Kurċifiss minn mal-ħitan, imma ma tista’ qatt tneħħih minn ħajjitna – irridu jew ma rridux.

Madankollu, tassew ħasra li l-Kurċifissi donnhom sparixxew minn djarna. Għalhekk, nissuġġerixxi li fir-Randan li ġej issir kampanja fil-parroċċi Maltin biex nerġgħu ndaħħlu l-Kurċifiss f ’post prominenti fi djarna.

Imma għalfejn Kurċifiss fid-dar?

Qabelxejn, hemm differenza bejn salib u kurċifiss. Is-salib ikun ‘vojt’, filwaqt li l-Kurċifiss ikollu lil Ġesù msallab fuqu.

Hekk ifisser: mas-salib (cruci) imwaħħal (fixus). L-erba’ ittri INRI fuq nett ifissru Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum – Ġesù Nazzarenu Sultan tal-Lhud.

B’Kurċifiss fid-dar inkun qed ngħid li Kristu għandu l-ewwel post f ’ħajti; qisni ngħidlu: ‘Din hi darek, int is-sid tagħha, merħba bik hawn ġew.’ Kurċifiss f ’post prominenti nista’ nħares lejh qabel noħroġ filgħodu u nitolbu jkun miegħi sakemm nirritorna filgħaxija. Ifakkarni li jien ‘tan-Nazzarenu’, u ma nistħix nuri quddiem ħaddieħor li jien Nisrani (il-kelma stess Nisrani tfisser ‘dixxiplu tan-Nazzarenu’).

Kurċifiss fid-dar ifakkarni kontinwament li bil-mewt u l-qawmien tiegħu Ġesù salva anki lili. Ifakkarni li d-dar hija l-post fejn naħfer u ninħafer, il-post fejn ngħaddi l-fidi lil dawk li jgħixu miegħi. Ifakkarni f ’min qed iġorr salib tqil f ’ħajtu. Ifakkarni li filKalvarji tiegħi hemm hu wkoll jgħinni nerfa’ s-salib tiegħi.

Il-Kurċifiss mhux dekorazzjoni mwaħħla mal-ħajt jew imdendla ma’ għonqi. Huwa sinjal tal-imħabba kbira li Alla għandu għalija. Ngħid għalija, għandi bżonn niftakarha spiss din.

Devozzjoni sempliċi ssuġġerita millPapa Franġisku hi li nħarsu kuljum lejn il-Kurċifiss filwaqt li ngħidu l-Missierna ħames darbiet, waħda għal kull pjaga ta’ Ġesù. “Permezz tal-pjagi ta’ Ġesù,” qal ilPapa, “inkunu qed nidħlu sa ġewwa nett fil-qalb tal-Missier.”

Il-Kurċifiss jgħinni naħseb inqas fija nnifsi u fl-interessi personali tiegħi, u jgħallimni ninduna aktar bil-bżonnijiet ta’ ħaddieħor.

Il-ħidma tal-parroċċi tagħna, skont il-Papa, trid tkun ibbażata fuq l-opri tal-ħniena, speċjalment lejn persuni li qed ibatu filġisem u fir-ruħ.

F’każ li jitqassmu Kurċifissi fid-djar, noqogħdu ftit attenti li ma jkunux tal-biża’ jew imdemmija wisq, biex tfal żgħar ma jiġux impressjonati.

8

•

Frar 2019

Bernadette, xtaqt nistaqsik...

Intervista immaġinarja lil Bernadette Soubirous. It-tweġibiet huma kollha bbażati fuq dak li qalet jew kitbet Bernadette stess.

Din is-sena taħbat il-175 sena mit-twelid tagħha (7-1-1844) u l-140 sena minn mewtha (16-4-1879).

Bernadette, għaliex dehret lilek il-Madonna u mhux lil ħaddieħor?

Ma nafx. Naf biss li jien kont fqira ħafna, marradija u bla skola. Kont naf nitlob biss ir-Rużarju u xtaqt ħafna li nibda nitqarben.

Imma r-raġuni eżatt għala dehret lili … forsi aħjar tistaqsi lilha xi darba!

Nista’ nkellem lill-Madonna jien illum kif kellimtha int?

Meta tgħid is-Sliema u l-Qaddisa tkun qed tkellem lil xi ħadd? Dażgur, tkun qed titkellem direttament ma’ Marija, Ommna.

Madankollu, tista’ tkellimha anki fi kliemek; tista’ tkellimha kif u meta trid.

Kellek ħutek oħra?

Iva, konna erbgħa: Marie-Antoinette, JeanMarie, Justin u jien. Propjament konna disgħa, imma ħamsa minna mietu meta kienu żgħar. Fi żmienna dan kien jiġri spiss, speċjalment f ’familji fqar li ma kellhomx flus għall-mediċini.

Ommok u missierek kienu jinħabbu?

Dak iż-żmien il-familji kienu ‘jirranġaw’ iż-żwiġijiet ta’ wliedhom bla ma jistaqsuhom iridux. L-ewwel kienu jżewġu lill-kbira

u mbagħad lil ħutha iżgħar. Fil-familja ta’ ommi (kunjomhom Casterot) kienu għadhom iridu jżewġu lill-kbira u ppruvaw jirranġawlha biex tiżżewweġ lil ċertu Francois Soubirous, jiġifieri missieri. Dan ma riedx għax kien iħobb lill-iżgħar waħda, Louise. Kellu joqgħod jistenna, imma flaħħar iżżewweġ lil dik li tassew kien iħobb, jiġifieri lil Louise, ommi.

Qatt ħabbejt lil xi ħadd?

Qed tistaqsini jekk kontx namrata ma’ xi ġuvni? Meta dehritli l-Madonna kelli biss 14-il sena. Wara d-dehriet kien hemm xi ħadd li qalli biex niżżewġu u hekk inserraħ moħħi dwar il-futur, imma qalbi kienet diġà ngħatat lil ħaddieħor. Ibqa’ ċert li kieku kellek tara dak li rajt jien, żgur li ma tkun tista’ tħobb lil ħadd aktar bl-istess mod.

X’ġiegħlek tmur fl-għar ta’ Massabielle filgħodu tal-11 ta’ Frar 1858?

Konna noqogħdu f ’kamra waħda, li qabel kienet ħabs. Biex insaħħnu fejn noqogħdu konna mmorru nfittxu l-injam għax ma kellniex biex nixtruh, għax missieri ma kellux xogħol. Fil-11 ta’ Frar mort Massabielle ma’ oħti Toinette (Marie-Antoinette) u ħabiba tagħna. Ma tantx kont nafu l-post għax kien diżabitat, barra r-raħal u maħmuġ.

Kont tmur skola?

Qatt ma mort skola, għax konna fqar. Jien kont l-akbar fost ħuti għalhekk kelli nibda

Frar 2019

naħdem ta’ età żgħira. Ta’ 13 kont naħdem maz-zija Bernard billi nnaddfilha d-dar u ngħin fil-ħanut tal-kafè li kellha f ’Lourdes.

Wara d-dehriet, daħħluni fi sptar li kien immexxi mis-Sorijiet fejn għallmuni naqra u nikteb. Wara sena tgħallimt nikteb. Ktibt anki ittra lill-Papa! Meta kont ngħix l-isptar, skont kif qaluli, kont fuq tiegħi sew u kont inħobb niżfen u nagħmel ċajt fuq l-oħrajn.

Bżajt meta dehritlek il-Madonna?

L-ewwel darba, iva. Ħafna. Imma wara, le. Fl-ewwel dehra rajt dawl fil-grotta u mbagħad xi ħaġa bajda, donnha mara żagħżugħa. Bla ma ħsibtha darbtejn, daħħalt idi fil-but u ħriġt il-kuruna. Lanqas flaħt inrodd is-salib għax idejja ħassejthom tqal. Kif is-Sinjura raddet is-salib, anki jien stajt inroddu. Għedna r-Rużarju flimkien, u wara sparixxiet. Jien u ngħid ir-Rużarju ma ħassejt l-ebda biża’.

Damu biex emmnuk in-nies?

Fid-dehra tal-25 ta’ Marzu staqsejt lil dik il-mara x’kien jisimha. Diġà kont staqsejtha tliet darbiet oħra qabel, imma din id-darba weġbitni. Il-mara għaqqdet idejha t-tnejn flimkien, għolliet għajnejha lejn is-sema, u tkellmet bid-djalett li nitkellmu bih f ’dawn l-inħawi: “Jien il-Kunċizzjoni Immakulata.”

Tlaqt niġri għand il-kappillan u għedtlu x’kont smajt. Irrealizzajt li dak li qaltli kien xi ħaġa importanti għax rajt wiċċu jisserja. Wara sirt naf li xi erba’ snin qabel il-Papa kien iddikjara li l-Verġni Imbierka kienet tnisslet bla dnub fil-ġuf ta’ ommha.

Kull meta n-nies kienu jistaqsuni, kont ngħidilhom x’rajt u xi smajt. Min ried, emmen, u min ma riedx, ma emminx.

Iddispjaċiek li kellek titlaq minn Lourdes u tmur Nevers?

Iva, għax kont inħobbhom ħafna lillġenituri, lil ħuti, il-ħbieb u r-raħal. Barra

•

9

minn hekk, il-Grotta għalija kienet qisha l-Ġenna. F’Nevers sirt soru u ma rġajt qatt lura f ’Lourdes. Imma minn Nevers spiss kont nikteb ittri lill-familja u nitlob għalihom ħafna. Ġieli xtaqt tmur il-missjoni?

Meta ddeċidejt li nsir soru mas-Sorijiet ta’ Nevers tawni l-isem ta’ Marie-Bernard.

Dakinhar l-Isqof qalli, “Oħt, xogħlok se jkun li titlob.” Għalhekk kont nitlob “għallmidinbin” kif qaltli nagħmel il-Madonna.

Għal xi żmien kont infermiera, imma spiss kont inkun marida jiena stess. Għalhekk aċċettajt il-mard tiegħi (ażżma, tuberkulożi u kanċer fl-għadam tal-irkoppa). Il-missjoni tiegħi kienet li nitlob. Ta’ 35 sena, mort niltaqa’ għal dejjem ma’ Ommna Marija.

Kif nistgħu nimxu fuq il-passi tiegħek illum?

Mhux diffiċli xejn. Tista’ timxi fuq il-passi tiegħi billi tiftaħ qalbek biex dejjem tħobb lil Alla u taqdi lill-oħrajn. Agħti idek lillVerġni Marija, kellimha, itlobha, u tgħidlek hi x’għandek tagħmel u tmexxik matul ħajtek kollha!

Jum Dinji tal-Morda

Kull sena, fil-11 ta’ Frar, fl-ewwel dehra talMadonna f ’Lourdes, niċċelebraw il-Jum Dinji talMorda. F’Malta qed niċċelebrawh f ’Bormla, li qed tfakkar il-75 sena mill-pellegrinaġġ li kien sar fi tmiem it-tieni gwerra dinjija minn Birkirkara għal Bormla bl-inkwatru u l-vara tal-Kunċizzjoni.

Kulħadd mistieden, speċjalment il-morda u l-anzjani fid-djar biex nhar it-Tnejn 11 ta’ Frar fl10.00am jiġu fil-knisja ta’ Bormla għal Quddiesa mill-Arċisqof Charles J. Scicluna.

Pellegrinaġġ Djoċesan għall-Morda f’Lourdes

mill-15 sad-19 ta’ Lulju. Ċempel 79226606 jew ibgħat email info@umtalmalta.org

10

•

Frar 2019

Soluzzjonijiet faċli u ta’ malajr għall-kwistjoni tar-refuġjati ma jeżistux. Ilkwistjoni hija kumplessa u l-kawżi huma ħafna u antiki. Il-Bibbja ma toffrix soluzzjonijiet politiċi jew loġistiċi dwar ir-refuġjati, imma toffri numru ta’ attitudnijiet dwar kif għandna nġibu ruħna magħhom. Jalla kull min għandu xi responsabbiltà f’din il-ħaġa, imma anki aħna, bid-diskors li ngħidu jew bil-kummenti li niktbu, inkunu mdawlin mill-Bibbja. Fr James Martin, Ġiżwita Amerikan, joffri dawn il-ħsibijiet ta’ hawn taħt, maqluba għall-Malti minn video clip li għamel ix-xahar li għadda fuq America magazine. Dan hu l-kontribut tagħna fix-xahar li fih niċċelebraw il-wasla fostna tal-aktar refuġjat famuż li qatt ġie Malta: Pawl ta’ Tarsu.

Nilqgħu r-refuġjati?

X’tgħid il-Bibbja dwar l-għajnuna lir-refuġjati, l-immigranti u l-barranin?

Il-kwistjoni dwar kif nittrattaw lillimmigranti u r-refuġjati tidher kuljum fl-aħbarijiet. Hija kwistjoni tal-lum, imma hija wkoll kwistjoni antika, li ġiet ittrattata diversi drabi mit-tradizzjoni Lhudija kif ukoll minn dik Nisranija.

Tajjeb, għalhekk, nistaqsu: X’tgħid il-Bibbja dwar kif għandna nittrattaw lir-refuġjati, l-immigranti u l-barranin? Hu ċar, sa millktieb tal-Eżodu, meta Alla qal lil Mosè (u

lill-poplu Lhudi kollu): ‘Taħqarx il-barrani.

Int taf xi jħoss il-barrani, għax barrani int kont fl-art tal-Eġittu.”

Din fiha żewġ messaġġi mingħand Alla.

L-ewwel messaġġ: ILQA’ R-REFUĠJATI. Dak iż-żmien ir-refuġjati, il-barranin, dawk li ma jappartienu għall-ebda grupp, kienu f ’sitwazzjoni prekarja, ħafna drabi jgħixu fil-faqar, propju bħall-immigranti u r-refuġjati tal-lum, u għalhekk kellhom

Frar 2019

bżonn għajnuna speċjali. It-tieni messaġġ: Alla jfakkar lill-Iżraelin li HUMA STESS DARBA KIENU BARRANIN, meta kienu eżiljati fl-Eġittu.

It-Testment il-Qadim ifakkarna dan fil-ktieb tal-Eżodu, fil-Levitiku u fidDewteronomju. Fid-Dewteronomju jgħid: “Alla jħobb il-barrani.” Salm 146 ikompli: “Il-Mulej iħares lill-barranin.”

Għalhekk it-Testment il-Qadim ifakkarna f ’żewġ affarijiet essenzjali. L-ewwel: Alla KKMANDANA nieħdu ħsieb ir-refuġjati, l-immigranti u l-barranin. It-tieni: Alla għandu MĦABBA SPEĊJALI lejn ilbarranin.

U biex ikompli jikkonvinċina, għandna wkoll il-Ktieb tas-Slaten fejn insibu lisSultan Salamun jgħid lill-poplu tiegħu hekk: “Agħmel kulma jitolbok il-barrani” – fi kliem ieħor, wieġeb għal-bżonnijiet li għandhom l-immigranti u r-refuġjati.

Fit-Testment il-Ġdid, Ġesù joħroġ b’qawwa akbar. Fil-parabbola tas-Samaritan it-Tajjeb, San Luqa jirrakkonta l-ġrajja dwar raġel Lhudi li kien miexi minn Ġerusalemm għal Ġeriko, meta qabżu fuqu l-ħallelin li serquh u ħallewh nofsu mejjet. Għaddew tnejn min-nies, wieħed saċerdot u l-ieħor Levita, it-tnejn tal-istess reliġjon ta’ dak irraġel Lhudi. Dawn beżgħu jieqfu, forsi għax it-triq, li għadha hemm sal-lum, kienet perikoluża u spiss bil-ħallelin. Fl-aħħar jgħaddi raġel Samaritan u dan jieqaf jgħinu.

Is-Samaritani qatt ma kienu jinġiebu milLhud, u minn dejjem kienu jitqiesu bħala barranin. Innota li s-Samaritan ma jagħtix kas tal-periklu u xorta waħda jgħin lir-raġel Lhudi.

•

Ġesù qed jgħidilna li aħna msejħin biex ngħinu lill-barrani anki jekk dan ikun jinvolvi xi riskju. Ġesù ma jgħidilniex ngħinu lill-barrani diment li m’hemmx perikli, jew jekk ikun konvenjenti għalina, jew jekk dak il-barrani jkun talistess ġens jew reliġjon bħalna. Jgħidilna nħennu għall-barrani anki jekk dan jiswielna skumdità.

Qed jgħidilna wkoll li, bħar-raġel li qala’ xebgħa, is-salvazzjoni tagħna tiddependi fuq barrani. Infatti, Ġesù jgħid li hu mill-mod kif nittrattaw mal-barrani li jiddependi jekk nidħlux fis-sema. Flaħħar ġudizzju, Ġesù se jgħid lil xi wħud: “Kont barrani u ma lqajtunix.” U dawn iweġbuh, “Mulej, meta rajniek barrani u ma għenniekx?” Imma hu se jwieġeb, “Kull darba li ma lqajtux barrani ma kontux qed tgħinu lili.” Fuq dan se jiġi deċiż min jidħol jew ma jidħolx fis-sema, jgħid Ġesù.

U dan ma japplikax biss għall-individwi.

Tajjeb inkunu nafu li t-titolu li minn dejjem ingħata lil din is-silta mill-Vanġelu huwa: “Il-ħaqq mill-popli”.

Imma forsi l-aktar messaġġ qawwi mingħand Ġesù mhux x’qal imma x’għamel. Wara li twieled, Marija u Ġużeppi jaħarbu b’Ġesù lejn l-Eġittu.

Tgħid kien hemm border guards jew passaporti dak iż-żmien? Le, imma Marija u Ġużeppi u binhom kienu qed jaħarbu mill-persekuzzjoni u t-theddida ta’ mewt minn taħt idejn Erodi. Għalhekk, jekk nużaw id-definizzjoni tal-lum, nistgħu ngħidu li Marija, Ġużeppi u Ġesù kienu fost il-miljuni ta’ refuġjati li rat id-dinja fl-istorja tagħha.

11

12

•

Frar 2019

ŻG Ħ AŻAG Ħ

Emmanuel Camilleri

Minn ħabs għal ieħor ‘Unbroken, Path to Redemption’ – film dwar gwerra li bdiet fuq ġewwa wara li kienet spiċċat dik fuq barra.

Il-film ‘Unbroken, Path to Redemption’ ikompli fejn spiċċa dak ta’ qablu (‘Unbroken’, dirett minn Angelina Jolie). Huwa dwar ċertu Louis Zamperini, li wara t-tmiem tat-Tieni Gwerra Dinjija jipprova jibda jgħix ħajtu wara li kien ġie lliberat minn ħabs Ġappuniż. Jiltaqa’ ma’ Cynthia li tisraqlu ħarstu u qalbu. Għalkemm Zamperini kien meqjus bħala eroj tal-gwerra, hu ma kienx jara lilu nnifsu hekk.

Għalkemm kien ġie lliberat, Zamperini ma setax jinsa lil dak il-gwardjan Ġappuniż, imlaqqam The Bird, li kien ittorturah.

Zamperini taha għax-xorb u ħaseb li sab issoluzzjoni meta ddeċieda li jmur il-Ġappun u jeħles minn dak il-gwardjan hu stess peress li The Bird kien baqa’ ma nstabx.

Imma ma indunax li minkejja s-‘soluzzjoni’ li mingħalih kien sab, f ’ħajtu kien qed jitlef kollox. Il-gwerra kienet spiċċat, veru, imma l-battalja tiegħu kienet għadha se tibda.

Kien ġie lliberat mill-ħabs, imma kien daħal f ’ħabs ieħor.

Saħansitra martu Cynthia talbitu d-divorzju minħabba li kien qed imur id-dar kuljum xurban, sakemm darba waħda.... Mhux se ngħidilkom il-film kif jispiċċa, għax inkella nneħħilkom il-gost, imma hu film li fih ħafna x’tomgħod.

Aħna wkoll, xi kultant, naħsbu li għandna s-soluzzjoni għal kull ħaġa li tinqala’, u xi kultant nibqgħu nippersistu fit-triq li qbadna, avolja s-soluzzjoni li mingħalina li nkunu sibna ma tkunx qed taħdem.

Li ddur lejn Alla hija dejjem parti importanti mis-soluzzjoni. Naturalment il-problemi ħa jibqgħu jitfaċċaw, u xi drabi wkoll ma jiġux solvuti, imma bl-għajnuna ta’ Alla l-piż tal-problema jiħfief għax ma tħossokx waħdek aktar. Il-fatt li ma tkunx waħdek xi drabi jgħinek ukoll issib soluzzjoni ġdida, differenti minn dik li tkun ħsibt qabel.

Frar 2019

•

13

Tajjeb? ĦaŻin? Min jaf!

Skont storja Ċiniża, bidwi kellu żiemel imdaħħal sew fiż-żmien, imma l-bidwi baqa’ jaħdem bih fl-għelieqi. Darba, l-imbierek żiemel ħarablu. Meta sħabu l-bdiewa ppruvaw jikkunslawh għax-xorti ħażina li messitu, ilbidwi wieġeb, “Tajjeb? Ħazin? Min jaf!” Ġimgħa wara ż-żiemel ġie lura, u miegħu ġab xi żwiemel slavaġ, minn dawk li jiġġerrew fuq l-għoljiet. Il-ġirien ferħu lil bidwi dwar ix-xorti tajba li messitu, imma hu reġa’: “Tajjeb? Ħazin? Min jaf!”

Ibnu l-kbir fettillu jirkeb wieħed miżżwiemel, imma waqa’ minn fuqu u kiser siequ.

Kulħadd tkellem dwar ix-xorti ħażina talbidwi, imma hu mhux hekk ħasibha: “Tajjeb? Ħazin? Min jaf!”

Xi ġimgħat wara, l-armata għaddiet mirraħal. Kull żagħżugħ f’saħħtu kellu jinkiteb

għall-gwerra. Kif raw bin il-bidwi b’saqajh miksura, ħallewh warajhom. Issa dik kienet xorti tajba li messet lit-tifel, jew ħażina? Min jaf!

Kull ħaġa li fix-xeħta tagħha tidher ħażina tista’ tkun qed taħbi fiha t-tajjeb. U bil-maqlub, xi ħaġa li minn barra tidher tajba tista’ tkun qed taħbi ġo fiha l-għawġ. Għalhekk, kun għaref u ħalli f’idejn Alla, li jara hu x’hinu tajjeb jew ħażin.

“Għax Alla, ma’ dawk li jħobbuh, ma’ dawk li huma msejħin skont il-providenza tiegħu, f’kollox jaħdem id f’id għall-ġid tagħhom” (Rum 8:29).

(Maqluba għall-Malti mit-Tabib Andrew Baldacchino mill- ktieb ‘Sadhana’, ta’ Anthony de Mello S.J.)

14

•

Frar 2019

XJEN Z A U FIDI

Abraham Morrison

Seba’ raġunijiet għala nemmen f’Alla 1. Kumbinazzjoni?

Aqbad għaxar muniti u mmarkahom minn 1 sa 10. Ipprova oħroġhom waħda waħda billi l-ewwel ittella’ dik immarkata binnumru 1 sakemm tasal sal-10 … imma kull darba, il-muniti trid titfagħhom kollha mill-ġdid ġo butek u mbagħad terġa’ ttella’.

Xi probabbiltà hemm li ttellagħhom kollha wara xulxin? Pereżempju, il-probabbiltà li ttella’ mill-ewwel in-numru 1 hija ta’ 1 f ’10. Il-probabbiltà li l-ewwel ittella’ n-numru 1 u warajh ittella’ n-numru 2 hija ta’ 1 f ’100. Il-probabbiltà li ttella’ 1, imbagħad 2 u imbagħad 3 (u tinsiex, kull darba titfa’ l-muniti kollha lura fil-but qabel ma ttella’) hija 1 f ’1,000. U tibqa’ sejjer hekk. Il-probabbiltà li ttellagħhom kollha, mill-1 sal-10 kollha wara xulxin, hija ta’ 1 f ’10,000,000,000. Numru inkredibbli. Għalhekk nistgħu ngħidu li l-ħajja fuq din l-art żgur ma setgħetx tibda b’kumbinazzjoni imma kienet riżultat ta’ ħafna kundizzjonijiet preċiżi.

ċellola waħdanija, f ’dik it-taqtira trasparenti u kemxejn imċajpra, hemm maħżuna ż-żerriegħa tal-ħajja. Kull ħlejqa, kbira jew żgħira, taf il-bidu tagħha lil din iċ-ċellola.

Il-qawwa li hemm mistura f ’din it-taqtira tisboq kulma hawn madwarna, għaliex kull għamla ta’ ħajja tnisslet minnha. Ma kenitx in-natura li ħolqot il-ħajja. Blat iffurmat min-nirien u ilma ħelu ma fihomx l-elementi meħtieġa biex joħolqu l-ħajja.

Allura, min kien li poġġa l-ħajja madwarna?

2: Ħajja f’ċellola Il-mod kif il-ħajja ssib mezz biex tagħmel dak li kienet maħluqa għalih juri fid-dieher intelliġenza kbira li taħkem l-univers kollu kemm hu. Ħares lejn taqtira, kważi inviżibbli, ta’ protoplażma (dik is-sustanza ħajja li ssib fiċ-ċelloli tal-bnedmin, l-annimali u l-pjanti). Din hija trasparenti, qisha jelly u kapaċi tiċċaqlaq. L-enerġija tagħha tiġbidha mix-xemx. Issa, f ’din iċ-

4: Ir-raġuni tal-bniedem Il-bniedem għandu mhux biss l-istint tal-annimal imma wkoll ir-raġuni. L-ebda annimal ma jaf jgħodd sal-10 jew jaf xi jfisser in-numru 10. Bis-saħħa tar-raġuni li biha aħna mżejna, aħna l-bnedmin nistgħu nirriflettu fuq il-possibbiltà li aħna dak li aħna sempliċement għax irċevejna xrara talIntelliġenza Universali.

3: L-istint fl-annimali L-annimali, bl-abbiltà intelliġenti li għandhom, juruna li hemm Ħallieq twajjeb li nissel l-istint fihom ukoll, sal-aktar kreaturi żgħar u bla saħħa. Mingħajr dan l-istint ma kienu jkunu kapaċi jagħmlu xejn.

Is-salamun żgħir jgħaddi snin fil-baħar, imbagħad jerġa’ lura lejn ix-xmara propja tiegħu sakemm isib in-nixxiegħa fejn kien twieled. Xi jġiegħlu jerġa’ lura preċiżament hemm? L-istess l-istint fis-sallur u ż-żunżan.

Frar 2019

5. Il-genes Kieku kellna niġbru l-genes kollha li minnhom tnisslu l-bnedmin kollha li hawn fid-dinja, ħolqa tal-ħjata kienet tesagħhom kollha! Daqshekk huma żgħar dawn ilgenes, tant li jidhru biss taħt mikroskopju.

Dawn il-genes, kif ukoll sħabhom ilkromożomi, issibhom f ’kull ċellola tal-ħajja.

Huma verament il-muftieħ tal-karatteristiċi li nsibu fil-bnedmin, l-annimali u l-ħxejjex.

Kif jista’ jkun li fi spazju daqshekk żgħir jiġbru fihom il-wirt ta’ miljuni ta’ antenati u l-karatteristiċi psikoloġiċi ta’ kull wieħed minna? Minn fejn ħareġ dan l-għerf?

6. Pjan fin-natura Il-pjan li jeżisti fin-natura jġegħilna nifhmu li huwa riżultat ta’ għerf infinit li ra minn qabel u ħejjiena kif ninqdew bir-riżorsi ta’ madwarna u kif ma jitħalla jintrema xejn. Fl-Awstralja ħawlu ħafna kaktus biex jipproteġu l-għelieqi, imma peress li ma kienx hemm insetti li jikkontrollawh, il-kaktus tant kiber li spiċċa ħonoq l-istess għelieqi, u l-abitanti kellhom jevakwaw.

Fl-aħħar instab insett li jgħix biss fuq ilkaktus, u hekk il-kaktus safa’ kkontrollat.

•

Mhux biss, imma meta naqas il-kaktus, naqsu wkoll l-insetti li jgħixu minn fuqu!

Dan juri biċ-ċar kif in-natura stess kapaċi tikkontrolla lilha nnifisha u kif issib ilbilanċ. Kumbinazzjoni wkoll dan?

7. Prova ewlenija Il-fatt li l-bniedem biss jista’ jkollu idea ta’ Alla huwa, fih innifsu, prova ewlenija.

Il-kunċett ta’ Alla jitnissel minn fakultà li ma ssibha mkien ħlief fil-bniedem: l-immaġinazzjoni. Biha, il-bniedem isib xhieda ta’ ħwejjeġ inviżibbli u jibda jifhem li kollox hu magħmul bil-ħsieb: jibda jara verità kbira li l-ġenna tinsab kullimkien u f ’kull ħaġa, u li Alla huwa kullimkien u f ’kollox, imma mkien daqshekk qrib daqskemm hu ġewwa qalbu.

Morrison serva bħala President tan-New York Academy of Science.

Dan hu adattament ta’ kapitlu 18 mill-ktieb “Il-Ħolqien u l-Ħallieq”, tal-Kan. John Ciarlò, li fih ġabra ta’ artikli li dehru matul is-snin f’Leħen is-Sewwa. Jinbiegħ €10 mill-knisja ta’ San Pawl Nawfragu, il-Belt, mill-uffiċċji ta’ Leħen is-Sewwa, fl-Istitut Kattoliku, ilFurjana jew 28/6, Triq id-Dejqa, il-Belt.

15

16

•

Frar 2019

ID - DAR TAL - K LERU

Mons. Anton Cassar

DAR FEJN li sar Il-kuntrattur JINĦASLU benefattur R-RIĠLEJN Anġlu kien kuntrattur miż-Żejtun. Xogħlu fi żmien il-gwerra kien li jsewwi r-runway ta’ Ħal-Far wara l-bumbardamenti millgħadu. Anġlu għamel wegħda li jekk ħadd mill-familja u l-ħaddiema tiegħu ma jiġrilu xejn fil-gwerra, jibni kappella lil Santa Rita.

Iżda waħda mara tal-Mużew issuġġeriet lil ħuh, Mons Salv Grima, biex minflok kappella jibnu dar għas-saċerdoti. L-idea ntgħoġbot u ġiet approvata anki millArċisqof. Propju fl-istess żmien, ċertu avukat Dott. Ġużeppi Pace ċeda ċens tal-knisja f ’Birkirkara biex issir opra ta’ benefiċenza. Id-Dar bdiet tinbena fl-1952 u ġiet inawgurata fit-8 ta’ Mejju 1964.

Tbierket ftit wara mill-Arċisqof Mikiel Gonzi.

Id-Dar tilqa’ saċerdoti djoċesani u reliġjużi li jfittxu residenza minħabba mard jew anzjanità. Bħalissa hemm 46 resident.

Jieħdu ħsiebhom tmien ‘Qaddejja taċĊenaklu’, li huma sorijiet, u 51 ħaddiem, bejn part-time u full-time. Hemm ukoll numru ta’ voluntiera li jagħtu minn ħinhom f ’għajnuna lid-Dar. Għaliex ‘Qaddejja taċ-Ċenaklu’? Għax iċ-Ċenaklu kien il-post fejn Ġesù waqqaf l-Ewkaristija u s-Saċerdozju. B’dan l-isem Mons Salv ried ifisser il-vokazzjoni tagħhom. Monsinjur Grima kien jgħid: ‘Tassew ixxurtjata dik it-tfajla li Ġesù, is-

Saċerdot Etern, jagħżilha biex tikkonsagra ħajjitha lilu u sservih fil-persuna tassaċerdoti tiegħu.’

Għalkemm is-saċerdoti jħallsu miżata, din id-Dar ma tistax tkompli l-missjoni tagħha mingħajr id-donazzjonijiet tal-benefatturi.

Minbarra li s-servizz li jingħata jrid ikun mill-aħjar, hemm ukoll il-piż kontinwu tal-manutenzjoni tad-Dar. Id-Dar trid ukoll issegwi r-regolamenti li joħorġu dwar iddjar għall-anzjani. Bħalissa qed nistallaw stretcher lift, kameras tas-sigurtà, sistema tat-telefon diġitali, u WIFI f ’kull kamra.

Din id-Dar tiddependi ħafna fuq ilbenefatturi. Jixraq li dawn is-saċerdoti, li jkunu taw ħajjithom għal tant nies li jkunu ħadmu fosthom, f ’Malta u fil-Missjoni, isibu l-għajnuna tagħhom meta jiġu bżonnha.

Tista’ tgħin lid-Dar tal-Kleru billi tibgħat donazzjoni jew billi tipprovdi fit-testment tiegħek. Tista’ tgħin ukoll billi toffri minn ħinek bħala volontarju kif ukoll bit-talb tiegħek, speċjalment b’talb għallvokazzjonijiet mal-Qaddejja taċ-Ċenaklu.

Nirringrazzja lis-saċerdoti djoċesani u reliġjużi u lill-membri kollha tal-parroċċi li b’ġenerożità u aktar minn darba jiftakru fid-Dar tal-Kleru.

Mons Anthony Cassar huwa d-Direttur tadDar tal-Kleru.

Frar 2019

•

17

Int Alla ħanin Din il-poeżija-talba, miktuba minn Dun Karm Psaila, qed inġibuha eżattament kif dehret fil-perjodiku ‘Il-Malti’ ta’ Diċembru 1926, inkluża n-nota li Dun Karm stess kiteb taħt il-poeżija. Xi wħud minna tgħallimnieha bl-amment l-iskola meta konna żgħar, imma oħrajn forsi qatt ma ltaqgħu magħha..

Bla bidu, bla tmiem, fik mogħni bis-sliem, fl-imgħoddi, f’li ġej, min bħalek, Mulej?

Tal-ħlejjaq is-Sid, fik jibda kull ġid: f ’setegħtek din l-art bi ġmielha sawwart, u tagħha fil-ħdan lil bniedem sultan mort tqiegħed, u l-ġieħ, ta’ iben tatih.

Hu regħxek u miel fuq ħolma ta’ ġmiel qarrieqi: iżd’Int lil ħati weżint

u, twajjeb, mill-ġdid meddejtlu dik l-id li kienet mix-xejn ħalqitu: darbtejn hekk Inti fissirt ta’ mħabbtek il-wirt.

Oh Fidwa!

Oh Sebħ ta’ hena ta’ rebħ!

Fik tjieba, fik ġieh, fik nisel sabiħ.

Mhux minnek ikun jekk bniedem miġnun jintilef u jdub fir-rwiefen tad-dnub, għax Inti, Mulej, tal-midneb Feddej:

salibek ħaddant u ’l-Għadu rażżant; ta’ qalbek għal ħbieb ftaħt beraħ il-bieb u b’demmek mgħammdin iġġeddu l-ħatjin.

Tal-ħlejjaq is-Sid, fawwara ta’ ġid, ma tinsa lil ħadd, bik mogħni kulħadd.

Jekk saħħa, jekk mard, jekk għomma, jekk bard; fil-ħidma fis-serħ, fin-niket, fil-ferħ kull siegħa, kull ħin, int Alla ħanin. (1) Dun Karm

(1) Għażilt dawn il-versi qosra ta’ tliet sillabi, bir-rima mqabbża, li fil-Malti għadhom ma dehrux, biex nuri li l-ilsien tagħna jista’ jidħol f’kull tifsila ta’ poeżija, u li r-rimi ma jonqsux, anqas meta trid waħda kull ħames sillabi, kemm-il-darba jkun hemm ftit tal-qalb u tar-rieda tajba.

18

•

Frar 2019

KOPPJI

The silent killer The opposite of love is not hate but indifference.

My phone buzzed in my pocket. It is an SMS from a friend, and it is not good news: his wife has moved out and gone to live with her mother. I have known this couple for several years, and I did not have any inkling that they might be having serious troubles. It was a total shock and I was very sad to hear what had happened.

I met my friend, the husband, later that week. He was a broken man, full of regret and contrition, and all of a sudden feeling totally alone.

And more than that, he was

embarrassed – ashamed that deep down he had known his marriage was drifting in the wrong direction but that he had done nothing to halt it. “I just didn’t think it would ever get to this point,” he told me. “I thought it would sort itself out.”

That was a little while back, and I am pleased to say that over the last twelve months this couple have begun to turn things around. They are back together and are starting to re-forge the connection and intimacy between them. It has been, and continues to be, a tough slog at times, but they are fighting to stay together, plugging away at it bit by bit.

They’re sticking together because, when all is said

Frar 2019

and done, they do not want their marriage to end. They care about it. They really, deeply care. It reminds me of the words of Elie Wiesel: “The opposite of love is not hate, it’s indifference.”

It strikes me that the things that most threaten our marriages are not always disagreements, differences or even dishonesty, but disinterest. It’s when we take our loved one for granted that we can run aground. When we are indifferent to the most important relationship in our life we can suddenly find ourselves in an empty house.

I recently heard another man speaking about the lessons he learnt in his marriage.

He remarked: “I started putting my wife first. Everything before then had been about work, children and me. My wife was part of

•

19

the story, but not the central character. But then things began to change.”

So what does it take to avoid indifference, to avoid taking the other for granted? Here are some tips that can help: • Ask yourself: What characteristics do I most value in my wife or husband?

What is it that he or she brings to my life?

• Consider what your life would look like without your wife or husband in it.

What would you be left without?

• And finally, don’t settle for anything less than building a marriage that is all that it can be. Discuss with your wife or husband how you can make your relationship even better. Marriage is the most important relationship in your life, so work together on what it will take to have not just a good marriage, but a great one.

Addattat minn artiklu ta’ Rob Parsons: The unseen threat to marriages

Bil-Malti fil-qosor: Fiż-żwieġ l-akbar għadu tal-imħabba mhix il-mibegħda imma l-indifferenza, bħal meta r-raġel u l-mara jieħdu lil xulxin for granted. Għal min hu miżżewweġ, iż-żwieġ huwa l-aktar relazzjoni importanti fil-ħajja u għandu jiġi qabel ix-xogħol u relazzjonijiet oħra.

20

•

Frar 2019

Uliedna

Joyce Callus

Rabbejthom l-istess, mela kif ħarġu differenti?

Mistoqsija komuni ħafna, iżda mhix il-mistoqsija li għandna nistaqsu.

jnisslu fihom ansjetà u, fuq kollox, telf ta’ stima tagħhom infushon … u bi stima baxxa u ansjetà ma tantx jimxu ’l quddiem.

Min-natura tagħhom it-tfal jixtiequ jitgħallmu, tant li fl-ewwel sentejn ta’ ħajjithom jiksbu żewġ ħiliet kbar: jitgħallmu jimxu u jitgħallmu jitkellmu. U dan jirnexxilhom jagħmluh prattikament weħidhom! Imma għalkemm ix-xewqa li jitgħallmu tkun fihom, mhux kollha jagħmlu dan bl-istess pass. Uliedna huma kollha uniċi u sbieħ, iżda huma kollha individwi b’pass differenti ta’ żvilupp.

2. Fit-tieni każ, jistgħu jaħsbu: “Aktar jimpurtahom minn ta’ ħdejna milli minni.

M’iniex importanti għalihom. Lanqas ħaqq kemm nipprova, għax qatt mhuma kuntenti.”

Meta t-tfal iħossuhom hekk, ġimgħa wara ġimgħa, jibdew jaqtgħu qalbhom u jċedu, għax ma jibqgħux jemmnu fihom infushom.

L-aktar ħaġa li tgħinhom jimxu ’l quddiem fliżvilupp tagħhom hi li jħossuhom maħbubin u aċċettati kif inhuma. Jekk iħossuhom aċċettati, allura jħossuhom siguri u jibnu fihom attitudni pożittiva. Min-naħa l-oħra, meta nqabbluhom ma’ tfal oħra, anki ma’ ħuthom, jiġri l-oppost.

X’jiġri, pereżempju meta ngħidulhom (1) “Ara oħtok kemm hi brava, kemm tistudja, imma int le!” jew (2) “Eh, inti ġibt 60, imma ta’ ħdejna kemm ġabet?”

1. Fl-ewwel każ, is-sentiment li noħolqu ġo fihom ikun: “Qed tara, lil oħti tħobbha aktar!

Jien mhux tajjeb biżżejjed għalihom, mela lili ma jħobbunix.” Dawn il-ħsibijiet u sentimenti

Dawn il-paraguni mhux talli ma jgħinux lit-tfal jilħqu l-potenzjal tagħhom iżda jwassluhom għal imġiba negattiva, pika u nuqqas ta’ interess fl-istudju. Uliedna mhux paraguni għandhom bżonn mingħandna imma li nagħmlulhom kuraġġ billi: • niffukaw u nsemmulhom it-tajjeb li għandhom u li jagħmlu; • napprezzaw l-isforz li jagħmlu aktar milli r-riżultat; • inħalluhom jippruvaw weħidhom u mhux nagħmlulhom jew insolvulhom kollox aħna; • inħarrġuhom fir-responsabbiltà, nuruhom kif jagħmlu għażliet u jqisu l-konsegwenzi (naturalment dejjem skont l-età, għax l-adulti għandhom dmir li jaraw li t-tfal ma jkorrux b’dak li jagħmlu); • nuruhom li għandna fiduċja fihom.

Fr Stefan. Attard

PARABBOLI

Frar 2019

•

21

Tħabbat fuq sidrek jew tippoppah?

Il-Parabbola tal-Fariżew u l-Pubblikan (Lq 18:9-14) ‘O Alla, niżżik ħajr li m’iniex bħall-bqija tal-bnedmin!’ Temmen li hemm min jasal li jgħid hekk? Mela jekk mhuwiex bħall-bqija tal-bnedmin, x’jaħseb li hu? Forsi uniku, speċjali jew perfett? Ġesù indirizza l-parabbola tal-Fariżew u l-Pubblikan preċiżament lil dawk ‘li kienu jafdaw fihom infushom li huma ġusti u kienu jmaqdru lill-oħrajn’.

Mhux biss kienu jserrħu moħħhom li huma tajbin (mingħalihom) iżda anki jbaxxu lil ta’ madwarhom għax donnhom mhux tajbin daqshom.

kemm int bravu!” Persuni bħal dawn jispiċċaw imaqdru u jikkritikaw lill-oħrajn għax jagħmlu lilhom infushom il-qies li fuqu jkejlu l-qdusija jew in-nuqqasijiet tal-oħrajn; jaqgħu fl-idolatrija tagħhom infushom.

Il-parabbola hija sempliċi iżda tolqot il-musmar fuq rasu. Kien hemm żewġ persuni tal-istess reliġjon, bilwieqfa ftit metri bogħod minn xulxin u fl-istess tempju, jitolbu lill-istess Alla, però bejniethom kien hemm baħar jaqsam: Fariżew jippoppa sidru, u Pubblikan, meqjus midneb mis-soċjetà, iħabbat fuq sidru.

Fil-liturġija ta’ Sibt il-Għid issir it-Tħabbira talGħid li fiha jingħadu dawn il-kliem li forsi jidhru strambi: “Xi ħtija hienja kienet, ladarba stħaqqilha Feddej kbir bħal dan!” Hu biss min jagħraf ilkruha tad-dnub tiegħu li verament japprezza l-kobor u s-sbuħija tal-Feddej Ġesù. Jekk qatt ma tħares bis-serjetà lejn id-dnub tiegħek, bilfors li qed tħares biss lejn il-bravuri tiegħek, imma żgur li mhux qed tistqarr il-bravuri ta’ Kristu.

Il-Fariżew ukoll, b’xi mod, irrikonoxxa li Alla kien qed jgħinu biex ikun tajjeb, għax qallu, “O Alla, niżżik ħajr li...” iżda kliemu wera li ħarstu ma kenitx fuq it-tjubija, il-kobor u l-ħniena ta’ Alla imma fuq il-kapaċitajiet personali tiegħu. Ma ħassx li kellu bżonn jisma’ lil Alla jgħidlu, “Jien naħfirlek dnubietek.”

Anzi, ħaseb u stenna li Alla ser jgħidlu, “Prosit

Oħroġ il-għaġeb... il-Mulej jitgħaxxaq iżjed b’dak li jistqarr li hu mimli dnubiet milli b’dak mimli bih innifsu u bl-għemil tajjeb tiegħu u li donnu m’għandu bżonn xejn mingħand Alla (fil-fatt, il-Fariżew ma jitolbu għal xejn, lanqas għal farka ħniena).

Huwa Ġesù biss li fil-fatt mhuwiex bħall-bqija tal-bnedmin, għax huwa mingħajr dnub. Iżda minkejja hekk, minflok ftaħar b’rixu u għolla lilu nnifsu ’l fuq mill-bnedmin kollha, tbaxxa u għamel lilu nnifsu ħaġa waħda magħna l-midinbin.

22

•

Frar 2019

Ko n t ta f ?

Il-jiem ta’ Frar Ir-raġuni għala kull erba’ snin ix-xahar ta’ Frar ikun fih 29 jum minflok 28 hija minħabba nuqqas ta’ qbil dwar kemmil jum trid id-dinja biex tagħmel orbita madwar ix-xemx. Skont il-kalendarju ‘Gregorjan’ id-dinja trid 365 jum biex iddur max-xemx, filwaqt li l-kalendarju ‘Solari’ jgħid li tieħu 365.2422 jum. Issena d-dieħla tinzerta sena bħal din, u tissejjaħ ‘sena bisestili’. Tajjeb ngħidu wkoll li fis-sena meta jaqleb is-seklu mhux biżżejjed li s-sena tkun diviżibbli b’4 imma trid tkun diviżibbli wkoll b’400. Għalhekk is-snin 1700, 1800 u 1900 ma kinux bisestili, waqt li l-1600 u l-2000 kienu.

90 sena ilu Fil-‘Massakru ta’ Jum San Valentinu’ nqatlu seba’ persuni fi ġlieda bejn żewġ gangs f ’Chicago fl-1929: il-gang Taljan tas-South Side, immexxi minn Al Capone, u dak Irlandiż-Ġermaniż tan-North Side, immexxi minn Bugs Moran. Fl-10am tal-Ħamis, 14 ta’ Frar, seba’ persuni mill-gang ta’ Moran tpoġġew ma’ wieħed mill-ħitan tal-garaxx tal-SMC Cartage Company u ġew xkubettjati.

Mistoqsi min kien sparalu, qabel miet, wieħed minnhom, Frank Gusenberg, qal: “I’m not gonna talk. Nobody shot me.”

Capone dakinhar kien vaganza fi Florida.

Probabbli li l-massakru seħħ minħabba ġlieda għall-kontroll tal-kuntrabandu f ’Chicago. Min baqa’ ħaj fil-massakru? Il-kelb Alsatian ta’ John May, li kien jismu Highball, li nstab jinbaħ, maqbud taħt trakk tal-birra.

Kien hemm min xtara l-ħajt magħmul minn 414-il brikka bi 72 toqba tal-balal.

Novella f’sitt kelmiet L-iqsar novella li qatt kiteb Ernest Hemingway kienet tikkonsisti f ’sitt kelmiet u kienet din: “Baby’s shoes – for sale – never worn”. Jekk taħseb ftit, tara li fil-fatt mhijiex sempliċi daqskemm tidher. Skont Hemingway kienet ukoll l-aqwa novella li qatt kiteb.

Irtir għall-familja. Imexxi Fr Paul Chetcuti, Manresa House, ir-Rabat, Għawdex, 22-24 ta’ Frar. Kif se żżomm il-familja hienja u magħquda? Kif tibni relazzjoni sabiħa ma’ żewġek/martek? Kif tkellem lil uliedek?

Jinkludi esperjenzi, logħob, diskussjoni, talb, ħarġiet fil-kampanja. Programm separat għattfal. Email: info@mtsjoseph.org jew ċempel 22760000.

Drachma Parents Support Group Grupp ta’ sapport għal ġenituri Kattoliċi b’ulied gay jew trans.

Il-laqgħat li jmiss se jsiru l-Ħamis 21 ta’ Frar u l-Ħamis 21 ta’ Marzu.

Post: Mt St Joseph, Mosta. Ħin: 7:30pm. Ċempel 79442317 għal aktar tagħrif jew biex tirċievi b’xejn fuljett dwar is-suġġett.

WIĊĊ IL - FOQRA

Frar 2019

•

23

Hi biss baqgħet miegħi!

Għext ġo familja tajba, anki jekk il-problemi fil-ħajja qatt ma naqsu. Kelli ġenituri qaddisin li lili u lil ħija, illum mejjet, tawna l-aħjar trobbija Nisranija mibnija fuq l-isbaħ eżempji.

Kelli tfulija sabiħa li, minbarra d-dar u l-iskola, għextha mal-Patrijiet Kapuċċini.

Kont abbati, nilgħab il-futbol, nattendi l-laqgħat. Kellna patri ddedikat għalina, kollu dixxiplina u ħlewwa, jispirak bl-eżempju u l-ħeġġa li kien mimli biha.

Għadda ż-żmien u kbirt. U għax kbirt ħassejt li m’għandix għalfejn nibqa’ mmur knisja. Bilmod il-mod tlaqt kollox. U għax ħsibt li kont matur biżżejjed, ħsibt li stajt nieħu r-riedni tal-ħajja f’idejja u nagħmel li rrid. Malajr indunajt li kont qed nagħmel dak li kienu qed iġennuni nagħmel il-‘ħbieb’ ġodda li qbadt. Ħakmitni dipressjoni kronika li farrket lili u l-familja. Inqtajt minn kulħadd. Tlaqt l-isports li kont inħobb. Tlaqt il-ħbieb.

Ingħalaqt id-dar. Sirt problema għall-ġenituri tiegħi. Ommi saret qisha d-Duluri. Missieri wera miegħi paċenzja ta’ Ġobb.

Għall-bidu xi ħbieb kienu jiġu jarawni, imma dawn malajr sparixxew. Bqajna jiena, ħija, ommi u missieri. U jiena magħluq id-dar qisni għasfur f’gaġġa. Tlaqt lil kulħadd u kulħadd telaqni. Imma ma nkunx eżatt jekk ngħid li minbarra l-familja tiegħi kulħadd telaqni, għax dak il-patri li miegħu għext parti minn tfuliti u l-adolexxenza tiegħi ma telaqni qatt. Baqa’ miegħi, u mhux miegħi biss imma anki mal-familja li kellha bżonn għajnuna daqsi.

Il-qagħda kompliet taggrava. Wara madwar ħames snin tiela’ u nieżel l-isptar (ma nafx kemm-il tabib rajt) u wara snin nibla’ l-pilloli, it-tobba ddeċidew li kelli mmur l-Isptar Monte Karmeli għal ftit ġranet. Imma l-ġranet saru xhur u snin, u llum għadni hemm. Imma anki hawn sibt il-Knisja tistennieni. Sibt lillKapuċċini, li kienu għalija u għall-familja l-anġlu kustodju li qatt ma ħalliena.

Tista’ timmaġina x’ferħ ħassejt meta dak l-istess Patri Kapuċċin intbagħat mis-superjuri tiegħu bħala kappillan Monte Karmeli. Issa qed inħossni għaddej minn terapija ġdida, terapija anki spiritwali kif ukoll emozzjonali; terapija li tfakkarni fis-snin meta kont f’sikkti, mimli enerġija, tfulija sabiħa, ferħan filKnisja.

Bil-mod il-mod qed inħossni nitwieled mill-ġdid. Dik terapija! Il-Knisja baqgħet miegħi anki meta jiena tlaqtha. Ġriet warajja u ġiet ħdejja u qiegħda miegħi.

Knisja li tatni kuraġġ ngħix, li tatni lil Kristu, Kristu li jfarraġ u li nħossu qed ifejjaqni.

Artiklu miktub miċ-Chaplaincy tal-Isptar Monte Carmeli.

24

•

Frar 2019

TWEĠIBA F ’ WAQTHA

Filter ta’ bi Tlieta Jekk tiġi ttentat tirrepeti xi ħaġa ‘sensazzjonali’ jew ‘skandaluża’ dwar xi ħadd, ftakar fil-ġrajja li ġejja.

Darba waħda xi ħadd mar fuq Sokrate, filosfu Grieg, u qallu, “Tridni ngħidlek xi smajt fuq wieħed minn ħbiebek?”

jew le. Issa, ejja ngħadduha mit-tieni filter: dak li se tgħidli dwar ħabibi hija xi ħaġa TAJBA?”

“Stenna ftit, stenna ftit,” wieġbu Sokrate.

“Qabel tgħidli dwar ħabibi, forsi tkun idea tajba kieku tieqaf ftit u tiffilterja dak li beħsiebek tgħidli. Jien insejjaħlu ‘filter ta’ bi tlieta’. U l-ewwel filter hu: int mija fil-mija ċert li dak li se tgħidli fuq ħabibi huwa VERU?”

“Ħeqq, le, anzi għall-kuntrarju…”

“Insomma … le, mhux mija fil-mija,” wieġbu l-ieħor. “Li kont se ngħidlek smajtu mingħand ħaddieħor.”

“Le, ma naħsibx.”

“Tajjeb,” qallu Sokrate, “mela ma tafx eżattament jekk dak li se tgħidli hux veru

L-Ikoni f’Ta’ Pinu. Imexxi Fr Gerald Buhagiar, Manresa House fir-Rabat, Għawdex, mill-15 sas-17 ta’ Frar. Napprezzaw l-ikoni ta’ Rupnik fuq iz-zuntier f ’Ta’ Pinu, speċjalment l-Annunzjazzjoni u l-Viżitazzjoni. Email: info@mtsjoseph. org jew ċempel 22760000.

“Mela,” kompla Sokrate, “inti trid tgħidli xi ħaġa ħażina u kerha dwar ħabibi, u m’intix ċert jekk hijiex vera. Issa ejja naraw filter ieħor, it-tielet filter: dak li se tgħidli dwar ħabibi se jkun b’xi mod utli għalija?”

“Mela,” wieġbu Sokrate, “jekk dak li trid tgħidli la hu veru, la tajjeb u lanqas utli … allura għalfejn se tgħidhuli?”

Nikbru fil-libertà interjuri. Imexxu Patricia Bonello u Stephen Scerri, f ’Mount Saint Joseph Retreat House, bejn it-22 u l-24 ta’ Frar. Ix-xewqa ta’ Alla għalik hi marbuta intimament max-xewqat tiegħek stess, dawk fil-fond ta’ qalbek li tista’ tapprezzahom biss jekk tikber fil-libertà interjuri. Email: info@ mtsjoseph.org jew ċempel 22760000.

Nutar Dott. R. Caligari

IN - NUTAR

Frar 2019

•

25

Il-Leġittima

X’inhi u min għandu dritt għaliha?

Id-dritt riżervat, imsejjaħ ukoll ‘leġittima’, huwa l-jedd fuq il-beni tal-mejjet riżervat milliġi favur id-dixxendenti tal-mejjet u mill-mara jew mir-raġel li jibqa’ ħaj.

Dan ifisser li għalkemm it-testatur ikun kiteb testment u ħalla l-ġid kollu tiegħu lil xi persuna partikolari, xorta l-liġi tissalvagwardja d-drittijiet tat-tfal tat-testatur u tal-mara jew tar-raġel superstiti (li jkun baqa’ ħaj) billi tirriżerva favurihom ammont ta’ flus mill-ġid tat-testatur.

Imma d-dritt tal-leġittima japplika dejjem?

Il-liġi tippermetti każijiet fejn kemm it-tfal kif ukoll il-mara jew ir-raġel superstiti ma jirtu xejn, lanqas il-leġittima?

L-ammont tal-leġittima li wild huwa intitolat għalih jiġi determinat skont kemm hemm tfal.

Is-sehem riżervat li jmiss lit-tfal kollha (kemm jekk imnissla jew imwielda matul iż-żwieġ jew imnissla jew imwielda barra miż-żwieġ jew tfal addottati) huwa ta’ terz tal-valur tal-beni jekk it-tfal ma jkunux iżjed minn erbgħa, inkella nofs dak il-valur jekk it-tfal ikunu ħamsa jew iktar.

Min-naħa l-oħra, l-ammont tal-leġittima lirraġel jew lill-mara superstiti jiġi determinat mill-fatt jekk hemmx tfal jew le. F’każ li hemm tfal, is-superstiti għandu jedd għal kwart tal-valur tal-beni tal-mejjet. Fin-nuqqas ta’ tfal, is-superstiti għandu jedd għal terz ta’ dan il-valur.

Barra minn hekk, min jibqa’ ħaj millmiżżewġin ikollu jedd jabita fil-post li jkun qiegħed jintuża bħala r-residenza prinċipali ta’ dak li jibqa’ ħaj meta tmut il-parti l-oħra,

anki jekk din il-proprjetà tkun il-proprjetà assoluta tal-mejjet. Dan id-dritt jibqa’ fis-seħħ anki jekk il-mejjet ikun ħalla testment fejn iddispona din il-proprjetà lil xi persuna oħra.

Is-superstiti għandu wkoll id-dritt li juża l-għamara kollha li tinsab fid-dar taż-żwieġ li kienet tappartieni lill-mejjet.

Il-liġi ssemmi erba’ każijiet prinċipali fejn persuna tiġi awtomatikament ikkunsidrata li titlef kwalunkwe dritt li tiret, anki d-dritt tal-leġittima. Tnejn minn dawn il-każijiet huma jekk persuna tkun ippruvat tneħħi ħajjet it-testatur jew tkun ġiegħlet bil-forza jew bil-qerq lit-testatur biex jagħmel testment.

Apparti dawn il-każijiet imsemmija fil-liġi b’mod speċifiku, il-liġi tagħti wkoll id-dritt lit-testatur sabiex dixxendent partikolari jiġi ‘diżeredat’ jekk xi waħda minn seba’ każijiet imsemmija fil-liġi tiġi miktuba fit-testment u b’konsegwenza d-dixxendent jiġi mċaħħad mid-dritt tal-leġittima. Żewġ eżempji fejn it-testatur jista’ jagħmel dan huma jekk fit-testment jikteb li d-dixxendent ikun ċaħħdu mingħajr raġuni millmanteniment jew jekk ikun sawwat lit-testatur jew ikun ħati ta’ moħqrija lejh.

Għalkemm dawn huma każijiet li t-testatur jista’ jikteb fit-testment tiegħu sabiex id-dritt tal-leġittima jiġi miċħud, il-liġi tirrikjedi li r-raġunijiet tad-diżeredazzjoni għandhom jiġu ppruvati. Eżempju ta’ dan huwa li f ’każ ta’ swat jew moħqrija għandu jkun hemm rapporti fl-għassa tal-pulizija.

Id-dar �egħi, mal-familja, indipenden�

Ċemplilna għal kwotazzjoni bla obligazzjoni illum fuq 21 524 888

Tista' �kkwalifika għas-sussidju mill-Gvern 133, Mdina Road, Zebbug, ZBG 9015, Malta Mobile: (+356) 99 242 320 Email: info@stairsindependent.com Web: www.stairsindependent.com

LOG Ħ OB

Weqfin 1. Il-Leġġenda tal-Għarusa tal- ----- (5) 2. Jista’ jkun tal-merċa, tal-ħwejjeġ, tax-xorb, eċċ. (5) 4. Qxur li jaqa’ minn mal-qorriegħa (5) 5. Pariġġ, xorta, bħal xulxin, l-istess qies (5) 7. Ħnieżer (7) 9. Karta tal-logħob bin-numru wieħed (3) 10. Fit-Testment il-Qadim kien in-neputi ta’ Abraham (3) 11. Tawwalija, ħadra, friska u tajba roti roti mal-insalata (5) 12. Bniedem avżat nofsu ----- (5) 13. Kun kuntent, gawdi, ħu pjaċir (5) 14. Misjur, kiber, għandu l-esperjenza (5)

•

27

Tisliba 1

2

3

6

4

5

13

14

7

8

11

9

10

12

15

16

17

Irbaħ pizza għal tnejn mingħand Saracino’s Café (Triq il-Kbira, Ħ’Attard, 21422995) billi twieġeb tajjeb sal-15 tax-xahar.

Ibgħatha hekk: Flimkien, Tisliba, P.O. Box 1, il-Furjana.

Rebbieħ/a tax-xahar l-ieħor: J. Mifsud, iż-Żejtun

Soluzzjoni Tisliba Jannar Mimduda: 1. FUTUR, 3. SMINA, 6. TRADIZZJONI, 8. MELLIEĦA, 12. RUTELLA, 15. SANTA TEREŻA, 16. AGATA, 17. LVANT. Weqfin: 1. FATAT, 2. TRAMM, 4. IKONA, 5. AĊIDU, 7. ZALZETT, 9. EMU, 10. ĦAL, 11. RASPA, 12. RANDA, 13. ARENA, 14. FLAWT.

Sudoku

Imla l-vojt kollu b’mod li l-kolonni, il-linji u kull kaxxa ta’ disgħa jimtlew bin-numri 1 sa 9.

Ibgħat it-tweġiba sal-15 tax-xahar hekk: Flimkien, Sudoku, P.O. Box 1, il-Furjana.

Premju: żewġ kotba ġentilment mogħtija minn Merlin Publishers (Blata l-Bajda).

Soluzzjoni tax-xahar l-ieħor 5

1

8

9

7

3

2

4

4 8

7

6

4

1

2

5

9

8

3

3

9

4

8

6

1

5

7

3

7

1

5

6

2

8

9

4

4

5

2

8

9

7

3

6

1

8

9

6

3

1

4

7

2

5

6

2

5

7

3

9

4

1

8

1

4

3

2

5

8

6

7

9

9

8

7

6

4

1

5

3

2

5

5

7 4

9

2

5

8

3

4

7

5

1

6

1

6

2

4

2 9

3

6

7

5

9 2

3 Rebbieħ/a tax-xahar l-ieħor: M. Pullicino, Ħal Balzan

4

5 8

6

3

Nota: GĦ u IE jieħdu kaxxa waħda

Mimdudin 1. Rokna sigrieta (5) 3. Boċċa kbira (5) 6. Mal-festa ta’ din il-Qaddisa nassoċjaw l-għarajjex (5,6) 8. Rota b’kanal imħaffer biex ittella’ u tniżżel piżijiet tqal (7) 12. Attakki għal għarrieda (7) 15. Iggvernat; immexxi; regolat (11) 16. Artist tal-palk, tv jew film (5) 17. Jista’ jkun Tirren, Eġew, Mejjet jew Mediterran (5)

Frar 2019

G Ħ ALINA T-TFAL

San Pawl f’Malta

Frar 2019

•

29

Kompetizzjoni bi premju Baqr a fin-nofs!

Sib 7 differenzi bejn iż-żewġ stampi. Ibgħat it-tweġiba flimkien mad-dettalji tiegħek hekk: Flimkien, Kompetizzjoni Tfal, P.O. Box 1, ilFurjana. L-ewwel tweġiba tajba li tinfetaħ tirbaħ żewġ kotba għat-tfal mingħand Horizons.

Agħti kulur lill-istampa, imbagħad qabbel it-tweġiba tajba mal-mistoqsija fl-ewwel kolonna. L-ewwel waħda ssibha lesta.

1. Pawlu kien fi vjaġġ lejn Ruma. Għalfejn?

Malta

2. X’kien jismu ċ-ċenturjun li kellu f’idejh lil Pawlu?

Tliet xhur

3. X’ġara meta kienu fuq il-baħar?

Ġulju

4. Kemm kien hemm nies fuq il-vapur?

Qallu ma jibżax għax kollha kienu se jsalvaw.

5. Waqt it-tempesta deher anġlu lil Pawlu.

X’qallu?

Lifgħa

6. Kemm damet it-tempesta?

Biex jidher quddiem l-Imperatur ta’ Ruma.

7. Meta l-vapur għereq Pawlu sab ruħu fuq gżira. X’jisimha?

276 persuna

8. Fuq il-gżira, x’ħareġ min-nar u qabdet ma’ id Pawlu?

Qamet tempesta qalila.

9. Lil min fejjaq Pawlu waqt li kien fuq ilgżira?

Fost il-morda li fejjaq kien hemm missier Publju, il-prinċep tal-gżira.

10. Kemm damu Malta qabel reġgħu telqu?

14-il jum

Soluzzjoni għal ‘Ix-Xita!’

(1) labra tal-inxir fuq il-lemin (2) tieqa fil-bini taħt l-aerial fuq ix-xellug (3) disinn fit-tarf tax-xalpa fuq spallejn il-mara (4) it-tieni brikk mix-xellug fl-ewwel ringiela (5) l-ewwel brikk fuq ix-xellug fl-aħħar ringiela (6) il-parti milwija taxxugaman minxur (7) xagħar il-mara.

Rebbieħ/a tax-xahar l-ieħor: D. Micallef, il-Gżira

30

•

Frar 2019

The “U” in Jesus Before U were thought of, or time had begun, God even stuck U in the name of His Son. And each time U pray, you’ll see it’s true You can’t spell out JesUs and not include U! You’re a pretty big part of His wonderful name, For U, He was born; that’s why He came.

And His great love for U is the reason He died.

It even takes U to spell crUcified.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Isn’t it thrilling and splendidly grand He rose from the dead, with U in His plan?

The stones split away, the gold trUmpet blew, and this word resUrrection is spelled with a U. When JesUs left earth at His upward Ascension, He felt there was one thing He just had to mention: Go into the world and tell them it’s true, That I love them all - just like I love U. So many great people are spelled with a U, Don’t they have a right to know JesUs too?

It all depends now on what U will do, He’d like them to know – but it all starts with U. Author Unknown

TBATI B’NUQQAS

TA’ SMIGĦ ?

Ħafna nies idumu biex itejbu s-smigħ tagħhom. Jagħmlu ħajjithom aktar diffiċli għalxejn. Jekk m'intix moqdi fis-smiegħ, kellimna.

■ Test b'xejn ■ Noffru l-aqwa teknoloġija, u fuq kollox, servizz eċċezzjonali.

■ Prezzijiet jibdew minn €350.

■ Perjodu ta' prova biex tkun ċert li mort għall-aħjar.

■ Nagħmlu viżti fid-djar ukoll.

■ Matul 21 sena, għinna mijiet ta’ nies, nagħmlu ħilitna miegħek ukoll.

■ Isma’ u gawdi d-diskors, telefon, televiżjoni, radju u mobile.

Nagħmlu wkoll forom ta’ ġewwa l-widna – Puliti, Diskreti u Ma Jsaffrux.

Jekk għandek forma li mhix komda jew pulita, kellimna, anke jekk il-hearing aid mhux mixtrija minn għandna.

Dawn il-forom huma ta’ l-aqwa kwalita' magħmulin b’makkinarju sofistikat, apposta għalik fuq il-qies tal-widna tiegħek.

Għin lilek innifsek u lil ta' madwarek.

Ċempel fuq 21576171 jew ibgħat email fuq info@beacon.com.mt

Mudell kompletament ġewwa l-widna.

L-aktar mudell żgħir u diskret iżda l-aktar b’saħħtu fis-suq.

Mudell ta’ wara l-widna.

Ċkejken, pulit, diskret u b’saħħtu, anke għal min għandu nuqqas ta’ smiegħ serju.

FEELING FREE AT HOME

invest in comfort and safety for yourself or your parents

Exclusive local distributors of Stair Lifts, Recliners & Scooters

Tel: +356 21 252206 Up to â‚Ź5000 Email: info@liftservices.com.mt in government grants Website: www.liftservices.com.mt *subject to eligibility, terms and conditions Lifts Services Ltd , Factory A25F Marsa Industrial Park, Marsa, Malta