Novembru 2012 Numru 96
Segwina fuq Facebook
newsbook.com.mt A˙barijiet newtrali mit-Tnejn sal-Óadd
BSL
Britannia Tours LOURDES
CELEBRATING THE IMMACULATE CONCEPTION Visiting Lourdes, Bartres, Meridien Shopping Arcade, Pau, Pont d’Espagne, St Jean de Luz Luz, Col d’ibradin FROM 6-10 December
¢529
PILGRIMAGE TO THE
HOLY LAND AND JORDAN
Also Visiting Petra 5-12 February
FROM
¢1149
PILGRIMAGE TO THE
HOLY LAND 7 nights hotels in Nazareth and Bethlehem 5-12 February
FROM
¢939
All prices are based on triple/twin sharing, full board and include flights, hotel, transfers, services of tour leader, spiritual director and all taxes (Conditions apply)
Valletta - Head Office - Tel: 2123 8039, 2124 5418, 2124 1904 Paola Branch - Tel: 2180 9930 Mosta Branch - Tel: 2141 3030 Gozo Branch - Rabat Tel: 2156 5620
editorjal dun anton portelli
Kul˙add fuq xog˙lu
F
’laqgħa kbira li kont fiha ftit ilu, kien hemm eluf ta’ nies. Kienu minn ħafna pajjiżi mid-dinja kollha, bil-lingwi u d-drawwiet differenti tagħhom. Kienu għamlu l-ispejjeż biex waslu, biex qagħdu fil-lukandi, biex daħlu għal-laqgħa, biex xtraw dak li xtaqu. Kien l-iskop tal-laqgħa li ġabhom ilkoll flimkien f’post wieħed. U ma ħlewx żmien! Kulħadd attent, imur minn post għal ieħor bl-għaġġla, jipprova ma jitlef xejn! U jiena ħsibt: Aħna lkoll differenti minn xulxin. Imma ħafna minna aħna magħquda flimkien fl-isem tal-Mulej Ġesù. Imma ma tantx nuru ħeġġa lejh! Ma tantx niġru warajh! Nafu li Hu biss jista’ jwassalna fi ħdan il-Missier, imma xorta noqogħdu lura! Ix-xahar ta’ Novembru jfakkarna x’inhu l-veru skop ta’ ħajjitna u li m’għandniex nibqgħu lura milli nersqu lejĦ bis-serjetà u b’rieda sħiħa. ■
Talb gÓallvokazzjonijiet
Il-Ġiżwiti f’Malta jistiednu lil ħbiebhom, ilfamiljari u kull min hu interresat biex jingħaqad magħhom għal siegħa talb għall-vokazzjonijiet, it-Tnejn 5 ta’ Novembru fis-7pm fil-kappella talUniversità. Wara jkun hemm riċeviment żgħir.
Rivista ta’ kull xahar ma˙ru©a mill-Kulle©© tal-Kappillani u titqassam b’xejn lill-familji Maltin kollha. Biex tirriklama fuq Flimkien ag˙mel kuntatt direttament bit-telefon fuq 2590 6400 jew 2137 4942 Email: flimkien@maltadiocese.org jew bil-posta Indirizz Editorjali Flimkien, Kulle©© tal-Kappillani, Kurja, Floriana Email: flimkien@maltadiocese.org Editur Carmel Conti
Grafika Outlook Coop
Stampar Velprint Ltd
Flimkien fuq Facebook
Ibqa’ flimkien mag˙na fuq Facebook. Ing˙aqad mag˙na int ukoll fil-pa©na “Magazine Flimkien” u ag˙ti l-kummenti tieg˙ek.
Il-grupp Belong Il-grupp BELONG jg˙in koppji g˙arajjes i˙ejju g˙aΩ-Ωwie© u joffri wkoll sapport fl-ewwel snin taΩ-Ωwie©. Isiru laqg˙at kull xahar dwar kif tissa˙˙a˙ ir-relazzjoni u sitwazzjonijiet prattiçi. Ma hemm l-ebda rabta li wie˙ed irid bilfors jattendi l-laqg˙at kollha. Isiru wkoll weekend seminars, seminars ta’ ©urnata, quddies, eΩerçizzi tar-Randan, BBQs u ˙ar©iet o˙ra. It-tema g˙as-sena 2012–2013 hija “X’jag˙mel iΩ-Ωwieg tajjeb?” Ejjew u ©ibu mag˙kom lil ˙biebkom! Żuru l-website www.belongroup.com jew ikkuntattjaw lil Charmaine u Leslie Caruana email info@belongroup.com sms 9946 2992. Id-dati tal-laqg˙at li jmiss fl-2012: 2-4 ta’ Novembru (weekend f’lukanda) 22 ta’ Novembru, 6 ta’ Diçembru (video forum) 24 ta’ Diçembru (Quddiesa tal-Milied) 31 ta’ Diçembru (party tas-Sena l-Ġdida) Flimkien Novembru 2012 | 3
il-kelma tal-arÇisqof Mons. Pawl Cremona O.P.
Fraternità u komunjoni Ûew© aspetti importanti fil-karattru ta’ Mons Charles Scicluna
B
ħalma tafu, madwar sena ilu kien miet l-Isqof Awżiljarju tiegħi, Annetto Depasquale. Kienet telfa tassew kbira, għalija u għall-Knisja f’Malta. Ftit wara jiena ktibt Ruma biex jibagħtuli Isqof Awżiljarju ieħor. Wara biss ftit xhur tħabbar li l-Papa kien għażel Isqof Awżiljarju ġdid. Kienet sorpriża li l-għażla saret daqshekk malajr, u sorpriża oħra għall-fatt li ntgħażel Mons. Charles Scicluna. U dan għall-fatt li huwa kellu xogħol ta’ responsabbiltà kbira fil-Vatikan, u li mhux faċli jiġi sostitwit. Dan huwa rigal għall-Knisja f’Malta u għalija personalment. Imma jien nixtieq nirrakkonta fatt dwar Mons. Scicluna, li ma naħsibx li għadu ssemma’. Kull nhar ta’ Ħadd filgħaxija, Mons Scicluna kien ilaqqa’ lill-qassisin kollha li jkunu jaħdmu jew jistudjaw Ruma fl-appartament tiegħu. Kien ilesti affarijiet sempliċi, bħal ħobż, ġobon, salami, xi ħaġa x’jixorbu, u jagħmlu laqgħa żgħira bejniethom u joqogħdu jitkellmu u jiċċajtaw flimkien. Kemm dam Ruma, Mons. Scicluna kien preżenza ta’ fraternità u komunjoni. Fl-opinjoni tiegħi dawn huma aspetti filkarattru tiegħu li m’għandniex ninsew. Jiena nħares ‘il quddiem mhux biss lejn snin ta’ ħidma flimkien għall-ġid tal-Knisja f’Malta imma wkoll, bil-grazzja ta’ Alla, għal esperjenza ta’ komunjoni u fraternità! ■ 4 | Flimkien Novembru 2012
Fatti u figuri
Kieku fid-dinja jg˙ixu biss 100 persuna: • 50 ikunu nisa; 50 ir©iel. • 26 tfal; 74 adulti (8 minnhom fuq il-65). • 60 jg˙ixu fl-Asja; 15 Affrika; 14 Amerika (Fuq u Isfel); 11 Ewropa. • 33 Insara; 22 Musulmani; 14 Óindu; 7 Buddisti; 12 ta’ reli©jonijiet o˙ra; 12 xejn. • 12 jitkellmu biç-ÇiniΩ; 5 Spanjol; 5 IngliΩ; 3 G˙arbi; 3 Óindi; 3 Bengali; 3 PortugiΩ; 2 Russu; 2 ĠappuniΩ; 62 lingwi o˙ra. • 83 jafu jiktbu u jaqraw; 17 le. • 7 gradwati; 22 juΩaw il-kompjuter. • 77 b’saqaf fuq rashom; 23 le. • 1 qed imut bil-©u˙; 15 under-nourished; 21 overweight. • 87 b’aççess g˙all-ilma tax-xorb; 13 le. Fid-dinja llum jg˙ixu 7 biljun persuna.
Sors: Studju ta’ Donella H. Meadows a©©ornat minn Fritz Erickson u John A. Vonk
Think smaller. Hear better. This tiny Quantum™ micro CIC hearing aid from Unitron is so small, it’s hidden from sight. And it delivers the most natural listening experience, so you can hear everything – without others seeing anything. We invite you to experience the difference. Our clinics in Malta & Gozo will be available throughout November. FREE hearing test and evaluation.
CLEARTONE HEARING MALTA LTD 11 Shalom, Frans Dingli Street, Attard, Malta Atd
Standard clinic fee will apply.
Pr ice ss €5 at tar 00 t
Contact your hearing healthcare professional today at 21430571
Fr Hector Scerri
Jiena nemmen f’Alla l-Missier li jista’ kollox li ˙alaq issema u l-art Matul is-Sena tal-Fidi li bdiet fil-11 ta’ Ottubru li g˙adda, xtaqna nwasslulkom, permezz tal-Kredu, il-veritajiet l-aktar çentrali tal-fidi Nisranija. Dan it-tag˙lim se nwassluh bi kliem u xbihat li jolqtulek g˙ajnejk u mo˙˙ok u, nisperaw ukoll, qalbek. Nissu©©erixxu li kull xahar terfa’ l-artiklu biex fi tmiem is-Sena tal-Fidi jkollok f’idejk ©abra fil-qosor tal-©miel tal-fidi tag˙na.
6 | Flimkien Novembru 2012
Il-Kredu tag˙na l-Insara lla jibda bi stqarrija ta’ fidi f’A l-Missier li hu l-Óallieq ta’ kollox. Il-Kredu kollu kemm hu jitkellem dwar Alla.
Il-Kredu huwa maqsum fi tliet partijiet: l-ewwel parti dwar il-˙idma tal-Missier, ittieni parti dwar il-˙idma tal-Iben, u t-tielet parti dwar il-˙idma tal-Ispirtu s-Santu. Però, huwa importanti li niftakru li l-˙idma ta’ kull Persuna tat-Trinità hija ˙idma tattliet persuni flimkien. Dejjem g˙andna nroddu s-salib b’qima u rispett. Bih inkunu qeg˙din insellmu lil Alla l-Missier, l-Iben u l-Ispirtu s-Santu. Alla ˙alaq l-Univers kollu ©miel u sbu˙ija, fosthom id-dinja fejn ng˙ixu: mill-og˙la muntanja, sal-qieg˙ nett tal-ba˙ar, l-annimali u l-˙xejjex ... salbniedem. A˙na opra ta’ Alla l-Óallieq!
Alla l-Óallieq huwa Alla ta’ providenza bla tarf. Alla jindokra l-˙olqien kollu. Alla jie˙u ˙siebek. “Jalla xejn ma j˙awdek, jalla xejn ma jbeΩΩg˙ek, Kollox jg˙addi, Alla biss ma jitbiddilx. Is-sabar jikseb kollox. Min g˙andu ’l Alla Ma jonqsu xejn. Alla wa˙du biΩΩejjed.” (Santa TereΩa ta’Avila)
Il-˙olqien huwa sabi˙ u tajjeb g˙ax ˙are© minn idejn Alla. A˙na responsabbli li n˙arsu l-˙olqien ta’ madwarna.
“In˙ares lejn is-smewwi et, g˙emil subg˙ajk, il-qamar u l-k wiekeb li int qeg˙edt fihom! X’inhu l-bniedem biex tiftakar fih, bin il-bnied em biex ta˙seb fih?” (Salm 8) Kull wie˙ ed minna hu ma˙luq xbieha ta’ Alla. Ejjew nieqfu u na˙sbu ftit fuq id-din jità li biha Ωejjinna Alla.
Flimkien Novembru 2012 | 7
EDIZZJONI LIMITATA
Merill Blue Rock Trush
0
0 0 00
000 000 0 9 4 544 06/1
BOV MasterCard Prepaid Cards Sett ġdid ta’ BOV MasterCard Prepaid Cards f’edizzjoni limitata bit-tema ta’ għasafar li jpassu f’Malta disponibbli f’denominazzjonijiet ta’ €50, €75, €100 u €150. Impenn lejn is-suċċess tiegħek.
BOV 33162
BOV MASTERCARD PREPAID CARDS 2131 2020 I bov.com Maħruġ mill-Bank of Valletta p.l.c. 58, Triq Żakkarija Valletta VLT 1130 - Malta
Termini u kundizzjonijiet japplikaw.
5449
0000
0000
4 06/1
0000 5449
0000
0000
4 06/1
0000 5449
0000
0000
4 06/1
0000
QADDIS LI JISPIRANI Anna Caruana Colombo
L-arti tal-im˙abba Ósibijiet dwar Chiara Lubich
B
˙alma tarbija tixrob mill-˙alib ta’ ommha ming˙ajr ma tkun g˙adha tafha, hekk jiena bdejt nixrob minn din “l-arti talim˙abba” ming˙ajr ma kont g˙adni sirt naf lill-persuna warajha. Chiara Lubich hija l-fundatriçi talMoviment tal-Fokolari (isem uffiçjali: L-Opra ta’ Marija). Twieldet Trento fl-1920. Chiara laqtitni mill-ewwel g˙aliex fl-ispiritwalità tal-unità li ˙ar©et mill-kariΩma li taha Alla, sibt it-twe©iba ta’ kif jiena stajt ng˙ix fil-konkret it-twemmin tieg˙i b˙ala nisranija. F’dan il-Moviment jien skoprejt xi ˙a©a sempliçi, u fl-istess ˙in qawwija, dik li Chiara ssej˙ilha l-“arti tal-im˙abba Nisranija”. Chiara tg˙id li din titlob li: • in˙obbu lil Ġesù fil-proxxmu, u n©ibu ru˙na mieg˙u kif konna n©ibu ru˙na ma’ Ġesù; • in˙obbu lil kul˙add, ming˙ajr eççezzjoni, anki l-g˙edewwa tag˙na; • inkunu a˙na l-ewwel li n˙obbu; • in˙obbu lill-ie˙or b˙alna nfusna; • in˙obbu b’mod li l-im˙abba ssir reçiproka u b’hekk naslu biex nimmeritaw dik il-preΩenza li Ġesù stess wieg˙ed meta qal: “Fejn tnejn jew aktar huma mi©bura f’ismi, hemm inkun jien f’nofshom”; • in˙obbu mhux bis-sentimenti biss imma b’azzjonijiet konkreti; • g˙all-im˙abba nkunu lesti n˙addnu
s-salib ta’ kuljum; in˙addnu lil Ġesù Msallab u Abbandunat. Il-Moviment tal-Fokolari twieled fl-1943, meta fl-eqqel tat-Tieni Gwerra Dinjija, Lubich kellha esperjenza qawwija ˙afna, “aktar qawwija mill-bombi li kienu neΩlin fuq Trento”. Hija tkellmet ma’ ˙biebha u lkoll flimkien qablu li jekk imutu, fuq il-qabar tag˙hom kellu jinkiteb biss dal-kliem: “U a˙na emminna fl-im˙abba”. Waqt li kienu fix-xelter, ©iet f’idejhom silta middiskors li g˙amel Ġesù: “U jiena g˙arrafthom ismek u g˙ad ng˙arrafulhom iΩjed, biex l-im˙abba li biha ˙abbejtni tkun fihom u jiena fihom” (Ġwanni 17,26). Din l-esperjenza wasslitha biex fis-7 ta’ Diçembru 1943 tbiddel isimha (li ori©inarjament kien Silvia) g˙al Chiara, f’©ieh Chiara ta’ Assisi. Chiara t˙e©©i©na biex ng˙ixu din l-im˙abba fil-konkret, f’kull sitwazzjoni tal˙ajja. Tkellmet dwar dan bosta drabi, ma’ nies ta’ kull età, u ©ejjin minn diversi oqsma tal-˙ajja. Tassew li jekk tg˙ix “l-arti tal-im˙abba” tkun tista’ tag˙mel esperjenza ta’ fer˙, ta’ g˙aqda, ta’ ˙ajja mimlija, ta’ ˙ajja li fiha sens, li to˙ro© minnek innifsek u tersaq lejn l-o˙rajn, u t˙ossok aktar qrib ta’ Ġesù. Dan huwa l-wirt li Chiara Lubich ˙allitilna biex tg˙inna nibnu dinja a˙jar. Chiara Lubich mietet f’Marzu tal-2008 fl-età ta’ 88 sena. ■ Flimkien Novembru 2012 | 9
KOPPJI
F’din ir-rubrika se nibdew nitrattaw argumenti li jinteressw il-koppja u l-familja. Is-su©©ett se jkun ippreƒentat minn ra©el u mara fuq na˙at differenti tal-argument. Biex tikkummenta fuq dan l-argument din id-darba g˙andna lil Suzanne Vella, li hi omm, gradwata u ˙addiema.
JgÓid HU Qabel ma l-mara ˙ar©et tqila, konna ddeçidejna li meta titwieled it-tarbija, hi kellha titlaq il-job u toqg˙od id-dar. Imma issa qaltli li rridu naraw ma’ min se n˙alluha matul il-©urnata biex ter©a’ tid˙ol ta˙dem.
tGÓid H
I
Stinkajt biex studjajt u g˙andi job b’paga tajba ˙afna u li jag˙tini sodisfazzjon. Barra dan, jien nemmen li mhux kapriçç li ner©a’ nibda na˙dem g˙ax dan qed nag˙mlu min˙abba l-loan li g˙andna malbank. B’paga wa˙da biss ma nkampawx.
Ter©a’ to˙ro© ta˙dem? D eçiΩjoni b˙al din trid tittie˙ed millkoppja flimkien, mhux minn xi ˙add wa˙du, g˙ax din id-deçiΩjoni se taffettwa lil kul˙add, inkluΩa t-tarbija. Hija deçiΩjoni li maΩ-Ωmien tista’ tinbidel, skont iççirkustanzi, u fl-a˙jar ©id tal-familja kollha. Çertament l-omm m’g˙andhiex tkun sfurzata to˙ro© ta˙dem la min˙abba bΩonn finanzjarju u lanqas biex ˙addie˙or ma jg˙idilniex li f’Malta g˙andna l-inqas rata ta’ nisa ja˙dmu fl-Ewropa! F’artiklu f’The Sunday Times f’Lulju li g˙adda, Birgitta Ohlsson (Ministru g˙allAffarijiet tal-Unjoni Ewropea fil-Gvern tal-IΩvezja) kitbet: ‘Europe doesn’t afford to
10 | Flimkien Novembru 2012
have the world’s most educated housewives’. Qisha qed tg˙id li l-omm gradwata li tibqa’ d-dar mat-tfal hija ‘Ωvanta©© ekonomiku’ u mo˙lija! Qatt ˙sibna, imma, li mara gradwata u li tkun ukoll omm, g˙andha ˙afna x’tikkontribwixxi? U dan mhux biss g˙all-ekonomija tal-pajjiΩ imma wkoll fl-edukazzjoni u l-©id s˙i˙ ta’ wliedha? Qatt ˙sibna li fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar dan ilkontribut jg˙in anki l-ekonomija tal-pajjiΩ g˙ax ikun qed jg˙in biex ikollna çittadini b’sa˙˙ithom f’kull sens? Óafna nisa llum jistudjaw saledukazzjoni terzjarja; ja˙dmu, ikomplu
bil-lifelong learning, jo˙or©u tqal, iwelldu, ireddg˙u (g˙ax dak l-a˙jar ˙alib g˙attrabi), jag˙mlu l-eΩerçizzji fiΩiçi biex jibqg˙u sbie˙, iΩommu d-dar, isajru, ja˙slu…. Barra dan mistennija li jg˙addu l-valuri lil uliedhom u jg˙inuhom jie˙du l-edukazzjoni tag˙hom. Ir-ra©el jg˙in ukoll tafx, g˙ax issa qed jisma’ ˙afna fuq sharing work-life responsibilities! L-argument ippreΩentat g˙al dan ixxahar iqajjem fija ˙afna mistoqsijiet: • Jista’ jkun li llum qeg˙din nistennew wisq mill-mara? • Jista’ jkun li minkejja dak kollu li jintqal dwar sharing work-life responsibilities, xorta wa˙da l-piΩ tax-xog˙ol u l-familja qed jaqa’ kwaΩi kollu fuq il-mara? • Jista’ jkun li anki wliedna qed jg˙ajjew bil-©irja tal-˙ajja li ninqabdu fiha? • Forsi biex in˙allsu d-dejn tad-dar, qed no˙olqu stress finanzjarju fuqna stess … u nispiççaw ‘ma naffordjawx’ tarbija? • Jista’ jkun li m’a˙niex napprezzaw li bil-preΩenza tag˙ha biss, omm li tag˙Ωel li tibqa’ d-dar tkun qed tg˙id lil uliedha: ‘Jien hawn g˙alik biex meta trid, nisimg˙ek; biex insir naf min int; biex ng˙inek t˙obb lilek innifsek u temmen fik innifsek’? • Jista’ jkun li qed in©ibu l-ekonomija u l-istatistika qabel il-©id veru tal-mara, ta’ wliedna u l-familji tag˙na? • Jista’ jkun li ‘l quddiem se naraw Ωieda fil-mard mentali, l-obeΩità u l-kriminalità … forsi g˙ax ikollna ©enerazzjoni ta’ Ωg˙aΩag˙ li ma kellhomx sigurtà u rabta biΩΩejjed mal-©enituri fl-ewwel snin ta’ ˙ajjithom?
• Jista’ jkun li pajjiΩna qed jinvesti fin-nisa biss b˙ala ˙addiema, imma mhux qed jippreparahom g˙all-˙ajja tal-familja? • G˙aliex il-©enituri ta’ min jaddotta t-tfal ji©u mitluba çertifikati li huma kapaçi jrabbu … u fil-kaΩ tal-ulied bijolo©içi qisu mhux daqshekk importanti x’©enituri jkollhom? • Jista’ jkun li jmissna nΩidu ftit parenting skills mal-kors tal-Parentcraft tal-Isptar Mater Dei dwar kif nie˙du ˙sieb ittarbija mhux biss fiΩikament imma anki emozzjonalment u psikolo©ikament? • L-appo©© politiku lill-familji jitkejjel minn kemm g˙andna childcare centres? Jew minn kemm g˙andna tfal fer˙ana u ©enituri li jafu j˙obbu? • It-trabi x’g˙andhom bΩonn verament fl-ewwel xhur? Li jissoçjalizzaw ma’ trabi o˙ra, jew li jibnu rabta mal-©enituri biex jitg˙allmu jafdaw fid-dinja ta’ madwarhom? Minflok inwie©eb g˙al dawn ilmistoqsijiet jien, nippreferi n˙allihom g˙alikom biex tiddiskutuhom bejnietkom fil-familja! Naf li dak li hu tajjeb g˙alija mhux bilfors tajjeb g˙alik, imma fi kwistjonijiet b˙al dawn, irridu nfittxu dak li verament ikun l-a˙jar g˙alina. ■
IQ I question or I quit? Se tilqa’ l-isfida? Quddiesa g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ animata miΩΩg˙azag˙ tal-MCAST, Junior College, San Alwi©i, De La Salle u Higher Secondary Kull nhar ta’ Sibt fil-knisja ta’ Sarria (faççata tal-Argotti) Floriana fis-7.15pm
MEDIA Kevin Papagiorcopulo
Ritratt: L-Arçisqof ƒar l-RTK fejn bierek il-©urnalisti tal-kamra tal-a˙barijiet immexxija mill-editur Josianne Camilleri (lemin). Din iƒ-ƒjara saret fl-okkaƒjoni tat-tnedija tan-news portal newsbook.com.mt u r-ristrutturar tal-kamra tal-a˙barijiet. Ritratt: Photocity
newsbook
N
EWSBOOK.com.mt huwa servizz ġdid ta’ aħbarijiet lokali u internazzjonali li ġie ddisinjat biex joffri mod modern ta’ kif jinġabru u jiġu ppreżentati l-aħbarijiet fuq l-internet. Dan il-portal joffri esperjenza interattiva fejn wieħed ikun jista’ jirreaġixxi u jħalli l-kummenti tiegħu. Newsbook jintegra l-aktar elementi ta’ suċċess fil-qasam tannetworks tal-midja soċjali u t-teknoloġiji tal-mowbajls. Newsbook tnieda fl-1 ta’ Ottubru 2012, bil-għan li joffri aħbarijiet imparzjali u jkun ta’ servizz għall-Verità. Dan is-sit huwa mmexxi mill-Kamra tal-Aħbarijiet tal-RTK, li fl-okkażjoni tal-20 sena mit-twaqqif tiegħu ried ikompli jibni fuq is-suċċess li kiseb tul is-snin biex jilħaq udjenza usa’ u jkompli jwassal il-verità tal-ġrajjiet talġurnata. Newsbook.com.mt jinkludi: kontenut viżwali li jiġi trasmess fuq in-networks tal-midja soċjali bħal ma huma Facebook, Soundcloud, Twitter, Vimeo u Disqus; djalogu interattiv permezz ta’ kummenti u stħarriġ (web polls); servizz ta’ awdjo tal-aħbarijiet; u programmi ta’ ġrajjiet kurrenti li jixxandru fuq l-RTK. Dan il-portal jistieden lil dawk li jużawh biex
jaraw l-istampa sħiħa tal-fatti u jisimgħu lill-partijiet kollha involuti fil-ġrajja, biex ikunu jistgħu jinterpretaw u jaslu għallkonklużjoni tagħhom dwar il-ġrajjiet li jkunu qed jixxandru fl-aħbarijiet. Newsbook jinkludi numru ta’ bloggers ta’ reputizzjoni għolja li huma esperti f’qasam partikolari li jiktbu dwaru. Dawn jinkludu l-Isqof ta’ Għawdex, Mons. Mario Grech; ir-Rappreżentant Permanenti ta’ Malta għall-Unjoni Ewropea, Martin Bugelli; l-ekonomista Joseph FX Zahra; l-esperta fil-qasam tal-ħidma soċjali Sina Bugeja; l-avukat Joe Mifsud; u l-President tal-Kunsill Studenti Universitarji, Mario Cachia. Għaliex l-isem Newsbook? Newsbooks kienu, fis-seklu 16, dawk li huma l-gazzetti tal-lum. Kienu jkopru storja waħda sħiħa, bħal xi battalja, diżastru jew xi ġuri sensazzjonali u kienu jintużaw l-aktar bejn l-1650 u l-1700. Min jixtieq jirriklama fil-portal tal-aħbarijiet Newsbook.com.mt jista’ jibgħat email fuq adverts@newsbook.com.mt jew iċempel fuq 25699116. Segwina fuq Facebook
esperjenza LYNN AQUILINA
Immarkani, biex niftakar
li jien tieg˙u! “
Iġri, iġri għall-Emerġenza! Qalb it-tarbija qed tgħejja!” Hekk kienu qalulha lil ommi u għamlulha Ċesarja malajr malajr. Ta’ sentejn skoprew li għandi s-Cerebral Palsy. Kien xokk kbir għall-ġenituri, u damu biex aċċettawha. Iżda Alla jaf jixħet xita ta’ grazzji fil-ħajja ta’ dak li jkun - kif propju għamel fil-ħajja tal-ġenituri tiegħi li, fortunatament għalija, aċċettawni u rabbewni daqslikieku kont ‘normali’. Il-fatt li kelli ċ-ċertezza li l-ġenituri kienu dejjem jissapportjawni, għenni niġġieled l-ostakoli kollha li kelli niltaqa’ magħhom. Sfortunatament mhux il-ġenituri kollha bħal tiegħi. Hawn ġenituri li ma jaċċettawx lil uliedhom kif inhuma, anki meta jgħaddi ż-żmien! Jekk int ġenitur li għaddej minn sitwazzjoni bħal din, ftakar li ibnek jew bintek għandhom bżonnok! L-ulied kollha, huma f’liema kundizzjoni huma, jistħoqqilhom l-imħabba tal-ġenituri tagħhom! Id-diżabilità lili għallmitni, u bnietli karattru b’saħħtu. Bl-ebda mod ma nqisha kastig minn Alla. Alla ma jagħtik xejn li ma tiflaħx għalih! Fil-ħajja kollox possibbli, basta temmen fik innifsek u tħalli lil Alla jmexxik! Is-sodisfazzjon tiegħi hu meta nara lil xi ħadd jagħmel kuraġġ għax jara lili dejjem bit-tbissima - minkejja li l-ħajja
14 | Flimkien Novembru 2012
toffrili aktar sfidi minn ħaddieħor. Ikolli mumenti ibsin? Dan li għedt dejjem jagħmel sens? Ġieli qtajt qalbi milli nkompli ngħix? IVA! Ikolli mumenti, u ġieli jkunu twal ħafna, fejn nispiċċa f’mina mudlama bla xaqq dawl, nistaqsi ħafna mistoqsijiet bla tweġiba - perijodu mudlam bħal dan ta’ bħalissa jien u nikteb. Inħossni ċerta li hu l-Mulej li qed inebbaħni x’nikteb! Kieku mhux għax qiegħed miegħi Hu, żgur li qed nikteb kliem ta’ niket u qtiegħ il-qalb! Ma stajtx ma niktibx dan l-artiklu. Li kien għalija ma ktibt xejn, imma Hu baqa’ jimbuttani permezz ta’ ħabiba tiegħi li qaltli li l-missjoni li Hu afdali f’idi hi li nikteb l-esperjenza tiegħi biex nagħmel kuraġġ lil ħaddieħor! Kuljum nisma’ leħen fija li jagħtini ħafna kuraġġ - xi drabi dgħajjef ħafna bilkemm jinstema’; drabi oħra jgħajjat kollu ħeġġa - imma dejjem jgħidli: “Jien inħobbok! Għalhekk qed tbati biddiżabilità: biex titqaddes int u tqaddes lill-oħrajn. Postok hu miegħi fl-eternità. Tinsiex li t-tbatija ta’ issa ma hi xejn ħdejn il-ferħ li naf nagħtik jien meta tagħraf iġġorr salibek bl-imħabba u s-sabar sakemm tasal għandi għal ferħ bla tmiem!” ■
Saħħtek
m’hemmx prezzha
Nifhmu x’qed jinkwetak... għalhekk qegħdin hawn 24/7 Servizzi ta’ eMonitoring
Servizzi ta’ eCare
· Min-nifs biss ma tkunx taf biżżejjed il-gravità tal-ażma, aħna nsegwuk
· Alert biex tieħu l-pilloli
· Tajjeb li tikkontrolla l-livell taz-zokkor fid-demm, aħna niggwidawk
· Alert pendent f’każ ta’ emerġenza
· Ħu ħsieb il-pressjoni, aħna ngħinuk
· Alert f’każ li taqa’ mill-wheelchair
· Alert mal-polz f ’każ ta’ waqgħa · Alert f’każ ta’ nar
· Il-polz jurik kemm qed tħabbat qalbek, aħna nsegwuk · Ippjana d-dieta tiegħek u żomm magħha, aħna ngħinuk iżżomm il-piż
Care Centre: St Anthony Street, Attard ATD 1283 Email: info@emcare360.com | www.emcare360.com
Call us on 2142 4949
Familja
The
Stranger A
few years after I was born, my dad met a stranger who was new to our small town. From the beginning, Dad was fascinated with this enchanting newcomer, and soon invited him to live with our family. The stranger was quickly accepted and has been around from then on. As I grew up, I never questioned his place in my family. In my young mind, he had a special place. My parents were complementary instructors: Mom taught me good from evil, and Dad taught me to obey. But the stranger ... he was our storyteller. He would keep us spellbound for hours on end with adventures, mysteries and comedies. If I wanted to know anything about politics, history or science … he
The stranger never stopped talking, but Dad didn’t seem to mind always knew the answers about the past, understood the present and even seemed able to predict the future! He took my family to the first major football game. He made me laugh, and he made me cry. The stranger never stopped talking, but Dad didn’t seem to mind. Sometimes, Mom would get up quietly while the rest of us were shushing each other to listen to what he had to say, and she would go to the kitchen for peace and quiet. (I wonder now if she ever prayed for the stranger to leave.) Dad ruled our household with certain
Jum Dinji taÛ-ÛgÓaÛagÓ, 2013 Il-Jum Dinji taż-Żgħażagħ huwa pellegrinaġġ internazzjonali li jsir kull sentejn. L-edizzjoni li jmiss se ssir f’Lulju 2013 f’Rio de Janeiro (Brażil). Aktar minn miljun żagħżugħ u żagħżugħa mid-dinja kollha mistennija jipparteċipaw. L-avventura toffri esperjenza unika ta’ missjoni, ċelebrazzjoni u talb. Għal aktar dettalji fuq il-kontinġent Malti ara www.kdz.org.mt.
DRAWWIET FIL-FAMILJI Daniela Camilleri Sacco
moral convictions. But the stranger never felt obligated to honor them. Profanity, for example, was not allowed in our home not from us, anyway, or our friends or any visitors. Our long-time visitor, however, got away with four-letter words that burned my ears, made my dad squirm, and my mother blush. My Dad didn’t permit the liberal use of alcohol, but the stranger encouraged us to try it on a regular basis. He made cigarettes look ‘cool’, cigars ‘manly’, and pipes ‘distinguished’. He talked freely about sex. His comments were sometimes blatant, sometimes suggestive, and generally embarassing. I now know that my early concepts about relationships were influenced strongly by the stranger. Time after time, he opposed the values of my parents, yet he was seldom rebuked ... and never asked to leave. More than fifty years have passed since the stranger moved in with our family. He has blended right in. He is not nearly as fascinating as he was at first. Still, if you could walk into my parents’ house today, you would still find him sitting over in his corner, waiting for someone to listen to him talk, and watch him draw his pictures. His name? We just call him ‘TV’. ■ GÓajn u gÓan tan-Nisrani Ji©u mfissra kull parti tal-Quddiesa u l-implikazzjonijiet soçjali li g˙andha fil-˙ajja ta’ kuljum. Mill-Ġimg˙a, 9 ta’ Novembru filg˙axija sal-Óadd, 11 wara nofsinhar. Post: Mt St Joseph, Tar©a Gap, Mosta. Imexxi: Fr Victor Jaccarini SJ, Ibbukkja: 22760201 jew info@mtsjoseph.org
In-natura u t-tfal Ûgur li xi darba jew o˙ra ˙assejt ilpreΩenza t’Alla permezz tan-natura. Forsi waqt xi mixja fil-kampanja, jew ˙dejn il-ba˙ar meta ˙adt nifsijiet twal u xammejt dik ir-ri˙a tal-ba˙ar u ˙assejt ir-raxx tieg˙u ma’ wiççek. Jew forsi ˙arist lejn ilperfezzjoni f’xi bebbuxu jew ©eru çkejken. Kif se ng˙addu dan l-apprezzament tal˙olqien lil uliedna? It-tfal jitg˙allmu l-aktar meta jaraw jew imissu b’idejhom, g˙alhekk l-a˙jar bidu huwa billi a˙na stess nindikawlhom l-affarijiet tal-g˙a©eb li g˙amel Alla. Jekk imdorrijin tuΩaw il-Bibbja fil-˙in tat-talb tag˙kom, uΩa r-rakkont tal-˙olqien filĠenesi. UΩa wkoll Salm 19:1-6. Innota l-meravilja tal-˙olqien waqt li qed issuq jew tkun miexi mat-tfal, jew tkunu qed taraw xi ktieb. I©bed l-attenzjoni g˙as-sbu˙ija, il-kumplessità, l-ordni u l-preçiΩjoni inkredibbli fil-˙olqien, kemm fejn hemm il-kobor kif ukoll fiç-çokon. Tiqafx hemm, imma kompli billi tesprimi t-tif˙ir u r-ringrazzjament lillÓallieq g˙al dak kollu li ˙alaq. Ipprofitta ru˙ek minn mument b˙al dan billi tg˙id xi silta mis-salmi: Imbierek il-Mulej f’kull ˙in, tif˙iru dejjem f’fommi (Salm 34:1). G˙in lit-tfal jaraw kwalitajiet ta’ Alla fil-˙olqien, b˙all-qawwa (sajjetti u mew© imqalleb), il-lealtà (konsistenza tal-©ranet, xhur, sta©uni), l-im˙abba u l-g˙oΩΩa (g˙asafar), is-sbu˙ija (fjuri, inΩul ix-xemx), il-maestà (muntanji, xmajjar), l-infinità (univers), il-kreattività (varjetà infinita tan-natura). ■ Flimkien Novembru 2012 | 19
ISLAND INSURANCE BROKERS
For all your insurance requirements 7.5% discount on any new motor or home insurance policy on presentation of this advert W T A
www.islandins.com 2385 5555 ‘Insurance House’, 239 Psaila Street, Birkirkara BKR 9078
Island Insurance Brokers Limited is an enrolled company regulated by the Malta Financial Services Authority
ITTRI MILL-QARREJJA
Qatra fl-oçean
Ittra Rebbie˙a
Ftit ilu ©ietni l-opportunità nara mill-qrib ilmakkinarju tal-arlo©© tal-kampnar ta’ ÓaΩŻabbar, fejn xi snin ilu l-qniepen li jdoqqu l-Ave Maria nbidlu u saru tal-bronΩ. Wa˙da mill-qniepen tas-sett, pjuttost iΩg˙ar millbqija, iddoqq biss darba waqt l-Ave Maria. G˙addieli dal-˙sieb minn mo˙˙i. Ming˙ajr il-qanpiena Ω-Ωg˙ira, l-innu sabi˙ tal-Ave Maria jkollu dik ix-xi ˙a©a nieqsa. Anki fil-˙ajja ta’ kuljum a˙na mistednin nag˙tu d-daqqa ta’ id tag˙na, anki çkejkna, biex na˙dmu u nwasslu l-a˙bar it-tajba talMulej. Is-sehem tag˙na huwa importanti b˙al dik il-qanpiena. Niftakar fi kliem Beata Madre TereΩa, ‘Kultant in˙ossu li dak li qed nag˙mlu hu biss qatra f’oçean, imma kull qatra tg˙odd!’ Lawrence Darmanin, ÓaΩ-Żabbar
Ti©©udikax!
Fejn inkun mal-Mulej kieku kelli nattendi l-Quddiesa, in˙abbat fuq sidri waqt il-Confiteor, nisma’ l-qari tal-Bibbja, nitqarben … imbag˙ad inqatta’ l-˙in ta’ wara t-tqarbin nissindika u ng˙odd in-nag˙a© li jien inqishom b˙ala ‘mitlufa’ telg˙in jitqarbnu? Mhux a˙jar nara x’nista’ nirran©a f’˙ajti stess, milli nag˙milha tal-pulizija u ni©©udika lill-o˙rajn? Jalla ma nkunx jien stess li bl-im©iba tieg˙i nbieg˙ed lil ˙addie˙or mill-Knisja ta’ Kristu. “Ti©©udikawx!” qalilna Ġesù. Germaine Bonett
Mhux kollha ingassa
Qrajt l-artiklu dwar iç-chain emails ta’ Fr Hector Scerri. Na˙seb li mhux l-emails
kollha huma l-istess, g˙ax xi w˙ud minnhom huma tassew tajbin u sbie˙. Jien ma jag˙tinix il-qalb li n˙assarhom g˙ax anki email tista’ tg˙in biex tnissel tama f’xi ˙add jew tkebbes il-fidi. X’nag˙mel jien? Meta ni©i biex nag˙mel forward inne˙˙i dik il-parti superstizzjuΩa li tg˙id li ‘jekk ma tibg˙athiex ji©rilek xi ˙a©a’ u nibg˙at biss il-parti t-tajba. Joe Grech, Sta. Venera
Il-prinçipji ma jitg˙aw©ux
Dan qed niktbu irrispettivament mittwemmin personali tieg˙i. Fil-prinçipji ma hemmx ekwivoçi. Illum qbiΩt is-sebg˙in. Żg˙oΩiti hi prodott tas-snin imqallba qatig˙ fis-soçjetà kulturali-reli©juΩa-politika tas-sittinijiet. Kull organizzazzjoni jew g˙aqda kulturali, politika jew reli©juΩa g˙andha s-soçi, l-istatut u l-mexxej tag˙ha. L-imse˙bin tas-soçjetà huma fid-dmir u fid-dritt li jsegwu d-direttivi tal-mexxej skont l-istatut jekk iridu jibqg˙u membri fidili ta’ dik is-soçjetà. M’hemmx triq o˙ra. Mhux membri tal-konvenjenza, tat-taparsi, iΩda ta’ veru, ta’ prinçipju bl-g˙eruq filfond. Tibqa’ t-triq l-o˙ra: min jidhirlu li r-regoli huma ibsin, huwa liberu li jitlaq. Ma hemmx triq tan-nofs. Ma tistax toqg˙od sieq ©ewwa u sieq barra. Il-mexxej juri t-triq skont l-Istatut. Dan dmir u dritt tieg˙u. Ming˙ajr konvenjenza personali. Bla kastigi mdendlin g˙al min ma jarax g˙ajn m’g˙ajn jew ma jobdix. Din hija l-verità ˙arxa. Richard A. Matrenza, San Pawl il-Ba˙ar
Flimkien Novembru 2012 | 21
SAÓÓITNA Dr Peter Ferry MD, MSc, FRCP Speçjalista fil-Mediçina u l-Anzjani
Óruq fl-istonku
D
an huwa kkawΩat l-aktar mill-açtu tal-istonku li jitla’ ’l fuq fil-pajp talikel jew l-esofagu kundizzjoni li tissejja˙ gastroesophageal reflux disease (GORD). Meta nieklu ΩΩejjed jew nitg˙aw©u ’l quddiem wara l-ikel, nistg˙u n˙ossu ˙ruq fl-istonku, jew tog˙ma morra f’˙alqna. Dan ma jfissirx li nbatu mill-GORD, imma jekk is-sintomi ji©u spiss jew idumu ˙afna, hemm çans li g˙andna din il-kundizzjoni. Meta nieklu, l-ikel li nibilg˙u jinΩel flesofagu u jg˙addi minn valve bejn it-tarf tal-esofagu u l-istonku. Dan il-valve ma j˙allix l-ikel jew l-açtu tal-istonku jitla’ lura fl-esofagu. Jekk ikollok il-valve laxk, l-açtu jista’ jitla’ ’l fuq, u jikkawΩa s-sintomi li semmejna. Importanti li ma tassumix li sintomi ta’ ˙ruq fl-istonku jkunu dejjem ©ejjin mill-açtu, g˙ax hemm kundizzjonijiet o˙ra b˙all-mard tal-qalb li jixbhu ˙afna dawk L-AVUKAT
li qed niddeskrivu. It-tabib jag˙mel ukoll eΩami fiΩiku, kemm taΩ-Ωaqq kif ukoll tal-qalb, u jrid jifli s-sintomi bir-reqqa biex jiddetermina jekk is-sintomi ta’ ˙ruq ta’ stonku humiex fil-fatt ©ejjin mill-istonku jew xi organu ie˙or. Il-mediçini li jintuΩaw huma dawk li jinnewtralizzaw l-açtu, jew o˙rajn li jwaqqfu l-produzzjoni tal-açtu. Meta tiekol, a˙jar tiekol ftit. Wara li tiekol, stenna sag˙tejn jew tlieta qabel timtedd. Iç-çikkulata, il-menta u l-alko˙ol jistg˙u jag˙mlulek is-sintomi tal-GORD ag˙ar. Naturalment it-tipjip ma jg˙inx. Jekk ikollok ˙ruq ta’ stonku bil-lejl, g˙olli r-ras tas-sodda madwar 15-il çentimetru billi tpo©©i blokka ta˙t sieq is-sodda jew xi biçça foam ta˙t is-saqqu MHUX tg˙olli l-im˙adda! Tilbisx ˙wejje© issikkati madwar Ωaqqek, u jekk g˙andek piΩ Ωejjed, naqqas imqar ftit kili. Dr Raymond Zammit LL.D.
Kera jew çens? Qed in˙allas kera fis-sena g˙al dar Ωg˙ira u nirçievi sussidju mill-Gvern fuqha. Il-kuntratt preΩenti wasal biex ji©©edded. G˙amilt ˙afna spejjeΩ fil-post u jien l-aktar li g˙andi kera g˙olja mill-kerrejja kollha. Kif l-a˙jar li nfassal il-kuntratt? Kera jew çens? Min jiddeçiedi jien jew is-sid? Jekk huwa s-sid, u dan jiddeçiedi li jg˙olli l-kera, b’liema perçentwal jista’ jag˙mel dan? U jekk ma niftehmux, x’ji©ri? Jista’ jitfag˙ni ’l barra? EG, Bormla Jiddependi meta bdiet il-kera. Jekk bdiet qabel l-1995, il-kera ti©©edded awtomatikament wa˙edha. Int m’g˙andekx g˙aΩla li tag˙mel çens minflok kera. Jekk il-kuntratt tal-kera sar wara l-1995, g˙andhom japplikaw it-termini u l-kundizzjonijiet tal-kuntratt, inkluΩ dak li g˙andu x’jaqsam mat-ti©did. Madankollu, min˙abba l-permutazzjonijiet li jistg˙u japplikaw skont iç-çirkustanzi partikolari, u peress li çerti dettalji ma ng˙atawx, ikun a˙jar jekk tie˙u parir ta’ avukat. ■ Ibg˙at id-diffikultajiet legali tieg˙ek: Flimkien, L-Avukat, Kurja, Floriana. Din it-twe©iba m’g˙andhiex tittie˙ed minflok parir legali. Jekk g˙andek problema legali, fittex g˙ajnuna professjonali. Flimkien Novembru 2012 | 23
TENA enables you to mantain your lifestyle
Dry fast core™
TENA LADY TENA Lady pads are specifically designed for loss of drops or small leakages. All TENA Lady pads are body-shaped for a comfortable fit and contain Odour Control™ to prevent the development of odours.
TENA pads are so small and discreet, you sometimes wonder how they can provide enough security. But they do! Time after time, under all circumstances. For your FREE sample kindly email tena@pharma-cos.com (please include your postal address) or call 21441870 Monday to Friday between 8.30am and 5pm
www.tena.co.uk TENA IS AVAILABLE FROM ALL PHARMACIES AND SUPERMARKETS
The TENA Lady Mini range are particularly well suited to those women who are used to using sanitary towels or panty-liners. The TENA Lady Medium range pads also offer greater absorption for added confidence. TENA Normal, Extra, Extra Plus and Mini Super are breathable, which means they give extra comfort and are kinder on the skin. Droplets on the package indicate the level of incontinence to help users choose the right product.
AMBJENT Paul Portelli
It-tajr tal-priΩa Fost it-tajr tal-priΩa tal-passa l-aktar komuni nsibu l-bug˙adam a˙mar, l-ispanjulett, il-kuççarda u s-seqer tal-˙annieqa. Insibu wkoll l-arpa li tiekol il-˙ut, l-ajkla bajda li tiekol is-sriep, u l-avultun abjad li b˙allavultuni l-o˙ra jiekol annimali li jsib di©à mejtin. Il-bies u l-ispanjulett f’xi snin ibejtu wkoll fil-gΩejjer Maltin. Meta ©ew il-Kavallieri tal-Ordni ta’ San Ġwann f’Malta, kienu obbligati li kull sena jag˙tu bies ˙aj lir-re ta’ Spanja b˙ala ˙las tal-kirja tal-gΩejjer Maltin. Probabbilment dak iΩ-Ωmien il-bies kien komuni, l-aktar fl-irdumijiet, iΩda daqs 30 sena ilu nqered l-a˙˙ar par li kien fadal. Ftit snin ilu xi Ωew© pari re©g˙u bdew ibejtu. Jekk dawn ma jinqatlux, in-numru tal-bies fil-gΩejjer tag˙na jista’ jer©a’ jibda jiΩdied. ■
L-AÓbar it-Tajba skont San Luqa
Fis-sena liturġika li jmiss fil-ġimgħat ta’ “Matul is-Sena” naqraw siltiet mill-Vanġelu skont San Luqa. Min kien? Lil min kiteb? Kif jippreżenta lil Ġesù? F’dan l-irtir nirriflettu, niffamiljarizzaw ruħna ma’, u nitolbu fuq dan il-Vanġelu. Mill-Ġimgħa, 16 ta’ Novembru filgħaxija sal-Ħadd, 18 wara nofsinhar Imexxi Fr. Alfred Micallef, SJ Ibbukkja: Dar Manresa, Victoria, Għawdex - 21556635 Flimkien Novembru 2012 | 25
Ir-ritratt juri spanjulett, me˙ud minn Paul Portelli
L
-g˙asafar kollha sbie˙ u kollha jog˙©buni, imma l-favoriti tieg˙i u ta’ ˙afna o˙rajn huma t-tajr tal-priΩa. Min ma jog˙©buhx l-ajkli, l-avultuni, il-kuççard u l-isqra? It-tajr tal-priΩa g˙andhom dik ix-xi ˙a©a speçjali li tag˙tihom il-kapaçità li jaqbdu u jieklu annimali o˙ra li, ng˙iduha kif inhi, mhix ˙a©a façli g˙ax kull ˙lejqa tag˙mel minn kollox biex ma tinqabadx! Biex tkun kapaçi taqbad annimal ie˙or trid l-ewwelnett tkun kapaçi tarah mill-bog˙od. It-tajr tal-priΩa g˙andhom g˙ajnejn tajbin ˙afna. L-ajkla rjali g˙andha g˙ajnejn tmien darbiet a˙jar minn talbniedem. Kapaçi tara fenek jiççaqlaq aktar minn kilometru bog˙od. G˙andhom ukoll saqajn u swaba’ b’sa˙˙ithom li kapaçi ja˙tfu l-priΩa b’sa˙˙a tant kbira li joqtluha. Il-munqar ukoll irid ikun b’sa˙˙tu biex iqattg˙u l-priΩa f’biççiet Ωg˙ar u jikluhom. Tista’ tg˙id li kull speçi hi addattata g˙al priΩa differenti. Il-kuççarda tiekol l-aktar iΩ-ΩnaΩan, g˙alhekk g˙andha rix o˙xon li jipprote©iha mit-tingiΩ tag˙hom. Il-bies jikkaççja l-g˙asafar billi jinΩel g˙al fuqhom mill-g˙oli qisu vle©©a; kapaçi jtella’ veloçità ta’ aktar minn 320 kilometru s-sieg˙a! L-isparvieri g˙andhom ©wiena˙ qosra u denb twil biex jimmanuvraw bejn is-si©ar huma u ji©ru wara l-g˙asafar fil-boskijiet u l-foresti. F’Malta g˙andna diversi speçi ta’ tajr talpriΩa, l-aktar waqt il-passa tal-˙arifa meta jkunu sejrin lejn l-Affrika, u fir-rebbieg˙a huma u sejrin lura lejn l-Ewropa biex ibejtu.
Available from: Hompesch Road, Fgura - Tel: 2385 9340 St Martha Str, Victoria Gozo – Tel: 2385 9360 Psaila Str, Birkirkara (next to Dhalia) – Tel: 2385 9272
www.europharma.com.mt
FREE UNDERGROUND PARKING FOR EUROPHARMA CLIENTS
Email: info@europharma.com.mt
LOGÓOB PaÌna mtella’ minn Claudia Cini
Mimdudin 1. Kaxxa kbira bl-g˙atu g˙all-˙wejje© (6) 4. Illuminazzjoni, elettriku (4) 6. Mel˙ açiduΩ uΩat b˙ala fertilizzatur (6) 7. Óaddem strument tal-muΩika (4) 8. Damdima, diwja (6) 10. Arkitetti, in©iniera çivili (6) 12. Metall ta’ lewn ˙amrani (3) 14. Nofs tond, qaws (3) 15. Mimli, se jixpakka (6) 18. Telaq, ˙Ωien (3) 20. Sie˙eb il-mel˙ fuq il-mejda! (4) 21. Nibex, dejjaq (6) 22. Stima, rispett (4) 23. Kosta, plajja (6) Weqfin 1. Filliera, ringiela (4) 2. Tertuqa rqiqa f’tarf is-subg˙a (5) 3. Ġemg˙at, gruppi (5) 4. Óanex, çentupied (4) 5. A©©ettiv miΩjud mal-isem (5) 9. Çeramika, porçellana (4) 10. Koppja, Ωew© (3) 11. Likwidu trasparenti u bla tomg˙a (4) 13. Ilma˙, ifli (3) 14. Lasta ˙oxna g˙all-bnadar (5) 16. G˙ata ta’ fuq il-mitra˙ (5) 17. Qabda bejn Ωew©t iswaba’ (5) 18. Niket, dulur (4) 19. Fejn sar l-ewwel miraklu ta’ Ġesù (4)
Sudoku 8
3 6 6
7
3
3
9
4
8
10
9
11
14
15
12
16
13
17
19
20
21
22
23
1
Imla l-vojt kollu b’mod li l-kolonni, il-linji u kull kaxxa ta’ disg˙a jimtlew bin-numri 1 sa 9
8
Ibg˙at it-twe©iba sal-15 tax-xahar hekk: Flimkien, Sudoku, Kurja, Floriana.
Soluzzjoni ta’ Ottubru
3 9
1
Premju: 2 kotba offruti minn Merlin Publishers Ltd.
5 9
5
7
4
8
6
6
5
5
4 7
4
7
4
3
3
Irba˙ voucher ta’ €25 ming˙and V&F Portelli and Sons Ltd, Mrie˙el billi twie©eb tajjeb sal-15 tax-xahar. Ikteb ismek, in-numru tat-telefon u l-indirizz. Ibg˙atha hekk: Flimkien, Tisliba, Kurja, Floriana.
1
2
2
Soluzzjoni ta’ Ottubru: Mimdudin: 1. GÓENEB, 4. TANT, 6. PAÇPAÇ, 7. ÇOFF, 8. ÇUÇ, 10. TALJAN, 12. FRA, 14. ART, 15. SERRAÓ, 18. FAR, 20. RITA, 21. OKKULT, 22. LEJL, 23. INTALL. Weqfin: 1. GAPP, 2. NEPAL, 3. BOÇÇA, 4. TAÇÇ, 5. TIFLA, 9. UNUR, 10. TIR, 11. JESA’, 13. RUÓ, 14. APRIL, 16. ERODI, 17. ROKIT, 18. FAJL, 19. STIL. Rebbie˙: J. Zarb, in-Naxxar
5
5
1
18
7 1
Tisliba
6 4
2
6
8
1
5
4
2
9
3
7
4
3
9
7
8
1
2
5
6
7
2
5
6
3
9
8
4
1
8
4
7
3
2
5
1
6
9
1
9
6
8
7
4
5
2
3
3
5
2
1
9
6
7
8
4
2
7
4
9
5
3
6
1
8
5
6
8
4
1
7
3
9
2
9
1
3
2
6
8
4
7
5
Rebbie˙a: C. Tanti, Óad-Dingli Flimkien Novembru 2012 | 27
THE UK’S LEADING MARK IN EXCELLENT CARE IS COMING TO MALTA. Caremark is a home care provider, offering support for you to remain as independent as possible. Our services are designed around your personal needs and wishes, assisting with everyday living, at home and in your community. SE R V IC ES
SUPPORT WITH DOMESTIC DUTIES
PERSONAL CARE & SUPPORT
MEAL PREPARATION
SHOPPING
RESPITE SERVICES
COMPANIONSHIP
24-HOUR LIVE-IN CARE
SUPPORT WITH LEISURE ACTIVITIES
END OF LIFE CARE
PAÌNA GÓAT-TFAL Claudia Cini
Bieb tal-˙©ie©
I
n-nanna Minka stenb˙et ma tifla˙x, g˙alhekk çemplet lin-neputijiet Maruska u Roberta biex imorru jag˙tuha daqqa t’id fil-façendi u t-tisjir. Il-bniet g˙enu lil nannithom mill-a˙jar li setg˙u, imma kif ji©ri ˙afna drabi spiççaw argumentaw u ©©ieldu. In-nanna dejjem tara kif tag˙mel biex ter©a’ tag˙mel lit-tfal ˙bieb. Wara li ˙asbitha ftit, qabdithom inaddfu l-˙©ie© tal-bieb tal-kçina: Roberta tnaddaf minn barra u Maruska minn ©ewwa. B’hekk ilku©ini kellhom ta’ bilfors joqog˙du faççata ta’ xulxin. G˙all-ewwel, it-tnejn li huma ippruvaw jevitaw g˙ajnejn xulxin. Jekk
wa˙da tbaxxi, l-o˙ra tkun pronta tqum, u jekk wa˙da tqum, l-o˙ra tkun pronta titbaxxa. Imma malajr beda jaqbadhom id-da˙k u g˙alxejn ippruvaw kemm fel˙u biex ma jid˙kux, g˙ax fl-a˙˙ar ma fel˙ux jissaportu iΩjed u tg˙idx kemm da˙ku. Bid-da˙k li bdew jid˙ku lanqas fel˙u jΩommu bilwieqfa u ntefg˙u t-tnejn fl-art jid˙ku u ma jafux g˙alfejn! U malajr insew li ftit ˙in qabel kienu mi©©ildin! ■
Log˙ob bi premju
Fittex il-kelma
Sib dawn il-kliem fil-kaxex ta’ hawnhekk f’direzzjoni orizzontali, vertikali jew djagonali. Imxi mixxellug g˙al-lemin u minn fuq g˙al isfel. Bl-ittri li jifdal, g˙aqqad il-kelma rebbie˙a. L-ewwel twe©iba tajba tirba˙ voucher ta’ €10 li jissarraf g˙and Once Upon A Time (Vjal irRi˙an, San Ìwann). Ibg˙atha hekk: Flimkien, FITTEX IL-KELMA, Kulle©© tal-Kappillani, Kurja, Floriana. Ikteb ismek, l-indirizz u l-età. Soluzzjoni ta’ Ottubru:
ÇAPÇIPA
Rebbie˙: M. Camenzuli, Marsascala
ARKATA, BIEB, BIR, ÇAPPETTA, FIRROL, ÓABBATA, ÓASIRA, KATNAZZ, PERSJANA, PUM, PURTELLA, RIXTELLU, TIEQA, VENTILATUR, XATBA R
Ó
A
K
L
G
A
I
U
A
N
A
O
L
X
A
T
B
A
T
R
T
R
L
A
B
J
N
R
L
B
E
K
A
L
L
A
S
A
I
R
L
A
A
Q
E
I
T
R
Z
F
L
T
M
U
P
T
T
A
E
Z
U
A
B
I
E
B
R
N
I
P
A
R
I
S
A
Ó
J
U
E
A
Ç
A
P
P
E
T
T
A
P
V
Flimkien Novembru 2012 | 29
L-AÓÓAR PAÌNA
The cross in my pocket I carry a cross in my pocket A simple reminder to me Of the fact that I am a Christian No matter where I may be.
To remind me, too, to be thankful For my blessings day by day, And to strive to serve Him better In all that I do and say.
This little cross is not magic Nor is it a good luck charm. It isn’t meant to protect me From every physical harm.
It’s also a daily reminder Of the peace and comfort I share With all who know my Master And give themselves to His care.
It’s not for identification For all the world to see. It’s simply an understanding Between my Saviour and me.
So, I carry a cross in my pocket Reminding no one but me That Jesus Christ is Lord of my life If only I’ll let Him be. ■
When I put my hand in my pocket To bring out a coin or key, The cross is there to remind me Of the price He paid for me.
Miktuba minn Vera Mae Thomas Mibg˙uta minn Tony Mifsud