Flimkien Ottubru 2014

Numru 119

Newspaper Post

Ottubru 2014 |

3 Editorjal 4 Il-kelma tal-Arċisqof 6 Ħares il-Ħdud u l-btajjel kollha 7 Sehmi u sehmek fis-Sinodu 9 Qaddejja tal-bniedem u tal-ħajja 10 Claudia u Irene 13 It-tliet bewsiet 14 Xahar skola, platt ross jew rota?

19 Spigolatrici della chiesa 21 Ittri mill-Qarrejja 21 L-Avukat: Indaħħluh f’Home? 23 Parroċċi Maltin: Ħal Balzan 25 Fażi delikata 27 Logħob 29 Il-pocket money 30 Cats and dogs

BSL

Britannia Tours … your holiday starts here!

Normandy 23-26 October

MINN

¢399

Black Forest Magic 10-17 October

MINN

¢539

All prices are based on Triple Sharing and include Flights, Hotel, Transfers, services of Tour Leader and all Taxes (Conditions Apply).

Valletta - Head Office - Tel: 2123 8039, 2124 5418, 2124 1904 Paola Branch - Tel: 2180 9930 Mosta Branch - Tel: 2141 3030 Gozo Branch - Rabat Tel: 2156 5620

Editorjal • Dun A nton Por telli

Wiċċu għad-Dawl

I

t-tfajjel tal-istampa għandu d-dawl f’wiċċu.

Wiċċu qed jixgħel.

Id-dawl hu maqbud sewwa f’idu.

B’dan id-dawl f’idejh u fuq wiċċu, huwa qed ifittex minn fejn ser jgħaddi. Ġesù għandu jkun id-dawl tiegħi; Wiċċi jrid jixgħel bid-dawl tiegħu.

B’dan id-dawl marbut sewwa ma’ ħajti, nista’ nara sewwa fejn jien sejjer.

Ikun jiswieli li ma nitlifx dan id-dawl!

Mingħajru nitfixkel jien u nfixkel ukoll lil ħaddieħor.

Nifhem li ħdejn dan id-dawl kull dawl ieħor huwa biss nemniema. Ħalli nuri d-dawl tiegħi li hu Ġesù lill-oħrajn: fil-familja, mal-ħbieb, fuq ix-xogħol.

Huwa dawl li jegħleb id-dlam, u li jġib ilferħ.

Mini-Kwizz Kif kienu jgħoddu l-ħin fi żmien Ġesù?

Tweġiba f’paġna 4 Rebbieħa Kompetizzjoni Vodafone: M. Newbould, il-Ħamrun

Inroddu ħajr lil Alla ta’ kulma tana Irtir fil-kampanja għal kulħadd Ikun hemm inputs, mumenti ta’ talb u riflessjoni personali kemm fil-kwiet ta’ Mt St Joseph kif ukoll waqt li nimxu f’xi mogħdija fil-kampanja jew fil-ġabra ta’ xi kappella mwarrba, jew f’xatt il-baħar. Ikun hemm ukoll talb flimkien u ħin għal sharing.

Imexxu: Clare Camilleri u Maria Theresa Portelli Mill-Ġimgħa 7 ta’ Novembru filgħaxija sal-Ħadd 9, wara nofsinhar.

Tluq minn Mt St Joseph, Tarġa Gap, Mosta.

Ibbukkja: 21416916

Ottubru 2014

Magażin ta’ kull xahar maħruġ mill-Kulleġġ tal-Kappillani u titqassam b’xejn lill-familji Maltin.

Biex tirriklama fuq Flimkien ċempel fuq 2590 6400 jew 2137 4942 Email: flimkien@maltadiocese.org jew bil-posta Indirizz Editorjali Flimkien, Kulleġġ tal-Kappillani, Kurja, il-Furjana Email: flimkien@maltadiocese.org Il-kitba li tidher fuq Flimkien apparti l-Editorjal mhux neċessarjament tirrifletti l-opinjoni tal-Bord Editorjali Editur Carmel Conti

Grafika Outlook Coop

Stampar Velprint Ltd

Ir-ritratt tal-faċċata ta’ dan ix-xahar hu meħud minn Raymond Zammit.

Ir-ritratt tal-faċċata ta’ Settembru kien meħud minn Ġużi Sammut.

AĦSEB FUQHA

The teacher

I have come to a frightening conclusion: that I am the decisive element in the classroom!

It is my personal approach that creates the climate.

It is my daily mood that makes the weather.

As a teacher I possess a tremendous power to make a child’s life miserable or joyous.

I can be a tool of torture or an instrument of inspiration.

I can humiliate or humour, hurt or heal.

In all situations it is my response that decides whether a crisis will be escalated or de-escalated, and a child humanized or de-humanized.

If we treat people as they are, we make them worse.

If we treat people as they ought to be, we help them become what they are capable of becoming.

Haim G. Ginott, Teacher and Child: A Book for Parents and Teachers

4 | Flimkien Mons P. Cremona O.P.

Il-Providenza dejjem fil-qrib!

P

robabbli int li qed taqra taf li Dun Mikiel Azzopardi beda d-Dar talProvidenza b’mitt lira! Kienet tathomlu mara li ġemmgħethom biex issiefer. Is-sena d-dieħla (12 ta’ Settembru) id-Dar tagħlaq 50 sena.

Imma Dun Mikiel ħa ħsieb mhux biss tal-bini imma wkoll jgħallimna kif inħarsu lejn il-persuni b’diżabbiltà. Għall-bidu kienu jċemplulu n-nies biex jgħidulu li f’xi djar hemm persuni b’diżabbiltà moħbija, u hu kien jeħodhom fid-Dar. Il-prinċipju tiegħu kien li dawn il-persuni ħaqqhom l-aħjar mhux iż-żejjed li jibqa’.

Maż-żmien mhux biss żdiedu r-residenti imma wkoll żviluppa l-ħsieb. Fejn qabel konna niffukaw fuq il-limitazzjonijiet tagħhom, illum l-ewwel niffukaw fuq l-abbiltajiet tagħhom u kif jistgħu jiżviluppaw il-ħiliet tagħhom.

Dan hu l-mod kif għandna nħarsu lejhom: bħala persuni daqsna, bid-differenza li għandhom bżonn ftit għajnuna fejn ma jaslux waħedhom.

Dun Mikiel darba ried jagħmel twapet fid-Dar kollha, imma ma kellux flus. Jumejn wara xi ħadd minn klabb magħruf qallu li kienu se jibdlu t-twapet huma wkoll, u meta qiegħduhom sabu li kien hemm propju kemm kellhom bżonn! Il-Providenza tassew dejjem fil-qrib!

Jum Dinji taż-Żgħażagħ 2016 Dan hu l-logo uffiċċjali talJum Dinji taż-Żgħażagħ li se jsir fi Krakovja bejn il-25 u l-31 ta’ Lulju, 2016. Disinn ta’ Monika Rybczynska, ta’ 28 sena. Jgħaqqad flimkien il-post (Krakovja), il-protagonisti (Ġesù u ż-żgħażagħ), u t-tema (Henjin dawk li jħennu għax huma jsibu l-ħniena).

Juri l-kontorni ġeografiċi tal-Polonja. Finnofs hemm Salib, simbolu ta’ Kristu u tal-Jum Dinji taż-Żgħażagħ. Iċ-ċirku isfar, simbolu taż-żgħożija, jimmarka wkoll il-pożizzjoni tal-belt ta’ Krakovja fil-mappa. Il-fjamma tal-ħniena divina tidher ħierġa mis-salib, u hi magħmula mill-blu, l-aħmar u l-isfar talarma ta’ Krakovja.

Tweġiba għall-mini kwizz

Kif kienu jgħoddu l-ħin fi żmien Kristu?

Il-jum kienu jaqsmuh fi 12-il siegħa. Ġesù stess darba qal: “Mhux tnax-il siegħa fiha l-ġurnata?” (Ġw 11:9) Imma l-ġurnata ma kenitx tibda f’nofsillejl, bħal-lum, imma minn x’ħin titla’ x-xemx. Għalhekk l-ewwel siegħa kienet bejn is-6am u s-7am tagħna.

It-tieni siegħa tagħhom tikkorrispondi għas-7am sat-8am tagħna, eċċ. Is-seba’ siegħa tagħhom hija nofsinhar tagħna.

Pereżempju skont l-evanġelju ta’ San Mark (15:25-39) lil Ġesù sallbuh fit-tielet siegħa (bejn it-8am u d-9am), waqgħet dalma kbira fis-sitt siegħa (11am sa nofsinhar) u din damet sakemm miet fiddisa’ siegħa (2pm sat-3pm).

Il-lejl kien maqsum f’erba’ sahriet ta’ tliet sigħat-il waħda. L-ewwel sahra kienet mis-6pm sad-9pm; it-tieni sahra mid-9pm sa nofsillejl; it-tielet sahra minn nofsillejl sat-3am. Kienet ir-raba sahra meta Ġesù ltaqa’ mal-appostli fuq id-dgħajsa u mexa fuq il-baħar (bejn it-3am u s-6am).

HEARING TESTS ARE

AS SIMPLE AS EYE TESTS & C AN HELP TO IMPROVE THE QUALITY OF YOUR LIFE JUST AS EASILY Cleartone Hearing is the official Malta & Gozo distributor of Unitron hearing instruments and is pleased to offer FREE hearing tests and evaluations to all clients across Malta and Gozo.

Join us at one of our Malta & Gozo clinics, running from Monday 20th October - Saturday 25th October. Our Hearing Aid Audiologist will be available to advise you on the latest hearing aid technology.

A standard clinic fee will apply.

CLEARTONE HEARING MALTA LTD 11 Shalom, Frans Dingli Street, Attard, Malta Atd

Call: 21430571 / (mob) 79418101

ty n ra le r wa ilab l a va b o wa l G o n

Il-Kmandamenti • Dun Hector Scerri

6 | Flimkien

Ħares il-Ħdud u l-btajjel kollha It-Tielet Kmandament huwa sejħa biex nieħdu sehem fiċ-ċelebrazzjoni tal-Quddiesa tal-Ħadd u nieqfu minn kull ħidma li mhix neċessarja.

“F’sitt ijiem, il-Mulej għamel is-smewwiet u l-art, il-baħar u kulma hemm fihom, u strieħ fis-seba’ jum. Għalhekk il-Mulej bierek isseba’ jum u qaddsu” (Eż 20:11). Fit-Testment il-Qadim, diġà niltaqgħu mas-sejħa li Alla għamel lill-Poplu tiegħu biex iħares jum is-Sibt billi jqim lil Alla u jirringrazzjah tal-ħelsien mill-jasar tal-Eġittu, u jieqaf mill-ħidma ta’ kuljum billi jieħu l-mistrieħ li jistħoqqlu.

G

ħalina l-Insara, Jum il-Mulej huwa l-jum tal-Ħadd, l-ewwel fost il-jiem tal-ġimgħa. Huwa l-jum li fih il-Mulej Ġesù qam minn bejn l-imwiet. Huwa l-jum li jiġi l-għada tas-Sibt, is-seba’ jum, u għalhekk huwa l-ewwel jum tal-ġimgħa. Huwa l-jum tal-ħolqien il-ġdid li ġie inawgurat bilqawmien ta’ Kristu, rebbieħ fuq id-dnub u fuq il-mewt.

I

l-jum tal-Ħadd huwa l-jum meta niltaqgħu flimkien bħala komunità Nisranija li tinġabar biex tqim u tfaħħar lil Alla. Dan iseħħ bis-sehem sħiħ, ħaj u attiv tagħna fiċ-ċelebrazzjoni tal-liturġija talEwkaristija tal-Ħadd li hu Jum il-Mulej. Huwa jum meta l-Mulej iridna nistrieħu minn ħidmiet li mhumiex neċessarji. Hekk, permezz tarrikreazzjoni li nieħdu, inkunu qed nistrieħu fiżikament, mentalment u emozzjonalment biex inkunu lesti għal ġimgħa oħra ta’ ħidma.

I

ċ-ċelebrazzjoni tal-Ewkaristija f’jum ilĦadd hija l-pedament tal-ħajja Nisranija kollha. Aħna l-Insara obbligati nissieħbu fl-Ewkaristija nhar ta’ Ħadd u fil-festi kmandati li hemm fil-kalendarju liturġiku, ħlief min huwa skużat minħabba mard, jew għax anzjan wisq biex joħroġ minn daru, jew irid jieħu ħsieb trabi li m’għandux ma’ min iħallihom. Dawk li jonqsu mid-dmir tal-quddiesa tal-Ħadd jew ta’ festa kmandata, għax iridu, jagħmlu dnub gravi.

I B

l-mistrieħ tal-Ħadd huwa opportunità biex inġibu ’l quddiem il-ħajja tagħna f’diversi aspetti: dak reliġjuż, dak familjari, kulturali u soċjali. ħala poplu Nisrani, għandna nagħmlu minn kollox biex nirrispettaw ilqdusija tal-Jum tal-Ħadd. Għalhekk għandna nevitaw kummerċ u xiri li jista’ jsir f’jiem oħra tal-ġimgħa. Jekk inti qiegħed f’pożizzjoni li għandek l-impjegati taħtek, m’għandekx tisfurzahom jaħdmu nhar ta’ Ħadd jew ittellifhom milli jħarsu Jum ilMulej.

“Dan hu l-jum li għamel il-Mulej, ħa nifirħu u nithennew fih!” (Salm 118:24).

Sinodu Straordinarju dwar il-Familja • Joe Farrugia

Ottubru 2014 | 7

Sehmi u sehmek L

-Assemblea Straordinarja tas-Sinodu tal-Isqfijiet se issir fil-Vatikan bejn il-5 u d-19 ta’ Ottubru. Sinodu bħal dan jissejjaħ mill-Papa biex issir diskussjoni u dixxerniment flimkien mal-isqfijiet dwar temi attwali fit-tmexxija tal-Knisja u l-ħidma pastorali tagħha.

B’differenza minn ħafna sinodi oħra li saru s’issa, is-Sinodu ta’ Ottubru se jkun wieħed “straordinarju” minħabba li se jittratta suġġett urġenti.

Is-suġġett tas-Sinodu ta’ Ottubru huwa dwar l-isfidi pastorali li qed tiffaċċja l-familja f’dak li għandu x’jaqsam malevanġelizzazzjoni. Id-djoċesijiet tagħna se jkunu rappreżentati mill-Isqof Mario Grech li hu l-President tal-Konferenza Episkopali Maltija.

Sinodu b’żewġ stadji Jidher li l-Papa jqis dan is-suġġett bħala importanti ħafna għax xtaq li jinqasam f’żewġ stadji. Fl-ewwel stadju (Ottubru 2014), l-Assemblea Ġenerali Straordinarja għandha tifli u tiddefinixxi l-kwistjonijiet u tiġbor ix-xhieda u l-proposti tal-isqfijiet dwar kif il-Vanġelu tal-Familja għandna nħabbruh u kif ngħixuh b’mod kredibbli. Fit-tieni stadju (Ottubru 2015) se jkun hemm Assemblea Ġenerali Ordinarja biex tfassal linji ta’ ħidma għall-pastorali mal-persuna umana u malfamilja.

Konsultazzjoni Xi xhur ilu kien tqassam kwestjonarju fil-familji kollha tagħna biex mit-tweġibiet u l-opinjonijiet espressi min-nies jitħejja rapport finali li jintbagħat Ruma. Mirrapporti kollha li waslu minn madwar id-dinja, il-Vatikan ħejja dokument, imsejjaħ Instrumentum Laboris, li fuqu l-Isqfijiet tas-Sinodu jkunu jistgħu jfasslu l-ħidma tagħhom.

Minn dak li joħroġ mis-Sinodu ta’ din is-sena għandu jitfassal dokument ta’ ħidma ieħor li fuqu ssir il-ħidma u d-diskussjoni fisSinodu Ordinarju tal-2015.

F’dan kollu aħna l-Kattoliċi diġà kellna sehem importanti ħafna meta l-Knisja ħasset il-bżonn li tikkonsulta magħna, ħalli leħinna wkoll jasal sal-qalba tat-tmexxija tal-Knisja. Iżda sehemna ma jiqafx hemm.

Fi Frar li għadda, Franġisku kiteb ittra lillfamilji kollha fil-Knisja (ara l-ħarġa ta’ Mejju ta’ Flimkien). Fost ħwejjeġ oħra qalilna: “Għeżież familji, it-talb tagħkom għas-Sinodu tal-Isqfijiet sa jkun teżor prezzjuż li jagħni lill-Knisja”.

Għalhekk f’dawn il-jiem u wara, qalbna u talbna għandhom ikunu mal-Knisja, ma’ Papa Franġisku, u mal-isqfijiet kollha miġburin fis-Sinodu, biex ikunu mnebbħin u mmexxija mill-Ispirtu s-Santu. Hekk, il-Knisja tkun imħejjija aħjar għall-isfidi kollha li għandha llum fl-evanġelizzazzjoni tal-familja.

Joe Farrugia huwa d-Delegat tal-Arċisqof għal-Lajċi.

Nota: Tista’ ssib id-dokumenti relatati mas-Sinodu 2014-2015 fil-websajt: www.laikos.org

Insurance cover also includes...

FREE Home assistance and Emergency services.

• FAILURE OF ELECTRICAL SUPPLY • DAMAGE TO DOOR LOCKS • WATER LEAKAGES • BREAKAGE OF GLAZING TO EXTERNAL WINDOWS OR DOORS

Middlesea Home Insurance Policy

Your home is a cherished and valued possession. Ensure that your home building and its contents are well protected with a HOME InsurancE. Our unique policy will cover the cost of the callout and labour that is necessary for the repair of the home emergency.

If it matters to you, it matters to us. contact us on 21246262, visit www.middlesea.com or contact any of our authorised intermediaries. Find us on

Middlesea Insurance p.l.c. (C-5553) is authorised by the Malta Financial Services Authority to carry on both Long Term and General Business under the Insurance Business Act, 1998.

COM 120313 737 JOB 39207 01/14

A ssemblea Djoċesana u Parrokkjali • Dun Joe Galea Curmi

Ottubru 2014 | 9

Qaddejja tal-bniedem u tal-ħajja

J

ekk hemm xewqa f’qalb ħafna, din hi li l-Knisja f’Malta twassal b’entużjażmu lil Kristu fis-soċjetà Maltija llum, kif Papa Franġisku wera b’mod ċar fl-Eżortazzjoni Appostolika Il-Ferħ tal-Evanġelju.

L-Assemblea Djoċesana, li issa ilha ssir kull sena mit-tmiem tas-Sinodu Djoċesan, għandha tagħti spinta għal dan.

L-Assemblea Djoċesana tkun presjeduta mill-Arċisqof flimkien mal-Isqof Awżiljarju.

Ikunu mistiedna kemm il-membri talkunsilli tal-Knisja li jagħtu parir lill-Arċiqof, kif ukoll il-mexxejja u r-rappreżentanti mill-oqsma kollha tal-Knisja f’Malta. Fost dawn, id-delegati tal-Arċisqof, il-provinċjali tal-kongregazzjonijiet reliġjużi, il-kappillani, il-kapijiet tal-iskejjel tal-Knisja u l-mexxejja tal-għaqdiet u l-movimenti.

Dis-sena l-Assemblea se tiltaqa’ fl-10 u l-11 ta’ Ottubru fl-Iskola Santa Monika, B’Kara. Fid-dawl tat-tema ‘Knisja qaddejja tal-bniedem, qaddejja tal-ħajja’, ispirata mill-Papa Franġisku, il-jumejn se jippruvaw iwieġbu dawn iż-żewġ mistoqsijiet: Knisja qaddejja: B’liema mod il-Knisja tista’ tkun aktar qaddejja tal-bniedem tallum, fuq l-eżempju ta’ Ġesù Kristu qaddej, u x’sehem jistgħu jagħtu l-lajċi, is-saċerdoti u r-reliġjużi?

Favur il-ħajja umana: Il-ħajja talbniedem għandha valur mill-ewwel mument tat-tnissil tagħha sat-tmiem naturali tagħha.

Hi għażiża f’kull waqt tal-ħajja. B’liema mod

il-Knisja tista’ tkun aktar qaddejja tal-ħajja fid-dawl tal-isfidi fis-soċjetà tal-lum u filġejjieni?

F’dawn iż-żewġ oqsma, l-Assemblea tkun qed tgħin biex jitfassal il-Pjan Pastorali 20152017 tal-Arċidjoċesi ta’ Malta li se jkun mibni fuq ‘Knisja qaddejja tal-bniedem, qaddejja tal-ħajja’.

Il-fatt stess li titlaqqa’ l-Assemblea hu minnu nnifsu fatt pożittiv li għandu valur kbir bħala Knisja. Hi mixja ta’ tama li Alla jkompli jaħdem fil-Knisja minkejja l-limitazzjonijiet kollha tagħha, u jgħinha tkun aktar Knisja li “toħroġ ’il barra”.

Wara l-Assemblea Djoċesana, fix-xhur ta’ Ottubru u Novembru, f’kull parroċċa f’Malta ssir l-Assemblea Parrokkjali bl-iskop li l-parroċċa tagħraf dak li Papa Franġisku qed jitlob minnha llum u tfassal il-Pjan 20152017 ispirat minn din il-viżjoni u li jiffoka b’mod speċjali fuq dawn it-tliet oqsma: il-ħidma pastorali ma’ dawk fil-periferija; iċċelebrazzjoni tal-quddiesa tal-Ħadd; il-ħidma pastorali mal-familja. Għall-Assemblea talparroċċa hu mistieden kull min b’xi mod hu involut fil-ħidma tal-parroċċa, imma wkoll il-parruċċani kollha li jixtiequ jaraw parroċċa aktar ħajja.

Kif jgħid Papa Franġisku: “Il-Knisja trid tkun il-post tal-ħniena mogħtija b’xejn, fejn kulħadd jista’ jħossu milqugħ, maħbub, maħfur u mħeġġeġ jgħix skont il-ħajja tajba tal-Evanġelju” (Il-Ferħ tal-Evanġelju, 114).

Esperjenza

10 | Flimkien

Claudia u Irene Xellug: Antonio; Lemin: Claudia, u Irene, omm Matteo

I

t-Tnejn, 25 ta’ April tal-2011. L-għada talGħid. Viċin Grosseto, l-Italja. Antonio, pulizija, jagħmel roadblock, kif inhu xogħlu. Fil-karozza hemm erba’ żgħażagħ sejrin rave party. Waqt li l-pulizija jibda jagħmlilhom it-test tal-alkoħol, Matteo ta’ 19-il sena u ż-żgħażagħ l-oħra jaqbdu jagħtu lill-pulizija b’biċċiet tal-ħadid u l-injam.

Antonio jispiċċa f’koma irriversibbli. Wara ftit aktar minn sena, Antonio jmut. Matteo jeħel sentenza ta’ 20 sena.

Sa hawn, ġrajja ta’ żewġt irġiel. Imma hija wkoll ġrajja ta’ żewġ nisa: Claudia, mart Antonio, u Irene, omm iż-żagħżugħ Matteo. Ġrajja tal-biki, imma mhux biki ta’ vendetta u mibegħda imma ta’ maħfra u fidwa, irrakkontata minn Claudia u Irene stess liddetenuti fil-ħabs ta’ Padova.

Ftit xhur wara l-inċident, Irene, omm iż-żagħżugħ Matteo, kitbet ittra lil Claudia, mart il-pulizija. “Billi niktbilha ittra ma

ħassejtx li kont se ninvadiha. Setgħet taqraha jew tarmiha jew titfagħha f’qiegħ ta’ kexxun.

Lanqas biss stennejtha li twieġeb,” qalet Irene. Imma t-tweġiba waslet!

“L-ittra ta’ Irene kienet ittra tassew umli,” tkompli Claudia. “Iddeċidejna li nitolbu permess lill-awtoritajiet biex niltaqgħu, u f’Ottubru ta’ wara ħallewna niltaqgħu: jien u Irene. Xtaqt nagħti sens lill-mewt ta’ żewġi Antonio.”

“Min-naħa tiegħi,” tgħid Irene, “ħassejtni responsabbli għal dak li għamel ibni. Għaliex biex tasal biex tagħmel dak li għamel ibni, bilfors li xi ħaġa ħażina għamilna aħna l-ġenituri; xi tort għandna. Veru li mhux jien qtilt lil Antonio, imma b’xi mod xorta nħossni responsabbli ta’ dak il-qtil.”

Irtir g ħall-koppji miżżewġin Ikun hemm ħin fejn ir-raġel u l-mara jirriflettu waħedhom, flimkien bħala koppja u fil-grupp.

Limitat għal 8 koppji.

Mill-Ġimgħa 17 sal-Ħadd 19 ta’ Ottubru Imexxi Fr Vince Magri SJ Dar Manresa, Victoria, Għawdex Ibbukkja: 2155 6635 j ew manresagozo@gmail.com

Ottubru 2014 | 11

F’dik is-sala tal-ħabs ta’ Padova stajt Matteo għandu bżonn jiltaqa’ mar-realtà, tisma’ labra taqa’ fl-art. Ftit setgħu jobsru kif mal-ħażin li kkommetta.” Matteo rnexxielu minn dak il-wied ta’ niket u disperazzjoni, jiltaqa’ mhux biss mal-mara tal-mejjet imma iż-żewġ nisa rnexxielhom jerġgħu jibnu anki ma’ ibnu, Nicolò. Matteo llum qed jiġi ħajjithom mill-ġdid. riabilitat f’waħda mid-djar immexxijin minn “Jekk Matteo Don Antonio Mazzi.

L-imħabba u l-maħfra kapaċi jirnexxilu jirriforma “Għall-ġurnalisti ruħu, allura żewġi ma l-ġrajja qisha seħħet jegħlbu l-mibegħda u l-vendetta. jkunx miet għalxejn,” Il-maħfra tiġi biss minn Alla,” tgħid dakinhar tal-25 ta’ qalet Claudia, li ftit April, 2011,” qalet Claudia, li tinsisti li dan mhux xi Irene, “imma filwara ddeċidiet li tmur Medjugorje biex titlob verità dak li ġara boniżmu jew xi ħniena falza lill-Madonna tagħtiha kien riżultat ta’ storja l-paċi f’qalbha. Wara dan, talbet li tiltaqa’ twila, mimlija żbalji, nuqqas ta’ preżenza ta’ ma’ Matteo, il-qattiel ta’ żewġha, u qaltlu ġenituri, silenzji, ansjetà u konfużjoni.” l-istess diskors. “Għafastlu idejh f’tiegħi,” “L-imħabba u l-maħfra kapaċi jegħlbu qalet kommossa Claudia, “imma ma kontx l-mibegħda u l-vendetta. Il-maħfra tiġi inkun kapaċi nagħmel dan kieku ma kellix biss minn Alla,” tgħid Claudia, li tinsisti il-kuruna tar-rużarju f’idejja. Dik il-kuruna li dan mhux xi boniżmu jew xi ħniena tajtha lil Matteo, u issa saret tiegħu.” falza. “Naturalment Matteo jrid jiskonta “Trid tħaffer fil-fond ħafna biex tifhem s-sentenza tiegħu. U għandu jagħmel dan għaliex iseħħ ċertu ħażen,” qalet Irene. għalih innifsu, biex jifdi lilu nnifsu, biex “Dan ma jfissirx li għandna niġġustifikaw jirriforma ruħu, mhux b’kastig għal dak li il-ħażen, imma li nippruvaw nifhmu għamel lil Antonio,” ittemm tgħid Claudia. għaliex ikun sar. Hawn persuni li l-ewwel Kliem ta’ min ma tilifx it-tama, ta’ min trid tifhimhom, imbagħad tipprova jemmen fil-bniedem, ta’ min kapaċi jħobb tqajjem ġo fihom is-sabiħ li xi darba lil ħaddieħor anki meta dan ma jkunx kellhom u li jkunu tilfu. Hu biss wara dan jistħoqqlu. Anzi, forsi hu propju f’mumenti li tista’ tibda tħobbhom. Dak li ġara ma bħal dawn li għandu l-aktar bżonn ta’ min nistgħux inħassruh jew ninsewh, imma iħobbu. nistgħu nibdew narawh minn lenti ġdida, speċjalment meta tiltaqa’ ma’ Alla li kapaċi jibdel kull deni f’ġid. Dan ma jfissirx li ma tgħaddix minn żmien ta’ rabja.”

Tkellem Mulej, “Il-laqgħa tiegħi ma’ Irene u Matteo,” il-qaddej tiegħek qiegħed jisma’ tgħid Claudia, “għenitni nagħti sens lil dak Irtir residenzjali fis-silenzju kollu li ġara lil żewġi.” Ta’ kuljum Claudia fuq stil Injazjan fuq livell individwali trid issib il-forza biex tikkumbatti mal-ħajja Miftuħ għal kulħadd. u trabbi waħedha lil binha ta’ 17-il sena, Imexxu: Maria Theresa Portelli, Clare Camilleri, Nicolò.

Raymond Zammit “Meta mort l-isptar nara lil Antonio,” Mill-Ġimgħa 17 ta’ Ottubru filgħaxija tkompli Irene, “kien għadu f’koma. Xtaqt sal-Ħadd 19 wara nofsinhar. li dak il-ħin kien hemm Matteo miegħi Mount Saint Joseph, Tarġa Gap, Mosta. biex jara b’għajnejh stess x’kien għamel.

Ibbukkja: 2141 6916

Ktieb eĊĊezzjonali Dan il-ktieb għandu jinteressa lil kull min għandu għal qalbu l-vjaġġ spiritwali tiegħu. Utli wkoll għal kull min jagħmel predikazzjoni u taħdidiet lill-ġemgħa u gruppi ta’ nies, bħal Lectio Divina, laqgħat għall-koppji, żgħażagħ u oħrajn.

B’kitba tal-Kardinal Roger Etchegaray Maqlub għall-Malti minn Eman Bonnici

Meta kien ippubblikat għall-ewwel darba fi Franza, dan il-ktieb qajjem interess kbir: ma damux ma nbiegħu mal-50,000 kopja, bit-test tradott b’diversi lingwi. Ma kienx l-ewwel ktieb tal-Kardinal Roger Etchegaray, dik il-ħabta Arċisqof ta’ Marsilja, u lanqas l-aħħar. Għaliex mela minn fost il-kotba kollha tiegħu dan hu l-aktar wieħed li kiseb suċċess?

F’idejna m’għandniex awtobijografija jew ktieb ta’ storja, xjenza jew teoloġija, iżda ktieb ta’ xhieda. Dawn il-114-il meditazzjoni qosra għandhom jinqraw ftit ftit; m’hemmx għalfejn kollha f’daqqa jew f’xi ordni partikolari. Hemm frażi fil-ktieb li l-Kardinal iħobb jirrepeti: “Kunu kuntenti li teżistu!” Tiġbor fiha l-attitudni li dejjem ħaddan Roger Etchegaray f’aktar minn disgħin sena ta’ ħajja: il-joie de vivre. Dan hu ktieb li jgħinna naffrontaw u nħarsu lejn il-ħajja b’lenti ottimista, minkejja l-problemi li niltaqgħu magħhom fil-tħajja ta’ kuljum.

“Kunu kuntenti li teżistu!” Kelma ta’ Kardinal!

Formola ta’ abbonament nixtieq nixtri Qed nibgħat ċekk ta’ €

kopja/kopji tal-ktieb għal €20 (jinkludi l-posta reġistrata). pagabbli lil Horizons.

Isem u Kunjom ................................................................................................................................................................................................

Indirizz .......................................................................................... .................................................................................................................. .........................................................................................................Kodiċi Postali ......................................................................................... telefown ....................................................................................... Firma .......................................................................................................

Horizons, Triq l-Iskultur, Ħal Qormi QRM 3580, Malta T: +356 2144 1604 • horizons.com.mt

Kotba • Roger Etchegaray

Ottubru 2014 | 13

It-tliet bewsiet F

it-traġedja tal-Passjoni niltaqgħu ma’ tliet bewsiet. L-ewwel bewsa hija dik mogħtija lil Kristu f’dar ospitali.

Mhux importanti jekk Marija kenitx dik ta’ Magdala jew ta’ Betanja; jekk kenitx il-mara li għamlitlu l-aħħar dilka bi tħejjija għad-difna tiegħu (Mt 26:6-13) jew inkella kenitx il-midinba li għamlitlu l-ewwel dilka b’sinjal tal-indiema tagħha (Lq 7:3650). L-importanti hu li nosservaw b’liema umiltà u tenerezza din il-mara, milqugħa minn Ġesù, bdiet “tibki u xxarrablu riġlejh bi dmugħha u tixxuttahomlu b’xuxitha; imbagħad bisitlu riġlejh u dilkithomlu biżżejt ifuh” (Lq 7:38).

It-tieni bewsa hija waħda infami. Dik tat-traditur, ta’ Ġuda, li għażel proprju l-aktar sinjal pur tal-ħbiberija u l-imħabba biex jagħmel minnu s-sinjal l-aktar vili tattradiment tiegħu. “Issa dak li kien se jittradih kien tahom sinjal u qalilhom, ‘Lil dak li nbus, dak hu: aqbduh’ ” (Mt 26:48-50). Għall-ġest tad-dixxiplu li, bla sabar u kollu mistħija resaq lejn l-Imgħallem biex jgħannqu, Kristu jwieġeb b’esklamazzjoni ta’ niket u fl-istess ħin ta’ aċċettazzjoni tar-rieda tal-Missier: “Ħabib, għalhekk ġejt int!”

Il-tielet bewsa hija dik tal-Omm f’riġlejn is-salib. Il-Vanġelu ma jsemmihiex din il-bewsa, iżda seħħet żgur. Mhux diffiċli li timmaġina li meta Marija laqgħet f’ħoġorha

l-ġisem bla ruħ ta’ Binha ksietu bil-bews.

L-ebda omm, f’ċirkustanza daqshekk doloruża, ma kienet iġġib ruħha mod ieħor.

U dik l-aħħar bewsa ta’ Marija saret issinjal kommoventi tas-sħubija sħiħa tagħha mas-sagrifiċċju ta’ Kristu, is-Salvatur.

Nisrani li ma jifhimx il-bewsa talMaddalena, li ma jagħdabx għall-bewsa ta’ Ġuda, u li ma jikkommovix ruħu għallbewsa tal-Omm, ma jkun baqagħlu xejn uman ġo fih. Ma jkun baqagħlu xejn aktar x’jistenna mill-Passjoni ta’ Ġesù.

Din hi waħda mill-114-il meditazzjoni filktieb Nimbotta ’l quddiem bħal ħmar miktub mill-Kardinal Roger Etchegaray u maqlub għall-Malti minn Eman Bonnici.

Biex tiggustah sew, il-ktieb għandu jinqara ftit ftit, mhux kollu f’daqqa jew f’xi ordni partikolari. Fil-ktieb issib diversi “ittri miftuħa” lil Adam, lix-xwejjaħ Xmun, lillfariżew mhux magħruf, lil Ġuda, lill-ħalliel it-tajjeb, lil Ġwanni XXIII, lill-klabb tal-futbol Olympique ta’ Marsilja, u saħansitra waħda lilu nnifsu! F’taqsimiet oħra Etchegaray jagħtina ġabra ta’ talbiet (fosthom waħda għal Papa Franġisku) u riflessjonijiet ibbażati fuq l-Iskrittura u l-ħajja ordinarja ta’ kuljum, bħall-kmandamenti, ilMilied, ir-Randan, it-televixin fil-familja, l-antisemitiżmu.

14 | Flimkien

Agħtuhom intom x’jieklu! • Bernard Vella

Xahar skola, platt ross, jew rota?

K

ont taf li tista’ tħallas l-iskola u ikla kuljum għal tifel jew tifla għal xahar sħiħ? Jew toffri platt ross u fażola għal 80 tifel u tifla? Jew anki tagħti rota lil katekist biex imur jgħallem?

F’Malta jinġabru miljuni kbar ta’ flus biex Maltin ħutna f’xi bżonn jirċievu l-għajnuna meħtieġa. U, kif ngħidu fil-quddiesa, “Hekk sewwa u xieraq!” Dawn huma nies fil-bżonn, minħabba xi diżabilità, mard fit-tul jew f’daqqa, emerġenzi li jinqalgħu fil-ħajja, li jsibu sostenn mill-qalb ġeneruża tal-Maltin u l-Għawdxin.

Imma barra minn xtutna, eluf ta’ kilometri bogħod, hemm nies oħra fil-bżonn li m’għandhomx minn jagħtihom is-sostenn li jirċievu l-Maltin ħutna. Dawn mhumiex ftit mijiet imma ħafna miljuni, fosthom miljuni ta’ tfal.

Fix-xahar ta’ Ottubru l-Knisja titlobna biex nieqfu mill-ġbir b’risq il-bżonnijiet lokali u ngħinu lil dawk bil-ġuħ, bla ilma, bla skola, bla knisja, bla sptar, bla kenn ta’ dar.

Matul dan ix-xahar aħna mitluba nagħmlu donazzjoni fil-ġabra tal-Ġurnata Missjunarja fil-knisja jew permezz tal-envelopp talMissjoni li nirċievu d-dar jew inkella

direttament permezz tas-sit elettroniku www.missio.org.mt.

Dawn il-fondi jgħinu nies fil-bżonn li jgħixu f’1,100 djoċesi mxerrda madwar iddinja kollha.

Minn dan ix-xahar l-Uffiċċju Missjunarju se jibda jkun magħruf ukoll bħala MISSIO Malta, bħal f’ħafna pajjiżi oħra. Is-slowgan din is-sena se jkun: Agħtuhom intom x’jieklu.

Ilkoll nafu li dan il-kliem Ġesù qalu lillappostli quddiem folla kbira bil-ġuħ. Meta ra n-nies f’dik il-folla, Ġesù tħassarhom. IlMulej li jipprovdi lill-għasafar tal-ajru u l-ġilji tal-widien jistenna minna li f’Ottubru ntaffu l-ġuħ ta’ almenu ftit minn din il-folla kbira.

Din is-sena l-Uffiċċju Missjunarju qed jiffoka fuq diversi proġetti ta’ għajnuna, fosthom: • għotja ta’ €50 tkun qed tisponsorja xahar skola u ikla kuljum lil tifel jew tifla filFilippini jew fl-Afrika; • għotja ta’ €20 tkun qed toffri platt ross u fażola lil 80 tifel u tifla bil-ġuħ; • għotja ta’ €60 tkun qed tagħti rota lil katekist biex imur jgħallem fil-mission stations tal-parroċċa.

Meta wieħed iħoss uġigħ f’għonqu, ħafna drabi jkun effett dirett ta’ sforz żejjed, jew problema relatata ma’ qagħda, meta wieħed ikun bilqeda, per eżempju, jew minħabba problema lokalizzata fl-irkiekel tal-għonq. L-uġigħ fl-għonq sar jaffettwa 10% tal-popolazzjoni f’sena waħda, u għalkemm ta’ sikwiet ikun pjuttost qawwi, fil-maġġor parti dan l-uġigħ jgaħddi f’temp ta’ ġimgħa jew tnejn; meta jkun aktar qawwi jista’ jdum sa tmien jew tnax-il ġimgħa.

Uġigħ tipiku hu dak li jibda’ minn taħt l-iskutella tar-ras għall-għonq u jinżel ma’ l-ispalla jew għal nofs id-dahar. Iktar ma jkun qawwi, l-uġigħ jinżel ma’ l-id. F’ċertu każijiet il-persuna ser tħoss sensazzjoni ta’ ħruq jew tnemnim. Dan iseħħ minħabba li xi nerv minn ma’ l-irkiekel tal-għonq qed jinqaras.

Kulħadd hu fir-riskju li jkollu din ilproblema, sew dawk li għandhom xogħol ta’ strapazz kif ukoll dawk li għandhom xogħol sedentarju. Sfortunatament komuni wara xi inċident tat-traffiku, dak li jissejjaħ Whiplash Injury. In-nisa huma iktar fir-riskju mill-irġiel.

X’jikkawża dan l-uġigħ?

• sforz muskolari: bħal waqt erfiegħ, użu twil tal-kompjuter, irqad ħażin, qari fis-sodda, jew meta tagħmel ħafna xogħol b’idejk merfugħa ‘l fuq • artrite: din taffettwa id-disk u l-irkiekel jibdew iħokku, tnaqqas l-ispazju minn fejn

It-terapija bħal fiżioterapija, massaġġi, eżerċizzi jew terapija ġo pixxina b’ilma sħun għandhom jgħinu lil dawk il-persuni li għandhom problema tal-għonq ikkawżat minn strapazz, postura ħażina, whiplash jew artrite.

Meta l-problema tkun aktar serja jew fit-tul, wieħed għandu dejjem jieħu parir professjonali u jissottoponi lilu nnifsu għal aktar testijiet.

Jistgħu jsiru operazzjonijiet f’każi partikolari biex il-kawża ta’ dan l-uġigħ titneħħa.

Livelife hu ċentru ta’ riabilitazzjoni li joffri kura, pariri u taħriġ għal kull min għandu problema tal-għonq. Terapisti kwalifikati u ta’ esperjenza, attrezzatura bħal gyms u pool, apparat modern ta’ riabilitazzjoni għandhom jgħinuk biex issolvi l-problema tiegħek. Ittrattament jibda’ b’eżami ddettaljat biex tiġi identifikata l-kawża li qed toħloq l-uġigħ, u minn hemm tibda l-kura.

Iċ-Ċentru ta’ Fiżjoterapija u s-Servizzi talGym u Pool huma miftuħa 6 ijiem fil-ġimgħa għal kull min għandu bżonn trattament għal uġigħ tal-għonq jew xi uġigħ ieħor.

Għal aktar informazzjoni, ċempel fuq 2133 9000 jew ibgħat email fuq info@livelife.com.mt www.livelifemalta.com • www.facebook.com/livelifemalta 46, Manwel Dimech Street, Sliema

Avviż bi ħlas

L-uġigħ tal-għonq

joħroġ in-nerv u dan jinqaras, il-ġogi ż-żgħar tal-għonq jibbiesu u minħabba f’hekk ilmoviment naturali jonqos.

• Whiplash Injury: waqt inċident tattraffiku, meta l-għonq jiċċaqlaq f’daqqa ‘l quddiem u lura u jaffettwa b’mod ħażin illigamenti kif ukoll il-muskoli tal-għonq.

• Slipped Disk: meta l-parti r-ratba ta’ ġewwa tad-disk toħroġ u tagħfas fuq ix-xewka taddahar. }afna drabi kawża ta’ trawma jew sforz kbir.

• Stress jew inkwiet: sfortunatament dawn jaffettwa il-muskolu tal-għonq u jibbies, tant li jirriżulta f’uġigħ.

APS

STUDENT GIFTS - BENEFITS

STUDENT

APS

SUPPORTING DREAMS CELEBRATING POTENTIAL Student years are exciting times. You are busy building the foundations for a solid future while having the time of your life. You also know that partnering with the right bank is an important step towards making your life simpler.

APS Student has been crafted to do just that, with exciting gifts and superb benefits for you to enjoy. We look forward to meeting you on Campus!

.com.mt student.apsbank

2122 6644

apsbank.com.mt

values you can bank on

APS Bank Limited is licensed by the Malta Financial Services Authority.

25 years

1989-2014

Ottubru 2014 | 18

Riflessjoni • Joyce Zammit

Ġibtha l-umbrella?

J

ekk ma tagħmilx biżżejjed xita ... ingorru għax l-art mhix ser tagħti biżżejjed ilfrott tagħha. Jekk tagħmel ħafna xita ... ngħidu li l-art infaqgħet bl-ilma u xorta se jkollna skarsezza ta’ frott u l-prezzijiet se jisparaw ’il fuq!

Sew kieku x-xita tagħmel bl-ammont eżatt li rridu aħna! Imma kemm hu iżjed agħar meta ma tagħmel xejn xita! Hekk ġara f’raħal żgħir fil-muntanji. Din l-istorja smajtha b’verżjonijiet differenti, u din waħda minnhom.

Mela, kif għedna, kienet ilha ħafna ma tagħmel xita. Ir-raħal kollu kien inkwetat ħafna għax l-għixien tagħhom ilkoll kien jiddependi mill-frott tal-art. U bla xita m’hemmx frott! Għalhekk il-kappillan sejjaħ lil kulħadd fil-knisja u ssuġġerixxa li flimkien jagħmlu novena: disat ijiem ta’ talb biex il-Mulej jibgħat ix-xita f’waqtha.

Kulħadd qabel mal-kappillan, u kuljum bdew jinġabru fil-knisja għal siegħa adorazzjoni quddiem Ġesù Sagramentat.

Għadda l-ewwel jum, it-tieni, it-tielet ... xejn xita! Ir-raba’, il-ħames, is-sitta ... xejn!

Is-seba’, it-tmienja ... xejn u xejn! Id-disa’ jum sebaħ bnazzi iżjed minn qatt qabel. Xemx tisreġ, l-inqas l-iċken ħjiel ta’ sħaba fissema blu sabiħ. Ir-raħal kollu beda jinġabar fil-knisja. Imxew b’passi tqal, qalbhom maqtugħa, ħadd qisu ma ried jgħid xejn.

Intasbu bilqiegħda, kwieti aktar mis-soltu, l-ebda ħarsa ta’ tama f’għajnejhom.

Bdiet l-adorazzjoni: kant, talb, skiet, anzi

skiet perfett ... meta f’daqqa waħda tifla ċkejkna qamet minn postha u telqet tiġri ’l barra mill-knisja b’kemm kellha saħħa. Xi wħud mill-anzjani bdew ixenglu rashom. “Ittfal tal-lum mhux bħalna,” bdew jgħidu, “ma jemmnux fit-talb!”

Ma tantx għadda ħin li l-passi ta’ dik it-tifla reġgħu nstemgħu deħlin fil-knisja.

Kulħadd dar lura jħares lejn il-bieb; għajnejn kulħadd imxew wara dik it-tifla li baqgħet sejra dritt fl-ewwel bank tal-knisja fejn kien hemm għarkupptejh il-kappillan.

“Skużani, Father,” qaltlu t-tifla. “Kelli mmur malajr id-dar għax insejt inġib miegħi l-umbrella. Dan l-aħħar kont ma niflaħx u ħsibt li ma jagħmillix tajjeb li nieħu xi tixriba meta noħroġ mill-knisja!”

Fakkarni, Mulej, biex inġorr dejjem l-umbrella miegħi!

Ibnek jew bintek gay?

Drachma Parents Group huwa grupp ta’ ġenituri Kattoliċi b’ulied gay. Jissapportjaw ġenituri oħrajn bħalhom u jgħinuhom jifhmu, jaċċettaw u jkunu ta’ sapport huma stess għal uliedhom, li huma wlied Alla.

Fil-laqgħa tal-Ħamis 16 ta’ Ottubru se titmexxa minn psikoterapista.

Il-laqgħa ta’ wara ssir il-Ħamis 20 ta’ Novembru, fis-7.30pm.

Il-laqgħat isiru fis-7.30pm, f’Mount St Joseph Retreat House, Mosta. Ċempel 79442317 għal aktar tagħrif jew biex tirċievi b’xejn fuljett b’mistoqsijiet u tweġibiet dwar is-suġġett.

50 sena ta’ Spigolatriċi • Anna Caruana

K

ien fl-1949 li Pia Tavernelli waqqfet l-istitut ta’ ħajja kkonsagrata bl-isem “Spigolatrici della Chiesa”.

L-Ispigolatriċi msejħin biex filwaqt li nkomplu ngħixu l-ħajja tagħna ta’ kuljum, nikkonsagraw lilna nfusna lil Alla u nkunu xhieda għall-oħrajn fid-diversi ambjenti li ngħixu fihom.

Bħala Spigolatriċi aħna ngħixu l-magħmudija tagħna b’mod aktar profond permezz tal-voti tal-kastità, il-faqar u l-ubbidjenza. Dawn il-voti ngħixuhom b’mod addattat għall-ħajja tagħna fid-dinja.

Il-kariżma tal-Ispigolatriċi hija r-“riparazzjoni”. Għalhekk aħna “nirreparaw” b’ħajjitna billi nkunu aħna stess tabernaklu ħaj fejn Ġesù jkun maħbub u adorat kontinwament. Nippruvaw inkunu attenti għall-ħtiġijiet tal-membri l-oħra fil-komunità tagħna, imma wkoll tal-familjari tagħna, ta’ sħabna fuq ix-xogħol u fil-parroċċa fejn ngħixu. Ir-riparazzjoni nagħmluha billi nfittxu lil min b’xi mod jew ieħor iħossu mwarrab u ngħinuh jakkwista d-dinjità li tixraqlu.

Il-ħeġġa biex nagħmlu dan inġibuha mit-talb. Fil-fatt il-quddiesa u l-adorazzjoni ewkaristika huma ċentrali ħafna fil-ħajja tal-ispigolatriċi. Aħna nintelqu f’idejn ilMadonna u taħt il-ħarsien tagħha npoġġu lilna nfusna u kull azzjoni li nagħmlu.

Ottubru 2014 | 19

Aħna jkollna diversi laqgħat ta’ formazzjoni u rtiri. Kull spigolatriċi tagħmel parti minn komunità fejn fi grupp aktar żgħir tkompli tagħraf aktar lilha nnifisha, tikber fl-intimità tagħha ma’ Alla u tagħraf kif tgħix aktar f’għaqda mal-oħrajn.

Maż-żmien, l-Ispigolatriċi ma baqgħux biss fl-Italja imma nfirxu wkoll fil-Polonja, l-Indja, il-Brażil, l-Arġentina, l-Iżvizzera u Malta. Din is-sena qegħdin infakkru l-ħamsin sena minn meta l-Ispigolatriċi ġew Malta.

Matul dawn is-snin diversi tfajliet Maltin u Għawdxin ingħaqdu mal-Ispigolatriċi.

Filwaqt li qed jirċievu formazzjoni personali u spiritwali qed jgħixu l-kariżma tar-riparazzjoni fl-ambjenti diversi li jinsabu fihom.

Ta’ dawn il-ħamsin sena ta’ preżenza u ħidma tal-Ispigolatriċi f ’Malta, nirringrazzjaw lil Alla u lill-Madonna. Dan il-ħamsin anniversarju se niċċelebrawh b’quddiesa ta’ radd il-ħajr fil-5 ta’ Ottubru, fid-9.00am fil-kappella tal-Kurja, Floriana, li se tiġi trażmessa live fuq TVM2. Kulħadd mistieden jieħu sehem u jirringrazzja ’l Alla flimkien magħna.

Tista’ tagħmel kuntatt magħna hekk: 12, Ġnien Xibla, Xagħra XRA 2400, Għawdex imejl: spigolatrici.mlt@gmail.com Telefown: 21556973 www.spigolatricidellachiesa.org

Rental Service Available!

Quality products at aordable prices!

Ittri mill-qarrejja

Ottubru 2014 | 21

Ittri mill-qarrejja

Ibgħat l-ittri hekk: flimkien@maltadiocese.org jew bil-posta: Flimkien, Ittri mill-Qarrejja, Kurja, PO Box 90, il-Marsa

ITTRA REBBIEĦA

X’jiġri?

Imma x’jiġri proprju meta nirċevik, Mulej?

X’jiġri bil-ġisem tiegħek x’ħin jinżel f’ġismi?

X’jiġri minn demmek?

Tgħid jiġri ġol-vini u jitħallat ma’ demmi?

La nemmen li Dak l-inbid huwa mibdul f’Demmek, Mulej, allura għandi l-unur ngħid li għandi Demm Kristu jiġri ġo fija!

Għandi l-qdusija tiegħek ġo fija, għandi lilek, O Alla, ġo fija u miegħi kontinwament.

U meta ngħid li għandi lil Kristu ġo fija, nifhem li Kristu qed jgħix ġo fija, qiegħed jgħinni ngħix il-ġurnata ta’ kuljum, qiegħed miegħi jiggwidani f’dak li nkun se nagħmel, għax tgħallimt nintelaq fih.

Qed jagħtini għerf biex nagħraf is-sewwa.

U ta’ dan kollu, inħossni kuntenta.

S. Cardona

Prosit Laikos!

Xtaqt nuri l-apprezzament tiegħi għax-xogħol li qed iwettqu numru ta’ nies li qed jittraduċu dokumenti, diskorsi, messaġġi tal-Knisja, l-aktar tal-Papa Franġisku, li qed jidhru fuq il-websajt Laikos. Apparti l-mod professjonali li bih qed isir dan ix-xogħol, xi drabi nistaqsi lili nnifsi min jaf kemm ħin u rqad tard jgħaddu minnu dawn it-tradutturi! Din ilwebsajt fiha minjiera ta’ tagħlim, tagħrif u sussidji għall-parroċċi u l-operaturi pastorali.

Nirrakkomandaha ħafna lil kulħadd.

C. Scerri, Sliema

AVUKAT - Dr R. Zammit LL.D

Indaħħluh f’Home?

Mistoqsija: Oħti trid iddaħħal lil missieri f’dar tal-anzjani għax qed issibha diffiċli tkompli tieħu ħsiebu. Jien noqgħod bogħod minnhom imma kull xahar nibagħtilha l-flus biex ngħinha tieħu ħsiebu. Hu ma jixtieqx imur f’dar talanzjani. Nista’ nagħmel xi ħaġa biex ma nħallihiex iddaħħlu?

Li ddaħħal lil xi ħadd f’dar tal-anzjani fiha aspetti emozzjonali wkoll. Staqsi għaliex oħtok taħseb li għandu jidħol f’dar. Forsi l-piż tal-bżonnijiet speċjali tiegħu ma tiflaħx għalihom? Tieħu ħsieb anzjan lejl u nhar mhijiex ħaġa faċli.

Tkellem ma’ oħtok. Forsi tistgħu tħallsu lil xi ħadd biex jiġi darbtejn, tlieta filġimgħa? Hemm xi care centre viċin biex oħtok tistrieħ ftit u hu jqatta’ ftit ħin ma’ oħrajn tal-età tiegħu? Jekk il-Home tibqa’ l-unika soluzzjoni, importanti li din id-deċiżjoni tiħduha flimkien, u fuq kollox mal-anzjan. Tħalluhiex tkun sors ta’ ġlied bejnietkom. Il-parir legali li jista’ jingħata hu li persuna f’sensiha għandha dritt tiddeċiedi hi fejn tgħix. Issa jekk mhijiex ta’ waħedha, wieħed irid jara sew x’inhuma s-soluzzjonijiet possibbli.

Fejn dawn is-soluzzjonijiet mhumiex evidenti tista’ titlob l-għajnuna tadDipartiment tas-Servizzi Soċjali li jagħti ħafna għajnuna lill-anzjani tagħna. Tajjeb tfittex biex tkun taf dwar il-ħafna servizzi offruti b’xejn.

Ottubru 2014 | 23

Parroċċa Ħal Balzan • Dun Kalċ Vassallo

Hawn, biex ngħinukom!

B

ejnietna s-saċerdoti tal-parroċċa għandna bħal motto li jiggwidana f’ħidmietna fil-parroċċa: “Aħna qegħdin hawn biex ngħinukom!” Ngħid għalija dan il-kliem insibu jgħinni għax ifakkarni li s-saċerdot qiegħed dejjem għasservizz tal-parruċċani, speċjalment fil-Qrar.

Niftakar l-Arċisqof Mercieca jgħidilna, “Meta tkunu bin-nervi jew għajjenin ħafna, tqarrux!”

Aħna s-saċerdoti bnedmin ukoll, għalhekk difetti għandna wkoll. Ta’ dan nittamaw li l-parruċċani jagħdruna! Min-naħa tagħna nagħmlu ħilitna biex inkunu qrib kulħadd.

Hu għalhekk li għandna l-kummissjonijiet li jixprunaw il-ħidma b’risq il-familja, il-ġid taż-żgħażagħ, il-katekiżmu għat-tfal u l-adulti, l-għajnuna u l-kura ta’ dawk filbżonn, u ċ-ċelebrazzjonijiet liturġiċi.

Imma, ħaġa minn ewl id-dinja, problemi jeżistu bħal f’kull parroċċa oħra. Imma għajnuna teżisti wkoll. Min-naħa tagħna nippruvaw li l-ħidma tagħna ma tkunx biss mis-sagristija imma qrib in-nies, b’kuntatt personali. Ħal Balzan ilu parroċċa kważi 360 sena, u llum jgħodd ftit aktar minn 1,300 familja.

Bħalissa l-parroċċa qed tipprova jkollha

ċentru pastorali modern. Din kienet waħda mix-xewqat tal-Arċisqof Cremona wara l-viżta pastorali. Dħalna għal dan il-proġett wara ħafna ħsieb u talb li wrewna li din kienet ir-rieda t’Alla. Bl-inkuraġġiment u l-appoġġ tal-ħafna operaturi pastorali li għandna fil-parroċċa nittamaw li jseħħ.

Fil-parroċċa għandna wkoll żewġ każini tal-banda li għaddejjin is-sena kollha b’ħidma b’risq il-parruċċani, ċentru attiv taż-żgħażagħ, tim tal-football fil-Premier Division, u ż-żewġ uffiċċji politici ewlenin tal-pajjiż. Ħaġa li tolqotni hi li fejn tidħol ħidma għar-raħal ta’ Ħal Balzan m’hemmx differenzi bejn dawn l-għaqdiet soċjali u politiċi għax kulħadd jagħti daqqa t’id bla ebda distinzjoni ta’ partit jew każin. Ħafna mill-ħidma pastorali però ssir fisskiet, għax il-qalb tal-bniedem hija magħrufa biss minn Alla l-Imbierek. Huwa fil-qalb tal-bniedem li ssir il-laqgħa personali madDivin, u hemm isseħħ ir-rieda tiegħu. Jalla nkunu dejjem lesti biex, bħal Marija, aħna wkoll ngħidu: “Ħa jsir minni skont kelmtek.”

Mill-Qarrejja

Għalihom ukoll

Dawk li bħali jmorru għar-Rużarju u l-Quddiesa fil-knisja ta’ San Franġisk, il-Belt, jafu li fir-Rużarju, eżatt wara s-Salve Reġina, min imexxi r-Rużarju jgħid: “Skont il-fehma u l-bżonnijiet tal-Papa u s-saċerdoti”. Ma jgħidx biss “Skont il-fehma tal-Papa”. Din togħġobni ħafna, u jalla oħrajn jagħmlu l-istess. Papa Franġisku nnifsu spiss jgħidilna, “Itolbu għalija...” u nistħajjel li f’qalbu jissokta jgħid: “... u itolbu wkoll għas-saċerdoti”.

G.E. Falzon, Floriana

www.tena.com.mt TENA IS AVAILABLE FROM ALL PHARMACIES AND SUPERMARKETS

TENA LADY

TENA PANTS

TENA Lady pads are specifically designed for loss of drops or small leakages.

TENA Pants offer the perfect solution for both women and men with light to moderate leakage.

All TENA Lady pads are body-shaped for a comfortable fit and contain Odour Control™ to prevent the development of odours.

The TENA Lady Mini range are particularly well suited to those women who are used to using sanitary towels or panty-liners.

You wear it just like normal underwear - and get all the extra protection and security you need in everyday life.

It features a breathable, textile-like material, integrated absorbent core with extra capacity and soft elastics ensuring a comfortable fit.

Trade Enquires: Pharma-Cos Ltd. 2144 1870

TENA makes reality easier to handle Perhaps you’re one of the millions who experience bladder weakness.

Or maybe you’re looking after a loved one or working in a professional incontinence care capacity. TENA incontinence protection comes in a wide range of products, each in different absorbency levels and sizes – all so you can find the perfect solution that fits you.

TENA FLEX

TENA Flex makes life easier for both users and carers alike.

FeelDry™ gives outstanding dryness, through quick inlet absorption and excellent retention.

Superfit™ waist belt for easier handling for all body shapes.

Breathable backsheet™ lets the air circulate, improving user comfort and reducing skin problems.

Elastic Fit™ waist elastics for a snug, body-close fit.Wetness indicator to show when the product needs to be changed.

TENA MEN

TENA products for men are designed to be strong, comfortable and protect where men need it most, so when you’re busy living life, life has your undivided attention.

Dry fast coreTM TENA products are designed for rapid absorption to avoid the risk of leakage onto clothing.

Odour ControlTM TENA products are pHbalanced to fight odour and keep you fresh and comfortable.

26 | Flimkien

Saħħitna • Dr Anna Maria Vella

Fażi delikata

I

x-xahar l-ieħor ħallejna l-koppja għadhom qed jiskopru li saru ġenituri. Ġeneralment dan jiġri bejn is-sitt u s-seba’ ġimgħa tat-tqala. Bil-mod il-mod, il-qraba u l-ġirien isiru jafu li ġejja tarbija oħra u jibdew jagħtu x-xewqat sbieħ lill-ġenituri l-ġodda.

Mis-sitt sat-tnax-il ġimgħa huma jiem importanti ħafna. F’dan iż-żmien, meta t-tarbija tkun qed tikber b’pass mgħaġġel ħafna, in-natura se tagħżel jekk din il-ħlejqa hix se tgħix jew le. Fil-fatt hu f’dan iż-żmien li l-iktar li jseħħu “korrimenti” u xi drabi tintilef it-tarbija.

Dan hu żmien delikat ħafna, meta l-omm għandha toqgħod attenta li ma tistrapazzax ruħha żżejjed. L-omm għandha tkompli bilħajja tagħha ta’ kuljum u żżid ftit mistrieħ wara nofsinhar, biex taqsam il-ġurnata.

Jekk imbagħad f’xi mument fit-tqala tara xi demm importanti ħafna li ssegwi l-istruzzjonijiet tat-tabib. Jekk jiġri dan, ilmistrieħ għandu mnejn jgħin xi ftit.

Kultant jingħataw xi pilloli jew injezzjonijiet lill-omm biex tgħinha tkompli t-tqala. Ġeneralment dawn ikunu ormoni jekk il-plaċenta ma tkunx qiegħda tipproduċi ormoni biżżejjed. Maż-żmien il-plaċenta tibda tlaħħaq u għalhekk dawn il-mediċini jonqsu.

Jekk, minkejja dan kollu, il-mara tibqa’ titlef id-demm allura ħafna drabi jkun ifisser li t-tarbija tkun mietet. L-ultrasound u testijiet oħra mbagħad jikkonfermaw li t-tarbija tkun mietet, u l-utru jarmi ’l barra kulma kien ifforma ġo fih.

Dan ikun mument diffiċli ħafna għallkoppja, kemm għall-missier u kemm għallomm. Xi drabi ssib nisa li jaħsbu li għamlu xi ħaġa ħażina u li kien tort tagħhom li ġara dak li ġara. Imma fil-fatt mhux hekk!

Naturalment dak li ġara darba ma jfissirx li se jerġa’ jiġri bilfors fid-drabi ta’ wara. Anki jekk xi drabi jiġri li l-ewwel tqala tmur ħażin, dan ma jfissirx li kull tqala se tispiċċa hekk ukoll.

Mument bħal dan jista’ jkun mument tassew diffiċli għall-koppja, għalhekk importanti li l-koppja jgħixu dan il-mument flimkien, jissapportjaw lil xulxin, u jaqsmu bejniethom dak li jkunu qed iħossu u għaddejjin minnu. M’għandhomx jibżgħu jgħidu dak li jkunu qegħdin iġarrbu u jsabbru lil xulxin. Il-mara jkollha maltempata sħiħa ta’ ormoni għaddejja ġo fiha, u tista’ taqbadha bħal depression ħafifa. Importanti li l-koppja jkollhom professjonist ma’ min jiftħu qalbhom biex isibu l-kuraġġ jerġgħu jippjanaw tqala oħra u l-ħajja tal-familja tibqa’ għaddejja.

Logħob • Claudia Cini

Ottubru 2014 | 27

Mimdudin 1. Pinna ta’ dari li kienu jbilluha fil-klamar (5) 3. Ikliet bi ħxejjex mgħollija u magħsurin (5) 6. Partikularment (11) 8. Annimali li jgħixu fuq l-art kif ukoll fl-ilma (7) 12. Kmamar kbar fejn isiru l-ikliet ta’ filgħaxija (7) 15. Knisja ta’ San Ġwann fil-Belt Valletta (3-8) 16. Mexxa jew organizza xi attività (5) 17. Ommijiet l-għoġġiela (5) Weqfin 1. Ħażin fit-togħma (5) 2. L-akbar gżira Griega (5) 4. Mattia -----, pittur Taljan (5) 5. u 10. Kif kien jissejjaħ fl-antik Bieb il-Belt (8) 7. Resident; mil-lokal (7) 9. Bena arka biex isalva mill-għarqa (3) 10. Ara 5. Weqfin 11. Tajra ta’ billejl b’wiċċ ċatt (5) 12. Tajr kbir b’għonq twil jixbah lill-papri (5) 13. Ikħal; ċelesti (5) 14. Għafsa ta’ qalb; uġigħ kbir (5)

Irbaħ voucher mingħand BfitMalta Fitness Studio, 123, Triq il-Kbira, Żabbar (7979 0411).

Ibgħatha sal-15 tax-xahar: Flimkien, Tisliba, Kurja, PO Box 90, il-Marsa.

A B C D E F G H I J K L M

Y-G A+Z ZxJ K-E M÷Q B+I ZxZ G-J U+L V÷M RxJ V÷E T-L

3

2

N O P Q R S T U V W X Y Z

Z+Q UxJ D-E T÷Z C+A NxJ F-A Q+E BxQ X-Q P+A H+E S-W

Tisliba 1

2

3

6

4

5

13

14

7

8

11

9

10

12

15

16

17

Soluzzjoni ta’ Settembru

Rebbieħ: M. Cini, Ħ’Attard

Mimdudin: 1. SUFAN, 3. SALIB, 6. ADOLEXXENTI, 8. KREMUŻI, 12. ABBANDU, 15. ARTIFIĊJALI, 16. ELLAR, 17. STIMA. Weqfin: 1. SWABA, 2. FLOKK, 4. LENTI, 5. BNINA, 7. XEMXATI, 9. RIB, 10. ŻID, 11. AGAPE, 12. ARTAL, 13. UŻATI, 14. FTILA. Nota: GĦ u IE jieħdu kaxxa waħda

Alfakodo

4

Irbaħ voucher mingħand BfitMalta Fitness Studio, 123, Triq il-Kbira, Żabbar (79790411) billi tuża l-għajnuna fil-kolonni tan-nofs biex issib il-valuri neqsin. Ibgħatha sal-15 tax-xahar: Flimkien, Alfakodo, Kurja, PO Box 90, il-Marsa.

Soluzzjoni ta’ Settembru A 14 N 1 5

B 10 O 22

C 26 P 16

D 5 Q 8

E 25 R 2

F 20 S 24

G 11 T 13

H 6 U 19

I 15 V 3

J 18 W 9

K 23 X 21

L 7 Y 17

M 12 Z 4

Rebbieħ: M. Pereira, il-Marsa

Għalliema: Tafu li d-denfil huwa fost l-annimali l-aktar intelliġenti?

Student: Iva, għax wara ġimgħa li jinqabad, id-denfil kapaċi jgħallem persuna adulta toqgħod fit-tarf tal-pixxina twaddablu l-ħut favorit tiegħu!

www.caremark.com.mt

Guarantees peace of mind…

;YPX P̀ ̿YPLRP 4HYZHZRHSH ;LS! 2163 3281

Care and Support... any day, any time A team of well-trained care and support workers, led by reliable management, will seek to address your needs in your own home, at a reasonable cost.

A range of care packages are available.

Call us on 23456500 or email malta@caremark.com.mt Capital Business Centre, Entrance A, Taz-Zwejt Street, San Gwann

Classical Ballet Modern Jazz Ages 3 years up to Diploma 4VI! 7920 7632 / 9922 6842 ,THPS! WLSSPJHUV THUK`'NTHPS JVT

Paġna tat-tfal • Claudia Cini • Disinn: Graziella Grech Cachia

Ottubru 2014 | 29

Pocket Money

KOMPETIZZJONI Nissuġġerixxu li t-tfal jiddiskutu l-istorja mal-ġenituri tagħhom u wara jwieġbu l-mistoqsija. Ibagħtuha hekk: Flimkien, Komik, Kurja, PO Box 90, il-Marsa. L-ewwel ittra li tinfetaħ tirbaħ Kangaroo Ball mingħand BfitMalta Fitness Studio, 123, Triq il-Kbira, Żabbar (7979 0411).

Rebbieħ ta’ Settembru: K. Spiteri Kingswell, Ħaż-Żebbuġ

IN-NANNAKOLA • • • •

Jeżistu madwar 5,000 speċi differenti ta’ nannakola.

Tista’ tkun ukoll safra jew oranġjo.

In-nannakola xxomm, ittiegħem u tħoss bl-antenni.

Meqjusa bħala insett ta’ għajnuna għax tgerrex insetti li jagħmlu ħsara.

• Tgħix biss sentejn.

• F’ħajjitha tiekol aktar minn 5,000 insett u tbid mal-1,000 bajda.

• Jekk ma ssibx x’tiekol, tiekol lil sħabha biex tibqa’ ħajja.

30 | Flimkien

Uliedna • Adair Lara

Cats & dogs I

have just realized that while children are dogs – loyal and affectionate – teenagers are cats. It’s so easy to be a dog owner. You feed it, train it, boss it around. It puts its head on your knee and gazes at you as if you were a Rembrandt painting. It bounds indoors with enthusiasm when you call it.

Then, around age 13, your adoring little puppy turns into a big old cat. When you tell it to come inside, it looks amazed, as if wondering who died and made you emperor.

Instead of dogging your doorsteps, it disappears. You won’t see it again until it gets hungry – then it pauses on its sprint through the kitchen long enough to turn its nose up at whatever you’re serving. When you reach out to ruffle its head, in that old affectionate gesture, it twists away from you, then gives you a blank stare, as if trying to remember where it has seen you before.

You, not realizing that the dog is now a cat, think something must be desperately wrong with it. It seems so anti-social, so distant, sort of depressed. It won’t go on family outings.

Since you’re the one who raised it, taught it to fetch and stay and sit on command, you assume that you did something wrong. Flooded with guilt and fear, you redouble your efforts to make your pet behave.

Only, now you’re dealing with a cat, so everything that worked before now produces the opposite of the desired result. Call it, and it runs away. Tell it to sit, and it jumps on the kitchen counter. The more you go toward it, wringing your hands, the more it moves away.

Instead of continuing to act like a dog owner, you can learn to behave like a cat owner. Put a dish of food near the door, and let it come to you. But remember that a cat needs your help and your affection too. Sit still, and it will come, seeking that warm, comforting lap it has not entirely forgotten. Be there to open the door for it.

One day your grown-up child will walk into the kitchen, give you a big kiss and say, “You’ve been on your feet all day. Let me get those dishes for you.”

Then you’ll realize your cat is a dog again.

www.karti-godda-tal-euro.eu www.centralbankmalta.org

IL-KARTA L-ĠDIDA TAL-€10 Fit-23 ta’ Settembru 2014, il-karta l-ġdida tal-€10 daħlet fiċ-ċirkolazzjoni fil-pajjiżi kollha taż-żona tal-euro. Importanti li tkun taf il-karatteristiċi tas-sigurtà tal-€10 l-ġdida.

Ħoss

Ħares

Mejjel

Il-Karta

Watermark bil-wiċċ

Ologramma bil-wiċċ

Ħoss il-karta tal-flus. Tinħass tqarqaċ u soda.

Ħares lejn il-karta tal-flus kontra d-dawl. Ix-xbieha mitfija tidher aktar ċara u turi l-wiċċ tal-figura mill-mitoloġija Griega, Europa, il-valur tal-karta tal-flus u bieb (tieqa).

Mejjel il-karta tal-flus. L-istrixxa kulur il-fidda fuq il-lemin turi wiċċ Europa – l-istess bħalma jidher fil-watermark.

Fl-istrixxa jidhru wkoll bieb (tieqa) u l-valur tal-karta tal-flus.

Stampar imqabbeż Ħoss il-karta tal-flus. Fuq in-naħa ta’ quddiem hemm sensiela ta’ linji qosra mqabbżin fit-truf tax-xellug u tal-lemin. Ix-xbieha ewlenija, l-ittri u n-numru l-kbir tal-valur ukoll jinħassu eħxen.

Il-wiċċ jidher ukoll fl-ologramma.

Numru aħdar żmerald Mejjel il-karta tal-flus. In-numru jleqq fir-rokna t’isfel tax-xellug juri effett bid-dawl li jidher miexi ’l fuq u ’l isfel.

In-numru jibdel il-kulur ukoll minn aħdar żmerald għal blu skur.

Id-denominazzjonijiet l-oħra (€20, €50, €100, €200, €500) se jinħarġu fis-snin li ġejjin

IL-KARTA TAL-€10 LI QED TINTUŻA BĦALISSA TIBQA’ VALUTA LEGALI