Flimkien - Settembru 2018

Newspaper Post

Settembru 2018 | Numru 166

‘Iġri tibda l-iskola!’ 8 Skaluna oħra fis-sellum … imma min jixħet saqajh ħażin jista’ jweġġa’.

L-affarijiet iż-żgħar 10 Jekk irridu, anki l-affarijiet żgħar jistgħu jkunu kbar.

Daqshekk mobiles fil-klassi! 12 Minn dan ix-xahar, studenti fi Franza se jkunu pprojbiti milli jużaw ‘mobiles’ fl-iskola.

Is-siġra fil-wied 14 Kif kienet qed tħaddar avolja l-wied bla ilma?

Iż-żurżieqa lejn il-faqar 22 Il-ġrajja ta’ Joanne u ż-żewġt uliedha, li jafu kif inhu wiċċ il-foqra.

Kif tevita l-mard fit-tfal 25 Sitt suġġerimenti prattiċi.

BSL

Britannia Tours … il-vjaææ tiegœek jibda hawn!

Thessaloniki the Northern Greek Gem 25 - 28 ta’ Ottubru

MINN

¢389 Austrian Delights & Germany

Highlights of Belgium 11 - 17 ta’ Ottubru

5 - 12 ta’ Ottubru

MINN

MINN

¢479 Scenic Italy & Switzerland 22 - 29 ta’ Settembru

¢499 Hungarian Valleys & Wonders 19 - 26 ta’ Settembru

MINN

¢529

MINN

¢619

Il-prezz huwa bbaÿat fuq akkomodazzjoni trippla u jinkludi t-titjiriet, lukanda, trasferimenti, servizzi ta’ tour leader u t-taxxi kollha. (Kundizzjonijiet japplikaw - çemplu gœal aktar dettalji) Valletta Branch - Tel: 2123 8039 Paola Branch - Tel: 2180 9930 Mosta Branch - Tel: 2141 3030 Gozo Branch - Rabat Tel: 2156 5620 bsl.com.mt

E di to r j a l D u n J o se p h M i z z i

Sfida ta’ veru

I

l-Papa Franġisku stieden lill-Knisja toħroġ tiltaqa’ man-nies. Faċli tgħidha iżda mhux daqshekk faċli tagħmilha. Ħafna iżjed komda li tibqa’ l-knisja ddur mal-artal, fis-sagristija u fl-uffiċċju parrokkjali, iddur mal-istess erba’ min-nies.

L-isfida ta’ Papa Frangisku hija li niltaqgħu man-nies, nisimgħu l-ferħ, il-karba u l-ajma tagħhom, li ‘niċċappsu’ bil-ħajja ta’ kuljum tagħhom, li niltaqgħu mal-familji, l-aktar dawk weħidhom, li nżuru l-morda fl-isptarijiet, l-anzjani tagħna fil-‘homes’ u l-ħabsin fil-ħabs. Sfida ta’ veru.

Hi sfida biex ma nibqgħux moħħna li nkunu fiċ-ċentru tad-diskussjoni iżda biex bl-umiltà kollha noħorġu fid-dinja għax nafu li għandna x’noffru lid-dinja, imma għandna wkoll x’nirċievu. Dak li għandna x’noffru huwa l-Mulej Ġesù, is-Salvatur tal-bniedem.

Hu biss u xejn iżjed. Jalla dan il-messaġġ tagħna nwassluh bi mħabba u konvinzjoni fil-Knisja, u aktar barra l-ħitan tal-Knisja.

Dan ix-xahar jagħlaq l-istaġun tal-festi.

Nirringrazzjaw ’l Alla tal-festi sbieħ li kellna u nitolbu biex il-ġid spiritwali u l-għajnuna lil ħutna fil-bżonn ikomplu joktru. Grazzi wkoll lill-kappillani u l-kollaboraturi kollha.

Nawguraw lill-istudenti li dalwaqt jerġgħu lura għall-iskola. Awguri wkoll lill-għalliema u l-istaff tal-iskejjel ħalli tkompli titrawwem fl-istudenti ħerqa għall-għerf u t-tagħlim li jwassal għall-maturità sħiħa.

Settembru 2018 • Numru 166

Magażin ta’ kull xahar maħruġ mill-Kulleġġ tal-Kappillani u jitqassam b’xejn lill-familji Maltin.

Biex tirriklama fuq Flimkien ċempel fuq 2182 8931 jew 7946 1470 Email: flimkien@maltadiocese.org jew bil-posta Indirizz Editorjali Flimkien, Kulleġġ tal-Kappillani, Kurja, il-Furjana Email: flimkien@maltadiocese.org Il-kitba li tidher fuq Flimkien apparti l-Editorjal mhux neċessarjament tirrifletti l-opinjoni tal-Bord Editorjali.

Editur Carmel Conti

Grafika Outlook Coop

Stampar Velprint Ltd

Raġġ ta’ Dawl

I opened two gifts this morning.

They were my eyes.

Dalgħodu ftaħt żewġ rigali.

Kienu għajnejja.

Mother & Baby Club Il-playgroups tal-Mother & Baby Club (Moviment ta’ Kana) jerġgħu jibdew minn Ottubru. L-età tat-tfal tvarja bejn sena u nofs u tliet snin. Jiltaqa’ grupp ieħor għall-età ta’ bejn għaxar xhur u sena u nofs. Isiru f’diversi lokalitajiet f’Malta, dejjem filgħodu. Ċempel lil Tania Cortis fuq 21433673 / 79326034.

Il-Klabb għandu bżonn voluntiera biex jaħdmu bħala playgroup leaders. Min hu interessat iċempel fuq l-istess numru.

50 ġrajja miktuba minn ħutna

missjunarji li b’imħabba kbira taw snin twal u xi wħud għomorhom kollu lill‑missjoni.

PUBBLIKAZZJONI www.missio.org.mt

(V0/1178)

Dan il-ktieb ta’ 268 paġna jinsab għall-bejgħ bil-prezz ta’ €12. Jista’ jinkiseb mill-ħanut ta’ Missio ‘Faith, Hope & Charity’, Nru. 7, Triq il-Merkanti, il-Belt Valletta (Tel. 21234328), mid-Dar ta’ Missio Nru. 114, Triq Lorenzo Gafà, il-Mosta (Tel. 20330015) jew mill-Uffiċċju Missjunarju, Nru. 7, Triq l-Imgħallem, ir-Rabat, Għawdex (Tel: 21550267).

Ikun hemm ħlas addizzjonali għal min jixtieq jirċevih bil-posta.

Kull Malti u Għawdxi li jħobb il-missjoni għandu jfittex li jaqra dawn il-ĠRAJJIET.

 Isem: Indirizz: Kodiċi Postali: Imejl:

Data:

Numru ta’ kotba: (€12 kull kopja) Posta: (€4.50 kull kopja) TOTAL:

Qiegħed nibgħat ċekk bl-ammont ta’: € .............................................................. bħala pagament għal ..................

ktieb/ kotba bil-posta. Firma: ..............................................................................................................................

Din l‑informazzjoni hija għall‑użu ta’ Missio biss.

M ess aġ ġ ta l-A rċ is q o f

Settembru 2018 | 5

Il-qalb tiegħi fejn qiegħda?

W

aqt Quddiesa fil-Bażilika Minuri talMosta, li matulha ġie kkonsagrat artal ġdid, l-Arċisqof Charles J. Scicluna awgura li l-artal ifakkarna dejjem li aħna rridu niltaqgħu mal-Mulej fil-proxxmu tagħna u fis-sagramenti. L-Arċisqof fakkar fl-istedina li l-Mulej Ġesù jagħmlilna biex neżaminaw lilna nfusna.

“L-offerta li se nġibu fuq dan l-artal, li llum qegħdin nikkonsagraw, ma tistax tinfired

“L-offerta fuq l-artal hija tant għażiża għal Ġesù li ma jridhiex tiċċappas millqalb li għandha xi tgħid ma’ xi ħadd minn ħutha. Li tirranġa ma’ ħuk ifisser li tgħix fil-maħfra u fl-imħabba.”

Aqra l-omelija sħiħa bil-Malti hawn: www.knisja.org/ KonsagrazzjoniArtalMosta jew billi ssegwi l-QR code:

Ritratti: Kurja - knisja.mt/ritratti

Siltiet mill-omelija tal-Arċisqof: “Il-qalb tiegħi fejn qiegħda? Qabel ittella’ l-offerta fuq l-artal, qis li l-qalb tiegħek tkun qalb nadifa. Tgħiduli: ‘Aħna lkoll midinbin.’

Il-Mulej jaf, u għalhekk minn fuq dak l-artal mhux se jagħti l-premju imma se jagħti l-mediċina; mhux se jagħti l-kastig imma se jagħti l-ħobż tal-ħajja. Jalla aħna, meta nirċievu l-offerta li nkunu ppreżentajna, nilqgħuha b’qalb safja.”

mill-imħabba ta’ bejnietna. Fi kliem ieħor, ħa ngħidha kif ngħiduha fil-pjazza: ma jagħmilx sens li aħna nressqu l-offerti fuq l-artal u jkollna l-lanżit għal xulxin. Ma jagħmilx sens li aħna ntellgħu l-offerti fuq l-artal imbagħad fl-ewwel opportunità li jkollna nweġġgħu lil xulxin bi kliemna jew bl-għemil tagħna fuq il-midja kollha taddinja, bi kwalunkwe mod.”

THE SUZUKI

BALENO

Starting From

www.suzuki.com.mt Industrial Motors Ltd. 1, Antonio Bosio Street, Msida MSD 1341 Tel: 20160000 Mob: 99991666 Email: sales@suzuki.com.mt Mizzi Motors Ltd. Mgarr Road, Ghajnsielem, GSM 9016 Tel: 21556942 Mob: 99782000 Email: sales-gozo@mizzimotors.com.mt

€10,999*

(*Price incl. Scrappage Scheme)

ĦSIEB

Settembru 2018 | 7

Ir-Reġistru K

ont miexi fil-kampanja, u lmaħt ktieb oħxon fl-art. It-titolu kien ‘Reġistru tal-Minoranzi’. Ftaħtu u bdejt inqalleb fih. Nammetti li ħadt il-qatgħa u t-tagħlima ta’ ħajti. Ħa ngħid għaliex.

Sibt li m’iniex fost is-17 fil-mija talpopolazzjoni tad-dinja li huma xellugin – u jien lemini!

Komplejt inqalleb u qrajt li bejn wieħed u ieħor 10 fil-mija tan-nies tad-dinja ma jkollhomx tfal – u jien għandi tlett itfal!

Lanqas ma jien fost it-8 jew l-10 fil-mija tannies fid-dinja li huma gay jew trans.

Skoprejt li lanqas ma jien fost il-25 fil-mija li ma jafux jgħumu.

Komplejt naqra. Sirt naf li m’iniex fost it-13 fil-mija li llejla se jorqdu fuq stonku vojt.

Lanqas ma jien fost l-20 fil-mija fid-dinja li m’għandhomx aċċess għall-ilma.

Sibt li m’iniex fost minoranzi oħra, bħallpersuni b’diżabbiltà, il-koppji separati, ir-refuġjati, jew dak mingħajr aċċess għalledukazzjoni.

U ġaladarba stajt naqra dar-reġistru – allura m’iniex fost l-20 fil-mija li ma jafux jaqraw.

Lanqas m’jien fost il-minoranza ta’ nies li huma bla xogħol, jew ta’ dawk li f’pajjiżhom għandhom gwerra għaddejja. Ċempilt lil tad-dar u għedtilhom li kont se ndum. U hemm irrealizzajt li m’iniex fost il-ftit li ma għandhomx mowbajl.

Skoprejt li m’iniex fost l-20 fil-mija li jaqilgħu biss dollaru kuljum.

Wasalt fl-aħħar tar-Reġistru, u bqajt ma sibt l-ebda minoranza li tinkludi lili.

Irrealizzajt li jien qiegħed f’minoranza rari ħafna: il-minoranza ta’ nies li ma huma flebda minoranza! Beda joħroġ l-għaraq għalija u inkwetajt.

Għalhekk tista’ taħseb kif ħadt ir-ruħ meta fl-aħħar tar-Reġistru sibt paġna vojta. Qbadt lapes malajr u fin-naħa ta’ fuq nett ktibt b’tipi kbar: ‘DAWK LI MA HUMA FL-EBDA MINORANZA’. U hemm, l-ewwel wieħed f’dik il-paġna, ktibt ismi.

Għall-erwieħ! Issa nħossni aħjar. Issa naf li anki jien għandi x-xorti li qiegħed f’minoranza. Hekk nista’ nkun bniedem … aktar sħiħ, aktar uman, kapaċi nifhem xi ftit aktar lil min hu fil-minoranzi l-oħrajn.

U L I E D NA J OYC E C A L L U S

8 | Settembru 2018

‘Iġri tibda Skaluna oħra fis-sellum tal-istudju ta’ wliedna … imma jekk jixħtu saqajhom ħażin jistgħu jweġġgħu.

S

ettembru jġib miegħu mhux biss irriħ isfel imma wkoll il-bidu ta’ sena skolastika. Tajjeb li t-tfal ninvolvuhom fit-tħejjija tal-kotba, il-pitazzi, l-uniformi u l-basket tal-iskola, biex iħossuhom involuti.

Iżda l-preparazzjoni għall-iskola hija ħafna aktar profonda minn hekk. Sena ġdida fl-iskola ma tfissirx biss kotba u għalliema ġodda. Tfisser li wliedna se jitilgħu skaluna oħra fis-sellum tal-istudju tagħhom. Imma int u tiela’ s-sellum, trid toqgħod attent li ma tixħetx saqajk ħażin għax tista’ tweġġa’.

Kull sena skolastika ġdida ġġib xi ftit talansjetà. U hawn aħna l-ġenituri għandna sehem importanti x’nagħtu. Jekk ikollna attitudni pożittiva u nsaħħuha bi kliem pożittiv dwar l-iskola, inkunu qed inħejju triq tajba.

Meta ngħid ‘attitudni pożittiva’ infisser kliem bħal: ‘Dalwaqt tibda l-iskola! Min jaf kemm ser titgħallem affarijiet ġodda u sbieħ!’ jew ‘Min jaf kemm se tieħu pjaċir terġa’ tara lil sħabek! Issa kbirt sena oħra u tkun tista’ tifhem aktar. Aħna dejjem

Settembru 2018 | 9

l-iskola!’ se nkunu lesti li ngħinuk’ – u kliem ieħor bħal dan. Hekk ninkuraġġuhom u ngħinu lil uliedna jsaħħu l-kunfidenza fihom infushom (self-esteem) – għax min jemmen fih innifsu ma jaqtax qalbu kif ġieb u laħaq.

Imma, għall-kuntraju, hemm ukoll kliem li jkisser dan kollu, kliem bħal: ‘Iġri tibda l-iskola ħa neħles minnek!’ jew ‘Bik ma’ saqajja ma nista’ nagħmel xejn!’ Kliem bħal dan ma għandna ngħiduh qatt.

Lanqas ma għandna mmaqdru l-iskola jew l-għalliema quddiem it-tfal. Jekk ikollna xi diffikultà għandna nagħmlu appuntament mal-amministrazzjoni taliskola.

Il-qofol ta’ dan kollu hu li t-tfal għandhom bżonn min jinkuraġġihom. Dan hu ‘ikel psikoloġiku’ importanti u li huma għandhom bżonn kuljum. L-inkuraġġiment jissaħħaħ meta nsemmulhom u niffukaw fuq it-tajjeb li għandhom u mhux dejjem fuq l-iżbalji li jagħmlu.

L-iżbalji huma opportunità li wieħed jista’ jitgħallem minnhom u li jistgħu jsaħħu lil uliedna. Basta dan ma jsirx bl-għajjat u t-tmaqdir. Meta tmaqdar u tumilja lil uliedek tkun qed iġġib weġgħa li tagħmlilhom ħsara kbira f’ħajjithom. Iżda jekk żball nibdluh f’lezzjoni, allura jista’ jsir opportunità biex jikbru u jissaħħu.

KOPPJ I

10 | Settembru 2018

L-affarijiet iż-żgħar Jekk irridu, anki l-affarijiet żgħar jistgħu jkunu kbar

Settembru 2018 | 11

Kemm tieħu gost meta wara xi ġurnata xogħol issib lil xi ħadd qed jistenniek tasal lura! Jew tasal id-dar f’għeluq sninek, u ssib quddiemek il-platt li tħobb! Affarijiet bħal dawn jgħinuk tħossok speċjali; tħoss li ħaddieħor jgħożżok u li int importanti għalih. Il-fatti jitkellmu aktar mill-kliem … … imma l-kliem huma importanti wkoll!

Għal xi wħud minna l-kliem huma l-aqwa mod kif jesprimu l-imħabba tagħhom.

Naturalment kulħadd japprezza ġest sabiħ jew xi rigal-sorpriża, imma hawn min ikollu bżonn jisma’ spiss kliem ġentili u ta’ apprezzament. Dawn ukoll jgħinuh iħossu tajjeb u maħbub.

Meta titkellem mal-mara jew mar-raġel, ħallihom jispiċċaw li jkunu qed jgħidu.

Toqgħodx tibbumbardjahom bil-mistoqsijiet u twaqqafhom. Oqgħod attent għal dak li jkunu qed jgħidu, mhux moħħok f’dak li trid tgħid int. Attent għal dak li qed iħossu.

Attent għal dak li qed ‘jgħidu’ mhux biss bil-kliem imma wkoll bl-għajnejn, bil-‘body language’ kollu, bit-ton tal-vuċi.

Uża kliem ġentili, mhux sarkastiku. Tużax kliem bħal: “Kemm int rieqda! Ħallejtha tagħmillek hekk?” Għalhekk, faħħar mhux ikkritika (speċjalment quddiem l-oħrajn).

Xi ħadd darba qal: “If you keep cutting your husband down to size you will end up with a very small husband.” Ipprova kuljum għidlu jew għidilha kliem ta’ apprezzament u ta’ kumpliment.

Kalzetti maħmuġin Ħafna drabi l-argumenti jkunu dwar ħafna affarijiet żgħar li jkunu nġabru: tinsa l-anniversarju, tgħaddi kumment żejjed, tħalli kalzetti maħmuġin fl-art, tasal tard, tħalli s-sink imċappas bit-‘toothpaste’ warajk,

eċċ. Jekk dawn l-affarijiet ‘żgħar’ ma nagħtux kashom, forsi għax għalina ma jkunux importanti, dawn maż-żmien jakkumulaw.

Jekk tibda tħossok li qed tittieħed ‘for granted’ imma xorta waħda tibqa’ titfa’ u titfa’ taħt it-tapit ‘biex ma taqlax inwiet’ … flaħħar il-ħmieġ se jsir vulkan li jiżbroffa anki għal xi ħaġa li tidher mhi xejn.

Eżempji prattiċi ta’ ‘affarijiet żgħar’: • Wasalt lura mix-xogħol għajjiena mejta u b’burdata ħażina. Ir-raġel ħadli l-kowt, għannaqni waħda, qalli npoġġi fuq sufan, għamilli kikkra kafè u qagħad bilqiegħda ħdejja jismagħni. Irnexxielu jbiddilli l-burdata!

• Marti taf li x-xogħol qed ikolli ġranet diffiċli. F’xi l-għaxra tibgħatli sms qasir biex tinkuraġġini. Għall-inqas ġratli ħaġa sabiħa waħda fil-ġurnata!

• Xi drabi meta nkun barra, ir-raġel jieħu l-okkażjoni u jagħti kinsa kullimkien.

Meta niġi lura nsib kullimkien lest. Kemm jagħti kasi!

• Ftit ilu kelli nsiefer fuq xogħol. Tgħidx kemm ħadt gost meta kif wasalt fillukanda ftaħt il-bagalja u sibt nota qasira miktuba mill-mara: “Inħobbok. Iġri tiġi lura!” Tassew, iġri nasal lura d-dar!

Tippruvax tagħmel affarijiet kbar u straordinarji, imma agħmel affarijiet żgħar straordinarjament tajjeb.

12 | Settembru 2018

żgħ a ż agħ

Daqshekk mob Le, mhux f’Malta, imma Franza. Minn Settembru li ġej, studenti minn 15-il sena ’l isfel mhux se jkunu jistgħu jużaw ‘mobiles’ fl-iskejjel, lanqas fil-‘break’ jew fil-bitħa. Żewġ żgħażagħ Maltin semgħu din id-diskursata li ġejja bejn żewġ għalliema. Ara taqbilx magħhom.

Is-Sur Vella: Jien diġà ma nħallihomx jużawhom fil-klassi; m’għandix bżonn liġi għal dan.

Is-Sur Brincat: Ħa ngħidlek, ħlief ifixklu ma jagħmlux. Ħafna studenti jkunu moħħhom fil-logħob, WhatsApp, Facebook u Twitter – mhux fil-lezzjoni.

Is-Sur Vella: Ħeqq, ifixklu anki barra l-iskola. Ħafna mill-inċidenti tat-traffiku jsiru minħabba l-‘mobiles’, qed ikissru l-komunikazzjoni fil-familji, u xi drabi jintużaw bħala arma għall-‘bullying’ ukoll.

Is-Sur Brincat: Il-‘mobiles’ saru qishom droga. Ma jgħaddux mingħajrhom, u l-ħin kollu jinterrompu l-lezzjonijiet. Ma nafx kif xi wħud mill-għalliema l-oħra jgħidu li jippruvaw jużaw il-‘mobiles’ bħala riżorsa għat-tagħlim għax jgħinu l-istudenti jfittxu u jirriċerkaw. Naħseb qed jgħixu fis-sħab.

Is-Sur Vella: Imma ma nistgħux nistennew liż-żgħażagħ ma jużawhomx jekk aħna l-kbar, anki xi għalliema, il-ħin kollu nilagħbu bihom ukoll. Anki fil-knisja jużawhom … x’quddiesa quddiesa?! Meta ma jdoqqlokx xi wieħed fil-konsagrazzjoni wkoll!

Settembru 2018 | 13

iles fil klassi Is-Sur Brincat: Mela allura l-għalliema għandhom jagħtu l-ewwel eżempju u jagħtu l-‘mobile’ tagħhom lis-surmast kif jidħlu filgħodu.

Is-Sur Vella: Ħeqq, imma dan jiswa ħafna flus, u xorta waħda diffiċli tikkontrolla. Wara kollox, l-iskejjel għandhom dritt jikkonfiskaw il-‘mobiles’?

Is-Sur Vella: Issa dwar dik ma nafx. Naħseb tqum rivoluzzjoni kieku!

Is-Sur Brincat: Għidli kif se tinduna jekk student ikunx qed juża l-‘mobile’ meta taparsi jdur ifittex xi ħaġa fil-basket.

Is-Sur Brincat: Jien ma nafx kif jistgħu jinforzaw din il-liġi, mhux imbilli jgħidu.

X’se jagħmlulu lil min jinqabad? Fi Franza stess għandek 90% tal-istudenti Franċiżi li għandhom ‘mobile’.

Is-Sur Vella: Imma xorta naqbel ma’ din il-miżura għax iġġiegħel lil kulħadd jaħseb – anki lill-kbar – kif għandna nużaw il-‘mobile’.

Anzi ma kontx nagħmilha tapplika sa 15-il sena biss imma anki għal studenti akbar.

Is-Sur Brincat: Lill-istudenti jmisshom iġegħluhom ipoġġu l-‘mobile’ f’xi ‘locker’ meta jaslu l-iskola.

Is-Sur Vella: Kultant ngħid ukoll li allaħares jitneħħew il-‘mobiles’ għax ħafna drabi hu l-uniku mezz kif jikkomunikaw mal-ġenituri f’każ ta’ emerġenza.

Is-Sur Brincat: Veru, imma f’każ ta’ emerġenza m’hemmx aħna l-għalliema?

Is-Sur Vella: Mhux liġi għandna bżonn imma kampanja kbira biex għall-inqas waqt l-ikel kulħadd jitfi l-‘mobile’ u jibda jitkellem ftit ma’ ta’ ħdejh.

Mistoqsijiet għad-diskussjo mal-ġenituri jeni żgħażagħ bejn w iethom

Taqbel mal-liġi fi Franza li l-is tudent i ma jużawx ‘mobiles ’ fl-iskola?

Taħseb li dan hu nuqqas ta’ libertà?

Veru li l-‘mobil e’ sar qisu dr oga?

Iż-żgħażagħ bi ss jesaġeraw fl-użu tal-‘mob ile’?

C y n t h i a G r ec h S a mm u t

14 | Settembru 2018

Is-siġra fil-wied Kif kienet qed tħaddar avolja ma kienx hemm ilma?

F

tit jiem ilu nżilt f’Wied Għollieq għallkwiet. Poġġejt bilqiegħda fuq blata u ħarist madwari. Quddiemi kien hemm xi arbuxxelli, siġar żgħar u xewk. Imma maġenbi rajt siġra għolja, il-ġmiel tagħha.

Ilma xejn … madankollu dik is-siġra kbira kienet qiegħda tħaddar xorta waħda.

Stħajjiltni qiegħda fil-wied tal-ħajja soċjali li bħalissa ninsabu fih, kemm f’pajjiżna kif ukoll barra. Ħa nispjega ftit għaliex.

F’dan iż-żmien qed naraw iseħħu madwarna ħafna ġrajjiet li mhux kollha jaqblu mal-valuri umani u Nsara li mdorrijin bihom. Ħafna qalu: “X’għarukaza, fiex wasalna!”

Min-naħa l-oħra kien hawn min qal: “Malta

m’għadhiex Kattolika, mela ħadd m’għandu dritt jimponi l-ideat reliġjużi tiegħu fuq l-oħrajn!” jew “Il-progress ma tistax iżżommu.”

Allura fejn jidħol il-wied?

Sa ftit ilu kważi kull Malti b’xi mod kien iħaddan l-istess twemmin. Tħares fejn tħares, kont issib ambjent, kliem, statwi, drawwiet u mġiba li jgħinuk tgħix it-twemmin tiegħek; twemmin li ħafna drabi ġie mgħoddi lilna minn ġuf ommna mingħajr mistoqsijiet.

Konna pajjiż qisu wied mimli bl-ilma li, bħall-pjanta, trid jew ma tridx tixrob minnu u tikber fih.

Issa donnu dan il-wied nixef. Dak li kien jagħti sostenn lit-twemmin tagħna qed isib

Settembru 2018 | 15

oppożizzjoni kbira. Għadda ż-żmien li tmur il-quddies ‘għax kulħadd jagħmel hekk’. Issa aktar faċli li ma tmurx. Faċli li meta jinxef il-wied, il-ħdura tidbiel!

U hawnhekk tidħol dik is-siġra fil-wied.

Kif tista’ siġra bħal dik tikber f’wied fejn kollox qed jinxef? Kif tista’ siġra bħal dik, li wieħed jistenna li jkollha bżonn ħafna aktar ilma biex tgħix mill-arbuxxelli l-oħra, tibqa’ tħaddar f’wied niexef?

Dik is-siġra kbira u twila niżżlet għeruqha fil-fond. Ma tiddependix mill-ilma ġieri talwied, li jvarja skont l-istaġuni u t-temp. Siġra bħal dik qed tfittex l-ilma li jsostniha fil-fond.

Dan l-ilma ma jidhirx, imma qiegħed hemm.

It-twemmin li għalih konna magħrufin aħna l-Maltin, it-twemmin li mexxa lill-

Maltin tul l-istorja tagħna, issa donnu nixef, donnu nġarr, u kiber ix-xewk.

Imma din in-nixfa forsi mhix għalxejn.

Meta jonqos l-ilma tal-wiċċ, is-siġar ifittxu aktar fil-fond; iniżżlu l-għeruq tagħhom aktar ġol-blat. U f’din it-tfittxija għall-ilma, l-għeruq jikbru aktar fis-sod; għeruq li ma jidhrux imma li jagħtu l-ħajja lis-siġra li tibqa’ tħaddar minkejja n-nixfa.

Jalla dan iż-żmien iservi biex bħas-siġra nniżżlu għeruqna aktar fil-fond, niskopru lil dak li hu l-veru “ilma ħaj” u nibqgħu nħaddru f’dan il-wied.

X’se jiġri ’l quddiem? In-nixfa kompliet … u min l-għeruq tiegħu ma kinux fil-fond beda jinkedd u jinxef ukoll.

L-ewwel li nixef kien ix-xewk.

Festa Folkloristika Is-Sibt 29 ta’ Settembru filgħaxija u l-għada l-Ħadd filgħodu fil-pjazza taż-Żejtun

Oriġinat u organizzat mill-Kunsill Lokali taż-Żejtun

www.zejtunlocalcouncil.com

J oyce Z a mmi t

18 | Settembru 2018

Uff! Tagħmilx hekk, u tagħmilx hekk!... Uff!

B

ilkemm ikunu għaddew ftit ġimgħat mit-twelid tat-tarbija li ma jibdewx jaslulha ħafna messaġġi: “Tagħmilx hekk! Tagħmilx hekk!”

U iżjed ma tikber iżjed jaslu ċari dawn ilmessaġġi, u mhux mid-dar biss imma wkoll mill-iskola. “Tagħmilx hekk! Tagħmilx hekk!”

Imbagħad jum wieħed jasal ukoll il-leħen minn fuq il-muntanja ...

“La tisraqx ... la toqtolx ... la tixhidx ħaġa b’oħra ... ” L-atmosfera tinħass negattiva wisq; tħossok qisek ġo gaġġa magħmula minn vireg tal-‘le’.

Imma tikber u tibda tifhem aħjar.

“Tagħmilx hekk,” tgħid l-omm – għax ma tridx li t-tarbija tweġġa’.

“Tagħmilx hekk,” tgħid l-għalliema – għax tixtieq tara lill-istudenti tagħha jirnexxu filħajja.

“Tagħmilx hekk,” jgħid Alla minn fuq ilmuntanja – għax il-bniedem hu wisq għażiż għalih u jixtieqlu l-aqwa ġid.

Illum nista’ nħares lura lejn ħajti u nifhem li ħafna drabi il-‘lejiet’ li rċevejt kellhom intenzjoni ta’ mħabba.

U l-Kmandamenti dejjem ħassejniehom negattivi. Uff! Jew dawn huma wkoll messaġġi ta’ mħabba? Forsi din xi viżjoni ġdida?

Min-naħa tiegħu, il-Papa Franġisku, filKatekeżi fuq il-Kmandamenti jgħidilna li: “L-imħabba ta’ Alla tiġi qabel il-liġi u tagħtiha sens. Alla ta’ Iżrael l-ewwel ma jagħmel isalva, imbagħad jitlob il-fiduċja tal-poplu. Alla qatt ma jitlob mingħajr ma jagħti hu l-ewwel. Qatt.

L-ewwel isalva, l-ewwel jagħti, imbagħad jitlob.

Hekk hu dan il-Missier tagħna, Alla twajjeb.”

Ejjew niskopru din il-viżjoni flimkien matul kors ta’ seba’ laqgħat ‘Messaġġi ta’ Mħabba’, ibbażat fuq ir-riflessjonijiet ta’ Roberto Benigni ‘I Dieci Comandamenti’. Organizzat mill-Ordni Franġiskan Sekular. Imexxi Fr Karm Debattista mssp.

Nibdew il-Ġimgħa 28 ta’ Settembru fis-6.45pm.

Post: Ċentru Franġiskan, B’Kara (sular taħt il-bookshop taċ-ĊAK).

Donazzjoni: 20 ewro (jinkludu wkoll ħlas għal sensiela ta’ laqgħat oħra minn Jannar 2019 ’il quddiem, bl-ewwel żewġ laqgħat immexxija minn Fr Marcello Ghirlando OFM).

Kuntatt bl-email: zammitjoyce. zammit@gmail.com jew telefon: 2123 6315 / 9945 0008

Konferenza Nazzjonali “ANZJANI - ĠUSTIZZJA SOĊJALI jew ESKLUŻJONI?” Is-Sibt 29 ta’ Settembru 2018 mid-9am sa 12pm, Istitut Kattoliku. Il-Furjana.

DĦUL B’XEJN | RIĊEVIMENT WARA

2180 7123 | 7984 3786

sales@bajadagroup.com

Bajada Showroom, 80, Triq il-Kaccatur, Qormi, Malta

www.bajadanewenergy.com

Laqgħa Dinjija tal-Familji Ferħ għad-dinja kollha F’Dublin, il-kapitali Irlandiża, saret ‘Il-Laqgħa Dinjija tal-Familji’ (World Meeting of Families).

Saret mill-21 sas-26 ta’ Awwissu li għadda bittema: ‘Il-Vangelu tal-Familja – Ferħ għad-Dinja kollha’. Dan l-avveniment isir kull tliet snin u jiġbor fih familji mid-dinja kollha biex jiċċelebraw, jitolbu u jirriflettu fuq l-importanza ċentrali taż-żwieġ u l-familja f’ħajjitna, fis-soċjetà u filKnisja. Dawn il-laqgħat iservu wkoll biex isaħħu u jimmotivaw lil dawk li jaħdmu fost il-familji.

Dawn il-laqgħat dinjija kien bdiehom ilPapa San Ġwanni Pawlu II, magħruf bħala ‘ilPapa tal-familja’. Wara s-suċċess li kellhom illaqgħat dinjija taż-żgħażagħ, kien iddeċieda li jagħmel laqgħat simili għall-familji.

L-ewwel waħda saret fl-1994 u saru f’diversi

bliet: Ruma (darbtejn), Rio de Janeiro, Manila, Valencia, Mexico City, Milan u Philadelphia.

Il-mumenti l-aktar importanti tad-disa’ laqgħa dinjija li saret Dublin kienu l-Kungress ta’ tlett ijiem bejn it-22 u l-24 ta’ Awwissu fuq it-tema ‘Il-Vangelu tal-Familja: Ferħ għad-Dinja kollha’, magħżula mill-Papa nnifsu.

L-għada kien hemm Festival talFamilji, li fih instemgħu diversi testimonjanzi personali ta’ fidi minn familji. Il-Ħadd 26 sar l-għeluq biċ-ċelebrazzjoni Ewkaristika, immexxija millPapa Franġisku f’Phoenix Park.

22 | Settembru 2018

W I ĊĊ I L- FOQRA

Iż-żurżieqa lejn il-faqar Il-ġrajja ta’ Joanne u ż-żewġt uliedha, li qed ikunu jafu xi tfisser din iż-żurżieqa

J

oanne u żewġt uliedha adolexxenti ġarrbu vjolenza kiefra u ħarxa fil-familja tagħhom. Joanne taħdem tletin siegħa fil-ġimgħa u qed tħallas is-self fuq id-dar li nofsha biss hi tagħha. Qed tħallas ukoll bin-nifs għal karozza użata li mingħajrha l-familja ssib ruħha f’diffikultajiet akbar.

Il-ħolma tagħha hi li tistudja ħalli ttejjeb issitwazzjoni tagħha.

Missier it-tfal la qed jikkontribwixxi għallmanteniment tat-tfal u lanqas qed jagħmel il-pagamenti ta’ kull xahar lill-bank biex jaqta’ d-dejn għad-dar matrimonjali. Joanne hija konxja ħafna mill-fatt li jekk ma tħallasx il-pagament sħiħ lill-bank ta’ kull xahar, tispiċċa bla dar. U fejn se jmorru hi u wliedha jekk jiġri hekk?

Billi l-każ tas-separazzjoni għadu għaddej fil-Qorti, u billi l-Qorti għad trid tissettja r-rata ta’ manteniment għat-tfal, il-missier mhu qed jikkontribwixxi xejn għat-tfal.

Apparti minn hekk, il-missier ma jitlax il-Qorti kull meta jkun imsejjaħ u b’hekk ilproċeduri qed jitwalu sew.

Joanne mhux qed tkampa finanzjarjament weħidha mal-ħajja u mal-ispejjeż marbuta mas-saħħa tal-familja u l-edukazzjoni; ma setgħetx tinkiteb f’xi kors ħalli ttejjeb ilprospetti tagħha. Ma kellha l-ebda għażla; kellha bilfors tfittex ukoll xogħol ‘part-time’.

U billi filgħaxija ma hawnx faċilitajiet ta’ ‘child care’, ikollha tistrieħ fuq ommha għallħarsien tat-tfal, minkejja li ommha taħdem ukoll.

Ftit ilu, Joanne kellha tirriżenja mill-‘parttime’ wara li l-missier abbużiv ta’ wliedha rrappurtaha li qed tittraskura t-tfal. Jgħid lillavukat tiegħu biex jissottometti rikors wara rikors fil-Qorti fuq affarijiet li jaqla’ minn żniedu u jesaġera. Dan jagħmlu ħalli jkompli jikkontrollalha ħajjitha, iżidilha l-inkwiet u

l-istress, jimbarazzaha quddiem in-nies bilmarixxalli tal-Qorti ġejjin u sejrin ifittxuha d-dar u fuq il-post tax-xogħol bit-taħrikiet, u jkompli jgħakkisha finanzjarjament bilkontijiet tal-avukat tagħha.

Joanne qed jiżdidulha l-‘panic attacks’.

L-ansjetà tant kibret li żbruffatilha d-dipressjoni u qed issofri minn ‘posttraumatic stress disorder’. Qed ikollha tħallas għat-terapija biex ma taqtax qalbha u b’xi mod tipprova tkampa; qed timrad ta’ spiss. Kull meta tissejjaħ biex titla’ l-Qorti, qed ikollha tieħu ‘unpaid leave’ għax il‘leave’ diġà użatu kollu għad-drabi l-oħra li kellha titla’ l-Qorti u għall-appuntamenti u l-laqgħat l-iskola.

Joanne għandha biża’ kbir li żewġha se jirnexxilu jdawwar lil kulħadd kontriha biex joħdulha t-tfal. Kien għalhekk li ddeċidiet li ddur għal avukat privat minflok tuża ‘legal aid’. L-ispejjeż żdiedu minħabba f’hekk kif ukoll għax kellha tħallas ukoll lill-Qorti għall-‘assessment’ ta’ psikologu mqabbad mill-Qorti. Id-dħul finanzjarju ta’ Joanne tant hu prekarju li l-familja żżerżqet sew filfaqar. Qed ikollha tistrieħ fuq donazzjonijiet ta’ ikel, ħwejjeġ u oġġetti meħtieġa oħra.

Il-karozza antika li għandha mhix ekonomika. Bl-ebda mod ma tista’ tibdilha, għalhekk kull tliet xhur qed ikollha tara kif se ssewwiha għax mingħajrha diffiċli tkampa.

Għal Joanne u wliedha, iż-żurżieqa lejn il-faqar hija tortura, mistħija, qtigħ ta’ qalb, biża’, qsim il-qalb u tbatija mentali kbira.

Sfortunatament din hi ġrajja vera.

Inkitbet minn St Jeanne Antide Foundation (sjafngo@gmail.com). Maħruġ bil-permess ta’ Joanne, li isimha ġie mibdul għal raġunijiet ta’ privatezza.

fsws

24 | Settembru 2018

Ġenituri, anki wara separazzjoni Is-sostenn li joffri s-servizz tal-‘Coparenting’.

J

oseph u Anthea ddeċidew li jisseparaw wara li r-relazzjoni tagħhom ma baqgħetx taħdem. Imma kif se jispjegaw lil uliedhom, Martina u Jacob, li kien se jkollhom kambjamenti kbar f‘ħajjithom?

Joseph u Anthea kien se jkollhom ibigħu d-dar li kienet ir-residenza tagħhom biex ikunu jistgħu jixtru żewġ residenzi differenti u jibdew jgħixu ħajja separata.

Għat-tfal dan kien ifisser li riedu jitilqu mill-ambjent familjari għalihom biex għal xi jiem ikunu ma’ missierhom filwaqt li f’jiem oħra jkunu ma’ ommhom. Bidla bħal din kienet se tkun bidla kbira fil-ħajja tat-tfal, u għalhekk il-ġenituri kienu inkwetati kif se jagħtu din l-aħbar lil uliedhom.

Meta bdew il-proċess ta’ medjazzjoni flimkien mal-avukati tagħhom, ġie rrakkomandat lilhom li jattendu l-korsijiet dwar ‘Coparenting’. Dawn huma korsijiet li jgħinu lill-ġenituri jiksbu ħiliet biex ikunu jafu kif irabbu lil uliedhom wara s-separazzjoni.

F’dawn il-laqgħat Joseph u Anthea ltaqgħu ma’ ġenituri oħrajn li kienu għaddejjin ukoll minn dan il-proċess. Mill-esperjenzi ta’ ġenituri oħra setgħu jifhmu iktar il-perijodu li kienu għaddejjin minnu kemm huma kif ukoll uliedhom, u hekk setgħu jirrispondu aħjar għall-bżonnijiet u l-mistoqsijiet tat-tfal.

Joseph u Anthea kienu għaddejjin minn proċess emozzjonalment imqalleb, li fih ħassew rabja għal xulxin, sens ta’ ħtija, u diżappunt minħabba li ħassew li fallew

fir-relazzjoni tagħhom. Imma bis-saħħa ta’ dawn il-korsijiet sabu l-kapaċità u r-riżorsi biex jaddottaw stili ta’ trobbija kreattivi u li jifilħu għat-taqlib f’ħajjithom, u li uliedhom tant kellhom bżonnhom f’dan il-perijodu.

Il-kors għenhom jagħmlu kuntatti ġodda li minnhom setgħu jsibu sostenn f’dan ilmument. Wara li attendew il-kors, Joseph u Anthea fehmu iktar lilhom infushom. Setgħu wkoll jaħdmu iktar dwar il-weġgħat tagħhom biex b’hekk jiffukaw iktar fuq ir-rwol tagħhom ta’ ġenituri għall-ġid ta’ Martina u Jacob.

Jekk int interessat, tista’ tagħmel kuntatt mas-servizz tal-‘Coparenting’ fuq 22959000 jew fuq l-indirizz elettroniku coparenting@ gov.mt

D ot t. G o df r ey Agi u s S a ħħi t n a

Settembru 2018 | 25

Kif tevita l-mard fit-tfal

F

tit ġimgħat oħra tibda l-iskola, għalhekk xtaqt naqsam magħkom ftit ideat kif ngħinu lit-tfal jimirdu inqas matul is-sena li ġejja.

Niftakru li, bejn wieħed u ieħor, it-tfal jaqbadhom riħ minn sitta sa għaxar darbiet fis-sena. Nafu kemm jitilfu skola minħabba f’hekk, minbarra li jġibu l-mard magħhom id-dar, u jispiċċa jittieħed kulħadd. Allura x’tista’ tagħmel?

1. Ilqa’ mill-bidu. Nafu li s-sistema immunitarja tat-tfal hija anqas minn tal-adulti. Peress li l-iskola jinġabru ħafna tfal flimkien, il-mikrobi jqassmuhom lil xulxin, speċjalment iż-żgħar li jkollhom idejhom imdellkin, ipoġġuhom f’ħalqhom, jimsħu mneħirhom b’idejhom u jilagħbu bilġugarelli ta’ xulxin.

2. Iċċekkja l-karta tat-tilqim tattfal. Jekk għadhom ma ħadux xi tilqima, qis li jeħduha qabel tibda l-iskola. Ħu l-ktieb tat-tilqim għand it-tabib u itolbu parir dwar l-injezzjoni talinfluwenza, għax ħafna mard li kien jeżisti flantik, bħall-ħożba u mard ieħor, anqas għadek tisma’ bihom għax it-tfal li jkunu ħadu t-tilqim kif suppost din ma taqbadhomx. Illum hawn tilqim li ma kienx hawn fl-antik u jevita mard ikrah.

3. Għallimhom kif u meta jaħslu jdejhom. L-idejn għandhom jinħaslu sewwa, quddiem u wara, bejn isswaba’, madwar id-difrejn maqtugħin qosra bis-sapun bir-ragħwa. Iridu jogħrkuhom sew għal xi 20 sekonda u jlaħalħu f’ilma fietel, jixxuttawhom f’xugaman tal-karti u jużaw l-istess xugaman biex jagħlqu l-vit. Dan għandu jsir spiss matul il-ġurnata imma speċjalment wara li jużaw it-‘toilet’, qabel jieklu u jixorbu. Għidilhom ma jmissux l-għajnejn, l-imnieħer jew il-ħalq b’idejn maħmuġin. Jekk ma jkunx hemm fejn taħsel idejk, bħal meta jmorru ħarġa ma’ tal-iskola, it-tfal għandhom jitgħallmu jużaw ‘wipes’ apposta li joħduhom magħhom.

Drawwa tajba ħafna li l-ġenituri jġorru dawn magħhom, u meta jiġbru lit-tfal mill-iskola l-ewwel ħaġa li jagħmlu jimsħulhom idejhom it-tnejn sewwa.

Dawn il-‘wipes’ għandu jkollhom millanqas 60% alkoħol.

4. Jgħattu ħalqhom meta jisogħlu jew jgħattsu.

Jistgħu wkoll jużaw ‘tissue’, li wara jarmuha mill-ewwel u jaħslu jdejhom.

5. Ma jsellfu u ma jissellfu xejn. La l-‘pencil box’ u lanqas il-flixkun tal-ilma.

6. Jorqdu biżżejjed. Biex iżidu l-immunità għandhom jorqdu sigħat biżżejjed, jieklu dieta bilanċjata, jixorbu ħafna ilma u jagħmlu eżerċizzju kuljum.

Lo għ o b • C l au di a C i n i

Settembru 2018 | 27

Tisliba 1

2

A B C D E F G H I J K L M

DxR A÷I Y+V W-T OxZ Q÷I H+O E-B U÷P ZxM N+Y U-N J÷Z

20

4

22 2

N O P Q R S T U V W X Y Z

G-J IxD D+F VxZ L-A X+M RxZ A+X K÷I S-D N+T G÷I C-H

4

5

6 7

8

9

10

11

12

13

14

16

Weqfin 1. Frotta ħelwa u bnina ... ftit jafu li hi wkoll isem ta’ bebbuxu (5) 2. Bla dubju; ċert (4) 4. Barri; gendus (4) 5. Dan darba qala’ l-bieb u ġarru fuq dahru! (5) 6. Fiha jitkebbes it-tabakk (4) 7. Frotta mrammla, dejqa minn fuq u wiesgħa minn isfel (7) 8. Maltempati ta’ qawwa kbira (7) 13. Annimali tad-deżert b’ħotba fuq daharhom (5) 14. Ma tistax toħroġ demm mill- ----. (Qawl: Ħadd ma jista’ jagħmel l-impossibbli.)

15. New Delhi hi l-belt kapitali ta’ dan il-pajjiż (5) 17. Ġesù qal: “Ħalluhom it- ---- żgħar jiġu għandi.” (4) 18. Bihom tigdem u tqatta’ l-ikel (4)

3

15

17

18

19

20

21

Soluzzjoni tax-xahar l-ieħor Mimduda: 1. TOQBA, 3. BTALA, 7. TRUMBUN, 9. ĦSAD, 10. NAZI, 11. SJUF, 12. TAĊĊ, 16. ALLA, 18.

ISSA, 19. INDJANA, 20. BAĦAR, 21. BUBUN. Weqfin: 1. TERĦA, 2. BARD, 4. TMUN, 5. AVVIŻ, 6. SMIN, 7. TALJOLI, 8. NARĊISA, 13. ĦABIB, 14. ĦIJA, 15. KANUN, 17. ANNA, 18. INNU. Rebbieħ/a: G. Cutajar – Buġibba Irbaħ voucher mingħand Alfsons Supermarket, il-Ħamrun. Ibgħat it-tweġiba sal-15 tax-xahar: Flimkien, Tisliba, P.O. Box 1, Il-Furjana

13

Alfakodo A 13 N 3

B 8 O 23

C 1 P 18

D 20 Q 5

E 26 R 24

F 14 S 12

G 7 T 10

H 22 U 17

I 11 V 21

J 16 W 9

K L M 2 19 25 X Y Z 6 4 15

Soluzzjoni tax-xahar l-ieħor

F’din il-logħba, l-ittri mill-A saż-Z għandhom valur numeriku. Ta’ xi wħud diġà jidhru filkolonni tal-lemin. Imla l-kumplament tal-valuri ta’ kull ittra billi tagħmel użu mill-ħjiel li hemm fil-kolonni tan-nofs.

Ibgħat it-tweġiba sal-15 tax-xahar hekk: Flimkien, Alfakodo, P.O. Box 1, Il-Furjana.

Premju biljett għad-dħul fil-MUŻA (Mużew Nazzjonali tal-Arti), Triq il-Merkanti, Valletta.

Rebbieħ/a: A. Micallef – Ħad-Dingli

Nota: GĦ u IE jieħdu kaxxa waħda

Mimdudin 1. Ħaġra tonda u ċatta li tagħlaq il-bokka ta’ bir (5) 3. Fejn tieqaf tal-linja biex jitilgħu u jinżlu n-nies (5) 7. Wiċċ tal-biża’ jew irrabjat jgħidulu: “wiċċ -------” (7) 9. Xlieqa; ħruq fil-ħalq minħabba ikel ħami (4) 10. Kaxxa għall-irmied ... jew għall-voti (4) 11. Mġiba; komportament (4) 12. Rmiġġ; żubrun (4) 16. Mossa; ċaqliqa; taħrika; azzjoni (4) 18. Fihom 52 ġimgħa jew 365 jum (4) 19. Palpiti; qtigħ ta’ nifs (7) 20. Kunjom ex-President ta’ Malta (5) 21. Miżerikordja; kumpassjoni; maħfra (5)

Ħafna nies idumu biex itejbu s-smigħ tagħhom. Jagħmlu ħajjithom aktar diffiċli għalxejn. Jekk m'intix moqdi fis-smiegħ, kellimna.

■ Test b'xejn ■ Noffru l-aqwa teknoloġija, u fuq kollox, servizz eċċezzjonali.

■ Prezzijiet jibdew minn €350.

■ Perijodu ta' prova biex tkun ċert li mort għall-aħjar.

■ Nagħmlu viżti fid-djar ukoll.

■ Matul 21 sena, għinna mijiet ta’ nies, nagħmlu ħilitna miegħek ukoll.

■ Isma’ u gawdi d-diskors, telefon, televiżjoni, radju u mobile.

Għin lilek innifsek u lil ta' madwarek.

Ċempel fuq 21576171 jew ibgħat email fuq info@beacon.com.mt

Tħobb tisma ir-radju jew TV biex tistrieħ ?

■ jintlibsu bħal headband madwar ir-ras ■ Jintużaw minflok headphones ■ ma jkollok xejn ġo widnejk ■ Magħmulin minn materjal komdu ■ Ta’ madwarek ma’ jisimgħu xejn ■ Għandna ukoll bħalhom għal min jiġri jew jgħamel l-isport.

Għin lilek innifsek u lil ta' madwarek.

Ċempel fuq 21576171 jew ibgħat email fuq info@beacon.com.mt

C l au di a C i n i

Settembru 2018 | 29

Dejjem itlob l-għajnuna ta’ xi ħadd adult

Għalina t-tfal

Healthy Burgers

Ingredjenti: 500 gramma kkapuljat ċanga jew tiġieġ, 2 karrotti żgħar (imqaxxra u maħkukin), 2 patatiet żgħar (imqaxxra u maħkukin), basla (imqattgħa rqiqa), 2 mgħaref tursin (imqatta’ rqiq), 2 bajdiet (imħabbtin), 2 mgħaref ketchup tat-tadam.

Metodu: Ġo skutella kbira ħallat flimkien l-ikkapuljat, il-karrotti, il-patata u l-basla. Żid il-bajd, il-ketchup u t-tursin, u ħawwad sew flimkien. Ifforma t-taħlita fi blalen kbar u ċatti.

Sajjar il-bergers fil-forn, u xħin jiħmaru, aqlibhom u sajjarhom min-naħa l-oħra. Jekk tiggosta, tista’ tpoġġi strixxa ġobon fuq kull berger, kif ikunu għadhom sħan. Servi ġo panini, b’insalata u ftit ċips.

Fl-akkwarju

Sib 7 differenzi

Kompetizzjoni bi premju - Kidoku

A

Imla l-vojt kollu b’mod li l-kolonni, il-linji u kull kaxxa ta’ erbgħa jimtlew b’ A, B, Ċ u D, bla ma jkunu ripetuti.

B Ċ D

(1) sħaba żgħira fuq nett fuq ix-xellug (2) mewġa nieqsa fuq ix-xellug (3) wiċċ il-kaxxa wieqfa (4) xagħar fuq għonq ir-raġel li qed jitma’ x-xarks (5) xark nieqsa (6) qasma filblata fuq quddiem xellug (7) mewġa nieqsa taħt id ir-raġel li qed jitma’ x-xarks.

Għodd kemm hemm ħlejjaq tal-baħar minn kull speċi u niżżel in-numru fil-kaxex ta’ isfel.

Ibgħat it-tweġiba flimkien mad-dettalji tiegħek hekk: Flimkien, Kompetizzjoni Tfal, P.O. Box 1, Il-Furjana.

L-ewwel tweġiba tajba li tinfetaħ tirbaħ żewġ kotba għat-tfal mingħand Horizons Rebbieħ/a: M. Saliba – is-Siġġiewi

Tweġiba tax-xahar l-ieħor:

B

A

Ċ

D

Ċ

D

B

A

D

Ċ

A

B

A

B

D

Ċ

F r S t efa n At ta r d Pa r a bb o li

30 | Settembru 2018

Taħbita fuq il-bieb billejl Ksir id-devozzjoni jew fiduċja?

Wieħed minnkom ikollu ħabib li jiġih f’nofs ta’ lejl u jgħidlu, ‘Ħabib, islifni tliet ħobżiet, g ħax ġie għandi wieħed ħabib tiegħi mill-vjaġġ u ma għandix x’nagħtih.’ U l-ieħor iwieġbu minn ġewwa u jgħidlu, ‘Iddejjaqnix; issa l-bieb magħluq, u wliedi qegħdin fis-sodda miegħi; ma nistax inqum nagħtik’ (Lq 11:6-7).

F

’din il-parabbola, Ġesù jgħid li l-persistenza ta’ min jagħmel it-talba twassal biex jingħatalu kulma jeħtieġ.

Hawnhekk, il-Mulej ma kienx qed jagħti ‘crash course’ ta’ kif issir fitt jew fitta fi ftit minuti!

Fl-Orjent, fejn l-ospitalità hi xi ħaġa għażiża, l-ebda semmiegħ ta’ dil-parabbola ma kien jimmaġina sitwazzjoni fejn xi ħadd fil-bżonn ma jsibx l-għajnuna meħtieġa u f’waqtha minn sieħbu. Ġesù semma’ xi skużi li ġab dar-raġel minn soddtu, iżda dawn il-kliem kienu mimlijin umoriżmu għax fil-kultura ta’ dak iż-żmien żgur li nstemgħu fjakki. Altru li ħabib ta’ veru mhux se jġib ruħu hekk! Altru li mhux se jġiegħlek taħseb li se taqlagħlu fwiedu biex jagħtik xi ħaġa!

U wisq anqas Alla, li la hu għażżien u lanqas kollu skużi. Ġesù ried jurina li lanqas l-aktar sitwazzjoni diffiċli jew imbarazzanti ma għandha żżommna milli nduru lejn il-Missier għażiż tagħna. Il-wiċċ sfiq ta’ dak li mar għand sieħbu ma kienx ġej mill-arroganza iżda miċċertezza li sieħbu ma kienx se jħallih fil-bżonn.

Il-Mulej irid li aħna jkollna fiduċja sħiħa fil-fedeltà u t-tjubija tiegħu. Din hi li tfisser li jkollok il-fidi: li tiffoka b’serenità fuq ilkwalitajiet kollhom sbuħija tal-Mulej. Ġesù qal din il-parabbola wara li għallem it-talba tal-Missierna. Din il-parabbola, għalhekk, għandha l-iskop li taċċertana li dak li qed induru lejh f’din it-talba huwa fil-fatt Missier li jieħu ħsieb mhux biss xi ftit minn uliedu mgeddsin miegħu iżda lil kull min jersaq lejh b’fiduċja.

Kemm-il darba naħsbu li lil Alla qed niksrulu d-devozzjoni għax qed nitolbu bla waqfien u qed nippersistu fil-krib tagħna!

Jidher ċar li mhux insistenza bħal din li tnikkitlu qalbu, iżda pjuttost li meta nħabbat fuq il-bieb ta’ qalbu nibqa’ naħseb li ma għandux ħin għalija, li huwa medhi b’affarijiet aktar importanti minn tiegħi, li jekk inħabbat biżżejjed ‘forsi jaqlagħli’ l-grazzja li qed nitolbu. Irrid nitgħallem nitlob mhux qisni xi tallab iżda bħala iben.

Paġna tal-poeżiji Nixtiequ navżaw li minn dan ix-xahar ’il quddiem mhux se jibqa’ jkollna l-paġna tal-poeżiji.

Jiġifieri Awwissu kien l-aħħar xahar li dehret din il-paġna. Għaldaqstant, il-qarrejja huma mitluba ma jibagħtux aktar poeżiji. Il-Bord Editorjali mill-qalb jirringrazzja lil Miriam Ellul li għal dawn l-aħħar 24 ħarġa ħadet ħsieb din il-paġna b’tant kura u dedikazzjoni. Grazzi wkoll lil kull min ikkontribwixxa bil-kitba tiegħu, kif ukoll lil Merlin Publishers Ltd li ġenerożament offrew il-premju kull xahar.

FEELING FREE AT HOME

invest in comfort and safety for yourself or your parents Tel: 2125 2206 Email: info@liftservices.com.mt Website: www.liftservices.com.mt Lifts Services Ltd , Factory A25F Marsa Industrial Park, Marsa, Malta

YOU MAY GET UP TO €5000 BACK WITH GOVERNMENT GRANTS

- salva ħajja ta' tifel jew tifla fil-missjoni .

–

- nhar is-7, 8 u 9 ta’ Settembru 2018 <

FUQ L-ISTAZZJONIJIET KOLLHA TAT-TELEVIŻJONI

>

issalva il-ħajja ta' persuni li jixorbu ilma kkontaminat

issalva ħajja ta' tfal bil-ġuħ, morda u sfruttati fil-missjoni

tgħin fil-formazzjoni ta' qassisin fl-Indja GĦATI ID-DONAZZJONI TIEGĦEK

sms € 4.66 : 50618198 €11.65 : 50619284 telephone €10 : 51602042 €15 : 51702085 €25 : 51802061 €50 : 51902065