ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΡΑΣ Καθηγητής Οφθαλμολογίας, διευθυντής Οφθαλμολογικής Κλινικής Νοσοκομείου «Υγεία», πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Μονάδας Ημερήσιας Νοσηλείας «ΥγείαΟφθαλμός»
«ΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΎΤΤΑΡΑ ΚΑΙ Η ΓΟΝΙΔΙΑΚΉ ΘΕΡΑΠΕΊΑ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΉΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΦΘΑΛΜΏΝ»! παθήσεις των οφθαλμών, ποιες από αυτές τις παθήσεις απειλούν περισσότερο τους Έλληνες, πότε είναι αναγκαία μια χειρουργική επέμβαση, καθώς και σε ποιες θεραπείες έχουν πρόσβαση οι Έλληνες ασθενείς με τους δημόσιους ή τους ιδιωτικούς ασφαλιστικούς φορείς. Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:
Συνέντευξη στον ΑΡΗ ΜΠΕΡΖΟΒΙΤΗ
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΣΠΎΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΡΆΣ είναι ο πρωτοπόρος σύγχρονων χειρουργικών τεχνικών στον τομέα της Οφθαλμολογίας. Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε μας περιγράφει μεταξύ άλλων το ξεκίνημά του και την 50χρονη πορεία του, τις τελευταίες εξελίξεις και τις προβλέψεις του για τη μελλοντική αντιμετώπιση στις
38 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024
— Κύριε Γεωργαρά, θα θέλαμε να μας μιλήσετε λίγο για την πορεία σας, περιγράφοντας και πώς ξεκινήσατε μετά τις σπουδές σας όταν ήρθατε στην Ελλάδα. Πώς ήταν τότε και πώς είναι σήμερα η πορεία σας μετά από 50 χρόνια; Μετά το τέλος της εξειδίκευσης έγινα δεκτός στην Ισπανία από τον διακεκριμένο καθηγητή Barraquer. Εκεί, από καθαρή συγκυρία συνάντησα τον καθηγητή Kelman από την Αμερική, που ήταν ο εφευρέτης όλης της σύγχρονης χειρουργικής για τον καταρράκτη με ενδοφακούς. Ακολούθησε η πρόσκληση να ειδικευθώ σε αυτή τη νέα τεχνική στις Ηνωμένες Πολιτείες και το 1981 εγκαταστάθηκα για ένα χρονικό διάστημα στη Μόσχα για να εξειδικευθώ σε εγχειρήσεις μυωπίας, ειδικές εγχειρήσεις γλαυκώματος και ειδικές μεταμοσχεύσεις από τον ακαδημαϊκό Fyodorov. Αυτές οι δύο επαφές, σε συνδυασμό με την επίδραση που είχε στην
| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ο κ. Σπύρος Γεωργαράς.
| 39
κατεύθυνσή μου ο δάσκαλός μου, φημισμένος χειρουργός οφθαλμίατρος Τριαντάφυλλος Δημητρίου, δημιούργησαν το υπόστρωμα για τη μετέπειτα καριέρα μου, η οποία συνέπεσε με το ξεκίνημα της νεότερης μικροχειρουργικής του οφθαλμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε κάθε μικρό ή μεγάλο βήμα της σταδιοδρομίας μου ακολούθησα ευλαβικά το motto: «Μην κοιτάς τι κάνουν οι άλλοι προκειμένου να προχωρήσεις, προχώρα μπροστά σεβόμενος τους άλλους… Άνοιξε το δρόμο και αν αποτύχεις, ξεκίνα πάλι πιο δυνατά για να πετύχεις αυτά που πιστεύεις». Πάνω σε αυτή τη θεώρηση στήριξα την απόφασή μου, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, να οργανώσω το Ερευνητικό και Θεραπευτικό Ινστιτούτο «Οφθαλμός». Ακόμα και σήμερα θυμάμαι τις οικονομικές δυσκολίες και τις θυσίες της μητέρας μου για να αντέξει οικονομικά το όλο εγχείρημα. Μέσα σε αυτή την εταιρεία ενέταξα μία πλειάδα συνεργατών με υποειδικεύσεις σε όλους τους τομείς της Διαγνωστικής, Θεραπευτικής, Χειρουργικής και Ερευνητικής Οφθαλμολογίας. Δεν κοίταξα δεξιά ή αριστερά για να αντιπαρατεθώ με άλλους, αλλά προσπάθησα να επιτύχω τους σκοπούς μου, ως ανεξάρτητος. Προσπάθησα, επίσης, τις τότε ιδέες μου να τις διασπείρω στους συναδέλ-
40 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024
φους, γιατί πίστευα ότι αυτό θα προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο και θα ανεβάσει το γενικό επίπεδο όλων όσοι ασχολούμαστε με τον οφθαλμό. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας ήταν η ίδρυση το 1984 της μεγαλύτερης επιστημονικής και επαγγελματικής Εταιρείας Χειρουργών Οφθλμιάτρων, της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής, η οποία πέτυχε, στα 40 περίπου χρόνια της λειτουργίας της, σημαντική άνοδο του επιπέδου των χειρουργικών οφθαλμολογικών υπηρεσιών σε όλη την επικράτεια και της οποίας υπήρξα πρόεδρος επί σειρά ετών. Επίσης, είμαι πρόεδρος της Εταιρείας Καταρράκτη και Διαθλαστικής Χειρουργικής Νοτιοανατολικής Ευρώπης, καθώς και εντεταλμένος πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αναγεννητικής Ιατρικής και Βιοτεχνολογίας. Είμαι διευθυντής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Υγεία, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της μονάδας ημερήσιας νοσηλείας «Υγεία-Οφθαλμός», η οποία είναι στελεχωμένη με οφθαλμιάτρους όλων των υποειδικοτήτων της Οφθαλμολογίας και εξοπλισμένη με τα πλέον σύγχρονα διαγνωστικά και χειρουργικά μηχανήματα και λέιζερ για τη διάγνωση και αποκατάσταση των οφθαλμικών παθήσεων. Παράλληλα, δημιούργησα την κλινική μίας ημέρας
| ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
«Οφθαλμός Λέσβου» στο ακριτικό νησί της Λέσβου, μία υπερσύγχρονη οφθαλμολογική κλινική, που διαθέτει τον πιο σύγχρονο εξοπλισμό και όπου πραγματοποιούνται επεμβάσεις που πριν ήταν δυνατές μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθηνών και Θεσσαλονίκης ή του εξωτερικού. Σήμερα είμαι περήφανος διότι το Ινστιτούτο Οφθαλμός είναι μέρος ενός δικτύου που περιλαμβάνει το Νοσοκομείο Υγεία, το Νοσοκομείο Μητέρα, το Metropolitan, το Metropolitan General και τη Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας «Οφθαλμός» και «Οφθαλμός Λέσβου». — Πρόσφατα, χειρουργοί στη Νέα Υόρκη πραγματοποίησαν με επιτυχία μεταμόσχευση ολόκληρου οφθαλμικού βολβού σε ασθενή που είχε χάσει το μάτι του. Αυτό αποτελεί μια επανάσταση στον τομέα της Οφθαλμολογίας. Θα θέλαμε να μας περιγράψετε σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να γίνει μια τέτοια επέμβαση και με ποιες ιατροτεχνολογικές προϋποθέσεις. Οι άνθρωποι που έχουν τυφλότητα έχουν πλέον ελπίδες να δουν; Τέτοιου είδους επεμβάσεις είναι εφικτές να γίνουν στη χώρα μας; Η μεταμόσχευση βολβού πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια μεταμόσχευσης προσώπου. Το μάτι που
μεταμοσχεύθηκε δεν είναι λειτουργικό από απόψεως όρασης γιατί η επιστήμη δεν έχει φτάσει ακόμα το σημείο για τέτοιο επίτευγμα. Προχωρεί όμως στη βελτίωση της όρασης με γονιδιακές θεραπείες και βλαστοκύτταρα, που πιστεύουμε ότι σύντομα θα δώσουν λύση σε μεγάλα προβλήματα των ανθρώπων με μειωμένη όραση. Μεταμοσχεύσεις βολβών μη λειτουργικών πραγματοποιούνται και στη χώρα μας για κοσμητικούς λόγους από 10ετιών. Εκείνο που έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια είναι ότι αυτοί οι τεχνητοί βολβοί είναι δυνατόν να ακολουθούν την κίνηση του φυσιολογικού ματιού, συμπαρασύροντας το πρόθεμα που τοποθετείται για αισθητικούς λόγους σαν ένας χοντρός φακός επαφής. — Τι καινούργιο έχουμε στον τομέα της αντιμετώπισης των οφθαλμικών παθήσεων και τι πρέπει να περιμένουμε στο μέλλον; Έχουμε τελειοποιήσει το λέιζερ για την αντιμετώπιση της μυωπίας, της υπερμετρωπίας, του αστιγματισμού και της πρεσβυωπίας. Οι ενδοφακοί όσον αφορά την επέμβαση καταρράκτη μπορούν πλέον να δώσουν, εκτός από τη διαύγεια της όρασης, και την κατά το δυνατόν απαλλαγή από τα γυαλιά. Υπάρχουν πλέον μηχανήματα για την αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας, ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024 | 41
των παθήσεων της ωχράς κηλίδας, τόσο με νέα φάρμακα όσο και με εφαρμογή νέων θεραπευτικών μεθόδων. Νέες τεχνικές που αφορούν τη μεταμόσχευση κερατοειδούς, καθώς και λιγότερο επεμβατικές αλλά εξίσου αποτελεσματικές επεμβάσεις και lasers για την αντιμετώπιση του γλαυκώματος. — Ποιες είναι οι παθήσεις που απειλούν περισσότερο τα μάτια των Ελλήνων; Υπάρχουν κατηγοριοποιήσεις ανά φύλο και ηλικία; Ο καταρράκτης, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, το γλαύκωμα και οι ωχροπάθειες. — Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου που καθορίζουν αν θα πάθουμε μια οφθαλμική πάθηση; Γονιδιακοί παράγοντες (κληρονομικότης), αγγειοπάθειες (υπέρταση, διαβήτης), παχυσαρκία, κάπνισμα. — Μπορούν η διατροφή ή κάποια φάρμακα να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά μια οφθαλμική πάθηση; Βεβαίως. Αντιοξειδωτικά (βιταμίνες) στις μεγαλύτερες ηλικίες επιδρούν θετικά στον αμφιβληστροειδή. Επίσης, αρκετά φάρμακα που δίδονται για συστημικές νόσους μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τον αμφιβλη-
στροειδή, π.χ. η κορτιζόνη. — Οι παθήσεις της ωχράς κηλίδας σήμερα επηρεάζουν περισσότερους από 50 χιλιάδες ασθενείς στη χώρα μας. Πώς μπορούμε να προλάβουμε τη συγκεκριμένη πάθηση και ποιες καινοτόμες θεραπείες φαρμακευτικές ή επεμβατικές έχουμε για να αντιμετωπίσουμε και να καθυστερήσουμε την εξέλιξή της; Οι παθήσεις της ωχράς αφορούν το 35% των ατόμων άνω των 60 ετών. Η αποφυγή του καπνίσματος, καθώς και η τακτική παρακολούθηση με ειδικά μηχανήματα της κατάστασης της ωχράς κηλίδας βοηθούν στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της συγκεκριμένης πάθησης. Όσον αφορά στις θεραπείες, υπάρχουν πλέον στη φαρέτρα των οφθαλμιάτρων ειδικά φάρμακα, που αφορούν τόσο στην υγρή όσο και στην ξηρή μορφή. Στη χώρα μας έχουν πλέον γίνει ρουτίνα και επεμβάσεις που αφορούν την περιοχή της ωχράς κηλίδας. Στο μέλλον βέβαια η αντιμετώπιση εστιάζεται στις έρευνες για τη δημιουργία καινούργιας ωχράς με τη βοήθεια βλαστοκυττάρων, αλλά και στη γονιδιακή θεραπεία. — Ποιες είναι οι εξελίξεις στις θεραπείες με λέιζερ;
ΣΠΎΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΡΆΣ Ο καθηγητής Σπύρος Γεωργαράς έχει ειδικευθεί στο πρόσθιο τμήμα του οφθαλμού. Είναι ο πρώτος χειρουργός στην Ευρώπη που εφάρμοσε τις επεμβάσεις για τη διόρθωση της μυωπίας και ένας από τους πρωτοπόρους παγκοσμίως στις επεμβάσεις καταρράκτη με φακοθρυψία και ένθεση ενδοφθαλμίων φακών. Είναι ο πρώτος στην Ελλάδα που χειρούργησε υπερμετρωπία και υψηλή μυωπία με ενδοφακούς, καθώς και πρεσβυωπία. Eίναι διευθυντής της Οφθαλμολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγεία» στην Αθήνα. Το 1985 ίδρυσε το Eρευνητικό και Θεραπευτικό Ινστιτούτο «ΟΦΘΑΛΜΟΣ», από τα μεγαλύτερα οφθαλμολογικά κέντρα της Ελλάδας, του οποίου είναι πρόεδρος και γενικός διευθυντής. Το 1984 ίδρυσε ως πρώτο ιδρυτικό μέλος την επιστημονική Ελληνική Εταιρεία Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής με μέλη οφθαλμιάτρους εξειδικευμένους στον καταρράκτη, στη διαθλαστική χειρουργική (διόρθωση μυωπίας - υπερμετρωπίας - αστιγματισμού - πρεσβυωπίας) και στις μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς. Διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρείας έως το 2003. Το 1992 ίδρυσε τη Μικροχειρουργική Οφθαλμολογική Κλινική Ημερήσιας Νοσηλείας (ΟΜΗΝ) «Υγεία-Οφθαλμός». Το 2006 ίδρυσε την Εταιρεία Καταρράκτη και Διαθλαστικής Χειρουργικής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της οποίας διετέλεσε πρόεδρος. Το 2010 ίδρυσε ως πρώτο ιδρυτικό μέλος το επιστημονικό σωματείο Ελληνική Εταιρεία Αναγεννητικής Ιατρικής, Αντιγήρανσης και Βιοτεχνολογίας, του οποίου διετέλεσε πρόεδρος. Σκοπός του Σωματείου είναι η ανάπτυξη και προώθηση της έρευνας στο πεδίο της Αναγεννητικής Ιατρικής με τη χρήση βλαστοκυττάρων και αυξητικών παραγόντων, για την αναγέννηση των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων του ανθρωπίνου σώματος. Το 2020 ίδρυσε την οφθαλμοχειρουργική κλινική ΟΜΗΝ «Οφθαλμός Λέσβου», στη Λέσβο. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Κερατοειδούς και Μεταμοσχεύσεων. Μέχρι σήμερα είναι ο μόνος Έλληνας οφθαλμίατρος μεταξύ των Μελών του International Intraocular
42 | ΙΑΝΟΥΆΡΙΟΣ 2024