op met uw huisarts. Als de eikenproces-
verantwoordelijk voor de bestrijding.
sierups in uw woonomgeving voorkomt
Wij raden u echter sterk af om de rup-
probeer te voorkomen dat brandharen
sen zelf te bestrijden. Neem hiervoor
of nesten de woning binnenwaaien.
contact op met uw gemeente. Mocht
Houd zandbakken zoveel mogelijk
de gemeente hier niet aan mee willen
gesloten en laat geen speelgoed buiten
werken, dan kunt u zelf een deskundig
liggen. Houd er rekening mee dat op
bedrijf inschakelen. Mogelijk kan de
plaatsen waar eikenprocessierupsen
gemeente u helpen aan adressen.
Bureau Gezondheid, Milieu & Veiligheid GGD’en Brabant / Zeeland
Colofon
Bureau Gezondheid, Milieu & Veiligheid GGD’en Brabant / Zeeland
geruime tijd (6-8 jaar) voor ongemak
Meer informatie?
kunnen zorgen.
Voor meer informatie over gezond-
Uitgave: Bureau Gezondheid, Milieu & Veiligheid GGD’en Brabant/Zeeland
heidseffecten kunt u terecht bij Bureau
Druk:
Bestrijding
Gezondheid, Milieu & Veiligheid van de
Oplage: 4.000
Gemeente, provincie of Rijkswaterstaat
GGD’en Brabant/Zeeland. U kunt ook
zijn verantwoordelijk voor het beheer-
kijken op www.ggd-bureaugmv.nl.
Foto voorpagina: Leen Moraal, Alterra Wageningen UR
sen en bestrijden van de eikenproces-
Voor informatie over bestrijding en
Foto binnenzijde eikenprocessierups: Maarten Crezée,
sierups op bomen in hun beheer. Op
aanpak van de overlast kunt u contact
Plagen Preventie Dienst
plaatsen waar veel ongemak van de
opnemen met uw gemeente.
Foto binnenzijde spinselmot: Leen Moraal, Alterra Wage-
brandharen is, probeert men de plaag
Op www.natuurkalender.nl kunt u zien
ningen UR
op een milieuvriendelijke manier zo
waar de eikenprocessierups is waarge-
vroeg mogelijk te bestrijden. Dit kan
nomen. Ook kunt u hier zelf waarne-
Deze informatie is tot stand gekomen in samenwerking
door middel van het wegbranden en/
mingen doorgeven.
met het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en
of opzuigen van rupsen en nesten
Zie ook
Milieu), diverse organisaties en beroepsgroepen. Aan de
of door vroegtijdige bespuiting met
www.minlnv.nl/eikenprocessierups.
inhoud van deze informatie kunnen geen rechten worden
biologische middelen. Men kan ook al-
Graphiset, Uden
ontleend.
leen waarschuwen, een gebied tijdelijk afsluiten of helemaal niets doen.
Bureau Gezondheid, Milieu & Veiligheid
Natuurlijke vijanden van de rups zijn
Postbus 3166
de sluipwesp en de sluipvlieg. Heeft
5203 DD ‘s-Hertogenbosch
u op uw eigen perceel te maken met
T 0900 3 68 68 68
besmette eikenbomen, dan bent u zelf
E milieu@ggd-bureaugmv.nl
Eikenprocessierups
aanwezig waren de brandharen nog
Eikenprocessierups
Klachten door brandharen
ontstekingen van het slijmvlies van de
Er zijn vooral risico’s voor de gezond-
neus, keel en luchtwegen. Soms blijkt
Voorkom klachten en houd rekening met brandharen van eikenpro-
heid in de periode dat de eikenproces-
dat mensen een echte allergische reac-
cessierupsen. Laat rupsen met rust en vermijd contact met nesten
sierupsen brandharen krijgen (half
tie ontwikkeld hebben, zodat klachten
mei-juni) en bij verdere verspreiding
veel sneller kunnen optreden. Ook
van deze brandharen uit lege nesten
dieren, met name honden en paarden
(juli-september). Er hoeft geen recht-
kunnen klachten krijgen wanneer ze in
streeks contact met de rups te zijn om
contact komen met de brandharen.
en spinsels.
Eikenprocessierups
aantal vervellingsstadia zijn ze in juli
klachten te krijgen. De brandharen
Op een groot aantal eikenbomen in
volgroeid. Na de derde vervelling krij-
kunnen ook door de wind meegevoerd
Hoe voorkomt u ongemak?
Zuid- en Midden-Nederland kan men in
gen de rupsen brandharen. Dit is tussen
worden waardoor ze op de huid of in
Vermijd elk contact met de rupsen en
de maanden mei, juni en juli behaarde
half mei en eind juni. In juli verpoppen
Eikenprocessierups of spinselmot?
die hoofdzakelijk op eikenbomen
de kleding terecht komen. De brand-
resten ervan, zoals met vrijgekomen
rupsen aantreffen. Deze rupsen gaan
de rupsen zich tot een onopvallende
Regelmatig verwarren mensen de
zit), en met een dicht wit zijdespinsel
haren (± 700.000 per rups) dringen met
brandharen en lege nesten. Zorg bij
‘s nachts groepsgewijs - in processie -
grijze nachtvlinder. De vrouwtjes leg-
eikenprocessierups met de spinselmot.
inkapselen. Spinselmotten hebben geen
hun weerhaakjes bij aanraking gemak-
een bezoek aan een (natuur-)gebied
op zoek naar voedsel (eikenbladeren);
gen daarna hun eitjes, waaruit volgend
Spinsel-motten zijn rupsen die ver-
brandharen en zijn niet hinderlijk voor
kelijk in de huid, ogen en luchtwegen.
met eikenprocessierupsen voor goede
vandaar de naam eikenprocessierups.
jaar weer jonge rupsen komen.
schillende soorten bomen en struiken
de mens.
Wat er dan gebeurt lijkt op een aller-
bedekking van de hals, armen en benen
gische reactie. De reacties kunnen van
en ga niet op de grond zitten. Waar-
Na contact met de microscopisch kleine,
kaalvreten (i.t.t. de eikenprocessierups
pijlvormige brand-haren van deze rups
Hoe kun je zien dat er eikenpro-
persoon tot persoon sterk verschillen.
schuw kinderen voor het gevaar van de
kunnen klachten ontstaan zoals jeuk,
cessierupsen in een eikenboom
Bij iemand die vaker met de brandha-
rups. Kies wanneer het mogelijk is voor
huiduitslag, irritatie aan de ogen of aan
zitten?
ren in contact komt, kunnen de reacties
een andere route waar geen besmette
de luchtwegen. Deze folder beschrijft
Eikenbomen met eikenprocessierupsen
veel sterker zijn.
bomen staan.
hoe u de eikenprocessierups kunt her-
zijn te herkennen aan de specifieke nes-
kennen en hoe u het ongemak na con-
ten op de stammen of dikkere takken:
De huidirritaties die binnen acht uur
Ga na aanraking van de rupsen of ha-
Perioden van overlast van de brandharen van de eikenprocessierups Periode
Ontwikkelingsstadium rups
Mate van ongemak
Tot half april
ei-stadium
beperkt ongemak
optreden, zijn rood en pijnlijk (huiduit-
ren niet krabben of wrijven, maar was
met brandharen en uitwerpselen. Van-
Half april tot half mei
jonge rupsen
beperkt ongemak
slag). Ze gaan gepaard met hevige jeuk,
of spoel de huid of ogen goed met wa-
Van rups naar vlinder
uit hun nesten gaan de rupsen ’s nachts
Half mei tot eind juni
die tot twee weken kan aanhouden. Als
ter. Was zonodig ook kleren (liefst op
in processie op zoek naar voedsel in de
volgroeide rupsen (brandharen, 3e - 6e larvale stadium)
veel ongemak
De eikenprocessierups is de larve van
de brandharen in de ogen komen, kan
60 °C). Klachten verdwijnen in het alge-
een nachtvlinder die haar eitjes legt
toppen van de boom. Grote groepen
ongemak
binnen enkele uren een rode, pijnlijke
meen binnen twee weken. Een zachte
processierupsen kunnen een boom vol-
Half juni tot eind augustus
pop-stadium (nesten + haren)
in de toppen van eikenbomen. Daar
en jeukende zwelling en irritatie op-
crème met bijvoorbeeld menthol of een
overwinteren ze. Eind april, begin mei
ledig kaalvreten.
Juli tot september
vlinder (nesten + haren)
treden. Inademing van de brandharen
gel van Aloe Vera kan verlichting ge-
kan leiden tot irritaties (slikklachten) en
ven. Neem bij ernstige klachten contact
tact met de brandharen kunt beperken.
komen de rupsen uit de eitjes. Na een
dichte spinsels van vervellingshuidjes,
ongemak