8 minute read
Dossier Groenpool Aalst
from CHIPKA mei 2021
by Stad Aalst
DOSSIER
Osbroek-Gerstjens, de Wellemeersen, het Somergem- en Kluizenbos… stuk voor stuk zijn het heerlijke stukjes natuur in de zuidelijke gordel van Aalst, groene oases in een versnipperd en dichtbevolkt landschap. Maar wat als we die natuurgebieden met mekaar zouden verbinden via groene corridors, waardoor je vlot van het ene natuurgebied naar het andere kunt wandelen of fietsen? Dan krijg je een ‘groenpool’ van 800 ha. Maak kennis met Groenpool Aalst.
DOSSIER
Maar liefst 23% van het grondgebied van Aalst is verhard, dat is veel in vergelijking met het Vlaamse gemiddelde (14%). Het hoe dus niet te verrassen dat onze natuurgebieden onder druk staan. Bovendien worden ze in coronatijden onder de voet gelopen door talloze wandelaars en fietsers, op zoek naar gezonde buitenlucht. Via Groenpool Aalst wil de stad extra ademruimte scheppen voor mens en dier én inspelen op de klimaatverandering. Vandaag tellen we in Aalst 5 hittegolfdagen per jaar, maar wetenschappers voorspellen dat dit tegen het jaar 2100 zal oplopen tot 53. Dan is een groene, verkoelende bu er zeker geen overbodige luxe.
Het heuvellint verbindt
Ontwerpbureau OMGEVING en adviesbureau Hesselteer tekenden de ambitieuze plannen van Groenpool Aalst uit. Voor de realisatie ervan gaat de stad onder meer in zee met Regionaal Landschap Schelde Durme (RLSD). Groenpool Aalst strekt zich uit over 800 ha ten zuidoosten van Aalst, tot aan het station van Liedekerke en maakt deel uit van het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos. Het ‘heuvellint’, een denkbeeldige rode draad doorheen Groenpool Aalst, rijgt de verschillende natuurgebieden aan mekaar. Een idee van dat heuvellint krijg je op pagina 28-29.
Recreatie met respect voor natuur
Waar mogelijk, loopt het heuvellint langs bestaande fiets- en wandelwegen. Op andere plaatsen worden nieuwe paden aangelegd of toegankelijk(er) gemaakt. Via verschillende toegangspoorten aan fiets- en wandelknooppunten kun je het hele gebied verkennen. Je vindt er fietsenstallingen, sanitaire voorzieningen en infozuilen en ook horeca is nooit veraf. Vanuit toeristisch oogpunt krijg je in Groenpool Aalst ook een kijk op een rijk verleden met waardevolle kasteeldomeinen, abdijkouters, hopteelt, historische zandsteenontginning en zoveel meer.
Op het jaagpad langsheen de Dender kan een nieuwe toegangspoort gemaakt worden voor De Gerstjens.
Dieren op stap
Natuurlijk is Groenpool Aalst niet enkel op de mens gericht. In de eerste plaats is dit goed nieuws voor de biodiversiteit. Om migratie van planten en dieren tussen de verschillende natuurgebieden makkelijker te maken, wordt werk gemaakt van bebossing en aanleg en beheer van ecologisch waardevolle landschapselementen zoals houtkanten en hagen, bloemrijke bermen en akkerranden, poelen en boomgaarden. Die uitwisseling met andere natuurgebieden is nodig om planten en dieren genetisch gezond te houden.
Ecoducten
Ook de aanleg van ecoducten moet daarbij helpen. Hiermee kunnen dieren op een veilige manier drukke verkeersaders oversteken. Zo zijn er plannen voor een faunatunnel onder de Brusselbaan, ter hoogte van de ‘Boekhoutberg’, op de grens met Hekelgem. De stad voert ook gesprekken met Agentschap Wegen en Verkeer om de brug van Ten Bos over de E40 in te richten als ecologische oversteekplaats. De brug staat op het punt om gesloopt te worden, maar zou een tweede leven kunnen krijgen als ecoduct.
Het ecoduct maakt deel uit van het 25-puntenplan ‘ecologie’. Wie het hele rapport over Groenpool Aalst wil doornemen, kan terecht op www.aalst.be.
Bestaande toestand
De Rerum Novarumstraat in Erembodegem is een mooi voorbeeld van een straat die fel vergroend kan worden.
Toekomstbeeld
Jeroen en Jens, behoeders van Groenpool Aalst.
DOSSIER
De visie en het actieplan voor Groenpool Aalst zitten vervat in een lijvig eindrapport van 94 pagina’s. CHIPKA gaat er dieper op in met twee deskundigen. Jeroen Bral werkt voor het Regionaal Landschap Schelde-Durme (RLSD) als coördinator voor het project Landschap van Erembald tot Kravaalbos, waarvan Groenpool Aalst een belangrijk deelproject is. Jens De Bruycker volgt het project nauwgezet op vanuit het team Natuur en duurzaamheid van de stad. We spreken met hen af in Ten Bos in Erembodegem, een plek waar de eerste realisaties van Groenpool Aalst vorm krijgen.
“Eind 2019 startten we hier met de aanplanting van een geboortebos”, vertelt Jens. “We plantten zomereiken, linden, elzen, beuken… Het is een jaarlijkse activiteit die in de smaak valt, veel mensen vragen er naar. Door corona moesten we ons event dit jaar verplaatsen naar het najaar.
Wat is de volgende stap in de realisatie van Groenpool Aalst?
Jens: “De stad kreeg 75% subsidie vanuit Vlaanderen om gronden aan te kopen en te bebossen. Op Ten Bos kocht de stad 17 percelen aan. Van hieruit willen we het zuidelijke gebied van Aalst nog verder ontwikkelen. Zo plannen we hier onder andere de bouw van een uitkijktoren, van waarop je de wijde omgeving zal kunnen bewonderen. We betrekken alle eigenaars van gronden in de omgeving. Eigenaars die niet willen verkopen, trachten we ertoe aan te zetten om hun percelen te bebossen. Met onteigeningen gaan we natuurlijk niet beginnen.” Jeroen: “Wie geïnteresseerd is om te verkopen aan de stad kan contact opnemen met ons via jeroen@rlsd.be, ook voor gebieden die buiten Groenpool Aalst gelegen zijn. We willen ook groen creëren en versterken tussen de natuurgebieden. Zo kunnen we via het heuvellint verschillende gebieden met mekaar verbinden. Denk als voorbeeld buiten Groenpool Aalst aan de Leirekensroute. Dit groene fietslint is een belangrijke natuurverbinding richting Kravaalbos en Buggenhoutbos.” Jens: “Daarnaast maken we werk van extra toegangspoorten, zo zit een betere toegang tot de Gerstjens vanop het jaagpad in de pijplijn. Sommige bestaande paden zijn nu te smal, of niet toegankelijk voor fietsers, dat bekijken we allemaal in detail.” Jeroen: “De Abdij van A ligem is ook een mooi voorbeeld van een grote toegangspoort: er is parkeerplaats, een fietsenstalling, horeca, sanitaire voorzieningen, we kunnen er folders ter beschikking stellen... Zoiets moet op de Electrabelsite aan het stadspark ook mogelijk worden.”
Op Ten Bos in Erembodegem zou een uitkijktoren komen die een panorama over de hele regio zou bieden.
Hoe zorgen jullie voor evenwicht tussen natuurontwikkeling en recreatie?
Jens: “We zien er op toe dat recreatie buiten de meest kwetsbare gebieden gebeurt. In het Europees beschermde Osbroek
In Ten Bos is het heerlijk verpozen vlakbij het geboortebos.
liggen de wandel- en looppistes ook langs de rand van het bos en niet in het centrale, natte gebied. Dat voorbeeld gaan we op grotere schaal toepassen.” Jeroen: “Corona hee bewezen dat er nood is aan extra recreatiegebied. In het Kravaalbos bijvoorbeeld zijn de paadjes letterlijk platgetreden. Daar lijdt de voorjaarsflora onder.”
Het weinige groen moet ook gedeeld worden met andere belanghebbenden zoals landbouw en jacht. Hoe verzoenen jullie dat?
Jens: “We betrokken landbouwers bij de opmaak van het plan. Aangezien de Groenpool niet in HAG (herbestemd agrarisch gebied) ligt, zien we hier meer ruimte voor natuurinclusieve landbouw. De ligging, grenzend aan het stedelijk gebied, biedt opportuniteiten voor stadsnabije landbouw met een rechtstreekse verkoop van de producten. Ook de WBE’s (wildbeheers- eenheden) zijn betrokken.”
Bebossing is nodig, maar ook open ruimte is schaars. Hoe rijmen jullie dat in Groenpool Aalst?
Jens: “Lokale besturen en natuurverenigingen voelen veel druk om te bebossen. Minister Demir wil 4 000 hectare nieuw bos tegen 2024. Meer bos kunnen we natuurlijk alleen maar toejuichen. Maar andere habitats zoals natte meersen en historische graslanden zijn ook waardevol en mogen niet worden bebost. Een voorbeeld daarvan is natuurreservaat Honegem, met zijn natte weilanden en turfputten. We baseren ons op een aantal criteria om te bebossen zoals historische kaarten en bekijken of we bos kunnen doen aansluiten op bestaand bos. Op basis daarvan maakten we een kleurenkaart, waarop we markeren welke zones minder of meer geschikt zijn om te bebossen.”
Welke bomen komen in aanmerking voor aanplanting?
Jens: “De boomsoortkeuze is afhankelijk van bodem, vochtigheid en helling. We
DOSSIER
houden rekening met de klimaatverandering en met de daarmee gepaard gaande extremere weersomstandigheden. We kiezen voor inheemse bomen en plantgoed dat langer bestand is tegen droogte en hitte, zoals tamme kastanjes. Beuken hebben het dan weer moeilijker met droogte.”
Ook voor dieren komen er ingrepen in het landschap. Ecoducten zien er veelbelovend uit.
Jeroen: “In Nederland zetten ze al 20 jaar in op zulke passages en oversteekplaatsen. Daar is de das bijvoorbeeld opnieuw een algemeen voorkomende soort. De belangrijkste doodsoorzaak van de dieren is het verkeer.” Jens: “Er zijn alvast plannen om een ecotunnel te voorzien bij de heraanleg van de Brusselbaan, op de grens van Erembodegem met Hekelgem. Als we zoiets kunnen meenemen in de totaalprijs van de wegeniswerken, is dat maar een beperkte meerkost. Ook zitten we samen met Agentschap Wegen en Verkeer om de brug over de autostrade om te vormen tot oversteekplaats voor dieren, wandelaars en fietsers. De brug wordt anders toch gesloopt. In Nevele is dat al gelukt met een brug over de E40.”
Als we uitzoomen, kan Groenpool Aalst dan aansluiten op een andere Groenpool?
Jeroen: “Er zijn voorbeelden van plaatsen waar een Groenpool mooi geslaagd is, zoals in Oostende en Gent, maar dichterbij wordt ook in Asse aan een Groenpool gewerkt, onder de naam ‘Groene Rand Asse’. Met het strategisch project Landschap van Erembald tot Kravaalbos trachten we de waardevolle natuurkernen in het projectgebied met mekaar te verbinden. Daar liggen zeker mogelijkheden.”
De huidige brug over de autosnelweg aan Ten Bos zou een tweede leven kunnen krijgen als ecoduct, zoals op onderstaand beeld.
