jardins de plaisir

Waar zijn onze ‘Jardins de plaisir’ gebleven?

Waar vind je ze nog, de ‘Jardins de plaisir’ van weleer? Ze lokten ooit menig Hasselaar op een zondagnamiddag naar de exclusieve ‘buitelingen’ (gebied buiten de stadswallen) – exclusief, want alleen de elite mocht toen buiten de stadsomwalling een tuin aanleggen. Het idee van dergelijke tuinen kwam uit Engeland, waar gegoede burgers al sinds de 17de eeuw een ‘pleasure garden’ aanlegden. In hun tuinen met exotische bomen, planten, struiken en bloemen, afgewisseld met paadjes, loofgang en schaduwrijke hoekjes, was het aangenaam vertoeven bij een fontein of onder een prieel. Onttrokken aan de blik van passanten namen ze er hun maaltijd of hun ‘afternoon tea’ in open lucht. De ‘pleasure gardens’ overleefden door ze open te stellen voor het gewone volk. Dit gebruik waaide over naar Hasselt in de loop van de 19de eeuw. Velden brachten nog weinig op en werden opgekocht door de Hasseltse bourgeoisie. Deze rijkere Hasselaren creëerden er hun persoonlijke ‘jardins de plaisir’. Het werd hun vakantieverblijf waar ze de zomers doorbrachten, bij elkaar op bezoek gingen en zich vermaakten met kegelspelen, boogschieten en zelfs tennis. Slimme boeren investeerden niet langer meer in veldgewassen en schakelden over op het kweken van exotische bomen en planten. Eén van hen, kapitein Henry, boerenzoon in hart en nieren en gehuwd met de dochter van bakker Nysten, zorgde ervoor dat in de loop van de 19de eeuw zijn boomkwekerij aan de Alverberg naam

maakte. Hij kon rekenen op een groot cliënteel en leverde zeker niet alleen aan de lusthoven in onze wijk. Een vaste klant van Henry was ontegensprekelijk zijn buurman aan de Kuringerbaan, Engelbert Meugens. Die liet een lusttuin aanleggen met twee houten optrekjes en nodigde er vrienden uit. Later verkocht zijn zoon de tuin aan de stadsschepen Johannes Franciscus Vinckenbosch. Deze verving de optrekjes door een neoclassicistisch woonhuis. Met het omringende park en het aangrenzende koetshuis kreeg de woning helemaal de uitstraling van een Engels landhuis zoals we zien op de litho van Charles-Joseph Hoolans. Ook op het Windmolenveld, ter hoogte van de Stokerijstraat, werden ‘Jardins de plaisir’ aangelegd. Al slenterend langs de ‘aa Bân’ (de oude volksnaam voor de Oude Kuringerbaan) bewonderde menig Hasselaar de wisselende kleurenpracht van exotische planten en bomen en genoot van hun kleuren, vormen en geuren. Ter hoogte van Crutzen lag het laatste Hasseltse café aan de Kuringerbaan. Hier genoten de wandelaars van een koele pint of tasje koffie, terwijl hun kinderen zich in de tuin uitleefden met hun hoepels. Deze tuin trok ook heel wat boogschuttersgilden aan die er hun wedstrijden hielden. Brouwer Rutten, de nieuwe eigenaar van het Engels landhuis, schoot dikwijls de hoofdvogel af tijdens deze wedstrijden. De voortdurende opdeling van de gronden in steeds kleinere percelen werkte helaas de verdwijning van de lusttuinen rondom het centrum in de hand. Ook in onze wijk krompen ze tot kleine groene zones. Van de lusttuin op het Windmolenveld rest ons alleen nog het Romboutspark. De oorspronkelijke paadjes en exotische beplanting hebben de tijd helaas niet overleefd. De verwilderde lusttuin van brouwer Rutten had meer geluk. Toen Jacques Colemont de vervallen villa aan de Oude Luikerbaan aankocht (zie het lentenummer van 2022) vreesden omwonenden dat het speelterrein van hun kinderen opnieuw privégrond zou worden. De stad loste het conflict op door een deel van de tuin als speelterrein aan te kopen (het parkje tussen de Parklaan en de Oude Kuringerbaan). Verschillende exotische aanplantingen getuigen nog altijd van het eens zo rijke verleden van onze ‘jardins de plaisir’. De opeenvolgende bewoners van villa Cornu zorgden ook altijd voor goed onderhoud van hun lusttuin. Zo kunnen we elk jaar opnieuw genieten van de prachtige herfstkleuren van de oude ginkgo biloba. Laten we hopen dat deze zeldzame groene long, na de verkoop van de villa en bijhorende tuin, gespaard mag blijven van de om zich heen grijpende grijze overwoekering in onze wijk.