Familienamen in Lommel

WHAT’S IN A NAME?

Iedereen heeft een familienaam. Al die familienamen hebben bovendien een betekenis. Of het nu gaat om familienamen die in Lommel al eeuwen voorkomen of namen die hier nog niet zo lang te horen of te lezen zijn.

Onze naamgeving heeft in de loop der jaren een hele evolutie doorstaan. Hiervoor klopten we aan bij de Lommelse naamkundige en leraar op rust Vic Mennen.

Vic: “Onze Germaanse voorouders kenden destijds een éénnamensysteem. Toen in de late Middeleeuwen door de bevolkingsaangroei de benoeming met de (voor)naam niet meer volstond, kwam er - eerst in de steden en later op het platteland - het gebruik van een toenaam. Een beschrijvend of onderscheidend element. Deze losse, beschrijvende toenaam zou in de loop der eeuwen een vast en erfelijk bestanddeel worden.”

Wanneer werden die officiële namen verplicht?

“De toenamen vormden de basis van de officiële familienamen. Eerst in Vlaanderen en later in Nederland, waarvan het gebruik verplicht werd door de Code Napoleon, het Franse wetboek met betrekking tot burgerlijk recht. Toen werden ze door de gemeentelijke ambtenaar opgetekend in het register van de burgerlijke stand.”

Kan je van die oorspronkelijke toenamen voorbeelden geven die nog in Lommel voorkomen?

“Voor die toevoeging maakte men bijvoorbeeld gebruik van de afkomst. Dat is een patroniem. De zoon van Jan werd Jansen. Zo heb je ook Peeters en Willems. Een andere mogelijkheid was het beroep. Zo heb je in Lommel nog veel Timmermansen. Of Beckers, dat is afgeleid van ‘bakker’. Ook de herkomst speelde een rol. Dat is een toponiem. Zo is Flemings afgeleid van (de) Vlaminck en dat komt van de volksnaam Vlaming, de oorspronkelijke bewoners aan de kust. Bijzonder populair hier is Vandenberk of Van Den Berk, afgeleid van een plaats waar veel berken groeiden. Nog een aanvulling was een opvallende fysieke of psychische eigenschap. Denk aan Dewit of Swerts, afkomstig van ‘zwart’, iemand met opvallend zwart haar.”

Houdt dit ook verband met de bijnamen die in Lommel veel voorkwamen en die je soms nog hoort?

“Je moet dit meer plaatsen in het dialect dat in onze kleine en gesloten dorpsgemeenschappen onlosmakelijk met de namen verbonden was. De fantasie en humor van de volksmens zorgden voor een informele naamgeving die in schril contrast stond met de officiële namen. Je had ook bijnamen die naar een beroep verwezen, denk aan De Plekker, Jan Leguum of Jan Soep. Of waar ze woonden. Zoals de Sas. Dat was iemand die aan het Saske (Saskensdreef) in de Kolonie woonde. Of denk aan ‘Nummer Een’, dat was Jef Jansen die in het eerste van twintig staatsboerderijen woonde.”

Heb jij een bijzonder verhaal dat verband houdt met je familienaam? Laat het zeker weten aan communicatie@lommel.be

Van Lommel in Lommel

De lijst met familienamen in Lommel toont aan dat er in Lommel niet zoveel mensen wonen met de familienaam ‘Van Lommel’. Zes om precies te zijn. Opvallend is dat die naam wel veel voorkomt in naburige Kempische gemeenten. “Op zich is dat niet onlogisch”, zegt Vic Mennen, “want de naam is een toponiem dat ontstond door mensen die vanuit Lommel naar een andere gemeente zijn verhuisd.”

Wil je weten hoe het zit met de verspreiding van jouw familienaam in België? Kijk dan op www.familienaam.be, een bijzonder knap project van Ann Marynissen en Paul Bijnens.

35.000

Begin augustus had Lommel 34.928 inwoners. Inderdaad, bijna 35.000! Die grote groep van Lommelaren is samengesteld uit maar liefst 7471 verschillende familienamen.

Wil je weten hoeveel mensen er met jouw familienaam in Lommel wonen? Neem een kijkje op www.lommel.be/familienaam voor de volledige lijst.