EMC bilten broj 9 by Association of Citizen "Stakleno zvono"

Environmental Management Center Serbia

broj 9 ● februar - mart 2013. godine

Jovan Pavlović, direktor Centra za upravljanje životnom sredinom u Srbiji i direktor kancelarije u Srbiji Regionalnog centra za životnu sredinu za Centralnu i Istočnu Evropu (REC)

UPRAVLJANJE ŽIVOTNOM SREDINOM

STUDIJSKA POSETA MAĐARSKOJ I UPOZNAVANJE SA EU PRAKSOM U OBLASTI IZVEŠTAVANJA

EMC TIM U POSETI KLIJENTIMA PARTNERIMA NA PROJEKTU

Klijenti - partneri Centra: JAVNO KOMUNALNO PREDUZEĆE „BEOGRADSKE ELEKTRANE” TIGAR A.D. PIROT

februar - mart - 2013. godine

Osnivanjem EMC kancelarije i izradom softverske aplikacije sa primenjenim modelima praćenja ostvareni ciljevi projekta

UPRAVLJANJE ŽIVOTNOM SREDINOM

Nakon formalnog kraja projekta, kancelarija EMC će nastaviti da postoji i uspešno servisirati sve zahteve i potrebe zainteresovanih strana

Razgovor vodio:

Damir Oravec

Jovan Pavlović, direktor Centra za upravljanje životnom sredinom u Srbiji i direktor kancelarije u Srbiji Regionalnog centra za životnu sredinu za Centralnu i Istočnu Evropu (REC)

broj 9

nalizom stanja o stepenu integrisanosti sistema za upravljanje životnom sredinom, REC kancelarija u Srbiji u saradnji sa Norveškom firmom Emisoft, zahvaljujući donaciji Ministarstva spoljnih poslova Kraljevine Norveške, pokrenula je projekat „Uspostavljanje Centra za upravljanje životnom sredinom u Srbiji“ (EMC – Environmental Management Center). Cilj projekta je bio osnivanje EMC kancelarije u koju bi se slivale sve informacije i podaci iz kompanija koje imaju zakonsku obavezu izveštavanja o emisijama u medije životne sredine, a koje bi zaposleni u njoj, služeći se različitim analitičkim metodama, obrađivali i spremali za dalje izveštavanje u skladu sa obavezama izveštavanja prema institucijama EU. Kao drugi cilj, prepoznat je značaj izrade softverske aplikacije sa primenjenim modelima praćenja emisija koja bi kompanijama olakšala ispunjavanje zakonske obaveze izveštavanja prema nacionalnom i lokalnom registru izvora zagađivanja, a istovremeno im omogućila i integrisano upravljanje životnom sredinom kroz set analitičkih izveštaja kojima se prate emisije u vodu, vazduh, tlo, upravljanje otpadom i potrošnju energije, vode, struje. Nakon skoro dve i po godine, zadovoljstvo mi je da vam predstavim dostignuća koja su rezultat aktivnog učestvovanja svih članova projektnog tima kao i angažovanih eksperata na ovom projektu.

Imajuću u vidu ciljeve koje smo postavili pred nas, kao lokacija za EMC kancelariju izabrana je Agencija za zaštitu životne sredine Republike Srbije, a tokom projekta, aktivnu podršku u uspostavljanju kancelarije pružalo je odeljenje Nacionalnog registra izvora zagađivanja pod čijom ingerencijom će po završetku projekta ova kancelarija i funkcionisati. Koristeći donirana sredstva, EMC kancelarija je opremljena savremenom opremom i sredstvima za rad. Uspešnim transferom znanja između implemetacionih agencija - Norveške firme EMISOFT i REC CO Srbija, uspešno je prihvaćena praksa izveštavanja iz zemalja EU, kao i upotreba razvojnog okruženja u kom je razvijan informacioni sistem namenjen kompanijama i EMC-u.

Našim klijetnima partnerima na projektu, a ujedno i svim ostalim zainteresovanim kompanijama, ponudili smo programski paket koji mogu da koriste kao upravljački alat koji im omogućava da: • identifikuju i kontrolišu uticaj svojih aktivnosti, proizvoda i usluga na životnu sredinu; • poboljšaju odnos prema životnoj sredini; • implementiraju sistematski pristup kojim će postizati ciljeve koji se odnose na zaštitu životne sredine i obezbedi dokaz da su postigli postavljene ciljeve. što je u skladu sa ISO 1400:2004. TEAMS SR predstavlja praktičan alat za menadžere koji nisu zadovoljni samo radom u skladu sa zakonom, već imaju strateški pristup kojim se investiranje u životnu sredinu može i vratiti. Koristi ovog sistema za kompanije su:

• smanjenje troškova upravljanja otpadom; • smanjenje potrošnje energije i materijala; • niže troškove distribucije; • poboljšanje korporativne slike među zakonodavcima, kupcima i u javnosti; • osnovu za kontinuirano poboljšanje odnosa prema životnoj sredini. Projekat “Uspostavljanje Centra za upravljanje životnom sredinom u Srbiji” ušao je u svoju poslednju fazu, a 27. maja 2013. godine se Konferencijom u Beogradu i završava. Kao trenutni direktor EMC, sa zadovoljstvom mogu reći da će nakon formalnog kraja projekta, kancelarija EMC nastaviti da postoji i uspešno servisirati sve zahteve i potrebe zainteresovanih strana, što je bio i prvenstveni cilj projekta. februar - mart - 2013. godine

PROMOTIVNI SKUP

„”IZVEŠTAVANJE ZA ODRŽIVOST IV“ CENTAR ZA UPRAVLJANJE ŽIVOTNOM SREDINOM Autor teksta:

Jelena Tripković

romotivni skup “Izveštavanje za održivost IV” biće održan 19. marta 2013. godine u konferencijskoj sali hotela „Metropol“ u Beogradu s početkom u 10 časova.

Glavni partneri na projektu „Uspostavljanje Centra za upravljanje životnom sredinom“ imaju za cilj pružanje pomoći srpskim kompanijama u oblasti održivog razvoja u svim njegovim vidovima. Sam Centar predstavlja pruženu ruku ka industriji da bi zajednički premostili izazove u oblasti upravljanja životnom sredinom. Postizanje visokih standarda kontrole procesa i emisije zagađujućih supstanci u sve medije životne sredine zahteva znanje i alat. U toku projekta razvijeni su svi neophodni softverski alati koji su inkorporirali u dizajn sofverskog sistema domaću zakonsku regulativu i na taj način industriji omogućili korišćenje savremene tehnologije u skladu sa nacionalnim pravilnicima. Centar će u vreme trajanja projekta klijentima - partnerima iz industrije ponuditi korišćenje softverskog sistema za industrijske klijente kao i konsultantske usluge u ovoj oblasti. U isto vremene na osnovu ovog rešenja razvija se i rešenje za odgovornu instituciju u bliskoj saradnji sa zaposlenima odeljenja Nacionalnog registra izvora zagađivanja. Na martovskom skupu ćemo svi mi uključeni u ovaj projekat još jednom podsetiti

na važnost izveštavanja, koje čini osnov za identifikaciju i monitoring izvora zagađivanja životne sredine. Dosadašnja iskustava u implementaciji projekta „Uspostavljanje Centra za upravljanje životnom sredinom“, koji realizujemo zahvaljujući donaciji Ministarstva spoljnih poslova Kraljevine Norveške, su nam pokazala da je jedini put za premošćavanje pomenutih izazova u oblasti životne sredine da svi subjekti na pravi način prepoznaju svoju ulogu u ovom procesu i da verodostojno izveštavanje postane integralni deo njihove poslovne strategije kao i sredstvo za strateški razvoj i donošenje odluka. Očekujemo da će svih deset klijenata - partnera EMC projekta predstaviti na skupu godišnje izveštaje za Agenciju u potpunosti pripremljene uz pomoć TEAMS SR softverskog sistema prilagođenog njihovoj organizacionoj šemi i potrebama u ovoj oblasti. Ova konferencija je takođe vrlo važna za norveškog partnera na projektu Emisoft kojima će ovo biti poslednji zvanični EMC skup budući da po ugovoru pružaju konsultantske usluge na projektu do kraja februara meseca nakon čega se očekuje potpuna samostalnost i zaokružen transfer znanja na osoblje EMC centra u osnivanju.

broj 9

Aktivnosti članova grupe koja je radila na razvoju softverskog rešenja

EMC TIM U POSETI KLIJENTIMA - PARTNERIMA NA PROJEKTU Zaposlenima pružena pomoć i dodatna obuka kako bi im pomogli da brže savladaju sve mogućnosti i module TEAMS apikacije Autor teksta:

Petar Radovanović

EMC

timovi su tokom decembra prošle i januara ove godine, završili prvi krug novog ciklusa planiranih poseta klijentima - partnerima projekta. Timove su, pre svega, činili članovi grupe koja je radila na razvoju softverskog rešenja. Cilj ovih poseta kompanijama - klijentima bio je da se u direktnom kontaktu sa zaposlenima utvrdi na kakve probleme oni nailaze u svakodnevnom radu sa TEAMS aplikacijom, kao i da im se pruži odgovarajuća pomoć kako bi ove probleme prevazišli. Tokom poseta, klijentima je pružena pomoć i dodatna obuka kako bi kvalitetno i brzo mogli da dopune osnovne (master) podatke o ranije definisanoj organizacionoj strukturi, izvorima zagađivanja, vrstama goriva, proizvodima, sirovinama, otpadu itd. Ovim se obezbeđuje da aplikacija bude spremna za unos konkretnih podataka (transakcija) za 2012. godinu koji su

što je u skladu sa obavezama godišnjeg izveštavanja prema Agenciji. O tome govori i situacija na koju smo naišli u nekoliko kompanija, gde su master podaci pre naše posete bili dopunjeni i već tada se radilo na unosu konkretnih podataka za prošlu godinu. U određenom broju kompanija utvrdili smo da postoje teškoće u izradi izveštaja pruzrokovane ograničenjima

Agroprodukt Šinković d.o.o. Bečej

Tigar AD Pirot

nepohodni za izveštaje prema zahtevima Nacionalnog regista izvora zagađivanja. Zaposleni u kompanijama pokazali su značajnu zainteresovanost i inicijativu kako bi ovi poslovi bili završeni u predviđenim rokovima, tačnije do 31. marta ove godine

interne IT infrastrukture. Naime, ovi problemi su uglavnom bili vezani za brzinu internet linka u ovim kompanijama kao i za ograničenja pristupa internetu zaposlenih koji rade sa TEAMS aplikacijom. U razgovorima

JKP „Beogradske elektrane“ Beograd

Železara Smederevo d.o.o Smederevo

Delta Agrar d.o.o. Beograd

sa IT ekspertima u ovim kompanijma, dobili smo uveravanja da će ovi problemi biti rešeni vrlo brzo, na zadovoljstvo svih. Nakon poseta klijentima partnerima projekta, stiče se utisak da su veoma zadovoljni mogućnostima sistema. Unoseći prve podatke o svojim kompanijama, klijenti su već uvideli prednosti TEAMS aplikacije, kako za izveštavanje ka NRIZ-u tako i za interne izveštaje koji su im svakodnevno potrebni u radu. U narednom periodu planirana je nova poseta EMC timova klijentima partnerima na projektu u okviru istog ciklusa, kako bi se razrešile eventualne nove nedoumice koje mogu nastati prilikom izrade izveštaja za Nacionalni registar izvora zagađivanja. Ovo je od posebnog značaja za kompanije sa kompleksnijom strukturom kakvih ima nekoliko u okviru projekta. U svakom slučaju EMC stoji na raspolaganju svim kompanijama za uspešno prevazilaženje teškoća na koje nailaze tokom rada sa sistemom. februar - mart - 2013. godine

EMC centar organizovao trodnevno putovanje za predstavnike deset industrija koje su uključene u projekat

STUDIJSKA POSETA MAĐÁARSKOJ I UPOZNAVANJE SA EU PRAKSOM U OBLASTI IZVEŠTAVANJA Razmena iskustava od velikog značaja za klijente - partnere

EMC

centar je organizovao trodnevno studijsko putovanje u Mađarsku za predstavnike deset industrija koje su uključene u projekat “Uspostavljanje Centra za upravljanje životnom sredinom u Srbiji”, predstavnike Agencije za zaštitu životne sredine u Srbiji” i predstavnike EMC tima. Cilj ove posete je bio da se razmene iskustva sa predstavnicima Mađarskog Ministarstva ruralnog razvoja, u okviru koga se nalazi sektor zadužen za životnu sredinu, Mađarskog meteorološkog zavoda, Mađarskog instituta za životnu sredinu, kao i sa predstavnicima Regionalnog centra za životnu sredinu iz Mađarske.

Autor teksta:

Vesna Žikić

Radionica „Upravljanje životnom sredinom i izveštavanje“ u Sentandreji Jednodenvna radionica je održana u Konferencijskom centru Regionalnog centra za životnu sredinu (REC) u Sentandreji, zgradi koja ima nultu emisiju CO2. Radionica pod nazivom “Upravljanje životnom sredinom i izveštavanje”, počela je pozdravnim govorom i srdačnom dobrodošlicom gospodina Radoja Lauševića, zamenika izvršnog direktora Regionalnog centra za životnu sredinu i direktora projekta “Uspostavljanje Centra za upravljanje životnom sredinom u Srbiji”. Nakon toga počeo je radni deo predavanjem gospođe Judit Varga (Judit Varga), savetnika Ministra, iz Ministarstva ruralnog razvoja Mađarske o obavezama izveštavanja ka Evropskoj Uniji i iskustvima Mađarske u oblasti kvaliteta vazduha. U nastavku je Akoš Fehervari (Akos Fehervary), takođe savetnik u MInistarstvu ruralnog razvoja Mađarske, predstavio PRTR izveštavanje u Mađarskoj. Nakon iskustava Mađarske, predstavnici Agencije za zaštitu životne sredine iz Srbije i odeljenja Nacionalnog registra izvora zagađivanja su predstavili iskustva Srbije u izveštavanju. Gospođica Dijana Čvoro je govorila o obavezama izveštavanja Republike Srbije u okviru zahteva PRTR, gđica Nada Misajlovski je govorila o obavezama izveštavanja u okviru upravljanja otpadom, dok je gđa Lidija Mihailović predstavila obaveze izveštavanja za emisije u vazduh, vode i tlo. U nastavku radionice predstavnici 10 industrija, klijenata - partnera na projektu, su predstavili svoja preduzeća i govorili o svom iskustvu u korišćenju TEAMS softvera za izveštavanje. Nakon predstavljanja klijenata partnera održan je okrugli sto na kome su svi učesnici radionice uzeli učesće u diskusiji i razmeni iskustava. Pored predstavnika Ministarstva ruralnog razvoja Mađarske koji su govorili u uvodnom delu radionice, okruglom stolu su se pridružili i Laslo Janoši (Laszlo Janossy), načelnik odeljenja za procenu stanja životne sredine i strategije u Nacionalnom institutu za životnu sredinu Mađarske, kao i Gabor Kiš-Kovač (Gabor Kis-Kovacs) predstavnik Mađarskog meteorološkog zavoda.

broj 9

Na kraju radionice, predstavljeni su i posteri 10 industija koje su u okviru projekta dobile TEAMS softver na korišćenje. Poslednjeg dana u okviru studijskog putovanja, organizovana je i poseta spalionici u Budimpešti. Uvodno predavanje u spalionici je održao Zoltan Ileš (Zoltan Illes), državni sekretar za zaštitu životne sredine u Ministarstvu ruralnog razvoja Mađarske. On je posetiocima pričao o izgradnji spalionice, kapacitetima, prednostima i manama, a na kraju posete je i sam poveo prisutne u obilazak spalionice i predstavio sve celine iste. Svi učesnici studijskog putovanja su iskazali veliko zadovoljstvo organizovanim studijskim boravkom i istakli da im je razmena iskustava bila od velikog značaja.

g. Zoltan Ileš i učesnici studijskog putovanja tokom posete spalionici u Budimpešti

NOVO IZDANJE REC HO I REC CO SRBIJA

STUDIJSKA POSETA MAĐÁARSKOJ I UPOZNAVANJE SA EU PRAKSOM U OBLASTI IZVEŠTAVANJA - POSTER SESIJA Posteri nude detaljne informacije o kompanijama i naglašavaju ulogu

TEAMS SR softverskog sitema

Autor teksta:

Jelena Tripković

HIP-Petrohemija is the largest producer of petrochemicals in the Republic of Serbia, with a tradition that covers almost three decades. The company’s manufacturing facilities occupy the industrial zone of Pančevo, Elemir, which lies near Zrenjanin and Crepaja.

As a member of Delta Holding, the company Delta Agrar Ltd. has been present in the agribusiness community since 1993 and remains a leader in all aspects of agricultural operations. ■ Activities

■ Environment

■ Reporting

■ Environment

■ Reporting

Primary production:

Delta Agrar’s ‘Environment

Delta Agrar reports to the Serbian

We produce nearly 700,000 tonnes

HIP-Petrohemija is committed

We report to the Serbian

■ field crop production on 16,000 ha

of petrochemicals. In addition to

to supporting sustainable

Environmental Protection Agency

■ fish production on 600 ha

manufacturing HIPLEX®, HIPTEN®

development through systematic

with regard to:

■ 100,000 pigs per year

and HIPREN® polymers and PE

environmental management.

■ general information about

pipes, we also produce:

Activities practiced in order

pollution sources

■ ethylene

to monitor and control the impact on

■ emissions to air

■ propylene

environmental quality are aimed at:

■ emissions to water

■ pyrolysis gasoline

■ monitoring air emissions

■ waste management,

■ pyrolysis oil

■ wastewater and groundwater

■ C4-fraction ■ chloralkali electrolysis products ■ 1.3-butadiene

quality control ■ waste management ■ chemical management

Agro-trade and distribution:

■ waste management

and management of packaging

■ pesticides, seeds,

■ collection, storage and treatment

and packaging waste. Now, through the EMC project, for reporting.

* The EMC Centre provides its client-partners with the use of TEAMS SR software, an environmental accounting and reporting system in accordance with the PRTR Protocol and national legislation of the Republic of Serbia in this area.

The company’s main activities are:

As one of the most efficient

As a waste generator and proprietor,

■ organisation and control

and environmentally friendly ways

Serbian Railways is obliged

to move people and goods, railways

■ Activities

■ Environment

■ Reporting

Our core business is the production of:

Our environmental performance

In addition to providing regular

to maintain and keep records

■ rubber footwear

is based on:

annual reports to investors,

have a tremendous potential

on waste and to submit annual

■ technical rubber products

■ control of electric power,

■ maintenance of rolling stock

to reduce the environmental impact

reports to the Serbian

and railway infrastructure

of transport and improve the quality

Environmental Protection Agency.

of life of citizens. Acting on this

After joining the EMC project,

of rail transport (passengers and freight)

■ modernisation and protection

■ products made from recycled rubber

of rolling stock and railway

potential, Serbian Railways founded

Serbian Railways acquired a

Our non-core businesses are:

infrastructure

its Center for Sustainable

powerful tool for reporting, TEAMS*,

■ production of coatings

Development on September 1,

which is used successfully.

2010. The Center focuses

The company now possesses

■ trade ■ civil engineering design

■ monitoring of the construction and reconstruction of railway infrastructure ■ assembly of devices, plants and installations

and adhesives

its activities on promoting railways

a uniform platform for distributing

as an energy efficient and

information to relevant national

and construction

environmentally friendly entity.

and international organisations,

■ waste management

heat and water consumption ■ control of emissions into air and discharges ■ waste and packaging waste management ■ chemicals management ■ the level of achievement of established environmental objectives and improvement programmes

customers and other stakeholders, following the establishment

EMC project office at SEPA

Serbian Environmental Protection Agency

http://www.emc-project.gov.rs/

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

of a National Register of Pollution Sources in Serbia, beginning with a 2007 report, Tigar now also reports to the Serbian Environmental Protection Agency. Having implemented the TEAMS* solution for environmental accounting and reporting, this software will support our new annual report.

such as SEPA and the EBRD.

■ Environment

■ Reporting

Notable achievements:

In accordance with Serbian

■ Department of Environmental

legislation, annual reports

of Serbia’s total annual electricity production ■ four currently active open pit mines cover nearly 80km2 of territory ■ with 10,000 employees, Kolubara produces an average of 30 million tonnes of lignite per year ■ other lignite processing activities include washing, drying and crushing ■ Kolubara operates a 120-MW heating plant and IPPC facility ■ Kolubara has its own integrated

■ educating employees

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

Some basic company facts: pit mine (1952)

internal reporting.

waste

Serbian Environmental Protection Agency

■ pit mining started (1896); first open ■ Kolubara provides 52 percent

Food production: ■ Yuhor, Mioni, Danubius, Florida bel

statements, conducts its own

of hazardous and non-hazardous

http://www.emc-project.gov.rs/

Coal production, processing and transport

■ Activities

agro-mechanisation

Delta Agrar, in addition to official

EMC project office at SEPA

Kolubara is Serbia’s biggest producer of lignite. The company’s main activities are open-pit coal excavation and lignite processing.

■ Reporting

local government. Thanks to a new solution, the TEAMS* programme,

and conservation

specific waste streams

Established in 1935, Tigar is a holding company operating diversified lines of business. Environmental management, per ISO 14001, was certified a decade ago and ensures continual improvements and sustainable development.

■ Environment

of Pollution Sources as well as to

■ energy efficiency

■ reducing GHG emissions

Serbian Railways JSC is a transport company whose main activity is the transportation of passengers and freight. ■ Activities

Environmental Protection Agency by reporting to the National Register

management. Its primary goals are:

■ meat and cattle

„KOLUBARA” D.O.O. LAZAREVAC KOLUBARA LTD., LAZAREVAC

Manufacturer of rubber footwear, technical rubber and recycled rubber products

Cooperation sector and buy-up:

all aspects of environment

■ alternative energy sources

we are using the TEAMS* system

■ methyl tertiary butyl ether

on five farms

and Ecology’ sector takes an organised approach towards

■ fruits and vegetables

„TIGAR” A.D. PIROT TIGAR JSC, PIROT

Passenger and freight transport

Subsidiary of Delta Holding, Serbia

■ Activities

„ŽELEZNICE SRBIJE” A.D. BEOGRAD ŽELEZNICE SRBIJE JSC, BELGRADE

Protection founded in 2010 ■ more than 800 ha of devastated land re-cultivated ■ systematised waste management ■ sanitary and industrial wastewater treatment ■ two automatic weather stations with PM10 analysers

to the Serbian Environmental

„AGROPRODUKT ŠINKOVIĆ” D.O.O. BEČEJ AGROPRODUKT ŠINKOVIĆ LTD., BEČEJ Poultry service, production and trade

Agroprodukt Šinković was established in 1999. The main business line is poultry breeding and trading. It is also occupied in industrial cultivation of plants. ■ Activities

■ Environment

■ Reporting

Protection Agency contain data

The company’s main activities are:

The company’s waste

Agroprodukt Šinković’s

of regularly monitored emissions

■ agricultural work

derivatives are:

environmental reporting obligations

to all environmental mediums, along

■ warehousing production

■ waste paper

are defined under Serbian law.

■ poultry manure

After becoming an EMC

In the interest of environmental

the TEAMS* software for reporting.

with information regarding waste management. From 2013, this reporting, along with internal reports, is managed through TEAMS*.

■ environmental noise measurement ■ ultrasound flow meters

of fodder plants ■ fodder manufacturing ■ production and incubation of fertile eggs

protection, our firm recycles waste disposal company; recently

■ poultry pre-breeding

we have started to compost

and cramming

for mining wastewaters

client-partner, we started using

paper through a contracted waste

■ day-old chicken sales

the poultry manure, thanks to a Hungarian company’s help.

■ documented potential for solar energy and biomass production

management system * The EMC Centre provides its client-partners with the use of TEAMS SR software, an environmental accounting and reporting system in accordance with the PRTR Protocol and national legislation of the Republic of Serbia in this area.

EMC project office at SEPA

Serbian Environmental Protection Agency

EMC project office at SEPA

Serbian Environmental Protection Agency

EMC project office at SEPA

Serbian Environmental Protection Agency

EMC project office at SEPA

Serbian Environmental Protection Agency

http://www.emc-project.gov.rs/

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

http://www.emc-project.gov.rs/

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

http://www.emc-project.gov.rs/

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

http://www.emc-project.gov.rs/

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

REPUBLIC OF SERBIA Ministry of Energy, Development and Environmental Protection

„SOJAPROTEIN” A.D. BEČEJ SOJAPROTEIN JSC, BEČEJ

„ŽELEZARA SMEDEREVO” D.O.O. SMEDEREVO ŽELEZARA SMEDEREVO LTD., SMEDEREVO

Sojaprotein was established in 1977 and started production in 1983. From 2004, Sojaprotein has operated as part of a complete production system within the domestic company Victoria Group.

Železara Smederevo is a well-known Serbian producer of steel, hot and cold rolled products and tin plate. Its facilities are located in the village of Radinac, near the town of Smederevo, and within the towns of Šabac and Kučevo.

Joint stock company for soybean processing

Steel production and processing company

Serbian Environmental Protection Agency Železara Smederevo d.o.o.

■ Activities

■ Environment

■ Reporting

Sojaprotein produces a variety

Deeply committed to protecting

Sojaprotein has for many years used

of products in a safe and healthy

the environment for future

national procedures when reporting

manner from non-genetically

generations, Sojaprotein:

modified soybeans. Sojaprotein

■ determines all environmental

endeavours to achieve a significant position in the EU, Russian, CEFTA, EFTA, Turkish, Middle Eastern and Northern African markets in the production of safe, healthy soybean foods for human

The Serbian Environmental Protection Agency is an administrative body within the Ministry of Energy, Development and Environmental Protection of the Republic of Serbia. SEPA is seen as a key national institution for communicating with relevant bodies of the European Union. ■ Activities SEPA’s main tasks are: ■ development, management and coordination of the national environmental information system ■ water and air-quality monitoring

U okviru iste saradnje izrađen je i poster kojim je predstavljena i Agencija za zaštitu životne sredine Republike Srbije o okviru koje je i Centar za upravljanje životnom sredinom u osnivanju.

„DELTA AGRAR” D.O.O. BEOGRAD DELTA AGRAR LTD., BELGRADE

Production of petrochemical products, raw materials and chemicals

ajnovija saradnja kancelarije u Srbiji i Centrale u Mađarskoj, Regionalnog Centra za životnu sredinu, su plakati nastali za Centar za upravljanje životne sredine u Srbiji u osnivanju, kojim su predstavljeni svi klijenti - partneri EMC projekta. Centar za upravljanje životnom sredinom u Srbiji, pri Agenciji za zaštiti životne sredine Republke Srbije u partnerstvu sa REC-om i to sa jednim od dvanaest departmana u okviru RECa čija je oblast delovanja Upravljanje životnom sredinom, izradio je 10 poster prikaza partnerskih preduzeća Centra u okviru radionice koja je održana 25. februara u Sentandreji. Pored toga što nudi detaljne informacije o kompanijama i njihovom odnosu prema zaštiti životne sredine, posteri naglašavaju ulogu TEAMS SR softverskog sitema koji je namenjen vođenju evidencije i upravljanju životnom sredinom. Posteri su bili izloženi ispred konferencijske sale Centrale Regionalnog centra za vreme studijske posete klijenata - partnera Sentandreji.

„HIP-PETROHEMIJA” A.D. PANČEVO HIP-PETROHEMIJA JSC, PANČEVO

■ collection and integration of environmental data ■ production of annual State of the Environment reports ■ recommending future steps towards general improvement in the field of environment

■ National Register

of Pollution Sources (NRIZ)

■ Reporting

The National Register of Pollutant

SEPA uses two reporting systems:

Sources is a register of systematised

NRIZ and TEAMS. The NRIZ

data on environmental media

software application for companies,

pollutants that provides information

developed independently within

on substance locations, production

and animal consumption.

aspects of production ■ takes measures to reduce environmental pollution ■ has implemented internal environmental regulations ■ educates and motivates employees to take preventive actions ■ conserves resources ■ has reduced the use of harmful materials and hazardous wastes

to the Serbian Environmental Protection Agency, and now uses TEAMS* to fulfil its legal reporting obligation. Furthermore, Sojaprotein seeks to reduce its environmental impact through: ■ periodic control of air and wastewater emissions ■ an arranged waste management system

■ Activities

■ Environment

Železara Smederevo produces

Environmental stewardship

Železara Smederevo conducts regular

and process steel. Two blast

is a core value at Železara

reporting and delivers reports

furnaces produce liquid iron, which then moves to a steel shop where it passes through three vessels in which the hot iron is converted into raw steel. Železara's facility in Šabac produces tin-coated steel

Smederevo. This responsibility requires us to comply with all environment-related laws, policies, practices, procedures and initiatives. We work continuously to improve our company’s environmental and resource

products used by customers

management by:

in the packaging industry.

■ reducing emissions ■ conserving energy

■ a continually improving environmental management system

■ Reporting

to competent authorities as required. In 2012, the company used both the RIZ and TEAMS* applications for the reporting process. Železara’s facilities in Smederevo and Šabac report the National Register of Pollution Sources, while the Kučevo facility reports to the Local Register of Pollution Sources.

■ reusing or recycling production

■ strives for continual improvement

process by-products

EMC project office at SEPA

Serbian Environmental Protection Agency

EMC project office at SEPA

Serbian Environmental Protection Agency

http://www.emc-project.gov.rs/

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

http://www.emc-project.gov.rs/

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

„RTB BOR” D.O.O. BOR RTB BOR LTD., BOR

„BEOGRADSKE ELEKTRANE” J.K.P. BEOGRAD BEOGRADSKE ELEKTRANE PUC, BELGRADE

RTB BOR operates as a single system with a parent company and main production subsidiaries (Copper Mines Bor, Copper Mines Majdanpek). The TIR Copper Smelter and Refinery complex comprises the following units: Smelter, Tankhouse, Sulphuric Acid Plant, Foundry, Power Plant, Metal Salts Plant, Copper Wire Plant and Transport.

Beogradske elektrane is a district heating system with a total nominal production capacity of 2,832 MWth. The system employs unique means and technology to generate, transmit and deliver thermal energy.

Copper mining and smelting complex

District heating system

the Agency, makes it easy to collect

processes, characteristics,

environmental data and fulfil legal

material balances at entry and exit

reporting obligations. TEAMS SR*

points of raw materials, semi-finished

is a flexible and efficient tool for

products, water treatment,

carrying out multiple tasks of quality

waste treatment and disposal,

assurance, recording, consolidating,

and waste and pollutant flows

calculating and reporting of

and release locations. NRIZ also

environmental and CSR data.

incorporates data for national

■ Activities

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

At its Centre for Testing, Quality

is a business-policy priority

and Environmental Protection,

of heating plant management.

Beogradske elektrane regularly

devices that connects the

Reducing emissions and emissions

monitors wastewater, emissions

■ copper, bronze and brass-based casts ■ sectioned and dip-forming wire ■ sinter metallurgy

http://www.emc-project.gov.rs/

■ Reporting

Environmental protection

hot-water system comprises a network of pipes and regulating

■ copper sulphate

Serbian Environmental Protection Agency

■ Environment

The Beogradske elektrane

■ copper powder

EMC project office at SEPA

■ Activities

Implementation of the TEAMS* system for reporting to the National

Acid Plant”, an ongoing project that

■ sulphuric acid

* The EMC Centre provides its partners with the use of TEAMS SR software, an environmental accounting and reporting system in accordance with the PRTR Protocol and national legislation of the Republic of Serbia in this area.

■ Reporting

“Reconstruction of the Smelter and Construction of the Sulphuric

■ precious metals ■ precious metals salts

and international reporting.

■ Environment

The basic product of TIR is copper cathode. Other products include:

■ heat energy

is nearly complete, aims to achieve

SEPA is also underway. This

production source with end users.

of combustion products, primarily

of combustion products, soil

the following:

applies for the Smelter, Foundry,

As the operator of 15 heating

pollutants (sulphur-dioxide, nitrogen

and groundwater quality, waste

■ reaching ambient air quality legal

Sulphuric Acid Plant and Power

plants, Beogradske elektrane

oxides, particulate matter, soot

management and noise

Plant. An air-quality monitoring

is one of Europe’s largest producers

and sedimentary materials)

in the environment. Monitoring

system operates at fixed stations

and distributors of thermal energy.

limit values (125 µg/m3) ■ complete recirculation of technological water ■ safe management of waste

improves air quality, not only

results are regularly submitted

within the city that are

in the vicinity of heat sources

to relevant competent authorities.

most endangered.

(e.g. the heating plants) but also

From this year, the company has

in Belgrade and beyond.

started using the TEAMS* system

■ increased process energy

in preparing reports.

efficiency through improved rational resource utilisation

EMC project office at SEPA

Serbian Environmental Protection Agency

EMC project office at SEPA

Serbian Environmental Protection Agency

http://www.emc-project.gov.rs/

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

http://www.emc-project.gov.rs/

Ruže Jovanovića 27a 11 160 Belgrade, Serbia +381 11 28 61 067

februar - mart - 2013. godine

JKP „Beogradske elektrane” klijent - partner u projektu EMC-a

Zaštita životne sredine jedan od prioriteta poslovne politike kompanije Procesi proizvodnje i modernizacija proizvodnih kapaciteta, prestaju da budu izvor nekontrolisanih zagađenja i opasnosti

Autor teksta:

Biljana Kotanjac

JKP

„ Beogradske elektrane” (BE) predstavljaju sistem daljinskog grejanja koji ima tri celine: toplotne izvore za proizvodnju toplotne energije, distributivnu cevnu mrežu za transport medijuma kojim se prenosi toplotna energija i primarne predajne stanice koje su smeštene u objektima potrošača, u kojima se meri i isporučuje toplotna energija. Ukupan nominalni proizvodni kapacitet BE iznosi 2.832 MWth, toplovodna mreža duga je oko 1.200 kilometara, a u sistem se ubrajaju i 7.382 toplotne predajne stanice. Danas u okviru sistema BE funkcioniše 59 toplotnih izvora, dok se iz četiri preuzima (kupuje) toplotna energija. Proizvodnja i isporuka toplotne energije za zagrevanje sanitarne tople vode obavlja se tokom cele godine (24 časa dnevno) iz 11 toplotnih izvora. Za proizvodnju toplotne energije u 2012. godini, potrošeno je prirodnog gasa 85,6%; teškog ulja za loženje – mazuta 13,5%; uglja oko 0,4%; lož ulja 0,1%; biomase – peleti 0,2% i briketi 0,2%. Sistem BE predstavlja najveći sistem za proizvodnju toplote u Srbiji, jer toplotni izvori ovog preduzeća godišnje proizvedu oko 3000 GWh toplotne energije. Prenos i distribucija toplotne energije podrazumevaju isporuku energije posredstvom vode, putem toplovodne mreže do objekata korisnika, u kojima se meri količina isporučene toplotne energije preko mernih uređaja, postavljenih u predajnim stanicama. Struktura tržišta, odnosno konzuma čine stambeni (29%) i poslovni (21%) potrošači. BE su osnovane 1965. godine, spajanjem preduzeća u osnivanju, toplane sa Novog Beograda i stare elektrane na Dunavskom keju. Od dana osnivanja, osnovna delatnost preduzeća bila je kombinovana proizvodnja električne i toplotne energije i prenos toplotne energije do potrošača. Do kraja

1989. godine, BE su poslovale kao radna organizacija sa tri OOUR-a i RZ, u sastavu Združene elektroprivrede Srbije (ZEP). Skupština grada Beograda, donela je 21. decembra 1989. godine, na osnovu Zakona o komunalnim delatnostima i Statuta grada Beograda, Rešenje o osnivanju Radne organizacije „Beogradske elektrane”, kao Javnog komunalnog preduzeća. JKP BE neprekidno unapređuju svoje poslovanje kroz modernizaciju tehničkih sistema putem realizacije investicionih programa sa ciljem povećanja efektivnosti rada i energetske efikasnosti svog poslovanja, automatizacije postrojenja, smanjenja gubitka energije i vode u distribuciji, poboljšanja kvaliteta isporuke toplotne energije korisnicima, smanjenje troškova održavanja, smanjenje zagađenja životne sredine, uz smanjenje nastanka otpada. Ovo preduzeće u punoj meri poštuje i postavljene standarde koji se odnose na zaštitu životne sredine, uključujući bezbednost i zaštitu zdravlja svih zaposlenih i drugih zainteresovanih strana.

broj 9

Toplana Novi Beograd Centar za ispitivanje, kvalitet i zaštitu životne sredine predstavlja organizacionu celinu u okviru JKP BE. U okviru Centra formirane su akreditovane i ovlašćene laboratorije i to: laboratorija za ispitivanje opreme pod pritiskom; laboratorija za vibrodijagnostiku, buku i uravnoteženje obrtnih delova; laboratorija za ispitivanje produkata sagorevanja; kontrolna organizacija za merila toplotne energije – overavanje i servisiranje merila toplotne energije i služba za razvoj sistema kvaliteta i zaštite životne sredine. Nova zakonska regulativa koja se odnosi na zaštitu životne sredine, doneta u skladu sa zakonima Evropske Unije, aktivno se

sprovodi primenom novih Uredbi i Pravilnika i odnosi se na zaštitu voda, vazduha, zemljišta, buke u životnoj sredini i zbrinjavanje otpada (opasnog i neopasanog). Služba zaštite životne sredine je zadužena za monitoring svih aspekata životne sredine u preduzeću. Rezultati monitoringa koji je uspostavljen za praćenje pomenutih aspekata zagađenja, redovno se dostavljaju nadležnim organima, pre svega: Ministarstvu energetike, razvoja i zaštite životne sredine, Agenciji za zaštitu životne sredine, Sekretarijatu za zaštitu životne sredine grada Beograda i svim inspekcijskim organima. Pored ovih nadležnosti osnovni

Toplana Banovo brdo

zadatak službe je da sistem pripremi za uvođenje integralnih dozvola na svim objektima većim od 50 MWth (IPPC postrojenja). Zaštita životne sredine je jedan od prioriteta poslovne politike ovog preduzeća. Konstantnim sprovođenjem Programa gašenja kotlarnica i priključenja objekata na sistem daljinskog grejanja umanjuje se zagađenje koje, prirodno, generišu toplotni izvori: emisije u vazduh, vodu, zagađenje zemljišta i stvaranje otpada. Program praćenja aspekata na životnu sredinu u ovom preduzeću sadrži: 1. emisije zagađujućih materija u vazduh 2. praćenje kvaliteta otpadnih voda 3. upravljanje otpadom 4. buka u životnoj sredini 5. praćenje kvaliteta zemljišta i podzemnih voda U BE se merenje emisija zagađujućih materija u vazduh iz svih toplotnih izvora prati već više od dvadesetpet godina. U ranijem periodu merenja su vršile ovlašćene spoljne laboratorije. Danas to radi akreditovana i ovlašćena laboratorija BE. U skladu sa zakonskim obavezama izrađen je akcioni plan postavljanja kontinualnih monitoringa na objektima većim od 50 MWth. Za sada, jedan sistem za kontinualni nadzor emisija u vazduh, postavljen je na TO Dunav. Smanjenjem emisija zagađujućih materija koje nastaju u procesu sagorevanja (sumpor dioksida, azotnih oksida, praškastih materija, čađi, i praškastih materija) utiče se na poboljšanje kvaliteta vazduha ne samo u okolini toplotnih izvora (toplana), već i u gradu Beogradu. Praćenje emisije i količine gasova koji izazivaju efekat staklene bašte, pre svega ugljen dioksida, je jedan od parametara uspešnosti rada energetskih postrojenja.

se ulivaju u recipijent. Kontrola izlivnih mesta se redovno radi od strane ovlašćenih i akreditovanih laboratorija. Separatori i taložnici se redovno održavaju i čiste od strane radnika pogona, a talog (otpadni mazut) i depoziti (kamenac) koji se stvaraju u komorama preuzimaju ovlašćene organizacije. Upravljanje otpadom predstavlja važan segment u strategiji rada BE. Posebna pažnja se posvećuje preuzimanju i zbrinjavanju opasnog otpada, pa preduzeće sarađuje samo sa firmama koje su dobile licencu od Ministarstva energetike, razvoja i zaštite životne sredine. Opasan otpad koji se stvara, najčešće sadrži otpadna motorna i trafo ulja, istrošene akumulatore iz transportnih vozila, stacionarne baterije, otpadni mulj od skladištenja mazuta i čišćenja kotlarnica, čađ, šljaka, azbestne materijale, tehničke hemikalije kojima je istekao rok, i dr. Zbrinjava se pojedinačno za svaku vrstu otpada sa ovlašćenim preduzećem za tu vrstu otpada. Za opasan otpad se plaća nadoknada za zagađenje Ministarstvu energetike, razvoja i zaštite životne sredine po jediničnim cenama koje su propisane od strane pomenutog Ministarstva. U skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom izrađen je Plan upravljanja otpadom, kojim su propisane mere postupanja sa otpadom u okviru sakupljanja, transporta, ponovnog iskorišćenja i odlaganja otpada, uključujući i nadzor nad tim aktivnostima i brigu o konačnom zbrinjavanju otpada. Definisano je centralno skladište za privremeno skladištenje otpada, koje se nalazi na TO Novi Beograd. U skladištima su zaposlena odgovorna lica, kako za opasan, tako i za neopasan otpad. Centralno skladište će biti urađeno u skladu sa idejnim i glavnim projektima za skladište kao i preporukama iz Studije o proceni analize uticaja, koja

Peleti i briketi (kategorija biomase) su energenti koji se intenzivno koriste u supstituciji uglja u kotlarnicama gde tehnički uslovi to dozvoljavaju. Prednosti korišćenja biomase su dobro poznate. Reč je, pre svega, o eliminisanju sumpor dioksida i smanjenju azotnih oksida u produktima sagorevanja, pri čemu treba naglasiti da je toplotna moć biomase kao i kod uglja. Praćenje otpadnih voda svih toplotnih izvora je zakonska obaveza, ali i pitanje odgovornosti svih zaposlenih jer su toplotni izvori BE u slivovima Save i Dunava. Recipijent za otpadne vode je gradska kanalizacija, osim u TO Novi Beograd, gde tehnološke otpadne vode se izlivaju u reku Savu. U ovoj toplani, koja koristi savsku vodu za napajanje kotlova i dopunu sistema, u cilju zaštite reke Save, izgrađen je odvojeni kanalizacioni sitem za sakupljanje i tretiranje zauljenih voda koje nastaju u procesu manipulacije sa tečnim gorivom. Otpadne vode, pre izlivanja u recipijent, prolaze kroz betonske taložnike gravitacionog tipa, gde se vrši prečišćavanje i kao takve

će se raditi u narednom periodu. Ponuđena rešenja u projektnoj dokumentaciji će biti u skladu sa zakonskom regulativom EU. Napori koji se neprekidno čine u cilju zaštite životne sredine pokazuju pozitivne rezultate jer sami procesi proizvodnje i modernizacija proizvodnih kapaciteta, prestaju da budu izvor nekontrolisanih zagađenja i opasnosti. Zavisno od dostignutog stepena tehničko-tehnološkog razvoja i ekonomske moći preduzeća, zaštita životne sredine ima svoj poseban značaj u preduzeću. Potpunu posvećenost svojim korisnicima JKP BE ostvaruju tako što, pored pružanja kvalitetne usluge, neprekidno ulažu napor da se uspostavi efikasna i efektivna komunikacija sa svim zainteresovanim stranama, kako bi na pravi način odgovorile njihovim potrebama i očekivanjima. Na osnovu pažljive analize utvrđenih potreba i očekivanja, kroz uspostavljeni sistem menadžmenta kvalitetom, kontinuirano se poboljšava i unapređuje kvalitet usluga i realizuje povećanje kapaciteta proizvodnih i distributivnih sistema JKP BE. februar - mart - 2013. godine

Kompanija Tigar a.d. učestvuje na projektu „Uspostavljanje Centra za upravljanje životnom sredinom u Srbiji (EMC)“

Dosledno uvažavanje principa održivog razvoja Aspektima životne sredine, relevantnim za sve procese kompanije, se uspešno upravlja

Autor teksta:

Biljana Kotanjac

ompanija Tigar a.d., osnovana davne 1935. godine kao manufakturna radionica za izradu gumene obuće, u svojoj istoriji prolazila je kroz nekoliko razvojnih faza, adaptirajući se poslovnom okruženju i globalnim trendovima. Ulaganjem u razvoj i restrukturiranje proizvodnih programa u kontrolnom vlasništvu, stvoren je kompaktan industrijski kompleks.

Tigar danas predstavlja holding organizovan kao akcionarsko društvo sa diversifikovanim programima, koji već čitavu deceniju ima sertifikovan sistem upravljanja zaštitom životne sredine prema ISO 14001, kao i uspostavljen sistem monitoringa i utvrđivanja ekoloških performansi sa ciljem ka stalnom unapređenju. Značajan deo svojih prihoda, decenijama unazad, korporacija Tigar ostvaruje na inostranim tržištima. Standardno visok kvalitet proizvoda, prilagođavanje promenama na tržištu, uz poštovanje specifičnih zahteva, kompaniji su obezbedili tržišnu poziciju u različitim delovima sveta. Ključni segment u poslovnom sistemu Tigar predstavljaja gumarska proizvodnja u okviru fabrika: Tigar Obuća i Tigar Tehnička guma.

broj 9

Osnovna delatnost: • proizvodnja zaštitne, sportske, modne i dečje gumene obuće, • proizvodnja gumeno-tehničkih prozvoda (gumeni profili, cevi, lopte, membrane, transportne trake...) • izrada proizvoda i podloga od reciklirane gume (sportski tereni, dečja igrališta, saobraćajni mobilijar od reciklirane gume...) Fleksibilan proizvodni proces koji prati zahteve kupaca, dobra tehnološka baza, posvećenost kvalitetu uz brigu o zaštiti zdravlja zaposlenih i životnoj sredini - osnovne su karakteristike proizvodnih preduzeća u sastavu kompanije. Ista poslovna politika primenjuje se i u pratećim delatnostima kompanije, dominantno uslužnim preduzećima u okviru kompanije koja imaju za cilj valorizaciju postojećih potencijala sistema. Orijentacija ka unapređenju kvaliteta usluga i zadovoljenju zahteva kupaca u osnovi su poslovne filozofije uslužnog segmenta koji je prvobitno osnovan prateći interne potrebe a među njima su: • trgovina i servisiranje vozila, • projektovanje i izvođenje radova u građevinarstvu, • proizvodnja premaza i adheziva • organizacija i realizacija domaćeg i međunarodnog transporta, • ugostiteljstvo i hotelijerstvo, • upravljanje otpadom. U Tigrovoj fabrici obuće, koja je prema performansama najveći i najmoderniji kapacitet za ovu vrstu proizvodnje u Evropi, izrađuju se visokokvalitetne zaštitne čizme, obuća za lov i ribolov, kao i modna i dečija gumena obuća. U savremenim proizvodnim pog onima, koji su po kapacitetima najveći u Evropi, uvođenjem novih tehnologija i složenijih grupa proizvoda, Tigar Obuća danas je jedan od ključnih proizvođača gumene obuće. Tigar dominantno izvozi u zemlje Evropske Unije (80% ukupnog izvoza), a značajan prodor na svetskom tržištu ostvaruje posredstvom zavisnih preduzeća u Americi, Velikoj Britaniji i zemljama u regionu. Sve značajnije izvozno tržište za Tigrove proizvode, prvenstveno za program zaštitnih čizama, predstavlja Kanada, dok su proizvodi od reciklirane gume namenjeni pretežno kupcima u skandinavskim zemljama.

Tokom četiri decenije aktivnog prisustva na tržištu, iz asortimana Tigar Tehničke gume izdvajaju se gumeni profili za građevinarstvo i širok spektar proizvoda namenjenih autoindustriji, rudarstvu, putnoj i železničkoj infrastrukturi. Otvaranjem nove fabrike u novembru 2009. godine, osnovni proizvodni portfolio dopunjen je pogonom za izradu proizvoda od reciklirane gume, koji su namenjeni opremanju sportskih terena, dečjih igrališta i pešačkih staza, kao i uređenju industrijskih i magacinskih prostora, dok se značajan deo asortimana koristi za saobraćajnu signalizaciju, uređenje bašti i parkova. Segment komercijalnih aktivnosti u Srbiji organizuje se centralno, preko Tigar Trade-a, internog profitnog centra kompanije, koje je zadužen za ukupan tržišni nastup i plasiranje proizvodnog asortimana Tigrovih fabrika. Aspektima životne sredine, relevantnim za sve procese kompanije, se uspešno upravlja. Interno i eksterno izveštavanje o ekološkim performansama kompanije bazira se na rezultatima redovnih praćenja

i merenja potrošnje električne i toplotne energije, industrijske i sanitarne vode, kvaliteta emitovanih gasova, kvaliteta otpadnih voda, vrsta i količina generisanog otpada, vrsta i količina upotrebljenih hemikalija sa opasnim karakteristikama, kao i stepena realizacije postavljenih opštih i posebnih ciljeva i programa za unapređenje životne sredine. Interno izveštavanje formalizovano je kroz mesečni Ekološko-sociološki izveštaj kojim su obuhvaćeni učinci u oblasti zaštite životne sredine, zdravlja i bezbednosti zaposlenih. Zahtevi velikih kupaca, investitora i berze uslovili su formiranje eksternih izveštaja sa unapred definisanim sadržajem koji se redovno prosleđuju zainteresovanim stranama. Po uspostavljanju Integralnog katastra zagađivača u Srbiji, kompanija Tigar, sa izveštajnom 2007. godinom počinje partnerstvo sa Agencijom za životnu sredinu, kroz izveštaje za sledeće oblasti: • Upravljanje otpadom • Emisije u vodu • Emisije u vazduh • Proizvodi i sirovine

Izmenom zakonske regulative, zavisna preduzeća kompanije Tigar su svrstana u Lokalni registar izvora zagađivanja, te je shodno tome izveštavanje preusmereno ka lokalnim organima, dok se za Agenciju i dalje izrađuju izveštaji o: • • •

Posebnim tokovima otpada Ambalaži i ambalažnom otpadu i Godišnji izveštaj o otpadu (GIO 1)

Razvoj proizvoda i usluga visokog kvaliteta, pouzdanosti i konkurentnosti, uz dosledno uvažavanje principa održivog razvoja predstavljaju osnovu Tigrovog poslovnog modela i imperativ za sve strukture zaposlenih. U centru realizovanih aktivnosti nalazi se Tigar tim od preko 2000 zaposlenih, koji se svojim znanjem, sposobnostima i posvećenošću svaki dan bore za vrednosti poslovnog sistema. Njihov fokus na rezultat i razvijena svest da u eri dinamičnih promena jedino hrabro prihvatanje izazova pokreće razvoj kompanije, ali i progres svakog pojedinca, predstavljaju stub budućnosti kompanije. februar - mart - 2013. godine

Razvojna grupa EMC tima paralelno radila na razvoju dva rešenja

PROCES IZVEŠTAVANJA U TEAMS OKRUŽENJU U potpunosti zaokružene potrebe kompanija za izveštavanjem ka NRIZ-u

Autor teksta:

Damir Oravec

okom projekta, Razvojna grupa EMC tima paralelno je radila na razvoju dva rešenja. Rešenje za industrijske klijente (Parent Client TEAMS SR Solution - PC) koje koriste klijent - partner kompanije na projektu, predstavljeno je u prethodnim brojevima Biltena. Rešenje za odgovornu instituciju (Competent Authority TEAMS SR solution - CA) će koristiti odeljenje Nacionalnog registra izvora zagađivanja (NRIZ) u Agenciji za životnu sredinu Republike Srbije. Izveštaji koje kompanije proslede kao svoju zakonsku obavezu Agenciji, biće importovani u CA rešenje. Zaposlenima u odeljenju Nacionalnog registra biće na raspolaganju analitički izveštaji koje će razvojni tim uraditi po njihovim zahtevima. Istovremeno, imaće na raspolaganju Web Report Designer, modul pomoću kog će nad podacima koji se nalaze u bazi podataka, samostalno kreirati bilo kakav analitički izveštaj koji im u datom trenutku zatreba u slučaju da već nije obuhvaćen izveštajima koje je Razvojna grupa izradila. O samom TEAMS rešenju, u najkraćem treba istaći sledeće: • Omogućava izveštavanje ka Agenciji po Obrascima 1-5. Obrasci DEO1, GIO2, kao i upravljanje ambalažom i ambalažnim otpadom su u fazi testiranja i integracije. • Omogućava kompanijama da upravljaju životnom sredinom u svojim kompanijama, prateći parametre emisija zagaćujućih materija u vodu, vazduh, tlo, potrošnju električne energije i drugih resursa. Samim tim što je omogućeno praćenje emisija, potrošnja energenata i drugo, omogućena je i njihova kontrola. U sistemima u kojim postoji mogućnost kontrole, prirodno se nameće i postojanje i upotreba korektivnh akcija kako bi se postigao optimalni rezultat. Sve ovo zajedno, vodi ka integrisanom upravljanju životnom sredinom, kao i smanjenju troškova poslovanja pojednih sektora u kompaniji. Ukoliko pogledamo izdvojeno proces toka podataka, najbolje ćemo ga reprezentovati sledećom ilustracijom:

Redaktorijum:

EMC bilten

Agencija za zaštitu životne sredine Republike Srbije Direktor

EMC tim

Filip Radović

Milisav Pajević, novinar

Tel/faks:

011/2861 067

e-pošta:

office@emc-project.gov.rs

www.emc-project.gov.rs

Bojan Ranković, dizajn i prelom

broj 9

Jovan Pavlović, jpavlovic@emc-project.gov.rs Vesna Žikić, zamenik menadžera projekta , vzikic@emc-project.gov.rs Jelena Tripković, projektni službenik, jtripkovic@emc-project.gov.rs