VOOR EDUCATIEVE DOELEINDEN
redacteur GESCHREVEN DOOR TAMARA BAAS
Na drie weken complete chaos, stress, deadlines, maar ook veel gezelligheid, is hier dan de laatste editie van BREET. De redactie heeft hard gewerkt en iedere week een verbeterd resultaat neergezet. Met trots presenteren wij nummer drie van de BREET trilogie. Enjoy! Deze week hebben wij onze blik gegooid richting de Aziatische kant van de wereld. Interessante onderwerpen zijn hieruit naar voren gekomen. Niet alleen namen wij een kijkje in de Aziatische cultuur, wij hebben het ook zelf uitgeprobeerd! Zelf geprobeerd? Ja, wij hebben namelijk zelf snoepjes gemaakt door middel van poeder en water. Sounds crazy, right? Lees het snel en DIY!
VOORWOORD
Maar natuurlijk heeft niet alleen de Aziatische cultuur zijn rare kanten, ook hier in Nederland is het niveau soms ver te zoeken. Zielige kippen die hersenloze eierproducties worden en cellen waar we vlees uit kweken. Mmm, en dat ligt heerlijk in jou pannetje ‘s avonds! Natuurlijk is dit niet het enige wat hier te lezen valt, dus begin maar snel. Wij hebben opgezocht, onderzocht en uitgeschreven: welkom bij BREET 3.0. Veel leesplezier! Oh, en voor ik het vergeet: check onze app ook direct! Vol met super gave inhoud, foto’s en video’s!
3
Beeld: Esme van Amerongen
van de
INHOUD
Beeld: Niels Wiegmans
D
Het leesvoer van deze week is hapklaar gemaakt door middel van een overzichtelijke illustratie. Wij pakken het bestek er alvast bij om de interessante onderwerpen aan te snijden...
3 8 11 16
VAN DE REDACTEUR EXTRAORDINARY JAPAN
Leer de ins en outs van de Japanse voedselcultuur.
KWEEKVLEES
De hamburgers groeien in het lab!
JAPANESE SWEETS
Japanese sweets is everything a man needs; van poeder tot snoep.
20
ZOMBIE KIPPEN
23
HOGE HORECA PRIJZEN
24
IN BEELD
30
AMUSES
34
MEN VS WOMEN
37
SUGAR PAINTING
39
COLUMN
Kippen zonder hersenen voelen geen pijn.
Waarom zijn Nederlandse restaurant zo duur?
De karakter trekjes van TV-Koks in beeld.
Kleine hapjes met een wonderlijke werking.
De ultieme DinerDate.
De mooiste creaties uit China.
Midnightsnack.
colofon Hoofdredacteur
Digitaal
Beeld
Tamara Baas
Robin Hornman
Esmé van Amerongen Sylvia van den Berg
Content
Vormgeving
Myrtel Catshoek Niels Wiegmans Jackie Mok
Juliette Frederiks Stance Wardenburg
Unesco voegt Japanse voedselcultuur toe aan cultureel erfgoed - http://bit.ly/1mx0OI0 | Meer informatie over washokuhttp - ://www.unesco.org/culture/ich/RL/00869 | College van Theo Bestor over de invloed van sushi op de economie - http://bit.ly/1dKKLnF | Review over Jiro’s restaurant - http://bit.ly/1hHsRkQ | Jiro Ono’s website - http://bit. ly/1mmBDov | Voor als je zelf Do It Yourself-snoep wil kopen - http://bit.ly/1dpYKJm | Uitleg over Do It Yourself-snoep - http://bit.ly/1beKlzQ | Meer informatie over suikerkunst - http://bit.ly/1hbi2Xg | Artikel op NU over hersenloze kippen - http://bit.ly/1jj9AJD | Willem Wever: Waarom popt popcorn? - http://bit.ly/1dq2733 | Artikel over hoe gember spierpijn verhelpt - http://bit.ly/1ebbIP4 | American Cancer Society over gember - http://bit.ly/1ebc1tg | Universty of Maryland Medical Center over gember - http://bit.ly/1jjbI45 | De 13 meest giftige gerechten - http://bit.ly/1dOWhwL | Oprichter Google steunt kweekvlees - http://bit.ly/1beMVWN | Foodlog over kweekvlees - - Foodlog over kweekvlees | Hoe werkt kweekvlees? - http://bit.ly/1kRUGvs
6
COLOFON
VOOR EDUCATIEVE DOELEINDEN
EXTRAORDINARY
JAPAN GESCHREVEN DOOR NIELS WIEGMANS
Japan & Food De Japanse keuken is een geval apart. Met chirurgische precisie snijden de chefs hun verse vis en leggen ze het op perfect gepositioneerde blokjes rijst. Geen geprakte aardappelen met jus en een bal gehakt. Nee, dat is vingerverfkunst vergeleken met de elegante en subtiele lijnen van de traditionele Japanse keuken.
Sushi Het meest bekende gerecht van Japanse bodem is sushi. Een gezonde maaltijd voor jong en oud. Het bereiden van sushi is een ware kunst in Japan. Vanaf het kopen van de benodigdheden tot de presentatie voor de klant. BREET bekeek de documentaire “Jiro Dreams of Sushi” om een beter beeld te krijgen van de sushi-wereld.
Jiro Ono De 85-jarige Jiro is al zijn hele leven gek op sushi. Hij is de oprichter en chef-kok van het wereldberoemde driesterren-restaurant: “Sukiyabashi Yiro”. Jiro krijgt zijn rijst van een speciale rijsthandelaar die een bepaalde soort sushirijst heeft die hij alleen maar aan Jiro verkoopt. Zijn vis koopt Jiro, met een scherp oog voor kwaliteit, op de markt. Zijn leerlingen worden minimaal twee maanden in de spoelkeuken gezet. Daarna mogen ze jarenlang rijst wassen en dan, als Jiro denkt dat ze er klaar voor zijn, mogen ze sushi gaan maken in zijn restaurant.
8
CULTUUR
Het eten wordt je aangeboden door Jiro zelf. Hij geeft je 15 verschillende soorten sushi in een specifieke volgorde. Dit zorgt ervoor dat de smaken perfect tot zijn recht komen. De timing, temperatuur en ingrediënten zijn tot in perfectie uitgewerkt. Je zult er dus met een voldaan gevoel weggaan. Maar voor de gezelligheid hoef je hier niet heen. Het is een klein etablissement met ruimte voor maximaal 10 personen. Binnen een half uur moet je er dus ook weer uit zodat er nieuwe gasten kunnen komen. Na dat half uur ben je (per persoon!) rond de $300,- lichter. Dat is dus $10,- per minuut per persoon.
Washoku Natuurlijk staat Japan niet alleen bekend om de sushi. Eind vorig jaar werd “washoku” toegevoegd aan de lijst van cultureel erfgoed van UNESCO. Dit is een combinatie van vaardigheden, gebruik, kennis en traditie omtrent voedsel. Naast eten omdat je honger hebt, zit er dus ook een spirituele en sociale kant aan. “Washoku” zorgt voor een gevoel van saamhorigheid onder de Japanners. De registratie van “washoku” moet er tevens voor zorgen dat mensen uit andere landen hun eigen keuken meer gaan waarderen en respecteren. Het maken en eten van feestelijke maaltijden is ook een groot onderdeel van de Japanse cultuur. Kinderen leren de spirituele betekenis van bepaalde bezigheden, ingrediënten, maaltijden en dranken. Zo drinken de Japanners saké om de boze geesten te verdrijven. En maken ze rijstcake om de goede geesten tevreden te stellen. Ook wordt de kinderen geleerd om zuinig te zijn op de natuur en op jezelf. Daarom koken de Japanners graag gezond en duurzaam.
De vreemde kant van Japan Maar zoals eerder gezegd: Japan is not only sushi. Japan heeft, volgens vele westerlingen, ook een bizarre kant. Japanners drinken bijvoorbeeld bier gemaakt van wasabi! Wat denk je van ijs met octopussmaak? En vind je dit al raar? Wat denk je van vierkante meloenen, brood in blik, crackers met wespen erin of een drankje met varkensplacenta erin? Of het lekker is? Geen idee. Één ding is zeker, als je je voedselhorizon wil verbreden, ga dan naar Japan!
WEETJES Sushi betekent letterlijk ‘zure smaak’. De rijst die bij sushi zit wordt namelijk gekookt met rijstazijn en suiker. Sushi eet je officieel met je handen. Hier, in het Westen, deden we dat niet en daarom gebruiken we tegenwoordig stokjes. De favoriete toppings van Japanners zijn aal, inktvis en Mayo Jaga. Mayo Jaga is een combinatie van mayonaise, bacon en aardappels. Het is in Japan onaardig om niet te slurpen tijdens het eten. Dit geeft namelijk aan dat het eten lekker is.
9
Beeld: Esme van Amerongen
Eten bij Sukiyabashi Yiro
VOOR EDUCATIEVE DOELEINDEN
HAMBURGERS UIT HET LABRATORIUM GESCHREVEN DOOR MYRTEL CATSHOEK
Ik kauw op het taaie vlees, een broodje burger is altijd favoriet na het uitgaan. Sloom en draaierig bestudeer ik de hamburger. Zo raar dat ze dit eerst maakten van vlees dat ze afsneden van arme diertjes. Zulke arme diertjes, op de boerderij..
VLEES Bij het woord ‘kweken’ denken mensen al snel aan zaadjes in de grond stoppen om vervolgens elke week met een gietertje en een rieten hoed de plantjes water geven. Dit beeld verandert snel wanneer je het ultra-mannelijke woord: VLEES toevoegt. Vlees
is een gewild etenswaar en de vraag ernaar wordt de komende jaren steeds groter. Over een paar jaar zijn er 9 miljard mensen op deze aardbol. Als je deze mensen allemaal een biefstuk wil geven, hebben we een extra planeet voor de koeien nodig. Om dit te voorkomen, heeft Post een miljardair kunnen vinden die de kosten van het onderzoek naar kweekvlees wel wilde sponsoren. Deze miljardair gooide een miljoen in het geldpotje van het onderzoek. En jawel, de miljardair is niemand
TECHNOLOGIE
anders dan... Sergey Brin! Of beter gezegd; de mede-oprichter van onze favoriete homepage Google. Hij vond dat dit onderzoek ten allen tijden gesteund moest worden omdat het een einde zou kunnen maken aan dierenleed. Het kweekvlees wordt namelijk gemaakt van stamcellen van een koe, met één stamcel kun je 175 miljoen burgertjes bakken. Het maken van een kweekvlees burger duurt ongeveer drie maanden, zo snel groeit een koe namelijk ook weer niet. Daarbij wordt 75% van de
11
Beeld: Esme van Amerongen
De gemiddelde 23-jarige is nog steeds dronken in het jaar 2138. Oké, 2138 is misschien wel erg ver vooruit. Laten we zeggen dat we in het jaar 2064 zitten. Het is vijftig jaar later sinds het eerste kweekvlees is geïntroduceerd.
landbouwgrond gebruikt voor vee voor de vleesproductie. Dat is dus grond waar die koeien alleen maar gras lopen te vreten en dus grond wat op dat moment zelf geen eten voor mensen geeft. Verder, het vervoeren van de dieren naar het slachthuis zorgt voor 18% van de uitstoot van broeikasgassen. Kweekvlees zou de perfecte oplossing zijn om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, we krijgen meer landbouwgrond om te gebruiken voor groente en fruit, het lost het probleem van dierenleed op, plus dat het ook nog eens zorgt voor meer eten voor het groeiende aantal mensen op deze planeet. Post zegt zelf dan ook: “Ik denk dat een kweekvlees een grote invloed ten goede kan hebben voor de wereldwijde vraag naar vlees, die toe gaat nemen. Het is een belangrijk alternatief voor vlees uit veeteelt. Onderzoek kost altijd veel geld, maar dit heeft niets te maken met de uiteindelijke prijs van kweekvlees voor de consument.”
WAT VOORAF GING Het hele verhaal begint al bij Winston Churchill in 1936, hij
12
zegt: “Fifty years hence, we shall escape the absurdity of growing a whole chicken in order to eat the breast or wing, by growing these parts separately under a suitable medium.” Hij vindt dat het zonde is om alleen delen te gebruiken van de dieren, hij wil dat er meer gebruik wordt gemaakt van de rest onderdelen. Dit idee blijft alleen staan en er gebeurt niets mee omdat mensen het vreemd vonden. Maar de meest vreemde gedachtes hebben vaak wel de grootste kans om uit te komen. De Nederlander Willem van Eelen vond het ook bijzonder en erg interessant en deed er alles aan om geld in te zamelen voor onderzoek. Hij nam alle mogelijke bijbaantjes en zette een organisatie op om geld in te zamelen. Uiteindelijk had van Eelen genoeg geld ingezameld en kon hij aan de slag. Nou, Willem van Eelen zelf? Hij heeft zelf helemaal niet die skills om dat te onderzoeken dus benaderde hij een stel wetenschappers van de universiteit Utrecht en de TU Eindhoven. Deze wetenschappers begonnen met het onderzoek. Ze kregen nog een subsidie van de overheid
en konden met al het geld een redelijk onderzoek opstarten. Mark Post zelf werkt één dag in de week op de TU Eindhoven. Zo kwam ook hij in aanraking met het onderzoek naar kweekvlees. Hij was al snel geïnteresseerd en besloot een vervolg subsidie aan te vragen. Het onderzoek ging nog even door maar de subsidie stopte. Er was geen geld meer voor onderzoek. Totdat Sergey Brin met zijn eigen zoekmachine op het kweekvlees onderzoek stootte, hij vond het zo interessant dat hij een bezoekje bracht aan Post. Sergey besloot om het onderzoek te sponsoren. Mark Post, die in het normale leven een wetenschapper is die zich bezig houdt met bloedvaten, begon met een nieuwe hobby: kweekvlees maken.
BELLETJE MET POST Op een zondagmiddag bel ik het nummer van Mark Post. Helaas voicemail. Een paar uur later gaat mijn telefoon, een onbekend nummer. “Hallo, met Mark Post. U had gebeld?” Gelukkig neemt hij de tijd voor mij, doordeweeks heeft hij het erg
TECHNOLOGIE
“Het was erg saai werk, ronduit vervelend.” druk maar op zondagavond wil hij best wat vragen beantwoorden. “Kweekvlees is, denk ik, een hele goede manier om het dierenleed en andere problemen tegen te gaan. Het bestaat in principe maar uit één stamcel dus de dieren zullen uiteindelijk niet meer geslacht te hoeven worden. Naar mijn mening kan het zijn dat er al over zeven jaar hamburgers bereid zijn om in de supermarkt te liggen. Dit is erg snel maar ik denk dat het wel realistisch is. Natuurlijk, het zal nog eerst gecontroleerd moeten worden door de overheid en aan alle veiligheidsvoorschriften voldoen. Ook moet de kleur, smaak en textuur nog verandert worden. Maar ik denk dat dat in zeven jaar wel zou moeten lukken.”
alleen geïnteresseerd het kweekvlees zelf.
“Grappige dingen die gebeurde tijdens het onderzoek? Het was erg saai werk, ronduit vervelend eigenlijk. Wat wel leuk was, was dat er mensen langskwamen die wilden dat we dingen voor hen gingen maken. Zoals de hoorns van een neushoorn bijvoorbeeld. Dan vroegen ze of we daar cellen uit konden halen en dan de hoorns konden vermenigvuldigen. Wat ook leuk was, tenminste de Universiteit van Maastricht vond dat minder leuk, dat we even waren vergeten te zeggen dat het maken van kweekvlees niet zonder afval er vanaf ging. Gewoon vuilnis had niet zoveel uitgemaakt, maar dit waren vetten die bij biomedisch afval hoorde. En niet een beetje ook! De kosten liepen erg hoog op omdat biomedisch afval al niet goedkoop is, maar dit elke week in grote hoeveelheden maakte een duur grapje.”
me terug belde.” zeg ik, terwijl ik mezelf gelijk een klap in mijn gezicht geef. Professionaliteit is nog niet helemaal mijn ding. Gelukkig vat Mark het goed op: “Alsjeblieft, succes met je stuk!” Ik hang de telefoon op.
GEEN EUROKNALLER En nu? Nu moeten we dus nog minimaal zeven jaar wachten op de sciencefiction hamburger. Kan je haast niet wachten en wil je er zo graag eentje dat je er wel je spaarvarken voor wilt kapot slaan? De kosten van één kweekvlees hamburger bedraagt 250.000 euro.
Het lijkt erop dat we het gesprek gaan beëindigen; “Trouwens nog bedankt! Super tof dat u
13
Beeld: Sylvia van den Berg
Zeven jaar, het idee dat het dus in 2064 pas zou uitkomen is onzin want het zou dus over minder dan tien jaar klaar kunnen zijn. Sergey blijft ook nog gewoon sponsoren omdat hij het een zeer belangrijk onderzoek vindt, het stopt dierenleed én het zou hongersnood kunnen verminderen. Toch ben ik
niet in
VOOR EDUCATIEVE DOELEINDEN
JAPANESE SWEETS GESCHREVEN DOOR JACKIE MOK
IS EVERYTHING A MAN NEEDS
Mini hamburgers, mini frietjes, mini sushi, mini donuts, mini koekjes, mini, mini, mini. In Japan is het maken van voedsel in het klein een hele populaire happening. Dat moesten wij natuurlijk ook proberen!
16
EXPERIMENTAL
D
eze editie krijgt de BREET keuken een Aziatisch tintje, en wel uit Japan. Japan staat bij ons westerlingen bekend als de plek waar de meest vreemde dingen vandaan komen. Nu lijkt er een nieuwe trend over te waaien naar ons, en nog een smakelijke ook! In Japan is het namelijk een hype om allerlei voedselwaren in snoepjesvorm te maken. Deze hype gaat onder de naam: Popin’ Cookin maar wordt ook wel D.I.Y. Japans snoep genoemd. D.I.Y. staat voor Do It Yourself. Deze kans kunnen wij natuurlijk niet laten liggen. Wij gingen op zoek en kwamen er al gauw achter dat Popin Cookin’ ook te verkrijgen is in Nederland via het internet. Een aantal drukken op het toetsenbord en yes! Onze bestelling was geplaatst.
een apart soort poeder wat een chemische reactie veroorzaakt wanneer het in contact komt met water. Elke poeder heeft een andere smaak en kleur. Wanneer je gaat beginnen wordt de poeder gemengd met een juiste dosis water.
YouTube experience
Wanneer deze hoeveelheid juist is, is het tijd om te gaan roeren met het spateltje. Een reactie ontstaat en zorgt voor een nieuwe substantie vanuit het poeder. Deze substantie gebruik je vervolgens om vormpjes mee te maken of om te decoreren. Creativiteit komt dus zeker van pas! Het ziet eruit als een leuke ervaring en wij willen dit graag zelf gaan proberen. Het meest fascinerende van het filmpje is toch wel de reactie van het poeder op het water. De ietwat chemische uitstraling
Natuurlijk hadden wij deze wonderbaarlijke ontdekking nooit kunnen vinden zonder onze allerbeste vriend: YouTube! Met de gehele redactie hebben we met open mond naar de filmpjes van Popin’ Cookin zitten kijken.
van de emulsie voordat het tot snoep wordt omgetoverd is ook een beeld apart. Maar vooral omdat het er zo anders uit ziet, trekt het ons aan.
Beeld: Esme van Amerongen
In het doosje wat we hebben gekozen zit een bakje met allerlei vormpjes, verschillende zakjes met poeder (dit wordt uiteindelijk snoep), een plastic spateltje voor het mixen en een mini-pipetje voor de juiste dosis water of speciale handelingen. Helaas voor ons zien wij dat de verpakking, wat overigens ook de gebruiksaanwijzing is, volledig in het Japans is. Nu zijn wij natuurlijk allemaal heel slim maar Japans gaat toch echt een stapje te ver. Aan de hand van de plaatjes moeten wij het straks zelf maar gaan uitzoeken. Maar dat houd ons zeker niet tegen om dit uit te proberen! Ieder zakje heeft zijn eigen kleurtje en ieder zakje bevat
‘‘Een reactie ontstaat en zorgt voor een nieuwe substantie vanuit het poeder.’’
rijke animatiewereld. Op YouTube volgde ik een aandoenlijk vrouwtje dat een kookshow doet over de Japanse cuisine. Ongeveer een jaar geleden kreeg zij van een fan een set “Kracie Popin’ Cookin”-kit toegestuurd. Hierin zaten verschillende chemische pakketjes om zelf doorsnee gerechten op miniatuurschaal te kunnen maken. Ik heb het dan over hamburgers, sushi, soep, ijs en zélfs de befaamde “bento-box”. De smaak verschilde per gerecht. Sommige kits, zoals die van sushi, bestonden uit zoete “gumi”, vertaald vanuit gummy of snoepjes, terwijl sushi normaal hartig is. Er waren daarentegen ook kits, zoals de mini hamburgers, waarbij de smaak daadwerkelijk geprobeerd werd na te bootsen. Aangezien er nooit fysiek een fornuis, een oven of überhaupt vlees bij kwam kijken, bleek dat te resulteren in de meest bizarre chemische smaken. De smaken vielen niet altijd goed te plaats. De kits zijn duidelijk op uiterlijk gericht en niet op inhoud. Dat maakt ze daarentegen niet minder schattig en/of verslavend om naar te kijken.”
Andere ervaringen Babette Moualem, groot fan de van Japanse cultuur, is BREET al voor geweest. “Ik ben altijd al fan geweest van de Japanse cultuur, voornamelijk door de taal en
17
Beeld: Esme van Amerongen
BREET aan de slag Na het lange wachten is het dan zover; de kleurrijke kartonnen pakketjes mogen opengemaakt worden. Het eerste pakketje is een kit om mini sushi snoep te maken en met de tweede kunnen wij mini snoep-donuts maken. Met veel moed gaan wij aan de slag maar al snel komt de het eerste probleem: de gebruiksaanwijzing. Shit! Japans natuurlijk. Vier mensen zijn nodig om te ontrafelen wat deze nu daadwerkelijk bedoelde. Dit gaat aan de hand van gekke, onduidelijke plaatjes best wel lastig. Na veel heen en weer discussiëren zijn we maar gewoon aan de slag gegaan. “Hoeveel water moet er nu bij dan?” “Ja, geen idee.” Een scheut water wordt bij het eerste zakje poeder gegooid. De ogen worden groot en de wenkbrauwen fronsen. Klanken als ‘Ieuwl!’ en woorden als ‘Gadver!’ komen naar buiten tijdens het mengen. Gelukkig is de geur beter dan het aanzicht. De hele BREET keuken ruikt zoetig en veranderde in een geurparadijs voor zoetliefhebbers. De poeder verandert al gauw in een harde substantie en het testpaneel wordt steeds meer gefascineerd en geïnteresseerd. Iedereen staat op elkaar, om elkaar, over elkaar, allemaal om
18
een glimp op te vangen van het proces. De harde substantie kan je kneden en vormen. Tada! Al het poeder is verandert in een soort flubberige gelei en de gelei hebben wij opgebouwd tot sushi. Het heeft ongeveer een uur geduurd maar voor een eerste poging is het zo slecht nog niet. Nu de sushi eenmaal in elkaar zit, willen we direct door met de donuts. Toch wel erg leuk dit hoor! Het pakketje wordt opengescheurd en ziet er gelukkig wat makkelijker uit dan de sushi. Hetzelfde proces wordt gevolgd en kleurrijke donuts worden gemaakt. Binnen een halfuur hebben wij prachtige donuts geserveerd. Zien hoe het proces verlopen is? Check de app! Hier zijn de fimpjes en resultaten terug te vinden.
Zij die gaan eten groeten U Leuk hoor, snoepjes maken, maar hoe smaken ze nou dan?! Het moment van de waarheid is eindelijk gearriveerd; proeven! Zullen ze nou echt zo chemisch smaken als ze eruit zien? Of zijn we hier getuigen van een snoepdoorbraak? Na een vrij lang proces begon de twijfel steeds meer toe te slaan. “Jongens eerst!” De eerste sushi wordt geproefd. Twijfelend pakte iemand anders een donut. Gezichten bleven strak. De smaak is zoet, heel zoet. Het lijkt op mini puddingpakjes, zeer zoete gelei. Het is vooral wennen aan het idee van het snoepje. Nederlands zijn andere soorten gewend, kijkend naar de structuur. Glibberig zal waarschijnlijk de beste omschrijving zijn. “Is weer eens wat anders”, roept iemand. “Ik vind het wel lekker hoor”, roept de ander. Nu alle snoepjes achter de kiezen zijn kunnen we gezamenlijk concluderen dat het heel leuk is om te maken. Het snoepje zelf is lekker maar vereist veel werk. Nu rest alleen nog de vraag of het ook hier in Nederland een hit kan worden. Wat ons betreft, is dit zeker het proberen waar. Het maken alleen al is een geweldige en fascinerende bezigheid. Aparte dingen, daar is en blijft Japan nummer één in.
EXPERIMENTAL
VOOR EDUCATIEVE DOELEINDEN
Als een kip zonder...hersenen?
KIPPEN GESCHREVEN DOOR JACKIE MOK
Wat hebben we toch veel te danken aan dé kip. Van het zondagochtend gebakken eitje met bacon tot het malse stukje kipsaté wat roostert op de barbecue. De gedachte alleen al doet mij hunkeren naar een grote emmer Kentucky Fried Chicken; pittige hotwings met een knapperig huidje. Gek toch? Dat zo een klein tokkend beestje zoveel betekent in ons leven. Waar zouden we toch zijn in een wereld zonder onze kippen? Toch hebben die ‘goudkipjes’ vaak geen fijn leven, het ziet er zelf naar uit dat het nog een stapje grover kan.
20
SHOCKING
Beeld: Sylvia van den Berg
ZOMBIE
PLOFKIP Steeds vaker in het nieuws komt het in opspraak; de behandeling van kippen tijdens hun leven. De meest onwerkelijke en ranzige filmpjes verschijnen in je feed op Facebook, allemaal doen ze een poging om de mensen wakker te schudden. Een aantal aandachtspunten: Het Centraal Bureau van de Statistiek meldt dat er jaarlijks 465 miljoen plofkippen geslacht worden, dat zijn 30 plofkippen per inwoner per jaar. Oftewel, bijna 1,3 miljoen plofkippen per dag worden geofferd om onze magen te stillen. Stichting Wakker Dier meldt wel dat de algehele verkoop en consumptie sinds 2011 is gedaald, je wil immers toch niet dat de buurvrouw ziet dat jij plofkippen koopt. Toch zijn er veel kipetende-Nederlanders die ondanks al deze pogingen rustig een plofkipje afrekenen in de supermarkt. En als ik heel eerlijk ben maakt het mij ook niet uit. Niet dat ik geen dierenvriend ben hoor, in tegendeel. Er zit alleen een verschil tussen huisdieren en dieren die er zijn voor onze maaltijd. “Het is allemaal heel zielig en erg voor de kippen dat ze zo moeten leven, maar het blijven dieren. De mens staat boven het dier, het is de wet van de jungle die hier geldt.” Als er weer een heftige discussie was losgebarsten over de plofkip zag ik mezelf dit zo eruit flansen. Maar ook ik ging twijfelen toen ik het ‘nieuwe systeem’ ontdekte.
maar al te graag uit. Ten eerste zullen de hersenen van de kippen verwijderd worden en de poten worden afgenomen. Dit zorgt ervoor dat de kippen gewoonweg niet meer kunnen voelen, ruiken, zien horen of lopen natuurlijk. De kip hoeft nu niet meer te lijden onder de barre omstandigheden en wij kunnen, zonder dat het geweten in de weg gaat zitten, lekker onze voordelige plofkip kopen. De kippen worden bij het systeem intraveneus gevoed en krijgen af en toe elektronische spierimpulsen. Ze hangen in grote aantallen aan een rek. Vanuit deze worden zij via allerlei slangetjes gevoed voor productie. Het rek doet je denken aan een soort buitenaards capsulesysteem die je terug zou kunnen vinden in een sciencefictionfilm. Dit nieuwe systeem, een soort ‘mini-boerderij’,
idee alleen al zou elke doorsnee dierenactivist slapeloze nachten bezorgen. En om heel eerlijk te zijn, ook ik deel hun mening. Nu klink ik misschien heel hypocriet, want waarom is de situatie nu zo anders? Daar heb je gelijk in maar ik zal hiermee waarschijnlijk ook niet de enige zijn. Misschien is dit wel de druppel die de emmer doet overlopen, de wake-up call die wij, koppige Nederlanders, nodig hebben. Ze verwachten een hogere winst met dit nieuwe systeem maar of het ook succes garandeert… Dat vraag ik me sterk af.
TOEKOMST
Het is heel simpel... Geen hersenen is geen pijn
NIEUW SYSTEEM Klein kooien, extreme temperaturen, vieze leefomstandigheden en volgepropt worden tot je ploft. Dit is daarentegen niet het enige. Wat dacht je van hersenloze kippen? En nee, dan bedoelen we niet dat de aarde wordt overgenomen door zombiekippen op zoek naar hersenen. Het idee voor het nieuwe systeem komt van André Ford, een architectuurstudent uit Engeland. Hoe het werkt? Wij leggen het je
Haal maar weer adem hoor. Gelukkig wordt deze manier (nog) niet gehandhaafd in de kippen industrie. Toen André Ford dit nogal provocerende idee bedacht had, stelde hij een kunstwerk samen die het gehele systeem nabootst. Het
zou zelfs thuis opgezet kunnen worden, super handig natuurlijk! Het geeft de hobby om kippen te houden een hele nieuwe betekenis, gezellig met het hele gezin de kippen voeden. De kip kan dus niets, behalve doorgroeien. Ze leeft dus eigenlijk in een coma, wachtend op de verlossende dag met een mes
Laten we ook reëel blijven, we zijn met ze vele op deze Aardkloot. De geboortecijfers in Afrika nemen minder hard af dan verwacht en de gemiddelde leeftijd van een mens groeit ook alleen maar. Sientias vertelt op haar site over een nieuwe statistische analyse die laat zien dat de wereldbevolking tegen het jaar 2100 wel eens bijna de 11 miljard mensen aan kan tikken. En al die mondjes moeten gevoed worden, ten minste dat is ons streven natuurlijk! Kunnen wij dan überhaupt nog wel kiezen voor het diervriendelijk slachten van bijvoorbeeld de kip? Als we genoodzaakt zijn om de massaproductie van dieren op te schroeven in een poging om de mensheid te voeden, ben ik bang dat er weinig meer te kiezen valt.. Wellicht dat het idee van hersenloze kippen dan een stuk interessanter wordt. Voor nu nog even niet daarentegen. Wij zien onze kippen graag inclusief hersenen rondrennen.
21
VOOR EDUCATIEVE DOELEINDEN
Beeld: Sylvia van den Berg
TE HOGE
HORECA PRIJZEN GESCHREVEN DOOR MYRTEL CATSHOEK
Gezellig uiteten gaan met dat leuke meisje wordt steeds moeilijker. Nederlandse restaurants zijn tegenwoordig erg duur en veel mensen kunnen het zich niet veroorloven om in deze crisis een hapje buiten de deur te doen. Dan maar langs de Jumbo want onze supers zijn blijkbaar vreselijk goedkoop.
‘UIT ETEN IN EUROPA NERGENS ZO DUUR’
stond er met koeienletters in de Telegraaf van maandag 14 januari 2014. Blijkbaar kan ons gierige kikkerlandje zich op de eerste plek zetten, deze keer omdat we in de horeca te veel geld vragen voor een cola-light en biefstuk. Maar, niet gelijk alles geloven wat de krant zegt, want wat bleek? Het bericht is gebaseerd op de verklaring van Jan-Willem Grievink op de jaarlijkse horecabeurs Horecava, gecombineerd met een onderzoek van de FSIN uit 2012. Ofwel, de Telegraaf had weer eens te weinig nieuws en haalde een onderzoek van twee jaar geleden weer naar boven om toch nog iets leuks te vertellen en de verklaring van Grievink te ondersteunen. Binnen no time werd het nieuws opgevangen door andere media. Ik mail met Jan-Willem, hij is behoorlijk volgeboekt maar tot mijn verbazing mailt hij ontzettend snel terug. Jan-Willem Grievink is directeur van het FSIN, ook wel het Food Service Instituut. Het Food Service Instituut is een onafhankelijk kennisinstituut. Ze richten zich op de “buitenhuishoudelijke” markt. Dat is
ACTUEEL
de markt voor bestedingen buitenshuis zoals bijvoorbeeld restaurants, hotels en supermarkten. Het artikel van de Telegraaf klopt wel maar ze hebben het verkeerde persbericht gebruikt. Ook de Volkskrant schreef een stuk over de stijgende prijzen in de horeca. Volgens Grievink kwamen zij beter in de buurt van wat hij wilde overbrengen op de Horecava. Hij zegt dat het thuis dineren een trend geworden is sinds de crisis. Uit zijn gegevens blijkt dat 32% van de Nederlanders minder uiteten gaat dan vóór de crisis en dat ze steeds meer zelf koken. De toekomst ziet er ook niet zo goed uit. Het merendeel van de Nederlanders die minder besteden tijdens de crisis zijn niet van plan om hun uitgaven aan eten en drinken te veranderen in 2014. De horecaprijzen zullen dus flink omlaag geschroefd moeten worden. Uit de persberichten van het FSIN blijkt dat de crisis een behoorlijke invloed heeft op de horeca. Supermarkten zorgen voor lage prijzen waardoor meer mensen een diner thuis houden. Doordat meer mensen lekker een thuis date doen
in plaats van dat ze die schattige pizzeria om de hoek opzoeken, krijgt de horeca een tekort aan inkomen. Dit betekent dan weer dat zij de prijzen omhoog moeten doen willen ze hun zaak nog blijven runnen. Helaas voor hen, kiezen onze gierige landgenoten dan liever voor een goedkope maaltijd dan voor een luxer diner buiten huis. En zo maakt dat de vicieuze cirkel compleet. Het FSIN ziet het dan ook somber in voor dit jaar. Ze denken dat de horeca ondanks de verminderde crisis alsnog niet zal verbeteren. Wat wel klopt is dat Nederlandse restaurants een stuk duurder zijn dan de rest van de West-Europese restaurants. Dit komt alleen omdat ze in Nederland meer moeten betalen aan de overheid denk aan accijns en andere belasting. Als je daar de goedkope supermarkten bij op telt is dat voor de Nederlandse horecabazen, een zwaar feit. Dus bedenk nog eens goed, wil je echt dat de horeca nog duurder wordt? Nee toch? Ga dan toch eens langs die pizzeria op de hoek en neem dat mooie meisje mee, zal ze leuk vinden!
23
CHEFS IN BEELD Geschreven door Niels wiegmans
Een succesvolle TV-kok heeft iets unieks. Doorgewinterde 24Kitchen-kijkers hebben dit waarschijnlijk al door. Neem nou bijvoorbeeld Rudolph van Veen, hij kan hartstikke goed koken, maar het is wel een beetje een wijf. En nee, hij valt niet op mannen, zoals velen in hun eerste oogopslag wel zouden denken. Zo heeft iedere chef wel iets. In deze fotoreportage nemen we de unieke karaktertrekjes van nog meer beroemde TV-chefs op de hak.
24
FOTOREPORTAGE
Beeld: Sylvia van den Berg
Gordon Ramsay Hij staat erom bekend dat hij, op z’n zachtst gezegd, geen blad voor de mond neemt. Er is geen TV-chef die zoveel scheldt als chef Ramsay. Waarom scheldt hij zoveel? Volgens Gordon komt het door de drukte van werk in de horeca.
25
Beeld: EsmĂŠ van Amerongen
Jamie Oliver Jamie wordt ook wel de Naked Chef genoemd. Dit was de naam van een show waarin recepten werden gestript tot de kern. Om aan te tonen dat je geen dure ingrediĂŤnten en keukenmachines nodig hebt om lekker te koken.
26
FOTOREPORTAGE
Anthony Bourdain Anthony is een echte rockster onder de chefs. Hij begon in de jaren ‘80 met werken in de horeca en heeft daar ongeveer alle soorten drugs gebruikt. Cocaïne, LSD, XTC, heroïne, noem iets op en hij deed het.
27 Beeld: Esmé van Amerongen
28
FOTOREPORTAGE
Beeld: Sylvia van den berg
Nigella Lawson Bij vele vrouwen stond ze bekend als de koningin van de zoetigheid. Totdat er vorig jaar duidelijk werd dat ze coca誰ne snuift. Dat was voor de kijkers thuis even andere koek!
25
AMUSES
KLEINE WEETJES In deze editie van BREET introduceren we de categorie: “Amuses”, waarin informatie en entertainment in een hapklaar formaat gepresenteerd worden. Popcorn Een oude mythe vertelt ons dat de oude Indianen dachten dat er in elke maïskorrel een geest zat. Als je de korrel opwarmde kwam de geest vrij en ontstond er popcorn. Hieruit blijkt maar weer hoeveel fantasie de mensheid heeft. Maar waarom, naast de geesten die erin zitten, popt popcorn nu eigenlijk? In een goede maïskorrel zit water opgeslagen in een omhulsel van zetmeel. Als je de korrel verwarmt dan begint het water te koken en verandert het in stoom. Vervolgens zet het stoom uit en poft de korrel. De hitte stolt het zetmeel tijdens het ploffen et voilà. Popcorn.
Huilen van uien Het is weer etenstijd. Je wil makkelijk koken. Pasta Bolognese dan maar. Boodschappen gedaan, pan op het vuur, olie in de pan, tijd om een uitje te snipperen. En daar ga je. Tranen met tuiten. Wat gebeurt er nou eigenlijk als je een ui snijdt? Als je een ui snijdt ontstaat er een zwavelachtig gas. Als het gas in contact komt met een nat oppervlak (je oogballen in dit geval) dan verandert het gas in een bijtend zuur. Wat kun je tegen dit emotionele snijwerk doen? Zet gewoon een zonnebril op. Dan kan het gas niet bij je ogen komen én je ziet er stylisch uit.
30
AMUSES
Genezende gember De Chinezen gebruiken gember al een eeuwigheid als medicijn. Het is de paracetamol van de aardbol. Het ligt bij Moeder Natuur in de keukenla naast de boterhamzakjes en de Albert Heijnreceptenkaartjes. Volgens onderzoekers bij de University of Maryland Medicinal Center helpt gember tegen misselijkheid, reuma en ook spierpijn. Ben je dus nog bezig met je goede voornemen om meer te gaan sporten? Een beetje gember na het sporten doet wonderen.
Gevaarlijk visje De fugu, ĂŠĂŠn van de giftigste vissen ter wereld, wordt in Japan als een delicatesse gezien. De organen van dit beestje zitten vol met het gif tetrodotoxin. Dit komt door het jagen op beesten die deze schadelijke stof in zich hebben. Ergens in de evolutie van de fugu kreeg hij immuniteit voor dit gif en is hij het bij zich gaan dragen. De bereiding van fugu kan op verschillende manieren. Traditioneel wordt de vis in flinterdunne plakjes gesneden en in de vorm van een chrysant (een soort bloem) gelegd. Dit is voor Japanners het symbool van de dood. Voor adrenalinejunkies is dit een gerecht wat ze moeten proberen! Wanneer je het gif binnen krijgt verlam je maar blijf je wel wakker. Totdat je stikt omdat je longen het niet meer doen. Gelukkig zijn de Japanners experts geworden in het kweken van fugu. Ze kweken de visjes nu op plekken waar ze geen tetrodotoxin tot zich kunnen nemen. Zo blijven ze levenslang onschadelijk.
Geschreven en beeld door Niels Wiegmans
AMUSES
31
VOOR EDUCATIEVE DOELEINDEN
MEN VERSU DE IDEALE THUISDINERDATE
Aangezien uiteten gaan te duur is tegenwoordig heeft BREET wat leuks verzonnen: de ThuisDinerDate. Wij vroegen mensen wat ze hiervan vonden en wat hun verwachtingen waren. Zien mannen en vrouwen een thuisdiner verschillend of zijn ze uiteindelijk totaal niet zo anders als wij altijd dachten? BREET stuurde mannen en vrouwen dezelfde foto met de vraag of ze een thuisdinerdate zouden doen, wat hun verwachtingen waren en hoe deze avond dan zou verlopen..
“Ik zou dus niet voor zwoele muziek gaan.”
“Ik zou in ieder geval een voor en hoofdgerecht maken. Toetjes zijn toch dikmakers.”
“Nog een drankje doen en dan naaien.”
Wat opvalt aan de mannen is dat ze vaak antwoorden liever wat actiefs te doen en als het dan echt thuis zou moeten ze lekker zouden gaan koken met hun date. Ze vinden het dan leuk om iets exclusiefs te maken zoals risotto of sushi. Het eten moet in ieder geval speciaal zijn, zodat het onvergetelijk is. De jongens willen graag iets anders, waarschijnlijk om zich te onderscheiden van andere mannen. Ze zorgen voor een goed gedekte tafel met kaarsjes en een driegangenmenu. Na het eten belanden de meesten op de bank met een wijntje (wel een goede fles wijn) en een goede film. Het liefst een saaie romantische komedie zodat de aandacht al snel ergens anders op gericht is.
34
“Beste dates zijn bij mij actieve dates, zoals bowlen.”
“Hier staat een romantisch gedekte tafel met kaarsen enzo.”
MAN VS WOMAN
.
US WOMEN Geschreven door MYRTEL CATSHOEK
“Je kan beter iets casuals doen ofzo.”
De reacties van de vrouwen waren erg verrassend, de meesten bleken juist lasagne op de bank boven een romantische diner bij kaarslicht te kiezen. Ze gaan het liefste met hun date lekker op de bank liggen en samen onder een deken een film kijken. De dames willen sowieso liever niet eten met hun date. Redenen? Ze denken dat ze onhandig zijn en dingen zullen morsen.
“En dan gaat ie naar huis want je doet het natuurlijk niet met elkaar op de eerste date…”
Ook vinden veel dineren gelijk veel te romantisch en heftig als date. Liever doen ze een drankje in een café of een gezellig wandelingetje maken.
“He maar eerste date, meteen al bij je thuis? En dan ook nog diner?”
“Gewoon leuk filmpje! Lekker op de bank onder een dekentje.”
“LASAGNE! En een filmpje op de bank.” “Straks is het vet awkward en zit je met alle aardbeien.”
35
Geschreven door Jackie Mok
SUGAR PAINTING
ART
FOOD Pannenkoeken, voor vele kinderen het antwoord waar ze op hopen als ze vragen: “Wat eten we vandaag?� Lekker veel stroop erop, gezichtjes tekenen, kliederboel. Ook al zei moeder vroeger dat je niet mocht spelen met je eten, stiekem deed je dat toch. De pannenkoek werd het doek, de stroop werd de verf. De meest mooie creaties verschenen op je pannenkoek voordat je hem dichtdraaide en naar binnen schoof.
KUNST
met hun schitterende kunstwerk in de zonneschijn over straat te smullen, wat een leven zeg!
Verven Verven met karamel is natuurlijk hele andere koek. In tegenstelling tot verven moet de kunstenaar eerst de suiker karamelliseren, er komt dus ook nog scheikunde bij kijken. Vervolgens moet de kunstenaar in hele korte tijd het kunstwerk maken, aangezien de karamel steeds harder wordt naarmate het afkoelt. Daarnaast moet alles soepel verlopen tijdens het verven, de kunstenaar moet dus wel zijn huiswerk gedaan hebben. Hij oefent van te voren met normale verf de paden, zodat hij deze straks letterlijk vlekkeloos kan maken.
Dynastie werd het fenomeen steeds populairder. Ondanks dat er steeds minder artiesten zijn die deze kunst beoefenen, zal de traditie nooit uitsterven. De kunst begint vandaag de dag steeds meer steun te krijgen van het publiek en de overheid. Het is dan ook een kunst om je vingers bij af te likken.
Beeld bron: http://kaleidoscope.cultural-china.com
Je had vroeger helemaal niet door dat je eigenlijk heel kunstzinnig bezig was. Hetzelfde wordt namelijk ook in de straten van China gedaan. In de zuidwesters Chinese provincie Sichuan worden de meest prachtige figuren geproduceerd met gekarameliseerd suiker. Het is daar heel normaal om straatartiesten tegen te komen die voor 1 tot 2 yuan (omgerekend 0,24 eurocent) een prachtig karamel kunstwerk maken. De klanten, voornamelijk kinderen, moeten na betaling aan de pijl draaien. De straatartiest maakt het kunstwerk waar de pijl bij stopt. Zo kan de pijl stoppen bij een loong (Chinese draak), vogel, hond, bloem en ga zo maar door. De kunstenaar is gewapend met een lepel, schop en een stuk marmer als papier. Voordat de kunstenaar begint moet hij eerst de suiker karamelliseren. Vervolgens maakt hij met zijn lepel de meest moeilijke wegen om uiteindelijk een meesterwerk neer te zetten. Als het kunstwerk droog is haalt de kunstenaar het stuk los van het marmer met de schep en stopt er een stok tussen. Trots en blij lopen de kinderen
Cultuur De Aziatische cultuur is een mooie cultuur, achter elk fenomeen schuilt wel weer een verhaal uit de geschiedenis. Ook deze zoete kunst heeft een verhaal. De traditie is begonnen tijdens de Ming Dynastie. In die tijd werden suikerdieren en figuren gemaakt om als offer te dienen voor een gelovig ritueel. In de Qing
37
VOOR EDUCATIEVE DOELEINDEN
snack Geschreven door Esmé van Amerongen een hardwerkende CMD student die weinig slaap krijgt & verslaafd is aan chocolade. Ughh. Ik heb het warm. Met mijn ogen wijd open staar ik naar de volle maan die door het gordijn schijnt. Ik kijk voor de duizendste keer op mijn telefoon. Half één. Als ik nu in slaap val kan ik nog acht uur slapen. Dat zou genoeg moeten zijn. Toch word ik niet slaperig van de gedachte. Mijn voeten koken van de hitte. Vandaag was zo’n dag dat je uitgerust en wel om één uur ’s middags wakker wordt en vervolgens om half negen ’s avonds weer zit te knikkebollen. Slaaptekort of gewoon lui? Wie zal het zeggen… Met mijn verstandige hoofd en het stemmetje van mijn moeder in mijn achterhoofd, lag ik om half elf in bed. En nu lig ik al drie uur naar mijn plafond te staren. Ik hoor mijn maag knorren. Ik moet er even uit. Ik gris mijn badjas van mijn stoel naast mijn bed en loop naar beneden. Ik kijk naar mijn hond die in de kamer ligt te snurken en geef hem een aai over zijn hoofd. Geen reactie. Ik loop door naar de keuken en kijk in de koelkast. Helemaal niks. Alleen ranja en een komkommer. Jammer. Ik moet echt boodschappen doen morgen. Op hoop van zegen kijk ik in het kastje naast de koelkast. De scharnieren van het kastje piepen zachtjes. Godzijdank! Vanuit het keukenkastje staart een reep chocola me aan. Niet zomaar
COLUMN
een chocoladereep; Milka met oreostukjes. Ik hoor engelengezang op de achtergrond. Met de reep chocola en een glas water settel ik me op de bank. Ik zet de tv aan en laat hem op een willekeurige zender staan. Ik neem een hapje chocolade. De smaak van cacao en melk smelten op mijn tong. Ik heb wel eens viezere nachtelijke tussendoortjes gehad. Maar ach, als ik echt honger heb dan vind ik alles lekker. Een paar weken terug heb ik twee pakjes droge toastjes opgegeten. Je weet wel, van die goedkope droge Melba toast die al meer dan vier weken in je kast lig Dan is chocola toch lekkerder. Ik neem nog een hap. Mijn voeten zijn ondertussen ijskoud geworden, ik heb geen sokken aan gedaan. Ik trek een fleecedeken over me heen. Zo’n lekker tussendoortje is een heilig ritueel geworden voor een slapenloze nacht. Met een volle buik kan ik weer heerlijk slapen. Na ongeveer tien minuten is de reep chocola al op. Shit, nu heb ik geen ontbijt meer. Behalve komkommer. Midnight snacks komen altijd wel van pas. Toch heb ik ze nooit in huis, omdat ik overdag alles opeet. Ik zou er echt een systeem voor moeten bedenken. Misschien in de vorm van een kluis die alleen open kan na twaalf uur ’s nachts. Briljant! Zou ik de eerste zijn met dit fantastische idee? Ik heb het vaker, de meest geweldige openbaringen om twee uur ’s nachts. Met al die briljante ideeën zwevend door mijn hoofd val ik op de bank in slaap.
39
VOOR EDUCATIEVE DOELEINDEN