AO 29 (September 2005) by Onassis Stegi

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 29 Σεπτέμβριος 2005

Περιεχόμενα Σημείωμα Ειδήσεις του Ιδρύματος • •

Tο νέο Προεδρείο του Iδρύματος Ωνάση...........................................................................................................................................................2 Eυχές του Συνδέσμου προς το νέο Προεδρείο του Iδρύματος......................................................................................................................6

Δραστηριότητες Υποτρόφων • • • • • •

Επιτυχίες...................................................................................................................................................................................................................8 Κινηματογράφος.....................................................................................................................................................................................................9 Θέατρο....................................................................................................................................................................................................................11 Χορός......................................................................................................................................................................................................................12 Moυσική..................................................................................................................................................................................................................13 Φωτογραφία..........................................................................................................................................................................................................14

Εκδήλωση •

Τραγούδια για το Θέατρο στο νέο Μουσείο Μπενάκη.....................................................................................................................................15

Ειδήσεις του Ιδρύματος •

Eγκαίνια στον Άγ. Nικόλαο Mύρων................................................................................................................................................................. 17

Αφιέρωμα •

Σεμιναριακές Διαλέξεις......................................................................................................................................................................................19

Συνέντευξη •

Σερ Μάικλ Λιουέλιν Σμιθ - Προσδοκίες και Ιστορικές Προσωπικότητες..................................................................................................24

Διάλεξη •

«Kαι έμπορος ατελής και ατελής λόγιος».......................................................................................................................................................27

Άρθρο •

Eργαστηριακή διάγνωση της φυματίωσης: Nεότερα δεδομένα.................................................................................................................30

Βιβλιοπαρουσίαση •

«O Xατζηκυριάκος-Γκίκας και η ευρωπαϊκή πρωτοπορία» .........................................................................................................................34

Βιβλιογραφικό Δελτίο • •

Μαρίνα Βήχου. Μακεδονικό: Η Πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων. Αθήνα: Κούριερ Εκδοτική, 2005. Σελ. 318, 23 έγχρωμες εικόνες, ISBN 960-7851-39-0.................................................................................................................................................37 Γιάννης Στ. Δεληκωστόπουλος. Η Ελεύθερη Εκτίμηση των Αποδείξεων από τον Δικαστή στην Πολιτική Δίκη. Αθήνα-Κομοτηνή: Εκδόσεις Αντ. Ν.Σάκκουλα, 2004. Σελ. xii+219, βιβλιογραφία, ευρετήριο, ISBN 960-15-1221-7....................................................37

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο...........................................................................................................................................................38

Σημείωμα Το «ΑΩ» με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο Το «ΑΩ» αναπτύσσεται και προχωρεί ακολουθώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις. Ήδη από το προηγούμενο τεύχος Ιουνίου 2005 ξεκίνησε η πειραματική αποστολή τού περιοδικού στην ψηφιακή του μορφή στα μέλη του Συνδέσμου που έχουν γνωστοποιήσει την ηλεκτρονική διεύθυνσή τους στον Σύνδεσμο. Με τον τρόπο αυτό αποκτούν τη δυνατότητα να «ξεφυλλίσουν» τις ψηφιακές σελίδες του ακόμα και όταν βρίσκονται μακριά από τον τόπο κατοικίας ή εργασίας τους, λαμβάνοντας την ηλεκτρονική αλληλογραφία τους μέσω ενός υπολογιστή. Όσα, λοιπόν, από τα μέλη επιθυμούν να λαμβάνουν το «ΑΩ» ηλεκτρονικά κάθε τρίμηνο, δεν έχουν παρά να ενημερώσουν σχετικά τον Σύνδεσμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση scholars. association@onassis.gr. Επιστρέφοντας στους ρυθμούς του φθινοπώρου, ο Σύνδεσμος έχει προγραμματίσει τρεις εκδηλώσεις για το επόμενο διάστημα: δύο διαλέξεις και μια μουσική εκδήλωση. Ειδικότερα, ο κ. Κύριλλος Νικολάου, διδάκτωρ Βυζαντινής και Προβυζαντινής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και μέλος του διπλωματικού σώματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, μιλά στις 13 Oκτωβρίου 2005 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιδρύματος με θέμα «Kύπρος, Eλληνισμός: Άγνωστες γαλλικές διπλωματικές πληροφορίες (Β΄ ήμισυ του 19ου αιώνα)». Στις 10 Νοεμβρίου 2005 ο Γιώργος Παπαθεοδώρου, επίκουρος καθηγητής Περιβαλλοντικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών θα δώσει διάλεξη με τίτλο «Αρχαιολογική ωκεανογραφία: ένα νέο παράθυρο στην υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά». Tον Δεκέμβριο η υψίφωνος Ρόζυ Κυπραίου, νέα σολίστ με σημαντική καλλιτεχνική παρουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, θα τραγουδήσει στην καθιερωμένη χριστουγεννιάτικη συναυλία του Συνδέσμου. Τέλος, το «ΑΩ» απευθύνει θερμά συγχαρητήρια στο νέο Προεδρείο του Ιδρύματος Ωνάση, για την ανάληψη των καθηκόντων τους, με την ευχή να είναι «καλοτάξιδοι»...

Λήδα Μπουζάλη

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Tο νέο Προεδρείο του Iδρύματος Ωνάση ΓΡΑΦΕΙ Η ΙΦΙΓΈΝΕΙΑ ΚΑΤΊΚΑ

Aντώνης Σ. Παπαδημητρίου, Πρόεδρος και Tαμίας του Δ.Σ. του Iδρύματος Ωνάση

Iωάννης Π. Iωαννίδης, Aντιπρόεδρος του Δ.Σ. του Iδρύματος Ωνάση

Tην 1η Iουλίου 2005 τα μέλη των Δ.Σ. του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» και του «Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» εξέλεξαν νέο Προεδρείο, ύστερα από την παραίτηση των κ.κ. Στέλιου Παπαδημητρίου, Παύλου Ιωαννίδη και Απόστολου Ζαμπέλα από το αξίωμα του προέδρου και αντιπροέδρων αντίστοιχα. Στη θέση τους εκλέχτηκαν παμψηφεί ο κ. Αντώνης Παπαδημητρίου 50 ετών, δικηγόρος και οικονομολόγος, ως πρόεδρος και ταμίας και των δύο ιδρυμάτων, ο κ. Ιωάννης Π. Ιωαννίδης, 51 ετών οικονομολόγος, ως αντιπρόεδρος και των δύο ιδρυμάτων και ο κ. Γιώργος Ζαμπέλας, 49 ετών, αρχιτέκτονας, ως γραμματέας και των δύο ιδρυμάτων.

δρος κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, «η θητεία των μελών του Προεδρείου του Ιδρύματος στο αντίστοιχο αξίωμα είναι ενός έτους και ανανεώνεται ετησίως με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, εφόσον συνεχίζεται η θητεία τους ως μελών του Δ.Σ.. Τα μέλη του Δ.Σ. ανήκουν σε δύο κατηγορίες. Αρχικά όλα τα μέλη του Δ.Σ. είχαν ορισθεί από τον ίδιο τον Αριστοτέλη Ωνάση στη διαθήκη του και ήταν ισόβια. Σύμφωνα με τη διαθήκη αυτή, όταν κάποιο μέλος του Δ.Σ., περιλαμβανομένου και του Προέδρου, αποβιώσει ή παραιτηθεί, ο αντικαταστάτης του εκλέγεται με απλή πλειοψηφία των υπολοίπων. Από τα αρχικά ισόβια μέλη παραμένουν οι κ.κ. Στέλιος Παπαδημητρίου, Παύλος Ιωαννίδης, Απόστολος Ζαμπέλας, Παρασκευάς Ιωαννίδης και Μιχάλης Δολόγλου. Όλοι οι υπόλοιποι εκλέγονται με τριετή κατά μέσο όρο θητεία. Η πλειοψηφία των μελών του Δ.Σ. είναι μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού».

Οι κ.κ. Στέλιος Παπαδημητρίου, Παύλος Ιωαννίδης και Απόστολος Ζαμπέλας παραμένουν ως ισόβια μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και των δύο Ιδρυμάτων, σύμφωνα με τη διαθήκη του Αριστοτέλη Ωνάση. Σε αναγνώριση των πολλαπλών υπηρεσιών τους προς τα δύο Ιδρύματα επί τριάντα και πλέον χρόνια από την ίδρυσή τους, ομόφωνα το Δ.Σ. ανακήρυξε τον κ. Στέλιο Παπαδημητρίου επίτιμο πρόεδρο και τους κ.κ. Παύλο Ιωαννίδη και Απόστολο Ζαμπέλα επίτιμους αντιπροέδρους. Οι ίδιοι, επίσης, απαρτίζουν την Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία συγκροτήθηκε μετά από ομόφωνη απόφαση του νέου Δ.Σ. των δύο Ιδρυμάτων. Όπως ανέφερε σε συνέντευξή του στο ΑΩ ο νέος πρόε-

Όσον αφορά τη χρονική στιγμή αλλαγής του προεδρείου ο κ. Αντώνης Παπαδημητρίου διευκρίνισε: «Το νέο Προεδρείο, με ισχύ από 1η Ιουλίου 2005, εκλέχτηκε ομόφωνα από το δεκαπενταμελές Δ.Σ. των δύο ιδρυμάτων «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» και «Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» όταν κάποια στιγμή η παλαιότερη γενιά έκρινε ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για μία ηλικιακή διαδοχή στο πλαίσιο της συνέχειας και της συλλογικότητας που διαπνέει το Ίδρυμα. Η διαδοχή στην ηγεσία ενός Ιδρύματος σαν το δικό μας αφορά την διαχείριση μίας μεγάλης και πολυσχιδούς επιχειρήσεως,

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Tο νέο Προεδρείο του Iδρύματος Ωνάση ΓΡΑΦΕΙ Η ΙΦΙΓΈΝΕΙΑ ΚΑΤΊΚΑ

Γιώργος A. Zαμπέλας, Γραμματέας του Δ.Σ. του Iδρύματος Ωνάση

Στιγμιότυπο από την συνέντευξη Tύπου του νέου Προεδρείου στο Ίδρυμα Ωνάση

αλλά και την εκτέλεση σημαντικών κοινωφελών έργων και προγραμμάτων. Απαιτείται, επίσης, πίστη και αφοσίωση. Δεν είναι επομένως εύκολη υπόθεση το να βρεθούν άτομα που να έχουν τα υποκειμενικά και αντικειμενικά στοιχεία που απαιτούνται.

απόγονός του. Αντίθετα, αφ’ ενός μεν προβλέπει την εκλογή όλων των μελών του Δ.Σ. με απλή πλειοψηφία. Αφ’ ετέρου, ο Αριστοτέλης Ωνάσης δεν προέβλεψε ότι η κόρη του Χριστίνα θα γινόταν Πρόεδρος του Ιδρύματος, παρά το ότι ο πρώτος Πρόεδρος που όριζε η διαθήκη, και ήταν η Τίνα Λιβανού, είχε προαποβιώσει του Αριστοτέλη Ωνάση. Εκ τρίτου, ο Αριστοτέλης Ωνάσης έθετε την ίδια την περιουσία της Χριστίνας υπό τη διοίκηση και διαχείριση του Ιδρύματος!

Εγώ προσωπικά», συνέχισε ο κ. Α. Παπαδημητρίου, «είχα εκλεγεί στο Δ.Σ. του Ιδρύματος για πρώτη φορά το 1988, επί Προεδρίας Χριστίνας Ωνάση, και με τη σύμφωνη γνώμη και προτροπή της. Τόσον εγώ όσον και οι κύριοι Ιωάννης Π. Ιωαννίδης και Γεώργιος Α. Ζαμπέλας εργάζονται στο Ίδρυμα για περισσότερα από δεκαοχτώ έτη ο καθένας, ξεκινώντας από τη βάση της ιεραρχίας. Θεωρούμε ότι το Διοικητικό Συμβούλιο που είναι το μοναδικό και κυρίαρχο όργανο του Ιδρύματος, μας τίμησε κρίνοντας ότι το μέχρι τώρα έργο μας του έδινε την βεβαιότητα ότι θα συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο». Στις αρχές Σεπτεμβρίου 2005 έγινε γνωστό ότι η κ. Αθηνά Ρουσέλ κατέθεσε αγωγή κατά της διοίκησης του Ιδρύματος στα δικαστήρια του Λιχτενστάϊν, ζητώντας να κηρυχθεί άκυρο το νέο Καταστατικό που ισχύει από το 2003. Σχετικά με το θέμα αυτό και τη διαφαινόμενη πρόθεση της κ. Αθηνάς Ρουσέλ να διεκδικήσει την προεδρία του Ιδρύματος, ο κ. Α. Παπαδημητρίου δήλωσε στο «ΑΩ»:

Ο Αριστοτέλης Ωνάσης δεν θέλησε, λοιπόν, να δημιουργήσει ένα οικογενειακό, αλλά ένα κοινωφελές Ίδρυμα, και το έθεσε υπό τον έλεγχο των έμπιστων συνεργατών του και όχι της οικογένειάς του. Σημειώνεται ότι ελάχιστα μέλη της οικογένειας του Αριστοτέλη Ωνάση ορίσθηκαν από τον ίδιο στο αρχικό Δ.Σ. Παρά ταύτα, η Χριστίνα Ωνάση επέτυχε να επιβάλει στους εκτελεστές τής διαθήκης του Αριστοτέλη Ωνάση μία διαφορετική ρύθμιση. Σύμφωνα με αυτήν, οι εκτελεστές τής διαθήκης, μεταξύ των οποίων συγκαταλεγόταν και η ίδια, την όρισαν ισόβια Πρόεδρο, ενώ μπήκε όρος στο Καταστατικό (όπως ίσχυε) ότι και ο απόγονός της θα είχε τη δυνατότητα να εκλεγεί (eligible) αν το Δ.Σ. κατά την κρίση του διαπίστωνε ότι συνέτρεχαν τρείς όροι: ηλικία 21 ετών, ικανότητα (capacity) και βούληση (willingness) να υπηρετήσει το Ίδρυμα.

«Η διαθήκη του Αριστοτέλη Ωνάση δεν προβλέπει πουθενά ότι ο Πρόεδρος του Ιδρύματος θα είναι ο άμεσος

Η ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ.», συνεχίζει ο κ. Α. Παπαδημητρίου, «ήταν ότι επιβαλλόταν να εναρμονισθεί

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Tο νέο Προεδρείο του Iδρύματος Ωνάση ΓΡΑΦΕΙ Η ΙΦΙΓΈΝΕΙΑ ΚΑΤΊΚΑ

το Καταστατικό που είχε επιβάλει η Χριστίνα με τη διαθήκη του Αριστοτέλη Ωνάση, δεδομένου ότι αυτό που οπωσδήποτε προέχει είναι η πραγματική βούληση του διαθέτη. Η απόφαση αυτή ελήφθη τον Δεκέμβριο του 2003, μετά από ενδελεχή μελέτη του Καταστατικού και της Διαθήκης από πολυμελή ομάδα των πλέον έγκριτων καθηγητών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, που γνωμοδότησαν προς το Δ.Σ. ότι έπρεπε να γίνει η εναρμόνιση. Η απόφαση του Δ.Σ. δημοσιεύτηκε αμέσως στα μητρώα του Λιχτενστάιν, όπου και η έδρα του Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Η κυρία Αθηνά Ρουσέλ, όπως είναι το σωστό της όνομα, με αίτημα το οποίο υπέβαλε στα δικαστήρια του Λιχτενστάιν την 1η Σεπτεμβρίου 2005 απαιτεί την παραβίαση της εκπεφρασμένης βούλησης του Αριστοτέλη Ωνάση, όπως αυτή καταγράφεται στη διαθήκη του, με την ακύρωση της απόφασης της 2ας Δεκεμβρίου 2003 από το Δ.Σ. του Ιδρύματος. Το Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης έχει ήδη ανακοινώσει ότι δεν δύναται να συναινέσει στο αίτημά της, υποχρεωμένο να υπερασπισθεί δικαστικά την μνήμη και τη βούληση του αειμνήστου ιδρυτού του». Μετά από την απάλειψη από το Δ.Σ. του Ιδρύματος του όρου περί δήθεν «αυτόματης» ανάληψης της Προεδρίας από τον τυχόν άμεσο απόγονο του Αριστοτέλη Ωνάση, το Διοικητικό Συμβούλιο με απλή πλειοψηφία εκλέγει τα αιρετά μέλη του, τον Πρόεδρο, τους Αντιπροέδρους κλπ. Για τον τρόπο με το οποίο θα αντιμετωπίσει το Ίδρυμα την κ. Αθηνά Ρουσέλ, εάν διεκδικήσει την προεδρεία του, ρωτήθηκε στη συνέχεια ο κ. Α. Παπαδημητρίου από το «ΑΩ»: «Αν η κυρία Αθηνά Ρουσέλ επιθυμήσει να αναλάβει τέτοιο ρόλο, το Δ.Σ. θα την αντιμετωπίσει με συμπάθεια, αλλά θα εκτιμήσει με αντικειμενικότητα εάν η υποψηφία θα έχει τα απαιτούμενα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα, όπως είναι η επιστημονική κατάρτιση, η ελληνική παιδεία και η επαγγελματική εμπειρία, για να αντεπεξέλθει στη θέση που θα διεκδικήσει», επισήμανε ο πρόεδρος του Ιδρύματος. «Κατά κύριο λόγο, όμως, το Δ.Σ. θα εκτιμήσει ποιο είναι το μακροπρόθεσμο συμφέρον του ίδιου του Ιδρύματος και με ποιο τρόπο θα εκπληρωθούν καλύτερα οι σκοποί του. Πρέπει, πάντως, να σημειώσουμε ότι η κα Αθηνά Ρουσέλ μέχρι σήμερα δεν έχει έρθει σε καμία επαφή με το Ίδρυμα πέρα από την κατάθεση της

αγωγής της». Όσον αφορά τους στόχους και τις προτεραιότητες του νέου προεδρείου του Ιδρύματος Ωνάση, ο κ. Αντώνης Παπαδημητρίου σημείωσε ότι με δεδομένο ότι το νέο Προεδρείο συμμετείχε εδώ και πολλά χρόνια στην συλλογική ηγεσία του Ιδρύματος, είναι προφανές ότι θα επιδιώξει την ολοκλήρωση των ήδη υφισταμένων έργων και κυρίως την Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. «Αυτό που προέχει», τόνισε, «είναι η συνέχιση του κοινωφελούς έργου του Ιδρύματος, καθώς και η συνεχής ανάπτυξη του επιχειρηματικού ιδρύματος. Αυτό προσφέρει με τα κέρδη του τη δυνατότητα πραγματοποίησης των κοινωφελών προγραμμάτων του Ιδρύματος. Στην παρούσα συγκυρία δεν θεωρούμε ότι συντρέχουν οι επιχειρηματικοί όροι για να γίνουν μεγάλα ανοίγματα. Οι μεγάλες επενδύσεις που κάναμε την δεκαετία του 1990 αποδίδουν ικανοποιητικά σε όλους τους τομείς. Ευκαιρίας δοθείσης όμως θα αναλάβουμε τις κατάλληλες πρωτοβουλίες». Ειδικότερα για την ανέγερση και λειτουργία της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, έργο το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει και υπολογίζεται ότι -εκτός απροόπτου- θα ολοκληρωθεί το τελευταίο τρίμηνο του έτους 2007, ο πρόεδρος του Ιδρύματος ανέφερε: «Πρόκειται για τεράστιο έργο το οποίο απορροφά πολύ μεγάλο μέρος από τους πόρους του Ιδρύματος. Πιστεύουμε, όμως, ότι είναι απαραίτητο για τη χώρα μας να δημιουργηθεί το κατάλληλο εργαλείο-χώρος προβολής, που θα επιτρέψει στους σύγχρονους Έλληνες που δραστηριοποιούνται σε όλους τους τομείς των Τεχνών και των Γραμμάτων, μεταξύ αυτών και στους υποτρόφους μας, να αναδείξουν το έργο τους και να το προβάλλουν στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Είναι αυτονόητο βέβαια ότι δεν θα γίνουμε οι παραγωγοί και «ατζέντηδες» όλων των Ελλήνων καλλιτεχνών, λογοτεχνών κλπ. Από την άλλη πλευρά επιδιώκουμε ο χώρος αυτός να λειτουργήσει ως ένα πολιτιστικό «Village Center», ας μου επιτραπεί η προκλητικότητα της έκφρασης, όπου όποιος θέλει θα μπορεί να περάσει ένα ολόκληρο απόγευμα με μία παράσταση, μία έκθεση, την αγορά κάποιου βιβλίου ή δίσκου, να δειπνήσει σε ένα ωραίο περιβάλλον κλπ. Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών πρέπει να γίνει το εφαλτήριο της νέας, σύγχρονης και πολύ αξιόλογης πολιτι-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Tο νέο Προεδρείο του Iδρύματος Ωνάση ΓΡΑΦΕΙ Η ΙΦΙΓΈΝΕΙΑ ΚΑΤΊΚΑ

στικής παραγωγής και να της επιτρέψει να «εξαχθεί» και στο εξωτερικό», κατέληξε ο κ. Αντώνης Παπαδημητρίου. Ο Αντώνης Παπαδημητρίου είναι δικηγόρος και οικονομολόγος. Από το 1986 είναι νομικός σύμβουλος της ναυτιλιακής εταιρείας Olympic Shipping and Management S.A. του Ομίλου Ωνάση. Το 1988 εξελέγη μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, γραμματέας το 1996, γραμματέας και ταμίας το 2003. Από το 1989 είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω εξειδικευμένος στο δίκαιο των επιχειρήσεων και από το 1992 είναι επικεφαλής του γραφείου Σ. και Α. Παπαδημητρίου & Συνεργάτες. Είναι συντονιστής της Εκτελεστικής Επιτροπής των επιχειρήσεων του Ομίλου που ελέγχεται από το Ίδρυμα Ωνάση και υπεύθυνος για τον Χρηματοοικονομικό Τομέα και για τα μεγάλα projects. Ο Ιωάννης Ιωαννίδης είναι οικονομολόγος. Υπήρξε χειριστής αεροσκαφών της Ολυμπιακής Αεροπορίας για δεκατέσσερα χρόνια. Το 1988 ξεκίνησε η συνεργασία του με τον Όμιλο Ωνάση και τον Οκτώβριο του 1991 εξελέγη μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Το 1992 ανέλαβε καθήκοντα γενικού διευθυντή στην εταιρεία Springfield Shipping Co. Panama S.A., η οποία λειτουργεί ως εκπρόσωπος της εταιρείας Olympic Shipping and Management S.A. Τον Μάρτιο 1997 εξελέγη βοηθός γραμματέας του Δ.Σ. του Ιδρύματος και τον Μάρτιο 1998 ανέλαβε καθήκοντα γενικού διευθυντή της εταιρίας Olympic Shipping and Management S.A. Είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής η οποία διαχειρίζεται τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις του Ομίλου. Ο Γεώργιος Ζαμπέλας είναι αρχιτέκτονας. Είναι ελεύθερος επαγγελματίας από το 1984 και έχει αναλάβει μια σειρά από μεγάλα έργα για λογαριασμό του Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και άλλων ιδιωτών. Μεταξύ των έργων συγκαταλέγονται η μελέτη και επίβλεψη της κατασκευής του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου και του χώρου εισόδου του Ολυμπιακού Πύργου στη Νέα Υόρκη, καθώς και ο συντονισμός του έργου του κωδωνοστασίου Αγίας Φωτεινής Νέας Σμύρνης. Εξελέγη μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ωνάση το 1988 και βοηθός γραμματέας το 1997. Είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής και υπεύθυνος για την ακίνητη περιουσία που ελέγχεται από το Ίδρυμα.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Eυχές του Συνδέσμου προς το νέο Προεδρείο του Iδρύματος ΙΩΆΝΝΑ ΚΟΝΔΎΛΗ ΠΡΌΕΔΡΟΣ Δ.Σ. ΣΥΝΔΈΣΜΟΥ ΥΠΟΤΡΌΦΩΝ ΛΈΚΤΟΡΑΣ NΟΜΙΚΉΣ ΣΧΟΛΉΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ AΘΗΝΏΝ

Kαλορίζικοι! Mε ιδιαίτερη ικανοποίηση ο Σύνδεσμος Υποτρόφων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης χαιρετίζει την εκλογή του νέου Προεδρείου του Ιδρύματος. Το πηδάλιο ανέλαβαν οι κύριοι Αντώνης Παπαδημητρίου, Πρόεδρος και Ταμίας του Διοικητικού Συμβουλίου, Ιωάννης Ιωαννίδης, Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Γεώργιος Ζαμπέλας, Γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου Άνθρωποι νέοι, με πολύπλευρη κατάρτιση και ειδικές γνώσεις, είναι και οι τρεις ιδιαίτερα επιτυχημένοι επαγγελματίες. Εκτός από την καταξίωση στο γνωστικό τους αντικείμενο έχουν μακροχρόνια ενασχόληση και εμπειρία σε διεθνή κλίμακα τόσο στην διαχείριση μεγάλων οικονομικών μεγεθών σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στην προβολή πολιτιστικών αγαθών. Εργάζονται για το Ίδρυμα, ο κάθε ένας για σχεδόν είκοσι χρόνια, και συμμετέχουν στο Δ.Σ. του Ιδρύματος από το 1988-1990. Η ανάδειξή τους στην ηγεσία αποτελεί εγγύηση επιτυχημένης συνέχειας ενός φορέα παγκόσμιας εμβέλειας και ακτινοβολίας που συστηματικά προβάλλει την ελληνική δημιουργικότητα και διαδίδει τον ελληνικό πολιτισμό. Η στιγμή είναι αποφασιστικής σημασίας, γιατί οι νεοεκλεγέντες παραλαμβάνουν την σκυτάλη από ανθρώπους ξεχωριστούς που υλοποίησαν το όραμα του αείμνηστου εθνικού ευεργέτη Αριστοτέλη Ωνάση και δημιούργησαν τις στέρεες εκείνες δομές και προϋποθέσεις, οι οποίες, μεταξύ άλλων, υποστήριξαν, ηθικά και υλικά, την κρίσιμη στιγμή, την αρχή της σταδιοδρομίας μας, επιστημονικής, καλλιτεχνικής ή αθλητικής. Για αυτό και θα ήταν ασυγχώρητη παράλειψη από μέρους μας να μην εκφράσουμε, με την ευκαιρία του παρόντος και την απέραντη ευγνωμοσύνη μας προς το απελθόν Προεδρείο, ελάχιστη αναγνώριση του έργου που επετέλεσε την τελευταία τριακονταετία. Όλοι εμείς οι 4.500 Έλληνες και αλλοδαποί υπότροφοι, η ζωντανή απόδειξη της συμβολής του Ιδρύματος στην ανάπτυξη της έρευνας, της επιστήμης, της τέχνης και του αθλητισμού, αποτελούμε την προέκτασή του στην κοινωνία, την πλατειά λαϊκή βάση του που μετέχει πνευματικά της κληρονομιάς του Αριστοτέλη Ωνάση. Σε κάθε σύγγραμμα, ερευνητικό έργο ή καλλιτεχνική δημιουργία των υποτρόφων γίνεται ειδική μνεία αυτής της ιδιαίτερης σχέσης. Κατά τη διάρκεια λήψης της υποτροφίας, αργότερα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Συνδέσμου ή των ειδικών προγραμμάτων που έχουν θεσπιστεί για εμάς, είχαμε την ευκαιρία και την δυνατότητα συχνής προσωπικής επαφής με τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος. Συχνότερη επικοινωνία είχαμε με τους νεότερους εξ αυτών που ήδη ανέλαβαν το Προεδρείο, τόσο λόγω εγγύτητας της ηλικίας, όσο και λόγω επανειλημμένων συνεργασιών. Έχουμε λοιπόν ιδία αντίληψη της αξιοσύνης τους και της αδιάλειπτης προσφοράς τους στην ανάπτυξη του Ιδρύματος.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Με το αυξημένο ενδιαφέρον, το κριτικό πνεύμα και την υπευθυνότητα που αρμόζει στους συμμετέχοντες της πνευματικής κληρονομιάς του Αριστοτέλη Ωνάση, τους καλωσορίζουμε μέσα από την καρδιά μας και τους ευχόμαστε να είναι καλορίζικοι και σιδεροκέφαλοι. Πιστεύουμε ότι θα συνεχίσουν με τον ίδιο ζήλο την προσπάθεια των προκατόχων τους και σύντομα να αποδειχθούν «πολλῷ κάρρονες». Και από τη θέση μας αυτή, στο Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου Υποτρόφων, τολμάμε να «ψηφίσουμε» και εμείς θετικά υπέρ του νέου Προεδρείου του Ιδρύματος, έστω και αν δεν έχουμε τέτοιο θεσμικό ρόλο. Ελπίζουμε πάντως, με κίνδυνο να χαρακτηρισθούμε εγωιστικοί, ότι τα νέα αυξημένα καθήκοντα δεν θα μειώσουν την προνομιακή φροντίδα που έχουν επιδείξει για τον Σύνδεσμο.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Χρήστος Μαντζώρος Ο Χρήστος Μαντζώρος, αναπληρωτής καθηγητής της Παθολογίας Ενδοκρινολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, τιμήθηκε κατά τη διάρκεια του Ετήσιου Συνεδρίου της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας με το κορυφαίο διεθνώς βραβείο Νέου Ερευνητή Novartis 2005, συνοδευόμενο από χρηματικό έπαθλο 25.000 δολλαρίων. Το βραβείο αυτό, του οποίου η απονομή έγινε στο Διαβητολογικό Συνέδριο του Σαν Ντιέγκο, δίδεται κάθε χρόνο σε έναν κλινικό ιατρό κάτω των 45 ετών ως αναγνώριση της προσφοράς του, κατά τη διάρκεια όλης της καριέρας του, στην προαγωγή της επιστήμης της Φυσιολογίας, Παθολογοφυσιολογίας ή Επιδημιολογίας του σακχαρώδη διαβήτη και των επιπλοκών του. Ο Χρήστος Μαντζώρος είναι απόφοιτος και αριστούχος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Ειδικεύτηκε στην Παθολογία, την Ενδοκρινολογία-Διαβητολογία και την Κλινική Διατροφή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στην Κλινική Έρευνα από το Πολυτεχνείο Μ.Ι.Τ. και την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση συνέχισε τις σπουδές του στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ και έλαβε μεταπτυχιακό τίτλο στην Κλινική Επιδημιολογία-Δημόσια Υγεία. Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από εκατό πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες και έχει βραβευθεί από την αμερικανική κυβέρνηση, τον Παναμερικανικό Ιατρικό Σύλλογο, το Διεθνές Συνέδριο Ενδοκρινολογίας και πολλούς οργανισμούς και επιστημονικές εταιρείες. Έχει, επίσης, εκλεγεί αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διαιτολογίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου.

Ελένη Κεφαλά Τη θέση λέκτορα Ισπανικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο St Andrews της Σκωτίας ανέλαβε η Ελένη Κεφαλά. Παρακολούθησε Βυζαντινές και Νεοελληνικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Το έτος 2000 έλαβε υποτροφία από το Ίδρυμα Ωνάση. Το 2003 ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στον τομέα «Ελληνική και Ισπανική Λογοτεχνία και Πολιτισμός» στο ίδιο Πανεπιστήμιο, με θέμα «Περιφερειακός (Μετα)μοντερνισμός: Η Συγκριτική Αισθητική των Μπόρχες, Πίλια, Καλοκύρη και Κυριακίδη». Η έρευνά της αφορούσε τις έννοιες του μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού στην Αργεντινή και την Ελλάδα, δύο χώρες τις οποίες περιγράφει ως «περιφερειακές της Δύσης». Το άρθρο της «Καλοκύρης και Μπόρχες: Μελέτη της Συγκριτικής Αισθητικής τους» έλαβε το 2003 το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό της Ελληνικής Εταιρείας του Λονδίνου, ο οποίος αφορά τους μεταπτυχιακούς φοιτητές όλων των βρετανικών Πανεπιστημίων που σπουδάζουν με αντικείμενο σχετικό με τη σύγχρονη ελληνική Ιστορία, Γλώσσα ή Λογοτεχνία.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Κινηματογράφος Κατερίνα Διδασκάλου Με τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων στην πρωτεύουσα συνέπεσε η προβολή της κινηματογραφικής ταινίας «Η Πόλη των Θαυμάτων», στην οποία συμπρωταγωνίστησε η υπότροφος Κατερίνα Διδασκάλου. Η ταινία του σκηνοθέτη Δημήτρη Αθανίτη παρουσίασε την πολυεθνική Αθήνα των Ολυμπιακών Αγώνων και πραγματεύθηκε θέματα της καθημερινής ζωής ανθρώπων μέσα στον φρενήρη ρυθμό της πόλης που έγινε το κέντρο του κόσμου για είκοσι ημέρες. Στην Αθήνα των Ολυμπιακών Aγώνων, η μοίρα και η πορεία ανθρώπων από διάφορα μέρη της υφηλίου διασταυρώνονται, παρασύροντάς τους σε ένα απρόβλεπτο κυνήγι της αγάπης. Σημειώνεται ότι οι Αυστραλοί κριτικοί την επέλεξαν μέσα στις 10 καλύτερες ταινίες του 2004 και το περιοδικό «Variety» τη χαρακτήρισε «θαυμαστά ειλικρινή και περιεκτική» στη διεθνή αγορά της τηλεόρασης. Το σενάριο, η σκηνοθεσία και τα σκηνικά ήταν του Δημήτρη Αθανίτη και η διεύθυνση φωτογραφίας του Σπύρου Παπατριανταφύλλου. Εκτός από την Κατερίνα Διδασκάλου έπαιξαν οι ηθοποιοί Δημήτρης Αλεξανδρής, Λήδα Ματσάγγου, Μπάμπης Χατζηδάκης, Εκάβη Ντούμα και Ολιβιέ Μπρέιγ. Εξάλλου, τον Οκτώβριο του 2005 κυκλοφορεί η ταινία ελληνοουγγρικής παραγωγής που γυρίστηκε στην Αγία Πελαγία της Κρήτης και στη Βουδαπέστη, όπου πρωταγωνιστεί η Κατερίνα Διδασκάλου. Η ίδια θα συμπρωταγωνιστήσει φέτος με τον Γρηγόρη Βαλτινό στην καινούργια, ποιοτική, καθημερινή σειρά του ΑΝΤ1, για τα γυρίσματα της οποίας θα βρίσκεται στη Μύκονο και την Κύπρο έως τα τέλη της χρονιάς.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Κινηματογράφος Θανάσης Σαράντος Σημαντικές διακρίσεις κέρδισε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό η τελευταία ταινία μικρού μήκους του υποτρόφου σκηνοθέτη Θανάση Σαράντου «Εν Λευκώ», η οποία μάλιστα αποτέλεσε την επίσημη ελληνική συμμετοχή στο 9ο Διεθνές Φεστιβάλ Φανταστικού Κινηματογράφου στην Κορέα, καθώς και στο Διεθνές Φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης στις 6-18 Απριλίου 2005. Θέμα της ταινίας είναι η ιστορία μιας καρκινοπαθούς στο κρεβάτι ενός δημόσιου νοσοκομείου και η αλλαγή που φέρνει στη ζωή της η εμφάνιση μιας νεαρής νοσοκόμας. Ο Θανάσης Σαράντος υπέγραψε τη σκηνοθεσία της ταινίας και το σενάριό της από κοινού με την Ιφιγένεια Κοτσώνη. Η ταινία απέσπασε τιμητική διάκριση στο 13ο Μεσογειακό Φεστιβάλ Νέων Κινηματογραφιστών, που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα, το ειδικό βραβείο ταινιών Μικρού Μήκους Μυθοπλασίας ή Τεκμηρίωσης ή Κινουμένων Σχεδίων του υπουργείου Πολιτισμού το 2004 (Κρατικό Βραβείο Ποιότητας), καθώς και διάκριση στο Φεστιβάλ Δράμας 2004 από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Οι πρωταγωνίστριες του «Εν Λευκώ» Εύα Κοταμανίδου και Όλγα Δαμάνη έλαβαν εύφημη μνεία ερμηνείας για τη συνολική προσφορά τους στον ελληνικό κινηματογράφο στο πλαίσιο του φεστιβάλ Δράμας. Τον Οκτώβριο του 2005, η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «ηθικόν ακμαιότατον», συνιδρυτής της οποίας είναι ο Θανάσης Σαράντος, θα παρουσιάσει στο Θέατρο Εμπρός το έργο της Κάριλ Τσερτς «Ένας Αριθμός» («A Number»), σε μια συμπαραγωγή με την Εταιρεία Θεάτρου «Εμπρός». Το έργο παίχτηκε για πρώτη φορά στο Λονδίνο το 2002 και ύστερα στη Νέα Υόρκη και αλλού με μεγάλη επιτυχία. Το «Ένας Αριθμός» μπορεί να θεωρεί ως το πρώτο αυθεντικό έργο του 21ου αιώνα, ως μια άσκηση προφητείας για το μέλλον, ένας διαλογισμός στην ανθρώπινη ταυτότητα, ένας εφιάλτης για τις συνέπειες της κλωνοποίησης. Το έργο θα παρουσιαστεί σε μετάφραση του Θανάση Σαράντου και του Τάσου Μπαντή, οι οποίοι θα ερμηνεύσουν τους δύο ρόλους του έργου σε σκηνοθεσία του δεύτερου. Tέλος, ο Θανάσης Σαράντος κέρδισε fellowship για το 2005 στο κινηματογραφικό πρόγραμμα ΝΙPKOW στο Βερολίνο, το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε επαγγελματίες του κινηματογράφου να πραγματοποίησουν μεταπτυχιακές σπουδές στο Βερολίνο.

Σκηνή από ταινία μικρού μήκους «Eν Λευκώ»

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Θέατρο Κέλλυ Διαπούλη Η υπότροφος Κέλλυ Διαπούλη είχε την οργάνωση της παραγωγής της παράστασης του έργου της Πένυς Φυλακτάκη «Το Πρωτάθλημα» που παρουσιάστηκε τον Ιούνιο στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Ήταν μία από τις λίγες παραγωγές οι οποίες επιλέχθηκαν να παρουσιαστούν στο πλαίσιο του προγράμματος «Άδειος Χώρος» που διοργανώνει τα τελευταία χρόνια η Πειραματική Σκηνή. Το έργο απέσπασε το 3ο Κρατικό Βραβείο για Νέους Θεατρικούς Συγγραφείς, στον Διαγωνισμό Κρατικών Θεατρικών Βραβείων του Υπουργείου Πολιτισμού το 2004. Η δράση εκτυλίσσεται στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου όπου ένας άντρας και μία γυναίκα έχουν στήσει καρτέρι στους συζύγους τους, οι οποίοι διατηρούν ερωτικό δεσμό και συναντιούνται στο συγκεκριμένο δωμάτιο του ξενοδοχείου. Η Κέλλυ Διαπούλη σπούδασε θέατρο στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, υποκριτική στην Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης Βεάκη και δημοσιογραφία στο Εργαστήρι Επαγγελματικής Δημοσιογραφίας. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Warwick όπου πήρε μεταπτυχιακό τίτλο στην Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πολιτική και Διαχείριση. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» και συνεργάστηκε με τον Οργανισμό Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού στον σχεδιασμό των προγραμμάτων της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας. Σήμερα εργάζεται στον ίδιο οργανισμό στον διαδικτυακό κόμβο πολιτιστικού περιεχομένου www.cultureguide.gr. και παράλληλα ασχολείται με ζητήματα χορηγίας.

Σκηνή από το έργο «Tο Πρωτάθλημα» με τους Πάνο Aντωνιάδη και Δέσποινα Nικητίδου

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Χορός Μάχη Δημητριάδου-Lindahl «Τρία έργα από τη Λευκωσία» είναι ο τίτλος της χορογραφίας που παρουσίασε η Μάχη Δημητριάδου-Lindahl στο Θέατρο Altera Pars στον Κεραμικό στις 16-18 Ιουνίου 2005 στο πλαίσιο του 4ου Φεστιβάλ Χορού, που διοργάνωσε το Σωματείο Ελλήνων Χορογράφων με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού. Πρόκειται για ένα σπονδυλωτό έργο με ταυτόχρονη προβολή βίντεο, που σκηνοθέτησε η ίδια η χορογράφος, και είναι βασισμένο στην προσωπική της εμπειρία από την πρόσφατη εγκατάστασή της στην διχοτομημένη κυπριακή πρωτεύουσα. Όπως σημειώνει η ίδια «Τριάντα ένα χρόνια μετά τη διχοτόμηση, δεν μπορεί κανείς παρά να γίνει μάρτυρας μιας πληγής που είναι ακόμα ανοικτή. Δεν επιχειρώ εδώ παρά μια μικρή καταγραφή του τοπίου, ένα βλέμμα που συναντά την πραγματικότητα και στρεφόμενο γύρω του και μέσα του βλέπει την ιστορία και τον εαυτό του μέσα σ’ αυτήν». Στα τρία μέρη της χορογραφίας «Meeting point», «Crossing» και «Colonized body», που παρουσιάστηκαν στη σκηνή και σε βίντεο σε συντομευμένη εκδοχή στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, χόρεψαν οι Αλεξάνδρα Βέγερσταλ και η Εύη Δημητρίου, σε μουσική του Αχιλλέα Τομασίδη. Η παράσταση επιχορηγήθηκε από τη Διεύθυνση Πολιτισμού του υπουργείου Παιδείας της Κύπρου. Η Μάχη Δημητριάδου-Lindahl είναι απόφοιτη της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης, σπούδασε με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση στο Ίδρυμα Χορού Μέρσε Κάνιγκαμ και αργότερα Release Technique και αυτοσχεδιασμό με τη Νάνσυ Τοπφ στη Νέα Υόρκη. Με την ομάδα «Ασώματες Δυνάμεις», που ίδρυσε το 1996, έχει παρουσιάσει πολλές χορογραφίες της στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Πάνος Καράν Ρεσιτάλ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών έδωσε στις 21 Φεβρουαρίου 2005 ο 23χρονος πιανίστας Πάνος Καράν, ο οποίος ζει τα τελευταία πέντε χρόνια στο Λονδίνο. Ερμήνευσε τις Επτά Φαντασίες του Μπραμς, τη σουίτα-κονσέρτο από το μπαλέτο Καρυοθραύστης του Τσαϊκόφσκι και τρια έργα του Λιστ. Στη συνέχεια παρουσίασε σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση δύο έργα σύγχρονης κλασσικής μουσικής Ισπανών συνθετών, με επιρροές από την αραβική και τη σύγχρονη μουσική: τη Σονατίνα για την Υβέτ του Ξαβιέ Μοντσαλβάτγκε και το έργο Bis του Χοσέ Εβαντζελίστα. Ξεκίνησε το πιάνο σε ηλικία έξι ετών, έπαιξε για πρώτη φορά δημόσια στο Σαν Φρανσίσκο σε ηλικία εννέα χρόνων, αποφοίτησε το 2000 από το Εθνικό Ωδείο με «Άριστα» παμψηφεί, πρώτο βραβείο και αριστείο εξαιρετικής επιδόσεως και συνέχισε τις σπουδές του στο Λονδίνο με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. Έχει διακριθεί σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς, έχει συμπράξει με σημαντικές ορχήστρες και έχει δώσει ρεσιτάλ σε πόλεις του εξωτερικού. Το μελλοντικό πρόγραμμα των συναυλιών του περιλαμβάνει εμφανίσεις στη Λιθουανία, τη Ρουμανία, τη Βρετανία, την Αρμενία και τη Ρωσία.

Άννα Αλεξοπούλου – Διονύσης Μαλλούχος – Λυδία Aγγελοπούλου Τον περασμένο Μάρτη διοργανώθηκε μια επιτυχημένη μουσική βραδιά στη Νομική Σχολή Αθηνών, στο νεοανακαινισμένο πολιτιστικό κέντρο – εντευκτήριο «Κωστής Παλαμάς». Δύο μέλη του Συνδέσμου μας, η υψίφωνος Άννα Αλεξοπούλου και ο πιανίστας Διονύσης Μαλλούχος, μαζί με την φίλη του Συνδέσμου μεσόφωνο Λυδία Αγγελοπούλου, έδωσαν αφιλοκερδώς ρεσιτάλ κλασσικού τραγουδιού. Το πρώτο μέρος ξεκίνησε με την «Χαμπανέρα» από την Κάρμεν του Ζωρζ Μπιζέ και συνεχίστηκε με έργα των Ρίχαρντ Στράους, Φραντς Σούμπερτ, άριες από την όπερα Λα Μποέμ του Τζιάκομο Πουτσίνι, τραγούδια από μιούζικαλ των Λόουι και Ρότζερς, την οπερέτα Λα Περισόλ του Όφενμπαχ και την όπερα Μαχαγκόνι του Κουρτ Βάιλ. Το πρώτο μέρος έκλεισε με σόλο πιάνο από τον Διονύση Μαλλούχο του έργου «Βόρειος Άνεμος» από τις Αλκυονίδες του Έρωτα του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Το δεύτερο μέρος περιελάμβανε έργα του Μίκη Θεοδωράκη, από τις Κυκλάδες και τους Λιποτάκτες, του Μάνου Χατζιδάκι από τον Μεγάλο Ερωτικό, τραγούδια από τον κινηματογράφο καθώς και το ντουέτο της Βιβίκας-Κικής από τον Βαπτιστικό του Θεόφραστου Σακελλαρίδη.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Φωτογραφία Ηώ Πάσχου Η υπότροφος Ηώ Πάσχου συμμετείχε στο φωτογραφικό φεστιβάλ Salve Mater, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Βέλγιο από τις 2 έως τις 22 Μαΐου 2005. Πρόκειται για τη μοναδική ελληνική συμμετοχή στο συγκεκριμένο φεστιβάλ, όπου πήραν μέρος περισσότεροι από εκατό φωτογράφοι απ’ όλο τον κόσμο, με θεματικές ενότητες επικεντρωμένες στον άνθρωπο και τις δραστηριότητές του: πορτραίτο, φωτορεπορτάζ, μόδα και ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Η Ηώ Πάσχου σπούδασε Σχέδιο και Ιστορία της Τέχνης στη Σχολή Βακαλό και παρακολούθησε μαθήματα φωτογραφίας στον «Φωτογραφικό Κύκλο» και στην Ευρωπαϊκή Σχολή Φωτογραφίας στην Αθήνα. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές Φωτογραφίας και Πολυμέσων στο Πανεπιστήμιο Paris VIII / Saint-Denis. Είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου στην Ιστορία της Τέχνης από το Πανεπιστήμιο Paris Ι, Pantheon-Sorbonne, με θέμα διατριβής Άνθρωπος και ερείπια στην Ελλάδα από τον 19ο έως τον 20ό αιώνα. Είναι επίσης κάτοχος τίτλου D.E.A. στην Ιστορία της Τέχνης από το ίδιο Πανεπιστήμιο με θέμα διατριβής Η ερασιτεχνική φωτογραφία στην εποχή την ψηφιακής εικόνας. Έχει πραγματοποιήσει επτά ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα, τη Γαλλία, το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο, και συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Εκδήλωση

Τραγούδια για το Θέατρο στο νέο Μουσείο Μπενάκη ΓΡΑΦΕΙ Η ΙΦΙΓΈΝΕΙΑ ΚΑΤΊΚΑ

Στο ατμοσφαιρικό αίθριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς πραγματοποιήθηκε στις 27 Ιουνίου 2005 η καλοκαιρινή μουσική εκδήλωση του Συνδέσμου, με τραγούδια που γράφτηκαν από σημαντικούς Έλληνες συνθέτες αποκλειστικά για το θέατρο.

Τα μέλη, πολλοί φίλοι και προσκεκλημένοι του Συνδέσμου είχαν την ευκαιρία ν’ απολαύσουν ένα μουσικό μωσαϊκό από τρεις εξαίρετους καλλιτέχνες υποτρόφους του Ιδρύματος Ωνάση: τον μπασσοβαρύτονο Τάσο Αποστόλου, την υψίφωνο Μαρία Μηλολιδάκη και τον πιανίστα Χρήστο Σακελλαρίδη που συνόδευσε τους δύο σολίστες. Το πρόγραμμα ξεκίνησε με το ντουέτο «Ύπνε» του Θόδωρου Αντωνίου και ακολούθησαν τα τραγούδια «Όποιος δεν ακούσει» και «Κανείς δεν σ’ ήθελε» του ιδίου συνθέτη, που οι καλλιτέχνες τραγούδησαν σόλο. Οικεία και πάντα αγαπημένα τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι «Γύρνα φτερωτή του μύλου» και «Τώρα νυφούλα μου χρυσή» ζέσταναν ακόμα περισσότερο την ατμόσφαιρα. Ακολούθησαν η «Ιοκάστη», «Το τραγούδι του αποχαιρετισμού» και το κωμικό «Τραγούδι του δασκάλου» του Γιώργου Κουρουπού. Υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση είναι και ο διακεκριμένος συνθέτης Νίκος Κυπουργός, τα τραγούδια του οποίου «Κίτρινο», «Απ’ τα κουμπάκια ανάμεσα» και «Το τραγούδι της προγονής» ερμήνευσαν υπέροχα οι δύο νέοι καλλιτέχνες. Ένα ακόμα πέρασμα από τον Χατζιδάκι και τις συνθέσεις του «Πάει έφυγε το τραίνο» και το «Φεγγαράκι» οδήγησε στα τραγούδια του Δημήτρη Παπαδημητρίου «Σιμά», «Θέλω αυτό το λουλούδι» και «Λουλούδι μου», που απέδωσαν με λυρισμό η Μαρία Μηλολιδάκη και ο Τάσος Αποστόλου. Η βραδιά ολοκληρώθηκε με το «Μια μαύρη Φορντ» και το «Ακούσατε-ακούσατε» του Χατζιδάκι. Ο Τάσος Αποστόλου και η Μαρία Μηλολιδάκη ενθουσίασαν το κοινό με τις φωνητικές, δεξιοτεχνικές αλλά και υποκριτικές τους ικανότητες και ο πιανίστας Χρήστος Σακελλαρίδης με την άψογη συνοδεία του, δίνοντας ένα παράδειγμα άρτιας συνεργασίας.

Εκδήλωση

Τραγούδια για το Θέατρο στο νέο Μουσείο Μπενάκη ΓΡΑΦΕΙ Η ΙΦΙΓΈΝΕΙΑ ΚΑΤΊΚΑ

Aπό αριστερά: Tάσος Aποστόλου, Mαρία Mηλολιδάκη, Xρήστος Σακελλαρίδης

H μουσική εκδήλωση του Συνδέσμου φιλοξενήθηκε στο Aίθριο του νέου κτηρίου του Mουσείου Mπενάκη

Ο Τάσος Αποστόλου σπούδασε κλασσικό τραγούδι με τον Φ. Βουτσίνο. Με υποτροφίες του Ιδρύματος Ωνάση συνέχισε τις σπουδές λυρικού τραγουδιού και ηθοποιίας στο Μιλάνο, όπου και κέρδισε το 2003 το δεύτερο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό λυρικού τραγουδιού «Luigia Stramesi». Είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής Βεάκη. Έχει εμφανιστεί ως μονωδός στην Εθνική Λυρική Σκηνή («Νυχτερίδα» του Στράους, «El Cimmerron» του H.W. Henze), στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο Ηρώδειο, στο Μιλάνο και έχει συμπράξει με την Ορχήστρα των Χρωμάτων, την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, τη Συμφωνική Oρχήστρα «Tito Schipa» κ.λπ. Ως ηθοποιός έχει εμφανιστεί στο Εθνικό Θέατρο, στο Θέατρο Τέχνης, στο Φεστιβάλ Επιδαύρου και αλλού. Η υψίφωνος Μαρία Μηλολιδάκη είναι αριστούχος απόφοιτος του Ωδείου Αθηνών. Ως υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση μελέτησε με τους καθηγητές Τσιόνι και Νέγκρι στο Μιλάνο. Βραβεύτηκε στους διεθνείς διαγωνισμούς «Ενρίκο Καρούζο» το 2003 στο Μιλάνο και «Φραντσέσκο Μαρία Μαρτίνι» στη Βενετία. Έχει συνεργαστεί με την Aegean Opera υπό τη διεύθυνση του Σέριλ Μιλνς, την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Εθνικό Θέατρο, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, την Όπερα Δωματίου Αθηνών, την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών κ.ά. Έχει συμπράξει ως σολίστ με το κουιντέτο Melos Brass, την Ορχήστρα των Χρωμάτων, τη Συμφωνική Oρχήστρα «Tito Schipa» κ.ά. Έχει εμφανιστεί στην Πορτογαλία, στη Ρώμη και στο Μιλάνο και έχει ηχογραφήσει για το θέατρο. Ο πιανίστας Χρήστος Σακελλαρίδης πήρε πτυχίο με την Λ. Μπογιατζίεβα. Ως υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση σπούδασε στην Ακαδημία Φραντς Λιστ, από όπου αποφοίτησε με δίπλωμα πιάνου, σολίστα μουσικής δωματίου και παιδαγωγίας. Έχει ηχογραφήσει έργα των Κούρταγκ και Λιγκέτι για την Ουγγρική Ραδιοφωνία και το 2003 κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό μουσικής δωματίου της HELEXPO. Από το 2002 έχει σχηματίσει πιανιστικό ντούο με τη Μ. Πίντσετιτς, με την οποία έχουν δώσει πολλές συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Την εκδήλωση του Συνδέσμου στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη τίμησαν με την παρουσία τους ο πρόεδρος του Ιδρύματος κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, ο επίτιμος αντιπρόεδρος κ. Παύλος Ιωαννίδης, ο συνθέτης κ. Θεόδωρος Αντωνίου, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και πολλοί φίλοι του Συνδέσμου.

Φωτογραφίες: all4mat.gr

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Eγκαίνια στον Άγ. Nικόλαο Mύρων

Tο εσωτερικό του ναού Aγίου Nικολάου Mύρων

Κεντρικό κλίτος του ναού του Αγίου Νικολάου, όπου διακρίνεται το Σύνθρονο και η Αγία Τράπεζα

Η τελετή των εγκαινίων έγινε παρουσία πολλών επισήμων, διπλωματών, πανεπιστημιακών και δημοσιογράφων.

Σε ειδική τελετή που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2005 στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στα Μύρα κοντά στην Aττάλεια («Ντέμρε» στην τουρκική ονομασία τους), παρουσιάσθηκαν για πρώτη φορά στο κοινό οι τοιχογραφίες του πολύτιμου αυτού μνημείου της ελληνορθόδοξης εκκλησίας που μόλις αποκαταστάθηκαν. Η συντήρηση της πλούσια διακοσμημένης νότιας αίθουσας ταφής αποτελεί σημαντικό μέρος των εργασιών καταγραφής, συντήρησης και αποκατάστασης των τοιχογραφιών, οι οποίες πραγματοποιούνται από το έτος 2000. Το έργο χρηματοδοτείται με $25.000 δολ. ΗΠΑ ετησίως από το Ίδρυμα Βεχμπί Κοτς, με αντίστοιχη χρηματοδότηση και από άλλες πηγές. Στο πλαίσιο αυτό, το έργο έχει υποστηριχθεί από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης (2003-2004), από τη Διοίκηση Αντάλυας (2002), από το Oικουμενικό Πατριαρχείο (2001) και από το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων Ίδρυμα Σάμιουελ Χ. Κρες (2000). Χάρη στα Ιδρύματα Ωνάση και Κοτς το σημαντικό αυτό έργο συνεχίστηκε και το έτος 2005. Ο ναός του Αγίου Νικολάου είναι μια τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική της Μέσης Βυζαντινής περιόδου και θεωρείται από τους ειδικούς το τρίτο σε σπουδαιότητα βυζαντινό κτίσμα της Ανατολίας. Η βασιλική, με τη σημερινή της μορφή, κτίστηκε το 520 στα θεμέλια παλαιότερου πρωτοχριστιανικού ναού, στον οποίο λειτουργούσε ο επίσκοπος Μύρων. Η ιστορία των Μύρων, που ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β΄ ανακήρυξε πρωτεύουσα της Λυκίας, συνδέθηκε με φημισμένους κατακτητές, όπως ο Χαρούν Αλ Ρασίντ, με τους εμπόρους του Μπάρι και τους Ενετούς, ενώ υπήρξε τόπος προσκυνήματος στον δρόμο προς τους Αγίους Τόπους. Η εκκλησία και ο περιβάλλων χώρος της χαρακτηρίστηκαν αρχαιολογικά μνημεία υψίστης σημασίας το 1982 και συμπεριελήφθησαν στον προσωρινό κατάλογο των αρχαιολογικών χώρων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αξιόλογες τοιχογραφίες που απεικονίζουν θρησκευτικές σκηνές σε πολλές αίθουσες, στις πτέρυγες, το νάρθηκα, την αίθουσα ταφής και σε παρεκκλήσια, η πρόσοψη της βορειοανατολικής αψίδας –μοναδική του είδους στην Ανατολία– και τα δάπεδα επιστρωμένα με μαρμαροθέτημα γνωστό ως «opus sectile» και «cosmati».

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Eγκαίνια στον Άγ. Nικόλαο Mύρων

Tοιχογραφία στο νοτιοδυτικό παρεκκλήσι του ναού.

O Πρόεδρος του Iδρύματος Ωνάση κ. Aντώνης Παπαδημητρίου με τον Eπίτιμο Πρόεδρο του Oμίλου Κοτς κ. Ραχμί Κοτς

Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1989 με την καθηγήτρια Οτουκέν επικεφαλής ομάδας αρχαιολόγων. Oι εργασίες στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου περιλαμβάνουν την καταγραφή, συντήρηση και αποκατάσταση των τοιχογραφιών, καθώς και άλλες επείγουσες παρεμβάσεις, όπως η στερέωση του μνημείου. Εκπονήθηκε ένα πενταετές πρόγραμμα με σκοπό να αντιμετωπιστούν τα επείγοντα προβλήματα της υγρασίας και της αποστράγγισης που βλάπτουν τις τοιχογραφίες, τα ψηφιδωτά και τα κτίσματα που έχουν αποκαλυφθεί. Το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης αποφάσισε να σταθεί οικονομικός αρωγός στο συγκεκριμένο έργο από το έτος 2003 στο πλαίσιο των προγραμμάτων του που έχουν στόχο την ανάδειξη του Πολιτισμού ως παγκόσμιου φορέα προσέγγισης και προόδου. Μεταξύ άλλων, το Ίδρυμα χρηματοδοτεί από δεκαετίας την Έδρα Φιλοσοφίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου, ενώ έχει κατά καιρούς ενισχύσει τις Έδρες Ελληνικών Σπουδών των Πανεπιστημίων της Κωνσταντινουπόλεως και της Άγκυρας, καθώς και έγκυρες επιστημονικές ιστορικές έρευνες Ελλήνων και Τούρκων ακαδημαϊκών. Τα εγκαίνια τίμησαν με την παρουσία τους ο αναπληρωτής Διοικητής της Αντάλυας κ. Ερκάν Ισιλγκάν, ο Πρέσβυς της Ελλάδας στην Τουρκία κ. Γεώργιος Γεννηματάς, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, ο Επίτιμος Πρόεδρος του Ομίλου Κοτς κ. Ραχμί Κοτς, η επικεφαλής των ανασκαφών καθηγήτρια Γιλντίζ Οτουκέν του Πανεπιστημίου Χατσετεπέ της Άγκυρας και ο Μητροπολίτης Μύρων Χρυσόστομος. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν, επίσης, ο Διοικητής της περιφέρειας Ντεμρέ, ο δήμαρχος του Ντεμρέ, η διευθύντρια Ανασκαφών και Μουσείων του τουρκικού Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, ο Δήμαρχος Καστελόριζου, ο Αντιδήμαρχος Ρόδου, εκπρόσωποι του τουρκικού πολιτικού κόσμου, ακαδημαϊκοί, πρέσβεις ξένων χωρών, καθηγητές και μέλη της ομάδας ανασκαφών του ναού και πολλοί δημοσιογράφοι.

Αφιέρωμα

Σεμιναριακές Διαλέξεις ΓΡΑΦΕΙ Η ΛΗΔΑ ΜΠΟΥΖΑΛΗ

Tο κτήριο του Iδρύματος Tεχνολογίας και Έρευνας στα περίχωρα του Hρακλείου Kρήτης

Tέσσερα χρόνια συμπλήρωσε φέτος το καλοκαίρι ο θεσμός των σεμιναριακών διαλέξεων υψηλού επιστημονικού επιπέδου («The Onassis Foundation Science Lecture Series») που διοργανώνει σε ετήσια βάση το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) της Κρήτης. Ο θεσμός καθιερώθηκε το 2001 με στόχο την περαιτέρω εκπαίδευση και προώθηση νέων, ταλαντούχων Ελλήνων επιστημόνων, μεταπτυχιακών και τελειοφοίτων φοιτητών από τον χώρο των Θετικών επιστημών. Το ΙΤΕ ανέλαβε τη διοργάνωση και πραγματοποίηση των διαλέξεων κάθε Ιούλιο στις εγκαταστάσεις του στο Ηράκλειο της Κρήτης. Κάθε κύκλος διαλέξεων έχει διάρκεια μια εβδομάδα και καλύπτει θέματα που βρίσκονται στην αιχμή της επιστημονικής έρευνας σε διεθνές επίπεδο στους τομείς της Φυσικής, της Χημείας, της Βιολογίας, των Μαθηματικών και της Επιστήμης των Υπολογιστών. Οι διαλέξεις γίνονται στην αγγλική γλώσσα από εξέχουσες διεθνώς επιστημονικές προσωπικότητες και συνοδεύονται από διαλέξεις άλλων διακεκριμένων επιστημόνων του αντιστοίχου κλάδου. Το Ίδρυμα Ωνάση καλύπτει τα έξοδα μετακίνησης και παραμονής στο Ηράκλειο για περίπου 50 Έλληνες και 20 φοιτητές από ευρωπαϊκές χώρες, με βάση τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Ύστερα από την επιτυχή συμμετοχή

τους στις διαλέξεις τους απονέμεται δίπλωμα παρακολούθησης. Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής είναι ο καθηγητής κ. Γιάννης Παπαμαστοράκης του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, ενώ την επιλογή των ομιλητών έχει αναλάβει δεκαμελής επιστημονική επιτροπή από διακεκριμένους Έλληνες καθηγητές: Γιάννης Βασιλείου, καθηγητής Πληροφορικής Ε.Μ.Π., Γιάννης Ηλιόπουλος, καθηγητής Φυσικής στην Ecole Normale στο Παρίσι, Φώτης Καφάτος, καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και διευθυντής του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας (EMBL) στη Χαϊδελβέργη, Ηλίας Κούβελας, καθηγητής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, Κώστας Κυπαρισσίδης, καθηγητής Χημείας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Χρήστος Μασσαλάς, καθηγητής Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Ευάγγελος Μουνδριανάκης, καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο Τζων Χόπκινς, Ελευθέριος Οικονόμου, καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και πρόεδρος του Ι.Τ.Ε., Κοσμάς Πρασίδης, Καθηγητής Χημείας του Πανεπιστημίου Σάσσεξ και διευθυντής του Ινστιτούτου Υλικών στον Δημόκριτο, Διονύσιος Τσιχριτζής, καθηγητής Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Γενεύης και πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Πληροφορικής Έρευνας (GMD) της Γερμανίας. Όπως εξήγησε στο «ΑΩ» ο κ. Παπαμαστοράκης, οι Διαλέξεις Ωνάση στον ελληνικό επιστημονικό χώρο έχουν τύ-

Αφιέρωμα

Σεμιναριακές Διαλέξεις ΓΡΑΦΕΙ Η ΛΗΔΑ ΜΠΟΥΖΑΛΗ

Διαλέξεις Ωνάση 2004 στη Βιολογία. Αμφιθέατρο του ΙΤΕ κατά τη γενική ομιλία του Νομπελίστα Βιολογίας-Ιατρικής κ. Xάμιλτον Σμιθ. Στην πρώτη σειρά διακρίνεται ο επίτιμος Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Παύλος Ιωαννίδης. Πίσω δεξιά ο κ. Kρεγκ Bέντερ, ομιλητής, ένας από τους συντελεστές της αποκωδικοποίησης του ανθρώπινου γονιδιώματος

χει ευρύτατης απήχησης και η ανταπόκριση από πλευράς φοιτητών (προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και υποψήφιων διδακτόρων) είναι η μέγιστη δυνατή. Τις Διαλέξεις παρακολουθούν, επίσης, ερευνητές και καθηγητές Πανεπιστημίων. Όπως ανέφερε ενδεικτικά, στις Διαλέξεις Ωνάση του 2005 στη Βιολογία από τους συνολικά 147 συμμετέχοντες φοιτητές οι 49 ήταν προπτυχιακοί φοιτητές (33%), οι 47 ήταν μεταπτυχιακοί φοιτητές (32%) και οι 51 ήταν υποψήφιοι διδάκτορες (35%). «Όσον αφορά τους φοιτητές από το εξωτερικό», πρόσθεσε ο κ. Παπαμαστοράκης, «μετά την απόφαση του Ιδρύματος Ωνάση να χορηγεί οικονομική ενίσχυση, εκτός των Ελλήνων, και σε άλλους Ευρωπαίους φοιτητές, εμφανίζεται αυξανόμενο ενδιαφέρον συμμετοχής. Στις Διαλέξεις Ωνάση του 2004 στη Φυσική είχαμε 34 φοιτητές από την Ευρώπη. Όμως, είναι αυτονόητο ότι θα απαιτηθεί ένα χρονικό διάστημα ώσπου να καθιερωθεί ο θεσμός των Διαλέξεων Ωνάση και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο». Τα λαμπρότερα ονόματα του παγκόσμιου επιστημονικού χώρου έχουν ανέβει στο βήμα του αμφιθεάτρου του Ι.Τ.Ε. από το 2001 έως σήμερα, κορυφαίοι ερευνητές όπως ο Αχμέντ Ζουέιλ τιμηθείς με το Νόμπελ Χημείας το 1999, ο Έντμοντ Φίσερ Νόμπελ Ιατρικής του 1992, Γκύντερ Μπλόμπελ Νόμπελ Ιατρικής του 1999, Έντουαρντ Γουίτεν Μετάλλιο Φιλντς στη Φυσική 1990, Χάμιλτον Σμιθ Νόμπελ Ιατρικής 1978, Σερ Χάρολντ Κρότο Νό-μπελ Χημείας 1996, Τζιμ Γκρέι Βραβείο Έρευνας Μάικροσοφτ Τιού-

ρινγκ 1998 στην Επιστήμη των Υπολογιστών, Χρήστος Παπαδημητρίου του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ και φέτος ο Ρόμπερτ Χόρβιτς Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής 2002. Η παρουσία τους στο Ι.Τ.Ε. αποτελεί από μόνη της επίτευγμα, αφού σύμφωνα με τον πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής των διαλέξεων είναι γενικά εξαιρετικά δύσκολο να έχει κανείς νομπελίστες ως κεντρικούς ομιλητές. Το γεγονός, όμως, ότι στην Επιστημονική Επιτροπή του θεσμού συμμετέχουν επιστήμονες με διεθνή απήχηση, οι οποίοι γνωρίζονται προσωπικά με νομπελίστες, έχει ως αποτέλεσμα την επιτυχή προσέγγισή τους και την εκ μέρους τους αποδοχή των προσκλήσεων. «Ο στόχος των Διαλέξεων έχει πλήρως επιτευχθεί κατά γενική ομολογία», σημειώνει ο κ. Παπαμαστοράκης. «Ο θεσμός των Διαλέξεων Ωνάση έχει γίνει ήδη ευρύτερα γνωστός στους διεθνείς επιστημονικούς κύκλους. Οι ομιλητές γίνονται και οι καλύτεροι πρεσβευτές για την προβολή του θεσμού και συμβάλλουν στην επιστημονική παρουσία της Ελλάδας στο διεθνή χώρο». Ιδιαίτερα υψηλό είναι, όμως, και το επίπεδο των φοιτητών που παρακολουθούν τις Διαλέξεις ανάμεσα στους οποίους μπορεί να διακρίνει κανείς σημαντικούς, μελλοντικούς επιστήμονες. «Από την μέχρι σήμερα εμπειρία», ανέφερε ο κ. Παπαμαστοράκης, «πρόκειται για τους καλύτερους Έλληνες προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς

Αφιέρωμα

Σεμιναριακές Διαλέξεις ΓΡΑΦΕΙ Η ΛΗΔΑ ΜΠΟΥΖΑΛΗ

Aριστερά ο Νομπελίστας Καθηγητής κ. Pόμπερτ Xόρβιτς, κεντρικός ομιλητής των Διαλέξεων Ωνάση 2005 στη Βιολογία, με τον κ. Γιάννη Παπαμαστοράκη, Πρόεδρο της Oργανωτικής Επιτροπής Διαλέξεων Ωνάση

φοιτητές στις επιστήμες της Φυσικής, Χημείας, Επιστήμης Υπολογιστών και Βιολογίας. Οι καθηγητές των Διαλέξεων έχουν εκφραστεί με πολύ θετικά σχόλια για το επίπεδο των φοιτητών, τις γνώσεις τους και τη διάθεσή τους να συμμετέχουν με ερωτήσεις και σχόλια στις συζητήσεις που ακολουθούν τις Διαλέξεις στο αμφιθέατρο του ΙΤΕ. «Πιστεύω», τόνισε, «ότι απ’ τους φοιτητές που παρακολουθούν τις Διαλέξεις θα προκύψει η νέα γενιά Ελλήνων ερευνητών». Ο φετινός κύκλος διαλέξεων, που πραγματοποιήθηκε την εβδομάδα 4-8 Ιουλίου 2005, ήταν αφιερωμένος στη Βιολογία- Βιοϊατρική και ειδικότερα στον «Προγραμματισμένο Κυτταρικό Θάνατο και τη Μεταγωγή Σημάτων στην Ανάπτυξη και την Ασθένεια» (Programmed Cell Death and Cell Signaling in Development and Disease). Πρόκειται για μια επιστημονική περιοχή της Βιολογίας/ Ιατρικής, η οποία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της διεθνούς έρευνας και είναι υψίστης σημασίας για όλες τις πλευρές της ζωής και της ισορροπημένης λειτουργίας των ανώτερων οργανισμών. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Νομπελίστας καθηγητής Ιατρικής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασσαχουσέτης (MIT) Ρόμπερτ Χόρβιτς. Άλλοι διακεκριμένοι ομιλητές ήταν οι: Ζαν Κλωντ Αμιζέν του Πανεπιστημίου Paris VII, Νάνσυ Μπονίνι το Πανεπιστημίου της Πεννσυλβάνιας, Λόιντ Γκρην του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Μίκαελ Χεγκάρτνερ του Πανεπιστημίου της

Ζυρίχης, Λεωνίδας Στεφανής από το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών και Νεκτάριος Ταβερναράκης από το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ. Ο εναρκτήριος κύκλος διαλέξεων τον Ιούλιο 2001 είχε ως αντικείμενο τις πολύ γρήγορες φυσικές και χημικές διεργασίες και τις εφαρμογές τους σε διάφορα επιστημονικά πεδία (Ultrafast processes, Methods and Applications). Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής Χημείας και Φυσικής Αχμέντ Ζουέιλ, κάτοχος της έδρας Linus Pauling και Διευθυντής στο Εργαστήριο Μοριακών Επιστημών NSF του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Νόμπελ Χημείας 1999). Προσκεκλημένοι ομιλητές ήταν επίσης ο καθηγητής Γκούσταβ Γκέρμπερ του Πανεπιστημίου Βύρτσμπουργκ, ο οποίος ασχολείται με παραπλήσια και συμπληρωματικά με τον καθηγητή Ζουέιλ θέματα και έχει τιμηθεί για την συνεισφορά του με διεθνές βραβείο, ο καθηγητής Π. Αλιβιζάτος του Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϋ Διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Σχεδίασης, που θεωρείται διεθνώς κορυφή σε θέματα Νανοτεχνολογίας, καθώς και οι καθηγητές Ε. Μουδριανάκης, Δ. Χαραλαμπάκης, Τ. Κιτσόπουλος, Ι. Περάκης. Τον Ιούλιο 2002 διεξήχθησαν δύο σεμιναριακοί κύκλοι. Ο πρώτος αφορούσε την Βιολογία-Βιοϊατρική στη θεματική ενότητα «Μεταγωγή Σημάτων στην Υγεία και την Ασθένεια» (Cell Signaling in Health and Disease) με κεντρικό ομιλητή τον καθηγητή Έντομοντ Φίσερ (Nobel

Αφιέρωμα

Σεμιναριακές Διαλέξεις ΓΡΑΦΕΙ Η ΛΗΔΑ ΜΠΟΥΖΑΛΗ

Διαλέξεις Ωνάση 2004 στη Βιολογία. O Νομπελίστας κ. Xάμιλτον Σμιθ κατά τη διάρκεια της γενικής ομιλίας του στο αμφιθέατρο του ΙΤΕ

Ιατρικής 1992). Άλλοι διακεκριμένοι ομιλητές ήταν οι Ερνέστο Καραφόλι του Πανεπιστημίου της Πάντουα, Χάντσον Φριζ του Πανεπιστημίου Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας και διευθυντής του Ινστιτούτου Μπέρναμ, Ε. Μουνδριανάκης, Α. Οικονόμου, Α. Παπαβασιλείου, Β. Πάχνης, Ζακ Πουισεγκύρ διευθυντής του Ινστιτούτου Mεταγωγής Σημάτων της Νίκαιας. Ο δεύτερος κύκλος διαλέξεων στην επιστήμη της Πληροφορικής κάλυψε το θέμα της συγκέντρωσης υπερβολικού όγκου δεδομένων, τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί και τους τρόπους μείωσής τους (The Data Avalanche: Reducing Information Overload) με κεντρικό ομιλητή τον Τζιμ Γκρέι, Βραβείο Τιούρινγκ (1998), το οποίο αποτελεί την ύψιστη διάκριση στην επιστήμη της Πληροφορικής. Άλλοι διακεκριμένοι ομιλητές ήταν οι Π. Κωνσταντόπουλος, Σ. Ορφανουδάκης, Τ. Σελής και Δ. Τσιχριτζής. Παραμένοντας στον τομέα της Πληροφορικής ο πρώτος από τους δύο κύκλους διαλέξεων του Iουλίου 2003 είχε ως θέμα τη βαθύτερη κατανόηση του θεωρητικού υποβάθρου πάνω στο οποίο αναπτύσσεται το Διαδίκτυο, το οποίο έχει εξελιχθεί στο μεγαλύτερο, πλέον πολύπλοκο και ενδιαφέρον τεχνητό οικοδόμημα στον κόσμο (Internet and Web: Crawling the Algorithmic Foundations). Ομιλητές ήταν οι Χρήστος Παπαδημητρίου του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϋ, από τους κορυφαίους θεωρητικούς

O κεντρικός ομιλητής των Διαλέξεων Ωνάση 2004 στη Φυσική κ. Έντουαρντ Γουίτεν, κάτοχος του μεταλλίου Φιλντς, ύψιστου βραβείου Μαθηματικών. Θεωρείται ο διαπρεπέστερος φυσικός της εποχής μας και από πολλούς ως ο ευφυέστερος άνθρωπος του πλανήτη.

της Πληροφορικής που ήταν και ο κεντρικός ομιλητής, Χαλ Βάριαν κοσμήτορας της Σχολής Διαχείρισης Πληροφοριών και Συστημάτων του ίδιου Πανεπιστημίου, ο οποίος θεωρείται με βάση την απήχηση του έργου του ως ένας από τους 10 πλέον διάσημους οικονομολόγους στον κόσμο. Ομιλητές ήταν, ακόμη, οι Π. Ραγκαβάν του Πανεπιστημίου Στάνφορντ και αντιπρόεδρος της Verity Inc., Παύλος Σπυράκης του Πανεπιστημίου Πατρών και Διευθυντής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών, Κώστας Κουρκουμπέτης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ηλίας Κουτσουπιάς του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτρης Πλεξουσάκης και Βασίλης Χρηστοφίδης του Πανεπιστημίου Κρήτης και ΙΤΕ. Ο δεύτερος κύκλος διαλέξεων της ίδιας χρονιάς αφορούσε την Βιολογία-Βιοϊατρική και είχε ως θέμα τα φαινόμενα διαδόσεως της πληροφορίας μέσα στο κύτταρο, τα οποία αποδεικνύεται ότι είναι θεμελιώδους σημασίας για την υγεία των κυττάρων και του συνόλου του οργανισμού (Signal Peptides and Cell Trafficking). Προσκεκλημένοι ομιλητές ήταν οι Γκύντερ Μπλόμπελ του Πανεπιστημίου Ροκφέλλερ (Νόμπελ Ιατρικής 1999), Γιουέλι Έμπι του Πανεπιστημίου της Βασιλείας, Έλενα Κόντι και Ίαν Ματάτζ και από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μοριακής Βιολογίας της Χαϊδελβέργης, Σπύρος Γεωργάτος από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Κώστας Τοκατλίδης των Πανεπιστημίων Μάντσεστερ, Κρήτης και ΙΤΕ. Η ξεχωριστή προσωπικότητα του κεντρικού ομιλητή καθηγητή

Αφιέρωμα

Σεμιναριακές Διαλέξεις ΓΡΑΦΕΙ Η ΛΗΔΑ ΜΠΟΥΖΑΛΗ

Φοιτητές και Καθηγητές των Διαλέξεων Ωνάση 2005 στη Βιολογία στην είσοδο του ΙΤΕ

Μπλόμπελ φαίνεται και από το γεγονός ότι διέθεσε το ποσό των 960.000 δολλαρίων που συνόδευε το βραβείο Νόμπελ για κοινωφελείς σκοπούς. Τον Iούλιο 2004 πραγματοποιήθηκαν τρεις κύκλοι διαλέξεων: στη Θεωρητική Φυσική το θέμα αφορούσε τις πρόσφατες εξελίξεις στη Θεωρητική Φυσική των Πεδίων και των Χορδών (Fields and Strings). Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής Έντουαρντ Γουίτεν του Πανεπιστημίου Πρίνστον, ο διαπρεπέστερος, κατά γενική παραδοχή, θεωρητικός Φυσικός που έχει τιμηθεί με την ύψιστη διάκριση στα Μαθηματικά, το μετάλλιο Φιλντς. Διαλέξεις έδωσαν, επίσης, οι καθηγητές Ιγκόρ Κλεμπάνωφ του Πανεπιστημίου Πρίνστον, Ιωάννης Μπάκας από το Πανεπιστήμιο Πατρών, Ασόκε Σεν από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Χαρίς – Χάντρα, Ηλίας Κυρίτσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Κώστας Σκεντέρης του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ και Κιάρα Νάπι από το Πανεπιστήμιο Πρίνστον. Ο δεύτερος κύκλος στον τομέα της Βιολογίας κάλυψε τη θεματική ενότητα «Πέρα από τη Γενομική και τη Bιοπληροφορική», αφιερωμένη στις προοπτικές που ανοίγονται στη Βιολογία και την Ιατρική μετά την αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος του ανθρώπου και άλλων οργανισμών και τον καθοριστικό ρόλο της Βιοπληροφορικής. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής Χάμιλτον Σμιθ του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον (Νόμπελ Ιατρικής), ενώ συμμετείχαν οι διακεκριμένοι καθηγητές Πέερ Μπορκ του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας (EMBL),

Κλάιντ Χάτσινσον III του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας, Φώτης Καφάτος του EMBL, Κίτσος Λούης από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και ΙΤΕ, Τζ. Κρεγκ Βέντερ από το Kέντρο Προαγωγής της Γενομικής και Αρειστίδης Πατρινός (DOE). Ο τρίτος κύκλος Διαλέξεων του 2004 στη Χημεία και Φυσική είχε θέμα την επανάσταση που έχει ήδη επιφέρει και θα επιφέρει περισσότερο στο μέλλον η Νανοτεχνολογία. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Νομπελίστας Χημείας καθηγητής Σερ Χάρολντ Κρότο του Πανεπιστημίου Σάσεξ, ο οποίος έδωσε διάλεξη με τίτλο «Η Επανάσταση της Νανοτεχνολογίας» (The Nanotechnology Revolution). Άλλοι διακεκριμένοι επιστήμονες του χώρου που μίλησαν ήταν οι καθηγητές Ρομπέρτο Τσιγκολάνι του Πανεπιστημίου Λέτσε, Μορινόμπου Έντο από τα Πανεπιστήμια Σίνσου και Σόουα Ντένκο, Ευθύμιος Καξίρας από τα Πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Ιωαννίνων και ΙΤΕ, Μάικλ Αζίζ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Αντώνιος Ανδριώτης του ΙΤΕ και Φαίδων Αβούρης της ΙΒΜ. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλλουν αιτήσεις συμμετοχής έως τις 15 Ιουνίου κάθε έτους στον πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής καθηγητή κ. Παπαμαστοράκη του ΙΤΕ σε ηλεκτρονική μορφή μέσω της ιστοσελίδας http://www.forth.gr/onassis/, όπου παρέχονται και όλες οι σχετικές πληροφορίες.

Συνέντευξη

Σερ Μάικλ Λιουέλιν Σμιθ - Προσδοκίες και Ιστορικές Προσωπικότητες ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ MΠΟΥΖΑΛΗ

Το κάστρο της Αστυπάλαιας

O Σερ Μάικλ Λιουέλιν Σμιθ, διακεκριμένος διπλωμάτης και ερευνητής της ελληνικής ιστορίας, ενσαρκώνει το πρότυπο του σύγχρονου φιλέλληνα. Πρέσβυς της Μεγάλης Βρετανίας στην Αθήνα από το 1996 έως το 1999, έχει να επιδείξει πλούσιο συγγραφικό έργο. Κυκλοφορούν τα βιβλία του Ionian Vision: Greece in Asia Minor 1919-22 (C.Hurst & Co 1998) και The Great Island: A study of Crete (Longmans 1965), ενώ πρόσφατα εκδόθηκαν τα Olympics in Athens 1896: the Invention of the Modern Olympic Games (Profile Books, 2004) και Athens: a Cultural and Literary History (Signal Books, 2004). Πρόεδρος σήμερα του Βρετανικού Ινστιτούτου στο Παρίσι, μέλος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και αντιπρόεδρος της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Αθήνα, βρέθηκε τον Μάιο 2005 στην Αθήνα με τιμητική χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση. Στις 9 Μαΐου 2005 ο σερ Μάικλ έδωσε διάλεξη στο αμφιθέατρο του Μεγάρου Καρατζά, με θέμα «Dimitrios Vikelas: a man of many parts» (Δημήτριος Βικέλας: ένας πολύπλευρος άνθρωπος). Το «ΑΩ» συνάντησε τον ερευνητή – συγγραφέα – διπλωμάτη για μια συζήτηση γύρω από ιστορικές προσωπικότητες: από τον Ηρόδοτο και τον Δημήτριο Βικέλα έως τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Σαρλ ντε Γκωλ. Yπάρχει αλλαγή, αλλά και ρεύματα που διαπερνούν την ελληνική ιστορία με διαχρονικό χαρακτήρα.

Ερευνώντας το έργο και τη ζωή του Δημητρίου Βικέλα αποκομίσατε την εντύπωση πως δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα έκτοτε; Ναι, από κάποιες πλευρές λίγα έχουν αλλάξει. Η γλώσσα, για παράδειγμα, που χρησιμοποιεί ο Βικέλας για να περιγράψει την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα είναι σχεδόν η ίδια. Μιλά για «συναλλαγή» – δεν είμαι σίγουρος αν χρησιμοποιεί τη λέξη «ρουσφέτι» – πιθανότατα ναι. Αλλά και ο τρόπος με τον οποίο περιγράφει την κατάσταση θυμίζει τα σχόλια των δημοσιογράφων για τις πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων 10-20 χρόνων. Ωστόσο πολλά είναι κι εκείνα που έχουν αλλάξει. Είμαι σίγουρος πως ο Βικέλας θα το αναγνώριζε. Το ελληνικό κράτος είναι πολύ πιο συμπαγώς δομημένο σε σύγκριση με τα τέλη του 19ου αιώνα κι αυτό χάρη σε πολλούς παράγοντες: τη μεταπολεμική ανάκαμψη, την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία. Επομένως, υπάρχει αλλαγή, αλλά υπάρχουν και ρεύματα που διαπερνούν την ελληνική ιστορία με διαχρονικό χαρακτήρα. Πώς συγκρίνετε τα αποτελέσματα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 και του 2004; Ο στόχος ήταν παρόμοιος και στις δύο περιπτώσεις. Ο Βικέλας είδε τους Ολυμπιακούς Aγώνες του 1896 ως μια ευκαιρία αφενός με οικονομικές προεκτάσεις, δηλαδή την προσέλκυση ξένων επισκεπτών στην Ελλάδα, και αφετέ-

Συνέντευξη

Σερ Μάικλ Λιουέλιν Σμιθ - Προσδοκίες και Ιστορικές Προσωπικότητες ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ MΠΟΥΖΑΛΗ

ρου με ηθική διάσταση, δηλαδή ότι η τέλεσή τους θα βοηθούσε την Ελλάδα να βρει τη θέση της στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Ο στόχος είναι κοινός με το 2004: η προσέλκυση ξένων στην Ελλάδα. Αλλά και στο ηθικό επίπεδο ο σκοπός ήταν παρόμοιος, δηλαδή να τονίσει και να μεταδώσει το ελληνικό ιδεώδες στο διεθνές κοινό, καθώς και να αποδείξει ότι η Ελλάδα είναι ένα προηγμένο κράτος. Αυτό ήταν το βαθύτερο μήνυμα των Αγώνων του 2004. Η λογική εξέλιξη από το 1896. Πιστεύω πως η Ελλάδα πέτυχε το σκοπό της: κατάφερε να παρουσιάσει το ιδεώδες της συνέχειας της ελληνικής ιστορίας, όπως είδαμε στην τελετή έναρξης, αλλά και την ικανότητα του σύγχρονου ελληνικού κράτους να οργανώσει αυτό το τεράστιο έργο με επιτυχία. Προσωπικά δεν νομίζω ότι το οικονομικό κόστος θεωρήθηκε ανασταλτικός παράγοντας. Για την Ελλάδα του 1896 και του 2004 οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν μια πρόκληση που ουδείς μπορούσε να απορρίψει. Είστε υπέρ της τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο ή τους θεωρείτε υπερβολική σπατάλη; Είμαι υπέρ, αλλά φυσικά δεν αποτελούν την πιο συνετή αξιοποίηση των χρημάτων. Εάν ο σκοπός είναι η ανάπτυξη των υποβαθμισμένων περιοχών του Λονδίνου, η οργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων δεν αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη μέθοδο. Στην πραγματικότητα, οι πολιτικοί δεν πρόκειται ποτέ να διαθέσουν τους αναγκαίους πόρους για την αναβάθμιση μιας περιοχής εκτός κι αν έχουν μπροστά τους ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς. Συνεπώς, θεωρώ ότι οι Αγώνες θα είναι σημαντικοί, ειδικά για το ανατολικό Λονδίνο. Πώς ξεκίνησε το ενδιαφέρον σας για την ελληνική ιστορία; Ξεκίνησε με τον αρχαίο κόσμο, αφού μελέτησα τους κλασικούς συγγραφείς στο σχολείο και το πανεπιστήμιο. Μέρος των πανεπιστημιακών σπουδών μου είχε φιλολογικό αντικείμενο: ειδικεύτηκα στον Προμηθέα του Αισχύλου και στην Ποιητική τού Αριστοτέλη. Ασχολήθηκα, επίσης, με την ιστορία του Θουκυδίδη για τους Πελοποννησιακούς πολέμους. Στις διακοπές μου ως φοιτητής γνώρισα τη Ελλάδα και την αγάπησα. Επέστρεψα στην Οξφόρδη όπου έκανα το διδακτορικό μου με θέμα τη σύγχρονη ελληνική ιστορία,

τα γεγονότα της Μικράς Ασίας και την πολιτική ιστορία της περιόδου 1915-1923. Η ακαδημαϊκή καριέρα δεν μου φαινόταν τόσο ελκυστική, ούτε υπήρχαν πολλές διαθέσιμες θέσεις στις σύγχρονες ελληνικές σπουδές. Η διπλωματία με ενδιέφερε ανέκαθεν κι έτσι πέρασα τις εξετάσεις του υπουργείου Εξωτερικών και έγινα διπλωμάτης. Ποια είναι η αγαπημένη σας ιστορική προσωπικότητα; Από την περίοδο του 19ου αιώνα θαυμάζω τον Τρικούπη και θεωρώ ότι ήταν εξαιρετικός ως πρωθυπουργός. Θαυμάζω τον Κωνσταντίνο Καραμανλή που υπήρξε σπουδαίος πολιτικός. Επίσης, θαυμάζω τον Ελευθέριο Βενιζέλο, αλλά θεωρώ ότι είναι πιο περίπλοκη προσωπικότητα, γιατί η καριέρα του ήταν μακρά και ορισμένες πτυχές της, όπως οι πρωτοβουλίες του στην Μικρά Ασία, κατέληξαν σε αποτυχία. Είναι, επομένως, πιο δύσκολο να τον κρίνουμε. Από τον αρχαίο κόσμο ξεχωρίζω τον Θουκυδίδη και τον Ηρόδοτο, που υπήρξαν εξαιρετικοί ο καθένας με τον τρόπο του. Στη σημερινή εποχή... υπάρχει ακόμα η ανάγκη για σπουδαίους ηγέτες. Τώρα ασχολείστε με τη μελέτη του Βενιζέλου; Με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση ξεκίνησα να ερευνώ τις πηγές και τα αρχεία, επισκέφθηκα το Αρχείο Βενιζέλου στην Κηφισιά, τη Λέσχη Φιλελευθέρων, που διαθέτει μια καλή βιβλιοθήκη, όπου βρίσκονται ορισμένα από τα γραπτά του, καθώς και το ΕΛΙΑ, όπου φυλάσσονται αξιόλογες φωτογραφίες. Πιστεύετε ότι θα έχετε κάτι καινούργιο να προσθέσετε στην ιστορική έρευνα γύρω από τον Βενιζέλο; Αυτό θα αποδειχθεί στην πορεία. Η μελέτη μου θα είναι περισσότερο μια απόπειρα να παρουσιάσω σε ένα διεθνές κοινό, στη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη ζωή και την καριέρα του με σύγχρονο τρόπο, χρησιμοποιώντας τα τελευταία ερευνητικά πορίσματα. Υπάρχουν πολλές μελέτες που αφορούν μεμονωμένες πτυχές του έργου του. Θέλω να τις συνδυάσω και να παρουσιάσω το σύνολο της προσωπικότητάς του, μέσα από πολλές διαστάσεις και αντιφάσεις, καθώς και την εξέλιξή της στον χρόνο. Δεν μπορώ, πάντως, να ξέρω αν θ’ ανακαλύψω κάτι ριζικά καινούργιο.

Συνέντευξη

Σερ Μάικλ Λιουέλιν Σμιθ - Προσδοκίες και Ιστορικές Προσωπικότητες ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ MΠΟΥΖΑΛΗ

Ζήσατε στη βρετανική πρεσβεία της οδού Bασιλίσσης Σοφίας, δηλαδή στο ίδιο σπίτι με τον Βενιζέλο. Αυτό σας ενέπνευσε; Ναι, ήταν πολύ ενδιαφέρον και με ενθάρρυνε να δω την πλευρά αυτή της ζωής του, τον γάμο του με την Έλενα Σκυλίτση, το πώς χτίστηκε το σπίτι με τα δικά της χρήματα και όσα συνέβησαν μετά τον θάνατό του. Τι συνέβη μετά τον θάνατό του; Η Έλενα αμέσως πούλησε το σπίτι στη βρετανική κυβέρνηση, αποδεικνύοντας ότι η ίδια δεν ενδιαφερόταν να ζήσει στην Ελλάδα. Το είχε χτίσει για τον Βενιζέλο τον πολιτικό ηγέτη, τον Βενιζέλο τον πρωθυπουργό, αλλά δεν ήταν το σπίτι όπου θα ήθελε να ζήσει μετά το τέλος της πολιτικής του καριέρας. Ήταν πολύ μεγάλο, πολύ «βαρύ» στο στυλ και δεν ένιωθε άνετα. Ίσως, ακόμα, να είχε απογοητευθεί με τον τρόπο που η ελληνική πολιτεία αντέδρασε στον θάνατό του. Ο Βενιζέλος ετάφη στην Κρήτη και, εάν θυμάμαι καλά, το κράτος δεν θέλησε να μεταφερθούν τα οστά του στην Αθήνα. Στο βιβλίο της A l’hombre de Venizelos, που μεταφράστηκε στα ελληνικά πρόσφατα από την Εύη Μελά, η Έλενα Σκυλίτση περιγράφει το πώς χτίστηκε το σπίτι. Εγώ συνέχισα περαιτέρω την έρευνα πηγαίνοντας στα αρχεία του Φόρεϊν Όφις, έψαξα την περίοδο της δεκαετίας του 1930 κι ανακάλυψα την αλληλογραφία του Bρετανού πρέσβη, ο οποίος έπεισε το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών να δεχθεί να το αγοράσει σε πολύ χαμηλή τιμή – 49.000 λίρες. Όλα αυτά τα περιγράφω στο βιβλίο που έγραψα σχετικά. Υπάρχει, πιστεύετε, σήμερα η ανάγκη για χαρισματικές πολιτικές προσωπικότητες, ή έχουν αντικατασταθεί από γραφειοκράτες; Οι περισσότερες γενιές δηλώνουν απογοητευμένες από τους ηγέτες τους, και μπορεί κανείς να πει ότι οι σύγχρονοι ηγέτες ωχριούν απέναντι στον Τσώρτσιλ, τον ντε Γκωλ και άλλους. Έως έναν βαθμό αυτό είναι πλάνη. Αναδρομικά οι σημερινοί ηγέτες θα αποδειχθούν καλύτεροι απ’ ό,τι φαίνονται τώρα. Οι συνθήκες του πολέμου ανέδειξαν μεγάλους ηγέτες οι οποίοι σε άλλες συγκυρίες ενδεχομένως δεν θα είχαν φανεί σημαντικοί. Τέτοια περίπτωση είναι ο Τσώρτσιλ, η καριέρα του ο οποίου έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτε-

λούσε μείγμα από θετικά και αρνητικά στοιχεία. Ήταν ένας ιδιοφυής άνδρας που δεν απολάμβανε εμπιστοσύνης σε πολλούς κύκλους και είχε να επιδείξει επιτυχίες, αλλά και αποτυχίες. Το ίδιο και ο Ντε Γκωλ, που αναδύθηκε λόγω του πολέμου. Έτσι οι συνθήκες φτιάχνουν τους ηγέτες. Στη σημερινή εποχή της ειρήνης και της σχετικής σταθερότητας, στη Δυτική Ευρώπη τουλάχιστον, πιστεύω πως υπάρχει ακόμα η ανάγκη για σπουδαίους ηγέτες. Σήμερα επικρατεί ένα διάχυτο αίσθημα απογοήτευσης για τις πολιτικές διαδικασίες. Νομίζω ότι αυτό είναι επικίνδυνο, γιατί οδηγεί στην πιθανότητα να κερδίσουν την εύνοια του εκλογικού σώματος εξτρεμιστικές ομάδες. Το πρόβλημα της Γαλλίας, για παράδειγμα, φαίνεται στον τρόπο που ο λαός ψήφισε στο δημοψήφισμα για την Ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Όπως στη Γαλλία έτσι και σε άλλες χώρες είναι σαφές ότι υπάρχει διάχυτο ένα κλίμα απογοήτευσης. Η πολιτική ηγεσία είναι σημαντική, ώστε να προσδιορίσει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η Ευρώπη και να βρει την ανταπόκριση των λαών της. Δεν είμαι σίγουρος ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει σήμερα. spacer

Διάλεξη

«Kαι έμπορος ατελής και ατελής λόγιος» ΤΟΥ ΣΕΡ MΆΙΚΛ ΛΙΟΥΈΛΙΝ ΣΜΙΘ IΣΤΟΡΙΚΟΎ, ΠΡΏΗΝ ΠΡΈΣΒΕΩΣ ΤΗΣ MΕΓΆΛΗΣ BΡΕΤΑΝΊΑΣ ΣΤΗΝ AΘΉΝΑ ΜΕΤΆΦΡΑΣΗ: ΕΙΡΉΝΗ ΣΑΡΊΟΓΛΟΥ-SCOTT

Mέλη της Διεθνούς Oλυμπιακής Eπιτροπής των Aγώνων του 1896. Στο κέντρο διακρίνεται ο Πρόεδρός της Δημήτριος Bικέλας

Ο Δημήτριος Βικέλας δεν αποτελεί κυρίαρχη λογοτεχνική μορφή, όπως ο μεγάλος Παπαδιαμάντης ή ο Βιζυηνός. Ωστόσο, τα επιτεύγματά του είναι πολλαπλά και η σημασία του ως ανθρώπου, λογίου και συγγραφέα μεγάλη. Δυστυχώς, οι μελετητές τον έχουν παραμελήσει. Ο Βικέλας είναι γνωστός, κυρίως, για το μυθιστόρημά του Λουκής Λάρας, το ιστορικό έργο που δημοσιεύτηκε το 1879 και αναφέρεται στην σφαγή της Χίου και στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά η ζωή του δεν περιορίζεται σ’ αυτό το έργο. Αποτέλεσε μια αντιπροσωπευτική μορφή στον χώρο των ελληνικών Γραμμάτων του 19ου αιώνα, χάρη στα πολιτικά, ιστορικά και λογοτεχνικά του συγγράμματα, ταξιδιωτικά βιβλία, διηγήματα, απομνημονεύματα και ημερολόγια. Επεδίωξε να γίνει ένας λόγιος, ένας άνθρωπος των γραμμάτων. Ήταν, επίσης, ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας, παρόλο που προτιμούσε κατά πολύ την πνευματική ζωή. Υπήρξε ένας από τους μεταφραστές, οι οποίοι παρουσίασαν τον Σαίξπηρ στο ελληνικό κοινό. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην καθιέρωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων το 1896. Αργότερα στράφηκε σε φιλανθρωπικά έργα και ίδρυσε τον Σύλλογο Διαδόσεως Ωφελίμων Βιβλίων. Ο Βικέλας ήταν όλα αυτά κι ακόμα περισσότερα. Ο ίδιος χρησιμοποιούσε μια ωραία φράση για να περιγράψει τον εαυτό του: «Και έμπορος, λοιπόν, ατελής και ατελής λόγιος».

Ο Δημήτριος Βικέλας γεννήθηκε το 1835 στη Σύρο, σπουδαιότερο τότε ναυτικό και εμπορικό κέντρο από τον Πειραιά. Ο πατέρας του ήταν έμπορος, η μητέρα του γόνος της πλούσιας οικογένειας Μελά. Το εμπόριο, η πολιτική, αλλά και η λογοτεχνία ήταν μέσα στο αίμα τους. Χάρη στη μητέρα του, στο σπίτι έμαθε να αγαπάει το διάβασμα και το βιβλίο, συνήθεια που τον ακολούθησε σε όλη του την ζωή. Η Βικελαία Βιβλιοθήκη στο Ηράκλειο φιλοξενεί σήμερα την τεράστια συλλογή του, που αποτελείται από 5.000 τόμους και πρέπει να είναι μια από τις καλύτερες βιβλιοθήκες λογοτεχνικών έργων του 19ου αιώνα στην Ελλάδα. Όταν ήταν 6 ετών, η οικογένεια μετανάστευσε στην Πόλη και δέκα χρόνια αργότερα στην Οδησσό. Ο Δημήτριος Βικέλας έδειξε ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία από νεαρή ηλικία. Στα 17 του χρόνια μετέφρασε το θεατρικό έργο του Ρακίνα Εστέρ σε δεκαπεντασύλλαβο. Παράλληλα, ξεκίνησε να δουλεύει στο γραφείο του πατέρα του. Το 1852 ανέλαβε καθήκοντα στην ναυτιλιακή εταιρεία των θείων του Βασίλη και Λέοντος Μελά στο Λονδίνο. Ζούσε στο σπίτι τους κοντά στο Βρετανικό Μουσείο και πήγαινε με τα πόδια κάθε μέρα στη δουλειά. Την ίδια εποχή αρχίζει και η αλληλογραφία με τη μητέρα του στην Πόλη που διήρκεσε 49 χρόνια, μέχρι τον θάνατό της το 1901. Την αποκαλούσε χαρακτηριστικά «ο πολικός αστέρας που καθοδηγούσε τα βήματα μου στην ζωή, το κέντρο γύρω απ’ το οποίο περιστρεφόταν η ύπαρξή μου».

Διάλεξη

O επίτιμος Aντιπρόεδρος του Iδρύματος Ωνάση κ. Παύλος Iωαννίδης συγχαίρει τον Σερ Mάικλ Λιουέλιν Σμιθ μετά τη διάλεξή του

Στιγμιότυπο από τη διάλεξη του Σερ Mάικλ Λιουέλιν Σμιθ στο αμφιθέατρο Kαρατζά

Η επαγγελματική ζωή ποτέ δεν προσέφερε σημαντική ικανοποίηση στον Βικέλα, αλλά γρήγορα κατόρθωσε να γίνει ένας επί ίσοις όροις συνέταιρος στην επιχείρηση των θείων του, αποκομίζοντας μια σημαντική περιουσία.

κ.ά. Στο Λονδίνο γνωρίζεται τότε και με τον Χαρίλαο Τρικούπη, ο οποίος ήταν ακόλουθος και αργότερα επιτετραμμένος στην Ελληνική Πρεσβεία του Λονδίνου και μόλις ξεκινούσε την πολιτική του καριέρα στην Ελλάδα.

Μέσα από τα ημερολόγια και την αυτοβιογραφία του Η Ζωή μου μπορούμε να δούμε όλα τα στάδια της πνευματικής διαμόρφωσης ενός Έλληνα λογίου. Εκεί περιγράφει τα χρόνια που έζησε στο Λονδίνο, την ζωή των Ελλήνων εμπόρων και εφοπλιστών, τον τρόπο με τον οποίο κατάφερε να συνδυάσει την πρωινή εργασία του στη ναυτιλιακή εταιρεία με τις απογευματινές σπουδές του στο University College και με εντατική μελέτη τα βράδια.

Είναι η εποχή που αρχίζουν να αναδύονται η προσωπικότητα και οι απόψεις του Βικέλα. Ήταν ένας Έλληνας πατριώτης, ο οποίος πίστευε στην μοναδική αποστολή της χώρας του και στις μελλοντικές προοπτικές της, αλλά παράλληλα παρατηρούσε την Ελλάδα με την κριτική ματιά ενός εκπατρισμένου. Έτσι, ως διανοούμενος της εποχής εκείνης, μαζί με Άγγλους συγγραφείς και επιστήμονες ενισχύει την επανάσταση των Κρητών κατά των Οθωμανών το 1866. Το κρητικό ζήτημα συγκέντρωνε το ενδιαφέρον πολλών δυτικών φιλελευθέρων, όπως ο Βικτώρ Ουγκώ και ο Τσαρλς Σουίνμπερν.

Ο Βικέλας παντρεύεται το 1866 την Καλλιόπη Γεραλοπούλου, την μικρή αδελφή της συζύγου του θείου του, και την πέμπτη κατά σειρά θυγατέρα εύπορης οικογένειας της λονδρέζικης ελληνικής παροικίας. Ο γάμος μετατρέπεται σε τραγωδία. Την εποχή του γάμου του, ο Βικέλας διαθέτει τεράστια πνευματική καλλιέργεια και μόρφωση. Έχει «καταβροχθίσει» τους μεγαλύτερους συγγραφείς του αιώνα στα Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Γερμανικά και Ελληνικά. Αρχίζει να εκδίδει ποιήματά του, δοκίμια και άρθρα με πολιτικό και λογοτεχνικό περιεχόμενο: την Ιστορία του Βυζαντίου, τη σύγχρονη ελληνική Λογοτεχνία, την καλλιέργεια του βάμβακα στην Ελλάδα, τον αγγλικό Τύπο

Οι συμφορές πλήττουν το ζεύγος Βικέλα το 1874. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, η Καλλιόπη αρχίζει να παρουσιάζει έντονα ψυχολογικά προβλήματα, με πολλές απόπειρες αυτοκτονίας. Ύστερα από παραμονή επτάμιση μηνών στην κλινική του γνωστού ψυχίατρου Ζυλ Λουί στο Ιβρί συρ Σεν, η Καλλιόπη παίρνει εξιτήριο, χωρίς να καταφέρει όμως ποτέ να αναρρώσει τελείως. Σε αναζήτηση ψυχικής γαλήνης, ο Βικέλας στρέφεται στον Σαίξπηρ και μεταφράζει διαδοχικά τον Ρωμαίο και Ιουλιέτα, τον Οθέλλο και τον Βασιλιά Ληρ και αργότερα τον Έμπορο της Βενετίας, τον Άμλετ και τον Μάκβεθ. Όλα

Διάλεξη

τα έργα δημοσιεύονται στην Αθήνα το 1876 και παρουσιάζονται στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός». Το 1872 ο Βικέλας γράφει πως διακαής του επιθυμία είναι να αποκτήσει μια κατοικία στην Αθήνα και το 1877 αρχίζει να κτίζει μια επιβλητική μονοκατοικία στη γωνία των οδών Πανεπιστημίου και Βουκουρεστίου. Μια νέα επιδείνωση στην κατάσταση της γυναίκας του οδηγεί το ζεύγος πίσω στο Παρίσι και τον Βικέλα στη συγγραφή ενός μυθιστορήματος αυτή τη φορά, που αναφέρεται στην Επανάσταση, και το οποίο δημοσιεύεται το 1879 σε συνέχειες στην Εστία με τίτλο Λουκής Λάρας. Σε λίγα χρόνια γίνεται επιτυχία διεθνώς και μεταφράζεται στα Γαλλικά, τα Αγγλικά και άλλες οκτώ γλώσσες. Ο Βικέλας έχει πλέον καθιερωθεί ως επιτυχημένος λογοτέχνης. Στη Γαλλία δημοσιεύονται πολλά άρθρα και δοκίμιά του σχετικά με την Ελλάδα, τη βυζαντινή Ιστορία, το Ανατολικό ζήτημα. Παράλληλα ταξιδεύει και δημοσιεύει ταξιδιωτικά βιβλία. Το 1892 αγοράζει ένα νέο οικόπεδο στην Αθήνα στη γωνία των οδών Κριεζώτου και Βαλαωρίτου και χτίζει το σπίτι όπου τελικά εγκαθίσταται. Το 1894 ύστερα από πρόσκληση του Γάλλου βαρόνου Πιερ ντε Kουμπερτέν συμμετέχει στο Παρίσι στο Συνέδριο και μάλιστα προεδρεύει της επιτροπής που χειρίζεται τη νέα πρόταση για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Βικέλας προτείνει την Αθήνα για να φιλοξενήσει τους πρώτους Αγώνες, το Συνέδριο δέχεται την πρόταση και ο Βικέλας διορίζεται ο πρώτος πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής. Δεν είχε σχέση με τον αθλητισμό, αλλά πίστευε πως οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούσαν ευκαιρία για την Ελλάδα να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Αγωνίστηκε για να νικήσει τον σκεπτικισμό της ελληνικής κυβέρνησης του Χαριλάου Τρικούπη. Χάρη στη γνωριμία του με τον διάδοχο Κωνσταντίνο εξασφάλισε την υποστήριξη της βασιλικής οικογένειας. Τον Οκτώβριο του 1894, ενώ βρίσκεται στην Αθήνα, προσπαθώντας να πείσει την ελληνική κυβέρνηση για τη σημαντικότητα του εγχειρήματος, τον ειδοποιούν να σπεύσει στο Παρίσι. Λίγο μετά, η γυναίκα του πεθαίνει. Από το 1894 έως το 1896 εργάζεται για την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων. Η καλή σχέση του με τον ντε Κουμπερτέν δοκιμάζεται λόγω του αιτήματος να

γίνει η Αθήνα μόνιμη έδρα τέλεσης των Αγώνων. Ο ντε Κουμπερτέν αναλαμβάνει την προεδρεία της ΔΟΕ και σύντομα ο Βικέλας αποσύρεται από τα θέματα των Ολυμπιακών Αγώνων. Στο τελευταίο στάδιο της ζωής του, εγκατεστημένος μόνιμα στην Αθήνα, θεωρείται πλέον ηγετική μορφή των λογοτεχνών της γενιάς του ’80 και παράλληλα αναλαμβάνει αξιόλογη κοινωφελή δράση με την ιδιότητα του ευεργέτη. Το 1897 ολοκληρώνει το ημερολόγιο ο Πόλεμος του 1897, όπου αναφέρεται αναλυτικά στις απόψεις του περί του Κρητικού ζητήματος. Το τελευταίο επίτευγμά του ήταν η ίδρυση στην Αθήνα του Συλλόγου Διαδόσεως Ωφελίμων Βιβλίων, που στόχο είχε να καταστήσει τα βιβλία προσιτά ακόμα και σε ανθρώπους με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες. Το εγχείρημά του πέτυχε και ο Σύλλογος διατηρείται έως σήμερα. Τα έργα του έχει επιμεληθεί ο Άλκης Αγγέλου και έχουν εκδοθεί σε 13 εξαιρετικούς τόμους. Η μετριοπάθεια και η σύνεση ήταν τα δύο βασικά χαρακτηριστικά του Βικέλα. Μέσα από το πέρασμα του χρόνου, μας μιλά με μια φωνή λογικής, εμπειρίας και σοφίας στα γραπτά του και με πατριωτισμό χωρίς εθνικιστικές υπερβολές, για φιλανθρωπία και κοινωνική ευθύνη μες από τις πράξεις του. Εν γένει, ο βίος ομοιάζει προς οδοιπορίαν διά σιδηροδρόμου, ότε καθήμεθα έχοντες τα νώτα προς την μηχανήν. Βλέπομεν τα όρη, τους αγρούς, τα οικοδομάς, τα κτήνη και τους ανθρώπους. Είτε βραδέως, είτε ταχέως, τα πάντα μένουν οπίσω, καθόσον ημείς προχωρούμεν [...] Αλλά δεν βλέπομεν τα προ ημών, δεν γνωρίζομεν οποία προσκόμματα, οποίους κινδύνους ενδέχεται να εύρη αίφνις η αμαξοστοιχία, ούτε αν ή πώς θα φθάσωμεν εις το τέρμα. Και φερόμεθα εν τούτοις προς τα εμπρός με τα νώτα εστραμμένα προς το άδηλον τούτο τέρμα. Απόσπασμα από το έργο του Δ. Bικέλα Η Ζωή μου

Άρθρο

Eργαστηριακή διάγνωση της φυματίωσης: Nεότερα δεδομένα ΤΟΥ ΦΑΝΟΎΡΗ KΌΝΤΟΥ ΒΙΟΛΌΓΟΥ, PHD

Μικροσκοπική μορφολογία του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης (Μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης) (αστερίσκοι), όπως φαίνεται ύστερα από την οξεάντοχη χρώση ZiehlNeelsen κλινικού δείγματος. To μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης χρωματίζεται ροζ σε αντίθεση με τα υπόλοιπα συστατικά του παρασκευάσματος που χρωματίζονται μπλε (Μεγέθυνση: 100Χ). Επεξεργασία εικόνας: Κόντος Φανούρης, Αθήνα 2005.

H φυματίωση εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αίτια θνησιμότητας παγκοσμίως. Σύμφωνα με δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 8 εκατομμύρια νέα κρούσματα με περισσότερους από δύο εκατομμύρια θανάτους. Η ασθένεια αυτή αποτελεί πολύ σοβαρό πρόβλημα στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου καταγράφεται ετησίως το 95% των νέων κρουσμάτων και τα ποσοστά θνησιμότητας ανέρχονται περίπου στο 26%. Τα τελευταία χρόνια, περίπου από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80, παρατηρείται σταδιακή αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων και στις αναπτυγμένες χώρες. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο: α) στην αύξηση του αριθμού των μεταναστών και των προσφύγων, που προέρχονται από χώρες στις οποίες η φυματίωση είναι ενδημική και μεταφέρουν την ασθένεια στις χώρες προορισμού τους, και β) στην αύξηση του ποσοστού των ανοσοκατεσταλμένων ασθενών, όπως οι ασθενείς που πάσχουν από AIDS, οι ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία καθώς και οι ασθενείς που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή λόγω μεταμόσχευσης. Στους ασθενείς αυτούς, λόγω της αδυναμίας τού ανοσοποιητικού τους συστήματος να αντιδράσει σε λοιμογόνους παράγοντες, η ασθένεια είναι περισσότερο επιθετική.

Το παθογόνο αίτιο της φυματίωσης είναι το οξεάντοχο βακτηρίδιο μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης (Mycobacterium tuberculosis). Τα τελευταία χρόνια, όμως, παρατηρούνται κρούσματα λοίμωξης, ιδίως σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, και από άλλα είδη μυκοβακτηριδίων («άτυπα μυκοβακτηρίδια») τα οποία παρουσιάζουν ενδογενή αντοχή στα συνήθη αντιφυματικά φάρμακα. Ένα άλλο πολύ σημαντικό πρόβλημα, που σχετίζεται με την επανεμφάνιση της ασθένειας, είναι το γεγονός ότι παρατηρείται αύξηση του ποσοστού των στελεχών του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης τα οποία εμφανίζουν αντοχή στα αντιφυματικά φάρμακα, καθιστώντας τη θεραπεία της ακόμα πιο δύσκολη. Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας για τη δημόσια υγεία η έγκαιρη διάγνωση της φυματίωσης, ώστε αφενός να απομονωθούν οι ασθενείς που πάσχουν και να σταματήσει η περαιτέρω εξάπλωσή της, και αφετέρου να ξεκινήσει ταχύτατα η θεραπεία, που -στις περιπτώσεις των ανοσοκατεσταλμένων ασθενώνη παραμικρή καθυστέρηση μπορεί να αποβεί μοιραία. Σε αυτή την κατεύθυνση το σύγχρονο εργαστήριο καλείται να δώσει ζωτικής σημασίας λύσεις που αφορούν: στην άμεση ανίχνευση του μικροοργανισμού στο κλινικό δείγμα, στην ταυτοποίηση των στελεχών που απομονώθηκαν από την καλλιέργεια και στην ανίχνευση της αντοχής σε αντιμικροβιακούς παράγοντες.

Άρθρο

Eργαστηριακή διάγνωση της φυματίωσης: Nεότερα δεδομένα ΤΟΥ ΦΑΝΟΎΡΗ KΌΝΤΟΥ ΒΙΟΛΌΓΟΥ, PHD

Μικροσκοπική μορφολογία του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης (Μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης), όπως φαίνεται ύστερα από χρώση Ziehl-Neelsen μικροοργανισμών που αναπτύχθηκαν σε υγρή καλλιέργεια. Oι μικροοργανισμοί κατά τη διαίρεση τους δεν διαχωρίζονται και δημιουργούν αυτούς τους νηματοειδείς σχηματισμούς (Μεγέθυνση: 40Χ). Επεξεργασία εικόνας: Κόντος Φανούρης, Αθήνα 2005.

Οι κλασσικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση των μυκοβακτηριδίων στα κλινικά δείγματα είναι οι οξεάντοχες χρώσεις στο άμεσο παρασκεύασμα (Εικόνα 1) και οι καλλιέργειες στα ειδικά θρεπτικά υλικά (Εικόνα 2). Οι οξεάντοχες χρώσεις μπορεί να δίνουν αποτέλεσμα μέσα σε λίγες ώρες, αλλά είναι μη ειδικές μέθοδοι και χαρακτηρίζονται από χαμηλή ευαισθησία. Από την άλλη, οι καλλιέργειες παρουσιάζουν άριστη ειδικότητα και μεγάλη ευαισθησία, αλλά απαιτούν μεγάλο χρόνο επώασης. Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες μείωσης του χρόνου που απαιτείται για την απομόνωση των μυκοβακτηριδίων από τα κλινικά δείγματα με τη χρήση υγρών καλλιεργητικών υλικών. Παρόλη, όμως, τη συνεχή βελτίωση των καλλιεργητικών υλικών και μεθόδων, το μεγάλο πρόβλημα της εργαστηριακής διάγνωσης της φυματίωσης εξακολουθεί να παραμένει ο παρατεταμένος χρόνος επώασης των καλλιεργειών (6-8 εβδομάδες), καθώς και η χαμηλή ευαισθησία της εξέτασης όσον αφορά στην εξωπνευμονική φυματίωση (φυματίωση η οποία προσβάλλει άλλα όργανα του οργανισμού, όπως νεφρούς, οστά, δέρμα κ.ά.). Σε αυτή την κατεύθυνση η μοριακή βιολογία έρχεται να παίξει σημαντικό ρόλο με την ανάπτυξη δοκιμασιών που βοηθούν στην ανίχνευση του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης στα κλινικά δείγματα, στοχεύοντας στο γενετικό του υλικό. Κάποιες από τις δοκιμασίες αυτές

έχουν προτυποποιηθεί και είναι εμπορικά διαθέσιμες, ενώ άλλες έχουν αναπτυχθεί από το ίδιο το εργαστήριο και εφαρμόζονται σε διαγνωστικό ή σε ερευνητικό επίπεδο. Το πρώτο στάδιο σε όλες τις δοκιμασίες περιλαμβάνει τη λύση του μικροβιακού κυττάρου και την απελευθέρωση του γενετικού του υλικού (DNA ή RNA). Ακολουθεί η in vitro σύνθεση μεγάλου αριθμού αντιγράφων μιας αλληλουχίας νουκλεοτιδίων (αλληλουχία στόχος) που ανήκει στο γενετικό υλικό του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης. Η αλληλουχία που πολλαπλασιάζεται είναι ειδική για τον μικροοργανισμό και είναι τμήμα είτε ενός γονιδίου, είτε κάποιου λειτουργικού μορίου, είτε του μεταθετού στοιχείου IS6110. Ο εκθετικός πολλαπλασιασμός της αλληλουχίας στόχου επιτελείται είτε μέσω της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (PCR), όταν το γενετικό υλικό είναι το DNA, είτε μέσω της διαδικασίας της μεταγραφής (TMA) όταν το γενετικό υλικό είναι το RNA. Η ανίχνευση των αντιγράφων τής αλληλουχίας στόχου μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάφορους τρόπους. Ο πιο απλός είναι η ηλεκτροφόρηση σε πηκτή αγαρόζης και η ταυτοποίηση του προϊόντος με βάση το μέγεθός του. Αυτή η τεχνική εφαρμόζεται σε ερευνητικό επίπεδο, αλλά δεν μπορεί να δώσει πληροφορίες για την ειδικότητα του προϊόντος. Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιούνται συνθετικά ολιγονουκλεοτίδια των οποίων

Άρθρο

Eργαστηριακή διάγνωση της φυματίωσης: Nεότερα δεδομένα ΤΟΥ ΦΑΝΟΎΡΗ KΌΝΤΟΥ ΒΙΟΛΌΓΟΥ, PHD

Ταυτοποίηση ειδών μυκοβακτηριδίων με τη μέθοδο PCR-RFLP. Στη δοκιμασία αυτή αρχικά πραγματοποιείται, μέσω της PCR, ο πολλαπλασιασμός ενός τμήματος του γονιδίου rpoB, μεγέθους 342 ζευγών βάσεων (bp) (Β13). Ακολουθεί πέψη με τα περιοριστικά ένζυμα Hind II (A1, Α5, B1, Β5, Β9), Hae III (A 2, Α6,B2, Β6, Β10), MvaI (A3, Α7, B3, Β7, Β11), και AccII (A4, Α8, B4, Β8, Β12), ηλεκτροφόρηση σε πηκτή αγαρόζης, επώαση με βρωμιούχο αιθίδιο και παρατήρηση σε υπεριώδη ακτινοβολία. Τα είδη που ταυτοποιήθηκαν με αυτή τη δοκιμασία είναι το Μycobacterium tuberculosis (A1 - Α4), το Μycobacterium avium (A5-Α8, B9-Β12), το Μycobacterium intracellulare (B1 - Β4) και το Μycobacterium malmoense (B5-Β8). Παράλληλα ηλεκτροφορήθηκαν και τμήματα DNA γνωστών μεγεθών (Μ). Όπως φαίνεται από την εικόνα στα διαφορετικά είδη αντιστοιχούν διαφορετικά προϊόντα. Επεξεργασία εικόνας: Κόντος Φανούρης, Αθήνα 2005.

η αλληλουχία είναι συμπληρωματική με κάποιο τμήμα της αλληλουχίας στόχου και είναι σημασμένα με κάποιο μόριο (π.χ. βιοτίνη). Ακολουθεί υβριδισμός μεταξύ ιχνηθέτη-αλληλουχίας στόχου και με τη χρήση των κατάλληλων αντιδραστηρίων ο σχηματισμός του υβριδοποιημένου μορίου, εάν έχει πραγματοποιηθεί, ανιχνεύεται είτε με την παραγωγή κάποιου εγχρώμου προϊόντος, είτε με την παραγωγή φωτός (χημειοφωταύγεια), είτε με την παραγωγή φθορισμού. Εναλλακτικά, σε κάποιες άλλες δοκιμασίες γίνεται απευθείας πολλαπλασιασμός του σημασμένου ιχνηθέτη (LCR κ.ά.). Οι μοριακές «in house» μέθοδοι παρουσιάζουν το πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους, αλλά επειδή απαιτούν ειδική τεχνογνωσία και τεχνική υποδομή παρατηρούνται μεγάλες διακυμάνσεις στην ευαισθησία (2-100%) και στην ειδικότητα τους (23-97%) από εργαστήριο σε εργαστήριο. Επίσης, παρουσιάζουν και κάποια μειονεκτήματα, όπως: ο κίνδυνος επιμολύνσεων μεταξύ των δειγμάτων, η αποτυχία τους να ανιχνεύσουν την ύπαρξη άλλων ειδών μυκοβακτηριδίων εκτός από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης που πιθανώς να υπάρχουν στο δείγμα, η κλινική τους αξιολόγηση είναι διαφορετική από αυτή των καλλιεργειών (αντίθετα από τις καλλιέργειες ανιχνεύουν και νεκρούς μικροοργανι-

σμούς), ενώ δεν ενδείκνυται η χρήση τους όταν ο ασθενής είναι κάτω από αντιφυματική αγωγή. Επιπλέον, κάποιες από αυτές είναι περίπλοκες, απαιτούν ειδικό υλικοτεχνικό εξοπλισμό και έχουν μεγάλο κόστος. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι μοριακές δοκιμασίες παίζουν επικουρικό ρόλο για την ανίχνευση του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης στα κλινικά δείγματα και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την καλλιέργεια. Επομένως, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος της μοριακής δοκιμασίας θα πρέπει να απομονωθεί το μυκοβακτηρίδιο από το κλινικό δείγμα, ώστε να γίνει στη συνέχεια η ταυτοποίησή του, καθώς και ο έλεγχος ευαισθησίας του στα συνήθη αντιφυματικά φάρμακα. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί μοριακές δοκιμασίες ταυτοποίησης που στηρίζονται στις διαφορές (γονίδια ή μεταλλάξεις) που υπάρχουν στο γενετικό υλικό των μυκοβακτηριδίων. Κάποιες δοκιμασίες περιλαμβάνουν τον άμεσο υβριδισμό ενός τμήματος γονιδίου χαρακτηριστικού για κάποιο είδος μυκοβακτηριδίου με ειδικούς ιχνηθέτες και την ανίχνευση του υβριδοποιημένου μορίου με χημειοφωταύγεια. Κάποιες άλλες περιλαμβάνουν τον πολλαπλασιασμό μέσω της PCR του τμήματος ενός γονιδίου (rpoB, hsp65, 23S rRNA) είτε κάποιας αλληλουχίας (16S-23S rRNA) κοινών για όλα

Άρθρο

Eργαστηριακή διάγνωση της φυματίωσης: Nεότερα δεδομένα ΤΟΥ ΦΑΝΟΎΡΗ KΌΝΤΟΥ ΒΙΟΛΌΓΟΥ, PHD

τα είδη του γένους Mycobacterium. Η αλληλουχία του προϊόντος είναι χαρακτηριστική για το κάθε είδος. Στη συνέχεια ακολουθεί είτε η εύρεση της αλληλουχίας (sequencing) του προϊόντος και ο συσχετισμός της με γνωστές βάσεις δεδομένων, είτε η επίδραση με περιοριστικά ένζυμα και ηλεκτροφόρηση σε πηκτή αγαρόζης όπου διαφορετικές αλληλουχίες δίνουν διαφορετικά προϊόντα (PCR-RFLP, Εικόνα 3), είτε υβριδισμός με ιχνηθέτες που είναι προσκολλημένοι σε ταινίες νιτροκυτταρίνης (σε διαφορετικές θέσεις της ταινίας είναι προσκολλημένοι ιχνηθέτες ειδικοί για το κάθε είδος) και το τελικό αποτέλεσμα είναι παραγωγή έγχρωμου προϊόντος στις θέσεις της ταινίας που αντιστοιχούν στο συγκεκριμένο είδος. Από μελέτες που έχουν γίνει στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι παραπάνω δοκιμασίες είναι αρκετά αξιόπιστες και μειώνουν σημαντικά τον χρόνο (4-48 ώρες) που απαιτείται για να ολοκληρωθεί η ταυτοποίηση των μυκοβακτηριδίων. Συμπερασματικά η εφαρμογή των μοριακών δοκιμασιών αναμένεται ότι τα επόμενα χρόνια θα δώσει σημαντικές λύσεις στην εργαστηριακή διάγνωση της φυματίωσης, συμπληρώνοντας ή αντικαθιστώντας κλασικές, συμβατικές τεχνικές. Θα πρέπει, όμως, να τονιστεί ότι η εφαρμογή αυτών των δοκιμασιών δεν αποτελεί πανάκεια και τα αποτελέσματά τους δεν πρέπει να αξιολογούνται ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα των κλασσικών μεθόδων. Χρειάζεται, επίσης, στενή συνεργασία μεταξύ κλινικών και εργαστηριακών γιατρών, ώστε να τίθενται πάντα οι σωστές ενδείξεις για την εφαρμογή των μοριακών μεθόδων στη διάγνωση της φυματίωσης στα κλινικά δείγματα.

Βιβλιοπαρουσίαση

«O Xατζηκυριάκος-Γκίκας και η ευρωπαϊκή πρωτοπορία» ΓΡΆΦΕΙ Η ΊΡΙΣ KΡΗΤΙΚΟΎ ΙΣΤΟΡΙΚΌΣ ΤΈΧΝΗΣ

Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας και η Ευρωπαϊκή Πρωτοπορία του Μεσοπολέμου, επ. εκδ. Ιωάννα Προβίδη. Αθήνα, Εκδόσεις Έφεσος, 2004, σελ. 255, εικόνες 184, ISBN 960-8326-19-2. Με τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από το θάνατο του Νίκου Χατζηκυριάκου- Γκίκα (26 Φεβρουαρίου 1906 – 3 Σεπτεμβρίου 1994), διάστημα ικανό και αναγκαίο, όπως σημειώνει στον πρόλογό της η Ιωάννα Προβίδη, Υπεύθυνη της Πινακοθήκης Γκίκα, «για να αρχίσει η συστηματική και ψύχραιμη, κριτική αποτίμηση του έργου του», κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Έφεσος, με τη σύμπραξη του Μουσείου Μπενάκη και της Πινακοθήκης Ν.Χ. Γκίκα, η μονογραφία «Ghika και η Ευρωπαϊκή Πρωτοπορία του Μεσοπολέμου». Τη γενική επιμέλεια της δίγλωσσης (ελληνικά – αγγλικά) εικονογραφημένης έκδοσης είχε η Ιωάννα Προβίδη και τη φιλολογική επιμέλεια ο Διευθυντής των Εκδόσεων Έφεσος, Νίκος Κομν. Χατζηγεωργίου. Η έκδοση πληροί, πιστεύω, με τον καλύτερο τρόπο το ζητούμενο που θέτει η Ιωάννα Προβίδη: συγκεντρώνοντας επιλεκτικά τα πονήματα εκείνων που γνωρίζουν καλά τη σχέση του Γκίκα με την Ευρωπαϊκή Πρωτοπορία, και λειτουργώντας ως αφετηρία ικανή να αναδείξει «τα ζώντα στοιχεία, τη σκιαγράφηση σχέσεων, ακολουθιών, εξαρτήσεων, ανταλλαγών, επαγωγών», όλων αυτών που χαρτογραφούν την πορεία του Γκίκα και τους δεσμούς του εκείνους με την τέχνη και τα οράματα που ξεπερνούν τα ελληνικά σύνορα, «χωρίς να λησμονούν τις καταβολές τους, χωρίς να αγνοούν το ελληνικό τοπίο και φως». Η έκδοση σχεδιάστηκε ως εν δυνάμει κατάλογος έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη και ακολουθεί κατά κύριο λόγο την πρόταση του Άγγελου Δεληβορριά: μελετά, δηλαδή, την πρώτη εικοσιπενταετία της εικαστικής δράσης του Γκίκα, εξετάζοντας αρχικά την παρισινή μαθητεία (1921-1934) του στους μεγάλους δασκάλους του μοντερνισμού, από τον Πικάσσο, τον Mπρακ και τον Mατίς ώς τον ντε Kίρικο και τον λε Kορμπουσιέ, και στη συνέχεια την περίοδο που ακολούθησε την επιστροφή του στην Ελλάδα, θέτοντας σε εκκίνηση την αναζήτηση του «προσωπικού ζωγραφικού του ιδιώματος». Στο εισαγωγικό του κείμενο, ο Άγγελος Δεληβορριάς παραθέτει εκτενές χρονολόγιο της παρισινής δράσης «του πιο Eυρωπαίου από τους Έλληνες ζωγράφους», του Γκίκα: από την εγγραφή του στη Faculté des Lettres της Σορβόννης το 1923 και τη φοίτηση στην Academie Ranson, όπου παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής με τον Pοζέρ Mπισιέρ και χαρακτικής με τον Δημήτρη Γαλάνη, ώς την παρουσία του Γκίκα στη γαλλική εικαστική σκηνή: ατομικές εκθέσεις στη Galerie Percier (1927), στη Galerie Vavin – Raspail (1933), διαδοχικές συμμετοχές στα Salons des Independants και στα Salons des Surindependants, στο πλαίσιο των

Βιβλιοπαρουσίαση

«O Xατζηκυριάκος-Γκίκας και η ευρωπαϊκή πρωτοπορία» ΓΡΆΦΕΙ Η ΊΡΙΣ KΡΗΤΙΚΟΎ ΙΣΤΟΡΙΚΌΣ ΤΈΧΝΗΣ

οποίων τα έργα του εκτίθενται στην Ευρώπη και την Αμερική, συμμετοχή στην έκθεση της Gallerie των περίφημων Cahiers d’Art από κοινού με τους Xανς Aρπ, Zαν Eλιόν και Σοφί Tάεμπερ Aρπ (1934), εκπροσώπηση και βράβευση της Ελλάδας στο ελληνικό περίπτερο της Παγκόσμιας Εκθέσεως του Παρισιού (1934, 1937). Παράλληλη και εξίσου σημαντική η εν Ελλάδι δράση του νεαρού Γκίκα: πρώτη εμφάνιση στην Αθήνα στα 22 του χρόνια (Αίθουσα Στρατηγοπούλου, Μάιος 1928) και αφετηρία της δια βίου φιλίας με τον Δημήτρη Πικιώνη, τον Σωκράτη Καραντινό, τον Σπύρο Παπαλουκά και τον Στρατή Δούκα, συμμετοχή στις εκθέσεις της ομάδας «Τέχνη 1930» στο Ζάππειο (1930, 1931), εις εκ των ιθυνόντων για τη διεξαγωγή του Δ΄ Διεθνούς Αρχιτεκτονικού Συνεδρίου το 1933 στην Αθήνα, με τις συμμετοχές των λε Kορμπουσιέ, Zαν Λουρκά, Zιεντιόν, Kριστιάν Zερβός, Φερνάρ Λεζέρ και πολλών άλλων. Την ίδια περίοδο σχεδιάζει σκηνικά και κοστούμια για το θέατρο της Μαρίκας Κοτοπούλη και το θέατρο Ολύμπια, ενώ στην Αθήνα και την Ύδρα τον επισκέπτονται Έλληνες και ξένοι φίλοι του, μεταξύ των οποίων οAνρί Kαρτιέ και ο Γουόλτερ Γκρόπιους. Με συχνές αναφορές σε εργασίες που δεν αποδίδουν τα οφειλόμενα «στην εξαιρετικά σύνθετη προσφορά του Γκίκα», ο Άγγελος Δεληβορριάς επιθυμεί να καταδείξει την παγκοσμιότητα ενός καλλιτέχνη που στέκει και δημιουργεί πέρα από «γαλλικές», «αγγλικές», ή «ελληνικές» αναφορές και περιόδους και ασφαλώς πολύ πέρα από ευνοϊκές κοινωνικές συνθήκες ή συγκυρίες. Θα έλεγα ότι το επιτυγχάνει, διατηρώντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη ακέραιο, και συνδέοντας την προσφορά αυτή με εκείνη του Παρθένη, του Παπαλουκά, του Χαλεπά ή του Διαμαντόπουλου, απέναντι στην οποία «όλοι μας έχουμε οφειλές», και στην οποία θα άρμοζε «μια θέση στην Ιστορία της Παγκόσμιας Νεότερης Τέχνης». Την πρώτη από τις δύο βασικές μελέτες που περιλαμβάνει ο τόμος, υπογράφει ο ιστορικός της τέχνης Zαν Πιέρ ντε Pικ, έχοντάς την πραγματοποιήσει με την οικονομική στήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Α. Ωνάσης. Υπό τον τίτλο «Το Ευρωπαϊκό Πρότυπο», η μελέτη του ντε Pικ εστιάζει στην περίοδο 1921-1934, χαρακτηρισμένη από την άμεση επαφή του ζωγράφου με τη Σχολή του Παρισιού. Από το «Τσάι του Matisse», αναφορά στο έργο που αποτέλεσε το βάπτισμα πυρός του δεκατετράχρονου Γκίκα στη μοντέρνα τέχνη, ώς «Το Μεγάλο Εργαστήριο» της περιόδου 1928-1933 και την τομή «Ελληνισμός και Μοντερνισμός», χρονολογούμενη μεταξύ 1933-4, ο ντε Pικ με ξεκάθαρο βλέμμα και ακριβείς αναλύσεις, περιγράφει τη συναρπαστική πορεία του ζωγράφου από την αναζήτηση και την κατάκτηση του χώρου και του φωτός, ως τη διάσπαση των όσων κατακτήθηκαν, την επαφή με τη «Νέα Ελλάδα» και εντέλει την αυτογνωσία. Ο Ν. Παΐσιος, συγγραφέας της δεύτερης μελέτης του τόμου με τον τίτ-

Aπό αριστερά: K. Zερβός, A. Kατακουζηνός, Tériade, Γ. Kατσίμπαλης, N. X. Γκίκας και N. Tόμπρος (1925). Kήποι του Λουξεμβούργου, Παρίσι. Συλλογή Γιώργου Γ. Kατσίμπαλη

N. Xατζηκυριάκος-Γκίκας, Διαλογισμοί και αντιφεγγίσματα (1936), λάδι σε καμβά, 73x92, Eθνική Πινακοθήκη και Mουσείο Aλεξάνδρου Σούτζου, Aθήνα

Βιβλιοπαρουσίαση

«O Xατζηκυριάκος-Γκίκας και η ευρωπαϊκή πρωτοπορία» ΓΡΆΦΕΙ Η ΊΡΙΣ KΡΗΤΙΚΟΎ ΙΣΤΟΡΙΚΌΣ ΤΈΧΝΗΣ

λο «Δεκαπέντε χρόνια (1935-1950), Η Πορεία προς το Ύφος», στρέφεται στην αμέσως επόμενη περίοδο, οπότε και ο Γκίκας επέστρεψε στην Ελλάδα, μεταφέροντας το πνεύμα της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας στο κίνημα της ελληνικότητας. Επίμετρο της έκδοσης, τα παλαιότερα κείμενα των M. Pαϊνάλ, X. Zερβός και Tεριάντ, αναφορά στο ενδιαφέρον των συγχρόνων του για έναν νέο καλλιτέχνη με δικαιολογημένες φιλοδοξίες και απεριόριστες δυνατότητες». Σωστά, νομίζω, το θέτει ο X. Zερβός στα Cahiers d’Art τον Δεκέμβριο του 1952: «Από την αφετηρία, ήδη, της πορείας του ο Γκίκας εμφανίζεται ως διπλός άνθρωπος: ο ένας είναι ο μεθοδικός και λογοκρατούμενος, ο άλλος είναι εκείνος που το αίσθημα τον επαναφέρει στο κέντρο της ανθρώπινης ζωής και τον ωθεί να αναμείξει τις τόσο σαφείς αναπαραστάσεις του έργου του με μιαν ασαφή έκφραση, κάτι ανάμεσα στο άγχος και στην ελπίδα… Θα ήταν λάθος να φανταστούμε έναν αγώνα επικράτησης ανάμεσά τους. Σε μια κίνηση συναγωνισμού, και όχι ανταγωνισμού, ενώνουν τις δυνάμεις τους για να πετύχουν μια νίκη, που θ΄ ανήκει εξίσου και στα δυο». Η έκδοση ολοκληρώνεται με διεξοδικό συμπλήρωμα βιβλιογραφίας για τα έργα των ετών 1920-1940, που συντάχθηκε από την Ιωάννα Μωραΐτη, η οποία έφερε σε πέρας και τον συντονισμό της. Όλη μαζί, αντίδωρο σε έναν σπάνιο δημιουργό, που, όπως έγραψε ο Xέλμουτ Γκρίζχαμπερ, υπήρξε «ένα αίσθημα μεσογειακής ζωής σε ένα ευρωπαϊκό πνεύμα».

N. Xατζηκυριάκος-Γκίκας, Mεγάλο τοπίο της Ύδρας (1938), λάδι σε καμβά, 114x162, Iδιωτική Συλλογή, Aθήνα

Βιβλιογραφικό Δελτίο

Μαρίνα Βήχου. Μακεδονικό: Η Πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων. Αθήνα: Κούριερ Εκδοτική, 2005. Σελ. 318, 23 έγχρωμες εικόνες, ISBN 960-7851-39-0. Ένα συναρπαστικό χρονικό της δράσης του UCK στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας από την δημοσιογράφο Μαρίνα Βήχου, που υπήρξε ανταποκρίτρια του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων και της Ελληνικής Υπηρεσίας του BBC στην Αλβανία και την ΠΓΔΜ από το 1991 έως το 2001. Με σπουδές Πολιτικών Επιστημών στην Αθήνα και Δυτικοευρωπαϊκής Πολιτικής στο Έσσεξ της Αγγλίας, καθώς και με βαθιά γνώση των γεγονότων, τα οποία έζησε από κοντά, η Βήχου μας προσφέρει μια λεπτομερή καταγραφή των όσων προηγήθηκαν της εύθραυστης συμφωνίας της Αχρίδας τον Αύγουστο του 2001, θέτοντας καίρια ερωτήματα ως προς τους στόχους του UCK, τους χειρισμούς της σλαβομακεδονικής ηγεσίας, την στάση της Δύσης. Αποτιμώντας τα όσα επακολούθησαν της συμφωνίας, η συγγραφέας καταλήγει σε ανησυχητικές προβλέψεις. Οι εξελίξεις που μεθοδεύονται εδώ και αρκετά χρόνια κατατείνουν, κατά την κρίση της, σε μια ριζική αλλαγή των συνόρων στα δυτικά Βαλκάνια, με απρόβλεπτες συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή. Γ.Θ.Κ.

Γιάννης Στ. Δεληκωστόπουλος. Η Ελεύθερη Εκτίμηση των Αποδείξεων από τον Δικαστή στην Πολιτική Δίκη. Αθήνα-Κομοτηνή: Εκδόσεις Αντ. Ν.Σάκκουλα, 2004. Σελ. xii+219, βιβλιογραφία, ευρετήριο, ISBN 960-15-1221-7. Στο έργο του ο δικηγόρος Γιάννης Δεληκωστόπουλος, διδάκτωρ Νομικής του Πανεπιστημίου των Παρισίων, πραγματεύεται ένα νομικό θέμα που παρουσιάζει ευρύτερο ενδιαφέρον, την ελεύθερη εκτίμηση από τον δικαστή των αποδείξεων που προσκομίζουν οι διάδικοι στις αστικές δίκες. Συγκεκριμένα, ο συγγραφέας ερευνά την βασική αρχή στο δίκαιο σύμφωνα με την οποία το δικαστήριο, για να σχηματίσει την δικανική του πεποίθηση, συνεκτιμά ελεύθερα τα αποδεικτικά μέσα που επικαλούνται και προσκομίζουν νόμιμα οι διάδικοι για την απόδειξη των ισχυρισμών τους. Το ζήτημα αυτό έχει θεωρητικό βάθος και μεγάλη πρακτική σημασία, και αυτό διότι δεν νοείται δίκη χωρίς απόδειξη. Ωστόσο, προκύπτει το ερώτημα αν η ελευθερία αυτή του δικαστή διασφαλίζει και σε ποιο βαθμό την αξίωση για δίκαιες κατ’ αποτέλεσμα δίκες. Ι.Κ.

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: assoc@onassis.gr Εκδότης: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτης: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Iωάννα Kονδύλη, Γιώργος Θ. Kαλόφωνος, Γιάννης X. Pούσσος, Kαλλιόπη Xρηστοφή Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Iφιγένεια Kατίκα, Ειρήνη Σαρίογλου, Φανούρης Κόντος, Ίρις Κρητικού Yπεύθυνη κατά νόμο: Iωάννα Kονδύλη • Διόρθωση: Βάλια Λουτριανάκη Σχεδιασμός-Σελιδοποίηση: Factory advertising • Eκτύπωση: Παναγιώτης Δρέττας Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη: