AO 31 (March 2006) by Onassis Stegi

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 31 Μάρτιος 2006

Περιεχόμενα Σημείωμα Δραστηριότητες Υποτρόφων • • • • •

Επιτυχίες...................................................................................................................................................................................................................3 Βιβλίο........................................................................................................................................................................................................................4 Εικαστικά..................................................................................................................................................................................................................5 Μουσική....................................................................................................................................................................................................................7 Χορός.........................................................................................................................................................................................................................8

Συνέδριο •

Συνάντηση για την Πρόληψη Ατυχημάτων.........................................................................................................................................................9

Εκδηλώσεις • •

Χειμωνιάτικα τοπία κλασσικής μουσικής........................................................................................................................................................10 Η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίττας...............................................................................................................................................................11

Ειδήσεις του Ιδρύματος • • •

Επίτιμος διδάκτωρ ο Στέλιος Παπαδημητρίου................................................................................................................................................12 Συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.................................................................................................................................................13 Υπερσύγχρονος τομογράφος για το ΩΚΚ.........................................................................................................................................................14

Αφιέρωμα •

Προώθηση των Eλληνικών Σπουδών στις πέντε ηπείρους........................................................................................................................15

Συνέντευξη •

Ρενέ Χίρσον - Φιλιππάκη: Μικρασιάτες πρόσφυγες στον Πειραιά............................................................................................................20

Διάλεξη •

ΚYΠPOΣ – ΕΛΛHNIΣMOΣ Άγνωστες γαλλικές διπλωματικές πληροφορίες (β΄ήμισυ του 19ου αιώνα)..........................................23

Άρθρο •

Μάνατζμεντ και Επιχειρήσεις. Η μετασυγχωνευτική διαχείριση και η συμβολή της στην επιτυχία των επιχειρηματικών συγχωνεύσεων και εξαγορών...........................................................................................................................................................................26

Παράσταση •

Oι «Eυμενίδες» στο Hρώδειο............................................................................................................................................................................29

Βιβλιοπαρουσίαση •

«Aπό το Bυζάντιο στη σύγχρονη Eλλάδα» ................................................................. ...................................................................................31

Βιβλιογραφικό Δελτίο • •

G.E.M. de Ste. Croix. Ο Χριστιανισμός και η Ρώμη Επ. εκδ. Δημήτρης Κυρτάτας, μετ. Ιωάννα Κράλλη. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2005. Σελ. 434, ευρετήριο ISBN 960–250–301–7.....................................................................................................37 Ίρις Κρητικού, 10+1 Περιπέτειες στην Χώρα της Ζωγραφικής. Επ. εκδ. Δάφνη Ζουμπουλάκη. Αθήνα: Κοινωνική Στήριξη και Γκαλερί Ζουμπουλάκη, 2005. Σελ. 52, 22 έγχρωμες εικ..............................................................................................................................37

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο...........................................................................................................................................................38

Σημείωμα Μουσική και λόγος Με την προτροπή «Μη γυρίζεις μόνη σου στο δάσος» και σ’ ένα παραμυθένιο σκηνικό που στήθηκε στο κινηματοθέατρο «Τριανόν», γιόρτασε ο Σύνδεσμος Υποτρόφων την Αποκριά, αποδεικνύοντας για ακόμα μία φορά ότι διαθέτει το δυναμικό, για να διοργανώνει εκδηλώσεις υψηλού πολιτιστικού επιπέδου με απήχηση στο ευρύτερο κοινό της πρωτεύουσας. Λεπτομέρειες και φωτογραφίες από την επιτυχημένη μουσική βραδιά, όπου πρωταγωνίστησαν η υψίφωνος Μαρία Μηλολιδάκη, η μεσόφωνος Άννα Παγκάλου και η πιανίστα Αφροδίτη Στυλιανίδου, θα δημοσιευθούν στο επόμενο τεύχος του ΑΩ. Eπίσης, πραγματοποιήθηκε η διάλεξη του υποτρόφου καθηγητή Kλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Kαίμπριτζ κ. Pίτσαρντ Λώρενς Xάντερ στη Mεγάλη Aίθουσα Tελετών του Πανεπιστημίου Aθηνών. Τα μέλη και οι φίλοι του Συνδέσμου θα έχουν την ευκαιρία να ξανασυναντηθούν το Σάββατο του Λαζάρου 15 Απριλίου 2006, στο πλαίσιο της καθιερωμένης μουσικής εκδήλωσης για το Πάσχα, με τη Ροζ Μαρί Κυπραίου σ’ ένα ρεσιτάλ τραγουδιού με έργα Μπαχ, Χάιντν, Ντβόρζακ, Γκουνό, Βάγκνερ, Χαίντελ και Μότσαρτ. Eξάλλου, ο διακεκριμένος καθηγητής Βυζαντινολογίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου Ντίτερ Ράινς θα δώσει διάλεξη στις 4 Μαΐου 2006 στο αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Ο απολογισμός του πρώτου χρόνου της θητείας του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου θα πραγματοποιηθεί στη Γενική Συνέλευση της Κυριακής 4ης Ιουνίου 2006. Τέλος, η φετινή «ακαδημαϊκή χρονιά» θα ολοκληρωθεί την Τετάρτη 28 Ιουνίου 2006 με τη μεγάλη συναυλία που θα διοργανωθεί στο Αίθριο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς, με την καλλιτεχνική επιμέλεια του μουσικού Διονύση Μαλλούχου, και θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του επίτιμου προέδρου του Ιδρύματος Ωνάση Στέλιου Παπαδημητρίου, με φόντο τη γενέτειρά του, την Αλεξάνδρεια.

Για πρώτη φορά η στήλη αυτή δεν θα καταγράψει επιτυχίες και χαρούμενες ειδήσεις του Συνδέσμου και του Ιδρύματος Ωνάση, αλλά θα μεταδώσει μια εξαιρετικά θλιβερή είδηση: το γεγονός του θανάτου του Επίτιμου Προέδρου του Ιδρύματος Στέλιου Παπαδημητρίου στις 23 Νοεμβρίου 2005. Με βαθιά θλίψη σύσσωμο σχεδόν το Διοικητικό Συμβούλιο και πολλά μέλη του Συνδέσμου παραβρέθηκαν στην κηδεία του στις 25 Νοεμβρίου 2005 στην Αγία Φωτεινή Νέας Σμύρνης, στη σκιά του πανύψηλου κωδωνοστασίου που το Ίδρυμα Ωνάση ανέγειρε το 1999 πανομοιότυπο με εκείνο που υπήρχε κάποτε στη γενέτειρα του Αριστοτέλη Ωνάση, τη Σμύρνη.

Σημείωμα Σε ένδειξη πένθους, ο Σύνδεσμος αποφάσισε να αναβάλει τη διοργάνωση των δύο εκδηλώσεων που είχε προγραμματίσει έως το τέλος του έτους: το ρεσιτάλ πιάνου της Ιφιγένειας Κατίκα και την καθιερωμένη χριστουγεννιάτικη μουσική βραδιά, που εφέτος θα φιλοξενούσε την υψίφωνο Ρόζυ Κυπραίου. Μαζί με τις χριστουγεννιάτικες ευχές του ΑΩ για υγεία, ευτυχία και δημιουργικότητα, και μια επισήμανση: η φετινή ευχετήρια κάρτα που απεικονίζει τη Γέννηση και την οποία έστειλε ο Σύνδεσμος σε όλα τα μέλη του είναι έργο ενός υποτρόφου, του ζωγράφου Διονύση Καμπόλη, μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου. Στόχος είναι να υπάρξει συνέχεια στην πρωτοβουλία αυτή και από άλλους εικαστικούς υποτρόφους, που τα έργα τους θα μεταφέρουν ευχές του Συνδέσμου στο μέλλον. Από το νέο έτος οι δραστηριότητες του Συνδέσμου ξαναβρίσκουν τον κανονικό τους ρυθμό, με πρώτη την κοπή της πίττας, όπου παραδοσιακά παραβρισκόταν πάντοτε ο Στέλιος Παπαδημητρίου. Το ζεστό χαμόγελό του και τα λόγια με τα οποία πάντα μας εμψύχωνε, θα μας λείψουν... Λήδα Μπουζάλη

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Χρήστος Μαντζώρος Ο Χρήστος Μαντζώρος πρόκειται να τιμηθεί κατά το πρώτο εξάμηνο του 2006 με τα βραβεία Friedrich-Wilhelm-Bessel Award από το γερμανικό Ίδρυμα Alexander von Humboldt, το HypoCCS Award στο Παρίσι και το βραβείο Frontiers in Science από την Αμερικανική Εταιρεία Κλινικής Ενδοκρινολογίας στο Σικάγο. Τα βραβεία αυτά δίδονται ως αναγνώριση της προσφοράς του, κατά τη διάρκεια όλης της καριέρας του, στην προαγωγή της ιατρικής επιστήμης. Το 2005 τιμήθηκε με το βραβείο Novartis από την Αμερικανική Εταιρεία Διαβητολογίας και με το William C. Andrews Wyeth Endowed Lectureship από την Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής. Ο Χρήστος Μαντζώρος είναι απόφοιτος και αριστούχος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Ειδικεύτηκε στην Παθολογία, την Ενδοκρινολογία-Διαβητολογία και την Κλινική Διατροφή και πήρε Μάστερ Κλινικής Έρευνας από το Πολυτεχνείο Μ.Ι.Τ. και την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση πήρε δεύτερο Μάστερ απο τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ. Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από εκατόν σαράντα πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες και πενήντα κεφάλαια σε βιβλία και οι εργασίες του έχουν λάβει περισσότερες από 6.000 αναφορές. Έχει βραβευθεί στο παρελθόν από την αμερικανική κυβέρνηση, τον Παναμερικανικό Ιατρικό Σύλλογο, το Διεθνές Συνέδριο Ενδοκρινολογίας και πολλούς οργανισμούς και επιστημονικές εταιρείες. Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας και Ενδοκρινολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και Αναπληρωτής Καθηγητής στην Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, ο κ. Μαντζώρος έχει επίσης διδάξει ως Επισκέπτης Καθηγητής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Κυότο και πρόσφατα απεδέχθη τον τίτλο του επιτίμου Καθηγητή (Honorary Professor) που του πρότειναν οι Ιατρικές Σχολές Λειψίας Γερμανίας και Τίργκου-Μούρες Ρουμανίας.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Βιβλίο Ειρήνη Σαρίογλου Στο Ζάππειο Μέγαρο, υπό την αιγίδα του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείο (ΕΛΙΑ), και με πολυπληθές ακροατήριο έγινε την 1η Φεβρουαρίου 2006 η παρουσίαση του βιβλίου Πενήντα Χρόνια από τα Σεπτεμβριανά, Κωνσταντινούπολη, Πριν-Τότε-Μετά. Συγγραφείς η υπότροφος ιστορικός Ειρήνη Σαρίογλου και η Καίτη Σαρίογλου. Το βιβλίο παρουσίασαν ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΕΛΙΑ Μάνος Χαριτάτος, ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών Παναγιώτης Σκανδαλάκης, ο πρέσβης επί τιμή Βύρων Θεοδωρόπουλος, ο δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Κωνσταντινούπολις» Ανδρέας Λαμπίκης και ο επίκουρος καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάνθης Χατζηβασιλείου. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης προβλήθηκε η ταινία του Γιώργου Μουτεβελλή «Το Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως». Η Ειρήνη Σαρίογλου εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μπέρμινγχαμ με θέμα τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης (19231974).

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Μαρία Κόντη Στο Ζάππειο Μέγαρο, υπό την αιγίδα του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείο (ΕΛΙΑ), και με πολυπληθές ακροατήριο έγινε την 1η Φεβρουαρίου 2006 η παρουσίαση του βιβλίου Πενήντα Χρόνια από τα Σεπτεμβριανά, Κωνσταντινούπολη, Πριν-Τότε-Μετά. Συγγραφείς η υπότροφος ιστορικός Ειρήνη Σαρίογλου και η Καίτη Σαρίογλου. Το βιβλίο παρουσίασαν ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΕΛΙΑ Μάνος Χαριτάτος, ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών Παναγιώτης Σκανδαλάκης, ο πρέσβης επί τιμή Βύρων Θεοδωρόπουλος, ο δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Κωνσταντινούπολις» Ανδρέας Λαμπίκης και ο επίκουρος καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάνθης Χατζηβασιλείου. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης προβλήθηκε η ταινία του Γιώργου Μουτεβελλή «Το Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως». Η Ειρήνη Σαρίογλου εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μπέρμινγχαμ με θέμα τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης (19231974).

Κωστής Τριανταφύλλου Στην έκθεση «Οράματα», που πραγματοποιήθηκε από τις 25 Οκτωβρίου έως τις 20 Νοεμβρίου 2005 στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, συμμετείχε ο υπότροφος Κωστής Τριανταφύλλου. Η έκθεση αυτή ήταν ένας δημιουργικός διάλογος ανάμεσα σε βυζαντινά και σύγχρονα έργα, με βάση το οραματικό στοιχείο. Ο συσχετισμός των προτάσεων και ο διάλογος που επιχείρησαν οι σύγχρονοι καλλιτέχνες με τις βυζαντινές αγιογραφίες αποτέλεσε ένα στοίχημα που αφενός προσέφερε νέες δυνατότητες θέασης και ανάγνωσης της βυζαντινής εικόνας και αφετέρου παρουσίασε στο ευρύ κοινό σύγχρονα οράματα. Ο Κωστής Τριανταφύλλου βασίζει ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του πάνω στην παραγωγή (τεχνητών) κεραυνών. Τα έργα του έχουν μια έντονα πλατωνική διάθεση, καθώς έχουν αποϋλοποιήσει το έργο τέχνης στις πιο οριακές του διαστάσεις. Ο Πιερ Ρεστανί γράφει για τον καλλιτέχνη: «Ο κεραυνός στο έργο του Τριανταφύλλου βρίσκει το πνευματικό του περιβάλλον. Είναι λοιπόν μια διπλή ενότητα, κεραυνός συν κενό, την οποία ο Κωστής μας δίνει να διαισθανθούμε μέσα στο ηλεκτρικό πεδίο. Το εγχείρημα, όπως το αντιλαμβανόμαστε, είναι πλούσιο σε νοήματα. Όχι μόνον ο Κωστής Τριανταφύλλου, ο μάγος, συγκαλεί τον κεραυνό, αλλά ταυτόχρονα εμπλουτίζει το ηλεκτρικό πεδίο με όλες τις συνδηλωτικές έννοιες ενός κενού γεμάτου, όπου η ενέργεια κατανέμεται ελεύθερα. Αυτή η ζωογόνος ενέργεια είναι ο κατ’ εξοχήν ορισμός της ευαισθησίας».

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Δημήτρης Ιωάννου Την πρώτη του ατομική έκθεση με τίτλο CMYK series παρουσίασε ο Δημήτρης Ιωάννου στις 26 Νοεμβρίου έως 3 Δεκεμβρίου 2005 στο προσωπικό του ατελιέ «RGB studio». Εξέθεσε έξι μεγάλα τυπώματα Lambda, τα οποία αναπαριστούν έξι μεγεθυμένα calibration marks που συναντά κανείς στις συσκευασίες καταναλωτικών προϊόντων. Η ενότητα CMYK series, όπως και η συμπληρωματική της RGB series που βασιζόταν σε τυπώματα από monitor calibration test cards, μερικά από τα οποία είχαν παρουσιαστεί το 2003 στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Λάρισας, ξεκίνησε το 1999, λίγο προτού ο καλλιτέχνης φύγει για τη Νέα Υόρκη. Μέσα από αυτές τις «προκατασκευασμένες» εικόνες ο Δημήτρης Ιωάννου καταθέτει τη δική του άποψη για το τι μπορεί να σημαίνει αυθεντικότητα και το πώς μπορεί κανείς να επανεξετάσει, από μια τελείως διαφορετική οπτική, αυτό που αποκαλείται «ζωγραφική πράξη». Ήδη από τα χρόνια των σπουδών του το ενδιαφέρον του Ιωάννου εστιάζεται στη βιωμένη πλευρά του χρώματος, στην κωδικοποίησή του υπό κοινωνικούς όρους και στον τρόπο έκφρασής του μέσα από τη σύγχρονη οπτική κουλτούρα. Η δεύτερη αυτή πτυχή της δουλειάς του, στην οποία στηρίζεται και η σειρά CMYK, βασίζεται στην ιδιοποίηση κοινότυπων εικόνων, με αρχικά άδηλη αισθητική αξία, που στη συνέχεια όμως μετατρέπονται σε «πίνακες» με έντονη ζωγραφική αξία και ομορφιά. Ο Δημήτρης Ιωάννου σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο εργαστήριο της Ρένας Παπασπύρου και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Pratt Institute στη Νέα Υόρκη (2000-2002) με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. Συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις στην Aθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τη Nέα Yόρκη καθώς και στην 11η Μπιενάλε Νέων Ευρώπης και Μεσογείου στην Αθήνα το 2003.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Βασιλική Μπακλαβά Έργα του Μπόχουσλαβ Μαρτινού ερμήνευσε η μεσόφωνος Βασιλική Μπακλαβά σε πρόσφατες εμφανίσεις της στο Ρετζ και τη Βιέννη, όπου ζει τα τελευταία χρόνια. Το καλοκαίρι του 2005 εμφανίστηκε στο Φεστιβάλ του Ρετζ με το έργο «Kωμωδία πάνω στη γέφυρα» στην τσέχικη γλώσσα με την Ορχήστρα TonkunstlerOrchester Niederosterreich, υπό τη διεύθυνση του Αντρέας Σούλερ. Τον Απρίλιο του 2004 ερμήνευσε το ίδιο έργο στα αγγλικά, σε μουσική διεύθυνση Ραφαέλ Έροντ και σκηνοθεσία Ανίσα Μπόντι στη Nέα Σκηνή της Βιέννης. Νωρίτερα, τον Μάρτιο 2004 είχε εμφανιστεί στο Bασιλικό Θέατρο της Βιέννης με το έργο του Λέος Γιάνατσεκ «H Πονηρή Aλεπού (H Kυρία Δασοκόμος, H Kουκουβάγια)» σε μουσική διεύθυνση του Ιβάν Πάρικ. Φέτος την άνοιξη συμπράττει ως σολίστ με την Kρατική Oρχήστρα Aθηνών υπό τη διεύθυνση του Kάρολου Tρικολίδη σε δύο συναυλίες με το έργο «Aλέξης Zορμπάς» στις πόλεις Mπαντ Άουσε και Λιντς της Aυστρίας με αφορμή τον εορτασμό των ογδόντα χρόνων του Mίκη Θεοδωράκη. Η Βασιλική Μπακλαβά σπούδασε στο Μουσικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης και το 2002 πήρε το δίπλωμα Μονωδίας με «Άριστα παμψηφεί» και χρυσό μετάλλιο εξαιρετικής επίδοσης από το Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης. Παρακολούθησε, επίσης, σπουδές πιάνου, τσέλου και σαξοφώνου. Το 2005 αποφοίτησε από το Τμήμα Ειδίκευσης Μελοδραματικής του Πανεπιστημίου Μουσικής και Παραστατικής Τέχνης της Βιέννης. Έχει παρακολουθήσει διάφορα σεμινάρια, μεταξύ των οποίων Μουσικής Σύνθεσης με τη βοήθεια υπολογιστή στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, και έχει δώσει πολλά κοντσέρτα στην Ελλάδα και την Αυστρία.

Χριστίνα Τραυλοπούλου Κιθαριστικό ντούο αποτελούν εδώ και μερικά χρόνια η υπότροφος Χριστίνα Τραυλοπούλου και ο Ιάπωνας Γκο Ναγκάνο. Στις 9 Δεκεμβρίου 2005 εμφανίστηκαν στην αίθουσα Yamaha του Τόκυο στο πλαίσιο του αφιερώματος «Bach Plus» και με εξάχορδη και ενδεκάχορδη κιθάρα αντίστοιχα ερμήνευσαν Πρελούδια και Φούγκες του Μπαχ, δύο Παρτίτες του ίδιου συνθέτη, καθώς και Σονάτες του Μπέρναρντ Γιοακίμ Χάγκεν και του Σίλβιους Λίοπολντ Βάις. Όπως αναφέρει το πρόγραμμα της συναυλίας τους, παρόλο που έχουν διαφορετικό ρεπερτόριο και ερμηνευτικό ύφος από τα χρόνια των σπουδών τους στο Τζούλιαρντ, οι δύο ερμηνευτές «έδεσαν» σε ντούο λόγω του κοινού ενδιαφέροντός τους για πρώιμα έργα, τα οποία, ωστόσο, δεν έχουν γραφτεί για κιθάρα. Έτσι, δημιούργησαν ένα ρεπερτόριο με δικές τους μεταγραφές από έργα σόλο και κοντσερτάντε της αναγεννησιακής και μπαρόκ περιόδου. Η παρουσίασή τους στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βραζιλία και την Ιαπωνία σε μεγάλες αίθουσες, όπως το Κάρνεγκυ Χωλ της Νέας Υόρκης και η αίθουσα Καζάλς του Τόκυο, έχει τύχει πολύ θερμής υποδοχής από κοινό και κριτικούς». Το ντουέτο τιμήθηκε το 2000 με το Βραβείο Διεθνών Καλλιτεχνών της Νέας Υόρκης. Η Χριστίνα Τραυλοπούλου σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο και στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας. Παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής του Λονδίνου και συνέχισε τις σπουδές της στη Σχολή Τζούλιαρντ με δάσκαλο τον Σαρόν Ισμπίν. Έχει δώσει πολλές συναυλίες και έχει τιμηθεί με σημαντικές διακρίσεις.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Χορός Νατάσσα Ζούκα, Ντορίνα Καλεθριανού, Κωνσταντίνος Μίχος Τρεις υπότροφοί μας εκπροσώπησαν επάξια με τη συμμετοχή τους τον σύγχρονο ελληνικό χορό στη δεύτερη Πλατφόρμα Σύγχρονου Χορού: η Νατάσσα Ζούκα, με το έργο «Το βλέμμα της γης», η Ντορίνα Καλεθριανού με το έργο «Η λίμνη των κύκλων» και ο Κωνσταντίνος Μίχος με το έργο «Οι μάχες του Μαραθώνα (Τα ιστορικά ντοκουμέντα) - Αποσπάσματα». Η διοργάνωση πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στο διάστημα από 2 έως 5 Φεβρουαρίου 2006, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, στις αίθουσες Νίκου Σκαλκώτα και Δημήτρη Μητρόπουλου. Από το σύνολο των χορευτικών ομάδων που υπέβαλαν συμμετοχή επιλέχθηκαν οι σαράντα. Η επιλογή έγινε αφού κατέθεσαν DVD σε διεθνή κριτική επιτροπή, τα μέλη της οποίας ήταν οι Όρα Μπράφμαν, κριτικός χορού από το Ισραήλ, Αντρέα Γκρέκου, κριτικός χορού από τη Ρουμανία, Ντόναλντ Χούτερα, κριτικός χορού – αρθρογράφος από τη Βρετανία, Σόνια Σουνεζάνς κριτικός χορού από τη Γαλλία και Κάτια Βέρνερ, κριτικός χορού από τη Γερμανία. Εννέα ομάδες –μεταξύ των οποίων της Νατάσσας Ζούκα– επιλέχθηκαν και παρουσίασαν 35λεπτη εκδοχή της χορογραφίας τους στην αίθουσα Νίκου Σκαλκώτα και είκοσι μία ομάδες 15λεπτη εκδοχή, στην αίθουσα Δημήτρη Μητρόπουλου.

Λεζάντες Kωνσταντίνου Mίχου, Oι μάχες του Mαραθώνα Nατάσσας Zούκα, Tο βλέμμα της γης Nτορίνας Kαλεθριανού, H λίμνη των κύκλων

Συνέδριο

Συνάντηση για την Πρόληψη Ατυχημάτων Με τη συμμετοχή δώδεκα υποτρόφων και με την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση πραγματοποιήθηκε από 29 Σεπτεμβρίου έως 2 Οκτωβρίου 2005 η Προκαταρκτική Συνάντηση για το 1ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Πρόληψης Ατυχημάτων και Προαγωγής της Ασφαλούς Συμπεριφοράς, παράλληλα με το 17ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρίας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας, με ειδικό θέμα: «Οι Νέοι ως Καταναλωτές». Η συνάντηση διοργανώθηκε από το Κέντρο Έρευνας και Πρόληψης Ατυχημάτων του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπό την αιγίδα της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με την υποστήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Κύριος στόχος ήταν ο συντονισμός των ενεργειών για τη διαμόρφωση του πενταετούς προγράμματος δράσης για την προαγωγή της διακρατικής ισοτιμίας στην ασφάλεια ανάμεσα στα παλαιά και νέα κράτη-μέλη. Αξιοσημείωτη ήταν η παρουσία των μελών του Συνδέσμου Υποτρόφων. Πρόεδρος της συνάντησης ήταν η καθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής και Επιδημιολογίας Ελένη Πετρίδου. Υψηλού επιπέδου ήταν η παρουσίαση του Επίκουρου Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας και Λέκτορα του Οδοντιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργου Παπαβασιλείου σχετικά με την καταγραφή και αποκατάσταση οδοντικών τραυματισμών. Εντυπωσιακή η καταληκτική ομιλία της παιδο-δερματολόγου Τάλιας Τσιβιτανίδου, η οποία παρουσίασε ανάγλυφα τις επώδυνες εμπειρίες μιας ιατρού που γίνεται θύμα ατυχήματος εξαιτίας κακής παροχής υπηρεσιών καταναλωτή και έδωσε συμβουλές πρόληψης. Η παιδίατρος Ζωή Καρακατσάνη – Κερασιώτη και ο καρδιολόγος Νίκος Ιωάννου ήταν συντονιστές στρογγυλών τραπεζών, ενώ στην επιστημονική επιτροπή του Συνεδρίου συμμετείχαν επίσης οι Λωρέττα Θωμαΐδου, Βιργινία Κακλαμάνη, Φώφη Καμποσιώρα, Χρήστος Μαρκόπουλος, Δημήτρης Παπαχρήστου, Παύλος Σακκάς και Λιλέτα Χαιροπούλου. Ο κύριος θεματικός άξονας του 17ου Πανελληνίου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρίας Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας ήταν η ανάδειξη του προβλήματος και η συμβολή στη δραστηριοποίηση των αρμόδιων φορέων, για την προστασία του παιδιού και του εφήβου από την επιβολή των καταναλωτικών προτύπων και των επιπτώσεων στην υγεία και την ευεξία των νέων. Το αυξημένο ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο φλέγον θέμα της πρόληψης ατυχημάτων, τόνισε με την παρουσίασή του κατά τη διάρκεια της Συνάντησης, ο ευρωβουλευτής και αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, καθηγητής Α. Τρακατέλλης. Τη Συνάντηση τίμησαν με την παρουσία τους, απευθύνοντας σύντομο χαιρετισμό, ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών Π. Σκανδαλάκης, ο ειδικός γραμματέας του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Μ. Τζαφέρης, ο διευθυντής του Γραφείου της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα κ. Γ. Μαρκοπουλιώτης, ο εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Τομέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κ. Δ. Ευθυμιάδης και ο αντινομάρχης Ευβοίας κ. Γ. Ρουμελιώτης. Περισσότερες πληροφορίες στο www.socped.gr και www.euroipn.org/cerepri/pre_event.

Εκδήλωση

Χειμωνιάτικα τοπία κλασσικής μουσικής

Σε μουσικά τοπία της Κεντρικής Ευρώπης ταξίδεψαν οι φίλοι του Συνδέσμου που παρακολούθησαν στις 2 Φεβρουαρίου 2006 το ρεσιτάλ πιάνου της Ιφιγένειας Κατίκα. Η υπότροφος ερμήνευσε με ιδιαίτερη ευαισθησία και δεξιοτεχνία έργα των Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ και Φραντς Λιστ. Η Φαντασία σε ντο ελάσσονα και η Σονάτα σε ντο ελάσσονα γράφτηκαν το 1785 και 1784 αντίστοιχα από τον Μότσαρτ στη Βιέννη, αφιερωμένα στη μαθήτριά του Τερέζα βον Τράτνερ, σύζυγο του εκδότη. Πρόκειται για δραματικά έργα, που προαναγγέλλουν την εποχή του Μπετόβεν, και συνδυάζουν την παθητικότητα με την τολμηρότητα και την παιδικότητα με την ωριμότητα του περίφημου συνθέτη. Στο δεύτερο μέρος του ρεσιτάλ, η Ιφιγένεια Κατίκα παρουσίασε τρεις από τις δώδεκα συνολικά Σπουδές Υπερβατικής Δεξιοτεχνίας που έγραψε ο Φραντς Λιστ το 1851. Στην 3η με τίτλο «Τοπίο», κατόρθωσε να μεταδώσει την ηρεμία και τις γαλήνιες διακυμάνσεις ενός ποιμενικού τοπίου. Η 6η, με τίτλο «Όραμα», δυναμική, βαριά και δραματική, μας έφερε στο νου αυστηρές, ηγετικές μορφές, όπως του Ναπολέοντα που σκεφτόταν ο Σούμαν ακούγοντας το έργο αυτό του Λιστ. Στην 12η και τελευταία με τίτλο «Το Κυνήγι του Χιονιού» η ερμηνεύτρια μας μετέφερε σ’ ένα θαμπό, χειμωνιάτικο τοπίο, ανάμεσα σε χιονονιφάδες που στροβιλίζονται. Η Ιφιγένεια Κατίκα είναι κάτοχος διπλώματος Καθηγήτριας και Σολίστ Πιάνου από το Πατραϊκό Ωδείο, με Άριστα, Α΄ βραβείο και αριστείο εξαιρετικής επίδοσης, καθώς και πτυχίου Αρμονίας. Το 1991 παρακολούθησε μαθήματα στην École Normale de Musique στο Παρίσι. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση τελείωσε τις σπουδές της με καθηγητές τους Φρανς Κλιντά, Κονσταντέν Μπογκίνο, Μισέλ Χεντς και Κατρίν Μαρσέ. Έχει δώσει ρεσιτάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει τιμηθεί από τον Δήμο Νίκαιας και τον Ροταριανό Όμιλο Πειραιώς και Κερκύρας για τη συμμετοχή της σε πολιτιστικές εκδηλώσεις τους. Διδάσκει πιάνο και ανώτερα θεωρητικά. Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 250 χρόνια από τη γέννηση του Μότσαρτ, η υπότροφος συμμετείχε σε βραδιά-αφιέρωμα στον μεγάλο συνθέτη που διοργάνωσε τον Φεβρουάριο του 2006 το Πατραϊκό Ωδείο, συμπληρώνοντας παράλληλα τα 70 χρόνια από την ίδρυσή του.

Εκδήλωση

Η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίττας

Oι τυχεροί του 2006 με τον πρόεδρο του Iδρύματος κ. Aντώνη Παπαδημητρίου και την πρόεδρο του Συνδέσμου κ. Iωάννα Kονδύλη. Aπό αριστερά η Kατερίνα Λεβέντη, ο Tζόναθαν Tόμλινσον, η Mαρία-Δάφνη Παπαδοπούλου, η Θέκλα Aγρίτη και η Σοφία Xατζηδημητρίου.

Τις καθιερωμένες θερμές ευχές για τη νέα χρονιά αντήλλαξαν τα μέλη του Συνδέσμου την Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 2006 στην εκδήλωση της κοπής της πρωτοχρονιάτικης πίττας. Πάρα πολλοί νέοι υπότροφοι ήρθαν για πρώτη φορά σε εκδήλωση του Συνδέσμου, ο οποίος την ημέρα εκείνη απέκτησε δεκαεπτά καινούργια μέλη, σύμφωνα με τις εγγραφές που έγιναν. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο πρόεδρος του Ιδρύματος κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, ο αντιπρόεδρος κ. Γιάννης Ιωαννίδης, ο γραμματέας κ. Γιώργος Ζαμπέλας, ο επίτιμος αντιπρόεδρος κ. Παύλος Ιωαννίδης και το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου κ. Παρασκευάς Ιωαννίδης. Στη σύντομη ομιλία της η πρόεδρος του Συνδέσμου κ. Ιωάννα Κονδύλη σημείωσε την απουσία του αείμνηστου Στέλιου Παπαδημητρίου, που παραβρισκόταν κάθε χρόνο στην κοπή της πίττας, και προανήγγειλε μια μεγάλη μουσική εκδήλωση τον Ιούνιο του 2006 αφιερωμένη στη μνήμη του. Με ικανοποίηση για τις αξιόλογες δραστηριότητες που πραγματοποιεί ο Σύνδεσμος Υποτρόφων μίλησε ο πρόεδρος του Ιδρύματος κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, εκφράζοντας τις προσδοκίες του για ακόμα περισσότερες επιτυχίες. Ανακοίνωσε, επίσης, ότι τον Οκτώβριο του 2006 θα απονεμηθούν τα διεθνή βραβεία Ωνάση, διοργάνωση στην οποία θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν και αρκετοί υπότροφοι. Με το γούρι του Μουσείου Μπενάκη για το 2006 και με πρόσθετο μποναμά χιλίων ευρώ –γενναιόδωρη προσφορά του Ιδρύματος– αποχώρησαν οι τυχεροί της βραδιάς, που αντιπροσώπευσαν πολλούς διαφορετικούς τομείς επιστημών: η οικονομολόγος Θέκλα Αγρίτη, η νομικός Μαρία-Δάφνη Παπαδοπούλου, η ψυχοθεραπεύτρια Σοφία Χατζηδημητρίου, η χορογράφος και σκηνοθέτης Νατάσσα Ζούκα, ο Bρετανός Τζόναθαν Τόμλινσον με ειδικότητα στην Αρχαιομετρία και η περιβαλλοντολόγος Κατερίνα Λεβέντη.

Φωτογραφίες: all4mat.gr

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Επίτιμος διδάκτωρ ο Στέλιος Παπαδημητρίου...

Aπό αριστερά ο Pro Vice-Chancellor του City University καθ. Kώστας Γραμμένος, ο πρόεδρος του Iδρύματος κ. Aντώνης Παπαδημητρίου με τη μητέρα του Aλεξάνδρα και ο ViceChancellor καθ. David Rhind

Ο τίτλος του επίτιμου διδάκτορα, μετά θάνατον, απονεμήθηκε σε μια μεγαλόπρεπη και συγκινητική τελετή στον Στέλιο Παπαδημητρίου, Επίτιμο Πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση, από το City University του Λονδίνου στις 16 Ιανουαρίου 2006.

φέρθηκε στη ζωή του πατέρα του, ο οποίος ποτέ δεν κάμφθηκε από τις αντιξοότητες, αλλά με πείσμα και αποφασιστικότητα υπηρέτησε τους σκοπούς που από τη νεότητά του είχε επιλέξει.

Ήταν η πρώτη φορά στην πολύχρονη ιστορία του Πανεπιστημίου αυτού που απονεμήθηκε η ύψιστη ακαδημαϊκή διάκριση σε κάποιον που δεν βρίσκεται στη ζωή. Έτσι, πάνω σε μια άδεια πολυθρόνα, ανάμεσα στους ακαδημαϊκούς δασκάλους, ήταν ακουμπισμένη η τήβεννος που θα φορούσε ο Στέλιος Παπαδημητρίου, το τιμώμενο πρόσωπο...

Η παιδεία του, η βαθιά καλλιέργειά του, η ελληνομάθειά του, η αγάπη του για τις αξίες της Δημοκρατίας και της αλληλεγγύης, στάθηκαν οι μόνοι οδηγοί της καριέρας του δίπλα στον Αριστοτέλη Ωνάση, αλλά και στο «τιμόνι» του Ιδρύματος.

Πριν από 14 μήνες, όταν ανακοινώθηκε η απόφαση της Συγκλήτου του City University να τιμήσει τον Στέλιο Παπαδημητρίου «για την προσφορά του στον άνθρωπο, τον πολιτισμό και τον κόσμο των επιχειρήσεων», κανείς δεν μπορούσε να φαντασθεί ότι δεν θα παραλάμβανε ο ίδιος το δίπλωμα. Την τιμητική αναγνώριση παρέλαβε ο γιος του κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, εν ονόματι όλης της οικογένειας και της μητέρας του κ. Αλεξάνδρας Παπαδημητρίου, που παραβρέθηκε στην τελετή μαζί με τον επίτιμο αντιπρόεδρο του Ιδρύματος κ. Παύλο Ιωαννίδη. «Η αναγόρευση του Στέλιου Παπαδημητρίου σε επίτιμο διδάκτορα των επιστημών, honoris causa, γίνεται», τόνισε στην προσφώνησή του ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου κ. Κώστας Γραμμένος, «γιατί ο εκλιπών, υπηρετώντας με αξιοπρέπεια και αυταπάρνηση τη νομική επιστήμη, κατόρθωσε να συνδυάσει την επιχειρηματική δεινότητα με την προσφορά στον άνθρωπο, στον πολιτισμό, στην παιδεία». Ως επίσημος ομιλητής στην τελετή, κατά την οποία αποφοίτησαν περισσότεροι από εκατό νέοι επιστήμονες, ανάμεσά τους και πολλοί Έλληνες, ο κ. Αντώνης Παπαδημητρίου ανα-

«Γιατί», όπως τόνισε στην ομιλία του ο κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, «στη ζωή αυτό που μετράει είναι να βγεις στον δρόμο και να θέλεις να αναμετρηθείς με τις δυσκολίες, έχοντας πάντα στο νου σου την Ιθάκη. Αυτή την Ιθάκη που αποτύπωσε στους στίχους του ο μεγάλος Αλεξανδρινός ποιητής “που κι αν φτωχική την βρεις, δεν σε γέλασε, γιατί σου έδωσε το ωραίο ταξίδι”». Tο Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, από το 1975 που απέκτησε τη νομική του υπόσταση ως σήμερα, εκπονεί και εκτελεί, με συνέπεια και αποφασιστικότητα, προγράμματα με στόχο την προώθηση του Ελληνικού Πολιτισμού και της Ελληνικής Παιδείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Tέσσερις είναι οι κύριοι τομείς δραστηριοτήτων που αναπτύσσει το Ίδρυμα με σκοπό την προώθηση των Ελληνικών Σπουδών στο εξωτερικό: η οικονομική υποστήριξη Πανεπιστημιακών Προγραμμάτων και στις πέντε ηπείρους, η ένταξη αριθμού μαθημάτων, σεμιναρίων ή διαλέξεων σε διάφορα πανεπιστήμια των Η.Π.Α., αλλά και του Καναδά και της Νοτίου Αμερικής με το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών, η διοργάνωση Διεθνών Συνεδρίων για τις Ελληνικές Σπουδές και, τέλος, το Πρόγραμμα ερευνητικών χορηγιών και εκπαιδευτικών υποτροφιών προς αλλοδαπούς.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας

O Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Kάρολος Παπούλιας με τον πρόεδρο του Iδρύματος κ. Aντώνη Παπαδημητρίου, τον αντιπρόεδρο κ. Γιάννη Iωαννίδη και τον γραμματέα κ. Γιώργο Zαμπέλα

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας δέχθηκε την Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2006, στο Προεδρικό Μέγαρο, το νέο προεδρείο του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, που διήρκεσε σχεδόν μια ώρα, οι κ.κ. Αντώνης Παπαδημητρίου (πρόεδρος), Γιάννης Ιωαννίδης (αντιπρόεδρος) και Γιώργος Ζαμπέλας (γραμματέας), ενημέρωσαν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την κοινωφελή δραστηριότητα του Ιδρύματος και τις προτεραιότητες της νέας χρονιάς. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην υπό ανέγερση Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, που φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα σύγχρονο πολιτιστικό κέντρο, το οποίο θα στεγάσει τις πολύπλευρες πολιτιστικές εκδηλώσεις του Ιδρύματος, καθώς και άλλων αξιόλογων φορέων από τον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών. Οι κ.κ. Παπαδημητρίου, Ιωαννίδης και Ζαμπέλας ενημέρωσαν, επίσης, τον κ. Παπούλια σχετικά με το πρόσφατο έργο της συντήρησης, αποκατάστασης και δομικής στερέωσης του Ιερού Ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, σημείο αναφοράς για την πόλη της Αλεξάνδρειας και γενικότερα για τον Ελληνισμό.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Υπερσύγχρονος τομογράφος για το ΩΚΚ

Το κόστος της αγοράς ενός υπερσύγχρονου αξονικού τομογράφου εξήντα τεσσάρων τομών, ο οποίος θα έχει τη δυνατότητα διενέργειας αναίμακτης στεφανιογραφίας, για το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο ανέλαβε το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης. Το σχετικό ποσό ανέρχεται σε δύο εκατομμύρια δολλάρια Η.Π.Α. Όπως είναι γνωστό, το Ίδρυμα έχει ήδη συμβάλει στην ανανέωση του βιοτεχνολογικού εξοπλισμού του Ωνασείου, δαπανώντας στο διάστημα 2003-2005 το ποσό των οκτώμισυ εκατομμυρίων δολλαρίων H.Π.A. Στη μνήμη του εκλιπόντος επίτιμου προέδρου του Ιδρύματος Ωνάση, το Δ.Σ. του νοσοκομείου αποφάσισε να ονομάσει τον χώρο συνεδριάσεών του «Αίθουσα Στέλιου Παπαδημητρίου» και να τοποθετήσει εκεί την προτομή του εκλιπόντος.

Aφιέρωμα

Προώθηση των Eλληνικών Σπουδών στις πέντε ηπείρους ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

Στιγμιότυπο από το Διεθνές Συνέδριο του θυγατρικού Iδρύματος Ωνάση στη Νέα Υόρκη με θέμα τις Ελληνικές Σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον Καναδά και στη Νότιο Αμερική

Tο Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, από το 1975 που απέκτησε τη νομική του υπόσταση ως σήμερα, εκπονεί και εκτελεί, με συνέπεια και αποφασιστικότητα, προγράμματα με στόχο την προώθηση του Ελληνικού Πολιτισμού και της Ελληνικής Παιδείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Tέσσερις είναι οι κύριοι τομείς δραστηριοτήτων που αναπτύσσει το Ίδρυμα με σκοπό την προώθηση των Ελληνικών Σπουδών στο εξωτερικό: η οικονομική υποστήριξη Πανεπιστημιακών Προγραμμάτων και στις πέντε ηπείρους, η ένταξη αριθμού μαθημάτων, σεμιναρίων ή διαλέξεων σε διάφορα πανεπιστήμια των Η.Π.Α., αλλά και του Καναδά και της Νοτίου Αμερικής με το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών, η διοργάνωση Διεθνών Συνεδρίων για τις Ελληνικές Σπουδές και, τέλος, το Πρόγραμμα ερευνητικών χορηγιών και εκπαιδευτικών υποτροφιών προς αλλοδαπούς. Οπως ανέφερε πρόσφατα σε συνέντευξη Τύπου στην παλαιά αίθουσα της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αθηνών ο πρόεδρος του Ιδρύματος κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, η ενίσχυση Πανεπιστημιακών Εδρών, Κέντρων Ελληνικών Σπουδών, καθώς και σχολείων, κλασικής παιδείας, δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης εκτός Ελλάδος περιλαμβάνονται στις μόνιμες δραστηριότητες του Ιδρύματος, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που υποβαθμίζονται ή ακόμα και καταργούνται πολλές έδρες Ελληνικών Σπουδών. Tο Ίδρυμα, συμμεριζόμενο τις αντικειμενικές αντιξοότη-

τες, αλλά και τις οικονομικές και διοικητικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Πανεπιστημιακές Έδρες Ελληνικών Σπουδών εκτός Eλλάδος, με γνώμονα την προσφορά τους στον Ελληνικό Πολιτισμό, συνδράμει οικονομικά, είτε αυτοτελώς είτε σε συνεργασία με άλλους φορείς με παράλληλη δραστηριότητα, θεσμοθετημένα Πανεπιστημιακά Προγράμματα Ελληνικών Σπουδών που έχουν να παρουσιάσουν αξιόλογο και σταθερό έργο στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στη Νότιο Αμερική, καθώς επίσης και σχολεία δημοτικής και μέσης εκπαίδευσης στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, όπου διδάσκεται ο κλασικός πολιτισμός. Η ενίσχυση του Ιδρύματος καλύπτει τη διδασκαλία της αρχαίας και νέας ελληνικής γλώσσας, της ελληνικής λογοτεχνίας, ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού και πλαισιώνεται από την αποστολή στα εν λόγω εκπαιδευτικά ιδρύματα έργων ελληνικής γραμματείας, λεξικών, εγχειριδίων για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, καθώς επίσης και τεχνολογικού εξοπλισμού. Το συνολικό ποσό που έχει διαθέσει το Ίδρυμα Ωνάση για την ενίσχυση των Ελληνικών Σπουδών σε 117 εκπαιδευτικά ιδρύματα σε 45 χώρες (από το 1975 έως σήμερα) ανέρχεται σε 15.266.538 δολ. ΗΠΑ. Αναλυτικά έχουν κατά καιρούς επιχορηγηθεί: Στην Αργεντινή, το Ινστιτούτο Κλασικής και Μεσαιωνικής Φιλολογίας και το Τμήμα Κλασικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες, το Λεκτοράτο Νεοελληνικών Σπουδών και Ελληνικού Πολιτισμού του

Aφιέρωμα

Προώθηση των Eλληνικών Σπουδών στις πέντε ηπείρους ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

Σε συνέντευξη Tύπου ο κ. Aντώνης Παπαδημητρίου παρουσίασε το πρόγραμμα ενίσχυσης των Eλληνικών Σπουδών στο εξωτερικό, παρουσία των κ.κ. Γεωργίου Mπαμπινιώτη, Παύλου Iωαννίδη και Παναγιώτη Kοντού

Universidad Nacional del Sur, Bahia Blanca, το Ελληνικό Νηπιαγωγείο του Μπουένος Άιρες, το Κέντρο Βυζαντινών Σπουδών CAEBiz Μπουένος Άιρες και το Σχολείο της Ελληνικής Κοινότητας «Πανελλήνιον». Στο Αζερμπαϊτζάν, το Κέντρο Νέας Ελληνικής Γλώσσας «Ν. Καζαντζάκης - Ε. Βanine» του Σλαβικού Πανεπιστημίου Αζέρης. Στην Αίγυπτο, το Τμήμα Αρχαίων Ευρωπαϊκών Πολιτισμών του Πανεπιστημίου Ain-Shams. Στην Αρμενία, η ελληνική Κοινότητα «Ελπίδα» στην πόλη Βαναντζόρ. Στην Αυστραλία, το Πανεπιστήμιο Νοτρ Νταμ. Στη Βόρειο Ιρλανδία, η Σχολή Ελληνικών, Ρωμαϊκών και Εβραϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κουίνς του Μπέλφαστ. Στη Βουλγαρία, το Πανεπιστήμιο Βελίκο Τίρνοβο, το Κλασικό Λύκειο Αρχαίων Γλωσσών και Πολιτισμών της Σόφιας, το Τμήμα Κλασικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Σόφιας, το 12ο Κρατικό Λύκειο Σόφιας, το Σχολείο του Συλλόγου Ελλήνων Βουλγαρίας ΔΟΜΕ και το Βαλκανικό Σχολείο Σόφιας. Στη Βραζιλία, το Τμήμα Κλασικής Φιλολογίας του Κρατικού Πανεπιστημίου Παρανά, το Ινστιτούτο Φιλολογίας του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου Φλουμινένσε του Ρίο ντε Τζανέιρο και το Κολέγιο Φιλοσοφίας, Λογοτεχνίας και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο. Στη Γαλλία, το Κέντρο Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Σοφία Αντίπολις της Νίκαιας, η Έδρα «Πλάτων» του Μεσογειακού Πανεπιστημιακού Κέντρου και το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Νανσύ ΙΙ. Στη Γερμανία, το Τμήμα Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Κιέλου, το Τμήμα Νε-

οελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μύνστερ, το Τμήμα Κλασσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Freie του Βερολίνου, το Τμήμα Νεοελληνικής και Βυζαντινής Φιλολογίας του Ruhr-Universitaet Bochum, το Τμήμα Κλασσικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Humbolt Universitaet Berlin, καθώς και οι Μαθητικές Κοινότητες της Στουτγκάρδης και του Ομπερτουρκχάιμ. Στη Γεωργία, το Ινστιτούτο Κλασσικής Φιλολογίας, Βυζαντινολογίας και Νεοελληνικών Σπουδών του Κρατικού Πανεπιστημίου της Τυφλίδας. Στη Γκάνα, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Γκάνας. Στη Δανία, το Ελληνικό Σχολείο της Κοπεγχάγης. Στην Ελβετία, το Πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών του Ινστιτούτου Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Βέρνης. Στη Μεγάλη Βρετανία, τα Κολέγια Κλαιρ και Νιούχαμ του Πανεπιστημίου Καίμπριτζ, το Κολέγιο Έξετερ και το Πρόγραμμα Μελετών Προσφύγων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, τη Μόνιμη Επιτροπή για τις Σπουδές Νέων Ελληνικών στα Πανεπιστήμια, το Ινστιτούτο Ελληνικής, Ρωμαϊκής και Κλασσικής Παράδοσης του Μπρίστολ και το Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο και Ελληνικό Γυμνάσιο – Λύκειο Λονδίνου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα Τμήματα Κλασσικών Σπουδών και Θεολογίας του Κολεγίου της Βοστώνης, το Πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μπράουν, η Έδρα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κολούμπια, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κορνέλ, η Έδρα Νεοελληνικών Σπουδών «Γεώργιος Σεφέρης» του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ,

Aφιέρωμα

Προώθηση των Eλληνικών Σπουδών στις πέντε ηπείρους ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

Άποψη του Πανεπιστημίου Kολούμπια της Nέας Yόρκης

Tο κεντρικό κτήριο του Universidad Nacional del Sur του Mπουένος Άιρες

το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν, το Κέντρο Τεχνών Άντερσον του Πανεπιστημίου Μπινγκχάμπτον, η Ανώτερη Σχολή Επιστημών Μπρονξ στη Νέα Υόρκη, το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μιζούρι-Σαιντ Λούις, το Κέντρο Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Κολεγίου Κουίνς, το Τμήμα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον, το Τμήμα Ανθρωπολογίας και Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Ρόουντ Άιλαντ, το Ορθόδοξο Ινστιτούτο «Πατριάρχης Αθηναγόρας», η Καλλινίκειος Βιβλιοθήκη του Ναού Αγίας Τριάδος Νέας Υόρκης και το Ελληνικό Σχολείο της Κοινότητας Μπάφαλο Νέας Υόρκης. Στην Ιορδανία, ο Τομέας Ελληνικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου της Ιορδανίας και ο Σύλλογος Ελληνίδων Ιορδανίας, για τον εμπλουτισμό της δανειστικής βιβλιοθήκης τους. Στην Ισπανία: το Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Γρανάδας, τα Τμήματα Νεοελληνικών Σπουδών και Κλασικής Φιλολογίας του Αυτόνομου Πανεπιστημίου Μαδρίτης, το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Βαγιαδολίδ και το Τμήμα Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Σεβίλλης. Στο Ισραήλ, το Πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Χάιφα. Στην Ιταλία, το Σικελικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών και η Κοινότητα Σικελίας «Τρινάκρια». Στο Καζακστάν η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων. Στον Καναδά το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού του Τμήματος Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μανιτόμπα και το Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οττάβας.

Στην Κίνα, η Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Πεκίνου. Στην Κροατία, το Τμήμα Νεοελληνικών και Βυζαντινών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ζαντάρ και το Κλασικό Γυμνάσιο του Ζάγκρεμπ. Στο Κονγκό, το Ορθόδοξο Ιεραποστολικό Κέντρο, Institut Lumière des Nations. Στην Κούβα, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Αβάνας. Στη Λευκορωσία, το Τμήμα Θεολογίας του Πανεπιστημίου Μινσκ και το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Κρατικού Πανεπιστημίου Γιάνκα Κουπάλα. Στη Λετονία, η Ελληνική Κοινότητα «Πατρίδα». Στη Λιθουανία, το Πρόγραμμα Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Βίλνιους. Στο Μεξικό, το Πανεπιστήμιο Ιμπεροαμερικάνα. Στη Μολδαβία, το Κρατικό Πανεπιστήμιο Τσισινάου. Στη Νότιο Αφρική, το Ελληνικό Σχολείο Σαχέτι και το Σχολείο Ελληνικής Κοινότητας Μπλομφοντέιν. Στην Ουγγαρία, το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Εότβος Λοράντ. Στην Ουκρανία, το Κριμαϊκό Κέντρο Ερευνών Ανθρωπιστικών Σπουδών και το Επιστημονικό-Μεθοδολογικό Κέντρο «Ταυρική Βιβλιοθήκη» του Κρατικού Πανεπιστημίου Σιμφερούπολης, ο Επιστημονικός Σύλλογος «Ανδρέας Μπιλέτσκυ», το Ελληνικό Κέντρο Αζοφικής, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Τερνόπολης, το Κέντρο Τάρας Τσεβτσένκο του Πανεπιστημίου του Κιέβου, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λβίβ Ιβάν Φράνκο, το Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μαριούπολης και Ταυρικό Κέντρο Ελληνικών Σπουδών «Ελπίδα» της Σιμφερούπολης. Στην Πολωνία, το Πανεπιστήμιο Βαρσοβίας. Στην Πορτογαλία, το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του

Aφιέρωμα

Προώθηση των Eλληνικών Σπουδών στις πέντε ηπείρους ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

Πανεπιστήμιο του Bοσπόρου

Στιγμιότυπο από το μάθημα της καθηγήτριας Kακαβά στο Kολλέγιο της Bοστώνης

Πανεπιστημίου Λισσαβόνας. Στη Ρουμανία, το Λεκτοράτο Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιασίου Κούζα και το Γενικό Λύκειο Ιασίου. Στη Ρωσία, το Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών και το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λομονόσωφ της Μόσχας, το Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου Ροστόβ στο Ντον, το Κλασικό Ορθόδοξο Γυμνάσιο Κισλοβόντσκ, το Κλασικό Ορθόδοξο Γυμνάσιο Μόσχας, το 13ο Λύκειο Πετροζαβόντσκ, τα Σχολεία Ελληνικής Κοινότητος Μόσχας, ο Πανρωσικός Σύλλογος Νεοελληνιστών και το Σχολείο Ελληνικού Συλλόγου «Ταναΐς» στην πόλη Ροστόβ. Στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο, η Έδρα Νεοελληνικών Σπουδών και το Ινστιτούτο Βυζαντινών Σπουδών του Πανεπιστημίου Βελιγραδίου και η Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Νόβι Σαντ. Στη Σλοβακία, το Ορθόδοξο Θεολογικό Σχολείο Πρεσόφ. Στην Τουρκία, το Τμήμα Δυτικών Γλωσσών και το Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Βοσπόρου και το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κωνσταντινουπόλεως. Στην Τσεχία, το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μπρνό και η Ένωση Ελληνικών Κοινοτήτων. Στη Φινλανδία, το Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι. Στη Χιλή, το Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Λος Άντες.

είναι οι κύριοι τομείς δραστηριοτήτων του, το Προγράμμα των Επισκεπτών Καθηγητών και η διοργάνωση Διεθνών Συνεδρίων για τις Ελληνικές Σπουδές. Το θυγατρικό ΄Ιδρυμα –πέρα από την πνευματική και καλλιτεχνική δραστηριότητα που αναπτύσσει με σπουδαίες εκθέσεις, μουσικές εκδηλώσεις, θεατρικές αναγνώσεις–, υλοποιώντας τα παραπάνω προγράμματα, συμβάλλει ουσιαστικά στην αναβάθμιση και εξάπλωση των Ελληνικών Σπουδών.

Στο πλαίσιο του προγράμματος που έχει ως σκοπό την προώθηση της γλώσσας, του πολιτισμού και της ιστορίας της Ελλάδος στο εξωτερικό δραστηριοποιείται κατ’ εξοχήν το Θυγατρικό ΄Ιδρυμα Ωνάση στη Νέα Υόρκη. Δύο

Μεγάλη επιτυχία σημείωσε το Διεθνές Συνέδριο που διοργάνωσε το θυγατρικό ΄Ιδρυμα Ωνάση την 1η Οκτωβρίου 2005 στη Νέα Υόρκη για τις Ελληνικές Σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον Καναδά και στη Νότιο Αμερική, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κατά τη διάρκεια της ημερίδας, ο πρόεδρος κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, και οι συμμετέχοντες επιστήμονες, Ελληνιστές από πανεπιστήμια του Καναδά, της Βορείου και Νοτίου Αμερικής, εξέτασαν θέματα που αφορούσαν τόσο στις κλασικές σπουδές και τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών όσο στον πολιτισμό της σύγχρονης Ελλάδος και τη διδασκαλία των Νέων Ελληνικών. Εντυπωσιάζει το ενδιαφέρον που δείχνουν για τα ελληνικά γράμματα, την κλασική αρχαιότητα και τις Νεοελληνικές Σπουδές, οι φοιτητές στα πανεπιστήμια του Μεξικού, της Κολομβίας, της Χιλής, της Αργεντινής, αλλά και για την Ελληνική Φιλοσοφία στα πανεπιστημία του Περού. Οι έδρες Νεοελληνικών Σπουδών στη Βόρειο Αμερική,

Aφιέρωμα

Προώθηση των Eλληνικών Σπουδών στις πέντε ηπείρους ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

Βιβλιοθήκη του Κέντρου Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπρι- Πανεπιστήμιο της Bέρνης ακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γρανάδας

παρά τις δυσκολίες στην ανεύρεση κονδυλίων, έχουν αυξηθεί. Ταυτόχρονα, οι φοιτητές που παρακολουθούν τα προγράμματα αυτά δεν προέρχονται μόνο από ΄Ελληνες της ομογένειας αλλά και από Αμερικανούς. Βασική αδυναμία στον τομέα των Νεοελληνικών αποτελούν οι δημοσιεύσεις. Πολλές φορές το πρόβλημα δεν έχει να κάνει μόνο με τις φιλολογικές εκδόσεις, αλλά και με άλλους τομείς –ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, πολιτικές επιστήμες–, όταν το περιεχόμενο αναφέρεται σε ελληνικά θέματα. Οι εκδότες, φοβούμενοι την έλλειψη ενδιαφέροντος του αναγνωστικού κοινού ή ακόμη και των βιβλιοθηκών, είναι συχνά απρόθυμοι να αναλάβουν την έκδοση τέτοιων βιβλίων. Δυσκολίες υπάρχουν και στο οργανωτικό πλαίσιο των Νεοελληνικών Σπουδών, λόγω έλλειψης θεσμοθετημένων εδρών. Στην περίπτωση αυτή, το πρόβλημα θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με την ένταξή τους στα τμήματα Κλασικών Σπουδών, αφού μάλιστα έτσι διασφαλίζεται η διαχρονικότητα από την Αρχαία Ελλάδα, στο Βυζάντιο μέχρι τη σύγχρονη Ελλάδα. Ανταλλαγές διδασκόντων και φοιτητών μεταξύ των ιδρυμάτων των Ελληνιστών του εξωτερικού και των ελληνικών πανεπιστημίων, συνεργασία στην οργάνωση ελληνικών προγραμμάτων σπουδών στο εξωτερικό και θερινών μαθημάτων στην Ελλάδα, προσφορά Ελληνικών Σπουδών με ηλεκτρονικά μέσα στο πλαίσιο της προώθησης της συνεργασίας με άλλους κλάδους, ανάληψη πρωτοβουλίας από το Ίδρυμα Ωνάση για δημιουργία

Eντυπωσιακή πύλη στο Πανεπιστήμιο του Mπρίστολ

προγράμματος υποστήριξης ακαδημαϊκών εκδόσεων για τις Ελληνικές Σπουδές, ήταν μερικές από τις προτάσεις των συμμετεχόντων. Αξίζει να σημειωθεί η πρόταση για ίδρυση έδρας Ελληνικής Φιλοσοφίας στο Περού από το ΄Ιδρυμα Ωνάση, η οποία θα λειτουργεί με επισκέπτες καθηγητές παγκοσμίου εμβέλειας. Στο πλαίσιο του ίδιου Προγράμματος το θυγατρικό ΄Ιδρυμα Ωνάση διοργάνωσε στην Οττάβα του Καναδά, τον Απρίλιο του 2003, μεγάλο Συνέδριο Ελληνικών Σπουδών. Κατά τη διάρκεια αυτού του Συνεδρίου δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις και ετέθησαν οι βάσεις για την σύσταση της Καναδικής Εταιρείας Ελληνικών Σπουδών. Το επόμενο Συνέδριο Ελληνικών Σπουδών θα γίνει στην Ελλάδα το 2008 και θα έχει παγκόσμιο χαρακτήρα.

Συνέντευξη

Ρενέ Χίρσον-Φιλιππάκη: Μικρασιάτες πρόσφυγες στον Πειραιά ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

« Ένα καλοκαίρι, πριν από τριάντα δύο χρόνια, καθισμένη κατάχαμα στο πλαστικό δάπεδο του προκατασκευασμένου παραπήγματος που αποτελούσε το σπίτι μου στην Κοκκινιά, μάζευα τα πράγματά μου, τα βιβλία μου και τις σημειώσεις μου... Ήταν Ιούνιος, πενήντα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή... » Με σπουδές Γεωγραφίας του Αστικού Χώρου και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, γρήγορα εντάχθηκε στην τοπική κοινωνία ζώντας σε μια παράγκα. Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, λέκτορας πλέον στο Κολλέγιο Σαιντ Πήτερς της Οξφόρδης, η Ρενέ Χίρσον ξαναβρέθηκε στην Ελλάδα, με ερευνητική χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση, για να συνεχίσει την έρευνά της και να μελετήσει πώς εξελίχθηκαν οι κάτοικοι και ο προσφυγικός συνοικισμός τους σε μια σύγχρονη αστική κοινωνία του Πειραιά. Για τα συμπεράσματά της μίλησε στο ΑΩ: Ποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εμφανίζει η Κοκκινιά, ώστε να αξίζει να ασχοληθείτε επιστημονικά μαζί της; Η περιπέτειά μου με τους Μικρασιάτες ξεκίνησε το 1969 λόγω της συνεργασίας μου με το Αθηναϊκό Κέντρο Οικιστικής. Επειδή η στέγαση των προσφύγων στον συνοικισμό Γερμανικά ήταν ομοιόμορφη, μπορούσαμε να μελετήσουμε τις αλλαγές στη χρήση του χώρου, που είχαν συντελεστεί μέσα σε πενήντα χρόνια. Επιπλέον, διαπίστωσα ότι ο χώρος αντανακλούσε τις κυριότερες πολιτισμικές αξίες των κατοίκων. Φθάνοντας εκεί θεωρούσα δεδομένο ότι είχα να κάνω με «Έλληνες». Δεν περίμενα ότι το ζήτημα της ταυτότητας θα αποκτούσε τόσο κεντρική θέση σε μια απόπειρα ερμηνείας της ζωής στην Κοκκινιά. Όμως οι Μι-

κρασιάτες χρησιμοποιούσαν λεπτές διαχωριστικές γραμμές, για να διαφοροποιηθούν από τους άλλους, που από τη σκοπιά ενός ξένου είναι απειροελάχιστες. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα, οι απόγονοί τους προβάλλουν την προσφυγική καταγωγή τους. Είναι παράγοντες που πρέπει να τους λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας στη σημερινή εποχή με τις συχνές αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών σ’ όλο τον κόσμο. Ποια είναι η ιστορία της περιοχής; Οι Μικρασιάτες έφθασαν το 1923. Αρχικά έμειναν σε αντίσκηνα, σιγά-σιγά φτιάχτηκαν τα σπίτια και έως το 1928 ο οικισμός εξελίχθηκε σε πολύ μεγάλη συνοικία 30.000 προσφύγων. Το 1940 μετονομάστηκε επισήμως σε «Νίκαια». Η πυκνότητα του πληθυσμού ήταν μεγάλη, σε κάθε δωμάτιο κάθε σπιτιού στεγαζόταν και διαφορετικό νοικοκυριό. Μία από τις κυριότερες πολιτισμικές αξίες ήταν το να έχει η κόρη προίκα για να παντρευτεί, δηλαδή ένα δωμάτιο μέσα στο ίδιο σπίτι με τη δική του κουζίνα. Οι γονείς και τ’ αδέλφια υποχωρούσαν στο δεύτερο δωμάτιο ή στο υπόγειο ή έχτιζαν στην αυλή. Στο βιβλίο μου περιγράφω μια περίπτωση με πέντε νοικοκυριά σε μια αυλή και πέντε κουζίνες! Παρ’ όλα τα προβλήματα η περιοχή ήταν πολύ καθαρή και είχε μια ελκυστική εμφάνιση. Στο Σικάγο, όπου είχα ζήσει ως φοιτήτρια, είχαν καλά σπίτια, στρωμένους δρόμους και όλες τις ανέσεις, αλλά ζούσαν άθλια, με σπασμένα τζάμια και βρωμιά στους δρόμους. Άρχισα να επιμένω ότι οι πολιτισμικές αξίες ήταν εκείνες που έδιναν στους Μικρασιάτες πρόσφυγες το κέφι να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Ακόμα μ’ εντυπωσιάζουν όταν τους συναντώ: είναι άνθρωποι με γενναιοδωρία και σιγουριά για την αξία της ζωής. Παρ’ όλο που είναι φτωχοί, δεν είναι περιθωριοποιημένοι.

Συνέντευξη

Ρενέ Χίρσον-Φιλιππάκη: Μικρασιάτες πρόσφυγες στον Πειραιά ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

H καθηγήτρια Pενέ Xίρσον με τον διευθυντή του M.I.E.T. και τον δήμαρχο Nίκαιας κατά την παρουσίαση του βιβλίου της στην Ένωση Σμυρναίων Nίκαιας Πειραιά τον Nοέμβριο του 2005

Με τη χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση πώς προχωρήσατε την έρευνά σας; Χάρη στο Ίδρυμα Ωνάση είχα την ευκαιρία να βρεθώ και πάλι στην Κοκκινιά, για ν’ ανακαλύψω τι απομένει από την προσφυγική κατάσταση. Διαπίστωσα ότι εμφανίζει μια τρομακτική οικοδομική ανάπτυξη. Έχω έναν χάρτη που δείχνει τα καινούργια σπίτια που υπήρχαν το 2001. Μου έκανε εντύπωση ότι από τα αρχικά προσφυγικά σπίτια διατηρείται το 40%. Αλλά και τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με τη μέθοδο της αντιπαροχής, κτίζονται τερατώδεις εξαώροφες πολυκατοικίες. Τι αλλαγές έχει προκαλέσει αυτό; Στα πολύ ψηλά κτήρια δημιουργούνται πολλά διαμερίσματα, τα οποία νοικιάζονται από τους κατασκευαστές, επομένως έχει αλλάξει η σύνθεση του πληθυσμού. Όπως μου είπαν οι παλιές οικογένειες, «τώρα θ’ αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τη μοναξιά, που μέχρι τώρα δεν την είχαμε». Πότε δηλώνουν οι ίδιοι ότι είναι καλύτερη η ζωή τους: τότε που ζούσαν στα πλινθόκτιστα ή τώρα στα σύγχρονα διαμερίσματα; Έχουν αντικρουόμενα αισθήματα. Δεν τους αρέσει η ζωή στην πολυκατοικία. Στον συνοικισμό οι άνθρωποι γνωρίζονταν μεταξύ τους. Η γειτονιά ήταν ο δεύτερος πιο ισχυρός θεσμός μετά από την οικογένεια. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν έρθει ανοργάνωτοι από διαφορετικά μέρη της Μικράς Ασίας, αλλά πενήντα χρόνια αργότερα, όταν τους γνώρισα, είχαν διαμορφώσει μια συγκροτημένη κοινωνία, με σω-

στές αρχές, αρμονία, σεβασμό, με έμφαση στην αλληλεγγύη προς τον γείτονα, η οποία ακόμα υπάρχει. Η νοικοκυρά ξέρει τι μπορεί να χρειάζεται η γειτόνισσα και στη λαϊκή θα αγοράσει κάτι παραπάνω. Η αίσθηση της γειτονιάς μπορεί να διατηρηθεί μόνον όταν υπάρχουν χαμηλά σπίτια ή πολυκατοικίες με δύο ή τρεις το πολύ ορόφους, οι οποίες είναι μάλιστα οικογενειακές. Το ξερίζωμα έχει διαφορετική σημασία σε διαφορετικές κοινωνίες Θα υπήρχαν, ωστόσο, και αρνητικά στοιχεία στο μοντέλο, όπως για παράδειγμα, το κουτσομπολιό. Το έζησα, πράγματι. Χρησιμοποιούσαν, μάλιστα, την έκφραση «μάρτυράς μου η γειτονιά», που δείχνει ότι η γειτονιά αποτελεί μια οντότητα. Σε παρακολουθούσαν όλοι, πού πήγαινες, με ποιον έκανες παρέα. Είναι ένας τρόπος κοινωνικού έλεγχου που έχει και θετικές πλευρές, γιατί εύκολα η εγκατάσταση τόσων άγνωστων μεταξύ τους ανθρώπων στον Πειραιά θα μπορούσε να είχε οδηγήσει σε μια χαώδη κατάσταση, χωρίς αρχές. Πώς αντιμετωπίζουν τους ξένους οικονομικούς μετανάστες; Θα ήθελα να συνεχίσω την έρευνά μου και σε αυτόν τον τομέα. Έχω ήδη επαφή με δύο-τρεις οικογένειες μεταναστών –Αλβανών, Ρωσοπόντιων– που νοικιάζουν ένα μέρος της παράγκας. Δηλώνουν ευχαριστημένοι, αλλά ταυτόχρονα είναι δυσαρεστημένοι, γιατί οι γείτονες Μικρασιάτες «δεν τους καλούν για να πιουν καφέ μαζί τους». Πέρα από το ότι

Συνέντευξη

Ρενέ Χίρσον-Φιλιππάκη: Μικρασιάτες πρόσφυγες στον Πειραιά ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

είναι ξένοι, ίσως η εξήγηση είναι κάτι που είχα διαπιστώσει ζώντας στην περιοχή: δεν καλούσαν τον γείτονα μέσα στο σπίτι τους για καφέ. Έπιναν καφέ έξω από το σπίτι, στο πεζοδρόμιο, το απόγευμα. Η πρόσκληση μέσα στο σπίτι ήταν μόνο για πολύ ειδικές, επίσημες περιπτώσεις.

είναι η κοσμοθεωρία: κοινές αξίες, αντίληψη και φιλοσοφία που ενώνει την ελληνική κοινωνία και τη διαφοροποιεί από άλλες γειτονικές.

Τι άλλο σας έκανε εντύπωση στη σύγχρονη Κοκκινιά; Υπάρχει τρομερή φτώχεια. Πολλές οικογένειες ζουν με συντάξεις των 300 έως 500 ευρώ το μήνα και τα βγάζουν πέρα βοηθώντας η μια την άλλη, δίνοντας ένα πιάτο φαγητό. Στην Αγγλία μπορεί να ζεις χρόνια δίπλα σ’ έναν γείτονά σου, να πάει στο νοσοκομείο και να μην το μάθεις. Πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο, που θα δημιουργήσει μια Ελλάδα τελείως διαφορετική απ’ ό,τι ξέραμε. Όταν υπάρχει ευμάρεια, έχεις λιγότερη ανάγκη τους άλλους.

Το ερώτημα αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον. Στο Κέντρο Προσφυγικών Μελετών στην Οξφόρδη, όπου ασχολούμαι με το θέμα των εκτοπισθέντων πληθυσμών (postmigration), χρησιμοποιώ το μικρασιατικό ως παράδειγμα για τις προσφυγικές καταστάσεις στον σύγχρονο κόσμο. Μ’ ενδιαφέρει ιδιαίτερα η έννοια του δεσμού με τον τόπο καταγωγής. Το ξερίζωμα έχει διαφορετική σημασία σε διαφορετικές κοινωνίες. Στην ελληνική παράδοση, για λόγο που δεν έχει ερευνηθεί, το δέσιμο με τον τόπο καταγωγής είναι εξαιρετικά έντονο, σε αντίθεση με άλλες κοινωνίες. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί με βάση τις διαφορές που υπάρχουν σε τοπική κλίμακα σε λεπτομέρειες συμπεριφοράς, προτιμήσεις, τρόπους, πράγματα που διαμορφώνουν τον τοπικό χαρακτήρα. Παράλληλα αναπτύσσονται επιφυλάξεις απέναντι σε άλλους που δεν μοιράζονται τα ίδια χαρακτηριστικά. Το αντίθετο φαινόμενο συνδέεται με χώρες με ανεπτυγμένο καπιταλισμό, όπου υπάρχει ευκίνητη αγορά εργασίας.

Πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο που θα δημιουργήσει μια Ελλάδα τελείως διαφορετική απ’ ό,τι ξέραμε Έχετε ξεκαθαρίσει εάν ο τρόπος ζωής των Μικρασιατών προσφύγων έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή εάν ταυτίζεται με τις συνήθειες που συναντάμε οπουδήποτε στην ελληνική επαρχία; Πολλά απ’ όσα έζησα με τους Μικρασιάτες διέπονται από γενικές αρχές της ελληνικής κοινωνίας και την ανάλυση την παρουσιάζω στο βιβλίο μου. Ωστόσο, υπάρχουν τοπικές διάφορες στην Ελλάδα και μάλιστα έντονες, όπως τα διαφορετικά συστήματα κληρονομιάς, οι οποίες εντοπίζονται περισσότερο στην κοινωνική δομή. Νομίζω, πάντως, ότι αυτό που χαρακτηρίζει γενικά την ελληνική κοινωνία

Γιατί έχει τόσες ιδιομορφίες η ελληνική κοινωνία;

Οι θεμελιώδεις αρχές της ελληνικής κοινωνίας δεν είχαν φθαρεί με την αστυφιλία που προέκυψε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το κρίσιμο σημείο νομίζω ότι ήταν γύρω στο 1983, παράλληλα με την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, όταν άρχισε συνειδητά ένα πρόγραμμα εκμοντερνισμού. Αυτές οι πιέσεις έχουν φέρει μια βαθύτερη αλλαγή. Αλλά, όπως διαπιστώνω από αλλαγές που γίνονται σε μικρή κλίμακα, στο εξής θα υπάρξει μια ριζική τομή.

Διάλεξη

ΚYΠPOΣ – ΕΛΛHNIΣMOΣ Άγνωστες γαλλικές διπλωματικές πληροφορίες (β΄ήμισυ του 19ου αιώνα) ΤΟΥ ΚΎΡΙΛΛΟΥ ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΔΙΠΛΩΜΆΤΗ, ΔΙΔΆΚΤΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΤΗΣ ΣΟΡΒΌΝΝΗΣ

Πιερ Λουί Λακρουά, «Τα εκατό σπίτια της Ρήγαινας», όπως είναι γνωστό το κάστρο του Βουφαβέντο, σε χάραξη Λεμαίτρ Iles de la Grèce, Παρίσι 1853

Η Κύπρος, αποτελεί μαζί με την Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους τα τμήματα του νησιωτικού Eλληνισμού, ο οποίος ήταν για αιώνες ο απαραίτητος κρίκος στις σχέσεις των δύο άλλων, χερσαίων, τμημάτων του Eλληνισμού, του Βαλκανικού και του Μικρασιατικού. Η Κύπρος, όπως επίσης τα νησιά του Νότιου Αιγαίου, η Κρήτη και τα Ιόνια νησιά, εκτείνονται κατά μήκος της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου που ενδιέφερε από πολύ νωρίς τους Δυτικούς, λόγω του ότι βρίσκεται στη γεωστρατηγική οδό προς την Ανατολή. Από την αρχή τίθεται το ερώτημα: Mέσα σε ποιο πλαίσιο λειτουργεί η γαλλική διπλωματία όσον αφορά την Κύπρο; Από το 1880 κυρίως, η Γαλλία ενδιαφέρεται να βρει λύσεις και διακανονισμούς στα ελληνικά ζητήματα επί τη βάσει του γεωπολιτικού κριτηρίου, το οποίο, ως γνωστόν, κατηύθυνε και την πολιτική των άλλων Δυνάμεων της Δυτικής Ευρώπης, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετώπιζαν τον Πανσλαβισμό που εξαπλωνόταν στα Βαλκάνια. Αλλά η Κύπρος βρίσκεται στη γεωγραφική ζώνη της Εγγύς Ανατολής και όχι των Βαλκανίων. Οι σχέσεις της Γαλλίας με την Εγγύς Ανατολή ανάγονται στις Σταυροφορίες. Ο Ισαάκιος Κομνηνός έχασε την Κύπρο από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο (1191), ο οποίος μέσα σε λίγους μήνες πώλησε το νησί στους Ναΐτες. Οι τελευταίοι, βλέποντας τη δυσκολία να κρατήσουν το ανυπότακτο νησί, ζήτησαν από τον Ριχάρδο να τους αποδεσμεύσει από τη συμφωνία. Ο Ριχάρδος ξανάγινε κύριος της Κύπρου. Τότε ακρι-

βώς παρουσιάστηκε ο Γάλλος ευγενής Γκυ ντε Λουζινιάν, ο οποίος αγόρασε το νησί από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο (Μάιος του 1192). Ο Γκυ ντε Λουζινιάν το 1180 είχε γίνει κόμης της Γιάφα και είχε στεφθεί βασιλιάς των Ιεροσολύμων το 1186. Η πτώση, λοιπόν, της Αγίας Πόλης (1192) και της γειτονικής ηπειρωτικής χώρας, περιόρισε το Σταυροφορικό Βασίλειο της Ανατολής μόνο στην Κύπρο. Η δυναστεία των Λουζινιάν εγκαθιδρύθηκε στη Λευκωσία και ο Γάλλος βασιλιάς στεφόταν για τρεις αιώνες βασιλιάς της Κύπρου στη Λευκωσία και της Ιερουσαλήμ στην Αμμόχωστο. Η πρώτη, λοιπόν, επαφή της Γαλλίας με την Εγγύς Ανατολή και πιο συγκεκριμένα με την Κύπρο, ανάγεται σε αυτή την περίοδο. Τρεις αιώνες αργότερα, το 1489, η Κύπρος πέρασε από τους Φράγκους στους Ενετούς, και το 1571 στους Τούρκους. Από τότε απετέλεσε μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μέχρι και το 1878, έτος κατάληψής της από τους Άγγλους. Στα 1853, η προσάρτηση του νησιού στην Αγγλία συζητήθηκε για πρώτη φορά μεταξύ του Αυτοκράτορα της Ρωσίας Νικόλαου Α΄ και του Άγγλου πρέσβη στην Αγία Πετρούπολη σερ Χάμιλτον Σέυμουρ. Η Γαλλία ανησύχησε από αυτή την εξέλιξη, αφού στα σχέδιά της για την Εγγύς Ανατολή περιλαμβανόταν και η Κύπρος. Η Γαλλία θυμήθηκε το γαλλικό παρελθόν της Κύπρου χάρη κυρίως στις σημαντικές εργασίες του Λουί ντε Μας Λατρύ, που δημοσιεύτηκαν στο Παρίσι τη δεκαετία του 1840. Οι εργασίες αυτές και τα επανειλημμένα σχέδια και αναφορές των Γάλλων διπλωματών οδήγησαν τον Ναπολέοντα Γ΄ να στρέψει την προσοχή του προς την Κύπρο.

Διάλεξη

Δυο χάρτες από τη Χαρτογραφική Συλλογή του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου. Eπάνω: Albert Gaudry - Amedée Damour, Παρίσι 1862. Kάτω: Thomas Graves, Λονδίνο 1851.

Η απόκτηση της Κύπρου από την Αγγλία αποτέλεσε έναν διπλωματικό θρίαμβο του Άγγλου πρωθυπουργού Ντισραέλι, ο οποίος δήλωσε στη βασίλισσα Βικτωρία ότι αυτός που θα ήθελε να κυριεύσει την Ασία θα έπρεπε να κατακτήσει πρώτα την Κύπρο. Αργότερα ο ίδιος πολιτικός χαρακτήρισε την Κύπρο ως «το κλειδί της Δυτικής Ασίας». Οι Άγγλοι διπλωμάτες και στρατιωτικοί κατέληξαν στην επιλογή της Κύπρου, αφού μελέτησαν μεταξύ άλλων την πιθανή κατάκτηση της Λήμνου, της Λέσβου, της Αστυπάλαιας, της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κρήτης, της Αλεξανδρέττας, της Αλικαρνασσού, της Χάιφας, της Αλεξάνδρειας, των Δαρδανελλίων. Η Κύπρος, λοιπόν, απετέλεσε κομβικό σημείο του ασφαλούς άξονα που οδηγούσε στις Ινδίες, τη σημαντικότερη αποικία, το διαμάντι του Στέμματος, και συμπλήρωνε τη σκακιέρα μαζί με το Γιβραλτάρ, τη Μάλτα, το Σουέζ, το Άντεν, τη Σοκότρα, τις Σεϋχέλλες. Ως γνωστόν, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αγγλίας και της Oθωμανικής αυτοκρατορίας έγιναν με πλήρη μυστικότητα και η παράδοση της Κύπρου στην Αγγλία υπογράφηκε με τρεις άγγλο-τουρκικές μυστικές συνθήκες, στις 4 Ιουνίου, την 1η Ιουλίου και στις 14 Αυγούστου 1878. Η αναγγελία, στο Συνέδριο του Βερολίνου, της εκχώρησης της Κύπρου, την οποία ο Γάλλος πρωθυπουργός Βάδδινγκτων χαρακτήρισε ως κυνική παραβίαση του διεθνούς δικαίου, προκάλεσε ισχυρή αντίδραση που θα κατέληγε στη διάλυσή του, εάν δεν επενέβαινε με ενεργητικότητα ο καγκελάριος της Γερμανίας, Βίσμαρκ. Για τη γαλλική διπλωματία η απόκτηση της Κύπρου θεωρήθηκε ως κατοχή στην

ασιατική ήπειρο. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, η Αγγλία, κατέχοντας το νησί, έβαζε το πόδι της στο ασιατικό τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (ευθέως στη Μικρά Ασία και εμμέσως στις μεσανατολίτικες ακτές από τον κόλπο της Αλεξανδρέττας έως τη Γάζα και στα ενδότερα έως τη Βαγδάτη). Η γαλλική διπλωματία πίστευε ότι η Αγγλία σύντομα θα αφαιρούσε από την Οθωμανική αυτοκρατορία και την Κρήτη, καθώς και τα νησιά του Aνατολικού Αιγαίου. Γαλλικές διπλωματικές πηγές της περιόδου μάς πληροφορούν ότι ο Άγγλος πρέσβης στην Πόλη βολιδοσκόπησε τον Σουλτάνο για την πιθανή κατοχή της Μυτιλήνης, της Χίου, της Ρόδου και της Κρήτης. Η αλήθεια είναι ότι ο σερ Χένρυ Λαίυαρντ ήταν εξαιρετικός σε τέτοιου είδους διαπραγματεύσεις, που ο Γάλλος συνάδελφός του αποκαλούσε «μαύρη μαγεία». Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι λίγο πριν την αναμενόμενη απόκτηση της Κύπρου, ο Γάλλος υπουργός των Eξωτερικών πρότεινε στην αγγλική πλευρά μια άγγλο-γαλλική κατοχή της Αιγύπτου και της Συρίας, μαζί με την Κρήτη και την Κύπρο, ως προωθημένους σταθμούς. Η κατοχή της Κύπρου από την Αγγλία δημιουργούσε οπωσδήποτε νέα γεωπολιτικά δεδομένα που αφορούσαν την επέκταση του Ελληνικού κράτους προς την Ανατολή. Όπως επισημαίνει ο Γάλλος πρόξενος στη Λάρνακα μέσα σε αυτές τις συνθήκες καθυστερούσε επ’ αόριστον η ένωση του νησιού με το ελληνικό κράτος. Ο ίδιος διπλωμάτης αναφέρει ότι το νησί της Αφροδίτης θα ενίσχυε την Ελλάδα γεωγραφικά στον ευαίσθητο χώρο της Εγγύς Ανατολής. Αναφέρει

Διάλεξη

Πιερ Λουί Λακρουά, εξωτερική άποψη του Αββαείου του Πελλαπαΐς από το χωριό Καζάφανι Iles de la Grèce, Παρίσι 1853

ότι στις εκδηλώσεις για τις εθνικές επετείους της Ελλάδας η συμμετοχή του πληθυσμού ήταν παλλαϊκή και του κάνει εντύπωση η συμμετοχή και των μουσουλμάνων του νησιού. Παράλληλα, οι Έλληνες εκδήλωσαν πολλές φορές τα συναισθήματα εκτίμησης και συμπάθειας απέναντι στον γαλλικό λαό και στη γαλλική κυβέρνηση. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της εκτίμησης προς τον Βάδδινγκτων για την πολύ θετική του στάση στο ζήτημα της Θεσσαλίας. Τα πανηγύρια χαράς στη Λευκωσία και τη Λάρνακα λόγω της επικείμενης προσάρτησης της Θεσσαλίας στην Ελλάδα το 1881, περιγράφονται με συγκινητικά λόγια από τον Γάλλο πρόξενο. Όπως γράφει, εκατοντάδες προσέγγιζαν κάθε μέρα τα παράθυρα και τις πόρτες του Προξενείου τραγουδώντας τη Μασσαλιώτιδα και κραυγάζοντας «Vive la France! Vive Waddington! Vive l’ Epire, Thessalie!» (Ζήτω η Γαλλία! Ζήτω ο Βάδδινγκτων! Ζήτω η Ήπειρος! Ζήτω η Θεσσαλία!). Την αντίστοιχη συμπάθεια προς τους Κυπρίους είχαν οι Γάλλοι. Ήταν αδιαμφισβήτητο για τη γαλλική διπλωματία ότι «ο νόμιμος κύριος της Κύπρου ήταν η Ελλάδα». Αλλά ταυτόχρονα οι Γάλλοι διπλωμάτες ξεκαθαρίζουν ότι δεν έπεφτε λόγος στους ίδιους να κρατήσουν στάση η οποία θα εμπεριείχε οτιδήποτε εχθρικό έναντι στην αγγλική κυβέρνηση. Θα πρέπει, λοιπόν, να ερμηνεύσουμε αυτή τη στάση εξετάζοντας τις γενικότερες σχέσεις μεταξύ της Γαλλίας και της Αγγλίας στην ζώνη που εκτείνεται από τη Βοσνία έως το Ιράκ και στη Bόρειο Αφρική. Να λάβουμε, επίσης, υπόψη μας ότι η γεωστρατηγική σημασία και ισχύς της Αγγλίας και της Ελλάδας δεν είχαν, βέβαια, την ίδια διεθνή βαρύτητα, καθώς και το γεγονός ότι η Γαλλία περνούσε μια περίοδο απομόνωσης που της είχε επιβάλει ο Βίσμαρκ.

Οι Γάλλοι διπλωμάτες έβλεπαν την Κύπρο μέσα στο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον σε σχέση με τις γεωγραφικές, ιδεολογικές, πολιτικές και οικονομικές παραμέτρους. Η επίσημη πολιτική της Γαλλίας ήταν αποτέλεσμα γενικότερων συνιστωσών, της πολιτικής της στην ευρύτερη περιοχή. Η Γαλλία καταλάβαινε ότι το δίκαιο ήταν με το μέρος των Ελλήνων Κυπρίων αλλά τηρούσε μια μετριοπαθή στάση. Την ίδια στάση τηρούσε και στο ζήτημα των προνομίων του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Εκεί επίσης η Γαλλία κράτησε ουδέτερη στάση και αρνήθηκε να ανακατευτεί στη διένεξη. Οι Γάλλοι διπλωμάτες, με συχνές αναφορές τους στον προϊστάμενο Υπουργό τους, υποστήριζαν την άποψη ότι το νησί από τη στιγμή που στην συντριπτική πλειοψηφία του κατοικείτο από Έλληνες, θα έπρεπε να παραχωρηθεί στην Ελλάδα, ωστόσο δεν έπαιρναν μέρος στις διαδηλώσεις των Κυπρίων, ούτε εκφράζονταν δημόσια υπέρ της μιας ή της άλλης ενέργειας τους. Καταλογίζουν τις ευθύνες της αντιπαλότητας μεταξύ Κυπρίων και Βρετανίας στην κακή οργάνωση και διοίκηση της τοπικής αγγλικής κυβέρνησης και στο Υπουργείο Αποικιών της Βρετανίας. Σε αυτή της την προσέγγιση η γαλλική διπλωματία υπολόγιζε, βέβαια, στα γαλλόφιλα συναισθήματα των Κυπρίων και όλου του Ελληνισμού, καθώς και στην άγγλο-γαλλική αντιπαλότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, αλλά δεν είχε καμία πρόθεση να συγκρουστεί, σε τοπικό επίπεδο, με την Αγγλία. Eυχαριστούμε το Πολιτιστικό Ίδρυμα Tραπέζης Kύπρου για την παραχώρηση του φωτογραφικού υλικού.

Άρθρο

Μάνατζμεντ και Επιχειρήσεις Η μετασυγχωνευτική διαχείριση και η συμβολή της στην επιτυχία των επιχειρηματικών συγχωνεύσεων και εξαγορών ΤΟΥ ΣΑΡΏ ΔΕΔΕΓΙΆΝ BSC, MBA, ΥΠΟΨΉΦΙΟΥ ΔΙΔΆΚΤΟΡΟΣ, ΣΥΜΒΟΎΛΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ

Η συνεισφορά των συγχωνεύσεων και εξαγορών στη σύγχρονη επιχειρηματική εποχή και κοινωνία είναι καταλυτική για την ευημερία και την οικονομική ανάπτυξη. Η επέκταση των επιχειρήσεων προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από την επίτευξη συμφωνιών για εξαγορά ή συγχώνευση μεταξύ ομόκλαδων και μη επιχειρήσεων. Η επιτυχής έκβασή τους συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Παρόλο που η σημασία και το κόστος των συγχωνεύσεων και εξαγορών είναι διεθνώς αποδεκτά, πρόσφατες έρευνες που έχουν διεξαχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, δείχνουν ότι το 45%-60% αυτών αποτυγχάνουν λόγω της αδυναμίας να εφαρμόσουν επιτυχημένη μετασυγχωνευτική διαχείριση. Έχοντας υπόψη ότι οι εξαγορές και συγχωνεύσεις αποτελούν μία από τις δύο πιο επιτυχημένες μεθόδους ανάπτυξης και επιχειρηματικής επέκτασης –η άλλη μέθοδος είναι η οργανική ανάπτυξη των εταιρειών– είναι σημαντικό να τονισθεί η σημασία της μετασυγχωνευτικής διαχείρισης για την επίτευξη επιτυχημένων συγχωνεύσεων και εξαγορών. Επιχειρηματικές συγχωνεύσεις και εξαγορές (19952005)

Σύμφωνα με μελέτη της εταιρείας KPMG Corporate Finance, μέλος του ομίλου παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών KPMG LLP, η αξία των συμφωνιών που αφορούσαν συγχωνεύσεις και εξαγορές έως τις αρχές Ιουνίου 2005 έφτασε τα 232 δισ. δολλάρια για την Ευρώπη και 222 δισ. δολλάρια για τις Η.Π.Α. αντίστοιχα. Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές, ορισμένες από τις μεγαλύτερες συμφωνίες αφορούν τον χώρο της τσιμεντοβιομηχανίας και των τηλεπικοινωνιών. Πιο συγκεκριμένα, οι συμφωνίες που είχαν ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2005 είναι οι εξής: • Η μεξικανική Cemex S.A. για την εξαγορά της βρετανικής RMC Group Plc έναντι 5,5 δισ. δολλαρίων. • Η ελβετική Holcim για την εξαγορά της επίσης βρετανικής Aggregate Industries έναντι 4,2 δισ. δολλαρίων. • Η γαλλική France Telecom για την εξαγορά μεριδίου της πολωνικής Telekomunicza Polska έναντι 3,4 δισ. δολλαρίων. • Η γερμανική Deutsche Telecom για την εξαγορά μεριδίου της T-Online International έναντι 1,9 δισ. δολλαρίων. Αλλά και στον τραπεζικό κλάδο, την τελευταία δεκαετία έχουν πραγματοποιηθεί ορισμένες από της μεγαλύτερες εξαγορές και συγχωνεύσεις: • Union Bank of Switzerland με τη Swiss Bank (Ελβετία, 1997). • Banque National de Paris (BNP) με τη Banque Paribas

Άρθρο

(Γαλλία, 1998). • Hypo Bank με τη Bayerische Vereinsbank (Γερμανία, 1998). • Banco Santander με τη Banco Central Hispano (Ισπανία, 1999). • Royal Bank of Scotland (RBS) με τη National Westminster (Nat West) (Μεγάλη Βρετανία, 2000). Και πιο πρόσφατα το έτος 2004: • Bank of America με τη Fleet Boston. • JP Morgan με τη Bank One. • Abbey National με την Banco Santender Central Hispano. Όμως, παρά τον αυξανόμενο αριθμό συγχωνεύσεων και εξαγορών, πλέον του 50%, όπως προαναφέρθηκε, αποτυγχάνουν. Με τη διαπίστωση αυτή ασχολείται η αμέσως επόμενη ενότητα.

μετασυγχωνευτική διαχείριση. 2. Λάθος στην επιλογή της εξαγοραζόμενης εταιρείας. 3. Υπερτιμημένη εξαγορά. Ο καθηγητής M. Zollo της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του INSEAD της Γαλλίας, υποστηρίζει ότι μέρος της αποτυχίας είναι συνδεδεμένη με την έλλειψη γνώσης και κατανόησης της σπουδαιότητας της διαδικασίας ενοποίησης (integration process). Παραδοσιακά, οι περισσότεροι διευθύνοντες σύμβουλοι και τα Διοικητικά Συμβούλια των επιχειρήσεων επικεντρώνουν την προσοχή τους μόνο στην επίτευξη της συμφωνίας για τη συγχώνευση ή την εξαγορά. Ο καθηγητής D. Angwin του Πανεπιστημίου Γουόρικ της Μεγάλης Βρετανίας τονίζει: «[...] Φαίνεται ότι η επιτυχία βρίσκεται στην επίτευξη της συμφωνίας παρά στη μετασυγχωνευτική απόδοση».

Γιατί οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις αποτυγχάνουν;

Επιπλέον, πολύ συχνά τα διοικητικά στελέχη υποτιμούν την αξία των λεγομένων «soft issues» όπως τις διαφορές στην κουλτούρα και την «αντίσταση στην αλλαγή» (resistance to change – σχήμα 1), εκ μέρους του προσωπικού της εξαγοραζόμενης επιχείρησης. Η ενοποίηση είναι μια πολύπλοκη διαδικασία όπου κάθε στέλεχος έχει διαφορετικό τρόπο να ερμηνεύει τις δυσκολίες. Ο βαθμός δυσκολίας της ενοποίησης και της διαχείρισής της σχετίζεται με τα χαρακτηριστικά της εξα-

Σύμφωνα με έρευνα της αμερικανικής συμβουλευτικής εταιρείας Boston Consulting Group (BCG), στην οποία συμμετείχαν διευθύνοντες σύμβουλοι επιχειρήσεων, προέκυψε το συμπέρασμα ότι οι σημαντικότεροι λόγοι για την αποτυχία των συγχωνεύσεων και εξαγορών είναι οι παρακάτω: 1. Χαμηλή απόδοση στη διαδικασία ενοποίησης και στη

Άρθρο

γοράς ή της συγχώνευσης. Κάθε εξαγορά ή συγχώνευση έχει μοναδικές δυσκολίες, διαφορετικού επιπέδου στρατηγικής σημασίας συνέργιες και προτεραιότητες. Σύμφωνα με τον Μ. Zollo, μία ίσως από τις σημαντικότερες δυσκολίες της ενοποίησης των εταιριών σχετίζεται με τον υψηλό βαθμό αλληλεξάρτησης και αλληλοσύνδεσης κάθε εργασίας. Η σημασία της μετασυγχωνευτικής διαχείρισης Η διαδικασία μιας εξαγοράς και συγχώνευσης χωρίζεται σε τρία στάδια (σχήμα 2). Σύμφωνα με εμπειρικές μελέτες και έρευνες, οι επιτυχημένες εξαγορές και συγχωνεύσεις λαμβάνουν υπ’ όψιν τους δύο σημαντικά κριτήρια: τους κοινούς στρατηγικούς στόχους (strategic fit) και την επιτυχημένη μετασυγχωνευτική ενοποίηση (post-acquisition integration). Εξίσου σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ύστερα από την επίσημη ανακοίνωση μιας συμφωνίας εξαγοράς ή συγχώνευσης, οι εταιρείες έχουν μόνο δύο χρόνια, προκειμένου να ολοκληρώσουν επιτυχώς τη μετασυγχωνευτική διαδικασία και περίοδο. Η αμερικανική συμβουλευτική εταιρεία A.T. Kearney προτείνει επτά κανόνες που τονίζουν τη σπουδαιότητα της μετασυγχωνευτικής διαχείρισης και μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη διαδικασία ενοποίησης: 1. Καθορισμός ηγετικών ρόλων. Ο προσδιορισμός ηγετικών ρόλων σε ανθρώπους και ομάδες εργασίας είναι πολύ σημαντικά στοιχεία. 2. Προσδιορισμός ξεκάθαρων στόχων και διαχείριση προσδοκιών. Η προτεραιότητα στα σημαντικά έργα και στις ευκαιρίες για συνεργασίες βοηθούν σημαντικά στην εδραίωση κλίματος εμπιστοσύνης. 3. Ενοποίηση. Δημιουργία ισχυρής διάρθρωσης: Τα διοικητικά στελέχη καθορίζουν σε συγκεκριμένους τομείς δράσης και σε συγκεκριμένα μέλη της ομάδας έργου τις αρμοδιότητες προκειμένου να βελτιστοποιήσουν την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα. Οι διευθυντές παρακολουθούν την πρόοδο των έργων και διαδικασιών, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι τα αποτελέσματα μεταφράζονται σε ξεκάθαρους και μετρήσιμους στόχους.

4. Δημιουργία ανοιχτής, τακτικής και άμεσης επικοινωνίας. Η επίτευξη υψηλού επιπέδου ευθύνης των υπαλλήλων σε συνδυασμό με την αποτελεσματική επικοινωνία κρίνονται ως απαραίτητα στοιχεία. 5. Παρακολούθηση και επίλυση των θεμάτων που αφορούν την εταιρική κουλτούρα. Η εφαρμογή και προώθηση ομοιογενούς κουλτούρας. Η επιβεβαίωση ότι η εταιρική κουλτούρα παραμένει ικανοποιητική και ταυτόχρονα αποτελεί πρόκληση για την προσέλκυση χαρισματικών και υψηλού επιπέδου στελεχών. 6. Αποκλειστική επικέντρωση της προσοχής στους πελάτες. Διαρκής επικέντρωση στη διατήρηση της υφιστάμενης πελατείας και πρόληψη μέτρων για την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού. 7. Συστηματική Διαχείριση Κινδύνου. Η επιτυχής διαχείριση κινδύνου αποτελεί βασικό κριτήριο για την επιτυχία της μετασυγχωνευτικής διαχείρισης αλλά και την απόδοση της επένδυσης που προκύπτει από την εξαγορά και τη συγχώνευση. Συμπεράσματα Η διαδικασία της μετασυγχωνευτικής διαχείρισης αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα για την επιτυχημένη ολοκλήρωση μιας εξαγοράς ή συγχώνευσης. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι το 45%-60% των επιχειρηματικών εξαγορών και συγχωνεύσεων αποτυγχάνουν εξαιτίας της έλλειψης μετασυγχωνευτικού σχεδιασμού και διαχείρισης. Η διαδικασία αυτή είναι πολυσύνθετη και θα πρέπει να λαμβάνονται μεταξύ άλλων υπ’ όψιν παράγοντες που σχετίζονται με θέματα κουλτούρας, υποδομών μηχανογράφησης και πληροφορικής αλλά και χρηματοοικονομικής διαχείρισης. Οι συνέπειες από διαχειριστικά λάθη στους παρακάτω τομείς μπορεί να είναι καταστροφικές. Κλειδί για την επιτυχημένη ολοκλήρωση των εξαγορών και συγχωνεύσεων, αλλά και για την αύξηση του επενδυμένου κεφαλαίου των μετόχων, είναι η επιτυχημένη μετασυγχωνευτική διαχείριση.

Παράσταση

Oι «Eυμενίδες» στο Hρώδειο ΤΗΣ ΙΩΆΝΝΑΣ ΚΟΝΔΎΛΗ

Την Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου και το Σάββατο 1η Οκτωβρίου 2005 παρουσιάστηκε στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, η όπερα «Ευμενίδες» του Βασίλ Τόλε σε παγκόσμια πρώτη από την Ορχήστρα των Χρωμάτων, το Ελληνικό Φεστιβάλ και τον Οργανισμό Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού (ΟΠΕΠ). Λαμπρή ήταν η συμμετοχή της σολίστ Άννας Παγκάλου, μέλους του Συνδέσμου μας, νικήτριας του Διεθνούς Διαγωνισμού Δημήτρης Mητρόπουλος για Tραγούδι το 2003. Πρωτοβουλία του Yπουργείου Πολιτισμού, σε συνεργασία με την Ορχήστρα των Χρωμάτων και τον ΟΠΕΠ, η Όπερα της Γης ήταν ένα σχέδιο που στόχευε στην παραγγελία και την παραγωγή ενός καινούργιου έργου μουσικού θεάτρου στο πλαίσιο της Ολυμπιάδας 2001-2004. Την υλοποίηση του σχεδίου ανέλαβε η Ορχήστρα των Χρωμάτων στο πλαίσιο του Διεθνούς Διαγωνισμού Δημήτρης Μητρόπουλος, μέσω διαγωνισμών για σύνθεση, διεύθυνση ορχήστρας και τραγούδι. Οι Ευμενίδες (1ο Βραβείο Σύνθεσης 2001) παρουσιάστηκαν σε μορφή κοντσερτάντε και ελληνικούς υπέρτιτλους. Την ορχήστρα διηύθυνε ο Αλπασλάν Ερτουνγκίλπ (A΄ Βραβείο Διεύθυνσης Ορχήστρας 2002) και την χορωδία ο Βαλερύ Ορέσκιν. Τους ρόλους ερμήνευσαν σολίστ από διάφορες χώρες (Ελλάδα, Ρωσία, Τσεχία, Ιαπωνία, Κίνα, Μεξικό), όλοι νικητές του Διαγωνισμού Mητρόπουλου για Τραγούδι το 2003. Το έργο διαδραματίζεται στους Δελφούς. Ο ιερέας βρίσκει τον Ορέστη ικέτη στον βωμό να παρακαλεί να απαλλαγεί από τις Ερινύες, οι οποίες έχουν αποκοιμηθεί, κουρασμένες από την καταδίωξη του φυγάδα. Εμφανίζεται το φάντασμα της Κλυταιμνήστρας, για να ξυπνήσει τις Ερινύες που παραμέλησαν την καταδίωξη και τιμωρία του μητροκτόνου και κατηγορεί τον θεό που έδωσε άσυλο σε μιασμένο άνθρωπο. Η σκηνή μεταφέρεται στην Αθήνα, όπου σύμφωνα με την υπόσχεση του Απόλλωνα, ο Ορέστης θα δικασθεί και με την ψήφο της Αθηνάς θα απαλλαγεί. Στις «Ευμενίδες» του Τόλε το λυρικό θέατρο συναντιέται με το αρχαίο δράμα: εμπνευσμένη από την ομώνυμη τραγωδία του Αισχύλου, η όπερα αναλύει την έννοια της δικαιοσύνης σε σχέση με μεταβαλλόμενες – εξελισσόμενες ηθικοκοινωνικές αντιλήψεις. Ο ορθός λόγος, η σοφία, η επιείκεια (η ισοψηφία υπέρ του κατηγορουμένου) θριαμβεύουν πάνω στις παρορμήσεις του υποσυνείδητου. Tο έργο προβληματίζεται πάνω στην έννοια και την απονομή της δικαιοσύνης, την οποία ο Αριστοτέλης θεωρεί ως την σπουδαιότερη από τις αρετές που λάμπει περισσότερο

Παράσταση

Oι «Eυμενίδες» στο Hρώδειο ΤΗΣ ΙΩΆΝΝΑΣ ΚΟΝΔΎΛΗ

H υπότροφος μεσόφωνος Άννα Παγκάλου

και από την Πούλια και απ’ τον Αυγερινό (Ηθικά Νικομάχεια 1129b 28-29: «κρατίστη τῶν ἀρετῶν εἶναι δοκεῖ ἡ δικαιοσύνη, καί οὒθ ἓσπερος οὒτε ἑῶος οὒτω θαυμαστός»).

Η παράσταση ταίριαζε απόλυτα στο πνεύμα της Ολυμπιάδας για την οποία είχε ετοιμαστεί. Το κείμενο του έργου είναι πανανθρώπινο, βαθειά πολιτικό και ειλικρινά αισιόδοξο, εφ’ όσον στο τέλος επικρατούν η έννομη δικαιοσύνη και η equitas. Η παράσταση της 30ής Σεπτεμβρίου διακόπηκε λίγο πριν από το διάλειμμα από ένα φθινοπωρινό μπουρίνι. Το γεγονός αυτό από οργανωτική και οικονομική πλευρά ήταν δυσάρεστο και οπωσδήποτε ταλαιπώρησε καλλιτέχνες και θεατές. Ωστόσο, ας μου επιτραπεί η εκκεντρική άποψη ότι προσέδωσε στην συγκεκριμένη παράσταση μια μοναδικότητα: οι αστραπές και οι βροντές που προηγήθηκαν της βροχής αποτέλεσαν μιαν αξεπέραστη φυσική σκηνοθεσία, την οποία σίγουρα θα ζήλευαν χολυγουντιανές παραγωγές και η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει στο μέλλον ένας φιλόδοξος σκηνοθέτης, εάν ποτέ υπάρξει η δυνατότητα τεχνητής πρόκλησης τέτοιων φαινομένων. Όταν θεοί ερίζουν για την ηθική τάξη του κόσμου, είναι λογικό επακόλουθο η Φύση να ανταριάζει.

Βιβλιοπαρουσίαση

«Aπό το Bυζάντιο στη σύγχρονη Eλλάδα» ΓΡΆΦΕΙ Ο AΘΑΝΆΣΙΟΣ ΣΈΜΟΓΛΟΥ ΕΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΉΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΊΑΣ ΚΑΙ ΤΈΧΝΗΣ, ΑΠΘ

From Byzantium to Modern Greece. Hellenic Art in Adversity, 14531830, [Από το Βυζάντιο στη Σύγχρονη Ελλάδα. Η ελληνική τέχνη σε αντίξοες συνθήκες, 1453-1830], Nέα Yόρκη, Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation (USA), 2005. Σελ. 248, 137 έγχρωμες εικόνες, βιβλιογραφία. ISBN 0-9776598-0-1. Ο κατάλογος της έκθεσης: «Από το Βυζάντιο στη Σύγχρονη Ελλάδα», η οποία φιλοξενείται στο Πολιτιστικό Kέντρο του θυγατρικού Iδρύματος Αλέξανδρος Ωνάσης στη Νέα Υόρκη (15 Δεκεμβρίου 2005 – 6 Μαΐου 2006) και περιλαμβάνει έργα επιλεγμένα από τις πλούσιες συλλογές του Μουσείου Μπενάκη, αποτελεί μια τολμηρή και απολύτως επιτυχημένη προσπάθεια ανάδειξης του ελληνικού πολιτισμού στη μακρόχρονη και δύσκολη πορεία του προς την ανεξαρτησία. Η επιλογή του διακόσμου των εξωφύλλων του καταλόγου είναι ενδεικτική και αντιπροσωπευτική των προθέσεων της παρούσας έκθεσης· το ιστιοφόρο με την ελληνική σημαία που μπαίνει στο λιμάνι της Ύδρας, έργο άγνωστου καλλιτέχνη των μέσων του 19ου αιώνα στο εμπροσθόφυλλο σε συνδυασμό με το χρυσό λιθοκόσμητο εγκόλπιο του 17ου αιώνα με το δικέφαλο αετό και τον σταυρό στο οπισθόφυλλο ανακαλούν το περιπετειώδες ταξίδι του Eλληνισμού εικονογραφώντας με γλαφυρό τρόπο την πολυτάραχη διαδρομή του από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453) και την κατάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας μέχρι την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους και την έναρξη της σύγχρονης ιστορίας του (1830). Κύριος σκοπός της έκθεσης και κυριότατα του καταλόγου είναι η διερεύνηση των γενικών αιτιών και προϋποθέσεων της υψηλής σε ποιότητα και ποσότητα καλλιτεχνικής παραγωγής κατά την περίοδο αυτή μέσα από 137 αντιπροσωπευτικά, σύμφωνα με την άποψη των επιμελητών, έργα, αρκετά από τα οποία δημοσιεύονται για πρώτη φορά. Ο σκοπός αυτός, οι κατευθύνσεις, καθώς και το πλαίσιο των ερμηνευτικών προσεγγίσεων που επιχειρούνται στη συνέχεια, τίθενται στο σύντομο, αλλά πυκνό σε περιεχόμενο, εισαγωγικό σημείωμα του διευθυντή του Mουσείου Μπενάκη, Άγγελου Δεληβορριά. Το δύσκολο έργο της μελέτης όλων εκείνων των παραμέτρων, ιστορικών, κοινωνικών, πνευματικών και καλλιτεχνικών, που προσδιόρισαν το στίγμα του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού αναλαμβάνουν οκτώ θεματικές ενότητες που υπογράφουν έγκριτοι ερευνητές. Κάθε ενότητα αποτελείται από γενικό εισαγωγικό κείμενο, που έχει τη μορφή εισήγησης, συνοδευόμενο από επιλεκτική, εξειδικευμένη βιβλιογραφία. Το εποπτικό υλικό των εκθεμάτων που ακολουθεί και αντιστοιχεί σε κάθε επιμέρους θεματική, παρουσιάζεται με τη μορφή καλά επεξεργασμένου λήμματος και λειτουργεί ως τεκμηρίωση των υποθέσεων και παρατηρήσεων των εισηγήσεων που προηγήθηκαν. Το πρώτο μέρος σκιαγραφεί τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα που επηρέασαν τις τύχες του Eλληνισμού μετά το 1453 και περιγράφει τις διεργασίες και πολιτικές ζυμώσεις που οδήγησαν στην κήρυξη από τον πρίγκηπα Αλέξανδρο Υψηλάντη της έναρξης του απελευθερωτικού Aγώνα στις 24

Άποψη της πόλης του Aργοστολίου, τέλη 18ου αιώνα, άγνωστου καλλιτέχνη, λάδι σε καμβά

Βιβλιοπαρουσίαση

Φεβρουαρίου του 1821 στο Ιάσιο. Παράλληλα μελετάται ο ρόλος της Εκκλησίας, των Eλλήνων της διασποράς στη Βενετία, των Φαναριωτών αλλά και των Ελλήνων εμπόρων στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης. Η ειδολογική διάκριση των χαρτογραφικών αναπαραστάσεων από τον 15ο μέχρι τον 19ο αιώνα, με τους γεωγραφικούς προσδιορισμούς της Ελλάδας να εξαρτώνται από τις διαφορετικές πολιτικές ή πολιτιστικές προτεραιότητες της Δύσης, αποτελεί ένα κεφάλαιο με ξεχωριστό ενδιαφέρον. Η εκκλησιαστική τέχνη, ζωγραφική και μικροτεχνία, παρουσιάζεται στα δύο αμέσως επόμενα κεφάλαια. Στο επίκεντρο της θρησκευτικής ζωγραφικής τόσο της μνημειακής όσο και εκείνης των φορητών εικόνων βρίσκεται η Κρήτη, στην οποία καταφεύγουν καλλιτέχνες της Κωνσταντινούπολης. Στην Κρήτη, λόγω των ιδιαίτερων ιστορικών συνθηκών, η γονιμοποίηση της παλαιολόγειας παράδοσης με τις καλλιτεχνικές κατακτήσεις του διεθνούς γοτθικού στυλ θα οδηγήσει στη διαμόρφωση μιας τέχνης εξαιρετικά δημοφιλούς, που θα ανταποκριθεί απόλυτα στις αισθητικές προτιμήσεις της ολοένα και δυναμικότερης αστικής πελατείας, καθολικής και ορθόδοξης. Σε αυτό το εξαιρετικά ευνοϊκό για τους καλλιτέχνες περιβάλλον θα κάνει και την εμφάνισή του το φαινόμενο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ένα από τα πρώτα έργα του οποίου, πριν αυτός αναχωρήσει στη Βενετία, παρουσιάζεται στην έκθεση. Παράλληλα στην ηπειρωτική Ελλάδα, καλλιτέχνες όπως οι Θηβαίοι Φράγκος Κατελλάνος και το συνεργείο των Κονταρήδων θα κοσμήσουν τον 16ο αιώνα με τοιχογραφίες μεγάλα μοναστικά κέντρα στην Ήπειρο και τη Μακεδονία παράγοντας εξίσου υψηλή τέχνη, διαφορετική όμως ως προς τις πηγές έμπνευσής της από εκείνη της Κρήτης. Tην εκκλησιαστική μικροτεχνία, αργυροχρυσοχοΐα και κεντητική, παρατηρείται μια σταδιακά αυξανόμενη εκκοσμίκευση, φαινόμενο το οποίο αντανακλάται τόσο στην αλλαγή χρήσης και λειτουργίας των αντικειμένων ή των συμβόλων τους όσο και στην ολοένα και μεγαλύτερη διείσδυση ενός διακοσμητικού λεξιλογίου εμπνευσμένο από την οθωμανική ή τη δυτικοευρωπαϊκή τέχνη. Από την άλλη, η μελέτη των δωρητών των έργων μικροτεχνίας επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την κοινωνική προέλευση της καλλιτεχνικής τους παραγωγής. Η ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας στο χώρο της Aνατολικής Μεσογείου, ιδίως από το β΄ μισό του 18ου αιώνα, μελετάται στη συνέχεια ως ξεχωριστό οικονομικό φαινόμενο με ιστορικές προεκτάσεις. Εικόνες του ναυτικού Aγίου Νικολάου, καθώς και πολυάριθμα τάματα με τη μορφή καραβιών, αποτελούν την καλλιτεχνική μαρτυρία αυτής της έντονης δραστηριότητας. Η ονειρική και ρομαντική εικόνα της Ελλάδας μέσα από τα μάτια και την τέ-

Γυναίκα της Πάρου, αρχές 19ου αιώνα, ακουαρέλα σε χαρτί, του Tζον Kόλινγκς

Aσημένιο βραχιόλι με σμάλτο, κοράλια, γυάλινες πέτρες και φιλιγκρέ, από τη Mικρά Aσία, αρχές 19ου αιώνα

Eλληνικός πορτολάνος της Mεσογείου, τέλη 16ου-αρχές 17ου αιώνa

Aσημένιο τάμα με μορφή καραβιού από τη Xίο, τέλη 19ου-αρχές 20ού αιώνα

Βιβλιοπαρουσίαση

χνη των Ευρωπαίων φιλελλήνων ταξιδιωτών του 19ου αιώνα συμπληρώνει τη γνώση του νεοελληνικού παρελθόντος. Οι παραδείσιες απεικονίσεις της ελληνικής έμψυχης αρχαιότητας ενεργοποιούν επί πλέον το ενδιαφέρον της ευρωπαϊκής άρχουσας τάξης για τη μοίρα του υπόδουλου έθνους. Η παραμελημένη από την έρευνα κοσμική τέχνη του Ελληνισμού τη δύσκολη περίοδο της Tουρκοκρατίας συνιστά μια γνήσια καλλιτεχνική έκφραση με ποικίλες παραλλαγές, που ανακαλούν έναν κόσμο ιδεώδη παρά τις επώδυνες συχνά εμπειρίες της σκληρής ιστορικής πραγματικότητας. Από αυτήν την άποψη, η κοσμική τέχνη προσεγγίζεται ως μια αισιόδοξη τέχνη, που εκφράζει τις επιθυμίες του ατόμου που την παρήγαγε, χαρακτηρίζεται από ομοιογένεια και υπακούει στους ρυθμούς της εξέλιξης. Τα εκθέματα, αρκετά από τα οποία δημοσιεύονται για πρώτη φορά, αποτελούν αντικείμενα του καθημερινού βίου· κασέλες, προσκυνητάρια, λιθανάγλυφα, κούνιες, αγγεία, πιάτα, κανάτες, κεντήματα, ενδυμασίες, κοσμήματα, πόρπες, αντλούν το πλούσιο διακοσμητικό τους θεματολόγιο από τη φύση. Λουλούδια και πουλιά συνθέτουν έναν κόσμο ευφορίας και γονιμότητας. Το ταξίδι στη σύγχρονη ιστορία κλείνει με τον ελληνικό διαφωτισμό, που θέτει τις βάσεις για έναν βαθύτερο και ουσιαστικό προβληματισμό πάνω στην ιστορία, τη γλώσσα, τη φιλοσοφία και τον πολιτισμό του ελληνικού έθνους. Οι πολυάριθμοι εκπρόσωποί του μεταλαμπαδεύουν στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια το πνεύμα του εγκυκλοπαιδισμού και του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Η ώριμη πολιτική σκέψη του Κοραή και οι φιλελεύθερες αρχές του θα εμπνεύσουν, περισσότερο από τη ριζοσπαστική σκέψη του Ρήγα, το όραμα του υπόδουλου έθνους για την ελευθερία.

Eικόνα του Aγίου Γεωργίου με σκηνές από τη ζωή του, β’ μισό 16ου αιώνα, εργαστήριο Aγίου Όρους

Aνακεφαλαιώνοντας, πιστεύουμε ότι ο κατάλογος της έκθεσης της Νέας Υόρκης αντιμετωπίζει με σοβαρότητα, ωριμότητα και καλαισθησία τα πολύπλοκα ζητήματα που θέτει η τόσο παρεξηγημένη από τη σύγχρονη βιβλιογραφία τέχνη της περιόδου από την Άλωση μέχρι την Aπελευθέρωση. Κυρίως, όμως, η επιτυχία του έγκειται στο γεγονός ότι επιχειρεί μια συνολική απόπειρα εξήγησης των μηχανισμών μετατροπής του αντίξοου περιβάλλοντος σε ευνοϊκό, μέσα στο οποίο κατορθώνουν να απελευθερωθούν όλες οι δυνάμεις έκφρασης του υπόδουλου Eλληνισμού. Δερμάτινο εξώφυλλο αντιτύπου του έργου του Pήγα Bελεστινλή, Φυσικής Aπάνθισμα, Bιέννη, 1790

Tμήμα μεταξωτού κεντήματος σε λινό σεντόνι, από τη Σκύρο, 18ος αιώνας

Βιβλιοπαρουσίαση

«Oι θεοί στη ζωή των θνητών» ΓΡΆΦΕΙ Ο NΊΚΟΣ AΓΓΕΛΉΣ ΔΙΚΗΓΌΡΟΣ, DOCTEUR D’ ÉTAT ΦΙΛΟΣΟΦΊΑΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΊΟΥ

Mary Lefkowitz, Θνητοί και αθάνατοι, οι θεοί των αρχαίων Eλλήνων και ο ρόλος τους στη ζωή των ανθρώπων, Αθήνα, εκδ. Μεταίχμιο, 2003 (σελ. 354). ISBN 960-375-773-x. ςΤο βιβλίο της Mary Lefkowitz μας μεταφέρει και μας ξεναγεί στον μαγευτικό κόσμο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Οριοθετώντας το αντικείμενο του βιβλίου, η συγγραφέας επισημαίνει ότι αναφέρεται στον ρόλο που διεδραμάτισαν οι αθάνατοι θεοί στη ζωή των θνητών ανθρώπων, όπως αυτός περιγράφεται στις αφηγήσεις των αρχαίων Eλλήνων και Λατίνων συγγραφέων. Οι αρετές του βιβλίου είναι πολλές, αλλά θα επισημαίναμε δύο θεμελιώδεις. Η πρώτη έγκειται στο ότι η αναφορά στους μύθους δεν γίνεται διαμέσου άλλων συγγραφέων, αλλά με άμεση προσφυγή στις ίδιες τις πηγές, στα έργα του Ησιόδου, τα έπη του Ομήρου και του Βιργιλίου, στις τραγωδίες των τραγικών. Η δεύτερη αρετή αφορά στο ύφος του βιβλίου: φράσεις μικρές, δομημένες με δωρική λιτότητα και διατυπωμένες με σαφήνεια και ενάργεια λόγου. Το βιβλίο διαιρείται σε εννέα κεφάλαια, τα οποία δομούνται κατά την ιστορική διαδρομή της ελληνικής μυθολογίας: από τον Ησίοδο στον Όμηρο, από τον Όμηρο στους τραγικούς, από αυτούς τους τελευταίους στην ελληνιστική ποίηση και, τέλος, μετάβαση στην Αινειάδα του Βιργιλίου. Τα δύο πρώτα κεφάλαια είναι αφιερωμένα στη Θεογονία και στο Έργα και Ημέραι του Ησιόδου. Στη Θεογονία περιγράφονται η δημιουργία του κόσμου και η γενεαλογία των θεών. Από το χάος αναδύθηκε η Γαία, η οποία γέννησε τον Ουρανό και στη συνέχεια τον έκανε σύντροφό της. Από τη Γαία και τον Ουρανό γεννήθηκαν άλλοι θεοί, οι Γίγαντες και οι Τιτάνες. Συγκρούσεις ξεσπούν μεταξύ των θεών, μέσα σε έναν αδιάλειπτο αγώνα για επικράτηση και εξουσία. Μέσα στη γενική αναταραχή, ο Δίας κατόρθωσε να γίνει παντοδύναμος μεταξύ των θεών και να επιβάλει την πρωτοκαθεδρία του. Στο Έργα και Ημέραι εξηγείται γιατί ο Δίας έδωσε στους ανθρώπους μια ζωή γεμάτη μόχθους και γιατί αυτοί έπρεπε να εργάζονται για να επιβιώνουν. Ήδη διαγράφεται ο βασικός πυρήνας των σχέσεων μεταξύ των θεών και των ανθρώπων. Οι πρώτοι, αθάνατοι και απαλλαγμένοι από βάσανα και έγνοιες, εποπτεύουν τους θνητούς και βασανισμένους ανθρώπους από το ύψος του Ολύμπου. Όταν δε οι θεοί κρίνουν ως αναγκαίο να επέμβουν στη ζωή των ανθρώπων, το πράττουν κατά βούληση: να τους βοηθήσουν, να τους ποδηγετήσουν, να τους τιμωρήσουν, να τους καταστρέψουν, να τους απατήσουν ή και να ερωτοτροπήσουν μαζί τους και να φέρουν στη ζωή ημίθεους και ήρωες. Όλη η ελληνική μυθολογία δεν εκφράζει παρά την υποταγή της ανθρώπινης μοίρας σε ένα προδιαγεγραμμένο σχέδιο των παντοδύναμων θεών. Το τρίτο και το τέταρτο κεφάλαιο εξυμνεί τον ποιητικό οίστρο του Όμή-

Βιβλιοπαρουσίαση

«Oι θεοί στη ζωή των θνητών» ΓΡΆΦΕΙ Ο NΊΚΟΣ AΓΓΕΛΉΣ ΔΙΚΗΓΌΡΟΣ, DOCTEUR D’ ÉTAT ΦΙΛΟΣΟΦΊΑΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΊΟΥ

ρου, όπως καταγράφεται στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Κατά τη Mary Lefkowitz, η Ιλιάδα αντιπροσωπεύει «το πιο σημαντικό αρχαίο ελληνικό κείμενο στο οποίο γίνεται αναφορά στους θεούς». Η περιγραφή των ιστορικών, και ως εκ τούτου ανθρωπίνων, γεγονότων της τρωικής εκστρατείας, της διεξαγωγής του πολέμου και της περιπέτειας του Οδυσσέα συνδέονται με την παράλληλη αφήγηση του τι συμβαίνει μεταξύ των θεών στον Όλυμπο. Οι έριδες, οι αντιζηλίες και οι μάχες για την εξουσία μεταξύ των θεών καθορίζουν τα ανθρώπινα σύμφωνα προς μια προδιαγεγραμμένη από τους θεούς πορεία. Με το πέμπτο και το έκτο κεφάλαιο εισερχόμαστε στον ρόλο των θεών, όπως εμφανίζεται στην αρχαία ελληνική τραγωδία. Κλασικά παραδείγματα αποτελούν η τριλογία Ορέστεια (Αγαμέμων, Χοηφόρες, Ευμενίδες) του Αισχύλου, η Ηλέκτρα του Σοφοκλή και οι Ηλέκτρα και Ορέστεια του Ευριπίδη. Η συγγραφέας εξετάζει τον ρόλο των θεών στην εκδίκηση του Ορέστη για τον θάνατο, κατά την επιστροφή του από τον Τρωικό πόλεμο, του πατέρα του Αγαμέμνονα από τον Αίγισθο, εραστή της μητέρας του Κλυταιμνήστρας. Αναλύει πώς οι προφητείες του Απόλλωνα και οι παρεμβάσεις της Αθηνάς κατευθύνουν τη δραματική πλοκή στη λύση της. Το έβδομο κεφάλαιο αφιερώνεται στους μύθους της ελληνιστικής ποίησης, η οποία αναπτύχθηκε στην Αλεξάνδρεια κατά τον 4ο αι. π.X. Το έπος Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου (3ος αι. π.X.) είναι το μόνο που σώθηκε ολόκληρο κατ’ αυτή την περίοδο. Εδώ, οι επεμβάσεις της Ήρας και της Αθηνάς στο πλευρό του Ιάσωνα είναι καθοριστικές κατά το ταξίδι του στην Κολχίδα για να φέρει το Χρυσόμαλλο Δέρας στην Ιωλκό της Θεσσαλίας. Η Αινειάδα του Ρωμαίου ποιητή Βιργιλίου (70-19 π.X.) αποτελεί το αντικείμενο του ογδόου κεφαλαίου. Βαθύς γνώστης της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, ο Βιργίλιος γράφει στη λατινική γλώσσα. Ο μύθος της επιστροφής του Οδυσσέα, όπως περιγράφεται από τον Όμηρο στην Οδύσσεια, αναβιώνει με κεντρικό πρόσωπο τον Αινεία, του οποίου όμως ο προορισμός επιστροφής είναι η Ιταλία. Εκ νέου περιγράφεται πώς οι θεοί καθοδηγούν από το παρασκήνιο τη μοίρα του Αινεία. Η Ήρα τον μισεί, επειδή είναι Τρώας και της θυμίζει τον Πάρη. Ο Δίας, όμως, θα φροντίσει να επιζήσει ο Αινείας, για να γίνει ο πρόγονος των πρώτων βασιλέων της Ρώμης, και να καταστεί εν καιρώ η Ρώμη η πόλη, που θα κυριαρχήσει στον κόσμο. Τέλος, η Mary Lefkowitz αφιερώνει το ένατο κεφάλαιο στο αξιοσημείωτο γεγονός της ανοχής της αρχαίας ελληνικής θρησκείας έναντι της λατρείας και ξένων θεών. Νέοι θεοί εισήχθησαν στην ελληνική θρησκεία, χωρίς να παραμεριστούν διόλου οι παλαιότεροι. Αυτή η στάση της αλλαγής θεών λειτούργησε γόνιμα για δύο λόγους. Πρώτον, διότι έδινε την αφορμή στους ποιητές να διερευνήσουν εκ νέου και να δώσουν απαντήσεις σε παλαιά ερωτήματα του τύπου: «Γιατί οι θεοί συμπεριφέρονται

H Mήδεια, ο Iάσων και το Xρυσόμαλλο Δέρας. Eρυθρόμορφη λήκυθος, 320-310 π.X., Πανεπιστήμιο του Mπόχουμ

O Διόνυσος ανάμεσα σε Σατύρους και Mαινάδες που χορεύουν. Mελανόμορφος κρατήρας, τελευταίο τέταρτο 6ου αιώνα π.X., Aρχαιολογικό Mουσείο Θεσσαλονίκης

Βιβλιοπαρουσίαση

«Oι θεοί στη ζωή των θνητών» ΓΡΆΦΕΙ Ο NΊΚΟΣ AΓΓΕΛΉΣ ΔΙΚΗΓΌΡΟΣ, DOCTEUR D’ ÉTAT ΦΙΛΟΣΟΦΊΑΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΊΟΥ

κατά τρόπο ανήθικο» ή «Γιατί θα πρέπει να λατρεύουμε θεούς, που δεν ενδιαφέρονται για το καλό των ανθρώπων;» Δεύτερον, επέτρεψε την αποφυγή γενικευμένων θρησκευτικών συγκρούσεων. Aυτό είναι σε γενικές γραμμές το περιεχόμενο του βιβλίου της Mary Lefkowitz. Η ανάγνωσή του επιβεβαιώνει τη σαγήνη την οποία άσκησε, και εξακολουθεί να ασκεί μέχρι σήμερα, η ελληνική μυθολογία στο πνεύμα μεγάλων πεζογράφων, ποιητών και ζωγράφων, ώστε να λειτουργεί ως πηγή έμπνευσης των έργων τους. Ίσως να συμβαίνει αυτό που επεσήμαινε ο Levy Brühl, ότι δηλαδή ο μύθος αποτελεί το προστάδιο του λόγου. Πίσω από την ευφάνταστη πλοκή του μύθου προβάλλει η πρώτη ανθρώπινη προσπάθεια έλλογης σύλληψης του κόσμου και της ανθρώπινης μοίρας. Τα γεγονότα συγκροτούνται με λογική σειρά μέσα στον χρόνο και σύμφωνα προς ένα σχέδιο των θεών, το οποίο περιέχει έναν τελικό σκοπό: την απόδοση δικαιοσύνης μεταξύ των ανθρώπων. Υπ’ αυτή την έννοια, ο μύθος κτίζεται εννοιολογικώς σύμφωνα με μια αυστηρή λογική δομή περιγραφής των τεκταινομένων σε κοσμικό και ανθρώπινο επίπεδο. Ως φορέας μιας τέτοιας ιδιότητας ο μύθος συνέβαλε στην καλλιέργεια του συλλογικού υποσυνειδήτου των αρχαίων Eλλήνων. Από αυτή την άποψη, η ελληνική μυθολογία, με την ταυτόχρονη άνθιση των μαθηματικών, προετοίμασε την αυστηρότητα του επιστημονικού και φιλοσοφικού λόγου, ο οποίος ολοκληρούται με τα φιλοσοφικά συστήματα του Πλάτωνος και του Αριστοτέλους. Η μυθική-πολυθεϊστική αντίληψη του θείου αντικαθίσταται από τον μονοθεϊσμό. Στη συνέχεια, ο δρόμος είχε ανοίξει για την έλευση του Xριστιανισμού.

O Oδυσσέας δεμένος στο κατάρτι του πλοίου του, ενώ μια Σειρήνα αυτοκτονεί πέφτοντας από τον βράχο. Eρυθρόμορφη στάμνος, 500-450 π.X., από τον Zωγράφο των Σειρήνων, Bρετανικό Mουσείο.

Βιβλιογραφικό Δελτίο

G.E.M. de Ste. Croix. Ο Χριστιανισμός και η Ρώμη. Επ. εκδ. Δημήτρης Κυρτάτας, μετ. Ιωάννα Κράλλη. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2005. Σελ. 434, ευρετήριο. ISBN 960–250–301–7. Με κεντρικό θέμα τους διωγμούς και γενικότερα τις σχέσεις των πρώτων χριστιανών με την ρωμαϊκή κοινωνία και την αυτοκρατορική διοίκηση, ο τόμος συγκεντρώνει δημοσιευμένα και αδημοσίευτα κείμενα του σημαντικού ιστορικού της αρχαιότητας Τζέφρυ ντε Σαιντ Κρουά που πέθανε πρόσφατα, πριν προλάβει να ολοκληρώσει το βιβλίο που ετοίμαζε για την ιστορία του πρώιμου χριστιανισμού. Το κύριο βάρος του παρόντος βιβλίου πέφτει στους διωγμούς των πρώτων χριστιανών, θέμα το οποίο ο Σαιντ Κρουά μελετά εξαντλητικά προσφέροντας μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση και ερμηνεία του φαινομένου. Περιλαμβάνονται επίσης εργασίες του για την θρησκεία του ρωμαϊκού κόσμου, την στάση των πρώτων χριστιανών απέναντι στην ιδιοκτησία και την δουλεία, την Σύνοδο της Χαλκηδόνος και, τέλος, για τον τρόπο με τον οποίον μιλούσαν οι κατώτερες τάξεις των Ελλήνων και Ρωμαίων. Την συναγωγή των κειμένων έκανε Δημήτρης Κυρτάτας, ο οποίος έγραψε και τον κατατοπιστικότατο πρόλογο και είχε και την επιστημονική επιμέλεια του τόμου· την πλήρη και επαρκή μετάφραση η ιστορικός Ιωάννα Κράλλη. Αξίζει επίσης να υπογραμμισθεί η καλαισθησία και τυπογραφική αρτιότητα της πολυτονικής αυτής έκδοσης του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, στο οποίο οφείλουμε έναν πολύ μεγάλο αριθμό σημαντικών εκδόσεων. Γ.Θ.Κ.

Ίρις Κρητικού, 10+1 Περιπέτειες στην Χώρα της Ζωγραφικής. Επ. εκδ. Δάφνη Ζουμπουλάκη. Αθήνα: Κοινωνική Στήριξη και Γκαλερί Ζουμπουλάκη, 2005. Σελ. 52, 22 έγχρωμες εικ. Δέκα και μία ιστορίες γραμμένες με φαντασία και εξαιρετική ευαισθησία από την ιστορικό της τέχνης Ίριδα Κρητικού, με αφετηρία ισάριθμα ζωγραφικά έργα συνεργατών της Γκαλερί Ζουμπουλάκη, απευθύνονται τόσο σε παιδιά όσο και σε μεγάλους. Μπορούν να διαβαστούν σαν παραμύθια από τα παιδιά, αλλά παράλληλα λειτουργούν ως περιήγηση στον κόσμο της ζωγραφικής και στον ιδιωτικό κόσμο του κάθε ζωγράφου. Mια ερώτηση ή μια προτεινόμενη δράση για τα παιδιά ακολουθεί κάθε ιστορία. Συμμετέχουν με έργα τους οι Γιάννης Αδαμάκης, Διαμαντής Αϊδίνης, Γιώργος Αυγέρος, Χριστίνα Δάρρα, Σοφία Καλογεροπούλου, Χρήστος Κεχαγιόγλου, Γιάννης Κόττης, Χάρης Λαμπέρτ, Αχιλλέας Παπακώστας, Εδουάρδος Σακαγιάν και Μαρία Φιλοπούλου. Τα έσοδα από τις πωλήσεις του ελκυστικού αυτού μικρού λευκώματος διατίθενται για την υποστήριξη παιδιών με αναπηρία. Γ.Θ.Κ.

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: assoc@onassis.gr Εκδότης: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Iωάννα Kονδύλη, Γιώργος Θ. Kαλόφωνος, Γιάννης X. Pούσσος, Kαλλιόπη Xρηστοφή Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Νίκος Αγγελής, Σαρώ Δεδεγιάν, Μάνος Κρανίδης, Κάτια Σαβράμη, Αθανάσιος Σέμογλου Yπεύθυνη κατά νόμο: Iωάννα Kονδύλη • Διόρθωση: Βάλια Λουτριανάκη Σχεδιασμός-Σελιδοποίηση: Factory advertising • Eκτύπωση: Παναγιώτης Δρέττας Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη: