AO 42 (December 2008)

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 42 Δεκέμβριος 2008

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 42 Δεκέμβριος 2008

Περιεχόμενα Σημείωμα Δραστηριότητες Υποτρόφων • • • •

Επιτυχίες ..................................................................................................................................................................................................................2 Μουσική ...................................................................................................................................................................................................................5 Χορός ........................................................................................................................................................................................................................7 Εικαστικά .................................................................................................................................................................................................................8

Ειδήσεις του Συνδέσμου •

Μουσική περιήγηση με το Ελληνικό Τρίο........................................................................................................................................................12

Ειδήσεις του Ιδρύματος • • • • • •

Το Βραβείο Ωνάση για τα Χρηματοοικονομικά στον Eugene Fama ...........................................................................................................14 Διεθνή Βραβεία Ωνάση για το Δίκαιο και τα Γράμματα .................................................................................................................................16 Η Στέψη της Θεοτόκου: Ένα αριστούργημα του Γκρέκο στην Ελλάδα .......................................................................................................19 Παγκόσμιο Φόρουμ για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη ...................................................................................................................22 Έκθεση της Συλλογής Βελιμέζη στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ......................................................................................................24 Εγκαίνια του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών Αλεξάνδρειας ..................................................................................................................27

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης • •

Η Γυναίκα στις λατρείες και τις γιορτές της Κλασικής Αθήνας ..................................................................................................................29 Μουσική βραδιά: Το νέο εμπνέεται από το κλασικό .....................................................................................................................................31

Εκδήλωση •

Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο: Δεκαπέντε χρόνια στις καρδιές των Ελλήνων ...........................................................................33

Διάλεξη •

Η αναβίωση της διαλέκτου της Καππαδοκίας ................................................................................................................................................35

Βιβλιοπαρουσιάσεις • •

Η Μαρία Χναράκη ξετυλίγει τον μίτο της κρητικής μουσικής .....................................................................................................................38 Το εγχείρημα των μεταρρυθμίσεων στην Νότια Ευρώπηατά τον 18ο - 19ο αιώνα ...............................................................................40

Βιβλιογραφικό Δελτίο • •

Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη και Αγγελική Ευθυμίου, Oι στερεότυπες εκφράσεις και η διδακτική της Nέας Eλληνικής ως δεύτερης γλώσσας, Αθήνα: εκδ. Πατάκη, 2006, σελ. 136, βιβλιογραφία.................................................................................................42 Ελένη Τσολακίδου, Ταξίδι αυτογνωσίας (Ποίηση), Αθήνα: εκδ. Δωδώνη, 2007, σελ. 66 .....................................................................42

Παρουσίαση Δίσκου •

CD ΜΕ ΕΡΓΑ ΑΚΟΥΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΝΘΕΤΗ ΘΕΟΔΩΡΟ ΛΩΤΗ .................................................................................43

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο...........................................................................................................................................................45

Σημείωμα Με το βλέµµα στην νέα χρονιά Στην αναβολή σημαντικών εκδηλώσεων οι οποίες είχαν προγραμματιστεί για τις αρχές Δεκεμβρίου οδήγησαν τα γεγονότα που συγκλόνισαν την Αθήνα. Αναβλήθηκε καταρχάς η διάλεξη της διακεκριμένης εικαστικού Αιμιλίας Παπαφιλίππου «Από το ‘‘Είναι-μη Είναι’’ στο Σκακιστικό Συνεχές», η οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου, με σκοπό την παρουσίαση του έργου της καλλιτέχνιδας, όπως αυτό διαμορφώνεται μέσα από τα ρεύματα της σύγχρονης σκέψης. Αναβολή δόθηκε και στο «εναρκτήριο λάκτισμα» της κορυφαίας διοργάνωσης που προγραμματίζει το Ίδρυμα Ωνάση υπό τον τίτλο «Οι Διάλογοι των Αθηνών». Πρόκειται για ένα διεθνές συνέδριο για τον πολιτισμό, το οποίο θα διεξαχθεί σε συνεργασία με κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού το φθινόπωρο του 2010, εγκαινιάζοντας ουσιαστικά την λειτουργία της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί έχουν περιληφθεί στις επιτροπές που έχουν συγκροτηθεί με αντικείμενο την προετοιμασία αυτής της διεθνούς εμβέλειας διοργάνωσης. Στις 18 και 19 Δεκεμβρίου, επρόκειτο να συνεδριάσουν πρώτη φορά επισήμως οι επιτροπές αυτές, ενώ είχε προγραμματιστεί και συνέντευξη Τύπου για την ενημέρωση εκπροσώπων ελληνικών και διεθνών μέσων ενημέρωσης, καθώς και για την παρουσίαση της ιστοσελίδας του Συμποσίου στο διαδίκτυο. Οι εκδηλώσεις αυτές μεταφέρονται στο πρώτο τρίμηνο του νέου έτους. Όμως, και το ίδιο το κτήριο του Ιδρύματος Ωνάση στην λεωφόρο Αμαλίας δεν έμεινε αλώβητο από τα επεισόδια, τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα να σπάσουν τα τζάμια του ισογείου. Αποφεύχθηκαν, ωστόσο, τα χειρότερα για το ιστορικό αυτό κτήριο, το οποίο ανακαινίστηκε πρόσφατα με εξαιρετική φροντίδα και ποιότητα, ενώ προστέθηκαν και νέα έργα τέχνης στην συλλογή του. Το εντυπωσιακό έργο της ανακαίνισης αξίζει πράγματι να παρουσιαστεί σε επόμενο τεύχος του ΑΩ. Πάντως, τόσο το Ίδρυμα όσο και ο Σύνδεσμος συνεχίζουν κανονικά το έργο τους, αποτέλεσμα έμπνευσης, μόχθου και συντονισμένης προσπάθειας. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η χριστουγεννιάτικη συναυλία του Συνδέσμου στις 23 Δεκεμβρίου, με την συμμετοχή τριών υπότροφων μουσικών, της υψίφωνου Μαρίας Κατσούρα, της μεσόφωνου Ζωής Απειρανθίτου και της πιανίστας Ιφιγένειας Κατίκα, σε μελωδίες από την όπερα, την οπερέτα και το μιούζικαλ. Η νέα χρονιά προμηνύεται και πάλι πλούσια σε πρωτοβουλίες, επιτυχίες, έργα και ιδέες.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Θεόδωρος Κουρεντζής Υψηλότατη διάκριση απέσπασε στην Ρωσία, όπου ζει και εργάζεται, ο υπότροφος μαέστρος Θεόδωρος Κουρεντζής. Την 1η Νοεμβρίου 2008, ο Ρώσος Πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ υπέγραψε προεδρικό διάταγμα με το οποίο ανακοίνωσε την παρασημοφόρηση του Έλληνα διευθυντή ορχήστρας του Κρατικού Ακαδημαϊκού Θεάτρου Όπερας και Μπαλέτου του Νοβοσιμπίρσκ, «για την σημαντική προσφορά του στην διαφύλαξη, την ανάπτυξη και την προβολή του ρωσικού πολιτισμού στο εξωτερικό». Η ίδια διάκριση απονεμήθηκε σε ομάδα Ρώσων και ξένων καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων ο σκηνοθέτης Πέτερ Στάιν, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας Μάρκο Μίλερ, ο διευθυντής του Θεάτρου Τσέχοφ της Μαδρίτης Ραμίρες Γκουτιέρες, ο γλύπτης Ιλιά Καμπακόφ και ο μαέστρος Λέοναρντ Σλάτκιν. Η ρωσική κυβέρνηση υποστηρίζει από το 2004 το φεστιβάλ Τεριτόρια, το οποίο διοργανώνει ο Κουρεντζής μαζί με ορισμένους από τους σημαντικότερους Ρώσους καλλιτέχνες. Εξαιρετικά δημοφιλής στην Ρωσία, ο Έλληνας μαέστρος διευθύνει συχνά σημαντικές ορχήστρες της χώρας. Έχει βραβευτεί τρεις φορές με το ρωσικό θεατρικό βραβείο Χρυσή Μάσκα. Είναι ο μόνιμος διευθυντής της ορχήστρας Musica Aeterna Ensemble, την οποία δημιούργησε ο ίδιος, καθώς και της χορωδίας The New Siberian Singers. Ο Θεόδωρος Κουρεντζής πρόκειται σύντομα να εμφανιστεί στην μεγάλη οθόνη, στην ταινία Ντάου, όπου θα υποδύεται, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Ιλιά Χρζανόβσκι, τον Ρώσο νομπελίστα φυσικό Λεβ Νταβίντοβιτς Λαντάου (1908-1968), πατέρα της πρώτης σοβιετικής ατομικής βόμβας. Στην ταινία αυτήν, η οποία γυρίστηκε στο Χάρκοβο της Ουκρανίας και φιλοδοξεί να προβληθεί στο Φεστιβάλ Καννών το 2010, τους πρωταγωνιστικούς ρόλους δεν ερμηνεύουν επαγγελματίες ηθοποιοί, αλλά διάσημοι Ρώσοι καλλιτέχνες. Τον περασμένο Ιούνιο, ο υπότροφος διηύθυνε την Ορχήστρα της Όπερας του Παρισιού στην αίθουσα της Όπερας της Βαστίλλης, στην παράσταση του Ντον Κάρλο του Βέρντι, με τον Στέφανο Σέκο στον πρωταγωνιστικό ρόλο, τον Ντμίτρι Χβοροστόβσκι στον ρόλο του Ροντρίγκο και την Ταμάρ Ίβερυ στον ρόλο της Ελιζαμπέτα.

2

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Αβραάμ Πλούμης Επίκουρος καθηγητής του Χειρουργικού Τομέα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων εξελέγη ο ορθοπεδικός χειρουργός και χειρουργός σπονδυλικής στήλης Αβραάμ Πλούμης. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με βαθμό Άριστα, τόσο στο πτυχίο Ιατρικής όσο και στο διδακτορικό του δίπλωμα. Η διδακτορική του διατριβή με τίτλο Η αποπτωτική δραστηριότητα στο αναπτυσσόμενο οστούν: Πειραματική εργασία στους επίμυες εκπονήθηκε με υποτροφία από το Ίδρυμα Ωνάση. Ο Αβραάμ Πλούμης ειδικεύτηκε στην Ορθοπεδική, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις Η.Π.Α. (Πανεπιστήμιο Νότιου Ιλλινόι). Μετεκπαιδεύτηκε στην χειρουργική της σπονδυλικής στήλης και την αποκατάσταση των κακώσεων του νωτιαίου μυελού στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα (Twin Cities Spine Center) και διετέλεσε επισκέπτης καθηγητής στην Κλινική Ιατρικής Αποκατάστασης του Πανεπιστημίου Τόμας Τζέφερσον στην Φιλαδέλφεια των Η.Π.Α. Έχει δημοσιεύσει πολυάριθμα άρθρα σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά έντυπα, ενώ επίσης εξελέγη υπότροφος ιατρός σκολίωσης της Scoliosis Research Society για το έτος 2008, κατά την διάρκεια του οποίου επισκέφτηκε και έδωσε διαλέξεις σε κέντρα σπονδυλικής στήλης της Βόρειας Αμερικής.

Γρηγόρης Σιουρούνης Το Βραβείο εις μνήμην Ώστιν Ρόμπινσον απένειμε η βρετανική οικονομική επιθεώρηση The Economic Journal στον υπότροφο οικονομολόγο Γρηγόρη Σιουρούνη και τον συνάδελφό του Ηλία Παπαϊωάννου, για την εργασία τους με τίτλο «Democratization and Growth» [«Εκδημοκρατισμός και Ανάπτυξη»]. Το βραβείο απονέμεται από την Βασιλική Οικονομική Εταιρεία, που εκδίδει την προαναφερθείσα επιθεώρηση, σε συγγραφείς οι οποίοι έχουν λάβει διδακτορικό τίτλο σπουδών εντός της τελευταίας πενταετίας. Ο Γρηγόρης Σιουρούνης είναι λέκτορας Διεθνών Οικονομικών στο Τμήμα Οικονομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Αποφοίτησε πρώτος από την Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών της Αθήνας και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές Οικονομικών και Στατιστικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Άιοβα, καθώς και στο Πανεπιστήμιο Πομπέου Φάμπρα της Ισπανίας. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση απέκτησε διδακτορικό τίτλο σπουδών από την Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Λονδίνου. Το 2005, τιμήθηκε, από κοινού με τον Ηλία Παπαϊωάννου, με το Βραβείο Νέου Οικονομολόγου του οργανισμού European Economic Association, βραβείο που απονέμεται στην καλύτερη συγγραφική εργασία οικονομολόγου κάτω των τριάντα ετών.

3

Δραστηριότητες Υποτρόφων

4

Επιτυχίες Ευφροσύνη Πρωτοπαπά Το βραβείο «New Choreography Award 2008» απονεμήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2008 στην υπότροφο χορογράφο Ευφροσύνη Πρωτοπαπά. Η απονομή έγινε στο Θέατρο Σόχο του Λονδίνου από την Morag Deyes, καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Χορού της Σκωτίας Dance Base. Το βραβείο θεσμοθετήθηκε από το Bonnie Bird Choreography Fund, οργανισμό που ιδρύθηκε το 1985 προς τιμήν της Μπόνι Μπερντ, περίφημης χορεύτριας της ομάδας της Μάρθα Γκράχαμ, με στόχο την ενίσχυση και την προώθηση καινοτόμων χορογράφων στην Μεγάλη Βρετανία, την Ευρώπη και την Αμερική. Το χρηματικό ποσό που συνοδεύει το βραβείο έχει διατεθεί στην Ευφροσύνη Πρωτοπαπά για να αναπτύξει περαιτέρω την χορογραφική και ερευνητική της δραστηριότητα. Όπως δήλωσε η ίδια η καλλιτέχνις κατά την τελετή απονομής, θα αξιοποιήσει το βραβείο προκειμένου να συμμετάσχει σε επαγγελματικά σεμινάρια και ερευνητικές συνεργασίες, να επισκεφτεί ευρωπαϊκά φεστιβάλ και να ολοκληρώσει το νέο της έργο ShowReal, το οποίο θα αρχίσει να περιοδεύει στην Μεγάλη Βρετανία και την Ευρώπη από το φθινόπωρο του 2009. Η Ευφροσύνη Πρωτοπαπά είναι χορογράφος και θεατρολόγος, καθώς και υποψήφια διδάκτωρ στο βρετανικό Πανεπιστήμιο Ροχάμπτον. Αριστούχος της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης και του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, σπούδασε με υποτροφίες από το Ι.Κ.Υ. και το Ίδρυμα Ωνάση στην σχολή χορού S.N.D.O. του Άμστερνταμ και στο Κέντρο Λάμπαν του Λονδίνου, από όπου και απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (με διάκριση) στην χορογραφία, την αισθητική και την σκηνογραφία. Είναι καλλιτεχνική διευθύντρια και χορογράφος της ομάδας Lapsus Corpi, με την οποία έχει παρουσιάσει έργα στην Μεγάλη Βρετανία, καθώς και στο Βερολίνο και την Αθήνα. Το έργο της (Dis)Appearing Acts παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Ρόγιαλ Φέστιβαλ Χωλ στο Λονδίνο, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Χορού DancEUnion. Η Ευφροσύνη Πρωτοπαπά έχει επίσης συνεργαστεί με τον Τζόναθαν Μπάρροους, τον Ξαβιέ Λε Ρουά, την Ντέμπορα Χέι, την Τζιλ Κλαρκ και την Κάρολ Μπράουν. Διδάσκει κινησιολογία, χορογραφία και θεωρία παραστασιακών τεχνών σε πανεπιστημιακά ιδρύματα της Αγγλίας και της Ελλάδας, ενώ επίσης αρθρογραφεί διεθνώς.

Επάνω: Στιγμιότυπο από την παράσταση (Dis) Appearing Acts στο φεστιβάλ DancEUnion, η οποία πραγματοποιήθηκε με την οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση Κάτω: Η Ευφροσύνη Πρωτοπαπά βραβεύεται από την Morag Deyes, καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Χορού της Σκωτίας Dance Base

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Βαρβάρα Γύρα Σειρά συναυλιών με τίτλο «Η κιθάρα είναι μια ερωτευμένη γυναίκα» πραγματοποίησε τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 2008 η υπότροφος Βαρβάρα Γύρα. Οι συναυλίες φιλοξενήθηκαν στο Παρίσι, στην Ευαγγελική Εκκλησία του Γκμούντεν της Αυστρίας, καθώς και στο Ελληνικό Αμφιθέατρο της γερμανικής πόλης Άουγκσμπουργκ, το οποίο ίδρυσαν φιλέλληνες Γερμανοί για να εκφράσουν την αγάπη τους για τον ελληνικό πολιτισμό. Η μουσικός απέσπασε θερμές κριτικές, ερμηνεύοντας έργα που υμνούν τον πλούτο της κιθάρας και αναδεικνύουν τον θηλυκό της χαρακτήρα. Πρόκειται για έργα συνθετών από όλον τον κόσμο, τα οποία είναι εμπνευσμένα από την αφοσιωμένη αγάπη, τον απελπισμένο έρωτα, την χαρά της ζωής, την μητρότητα, καθώς και την ιδιαίτερη, «θηλυκή» γοητεία της κιθάρας. Τα τελευταία δέκα χρόνια, η Βαρβάρα Γύρα ζει στο Παρίσι. Έχει ηχογραφήσει τρεις δίσκους, έχει αποσπάσει διεθνή βραβεία και έχει δώσει συναυλίες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στο Μεξικό. Με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών, σπούδασε κιθάρα στο Παρίσι με τον Ρολάν Ντιέν και τον Φρανσίς Καινζάν, ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην École Normale de Paris με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. Η Βαρβάρα Γύρα εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού VIII, με θέμα το έργο του συνθέτη Γιάννη Χρήστου.

5

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Σπύρος Μοσχόπουλος, Έλενα Χριστοδούλου Δύο υπότροφοι πιανίστες συνέπραξαν σε ένα μουσικό ταξίδι στην Αργεντινή. Η Έλενα Χριστοδούλου και ο Σπύρος Μοσχόπουλος έδωσαν συναυλία στο αίθριο του Δημαρχείου Κηφισιάς, ερμηνεύοντας τάνγκος του Άστορ Πιατσόλα και του Πάμπλο Ζιγκλέρ. Η συναυλία, που διοργανώθηκε από το Πολιτιστικό Κέντρο του δήμου, εντάσσεται στον κύκλο των κοινών εμφανίσεων που πραγματοποιούν φέτος στην Αθήνα οι δύο ερμηνευτές. Επίσης, έργα Πιατσόλα για πιάνο και ορχήστρα παρουσίασε ο Σπύρος Μοσχόπουλος με την ορχήστρα Συμφωνιέτα Αθηνών στην Αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», ενώ πρόσφατα παρουσίασε και δικές του μουσικές συνθέσεις. Ο Σπύρος Μοσχόπουλος εμφανίστηκε στις 14 Νοεμβρίου 2008 στο θέατρο του Κολλεγίου Pierce, όπου συνέπραξε με την πιανίστα Θάλεια Αθ­ανίτη και το κουαρτέτο εγχόρδων Αquartet (Μόρφω Παπαδημητρίου, α΄ βιολί. Δημήτρης Παπαγιαννάκις, β΄ βιολί. Πέτρος Βλάσσης, βιόλα. Αστέριος Πούφτης, βιολοντσέλο), ερμηνεύοντας έργα Σούμπερτ, Μπραμς, Ραχμάνινωφ, καθώς και τις δικές του συνθέσεις «Vangeli & Georgia» (τάνγκο για βιολί και πιάνο) και «Πολιορκία» (τάνγκο για κουαρτέτο πιάνου).

Ερμής Θεοδωράκης Σειρά συναυλιών στην Χιλή έδωσε τον Νοέμβριο του 2008 ο πιανίστας και συνθέτης Ερμής Θεοδωράκης. Εμφανίστηκε στο Πανεπιστήμιο Φεντερίκο Σάντα Μαρία και στο Ινστιτούτο Γκαίτε του Σαντιάγκο, μαζί με τον πιανίστα Αντρές Μωπουάν, ερμηνεύοντας έργα για τέσσερα χέρια του Μότσαρτ, του Μεσσιάν, του Φωρέ, του Σούμπερτ, του Μπιζέ, καθώς και του Ιάννη Ξενάκη, συνθέτη στον οποίο ο υπότροφος έχει εντρυφήσει. Σε ατομικό ρεσιτάλ, και πάλι στο Σαντιάγκο, ο Ερμής Θεοδωράκης έπαιξε όλα τα έργα του Ιάννη Ξενάκη για πιάνο, καθώς και μια δική του σύνθεση, τις Παραλλαγές (σε ένα θέμα του Γ. Ιωαννίδη) (2002). Με την ευκαιρία των εμφανίσεών του στην χιλιανή πρωτεύουσα, ο υπότροφος έδωσε τρεις διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο της Χιλής με θέμα το έργο του Ξενάκη, καθώς και τις σύγχρονες μεθόδους ερμηνείας περίπλοκων έργων μουσικής. Εξάλλου, πρόσφατα, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, ο Ερμής Θεοδωράκης εμφανίστηκε στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών μαζί με το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής υπό την διεύθυνση του Θόδωρου Αντωνίου, ερμηνεύοντας το έργο του Ξενάκη Eonta για πιάνο και πέντε πνευστά. Η σύνθεση του Ερμή Θεοδωράκη Integration (2007) για σόλο τσέλο παρουσιάστηκε το καλοκαίρι σε επίσημη πρώτη από τον Φρανκ Κοξ στο Kammermusiksaal της Λειψίας, όπως επίσης παρουσιάστηκαν τα έργα του Melody (2005) για σόλο φωνή και Μουσική για 5 (2005-2006) για κλαρινέτο, μπάσο κλαρινέτο, βιόλα, τσέλο και κοντραμπάσο.

6

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Χορός Μάχη Δημητριάδου-Lindahl Την νέα της χορογραφία με τίτλο Occupations/Discoveries παρουσίασε στις 7 Νοεμβρίου 2008 η υπότροφος χορογράφος Μάχη Δημητριάδου-Lindahl. Το έργο είναι εμπνευσμένο από την ομώνυμη εγκατάσταση του Βραζιλιάνου εικαστικού καλλιτέχνη Αντόνιο Μανουέλ, που παρουσιάστηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο, με αφορμή την συμπλήρωση πεντακοσίων χρόνων από την ανακάλυψη της Βραζιλίας από τους Πορτογάλους. Η εγκατάσταση αποτελείται από μια σειρά τοίχων στους οποίους ο καλλιτέχνης δημιούργησε τρύπες, θέλοντας να προβάλει τα ζητήματα της περιορισμένης ορατότητας και της διχοτόμησης. Το θέμα αυτό ενέπνευσε εύλογα την Μάχη Δημητριάδου-Lindahl για να χορογραφήσει ένα κομμάτι σε κυπριακό έδαφος, με μουσική από λαϊκά τραγούδια της Βραζιλίας και της Πορτογαλίας, ένα κομμάτι το οποίο χόρεψε η Μαρίνα Πογιατζή. «Οι τοίχοι χωρίζουν τους ανθρώπους, αλλά και τους ενώνουν μέσα από μικρά ανοίγματα», εξηγεί η χορογράφος. Η εκδήλωση οργανώθηκε από το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών της Λευκωσίας σε συνεργασία με το Ίδρυμα Πιερίδη και το Ίδρυμα The Pharos Trust, το οποίο γιορτάζει φέτος τα δέκα χρόνια λειτουργίας του.

7

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Λίλλιαν Λυκιαρδοπούλου Την πρώτη της ατομική έκθεση παρουσίασε η Λίλλιαν Λυκιαρδοπούλου στην γκαλερί Qbox κατά το διάστημα 17 Μαΐου έως 28 Ιουνίου 2008. Η Λυκιαρδοπούλου αντλεί την θεματολογία της από ευρέως γνωστά ή οικεία σε όλους μας στοιχεία. Τα έργα της απαρτίζονται από αντικείμενα και εικόνες που συνήθως κατασκευάζει η ίδια, ενώ τα υλικά της διαφέρουν κατά περίπτωση. Οι έννοιες της τάξης και της ισχύος είναι δύο βασικά ζητήματα που την απασχολούν. Στην έκθεση, που είχε τον τίτλο «Loop ahead», η καλλιτέχνις αναφέρεται κυρίως στον αθλητισμό, έναν χώρο κατεξοχήν ανταγωνιστικό. Θέματα όπως η κανονικότητα, η δύναμη της επιβολής και η ιεραρχία σχολιάζονται με καυστικό χιούμορ και συχνά ανατρέπονται απροσδόκητα. Στην εγκατάσταση Asymmetric Endeavor (2008) μια γαζέλα στέκεται πάνω σε ένα χαλί από δέρμα λιονταριού, ενώ στο βάθος βλέπουμε σε φωτογραφία την γαζέλα να ποζάρει στον φακό με το λιοντάρι φορεμένο στον λαιμό της. Εδώ, η καλλιτέχνις επανεξετάζει τον μύθο του Ηρακλή, παρουσιάζοντας τον αδύναμο ως ισχυρό, να επιδεικνύει το τρόπαιο (το λιοντάρι) και να γίνεται με την σειρά του μύθος. Τα δύο ζώα, φτιαγμένα από συνθετικά υλικά και σε φυσικό μέγεθος, κεντρίζουν έντονα τον θεατή με την ρεαλιστικότητά τους. Η Λίλλιαν Λυκιαρδοπούλου, μέσα από την σύζευξη εικόνων και γλυπτών, επιτυγχάνει την αποσταθεροποίηση του νοήματος ή της χρήσης τους, ενώ συγχρόνως θέτει ερωτήματα ως προς τα όρια του οπτικού, του πολιτιστικού ή και του πολιτικού, καθώς διερευνά και την σχέση κανονικού και παραλόγου

8

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Κώστας Πλέσσας «Ανθρώπινες Σχέσεις» ήταν ο τίτλος της έκθεσης που πραγματοποίησε ο Κώστας Πλέσσας στο Κέντρο Πολιτισμού «Κρύπτη» στην Ζάκυνθο από τις 29 Ιουνίου έως τις 24 Ιουλίου 2008. Στο εισαγωγικό σημείωμα που έγραψε για τον κατάλογο της έκθεσης, η διευθύντρια του Μουσείου Σολωμού αναφέρει σχετικά: «Πρώτα γεννήθηκαν οι μορφές του. Μορφές αυτόνομες, πικραμένες, σαρκαστικές, όμορφες, άσχημες, αγγελικές, με την δική τους εσωτερική ζωή και άποψη για τον κόσμο. Τις βλέπουμε μέσα στις σπουδές, τα τοπία, τις νεκρές φύσεις, τα ‘‘πρόσωπα’’. Τις βλέπουμε να ζωντανεύουν μέσα από χρωματιστά μολύβια, κολλάζ, λάδια, ακρυλικά και μεικτές τεχνικές. Τις συναντάμε στην Ζάκυνθο, στην Αθήνα, στο Λονδίνο και ξανά στην Ζάκυνθο. Μετά, οι μορφές του σχετίστηκαν μεταξύ τους: μίλησαν, επικοινώνησαν, αγκαλιάστηκαν, μάλωσαν, αγαπήθηκαν. Έτσι, τις βλέπουμε σήμερα αποτυπωμένες σε «Ανθρώπινες Σχέσεις»’. »Γιατί ο Κώστας Πλέσσας καταφέρνει και βγάζει στα έργα του την εσωτερική ζωή των μορφών του, εκφραστικά και απροκάλυπτα, χωρίς φόβο και πάθος. Τολμάει και δημιουργεί έργα που είναι φέτες ζωής, χωρίς να έχει την ανάγκη μας να τα κρίνουμε. Αντίθετα, μας επιτρέπει να ρίξουμε μια ματιά μέσα στις ζωές των μορφών του, που ζουν και λειτουργούν αυθύπαρκτα, ανεξάρτητα από την δική μας εμπειρία ζωής. »Τα έργα του είναι παράξενα και ζωντανά, που για να φωτιστούν θέλουν το πιο πλακάτο κόκκινο που υπάρχει, το πιο φλογώδες πορτοκαλί, το πιο βαθύ μπλε. με άλλα λόγια, το χρώμα που ζει μέσα στις πιο βαθιές εικόνες του μυαλού μας. Αλλά και οι ανθρώπινες σχέσεις αυτό το χαρακτηριστικό της μοναδικότητας και της αδυναμίας αντιληπτικότητας από τους πολλούς δεν έχουν; Ίσως βλέποντας τα έργα του Κώστα Πλέσσα να βρούμε κομμάτια από την δική μας ζωή. Αρκεί να έχουμε το θάρρος να τα ‘‘κοιτάξουμε’’ και όχι απλώς να τα ‘‘δούμε’’. Ίσως τότε να μπορέσουμε να ‘‘δούμε’’ και τις δικές μας, τις προσωπικές σχέσεις­­­…»

9

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Βασίλης Βασίλη Ατομική έκθεση στην αίθουσα τέχνης «Καπλανών 5» πραγματοποίησε τον Μάιο του 2008 ο γλύπτης Βασίλης Βασίλη. Η καινούργια ενότητα έργων του, με τίτλο «Το γιοφύρι του Πέτρου», είναι μια σειρά κατασκευών που θυμίζουν γεφύρια ή παραπέμπουν σε αυτά. Πέρα από την φόρμα και το σχήμα του γεφυριού, που σίγουρα απασχολούν τον καλλιτέχνη, εκείνο που τον ενδιαφέρει κυρίως είναι να μεταδώσει τους πολλαπλούς συμβολισμούς που εμπεριέχει η έννοια «γεφύρι». Μέσα από ένα παιχνίδι ανάμεσα στο ορατό αντικείμενο και τις πολλαπλές σημειολογικές συνδηλώσεις που το ίδιο φέρει, ο καλλιτέχνης επιχειρεί να αποδώσει νοήματα, να παραλληλίσει συναισθήματα και μορφές, να ανανεώσει την παράδοση του εννοιολογικού και να μας προβληματίσει πάνω στην αισθητική του απλού, «ανυποψίαστου» αντικειμένου. Η ενότητα αυτή αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων έργων του καλλιτέχνη, ο δε βασικός προβληματισμός της αφορά τις έννοιες της απομόνωσης και του περιορισμού. Τα έργα σχετίζονται με την ανάγκη διεύρυνσης του γεωγραφικού καθώς και του νοηματικού χώρου του καλλιτέχνη, ανάγκη που απορρέει από τις βιωματικές του εμπειρίες. Ο Βασίλη(ς) θέλει και προσπαθεί να ενώσει το όνειρο με την πραγματικότητα, το απαγορευμένο με την επιθυμία, το ανέφικτο με το εφικτό. Τα έργα που παρουσιάζονται είναι κατασκευασμένα από ξύλο, μέταλλο και μάρμαρο. Ένα καινούργιο στοιχείο σε αυτή την ενότητα έργων είναι η χρήση του χρώματος, κάτι που δεν το συναντούσαμε σε αυτή την ένταση σε προηγούμενα έργα του. Η έκθεση είναι αφιερωμένη στον Πέτρο, έναν συμπατριώτη τού καλλιτέχνη. Όνειρο ζωής τού, «τρελού» για πολλούς, Πέτρου ήταν η κατασκευή μιας γέφυρας που θα ένωνε τους Αγίους Σαράντα με την Κέρκυρα, δεκαπέντε μίλια μακριά. Τα χρόνια περνούσαν πολύ αργά και ο Πέτρος αδυνατούσε να κατασκευάσει την γέφυρα. Η γέφυρα, όπως μας λέει ο Βασίλη(ς), τελικά «κτίστηκε» το 1991 ― τα σύνορα είχαν καταρρεύσει. Ο Πέτρος δεν την έζησε αυτή την στιγμή. Την βίωσε, όμως, ο καλλιτέχνης και μας την αφηγείται με τον δικό του τρόπο.

10

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Χριστίνα Μήτρεντσε Το έργο της Το Κρυφό Σχολειό [The Secret School] παρουσίασε η Χριστίνα Μήτρεντσε στο πλαίσιο του Μeta-Εvent «Terra Extremitas: The End of the Earth» στον χώρο NDSM-werf του Άμστερνταμ τον Αύγουστο του 2008. Η δουλειά της Μήτρεντσε, όπως λέει η ίδια, έχει διαμορφωθεί σαν ένα πειραματικό εργαστήριο. Η τελική παρουσίαση περιλαμβάνει σχέδια, τυχαία αντικείμενα/γλυπτά, φωτογραφία, εγκαταστάση και ήχο, στοιχεία τα οποία, προσωποποιούμενα μέσα στο εργαστήριο της καθημερινότητας, ενθαρρύνουν έναν διάλογο μεταξύ της επιστημονικής αφήγησης και της μουσειολογικής προσέγγισης. Βασική πρόταση του έργου της Μήτρεντσε φαίνεται να αποτελεί η αποδόμηση των εννοιολογικών μηχανισμών μας. Επαναπροσδιορίζοντας το πλαίσιο ομάδων αντικειμένων και αναδημιουργώντας εικόνες από βιβλία, αποδιοργανώνει την συμβατική τους ερμηνεία και προτείνει ποιητικά σύνολα που κυμαίνονται από το προσωπικό μέχρι το καθολικό. Τα διάφορα τεχνήματα συγκεντρώνονται σε ένα αντι-ιεραρχικό πλαίσιο με σκοπό να αμφισβητήσουν την διαδικασία της παρατήρησης, της συλλογής, της καταγραφής και της έκθεσης, του τρόπου δηλαδή κατά τον οποίο διακινούνται τα δεδομένα στο πλαίσιο θεσμών και φορέων όπως είναι το σχολείο, η βιβλιοθήκη, η εκκλησία, ο ακαδημαϊκός χώρος, η γκαλερί και το μουσείο. Το Κρυφό Σχολειό, που αρχικά είχε παρουσιαστεί σε ατομική έκθεση σε ένα καταφύγιο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου στο Λονδίνο, αναπτύσσεται τώρα μέσα από την διάλεκτο της Μυθοπλασίας του «Terra Extremitas». Όπως σημειώνει η ίδια η καλλιτέχνις, «η εγκατάσταση αυτή παρουσιάζεται σαν ένα διαδραστικό μοντάζ τεχνημάτων βασισμένων στον ελληνικό μύθο, το οποίο έρχεται ακριβώς να απομυθοποιήσει την αξιοπιστία των ιστορικών λόγων [discourses]. Λειτουργεί σαν ένας ‘‘εσωτεριστικός’’ χώρος, ο οποίος διαθέτει μυθοπλαστική ιδιότητα και αποκαλυψιακή γνώση μόνο για όσους θελήσουν να διασωθούν μέσα του».

11

Ειδήσεις του Συνδέσμου

12

Μουσική περιήγηση με το Ελληνικό Τρίο ΤΗΣ ΙΦΙΓΈΝΕΙΑΣ ΚΑΤΊΚΑ

Το Ελληνικό Τρίο έδωσε συναυλία στην Αίθουσα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης

Με ιδιαίτερη επιτυχία εμφανίστηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2008 στην κατάμεστη Αίθουσα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης το Ελληνικό Τρίο, μουσικό σχήμα αποτελούμενο από τον Δημήτρη Φωτόπουλο (φλάουτο), τον Πάρι Αναστασιάδη (βιόλα) και τον Απόλλωνα Κουσκουμβεκάκη (κιθάρα), οι οποίοι ερμήνευσαν μεταγραφές έργων μεγάλων συνθετών. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που ο Σύνδεσμος φιλοξενεί σχήμα αυτής της μορφής. Οι τρεις καλλιτέχνες ερμήνευσαν με πιστότητα και ξεχωριστή ευαισθησία έργα Μπετόβεν, Μολίνο, Μπαχ, Πιατσόλα και Χατζιδάκι. Το πρώτο μέρος της συναυλίας ξεκίνησε με την μουσική της χαρούμενης Σερενάτας, έργο 8 του Μπετόβεν, σε μεταγραφή για τρίο του Βεντσεσλάς Ματιέγκα, και ολοκληρώθηκε με το υπέροχο Τρίο, έργο 45, του Φραντσέσκο Μολίνο. Το δεύτερο μέρος άνοιξε με τον Μπαχ και την γνωστή «Άρια» από την Ορχηστρική Σουίτα αρ. 3 σε ρε μείζονα (BWV 1068) σε μεταγραφή του Νίκου Καραγιάννη. Ακολούθησε η εξαίρετη σειρά επτά τραγουδιών του αγαπημένου σε όλους Μάνου Χατζιδάκι, σε μεταγραφή του Απόλλωνα Κουσκουμβεκάκη, κιθαρίστα του Ελληνικού Τρίο, η οποία κατενθουσίασε το ακροατήριο. Η σουίτα περιλάμβανε τα τραγούδια «Μπαλάντα του Ούρι», «Φέρτε μου ένα μαντολίνο», «Κεμάλ», «Θάλασσα πλατιά», «Καροτσέρης», «Η μικρή Ραλλού» και «Υμηττός», που μας θύμισαν την όμορφη Παλιά Αθήνα. Το πρόγραμμα της συναυλίας έκλεισε με την πολύ επιτυχημένη μεταγραφή του Απόλλωνα Κουσκουμβεκάκη των έργων του Άστορ

Πιατσόλα «Verano Porteño» και «Libertango» - σύνθεσης πασίγνωστης σε όλους τους λάτρεις του τάνγκο. Το Ελληνικό Τρίο ιδρύθηκε το 1989, ξεκινώντας με παρουσιάσεις έργων Ευρωπαίων συνθετών, αλλά σύντομα προσανατολίστηκε στην συνεργασία με Έλληνες δημιουργούς. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και ο δίσκος του Τρίο με τίτλο Works of Greek Composers I. Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδουν τα μέλη του στην ζωντανή επαφή του ακροατηρίου με το έργο του παρουσιαζόμενου συνθέτη. Πρόταση ειλικρινής και πηγαία, η μουσική συναυλία αποσκοπεί στον αισθητικό εμπλουτισμό του ακροατηρίου και, συγχρόνως, στην δημιουργική εκλέπτυνση του ίδιου του συνθέτη. Όπως επισημαίνει ο φλαουτίστας του Ελληνικού Τρίο, Δημήτρης Φωτόπουλος, «μόνον όταν το έργο του δημιουργού γίνεται κομμάτι της κοινωνίας, μπορεί ο δημιουργός να διορθώνεται και να γίνεται καλύτερος, γιατί μέσα από την επαφή του έργου του με το κοινό μπορεί να αναγνωρίσει τα λάθη του ή και περισσότερες πλευρές του έργου του, αλλά και του ίδιου του του εαυτού, που πριν πιθανόν να αγνοούσε». Και τα τρία μέλη του Ελληνικού Τρίο έχουν πλούσια καλλιτεχνική παρουσία. Ειδικότερα, ο υπότροφος Πάρις Αναστασιάδης ξεκίνησε την μουσική του πορεία από την Τσεχοσλοβακία, που υπήρξε και η γενέτειρά του. Με υποτροφία του Ελληνικού Ωδείου Αθηνών συνέχισε τις μουσικές σπουδές του στην τάξη του Γ. Βατικιώτη και απέκτησε δίπλωμα βιόλας και βιολιού με άριστα

Ειδήσεις του Συνδέσμου

13

Μουσική περιήγηση με το Ελληνικό Τρίο ΤΗΣ ΙΦΙΓΈΝΕΙΑΣ ΚΑΤΊΚΑ

Πυκνό το ακροατήριο στην μουσική βραδιά του Συνδέσμου

παμψηφεί και πρώτο βραβείο. Το 1985, σπούδασε στο Βασιλικό Κολλέγιο του Λονδίνου με τον Γιαροσλάβ Βάνετσεκ και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, με υποτροφία του πανεπιστημίου και του Ιδρύματος Ωνάση. Το 1987, διακρίθηκε στον Διεθνή Διαγωνισμό Βιόλας Πρίμροουζ. Το 2001, τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών για την ηχογράφηση του συνολικού έργου του Νίκου Σκαλκώτα για κουαρτέτο εγχόρδων. Ως σολίστ έχει συμπράξει με τις σημαντικότερες ελληνικές ορχήστρες, αλλά και με περίφημες διεθνείς ορχήστρες. Σήμερα κατέχει την θέση της α΄ βιόλας στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Θερμά συγχαρητήρια αξίζουν και στους τρεις εκλεκτούς μουσικούς για την υπέροχη μουσική βραδιά.

Credits φωτογραφιών: all4mat.gr

Πάρις Αναστασιάδης, ο Δημήτρης Φωτόπουλος και ο Απόλλων Κουσκουμβεκάκης

Ειδήσεις του Ιδρύματος

14

Το Βραβείο Ωνάση για τα Χρηματοοικονομικά στον Eugene Fama

Ο Eugene Fama, «πατέρας» των εμπειρικών χρηματοοικονομικών σπουδών

Ο διακεκριμένος καθηγητής Eugene Fama, του Τμήματος Επιχειρηματικών Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σικάγου, είναι ο αποδέκτης του πρώτου Διεθνούς Βραβείου Ωνάση για τα Χρηματοοικονομικά. Ο καθηγητής Fama θεωρείται από την διεθνή επιστημονική κοινότητα πατέρας των εμπειρικών χρηματοοικονομικών σπουδών, ενώ στο ενεργητικό του έχει εγγραφεί και η αναγνώριση του «μοντέλου της αποτελεσματικής αγοράς», το οποίο αποτελεί την χρηματοοικονομική θεωρία που επηρέασε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη τόσο τις ακαδημαϊκές σπουδές όσο και τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Σύμφωνα με τo μοντέλο της αποτελεσματικής αγοράς, οι χρηματιστηριακές τιμές αντανακλούν όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες. Το Βραβείο Ωνάση, που συνοδεύεται από το ποσό των διακοσίων πενήντα χιλιάδων δολαρίων, ανακοινώθηκε από την Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων Cass του Πανεπιστημίου Σίτυ του Λονδίνου. Θα απονέμεται κάθε δύο χρόνια, αναγνωρίζοντας την διά βίου συνεισφορά κορυφαίων πανεπιστημιακών και ερευνητών στους τομείς των ναυτιλιακών, των εμπορικών και των χρηματοοικονομικών σπουδών. Με το βραβείο τιμώνται ακαδημαϊκά επιτεύγματα που δεν είχαν προηγουμένως την ευκαιρία και την δυνατότητα παγκόσμιας αναγνώρισης. Το Ίδρυμα Ωνάση φιλοδοξεί το βραβείο που απονέμεται στην μνήμη του ιδρυτή του να αποκτήσει το ίδιο κύ-

ρος με το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών. Η επιτροπή απονομής του βραβείου αποτελείται από τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνη Παπαδημητρίου και από τους καθηγητές Γεώργιο Κωνσταντινίδη του Πανεπιστημίου του Σικάγου, Charles Goodhart της Οικονομικής Σχολής του Λονδίνου, Robert Merton του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ (Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών, 1997), Myron Scholes του Πανεπιστημίου Στάνφορντ (Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών, 1997) και Κώστα Γραμμένο, ιδρυτή και διευθυντή του Κέντρου για την Ναυτιλία, το Εμπόριο και τα Χρηματοοικονομικά στην Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων Cass και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ωνάση. «Η απονομή του Βραβείου Ωνάση στον καθηγητή Fama έρχεται να επιβεβαιώσει την βούληση του διαθέτη, που ήθελε τα βραβεία Ωνάση να έχουν διεθνή χαρακτήρα», δήλωσε ο Αντώνης Παπαδημητρίου μετά την ανακοίνωση της απόφασης της επιτροπής. «Είμαι ευτυχής που το πρώτο Βραβείο Ωνάση απονέμεται σε έναν διακεκριμένο επιστήμονα, τον καθηγητή Fama, του οποίου το μοντέλο στα χρηματοπιστωτικά αποτελεί πυξίδα στην παγκόσμια χρηματιστηριακή αγορά». Την συμβολή του Eugene Fama στο πεδίο των εμπειρικών χρηματοοικονομικών υπογράμμισε ο καθηγητής Κώστας Γραμμένος, λέγοντας ότι κατόρθωσε «να αλλάξει τον τρόπο σκέψης για τις διακυμάνσεις των χρηματιστηριακών αγορών». «Ο καθηγητής Fama είναι καθ’ όλα άξιος του πρώτου Βραβείου Ωνάση», τόνισε,

Ειδήσεις του Ιδρύματος

15

Το Βραβείο Ωνάση για τα Χρηματοοικονομικά στον Eugene Fama «και οι θεωρίες του είναι γνωστές ανά τον κόσμο. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης είναι ένας μύθος της ναυτιλίας, του εμπορίου και των χρηματοοικονομικών και πιστεύουμε ότι θα ήταν πολύ ικανοποιημένος με την επιλογή μας». Τις ευχαριστίες του προς το Ίδρυμα Ωνάση και την επιτροπή, που τον εξέλεξε, εξέφρασε ο καθηγητής Fama. «Η επιτροπή απονομής του Βραβείου Ωνάση αποτελείται από έμπειρα πρόσωπα με βαθιά γνώση της έρευνας στα χρηματοοικονομικά», σημείωσε. «Αποτελεί, συνεπώς, ιδιαίτερη τιμή για μένα να είμαι ο πρώτος τιμώμενος. Κατά την γνώμη μου, τα χρηματοοικονομικά είναι ο πλέον επιτυχής τομέας της οικονομικής επιστήμης, τόσο ως προς τον πρακτικό όσο και ως προς τον επιστημονικό τους αντίκτυπο, και αξίζει να έχουν ένα ειδικό βραβείο». Προγραμματίζεται ο καθηγητής Fama να δώσει διάλεξη στην Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων Cass τον Απρίλιο του 2009. Το Βραβείο Ωνάση θα απονεμηθεί στο πλαίσιο επίσημου δείπνου στο Γκίλντχωλ, στο Σίτυ του Λονδίνου, τον Απρίλιο του 2009.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

16

Διεθνή Βραβεία Ωνάση για το Δίκαιο και τα Γράμματα

Στιγμιότυπο από την ετήσια τελετή έναρξης λειτουργίας των πέντε Ακαδημιών στην Κουπόλ του Ινστιτούτου της Γαλλίας

Tην θεσμοθέτηση δύο νέων Διεθνών Βραβείων, το πρώτο στον τομέα του Δικαίου και το δεύτερο στον τομέα των Γραμμάτων, στο Ινστιτούτο της Γαλλίας (Institut de France), αποφάσισε το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, πιστό πάντοτε στους όρους της διαθήκης του Αριστοτέλη Ωνάση. Η επίσημη ανακοίνωση της θέσπισης των δύο νέων βραβείων έγινε στις 28 Οκτωβρίου 2008 στο Ινστιτούτο της Γαλλίας στο Παρίσι, στο πλαίσιο της ετήσιας τελετής έναρξης της λειτουργίας των πέντε Ακαδημιών, ενώπιον εκπροσώπων του πνευματικού κόσμου της Γαλλίας, του Γάλλου υπουργού Παιδείας Ξαβιέ Νταρκός, κυβερνητικών παραγόντων, καθώς και των μέσων ενημέρωσης. Η καθιέρωση του Βραβείου για το Δίκαιο (Prix Onassis pour le Droit) πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Ακαδημία Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών (Académie des Sciences morales et politiques) και θα απονέμεται σε εξέχουσες προσωπικότητες των οποίων η πνευματική και επιστημονική πορεία έχει συμβάλει στην συνεργασία μεταξύ των κρατών, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την διευθέτηση κοινωνικών αντιθέσεων. Το Βραβείο για τα Γράμματα (Prix Onassis pour les Belles-lettres) θεσμοθετείται σε συνεργασία με την Γαλλική Ακαδημία και την Ακαδημία Επιγραφών και Γραμμάτων (Académie des Inscriptions et Belles-

lettres) και θα απονέμεται σε προσωπικότητες οι οποίες, επικεντρώνοντας το έργο ή την σπουδή τους στον ελληνικό πολιτισμό, προωθούν την πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας στους τομείς της Αρχαιολογίας, της Ιστορίας και της Φιλολογίας. Τα Διεθνή Βραβεία Ωνάση για το Δίκαιο και τα Γράμματα θα απονέμονται κάθε χρόνο εναλλάξ. Το ποσό που αντιστοιχεί σε κάθε βραβείο ανέρχεται σε 250.000 ευρώ. Η θέσπιση των βραβείων ανακοινώθηκε κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο Παρίσι από τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνη Παπαδημητρίου και τους εκπροσώπους του Ινστιτούτου της Γαλλίας: τον καγκελάριο του Ινστιτούτου, Γκαμπριέλ ντε Μπρεγ, το μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Ελέν Καρέρ ντ’Ανκώς, τον πρόεδρο της Ακαδημίας Επιγραφών και Γραμμάτων Ζαν-Φρανσουά Ζαρίζ και τον πρόεδρο της Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών Φρανσουά Τερρέ, παρουσία του Ζαν Λεκλάν, ισόβιου γραμματέα της Ακαδημίας Επιγραφών και Γραμμάτων, και του Μισέλ Αλμπέρ, ισόβιου γραμματέα της Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών. Η επιτροπή κρίσεως του Βραβείου για το Δίκαιο αποτελείται από τον Αντώνη Παπαδημητρίου, τον Γκαμπριέλ ντε Μπρεγ και τον σερ Βασίλειο Μαρκεζίνη, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ωνάση. Μετέχουν επίσης πέντε μέλη της Ακαδημίας Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών ―ο Ρολάν Ντραγκό, ο Ζιλμπέρ Γκιγιώμ, ο Πιέρ Μαζώ, ο Αλαίν Πλαντέ και ο Φρανσουά Τερρέ―, καθώς και δύο προσωπικότητες διεθνούς εμ-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

17

Διεθνή Βραβεία Ωνάση για το Δίκαιο και τα Γράμματα

Από αριστερά, ο Γκαμπριέλ ντε Μπρεγ, ο Ζαν-Φρανσουά Ζαρίζ και ο Αντώνης Παπαδημητρίου κατά την συνέντευξη Τύπο

βέλειας που επιλέχθηκαν από τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση και τον καγκελάριο του Ινστιτούτου ύστερα από σχετική εισήγηση της Ακαδημίας: ο καθηγητής Ματζ Αντένας (των πανεπιστημίων του Λέστερ, της Οξφόρδης και του Όσλο) και ο καθηγητής Γαιργκ Φέντκε (του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου). Η επιτροπή κρίσεως του Βραβείου για τα Γράμματα αποτελείται από τον Αντώνη Παπαδημητρίου, τον Γκαμπριέλ ντε Μπρεγ, τον σερ Βασίλειο Μαρκεζίνη, μέλη του Ινστιτούτου που επιλέχθηκαν από τον ισόβιο γραμματέα της Ακαδημίας Επιγραφών και Γραμμάτων ―τον Ζαν Λεκλάν, τον Ζακ Ζουαννά, την Ζυλιέτ ντε λα Ζενιέρ και τον Αντρέ Λαρόντ―, μέλη της Γαλλικής Ακαδημίας ―την Ελέν Καρέρ ντ’Ανκώς, τον Μισέλ Ντεόν και τον Ζαν ντ’Ορμεσόν―, καθώς και τέσσερεις προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας που επιλέχθηκαν από τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση και τον καγκελάριο του Ινστιτούτου ύστερα από σχετική εισήγηση της Γαλλικής Ακαδημίας και της Ακαδημίας Επιγραφών και Γραμμάτων ― τον Ξαβιέ Νταρκός, μέλος του Ινστιτούτου και υπουργό Παιδείας της Γαλλίας, τον Βασίλη Λαμπρινουδάκη, επίτιμο καθηγητή Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντή του διεθνούς Ιδρύματος για το Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae (L.I.M.C./Εικονογραφημένο Λεξικό Κλασικής Μυθολογίας), τον Ρίτσαρντ Μπάξτον, καθηγητή Ελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ και πρόεδρο του Ιδρύματος για το L.I.M.C., καθώς και τον Τόνιο Χέλσερ, καθηγητή του Ινστιτούτου

Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης. «Η θεσμοθέτηση του Βραβείου Ωνάση για το Δίκαιο», είπε στην ομιλία του ο Αντώνης Παπαδημητρίου, «πηγάζει από την πεποίθηση ότι το Δίκαιο, ως σύνδεσμος ανάμεσα στις κοινωνίες και τα κράτη, αποτελεί στον σύγχρονο κόσμο ένα σημαντικό εργαλείο για την διευκόλυνση του εμπορίου, των οικονομικών, των επενδύσεων, των μεταφορών, της προστασίας του περιβάλλοντος και των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αλλά και, κυρίως, για την βελτίωση των σχέσεων και της κατανόησης μεταξύ των λαών. »Η πρωτοβουλία για την καθιέρωση του δεύτερου Βραβείου Ωνάση στηρίζεται στην βεβαιότητα ότι τα ιδεώδη και οι γνώσεις που διέπουν την παγκόσμια ανθρώπινη κληρονομιά έχουν θεμελιωθεί επάνω στον Ελληνικό Πολιτισμό. Είναι εξίσου σημαντικό να επαναπροσδιορίσουμε τα σημεία αναφοράς του σύγχρονου κόσμου, ο οποίος υποτάσσεται στο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης, πράγμα που σημαίνει, κυρίως για τις νεότερες γενιές, να ξαναβρούμε τα ίχνη του κοινού μας παρελθόντος. Η πορεία αυτή μάς οδηγεί αναπόφευκτα στην λεκάνη της Μεσογείου, όπου ο Ελληνικός Πολιτισμός δεν έπαψε να ακτινοβολεί στην διάρκεια των αιώνων. Η υποστήριξη των τομέων της Αρχαιολογίας, της Ιστορίας, της Φιλολογίας και των Γραμμάτων σημαίνει και μια πορεία αντίθετη στην σύγχρονη τάση ανάδειξης των θετικών επιστημών εις βάρος των ανθρωπιστικών

Ειδήσεις του Ιδρύματος

18

Διεθνή Βραβεία Ωνάση για το Δίκαιο και τα Γράμματα

Η Ζακλίν ντε Ρομιγύ εκφωνεί την ομιλία της κατά την τελετή έναρξης λειτουργίας των πέντε Ακαδημιών

Η Εντίτ Κανά ντε Σιζύ, μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών

σπουδών. Προκειμένου να ξαναβρεθεί μια βιώσιμη ισορροπία στον κόσμο που μεταλλάσσεται, είναι επομένως απαραίτητο, εάν όχι επείγον, να στηρίξουμε το έργο όσων προσπαθούν να διασώσουν τον πλούτο της κοινής μας κληρονομιάς, μέσω της ταξινόμησης, της ανάλυσης και της ερμηνείας, καθώς και εκείνων οι οποίοι επιζητούν να εμπλουτίσουν, με δημιουργικό και πρωτοποριακό τρόπο, την παγκόσμια κληρονομιά». Τα πρώτα βραβεία προγραμματίζεται να απονεμηθούν πριν από το τέλος του έτους 2009, κατά την διάρκεια επίσημης τελετής η οποία θα πραγματοποιηθεί στο Ινστιτούτο της Γαλλίας στο Παρίσι.

Από αριστερά, ο Φρανσουά Τερρέ, ο Γκαμπριέλ ντε Μπρεγ και ο Αντώνης Παπαδημητρίου

Φωτογραφίες: Brigitte EYMANN

Ο πρέσβης της Ελλάδας στην Γαλλία, Δημήτρης Παρασκευόπουλος, ο Ζακ Ζουανά και ο Γιάννης Ιωαννίδης

Στιγμιότυπο από την συνέντευξη Τύπου στην Αίθουσα Μπονφού. Στην πρώτη σειρά, στο κέντρο, ο Γάλλος υπουργός Παιδείας, Ξαβιέ Νταρκό

Ο καγκελάριος ντε Μπρεγ, πρώτος από δεξιά, ανάμεσα στους «Αθανάτους» των πέντε Ακαδημιών

Ειδήσεις του Ιδρύματος

19

Η ΣΤΕΨΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ Ένα αριστούργημα του Γκρέκο στην Ελλάδα ΓΡΆΦΕΙ Η ΜΑΡΊΝΑ ΛΑΜΠΡΆΚΗ-ΠΛΆΚΑ, ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΤΗΣ ΤΈΧΝΗΣ, ΔΙΕΥΘΎΝΤΡΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΉΣ ΠΙΝΑΚΟΘΉΚΗΣ

ο «εσωστρεφές» και «στριμωγμένο» κτήριο αναδεικνύεται με τον εντυπωσιακό φωτισμό του σε εικαστικό γεγονός της πόλης

Το νέο απόκτημα του Ιδρύματος Ωνάση εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη Ένας σημαντικός πίνακας του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, του Ελ Γκρέκο, ένα αριστούργημα που συμπυκνώνει τα χαρακτηριστικά της πιο μεγάλης ωριμότητας του Κρητικού ζωγράφου, ήλθε να προστεθεί στα ευάριθμα έργα που φιλοξενεί η χώρα καταγωγής του. Ο πίνακας αγοράστηκε από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και προορίζεται για την Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Στο επιβλητικό αυτό μέγαρο που ανεγείρεται στην λεωφόρο Συγγρού, ο πίνακας θα εκτίθεται σε μόνιμη βάση μαζί με άλλα έργα της συλλογής. Η αξιέπαινη πρωτοβουλία ανήκει στον εμπνευσμένο και φιλότεχνο πρόεδρο του Ιδρύματος, τον κύριο Αντώνη Παπαδημητρίου. Η πρότασή του υιοθετήθηκε τόσο από τον αντιπρόεδρο, κύριο Ιωάννη Ιωαννίδη, όσο και από τα μέλη του Δ.Σ. του Ιδρύματος. Η γενναία αυτή απόφαση εναρμονίζεται με την βούληση του αείμνηστου Στέλιου Παπαδημητρίου, ο οποίος είχε εκφράσει την επιθυμία να συγκεντρώσει έργα όχι μόνον Ελλήνων που αναγνωρίστηκαν διεθνώς, αλλά και έργα ξένων καλλιτεχνών που εμπνεύστηκαν από την Ελλάδα. Την επιθυμία αυτή πρόλαβε ο ίδιος να την κάνει πράξη, αγοράζοντας λίγο πριν από τον θάνατό του, από το μουσείο του γλύπτη Αντουάν Μπουρντέλ στο Παρίσι, δυο επιβλητικά αγάλματα, τα οποία κοσμούν ως δάνειον

διαρκείας την πρόσοψη της Εθνικής Πινακοθήκης: τον Θνήσκοντα Κένταυρο και την Σαπφώ. Και το νέο απόκτημα του Ιδρύματος Ωνάση θα φιλοξενείται και θα εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη ως δάνειον διαρκείας μέχρι να βρει την οριστική του θέση στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Είναι όμως καιρός να γνωρίσουμε το έργο: πρόκειται για μια πρωτότυπη και γοητευτική σύνθεση που απεικονίζει την Στέψη της Θεοτόκου, ανήκει στην τελευταία δημιουργική και τεχνοτροπική περίοδο του Θεοτοκόπουλου (1603-1605) και βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση. Ο πίνακας, που θεωρείται ομόφωνα από τους ειδικούς αυτόγραφο έργο του Κρητικού ζωγράφου, εκτέθηκε για πρώτη φορά στην μεγάλη έκθεση «Ελ Γκρέκο, ταυτότητα και μεταμόρφωση» (1999-2000) που συνοργάνωσαν η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου με τα μουσεία Τύσσεν-Μπορνεμίτσα και Πράδο στην Μαδρίτη, καθώς και το Παλάτσο ντέλλε Εσποζιτσιόνι στην Ρώμη. Το έργο παρουσιάστηκε μόνο στην Μαδρίτη. Ο αείμνηστος επιμελητής της έκθεσης και μεγάλος ειδικός του Γκρέκο, Χοσέ Αλβάρεζ Λοπέρα, ο οποίος χάθηκε πρόωρα εφέτος, γράφει στο σχετικό λήμμα του καταλόγου: «Η ποιότητα του έργου […] είναι εξαιρετικά υψηλή. Δεν εκτέθηκε ποτέ στην Ευρώπη και θεωρείται σχεδόν ομόθυμα ότι είναι μια προμελέτη για την ανάλογη σύνθεση του μοναστηριού του Ιγέσκας (Illescas)» που κοσμεί την αψίδα του ιερού του ναού. «Το ότι πρόκειται για

Ειδήσεις του Ιδρύματος

20

Η ΣΤΕΨΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ Ένα αριστούργημα του Γκρέκο στην Ελλάδα ΓΡΆΦΕΙ Η ΜΑΡΊΝΑ ΛΑΜΠΡΆΚΗ-ΠΛΆΚΑ, ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΤΗΣ ΤΈΧΝΗΣ, ΔΙΕΥΘΎΝΤΡΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΉΣ ΠΙΝΑΚΟΘΉΚΗΣ

Η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης αναλύει το έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου

προμελέτη», προσθέτει, «και όχι για αντίγραφο της σύνθεσης, ενισχύεται από το γεγονός ότι η πινελιά είναι πιο ελεύθερη και πιο δονούμενη από ό,τι στον πίνακα του Ιγέσκας». Ο ίδιος μελετητής, που συνέταξε αργότερα τον δίτομο επιστημονικό κατάλογο του Θεοτοκόπουλου, ταυτίζει τον πίνακα με το έργο που βρέθηκε στα κατάλοιπα του Γκρέκο, έχει τις ίδιες διαστάσεις (57 x 76,3 εκ.) και περιγράφεται από τον γιo του ζωγράφου, τον Χόρχε Μανουέλ, στον κατάλογο του 1614 ως «μικρός πίνακας οβάλ με θέμα την Στέψη της Θεοτόκου». Ο Γκρέκο είχε ζωγραφίσει άλλες δύο φορές το ίδιο θέμα, για την εκκλησία Ταλαβέρα λα Βιέχα (1591-1592) και για το παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωσήφ στο Τολέδο (1597-1599). Και στις δύο περιπτώσεις, η Στέψη της Θεοτόκου που συνοδεύεται από Αποστόλους και Αγίους αποτελεί την επίστεψη του κεντρικού εικονοστασίου. Η σύνθεση, τόσο στον πίνακα του Ιδρύματος Ωνάση όσο και στο ανάλογο έργο της εκκλησίας του Ιγέσκας, περιορίζεται μόνο στα κεντρικά πρόσωπα που έχουν αποδοθεί με την γνώριμη τυπολογία του Γκρέκο. Οι εκφράσεις των ιερών προσώπων μεταφράζουν εύγλωττα τον μυσταγωγικό χαρακτήρα της σκηνής. Το οβάλ σχήμα και η οπτική γωνία από όπου βλέπουμε τις μορφές ―από κάτω προς τα πάνω― προσδιορίστηκαν από την θέση της τελικής σύνθεσης ψηλά στην αψίδα του ιερού. Η διάταξη των προσώπων μέσα στον χώρο δίνει την εντύπωση ότι τα βλέπουμε μέσα από έναν κοίλο οβάλ

καθρέφτη που συμβολίζει τον ουράνιο θόλο, τελεστήριο των ιερών δρωμένων. Έτσι, η μορφή της Παναγίας, που καταλαμβάνει το κέντρο της σύνθεσης, είναι μικρότερη σε κλίμακα από τις επιβλητικές μορφές του Χριστού αριστερά και του Αιώνιου Πατέρα δεξιά. Αυτό εξηγεί και τον υπερβολικό όγκο των ιματίων τους, που συγχέονται με τα σύννεφα. Στις πτυχές τους μπλέκονται παιχνιδιάρικα χερουβείμ και αγγελούδια. Η Παναγία, με τα χέρια ενωμένα σε ευλαβική δέηση, στρέφει το βλέμμα προς τον ουρανό, προς το χρυσό στέμμα της Βασίλισσας των Ουρανών, με το οποίο ετοιμάζονται να την στέψουν ο Χριστός και ο Θεός. Τα βλέμματα και των τριών θείων πρωταγωνιστών της σκηνής συγκεντρώνονται στο ίδιο σημείο, μαγνητίζοντας και το βλέμμα του θεατή. Μέσα σε μια έκρηξη φωτός, η περιστερά του Αγίου Πνεύματος επιστέφει την σκηνή. Η σύνθεση υπακούει στον κανόνα του «οργανωμένου σάλου» που χαρακτηρίζει τα τελευταία έργα του ζωγράφου. Μέσα στην «ταραχή» των ιματίων που κυματίζουν, των αγγέλων που μοιάζουν να εκτελούν έναν φρενήρη ουράνιο χορό, των ακτινών φωτός που σπαθίζουν τα σύννεφα, ο ζωγράφος επιβάλλει την τάξη υποτάσσοντας την σύνθεση σε μια νοητή, αλλά ζωγραφικά αισθητοποιημένη, εύδηλη γεωμετρία. Ευθείες και καμπύλες συνομιλούν προικίζοντας την εικόνα με τον ρυθμό τους, εξασφαλίζοντάς της μια ζυγισμένη ισορροπία.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

21

Η ΣΤΕΨΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ Ένα αριστούργημα του Γκρέκο στην Ελλάδα ΓΡΆΦΕΙ Η ΜΑΡΊΝΑ ΛΑΜΠΡΆΚΗ-ΠΛΆΚΑ, ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΤΗΣ ΤΈΧΝΗΣ, ΔΙΕΥΘΎΝΤΡΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΉΣ ΠΙΝΑΚΟΘΉΚΗΣ

Στιγμιότυπο από την συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα και ο Αντώνης Παπαδημητρίου

Ο Αντώνης Παπαδημητρίου και, αριστερά, η Όλγα Μεντζαφού-Πολύζου, διευθύντρια συλλογών και μουσειολογικού προγραμματισμού της Εθνικής Πινακοθήκης

Η σύνθεση οργανώνεται γύρω από έναν κεντρικό άξονα που ορίζεται από το Άγιο Πνεύμα, το στέμμα, το κεφάλι και τα ενωμένα χέρια της Παναγίας. Τα ιμάτια του Χριστού και του Ουράνιου Πατέρα σχηματίζουν δυο πλάγιες γραμμές που συναντούν τον κεντρικό άξονα πάνω στο γόνατο της Θεοτόκου, δημιουργώντας το ανεστραμμένο τρίγωνο που χαρίζει εκρηκτικό δυναμισμό στα τελευταία έργα του ζωγράφου. Οι καμπύλες που ξεκινούν από το ίδιο το οβάλ σχήμα του έργου τονίζονται από τα ιμάτια και τα νέφη στο κάτω μέρος της σύνθεσης και κορυφώνονται με τον ήπιο κυματισμό των βραχιόνων του Χριστού και του Θεού, που φέρουν το στέμμα. Και οι δυο τους κρατούν με το αριστερό χέρι ένα σκήπτρο που ταυτίζεται με μιαν άυλη ακτίνα φωτός.

Τα λευκά φώτα-αστραπές που ακροκαθίζουν πάνω στις πτυχές και στις ακμές ―τυπικό γνώρισμα της ώριμης τεχνοτροπίας του Γκρέκο― εντείνουν τον μυσταγωγικό χαρακτήρα αυτής της θεοφάνειας, υπενθυμίζοντας την βυζαντινή καταγωγή του ζωγράφου.

Ο πίνακας αποτελεί μια μαγευτική συμφωνία χρώματος και φωτός όπου κυριαρχούν τα μπλε του ιματίου της Παναγίας, ζωγραφισμένου ίσως με τον πολύτιμο λαζουρίτη (lapis lasuli), και δυο αποχρώσεις γαλάζιου-τυρκουάζ και γαλαζοπράσινου για τα ιμάτια των θεϊκών μορφών. Το λευκό ιμάτιο της επιβλητικής μορφής του Αιώνιου Πατέρα είναι ζωγραφισμένο με ιριδίζοντα λευκά που απορροφούν όλα τα χρώματα του περιβάλλοντος. Με κόκκινο καρμίνι έχουν ζωγραφιστεί οι χιτώνες της Παναγίας και του Χριστού. Το γαλάζιο βάθος συνομιλεί ζωηρά με το χρυσοκίτρινο φως που ακτινοβολεί γύρω από το Άγιο Πνεύμα, καθώς και με το χρυσό του στέμματος.

Η Ε. Χάρρις, στην μελέτη της του 1938 για τους πίνακες του Γκρέκο στο Ιγέσκας, παρατήρησε ότι όλος ο κύκλος της εικονογραφίας συνδέεται με τις αρετές και τον θρίαμβο της Βασίλισσας των Ουρανών. Αυτό υποδηλώνεται, σύμφωνα με την ιστορικό, από το Abecedario Virginal του Αντόνιο Ναβάρο, που δημοσιεύτηκε το 1604, ακριβώς την περίοδο που ο Γκρέκο εκτελούσε τον κύκλο του Ιγέσκας, και ήταν αφιερωμένο στην Παναγία του Ελέους του ομώνυμου μοναστηριού. Η Στέψη της Θεοτόκου, το αριστούργημα του Γκρέκο, ανήκει πλέον στον ελληνικό λαό, που μπορεί από σήμερα να το επισκεφτεί και να το θαυμάσει στην Εθνική Πινακοθήκη. Μακάρι η εμπνευσμένη πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση να βρει και άλλους μιμητές.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

22

Παγκόσμιο Φόρουμ για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Ο Πήτερ Σάδερλαντ, ειδικός εντεταλμένος του γενικού γραμματέα του Ο.Η.Ε., στο βήμα της ολομέλειας του Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών στην Μανίλα

Το Ίδρυμα Ωνάση ανέλαβε την διοργάνωση του 3ου Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών (Civil Society Days/ C.S.D.) το οποίο θα πραγματοποιηθεί παράλληλα με το Παγκόσμιο Φόρουμ για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη (Global Forum on Migration and Development/ G.F.M.D.) στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2009. Οι δύο διοργανώσεις πραγματοποιούνται διαδοχικά: η πρώτη σε επίπεδο εκπροσώπων της Κοινωνίας των Πολιτών, η δεύτερη σε επίπεδο εκπροσώπων των κρατών-μελών του Ο.Η.Ε. Το Παγκόσμιο Φόρουμ διεξάγεται κάθε χρόνο, εκ περιτροπής σε μιαν ανεπτυγμένη και μιαν αναπτυσσόμενη χώρα. Πραγματοποιήθηκε πρώτη φορά το έτος 2007 στις Βρυξέλλες, όπου την διοργάνωση του C.S.D. ανέλαβε το Ίδρυμα Βασιλεύς Μπωντουέν. Φέτος, το Παγκόσμιο Φόρουμ πραγματοποιήθηκε στις Φιλιππίνες, και διοργανωτής τού C.S.D. ήταν το Ίδρυμα Αγιάλα. Το 2010, θα διεξαχθεί στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής. Την «σκυτάλη» της διοργάνωσης του C.S.D. παρέλαβε από το Ίδρυμα Αγιάλα η γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ωνάση, Μαριάννα Μόσχου, κατά την διάρκεια ειδικής τελετής στην Μανίλα στις 28 Οκτωβρίου 2008. Το Παγκόσμιο Φόρουμ για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη είναι μια διεθνής συνάντηση εθελοντικής, μη δεσμευτικής και άτυπης διακρατικής διαβούλευσης και διαλόγου. Δημιουργήθηκε έπειτα από σχετική πρόταση του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Σκοπός

του είναι η παρουσίαση ιδεών και απόψεων, η ενίσχυση της συνεργασίας, η ανταλλαγή εμπειριών, καθώς και η ανάδειξη όλων των δυνατοτήτων και των προκλήσεων του φαινομένου της διεθνούς μετανάστευσης, ιδίως δε σε ό,τι αφορά την σύνδεσή της με την ανάπτυξη. Την διοργάνωσή του στην Αθήνα έχει αναλάβει το Υπουργείο Εσωτερικών. Το μη κυβερνητικό διήμερο Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών (C.S.D.) στην Αθήνα, την διοργάνωση του οποίου ανέλαβε το Ίδρυμα Ωνάση, αναμένεται να συγκεντρώσει περίπου διακόσιους συνέδρους, εκπροσώπους μη κυβερνητικών οργανώσεων και άλλων φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών από όλον τον κόσμο. Βασικός στόχος είναι η ανταλλαγή απόψεων για την ενσωμάτωση των στρατηγικών περί μετανάστευσης στην αναπτυξιακή πολιτική των κρατών κατά τρόπο ωφέλιμο για όλους, κυρίως δε για τις χώρες προέλευσης των μεταναστών, οι επισημάνσεις και οι εισηγήσεις των εκπροσώπων των οποίων θα υποβληθούν ως προτάσεις προς διερεύνηση στους εκπροσώπους των κυβερνήσεων, οι οποίοι θα συνεδριάσουν κατά το αμέσως επόμενο διήμερο. Όπως ανέφερε η Μαριάννα Μόσχου στην ομιλία της κατά την τελετή παράδοσης της προεδρίας του Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών, «το Ίδρυμα Ωνάση αποδέχτηκε την τιμή και την πρόκληση της επόμενης διοργάνωσης με μεγάλη χαρά. Το 1922, ένα δεκαεξάχρονο παιδί έφτανε πρόσφυγας στην Ελλάδα από την κατεστραμμένη Σμύρνη της Μικράς Ασίας. Λίγους μήνες αργότερα, με-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

23

Παγκόσμιο Φόρουμ για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Η Μαριάννα Μόσχου, γραμματέας του Δ.Σ. του Ιδρύματος Ωνάση, κατά την ομιλία της για την ανάληψη της διοργάνωσης του Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών

Η Μαριάννα Μόσχου μαζί με τους εκπροσώπους του φιλιππινέζικου Ιδρύματος Αγιάλα και του βελγικού Ιδρύματος Βασιλεύς Μπωντουέν

τανάστευσε στην Αργεντινή. Το παιδί αυτό προοριζόταν να γίνει ένας από τους ισχυρότερους μεγιστάνες της ναυτιλίας, μια εμβληματική μορφή, όχι μόνο στους οικονομικούς κύκλους, αλλά και στα μάτια των απλών ανθρώπων. Στην διαθήκη του, ο Αριστοτέλης Ωνάσης όρισε την δημιουργία ενός ανεξάρτητου ιδρύματος και του κληροδότησε την μισή του περιουσία. Το ίδρυμα αυτό, που δημιουργήθηκε το 1975, πήρε το όνομα του πρόωρα χαμένου γιου του, Αλέξανδρου. »Η διοργάνωση του Φόρουμ της Κοινωνίας των Πολιτών θα αποτελέσει την πρώτη φορά που το Ίδρυμα Ωνάση θα ασχοληθεί άμεσα με τα κρίσιμα θέματα της μετανάστευσης και της ανάπτυξης. Η βιογραφία, ωστόσο, του μετανάστη ιδρυτή του αποτελεί σημαντική βάση για την δουλειά του στον τομέα αυτόν. Επιπλέον, οι κύριοι τομείς δραστηριότητας του Ιδρύματος ―πολιτισμός, παιδεία, υγεία, περιβάλλον και κοινωνικό έργο― είναι όλοι άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένοι με την μετανάστευση. Η μετανάστευση και οι δυνατότητες συμβολής της στην ανάπτυξη αποτελούν ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο κόσμος. Το Ίδρυμα Ωνάση θα εργαστεί για να πετύχει την καλύτερη έως σήμερα διοργάνωση, σεβόμενο απόλυτα την βαρύτητα και την πολυπλοκότητα των θεμάτων αυτών». Κλείνοντας την ομιλία της, η Μαριάννα Μόσχου ευχαρίστησε την ελληνική κυβέρνηση, η οποία εμπιστεύθηκε το σοβαρό και υπεύθυνο αυτό έργο στα χέρια του Ιδρύματος Ωνάση.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

24

Έκθεση της Συλλογής Βελιμέζη στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας

Τμήμα της έκθεσης της Συλλογής Βελιμέζη στο Κέντρο Τεχνών της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας

Το Πάθος του Χριστού -- Πιετά με αγγέλους, 33,5 x 26,5 x 2,5 εκ., με το πλαίσιο 68,7 x 45 εκ., Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco), Κρήτη, 1566 (Λεπτομέρεια)

ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕ ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ ΩΝΑΣΗ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΒΕΛΙΜΕΖΗ-ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ, ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΔΩΡΙΣΑΝ ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΤΟ ΙΔΡΥΜΑ Ο ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΧΡΗΣΤΟΣ Φ. ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ

ραγωγή ιερών εικόνων), ένα σπάνιο βημόθυρο και πολλά άλλα εκκλησιαστικά αντικείμενα. Την έκθεση συνόδευσε κατάλογος στην αραβική γλώσσα, ο οποίος περιλαμβάνει επιστημονικά κείμενα για την τέχνη της εικονογραφίας.

Η έκθεση, με τίτλο «Approaching Heaven, with Icons from the Velimezis Collection», πραγματοποιήθηκε με την συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη και της Συλλογής Ανθιβόλων Μακρή-Μαργαρίτη. Τα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν στις 27 Νοεμβρίου 2008, με την ευκαιρία της έναρξης λειτουργίας του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών, το οποίο χρηματοδοτούν από κοινού το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και το Βαρδινογιάννειο Ίδρυμα. Η έκθεση διήρκεσε έως τις 20 Δεκεμβρίου 2008. Αφιερωμένη στην μνήμη των Αλεξανδρινών Ελλήνων Αντώνη Μπενάκη (1873-1954) και Αιμίλιου Βελιμέζη (1902-1946), η έκθεση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια, της πρώτης κυρίας της Αιγύπτου Σούζαν Μουμπάρακ, καθώς και του πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεόδωρου Β΄. Μέσα από τα πολύτιμα έργα της συλλογής, οι επισκέπτες της έκθεσης στην Αλεξάνδρεια μυήθηκαν στην μεταβυζαντινή θρησκευτική εκκλησιαστική τέχνη. Κατά θεματική και χρονολογική σειρά, παρουσιάστηκαν εικόνες, ανθίβολα (υποδείγματα ή προσχέδια για την αποτύπωση ή αναπα-

Ο Αιμίλιος Βελιμέζης άρχισε την συγκρότηση της συλλογής μεταβυζαντινών εικόνων στα χρόνια της συνεργασίας και της προσωπικής φιλίας του με τον Αντώνη Μπενάκη, τόσο στην Αλεξάνδρεια όσο και στην Αθήνα, από το 1934 έως το 1946. Από τα έργα της Συλλογής Βελιμέζη, τα οποία προέρχονται από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και χρονολογούνται από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, ορισμένα αποτελούν επώνυμες δημιουργίες φημισμένων καλλιτεχνών. Ο Αιμίλιος Βελιμέζης δήλωσε την κατοχή τους στην Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και ανέθεσε την φωτογράφισή τους στον Εμίλ Σεράφ (1905-1990), ενώ εργασίες συντήρησης ανέλαβε ο Δημήτριος Πελεκάσης (1881-1973). Η κατασκευή των πλαισίων έγινε από τους φημισμένους ξυλογλύπτες Πρίαμο Νικολαΐδη (18821942) και Νίκο Νικολαΐδη (1904-1986). Ο Αιμίλιος Βελιμέζης δώρισε επίσης εικόνες στο Μουσείο Μπενάκη, στους ιερούς ναούς του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου και του Αγίου Αιμιλιανού στον Λόφο Σκουζέ, καθώς και σε κοινωφελή ιδρύματα. Το 1943, ανέθεσε στον βυζαντινολόγο Μανόλη Χατζηδάκη ―τον τότε διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη― την μελέτη της Συλλογής. Ωστόσο, με τον αιφνίδιο θάνατο του Βελιμέζη, εν έτει 1946, το έργο αυτό διακόπηκε: αρκετές από τις εικόνες δεν φωτογραφήθηκαν, άλλες παρέμειναν χωρίς πλαίσια και, γενι-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

25

Έκθεση της Συλλογής Βελιμέζη στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας

Oι είκοσι τέσσερεις Oίκοι του Ακάθιστου Ύμνου, 41 x 62,5 x 1,5 εκ., αρχές 16ου αι.

Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος 96,5 x 69 εκ., 19ος αι.

κότερα, η επιστημονική τους επεξεργασία έμεινε ημιτελής. Τιμώντας την μνήμη του, η μητέρα του Αιμίλιου Βελιμέζη και οι οικογένειες των αδελφών του δώρισαν στο Μουσείο Μπενάκη μερικές ακόμη εικόνες, τις οποίες επέλεξαν ο Αντώνης Μπενάκης και ο Μανόλης Χατζηδάκης. Συνολικά, δεκαέξι εικόνες από την Συλλογή έχουν δωριστεί στο Μουσείο.

κονογραφούνται οι Είκοσι τέσσερεις Οίκοι του Ακάθιστου Ύμνου προς την Παναγία είναι από τα λαμπρότερα δείγματα των εργαστηρίων αυτών.

Το 1991, το Μουσείο Μπενάκη έθεσε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα ανασυγκρότησης, συντήρησης και μελέτης της Συλλογής. Ξεκίνησε, έτσι, η νέα επιστημονική επεξεργασία της συλλογής, από την βυζαντινολόγο Νανώ Χατζηδάκη, στο πλαίσιο της οποίας, μάλιστα, αποκαλύφθηκε και μια πρώιμη δημιουργία του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Από το 1997 αρχίζει το «Ταξίδι των Εικόνων», δηλαδή η περιοδεύουσα έκθεση με εικόνες της Συλλογής σε μεγάλα μουσεία και ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Όπως αναφέρει η καθηγήτρια Νανώ Χατζηδάκη στον κατάλογο της έκθεσης, «Οι εικόνες της Συλλογής αποτελούν ένα σημαντικό σύνολο, όπου αντιπροσωπεύονται οι τάσεις της τέχνης στην ελληνική επικράτεια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους (1453). Οι παλαιότερες εικόνες ανήκουν σε εκλεκτά εργαστήρια ζωγράφων της βενετοκρατούμενης Κρήτης (15ος-16ος αι.), όπου η ζωγραφική των εικόνων γνώρισε μεγάλη άνθηση ως μορφή τέχνης. Η Παναγία Οδηγήτρια, η Παναγία Γλυκοφιλούσα του κύκλου του Ανδρέα Ρίτζου, η Κυριακή της Ορθοδοξίας, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και η εικόνα όπου ει-

Παναγία Οδηγήτρια 58,5 x 38,5 εκ., 19ος αι.

»Το σημαντικότερο έργο αυτής της περιόδου, αλλά και το σπουδαιότερο της Συλλογής, είναι η εικόνα με την μορφή μικρού αλταρίου το οποίο απεικονίζει την παράσταση Το Πάθος του Χριστού – Πιετά με αγγέλους, έργο δυτικού χαρακτήρα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που πραγματοποίησε ο καλλιτέχνης με την τεχνική των κρητικών εικόνων πριν από την αναχώρησή του από την Κρήτη». Τις ευχαριστίες του προς τον Αιμίλιο και τον Χρήστο Φ. Μαργαρίτη για την δωρεά τους, τον διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη Άγγελο Δεληβορριά, τον Χρήστο Φ. Μαργαρίτη για την οργάνωση της έκθεσης, καθώς και τον διευθυντή της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας δρ Ισμαήλ Σεραγκελντίν, εκφράζει ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου στον κατάλογο της έκθεσης. «Στο Ίδρυμα Ωνάση», αναφέρει, «αισθανόμαστε όλοι μεγάλη ευχαρίστηση που η παρούσα έκθεση συνδυάζεται με την έναρξη λειτουργίας του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. […] Αισθανόμαστε όμως και τιμή γιατί, έπειτα από δεκαοκτώ διεθνείς εκθέσεις στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, η έκθεση στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας συνιστά την πρώτη δημόσια εμφάνιση της Συλλογής Βελιμέζη-Μαργαρίτη μετά την μεταβίβασή της από τον κύριο Αιμίλιο Μαργαρίτη στο Ίδρυμά μας, ως δωρεά Μαργαρίτη. Η Συλλογή πρόκειται να στεγα-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

26

Έκθεση της Συλλογής Βελιμέζη στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας

Η Προσκύνηση των Μάγων, 39 x 32 x 1,5 εκ., τέχνη Άγγε- Η Παναγία Γλυκοφιλούσα, 42,8 x 34,4 x 1,8 εκ., τέχνη Αν- ­­Άγιος Ιάκωβος από το Επιστύλιο τέμπλου σε τρία κομμάλου Πιτζαμάνου, αρχές 16ου αι. δρέα Ρίτζου, β΄ μισό 15ου αι. τια, 30 x 27,5 x 3,8 εκ., 1627-28

σθεί στην, υπό ανέγερση στην Αθήνα, Ωνάσειο Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Έτσι εγκατεστημένη δεν θα πάψει να ταξιδεύει, σε τακτά χρονικά διαστήματα, ανά την Υφήλιο».

μαρτυριών του παρελθόντος καθρεφτίζει την αγωνία της ελληνικής κοινωνίας για τον αυτοπροσδιορισμό της».

Credits φωτογραφιών: all4mat.gr

«Τα έργα που σήμερα προσφέρονται στο ―κατά παράδοση― πολύ καλλιεργημένο αλεξανδρινό κοινό χαρακτηρίζονται από μια ιδιαιτερότητα», προσθέτει ο Αντώνης Παπαδημητρίου. «Δεν φιλοτεχνήθηκαν, τουλάχιστον τότε, για την αισθητική απόλαυση του δημιουργού και του θεατή τους. Είναι, κυρίως ειπείν, λατρευτικά αντικείμενα που προκαλούν τον σεβασμό μας· και την συγκίνησή μας. Ως τέτοια, όμως, είναι και φορείς ενός επιπλέον μηνύματος, που απορρέει, αφενός, από τον σκοπό στον οποίο τάχθηκαν και, αφετέρου, από την ίδια την τέχνη που συσσωματώνουν· και, εκ τρίτου, είναι τεκμήρια στοχασμού από την υποκείμενη φιλοσοφία του εσωτερικού τους μηνύματος». «Η συλλογή, ως ανασυγκροτημένο σύνολο», σχολιάζει, τέλος, ο Άγγελος Δεληβορριάς, «εκφράζει τις αναζητήσεις μιας κρίσιμης εποχής, η οποία ανιχνεύει τα συστατικά στοιχεία του ελληνικού συνειδησιακού κόσμου και διερευνά τα προβλήματα της ελληνικής ταυτότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι τα συλλεκτικά ενδιαφέροντα του Βελιμέζη άρχισαν να διαμορφώνονται μέσα στους κόλπους της ελληνικής παροικίας στην Αλεξάνδρεια, με την επίδραση των ιδεολογικών προσανατολισμών μιας από τις πλέον ταραγμένες περιόδους στην νεοελληνική ιστορία. […] Η «αναστήλωση» της συλλογής μάς μεταφέρει έτσι στο κλίμα μιας εποχής, κατά την οποία η ευλαβική περισυλλογή των εικαστικών

(δεν εμφανίζεται η φωτογραφία στο αρχείο)

Την κορδέλα των εγκαινίων της έκθεσης κόβουν ο Αντώνης Παπαδημητρίου, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, ο πατριάρχης Θεόδωρος Β΄ και ο Θεόδωρος Κασσίμης

Σταυρός λιτανείας, 40 x 35 εκ., 19ος αι.

Ριπίδιο (Εξαπτέρυγο) με παράσταση του Αγ. Γεωργίου στην μία πλευρά και του Χριστού Μέγα Αρχιερέα στην άλλη, διάμετρος: 38 εκ., 19ος αι.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

27

Εγκαίνια του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών Αλεξάνδρειας

(δεν εμφανίζεται η φωτογραφία στο αρχείο)

Στιγμιότυπο από την συνέντευξη Τύπου

Μετά την ίδρυσή της από τον Μέγα Αλέξανδρο, το 331 π.Χ., και επί διάστημα εξακοσίων ετών, η Αλεξάνδρεια υπήρξε η πολιτιστική πρωτεύουσα του κόσμου, ιδιαίτερα δε κατά την εποχή των Πτολεμαίων. Η Ελληνιστική Περίοδος, συγκεκριμένα στην Αλεξάνδρεια αλλά και σε όλη την Μεσόγειο, γνώρισε πληθώρα επιτευγμάτων και συμβολών σε όλους τους τομείς του επιστητού, που ενίσχυσαν την ανθρώπινη γνώση και την πρόοδο του πολιτισμού. Παρά την σπουδαιότητα του εν λόγω αντικειμένου, όμως, ελάχιστοι πανεπιστημιακοί τίτλοι σπουδών απονέμονται σήμερα στον κλάδο των Ελληνιστικών Σπουδών. Το Κέντρο Ελληνιστικών Σπουδών Αλεξάνδρειας δημιουργήθηκε ύστερα από πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση, του Βαρδινογιάννειου Ιδρύματος και της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, προκειμένου να καλύψει το εν λόγω κενό, εστιάζοντας συγκεκριμένα στην πλούσια Ελληνιστική Περίοδο και στην τεράστια συνεισφορά της στην ανθρώπινη γνώση. Η λειτουργία του εγκαινιάστηκε κατά την διάρκεια ειδικής τελετής στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, στην οποία και θα στεγάζεται το Κέντρο. Την ίδρυση του Κέντρου χαιρέτισαν στις ομιλίες τους ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου, η πρόεδρος του Βαρδινογιάννειου Ιδρύματος Μαριάννα Βαρδινογιάννη, ο υφυπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Κασσίμης, ο πρόεδρος της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, δρ Ισμαήλ Σεραγκελντίν, και ο αντιπρόεδρος του Πανεπιστημίου της Αλεξάνδρειας, δρ Οκάσα Αμπντέλ Αάλ.

Το Κέντρο θα αρχίσει να λειτουργεί τον Ιανουάριο του 2009 και αναμένεται να προσελκύσει μελετητές από όλον τον κόσμο, οι οποίοι ενδιαφέρονται να αποκτήσουν δίπλωμα, μεταπτυχιακό ή και διδακτορικό τίτλο Ελληνιστικών Σπουδών. Ειδικότερα, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2009-2010, έχει προγραμματιστεί να διδαχθούν, οδηγώντας στην απόκτηση του προπαρασκευαστικού διπλώματος (Non-Specialist Diploma), τα εξής μαθήματα: «Ελληνικά», «Λατινικά», «Ελληνορωμαϊκή Ιστορία», «Ελληνορωμαϊκή Λογοτεχνία», «Ελληνορωμαϊκή Τέχνη», «Εισαγωγή στον Ελληνορωμαϊκό Πολιτισμό». Επίσης, για τον μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (Master’s Degree), θα προσφερθούν τα μαθήματα: «Ιστορία», «Λογοτεχνία», «Επιστήμη και Φιλοσοφία», «Τέχνη, Αρχαιολογία και Αρχιτεκτονική». Η δρ Σαχάρ Χαμούντα του Πανεπιστημίου Αλεξάνδρειας ορίστηκε διευθύντρια του Κέντρου, το οποίο θα διοικείται από Διοικητικό Συμβούλιο και Ακαδημαϊκό Συμβούλιο. Το επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο, με επικεφαλής τον δρα Ισμαήλ Σεραγκελντίν, είναι αρμόδιο για την διοικητική και οικονομική διαχείριση του κέντρου, την μελέτη και την έγκριση του ετήσιου και του μακροπρόθεσμου προγράμματος, την μελέτη και την έγκριση του ετήσιου προϋπολογισμού, την επίβλεψη των εργασιών, τον διορισμό προσωπικού, καθώς και τον διορισμό εξωτερικών οικονομικών ελεγκτών και την παραλαβή των εκθέσεών τους. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ο δρ Μοχάμεντ Αουάντ, διευθυντής του Αλεξανδρινού και Μεσογειακού Κέντρου Ερευνών της

Ειδήσεις του Ιδρύματος

28

Εγκαίνια του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών Αλεξάνδρειας

Εσωτερική άποψη του κτηρίου της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας

Από αριστερά, ο δρ Ισμαήλ Σεραγκελντίν, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, ο Αντώνης Παπαδημητρίου και ο δρ Οκάσα Αμπντέλ Αάλ

Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, ο δρ Ασράφ Φαράγκ, κοσμήτωρ της Σχολής Τεχνών του Πανεπιστημίου Αλεξάνδρειας, ο δρ Ζαν-Υβ Αμπερέρ, διευθυντής του Κέντρου Αλεξανδρινών Σπουδών, ο Στέφανος Ταμβάκης, εκπρόσωπος του Ιδρύματος Ωνάση και πρόεδρος του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού, ο Ανδρέας Ζαΐμης, εκπρόσωπος του Ιδρύματος Βαρδινογιάννη και πρώην υπουργός, και ο δρ Δημήτριος Παντερμαλής, πρόεδρος του Οργανισμού για την Ανέγερση του Νέου Μουσείου Ακρόπολης και επίτιμος Καθηγητής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Περισσότερες πληροφορίες στον ηλεκτρονικό κόμβο: http://www.bibalex.org/hellenisticstudies/Admission/ default.aspx

Για την αρτιότερη εκτέλεση των καθηκόντων του, το Διοικητικό Συμβούλιο έχει διορίσει Ακαδημαϊκό Συμβούλιο με τριετή θητεία και με αρμοδιότητες τον σχεδιασμό του προγράμματος, την επιλογή προσωπικού, τα κριτήρια εγγραφής φοιτητών. Τα μέλη του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου είναι ο δρ Ισμαήλ Σεραγκελντίν ως πρόεδρος, ο δρ Ασράφ Φαράγκ του Πανεπιστημίου Αλεξάνδρειας, ο δρ Χαμντί Ιμπραήμ του Πανεπιστημίου Καΐρου, ο δρ Αχμέντ Ετμάν του Πανεπιστημίου Καΐρου, ο δρ Μοχάμεντ Αμπντέλ Γκανί του Πανεπιστημίου Αλεξάνδρειας, ο δρ Δημήτριος Παντερμαλής του Α.Π.Θ. και ο δρ Αμφιλόχιος Παπαθωμάς του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Credits φωτογραφιών: all4mat.gr

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

29

Η Γυναίκα στις λατρείες και τις γιορτές της Κλασικής Αθήνας

Αριστερά: Θραύσμα από αττικό γαμικό λέβητα, περ. 430–420 π.Χ. Αττικό Εργαστήριο. Αποδίδεται στον Ζωγράφο των Αθηνών. Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου Κέντρο: Ερυθρόμορφη αρυβαλλοειδής λήκυθος, 425–400 π.Χ. Αττικό Εργαστήριο. Αποδίδεται στον ζωγράφο Αίσωνα. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Ε.Α.Μ.) Δεξιά: Επιτύμβια στήλη της Πολυξένης, περ. 400 π.Χ. Βοιωτικό Εργαστήριο. Βερολίνο, Antikensammlung–Staatliche Museen

Οι εκθεσιακοί χώροι του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου της Νέας Υόρκης μεταμορφώθηκαν σε αρχαία ελληνικά ιερά για να φιλοξενήσουν αριστουργήματα συγκεντρωμένα από διεθνείς συλλογές, τα οποία παρουσιάζουν την θέση της γυναίκας στις λατρευτικές τελετές και τις γιορτές της Αθήνας κατά την Κλασική Εποχή. Η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2008 και θα διαρκέσει έως τις 9 Μαΐου 2009, σφραγίζοντας τα πρώτα δέκα χρόνια λειτουργίας του θυγατρικού Ιδρύματος στην Αμερική, καθώς και του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου. Συγκεντρώνει εκατόν πενήντα πέντε σπάνια αρχαιολογικά αντικείμενα, θέτοντας ως στόχο την επανεξέταση αντιλήψεων που σχετίζονται με τον αποκλεισμό της γυναίκας από τον δημόσιο βίο στην αρχαία Αθήνα. Η έκθεση «Η Γυναίκα στις λατρείες και τις γιορτές της Κλασικής Αθήνας» διοργανώνεται σε συνεργασία με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ελλάδας, υπό την επιμέλεια του διευθυντή του, δρος Νίκου Καλτσά, καθώς και του δρος Άλαν Σαπίρο, καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζωνς Χόπκινς. Μεταξύ των θησαυρών που έχουν μεταφερθεί στην Νέα Υόρκη για την έκθεση είναι τα μαρμάρινα αγάλματα της Αρτέμιδος και της Αθηνάς από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο· μία λευκή λήκυθος με την μορφή της Αρτέμιδος, δημιουργία του Ζωγράφου του Πανός, προερχόμενη από το Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης· ένας ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Φερράρας, ο οποίος αποδίδεται στον

Ζωγράφο της Ιφιγένειας, της θρυλικής αυτής ηρωίδας και υποδειγματικής ιέρειας. Τα συγκεκριμένα εκθέματα, από κοινού με τα υπόλοιπα έργα τέχνης που παρουσιάζονται, τεκμηριώνουν τις εκφάνσεις της θρησκευτικής πρακτικής στην Κλασική Αθήνα και αφηγούνται την σύνθετη ιστορία του ρόλου της γυναίκας στην κοινωνία αυτήν. «Εάν η αρχαιοελληνική θρησκεία στο σύνολό της αφορούσε την δημιουργία και την διατήρηση μιας αρμονικής σχέσης μεταξύ θνητών και θεών», επισημαίνουν χαρακτηριστικά οι επιμελητές, «τότε ο ρόλος των Αθηναίων γυναικών αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της διαδικασίας. Η εξίσου ουσιαστική συμβολή των γυναικών στην εξασφάλιση και την διατήρηση της εύνοιας των θεών ήταν το στοιχείο που κατέστησε την Αθήνα μεγάλη». Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις κυρίως ενότητες. Η πρώτη ενότητα, με τίτλο «Θεές και Ηρωίδες», παρουσιάζει τις κυριότερες θηλυκές θεότητες της Αθήνας και της Αττικής, στις λατρείες και τις γιορτές των οποίων οι γυναίκες συμμετείχαν πιο ενεργά: την Αθηνά, την Αρτέμιδα, την Αφροδίτη, την Δήμητρα και την Περσεφόνη. Η συγκεκριμένη ενότητα ερευνά επίσης τον ρόλο των ηρωίδων, της ιδιαίτερης αυτής ομάδας γυναικών που πιστευόταν πως είχαν ζήσει στο απώτερο παρελθόν και που, όπως η Ιφιγένεια, είχαν γίνει πρόσωπα λατρείας μετά θάνατον. Η δεύτερη ενότητα, με τίτλο «Γυναίκες και Τελετουργία», εξετάζει τις διάφορες τελετουργικές πράξεις, όπως ήταν

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

30

Η Γυναίκα στις λατρείες και τις γιορτές της Κλασικής Αθήνας

Αττικός ερυθρόμορφος γαμικός λέβητας με πώμα, 410 π.Χ. Αποδίδεται στον Ζωγράφο του Λούβρου. Από την Ερέτρια. Αθήνα, Ε.Α.Μ.

οι σπονδές, οι θυσίες, οι πομπές, οι γιορτές και οι τελετουργικοί χοροί. Στην ενότητα αυτήν αναδεικνύεται και ο κρίσιμος ρόλος της ιέρειας, ειδικότερα δε υπό την ιδιότητά της ως «κλειδούχου», δηλαδή ως φέρουσας το κλειδί των ναών. Στην τελευταία ενότητα, «Γυναίκες και ο Κύκλος της Ζωής», η έκθεση εξετάζει θρησκευτικές τελετές που συνδέονταν με βασικά στάδια του κύκλου της ζωής, όπως την γέννηση, τον γάμο και τον θάνατο. Δεδομένου ότι πιστευόταν πως το σπουδαιότερο μεταβατικό σημείο στην ζωή ενός κοριτσιού ήταν ο γάμος, η τέλεσή του είχε εξαιρετικά μεγάλη σημασία και απεικονιζόταν σε διαφόρων τύπων αγγεία που σχετίζονταν με την γαμήλια ιεροτελεστία και τα γαμήλια συμπόσια. Ο θάνατος ήταν ένα ακόμη βαρυσήμαντο γεγονός σχετικά με το οποίο οι Αθηναίες αναλάμβαναν ουσιαστικές ευθύνες, όπως ήταν η προετοιμασία του νεκρού για τον ενταφιασμό και η φροντίδα των οικογενειακών τάφων. Εξιστορώντας την ζωή των Αθηναίων γυναικών και τεκμηριώνοντάς την με μοναδικό τρόπο μέσα από έργα τέχνης και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, η έκθεση αποκαθιστά την αλήθεια για τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της ύπαρξης και της δραστηριότητας αυτών των γυναικών. Παρ’ όλο που η παρουσία τους στα πολιτικά δρώμενα ήταν πράγματι εξαιρετικά περιορισμένη, αποδεικνύεται ότι η θρησκευτική λατρεία και οι τελετουργίες της επέτρεπαν στις γυναίκες να προσδιορίζουν την ταυτότητά

Αγαλμάτιο Αφροδίτης, 1ος αι. μ.Χ. Από το Ιερό του Απόλλωνος Μαλεάτη στην Επίδαυρο. Αθήνα, Ε.Α.Μ.

τους όχι απλώς ως γυναίκες, αλλά και ως Αθηναίες και Ελληνίδες. Η συμμετοχή τους, είτε μαζί με τους άνδρες είτε ξεχωριστά από αυτούς, στις λατρείες, στις γιορτές, καθώς και στις συνήθεις ιεροπραξίες για τον κύκλο της ζωής, ήταν και εκλαμβανόταν γενικώς ως απαραίτητη για την επιτυχή λειτουργία της πόλεως. Η έκθεση θα ολοκληρωθεί με την διοργάνωση επιστημονικού συνεδρίου και ακολούθως θα μεταφερθεί στην Αθήνα, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ώστε να μπορέσει να την επισκεφτεί και το ελληνικό κοινό.

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

31

Μουσική βραδιά. Το νέο εμπνέεται από το κλασικό

O Αλέξανδρος Σακαρέλλος (βιολί) και η Κρυσταλλία Γαϊτάνου (βιόλα)

Ένα μουσικό θέμα του Μότσαρτ ενέπνευσε τον ελληνικής καταγωγής Αμερικανό μουσικό Γιώργο Τσοντάκη να συνθέσει, το 1991, το μνημειώδες έργο του για πιάνο Ghost Variations. Η σύνθεση αυτή ήταν υποψήφια για το Βραβείο Γκράμμυ Καλύτερης Σύγχρονης Κλασικής Σύνθεσης, ενώ και η σχετική ηχογράφηση περιελήφθη στον κατάλογο των Δέκα Καλύτερων Ηχογραφήσεων του έτους 1998 από το περιοδικό ΤΙΜΕ. Tην «καλύτερη σύνθεση για σόλο πιάνο της Αμερικής», όπως έχει χαρακτηριστεί το συγκεκριμένο έργο του Γιώργου Τσοντάκη, επέλεξε να ερμηνεύσει ο πιανίστας Νικόλαος Λάαρης, υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση, στο πρώτο μέρος της συναυλίας με τίτλο «Μουσική βραδιά: Το νέο εμπνέεται από το κλασικό» [«A Musical Evening: The New Inspired by the Classical»], που διοργανώθηκε στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Υόρκης στις 21 Οκτωβρίου 2008. Όπως δήλωσε ο ίδιος ο πιανίστας σε μέσα ενημέρωσης της ομογένειας, «ένα κομμάτι τόσο απαιτητικό ―από την άποψη της διάρκειάς του, των 32 λεπτών―, αλλά και τεχνικά δύσκολο, σου δημιουργεί την αίσθηση πραγματικού επιτεύγματος κάθε φορά που το ερμηνεύεις. Είναι σημαντικό να προσεγγίσεις τα συναισθήματα που δημιούργησε ο συνθέτης με την μουσική του, ώστε να μπορέσεις να τα προβάλεις. Κυρίως, όμως, ως ερμηνευτής πορεύεσαι σε μια διαδρομή την οποία έχει χαράξει ο ίδιος ο συνθέτης: πίσω στην σιωπή, μια σιωπή εμπλουτισμένη από ένα ταξίδι καβαφικό».

Ο Νικόλαος Λάαρης έχει αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές για τις εμφανίσεις του, χαρακτηριζόμενος μάλιστα «έξοχος καλλιτέχνης, ανίκανος να παραγάγει άσχημο ήχο» από τον κορυφαίο Βρετανό μουσικοκριτικό Στήβεν Πετίτ, στην εφημερίδα The Times. Σπούδασε πιάνο, βιολί και θεωρία στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Βασιλικό Κολλέγιο Μουσικής του Λονδίνου. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση έλαβε διδακτορικό τίτλο σπουδών από την Μουσική Σχολή του Μανχάταν, όπου και εργάζεται σήμερα ως συντονιστής των μαθημάτων ακουστικής αγωγής. Έχει μαθητεύσει κοντά σε σπουδαίους δασκάλους, όπως τους Νίνα Σβετλάνοβα, Τσουν-Γι Γιου και Μαρτίνο Τιρίμο. Έχει επίσης δώσει πολλές συναυλίες, όπως στο Πολιτιστικό Κέντρο του Σάουθ Μπανκ στο Λονδίνο, στο Ελληνικό Φεστιβάλ , στο Κάρνεγκι Χωλ της Νέας Υόρκης, ενώ επίσης έχει εμφανιστεί με μεγάλες ορχήστρες στην Ελλάδα, την Γερμανία, την Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2000, ξεκίνησε συνεργασία με το Θέατρο Μπαλέτου του Μονάχου ως σόλο πιανίστας. Η ερμηνεία του στην παγκόσμια πρεμιέρα της χορογραφίας του Φίλιπ Τέιλορ για τις Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ του Μπαχ απέσπασε εξαιρετικές κριτικές. Το 2005, ο Νικόλαος Λάαρης είχε την μουσική διεύθυνση της παράστασης του έργου Η ιστορία του στρατιώτη του Ίγκορ Στραβίνσκι στην Αίθουσα Γκρήνφιλντ της Νέας Υόρκης.

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

32

Μουσική βραδιά. Το νέο εμπνέεται από το κλασικό

Το κορυφαίο έργο του Γιώργου Τσοντάκη ερμήνευσε ο υπότροφος Νικόλαος Λάαρης

Ο Μότσαρτ ως πηγή έμπνευσης κυριάρχησε και στο δεύτερο μέρος της μουσικής βραδιάς που οργάνωσε το θυγατρικό Ίδρυμα Ωνάση στο πλαίσιο του κύκλου «Συναυλίες Νέων Καλλιτεχνών». Το Ντουέτο για βιολί και βιόλα σε σολ μείζονα (KV 423) ερμήνευσαν ο Αλέξανδρος Σακαρέλλος (βιολί) και η υπότροφος Κρυσταλλία Γαϊτάνου (βιόλα). Η ιδιαίτερα επιτυχημένη βραδιά ολοκληρώθηκε με τους τρεις συντελεστές να ερμηνεύουν το Τρίο για βιολί, βιόλα και πιάνο σε μι ύφεση μείζονα (Κ498, «Kegelstatt») του Αυστριακού συνθέτη. Η Κρυσταλλία Γαϊτάνου έκανε μαθήματα βιολιού με τον Δημήτρη Σέμση και αργότερα βιόλας με την Νατάσσα Ανανά στο Ωδείο Μουσικοί Ορίζοντες. Παράλληλα, σπούδασε Μουσικολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνέχισε τις σπουδές της στο Παρίσι λαμβάνοντας την υποτροφία «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση και του Ι.Κ.Υ., παρακολουθεί το μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Ορχηστρικής Εκτέλεσης στην Μουσική Σχολή του Μανχάταν, στο στούντιο της Κάρεν Ντρέυφους. Έχει συνεργαστεί με μεγάλες ορχήστρες και έχει εμφανιστεί σε διεθνή φεστιβάλ. Είναι ιδρυτικό μέλος του μουσικού σχήματος Consonance String Quartet.

Εκδήλωση

33

Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Δεκαπέντε χρόνια στις καρδιές των Ελλήνων ΤΟΥ ΦΡΑΝΤΣ ΛΌΤΑΡ ΆΛΤΜΑΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΌΓΟΥ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΉ ΤΟΥ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΎ ΤΜΉΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΎ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟΥ ΜΕΛΕΤΏΝ ΔΙΕΘΝΏΝ ΣΧΈΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ (SWP)

Στιγμιότυπο από την διάλεξη του καθηγητή Άλτμαν που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Υποτρόφων

Από τις 15 Ιουλίου 1993, ημερομηνία κατά την οποία το Ω.Κ.Κ. άνοιξε τις πύλες του στον Έλληνα ασθενή, συμπληρώθηκαν ήδη 15 χρόνια λειτουργίας, στην διάρκεια των οποίων το Κέντρο κατέκτησε την κορυφή της παγκόσμιας καρδιολογίας και καρδιοχειρουργικής. Με την ευκαιρία της επετείου αυτής πραγματοποιήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2008 πανηγυρική εκδήλωση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. «Σήμερα δεν γιορτάζουμε αυτό που έγινε πριν από δεκαπέντε χρόνια, αλλά αυτό που γίνεται επί δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια συνεχώς και αδιαλείπτως σε αυτόν τον χώρο», τόνισε στην ομιλία του ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου. «Τιμούμε όλους όσοι εργάζονται για το όραμα αυτό, καθώς και όλους τους ανθρώπους του Ιδρύματος Ωνάση, οι οποίοι επί σειρά ετών μόχθησαν για να έχει το Ίδρυμα την δυνατότητα να προσφέρει στην χώρα μας αυτό το έργο. Η επέτειος, όμως, αφορά τους γιατρούς, τους νοσηλευτές, το διοικητικό προσωπικό, που δεκαπέντε χρόνια τώρα υπηρετούν το Ω.Κ.Κ. με αυτοθυσία. Όταν ολοκληρώθηκε η δωρεά προς το κράτος, ώστε το νοσοκομείο να γίνει ένα δημόσιο νοσοκομείο, πολλοί μας είπαν, σε κλασικό κακεντρεχές νεοελληνικό στυλ, ότι το Ωνάσειο σύντομα θα γίνει ‘‘σαν τα άλλα νοσοκομεία’’. Ευτυχώς, διεψεύσθησαν. Όχι μόνο το Ωνάσειο δεν έγινε σαν τα άλλα, αλλά, αντίθετα, η παρουσία του ανέβασε τον πήχυ και για τα άλλα κρατικά και ιδιωτικά νοσοκομεία. Οι κίνδυνοι δεν ήταν λίγοι. Γνωρίζουμε ότι το κράτος δεν υπήρξε πάντοτε ο αρωγός που θα έπρεπε να είναι. Δημιουργώντας πλασματικά ελλείμματα προκάλεσε λάθος συνειρμούς στους πολίτες. Οφείλω όμως, εκ καθήκοντος, να αναφέρω ότι ο σημερινός υπουργός Υγείας και βεβαίως ο πρωθυπουργός έδωσαν τις απαιτούμενες λύσεις, αλλά και να αναγνωρίσω ότι και ορισμένοι άλλοι υπουργοί Υγείας, τόσο του κυβερνώντος κόμματος όσο και της σημερινής αντιπολίτευσης, έσκυψαν με αγάπη πάνω από το νοσοκομείο. »Tο Ίδρυμά μας ποτέ δεν εφείσθη χρημάτων και κόπων. Οφείλω να αναφερθώ στον εκπρόσωπό μας στο Διοικητικό Συμβούλιο του νοσοκομείου, τον Απόστολο Ζαμπέλα, ο οποίος υπηρετεί το νοσοκομείο από την περίοδο της κατασκευής του. Παρά το γεγονός ότι το Ω.Κ.Κ. ανήκει στο δημόσιο, το Ίδρυμά μας αντικατέστησε το σύνολο του ιατρικού εξοπλισμού και δώρισε έναν υπερσύγχρονο αξονικό τομογράφο στο νοσοκομείο. Έχει χρηματοδοτήσει μεγάλο αριθμό υποτροφιών σε ιατρούς και νοσηλευτές. Έχει υποστηρίξει τα συνέδρια του νοσοκομείου, έχει ενισχύσει την επιστημονική έρευνα που γίνεται εδώ. Έχει υποστηρίξει και υποστηρίζει θερμά το μεταμοσχευτικό πρόγραμμα και έχει επιδιώξει, όσο γίνεται και όσο του πέφτει λόγος, οι επιλογές των επικεφαλής ιατρών να γίνονται αξιοκρατικά και με ανοιχτές διαδικασίες».

Εκδήλωση

34

Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Δεκαπέντε χρόνια στις καρδιές των Ελλήνων ΤΟΥ ΦΡΑΝΤΣ ΛΌΤΑΡ ΆΛΤΜΑΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΌΓΟΥ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΉ ΤΟΥ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΎ ΤΜΉΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΎ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟΥ ΜΕΛΕΤΏΝ ΔΙΕΘΝΏΝ ΣΧΈΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ (SWP)

«Η λειτουργία του Ω.Κ.Κ.», σημείωσε στην ομιλία του ο πρόεδρός του, Ιωάννης Παπαδημητρίου, «έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς Έλληνες πολίτες να ξαναβρούν την κλονισμένη υγεία τους σε ένα σύγχρονο νοσοκομείο, στον τόπο τους, έδωσε την δυνατότητα στους ιατρούς να επιτελέσουν την αποστολή τους σε ένα νοσηλευτικό κέντρο που διαθέτει όλα τα μέσα της σύγχρονης βιοϊατρικής τεχνολογίας, συνέτεινε στο να μειωθεί η κρίση εμπιστοσύνης που διακατείχε τους πολίτες προς την ελληνική ιατρική, παρέχει την δυνατότητα στους 950 περίπου εργαζομένους να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ένα ανθρώπινο και αξιοπρεπές περιβάλλον και να απολαμβάνουν τα αγαθά των κόπων τους, ενώ, τέλος, ευεργέτησε το κράτος, αφού περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια έχουν εξοικονομηθεί σε συνάλλαγμα». Κατά την δεκαπενταετία 1993-2008 έχουν νοσηλευθεί συνολικά 102.750 περιστατικά, από τα οποία τα 26.047 είναι καρδιοχειρουργικά και τα 76.702 καρδιολογικά. Τα περιστατικά αυτά αντιστοιχούν σε 49.000 ασθενείς. ­Έχουν γίνει 70 μεταμοσχεύσεις καρδιάς, 6 μεταμοσχεύσεις πνεύμονα και 39 εμφυτεύσεις συσκευών υποστήριξης καρδιάς (που είναι γνωστές και ως τεχνητές καρδιές). Από τους συνολικά 70 ασθενείς που έχουν λάβει μόσχευμα καρδιάς, σήμερα βρίσκονται στην ζωή οι 62, ποσοστό επιβίωσης από τα υψηλότερα παγκοσμίως. Στο Παιδοκαρδιοχειρουργικό Τμήμα έχουν πραγματοποιηθεί 2.980 καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις (από τις οποίες το 47% περίπου αφορά παιδιά ηλικίας 0-5 ετών). Στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο έχουν πραγματοποιηθεί περίπου 94.000 πράξεις, ενώ στα Εξωτερικά Ιατρεία έχουν πραγματοποιηθεί 900.000 περίπου επισκέψεις. Έχουν επίσης πραγματοποιηθεί εκατοντάδες χιλιάδες εξετάσεις. Η ενδονοσοκομειακή θνητότητα, από τις πλέον χαμηλές στην Ευρώπη, υπολογίζεται στο 2,93% για τα καρδιοχειρουργικά περιστατικά και στο 0,57% για τα καρδιολογικά περιστατικά. Η συνολική πληρότητα του Κέντρου φτάνει το 75,1%. Περίπου το 95% των ασθενών προέρχονται από τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία, 2,2% είναι ιδιώτες ασθενείς και 0,4% άποροι. Το Ω.Κ.Κ. είναι το πρώτο και έως σήμερα το μόνο νοσοκομείο στην Ελλάδα που έχει πιστοποιηθεί για το Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας κατά ISO 9001:2000. Σημαντικό είναι, τέλος, το επιστημονικό έργο που επιτελείται στο Ω.Κ.Κ., με δημοσιεύσεις άρθρων και συγγραμμάτων, καθώς και διοργανώσεις επιστημονικών συνεδρίων και εκδηλώσεων. Κατά την διάρκεια της επετειακής εκδήλωσης στο Μέγαρο Μουσικής, μίλησαν επίσης ο υπουργός Υγείας Δημήτρης Αβραμόπουλος, ο διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας του Ω.Κ.Κ. Λουκάς Κακλαμάνης, ο πρόεδρος της Βουλής και πρώην υπουργός Υγείας Δημήτρης Σιούφας και ο μητροπολίτης Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης, Παύλος, ο οποίος έχει νοσηλευτεί στο Ω.Κ.Κ, ενώ προβλήθηκε και σύντομη ταινία παρουσίασης του έργου του νοσοκομείου. Τέλος, μηνύματα απέστειλαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας και ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με συναυλία της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας των Μουσικών Συνόλων της Ε.Ρ.Τ. υπό την διεύθυνση του Β. Συμεωνίδη.

Διάλεξη

35

Η αναβίωση της διαλέκτου της Καππαδοκίας ΤΟΥ ΜΑΡΚ ΓΙΆΝΣΕ, ΕΡΕΥΝΗΤΉ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΑΡΧΑΊΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΏΝ ΕΛΛΗΝΙΚΏΝ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ ΤΗΣ ΓΆΝΔΗΣ

Ο Μαρκ Γιάνσε έδωσε διάλεξη στην Αίθουσα Κότσεν της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών

Καππαδοκία ονομαζόταν η αρχαία περιοχή της Μικράς Ασίας η οποία αρχικά περιλάμβανε και τον Πόντο. Ο γεωγράφος Στράβων αναφέρει ότι Καππαδόκες και Πόντιοι ήταν «ὁμόγλωττοι». Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε την μορφή της αρχαίας καππαδοκικής γλώσσας, όμως ο Βασίλειος o Καισαρείας, που ήταν φυσικός ομιλητής της, βεβαιώνει ότι δεν ήταν ελληνική. Ένα σημαντικό στοιχείο προέρχεται από τον Ηρόδοτο, ο οποίος αναφέρει ότι οι Καππαδόκες ονομάζονται Σύροι από τους Έλληνες, αλλά Καππαδόκες από τους Πέρσες. Σε άλλο σημείο ο ίδιος τούς ονομάζει «Σύρους Καππαδόκας». Σύμφωνα με τον Στράβωνα, αυτοί οι «Σύροι Καππαδόκαι» ονομάζονταν και Λευκόσυροι. Είναι πιθανό να πρόκειται για απογόνους των Χετταίων ή Χιττιτών, που κυριάρχησαν στην Μικρά Ασία και την Συρία, ορμώμενοι από την πρωτεύουσά τους, την Χαττούσα της Καππαδοκίας, κατά την περίοδο 17001200 π.Χ. Έτσι, μπορεί δικαίως να υποθέσει κανείς ότι η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Καππαδόκες σχετιζόταν και με την γλώσσα των Χετταίων. Μετά την πτώση της αυτοκρατορίας των Χετταίων, η Καππαδοκία γνώρισε την εισβολή, διαδοχικά, των Φρυγίων, των Κιμμερίων και των Μήδων, προτού γίνει περσική σατραπεία, με την ονομασία Κατπατούκα. Τελευταίος σατράπης της υπήρξε ο Αριαράθης, ο οποίος αρνήθηκε να υποταχθεί στον Αλέξανδρο τον Μέγα και ανακυρήχθηκε βασιλιάς της Καππαδοκίας το έτος 332 π.Χ. Οι Αριαραθίδες, αν και περσικής καταγωγής, ήταν φιλέλληνες, όπως προκύπτει και από τις επωνυμίες τους: ο Αριαράθης Ε΄ (163-130 π.Χ.) έφερε την επωνυμία «Εὐσεβὴς

Φιλοπάτωρ» και συνέβαλε σημαντικά στον εξελληνισμό

της Καππαδοκίας. Η διαδικασία αυτή ενισχύθηκε μετά την ρωμαϊκή προσάρτηση της περιοχής το 17 μ.Χ. από τον Τιβέριο, ο οποίος μετονόμασε την πρωτεύουσα από Μάζακα σε Καισάρεια. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, στην εποχή του, πολλοί αυτόχθονες λαοί της Μικράς Ασίας είχαν ήδη απωλέσει τις φυσικές τους γλώσσες. Οι Εβραίοι της διασποράς είχαν εξελληνιστεί από καιρού. Η εβραϊκή Πεντάτευχος (Τορά) μεταφράστηκε στα ελληνικά από τους Εβδομήκοντα κατά τον 3ο αι. π.Χ. προς χάριν των Αλεξανδρινών Εβραίων, ενώ επίσης οι Επιστολές των Αποστόλων γράφτηκαν όλες στα ελληνικά, περιλαμβανομένης και της πρώτης Επιστολής του Πέτρου, η οποία απευθύνεται στην «διασπορά της Καππαδοκίας». Σύμφωνα με τον Ιερώνυμο, έως το 400 μ.Χ. ολόκληρη η Ανατολή μιλούσε ελληνικά. Όμως, ακόμη και οι Καππαδόκες Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι έγραφαν σε άψογα ελληνικά, παραδέχονταν ότι ήταν δίγλωσσοι. Όπως συμβαίνει σε κάθε περίπτωση γλωσσικής επαφής, η μητρική αφήνει τα σημάδια της στην δεύτερη γλώσσα. Οι Καππαδόκες ήταν γνωστοί «βαρβαρόφωνοι», όρος ο οποίος περιγράφει ανθρώπους που «μιλούν κακά ελληνικά», κατά τα λεγόμενα του Στράβωνα. Η βαριά, «χωριάτικη» προφορά θα πρέπει να αποτελούσε σοβαρό μειονέκτημα για τους ρήτορες καππαδοκικής καταγωγής, όπως μαρτυρεί και το ακόλουθο επίγραμμα, που αποδίδεται στον Λουκιανό (Παλατινή Ανθολογία, 11.436):

Διάλεξη

36

Η αναβίωση της διαλέκτου της Καππαδοκίας ΤΟΥ ΜΑΡΚ ΓΙΆΝΣΕ, ΕΡΕΥΝΗΤΉ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΑΡΧΑΊΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΏΝ ΕΛΛΗΝΙΚΏΝ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ ΤΗΣ ΓΆΝΔΗΣ

Το παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού στην τοποθεσία Καναβούρια, αμπελότοπο στην Χαράδρα των Ελεβρών

Η συνοικία Γενί Μαχαλάς της Σινασού, αμφιθεατρικά κτισμένη, με το Παρθεναγωγείο και την Εκκλησία των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ

«θᾶττον ἔην λευκοὺς κόρακας πτηνάς τε χελώνας εὑρεῖν ἢ δόκιμον ῥήτορα Καππαδόκην».

καππαδοκικές διάλεκτοι βρίσκονταν στα πρόθυρα της εξαφάνισης. Η τουρκική είχε αντικαταστήσει την ελληνική ως γλώσσα καθημερινής επικοινωνίας, ακόμη και σε αμιγώς χριστιανικά χωριά, όπως το Μιστί και η Αξός. Ό,τι είχε απομείνει από τα αυθεντικά καππαδοκικά ελληνικά είχε αλλάξει σημαντικά λόγω του εκτεταμένου δανεισμού ήχων, λέξεων και γραμματικών δομών από την τουρκική γλώσσα. Ο Ντώκινς περιγράφει την κατάσταση της γλώσσας ως εξής: «Το τουρκικό πνεύμα έχει αντικαταστήσει το ελληνικό· το σώμα παραμένει ελληνικό, αλλά η ψυχή έχει γίνει τουρκική» (Modern Greek in Asia Minor, σελ.

198). Η μείξη γλωσσικών κωδίκων αντικατοπτρίζει την πολιτισμική συμβίωση χριστιανών και μουσουλμάνων, η οποία επιβεβαιώνεται και από τις προσωπικές μαρτυρίες προσφύγων που συγκεντρώνονται στην σειρά Η έξοδος του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.

Τέτοιος ρήτορας ήταν και ο Παυσανίας από την Καισάρεια, μαθητής του Ηρώδου του Αττικού, για τον οποίο ο Φλάβιος Φιλόστρατος έγραψε: «ἀπήγγειλε παχείᾳ τῇ γλώττῃ καὶ ὡς Καππαδόκαις ξύνηθες, ξυγκρούων μὲν τὰ ξύμφωνα τῶν στοιχείων, συστέλλων δὲ τὰ μηκυνόμενα καὶ μηκύνων τὰ βραχέα» (Βίοι Σοφιστών, 2.13).

Μετά τις εισβολές των Σελτζούκων τον 11ο και τον 12ο αι. και των Οθωμανών τον 14ο και τον 15ο αι., η γλώσσα υφίσταται μεγάλο πλήγμα. Από τον 12ο αι. και μετά, η Καππαδοκία είναι ουσιαστικά αποκομμένη από τον υπόλοιπο ελληνόφωνο κόσμο και βρίσκεται διαρκώς σε κατάσταση γλωσσικής επαφής, διγλωσσίας, μείξης γλωσσικών κωδίκων, αλλά και γλωσσικού θανάτου. Η επιρροή της τουρκικής γλώσσας στις ελληνόφωνες κοινότητες της Καππαδοκίας είναι καταστροφική, ενώ και η διαδικασία εξελληνισμού που είχε ξεκινήσει τον 3ο αι. π.Χ. έχει πλήρως ανατραπεί από μιαν αντίστοιχη διαδικασία εκτουρκισμού. Στις αρχές του 20ού αι. είχαν απομείνει στην Καππαδοκία μόνον είκοσι ελληνόφωνες κοινότητες και ήταν όλες δίγλωσσες. Όταν ο καθηγητής Ρίτσαρντ Ντώκινς (ο πρώτος και τελευταίος γλωσσολόγος που διεξήγαγε έρευνα πεδίου στην Καππαδοκία) επισκέφτηκε τις κοινότητες αυτές γύρω στο 1910, αντιλήφθηκε ότι σχεδόν όλες οι

Οι Καππαδόκες πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Μακεδονίας ήταν στην πλειονότητά τους μόνο τουρκόφωνοι. Υπήρχε όμως και μια μειονότητα που χρησιμοποιούσε και την καππαδοκική και την τουρκική. Όπως επισημαίνει ο διαλεκτολόγος Νικόλαος Κοντοσόπουλος, «όποιος ακούει ―ή μάλλον διαβάζει, γιατί σήμερα δεν μιλιούνται πια τα ιδιώματα αυτά, αφού όλοι σχεδόν οι φορείς τους, πρόσφυγες του 1922, έχουν πεθάνει― την καππαδοκική διάλεκτο, δεν ξέρει αν έχει να κάνει με τούρκικα σε ελληνικό στόμα ή με ελληνικά σε τούρκικο στόμα (Διάλεκτοι και ιδιώματα της Νέας Ελληνικής, σελ.

7)».

Διάλεξη

37

Η αναβίωση της διαλέκτου της Καππαδοκίας ΤΟΥ ΜΑΡΚ ΓΙΆΝΣΕ, ΕΡΕΥΝΗΤΉ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΑΡΧΑΊΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΏΝ ΕΛΛΗΝΙΚΏΝ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ ΤΗΣ ΓΆΝΔΗΣ

Οι βράχοι της μονής Αγίου Νικολάου

Η ανατολική πλευρά των βράχων της Γοργολής με τις βυζαντινές εκκλησίες

Η δύσκολη διαδικασία του επιπολιτισμού, οι διακρίσεις αλλά και η καταπίεση που οι πρόσφυγες ένιωθαν ότι βίωναν στην νέα τους πατρίδα συνέβαλαν στην επιτάχυνση της διαδικασίας γλωσσικής φθοράς και γλωσσικού θανάτου, η οποία είχε ξεκινήσει προ πολλού. Συνεργάτες του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών που πήραν συνεντεύξεις από φυσικούς ομιλητές κατά τις δεκαετίες του 1940 και του 1950, καταβάλλοντας μια ύστατη προσπάθεια να καταγράψουν ορισμένες από τις διαλέκτους της Καππαδοκίας όσο αυτές ομιλούνταν ακόμη, διαπίστωσαν με θλίψη ότι ακόμη και οι ηλικιωμένοι είχαν αρχίσει να ξεχνούν σταδιακά την μητρική τους γλώσσα και αρνούνταν να την μεταδώσουν στα παιδιά και τα εγγόνια τους.

χωριό Σήμαντρα της Μακεδονίας, ελληνική ονομασία του καππαδοκικού χωριού Σεμέντερε, η διάλεκτος του οποίου, σύμφωνα με τον Ντώκινς, ήταν και η πλέον «παρεφθαρμένη» (ήτοι εκτουρκισμένη). Η γλώσσα των ηχογραφήσεων ήταν ελληνική, με διάσπαρτες τουρκικές λέξεις κάθε φορά που οι ομιλητές δεν ήθελαν να καταλάβει ο συνάδελφός μου τι έλεγαν. Αίφνης, ένας από τους ομιλητές πρόφερε τέσσερεις λέξεις, μια μικρή φράση, στα καππαδοκικά: «πατέραμ ντώεκα φσέα έπκι» [«ο πατέρας μου έκανε δώδεκα παιδιά»]. Η φράση ήταν από κάθε άποψη αμιγώς σημαντριώτικη, εκτός από την λέξη «πατέρα(ς)», που είναι κοινή δημοτική, ενώ η αντίστοιχη καππαδοκική λέξη είναι «βαβά(ς)». Κατά την διάρκεια προκαταρκτικής έρευνας στην Θεσσαλία τον Ιούνιο του 2005, ανακαλύψαμε, προς μεγάλη μας έκπληξη και ευχαρίστηση, ότι εξακολουθούν πράγματι να υπάρχουν ομιλητές της καππαδοκικής, όχι μόνον πολύ ηλικιωμένοι, αλλά και ομιλητές δεύτερης και τρίτης γενιάς, στους οποίους μάλιστα συγκαταλέγονται και άτομα στην αρχή της μέσης ηλικίας.

Οι φωνές των ανθρώπων της Καππαδοκίας έσβησαν σταδιακά, έως ότου κηρύχθηκαν και επισήμως νεκρές, όχι μόνο στην ελληνική βιβλιογραφία, αλλά και σε έγκυρες διεθνείς γλωσσολογικές πηγές, όπως είναι τα «Ethnologue» και «The Linguist List». Η εργασία μου γύρω από την καππαδοκική διάλεκτο ξεκίνησε με αφορμή την διδακτορική μου έρευνα. Όταν ο καθηγητής Χρήστος Τζιτζιλής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μού ανέθεσε να γράψω το κεφάλαιο για την καππαδοκική στο σημαντικότατο έργο του για τις διαλέκτους της Νέας Ελληνικής, ήμουν πεπεισμένος ότι επρόκειτο για μία ακόμη νεκρή γλώσσα. Το τελικό προσχέδιο ―όπως νόμιζα τότε― του σχετικού κεφαλαίου ολοκληρώθηκε το 2004. Ωστόσο, τον Μάιο του 2005, ο φίλος και συνάδελφός μου δρ Δημήτρης Παπαζαχαρίου του Πανεπιστημίου Πατρών μού έστειλε ένα DVD με ηχογραφήσεις από το

(Μετάφραση-Επιμέλεια: Λήδα Μπουζάλη)

(Σ.τ.Ε.) Οι φωτογραφίες από την Καππαδοκία προέρχονται από το λεύκωμα της υποτρόφου Ευαγγελίας Μπαλτά Σινασός. Εικόνες και αφηγήσεις (Αθήνα: Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, 2004).

Βιβλιοπαρουσίαση

38

Η Μαρία Χναράκη ξετυλίγει τον μίτο της κρητικής μουσικής ΓΡΆΦΕΙ Ο ΔΙΟΝΎΣΗΣ ΜΑΛΛΟΎΧΟΣ, ΜΟΥΣΙΚΌΣ, ΣΟΛΊΣΤ ΠΙΆΝΟΥ

Μαρία Χναράκη, Cretan Music: Unraveling Ariadne’s Thread (με συνοδευτικό CD), Αθήνα: εκδ. Κέρκυρα, 2007, σελ. 196.

ISBN: 9789608386525 Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέρκυρα το βιβλίο της εθνομουσικολόγου και υποτρόφου του Ιδρύματος, Μαρίας Χναράκη, με τίτλο Cretan Music: Unraveling Ariadne’s Thread [Κρητική Μουσική: Ξετυλίγοντας τον μίτο της Αριάδνης]. Γραμμένο στα αγγλικά, το βιβλίο εκτείνεται σε εκατόν ενενήντα έξι σελίδες και συνοδεύεται από CD με επιλεγμένη χαρακτηριστική μουσική και μουσικούς από την Κρήτη. Η έκδοση αποτελεί για τον αγγλόφωνο αναγνώστη μια εξαιρετικά άρτια, υψηλής αισθητικής και επιστημονικά τεκμηριωμένη εισαγωγή στο ενδιαφέρον αυτό θέμα, η οποία αναπτύσσεται σε πέντε κεφάλαια, ακολουθώντας ― όπως η ίδια η συγγραφέας σημειώνει― τα πέντε βήματα του κρητικού πεντοζάλη: η «Είσοδος στον Λαβύρινθο» εξασφαλίζει την γνωριμία με τα ελληνικά, κρητικά και μουσικά δεδομένα. Το δεύτερο κεφάλαιο, «Μέσα στον Λαβύρινθο», μιλά για τις τοπικές παραδόσεις, την κρητική ταυτότητα, τα ιδεώδη της ελληνικής/κρητικής ψυχής μέσα από τις μαντινάδες, τον χορό και την μουσική. Στο επόμενο κεφάλαιο, «Αριάδνη», ανιχνεύονται οι επιρροές της κρητικής μουσικής από την Ανατολή και την Δύση, με αναφορές στα «Υακίνθια» και σε βιογραφικά στοιχεία τριών μουσικών: του Ρος Ντέιλι, του Βασίλη Σταυρακάκη και του Λαοδίκη. Στο τέταρτο κεφάλαιο, με τίτλο «Ξετυλίγοντας», η συγγραφέας παρουσιάζει έναν ιδεατό μεν αλλά εξαιρετικά ενδιαφέροντα, αποκαλυπτικό και ζωηρό διάλογο ανάμεσα στον Ζορμπά τον Έλληνα και την Ερωφίλη, ενώ στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, «Εκπληκτικοί Λαβύρινθοι», εξετάζεται ο ρόλος της κρητικής μουσικής σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και η σχέση της με την δισκογραφία και τα τοπικά Μ.Μ.Ε. Η εθνογραφία αυτή παρουσιάζει για τον αναγνώστη το πρόσθετο ενδιαφέρον ότι με το συγκεκριμένο θέμα καταπιάνεται μια γηγενής ανθρωπολόγος (η Μαρία Χναράκη γεννήθηκε και έζησε πολλά χρόνια στην Κρήτη), η οποία διεξάγει επιτόπια έρευνα, σε μέρη που δεν στερούνται τοπικών ιδιαιτεροτήτων (στα Ανώγεια, φέρ’ ειπείν, οι ντόπιοι την θεωρούν «ξένη»). Διευθύντρια σήμερα του Τομέα Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Ντρέξελ της Φιλαδέλφειας των Η.Π.Α., καθηγήτρια Εθνομουσικολογίας, Λαογραφίας και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας με μεταπτυχιακό και διδακτορικό τίτλο σπουδών από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα (Μπλούμινγκτον), η Μαρία Χναράκη γράφει αντλώντας έμπνευση από το έργο του σημαντικού ανθρωπολόγου Κλίφορντ Γκιρτζ, του Χένρυ Γκλάσι αλλά και, κυρίως, του Μάικλ Χέρτσφελντ, οι οποίοι έχουν παρουσιάσει στο παρελθόν εξαιρετικές εθνογραφίες για την Κρήτη. Η ίδια θεωρεί την παρούσα εργασία της φαινομενολογική, βασιζόμενη στις παρατηρήσεις της σε συγκεκριμένα μέρη, συγκεκριμένα τελεστικά γεγονότα και συγκεκριμένους μουσικούς, χωρίς να επιδιώκει να καλύψει ολιστικά το θέμα «κρητική μουσική». Με παράλληλες σπουδές

Χαρακτηριστική ακουαρέλα της Ειρήνης Κουτρίδου, από την εικονογράφηση του βιβλίου

Βιβλιοπαρουσίαση

39

Η Μαρία Χναράκη ξετυλίγει τον μίτο της κρητικής μουσικής ΓΡΆΦΕΙ Ο ΔΙΟΝΎΣΗΣ ΜΑΛΛΟΎΧΟΣ, ΜΟΥΣΙΚΌΣ, ΣΟΛΊΣΤ ΠΙΆΝΟΥ

μουσικής ερμηνείας (δίπλωμα Πιάνου από το Ελληνικό Ωδείο), η Μαρία Χναράκη διατηρεί την ικανότητα και την ευαισθησία της δημιουργού, της ποιήτριας, της τραγουδίστριας, αλλά και της δασκάλας και της κριτικού, παράλληλα με την ακαδημαϊκή της ιδιότητα, όπως πολύ επιτυχημένα σχολιάζει στο προλογικό του σημείωμα ο συγγραφέας Νίκος Δήμου, συμπληρώνοντας μάλιστα για το βιβλίο: «Πρόκειται για ένα έργο αισθήματος και σκέψης». Εξαιρετικά φροντισμένη είναι και η αισθητική της έκδοσης, η οποία εικονογραφείται με όμορφες ακουαρέλες της Ειρήνης Κουτρίδου και πολλές «εύγλωττες» φωτογραφίες του Γιάννη Μπρομοιράκη. Ιδιαίτερα χρήσιμα (ιδίως για τον μη ελληνόφωνο αναγνώστη) είναι το γλωσσάριο κρητικών λέξεων που περιλαμβάνεται, η ενδεικτική δισκογραφία των τριών μουσικών που βιογραφούνται, αλλά και η εκτενής βιβλιογραφία-αρθρογραφία, ακόμη και διαδικτυακής προέλευσης: μια πρόσθετη πολύτιμη πηγή για όσους ενδιαφέρονται για το συγκεκριμένο θέμα. Οργανικά δεμένες με το υπόλοιπο υλικό είναι οι εκτενείς παραπομπές (ειδικά στο πρώτο κεφάλαιο) στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη, αλλά και η αναφορά (στο τελευταίο κεφάλαιο) στον Νίκο Ξυλούρη, τον «πρεσβευτή της κρητικής μουσικής στον κόσμο ολόκληρο» ― της μουσικής που, όπως σημειώνει η Μαρία Χναράκη στο «Πρελούδιο» του βιβλίου, «συνεχίζει να κινείται στον χρόνο· όχι γραμμικά, αλλά όπως σε έναν λαβύρινθο, αέναο μείγμα τού χθες και του σήμερα».

Aπό επάνω αριστερά και δεξιόστροφα: Ο Βασίλης Σταυρακάκης και το μουσικό του σχήμα, ο Νίκος Ξυλούρης, ο Γιάννης Ρομπογιαννάκης με νταούλι και ασκομαντούρα, ο Ψαρογιώργης με λαούτο

Ο ιρλανδικής καταγωγής λυράρης Ρος Ντέιλι

O Κρητικός μουσικός Λαοδίκης

Βιβλιοπαρουσίαση

Το εγχείρημα των μεταρρυθμίσεων στην Νότια Ευρώπη ΓΡΆΦΕΙ Η ΙΩΆΝΝΑ ΚΟΝΔΎΛΗ, ΛΈΚΤΟΡΑΣ ΝΟΜΙΚΉΣ ΣΧΟΛΉΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΑΘΗΝΏΝ

Δημήτρης Α. Σωτηρόπουλος, Κράτος και μεταρρύθμιση στη σύγχρονη Νότια Ευρώπη: Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία. Αθήνα: εκδ. Ποταμός, 2007, σελ. 222. ISBN: 9789606691188 Γραμμένο με σαφήνεια και διεισδυτικό πνεύμα, το βιβλίου του Δημήτρη Α. Σωτηρόπουλου, επίκουρου καθηγητή πολιτικής επιστήμης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλους του Συνδέσμου μας, αποτελεί μια πρωτότυπη συγκριτική μελέτη των προσπαθειών μεταρρύθμισης του κράτους σε τέσσερεις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Η επιλογή του συγγραφέα να συγκρίνει τέσσερεις νοτιοευρωπαϊκές χώρες, παρά τις μεγάλες διαφορές τους, δικαιολογείται από το γεγονός ότι και οι τέσσερεις αντιμετώπισαν παρόμοιες προκλήσεις, όπως είναι η μετάβαση στην δημοκρατία, ο οικονομικός και διοικητικός εκσυγχρονισμός, αλλά και ο εξευρωπαϊσμός, λόγω της σταδιακής συμμετοχής τους στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Στην δεκαετία του 1970, κατέρρευσαν σχεδόν ταυτόχρονα τα αυταρχικά καθεστώτα της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας, πράγμα που ήδη είχε συμβεί στην Ιταλία λίγες δεκαετίες νωρίτερα. Ταυτόχρονα, και ανεξάρτητα από τις πολιτικές εξελίξεις, κατά την διάρκεια του εικοστού αιώνα και τα τέσσερα κράτη διέθεταν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρώπης, στις τέσσερεις εξεταζόμενες νοτιοευρωπαϊκές χώρες παρατηρούνται σχετικά μεγάλος αριθμός δημόσιων υπαλλήλων, πελατειακές πρακτικές, ανορθολογική κατανομή του προσωπικού, υπερπαραγωγή και αντιφατικότητα νομικών ρυθμίσεων, καθώς και, ειδικά στην Ελλάδα και στην Ιταλία, απουσία μιας διοικητικής «ελίτ» που, εάν υπήρχε, θα προσέδιδε κάποια σταθερότητα στο διοικητικό σύστημα και θα το καθοδηγούσε. Στα κοινά χαρακτηριστικά των τεσσάρων χωρών δεν περιλαμβάνονται η διοικητική αναποτελεσματικότητα και η διαφθορά, όχι ασφαλώς γιατί είναι άγνωστες στην Νότια Ευρώπη, αλλά γιατί δεν είναι σαφές πόσο περισσότερο ή λιγότερο αναποτελεσματικοί και διεφθαρμένοι είναι οι διοικητικοί μηχανισμοί των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Για όλα τα παραπάνω ζητήματα ο συγγραφέας παρουσιάζει πλήθος συγκριτικών στοιχείων, από πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της «Διεθνούς Διαφάνειας» για το τελευταίο τέταρτο του εικοστού και τις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα. Ωστόσο, το κύριο σώμα του βιβλίου αναφέρεται στις μεταρρυθμίσεις του κράτους σε διαφορετικές φάσεις, δηλαδή κατά την περίοδο αμέσως μετά την μετάβαση στην δημοκρατία, την περίοδο εδραίωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος και την περίοδο από την εδραίωση αυτή μέχρι περίπου το 2000. Σε κάθε φάση αφιερώνεται ξεχωριστό κεφάλαιο, στο πλαίσιο του οποίου εξετάζονται συγκριτικά και οι τέσσερεις χώρες, η μία μετά την άλλη.

40

Βιβλιοπαρουσίαση

Το εγχείρημα των μεταρρυθμίσεων στην Νότια Ευρώπη ΓΡΆΦΕΙ Η ΙΩΆΝΝΑ ΚΟΝΔΎΛΗ, ΛΈΚΤΟΡΑΣ ΝΟΜΙΚΉΣ ΣΧΟΛΉΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΑΘΗΝΏΝ

Μετά το πρώτο κεφάλαιο, με θέμα την «ιστορική θεσμική προσέγγιση» της πολιτικής επιστήμης, ακολουθεί κεφάλαιο για τις ιστορικές παραδόσεις της Νότιας Ευρώπης. Τα κοινά στοιχεία των τεσσάρων χωρών ερμηνεύονται στο τρίτο, το τέταρτο και το πέμπτο κεφάλαιο. Ακολουθούν τρία κεφάλαια για τον εκδημοκρατισμό του κρατικού μηχανισμού μετά την πτώση των δικτατοριών, τις μεταρρυθμίσεις κατά την εδραίωση της δημοκρατίας και τον πολιτικό έλεγχο επί της γραφειοκρατίας, ενώ το ένατο κεφάλαιο αφιερώνεται στα συμπεράσματα. Αντικείμενο των συμπερασμάτων του βιβλίου είναι το γιατί κάποιες απόπειρες διοικητικής μεταρρύθμισης προχώρησαν, ενώ άλλες απέτυχαν. Η απάντηση, με βάση την εμπειρία της Νότιας Ευρώπης, είναι ότι οι σταδιακές μεταρρυθμίσεις έχουν καλύτερη τύχη από τις μεγάλες, συνολικές ανατροπές. Για όλες τις μεταρρυθμίσεις, όπως εξηγεί ο συγγραφέας, απαιτούνται σταθερή πολιτική βούληση για αλλαγές, σχεδιασμός, διακομματικές συναινέσεις, κοινωνική υποστήριξη, κατάλληλο «κλίμα» στην κοινωνία και «ηγεμονία» των μεταρρυθμιστικών ιδεών. Ενώ έχουν γραφεί πολλά για τα προβλήματα του ελληνικού κράτους, η αναζήτηση απαντήσεων στο ερώτημα πώς άλλες χώρες έχουν επιλύσει παρόμοια προβλήματα δεν είναι τόσο συχνή και, για τον λόγο αυτόν, το βιβλίο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας, «μετά την μεταπολίτευση, ο εκδημοκρατισμός και ο οικονομικός εκσυγχρονισμός της Ελλάδας και άλλων χωρών της Νότιας Ευρώπης, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η οικονομικά ισχυρότερη Ιταλία, δεν συνοδεύτηκαν από αντίστοιχο διοικητικό εκσυγχρονισμό. Αρκετές διοικητικές μεταρρυθμίσεις εγκαταλείφθηκαν, ενώ λίγες μπορούν να θεωρηθούν επιτυχημένες. Η συγκριτική μελέτη των κρατικών μηχανισμών της Νότιας Ευρώπης θα μπορούσε να δείξει ότι τα ‘‘παράθυρα ευκαιρίας’’ για επιτυχημένες μεταρρυθμίσεις μένουν κλειστά, αν δεν συντρέχουν ταυτόχρονα πολλοί όροι, προερχόμενοι τόσο από εξωτερικές πιέσεις όσο και από εγχώρια ζήτηση για μεταρρύθμιση του κράτους. Κατά το τελευταίο τέταρτο του εικοστού αιώνα, στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία οι εξωτερικές πιέσεις συναρθρώθηκαν ποικιλότροπα με την εσωτερική ζήτηση για καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες. Ωθούμενη από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις και από τις εγχώριες πιέσεις της κοινωνίας πολιτών, η μεταρρύθμιση του κράτους παραμένει πάντοτε επίκαιρη, καθώς όλοι δικαιούμαστε να απολαμβάνουμε ταχύτερες και διαφανέστερες υπηρεσίες από το κράτος».

41

Βιβλιογραφικό Δελτίο

Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη και Αγγελική Ευθυμίου, Oι στερεότυπες εκφράσεις και η διδακτική της Nέας Eλληνικής ως δεύτερης γλώσσας, Αθήνα: εκδ. Πατάκη, 2006, σελ. 136, βιβλιογραφία. ISBN: 9789601616957 Η διδακτική της Νεοελληνικής ως ξένης γλώσσας έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Ενώ η διδασκαλία της γλώσσας μας στους ελληνόφωνους μαθητές των σχολείων δεν έχει ακόμη απαλλαγεί από ιδεολογικές επιλογές που προκρίνουν μια μονόπλευρη προτίμηση για τους γλωσσικούς τύπους της δημοτικής, η διδασκαλία της ως ξένης γλώσσας εκ των πραγμάτων αναδεικνύει το πραγματικό της εύρος. Ο αλλόγλωσσος μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να κατανοεί και να χειρίζεται την σύγχρονη ελληνική γλώσσα όπως χρησιμοποιείται στην πράξη και όχι όπως θα θεωρούσε κάποιος ότι θα έπρεπε να χρησιμοποιείται. Οι στερεότυπες ή τυποποιημένες εκφράσεις αποτελούν μέρος αυτού του μεγάλου εκφραστικού πλούτου, που εν μέρει στο σχολείο παραμερίζεται. Το βιβλίο των γλωσσολόγων Αγγελικής Ευθυμίου, λέκτορος του Δ.Π.Θ. και μέλους του Συνδέσμου μας, και Άννας Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, καθηγήτριας στο Α.Π.Θ., προσφέρει μια συστηματική μελέτη τόσο των εκφράσεων αυτών όσο και της διδασκαλίας τους. Έπειτα από μια εκτενή περιγραφή και ταξινόμησή τους, οι συγγραφείς προχωρούν στα ζητήματα της διδασκαλίας αναλύοντας ταυτοχρόνως και τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από αυτήν. Η ενδιαφέρουσα μελέτη συμπληρώνεται με αριθμό πρωτότυπων ασκήσεων για τον αλλόγλωσσο μαθητή. Γ.Θ.Κ

Ελένη Τσολακίδου, Ταξίδι αυτογνωσίας (Ποίηση), Αθήνα: εκδ. Δωδώνη, 2007, σελ. 66. ISBN: 9789603854944 Η αναζήτηση της γνώσης του εαυτού μας ως πρωταρχικής αφετηρίας, διαρκούς δοκιμασίας και ατέρμονης προσπάθειας για την επίτευξη, εάν όχι της παντοτινής ευτυχίας, τουλάχιστον της αναγκαίας για την επιβίωση ισορροπίας, αποτελεί δομική κατάκτηση της αρχαίας ελληνικής σκέψης που έταμε, εμπλούτισε, ενίοτε δε και διαπότισε την φιλοσοφική ενατένιση, την λογοτεχνική έμπνευση, ακόμη και την επιστημονική έρευνα παλαιότερων και σύγχρονων διανοητών. Η Ελένη Τσολακίδου, μέλος του Συνδέσμου μας, επιχειρεί αυτή την προσέγγιση με όρους ποιητικούς. Με αφοπλιστική απλότητα, λιτότητα ύφους και εξομολογητική ειλικρίνεια φέρνει στην επιφάνεια ανομολόγητες απορίες, βαθειά κρυμμένες φοβίες και μύχιες απαντοχές. Πρόκειται για μια ποιητική ιχνηλασία που πραγματώνεται άλλοτε ως περιπετειώδης εξερεύνηση και άλλοτε ως συστηματική ανασκαφή του υποσυνείδητου, κάποτε δε με στωική εγκαρτέρηση και ασκητική γαλήνη. Στην συλλογή Ταξίδι αυτογνωσίας καταγράφεται η απαισιοδοξία του ευαίσθητου ανθρώπου απέναντι στην απρόσωπη εποχή μας. Ι.Κ.

Eπιμέλεια: Γιώργος Καλόφωνος

42

Παρουσίαση Δίσκου

CD ΜΕ ΕΡΓΑ ΑΚΟΥΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΝΘΕΤΗ ΘΕΟΔΩΡΟ ΛΩΤH ΓΡΆΦΕΙ Ο ΜΊΛΤΟΣ ΛΟΓΙΆΔΗΣ, ΜΟΥΣΙΚΌΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΟΡΧΉΣΤΡΑΣ

Theodore Lotis, Époque de l’eau (empreintes DIGITALes, 2008) Ο Θεόδωρος Λώτης, συνθέτης ηλεκτροακουστικής μουσικής και λέκτορας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, κυκλοφόρησε πρόσφατα το προσωπικό του CD με τίτλο Époque de l’eau [Εποχή του νερού]. Ο δίσκος, που κυκλοφόρησε από την μεγαλύτερη εταιρεία στον χώρο της ηλεκτροακουστικής μουσικής, την καναδική empreintes DIGITALes, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση, περιλαμβάνει συνθέσεις ακουσματικής μουσικής από το 1996 έως το 2003. Όλα τα μουσικολογικά κείμενα που περιλαμβάνονται στον δίσκο είναι δίγλωσσα (αγγλικά και γαλλικά), ενώ πέντε μήνες εντατικού mastering στα εργαστήρια της εταιρείας εγγυώνται την ηχητική πιστότητα. Στο εισαγωγικό σημείωμα του δίσκου, ο Βρετανός συνθέτης Denis Smalley σχολιάζει: «Το στοιχείο που περισσότερο με γοητεύει στην μουσική του Θεόδωρου Λώτη είναι η δεξιοτεχνία του στον χειρισμό του ηχητικού χώρου. […] Αυτή η μουσική μάς μεταφέρει σε έναν φαντασιακό, εξόχως εκφραστικό, άγνωστο κόσμο». Αρκετά χρόνια εντατικής συλλογής και επεξεργασίας πολλών και διαφορετικών ήχων από όργανα, φωνές, αντικείμενα, ηχοτοπία και ηλεκτρονικές γεννήτριες προσέφεραν στον συνθέτη άφθονο ηχητικό υλικό για την δημιουργία των επτά έργων. Ήδη κατά τους πρώτους μήνες κυκλοφορίας του δίσκου, οι κριτικές είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές. Η Diario Levante της Ισπανίας, αναφερόμενη στα έργα του Λώτη, γράφει: «Μια μουσική αιθέρια, στοχαστική, μεγάλης ομορφιάς, που οδηγεί σε ψυχική ανάταση». Ο δίσκος του Θεόδωρου Λώτη περιέχει τα εξής έργα: 1. «Arioso Dolente/Beethoven Op. 110»: Ανάθεση του οργανισμού Amici della Musica di Cagliari για το ιταλικό φεστιβάλ Intorno a Beethoven 2002. Η σύνθεση βασίζεται στο τρίτο μέρος της Σονάτας για πιάνο αρ. 31 σε λα ύφεση μείζονα, έργο 110, του Μπετόβεν, που ηχογραφήθηκε από την πιανίστα Μαρία Μεταξάκη. Το 2003, κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό σύνθεσης Jeu de temps/Times Play στην Αγγλία και τον Καναδά.

2. «A South Wind will Bring the Sand» («Νότιος άνεμος θα φέρει την άμμο»): Απέσπασε τιμητικό έπαινο στον 24ο Διεθνή Διαγωνισμό Λουίτζι Ρούσολο το 2002 στην Ιταλία.

3. «Underwater Theories» («Υποβρύχιες θεωρίες»): Συμμετείχε στην τελική φάση του Διαγωνισμού Ακουσματικής Σύνθεσης Métamorphoses το 2004 στις Βρυξέλλες.

4. «Sibylla’s Voice» («Η φωνή της Σίβυλλας»): Ανάθεση του οργανισμού Musiques et Recherches. Συμμετείχε στην τελική φάση του Διαγωνισμού Métamorphoses το 2002.

43

Παρουσίαση Δίσκου

CD ΜΕ ΕΡΓΑ ΑΚΟΥΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΝΘΕΤΗ ΘΕΟΔΩΡΟ ΛΩΤH ΓΡΆΦΕΙ Ο ΜΊΛΤΟΣ ΛΟΓΙΆΔΗΣ, ΜΟΥΣΙΚΌΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΟΡΧΉΣΤΡΑΣ

5. «Shadows» («Σκιές»): Απέσπασε τιμητικούς επαίνους στον 4ο Διεθνή Διαγωνισμό Ηλεκτροακουστικής Μουσικής του Σάο Πάολο (C.I.M.E.S.P.) το 2001 στην Βραζιλία και στον 22ο Διεθνή Διαγωνισμό Λουίτζι Ρούσολο το 2000 στην Ιταλία, ενώ επίσης συμμετείχε στην τελική φάση του Διαγωνισμού ART’S XXI το 2001 στην Ισπανία και του Διαγωνισμού Ηλεκτροακουστικής Μουσικής της Μπουρζ το 2001 στην Γαλλία.

6.-7. «La mer», έργο σε δύο μέρη: «La mer bleue» («Θάλασσα γαλάζια») – «La mer profonde» («Θάλασσα βαθιά»): Απέσπασε τιμητικό έπαινο στον Διαγωνισμό Métamorphoses το 2000.

44

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: scholars.association@onassis.gr Εκδότρια: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Ιωάννα Κονδύλη, Καλλιόπη Χρηστοφή, Γιάννης Χ. Ρούσσος, Γιώργος Θ. Καλόφωνος Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Μαρκ Γιάνσε, Ιφιγένεια Κατίκα, Μαρίνα Λαµπράκη-Πλάκα, Μίλτος Λογιάδης, ∆ιονύσης Μαλλούχος Yπεύθυνη κατά νόμο: Iωάννα Kονδύλη • Διόρθωση: Γιάννης Παπαδημητρίου Σχεδιασμός: Κώστας Κάτσουλας • Eκτύπωση: Μπάξας Α.Ε. Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη:

45