AO 49 (September 2010) by Onassis Stegi

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 49 Σεπτέμβριος 2010

Περιεχόμενα Σημείωμα Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης •

Ήρωες µυθικοί αλλά και θνητοί στην Νέα Υόρκη ............................................................................................................................................4

Ειδήσεις του Ιδρύματος •

Καινοτοµίες και προοπτικές των ∆ιαλόγων των Αθηνών ..................................................................................................................... 5-15 Το µέλλον του παρελθόντος ή «έχει το παρελθόν µέλλον;» Ο διάλογος ∆ιαδικτυακοί τόποι διαλόγου Παρακολούθηση των εργασιών του συνεδρίου Ηλεκτρονικό περιοδικό Το ∆ίκτυο των ∆ιαλόγων των Αθηνών (AD Network)

•

Εικαστικοί ∆ιάλογοι .....................................................................................................................................................................................16-36 Ταυτότητα και Ετερότητα Ιστορία και Ιστορίες Λόγος και Τέχνη ∆ηµοκρατία και Πολιτεία Επιστήµη και Ηθική Ποιότητα Ζωής

•

Η Βιβλιοθήκη του Ιδρύµατος Ωνάση ............................................................................................................................................................... 37

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο...........................................................................................................................................................41

Σημείωμα Προγραμματίζοντας τις εκδηλώσεις του Συνδέσμου Προτάσεις υποτρόφων για διαλέξεις και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, οι οποίες θα αφορούν την περίοδο από τον Ιανουάριο έως τα τέλη Ιουνίου 2011, θα συγκεντρώνει έως τις 15 Ιανουαρίου το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου. Όσες προτάσεις υποβληθούν μετά την ημερομηνία αυτή θα ληφθούν υπόψη για την επόμενη περίοδο, Σεπτεμβρίου 2011 – Ιανουαρίου 2012. Η διαδικασία αυτή αποσκοπεί στον καλύτερο προγραμματισμό των εκδηλώσεων του Συνδέσμου, δεδομένου μάλιστα ότι θα πραγματοποιούνται πλέον στους νέους χώρους της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Η θεματολογία των προτάσεων που θα υποβληθούν έως τον Ιούνιο του 2011 θα πρέπει να συμβαδίζει κατά το δυνατόν με τις θεματικές ενότητες των Διαλόγων των Αθηνών (Λόγος και Τέχνη, Ταυτότητα και Ετερότητα, Ιστορία και Ιστορίες, Δημοκρατία και Πολιτεία, Επιστήμη και Ηθική, Ποιότητα Ζωής), οι οποίοι αναμένονται με μεγάλο ενδιαφέρον στις 24 έως 27 Νοεμβρίου 2010. Όσοι υπότροφοι καλλιτέχνες ενδιαφέρονται να προτείνουν εκδηλώσεις στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών και ανεξάρτητα από τις εκδηλώσεις που θα διοργανώνονται από τον Σύνδεσμο Υποτρόφων θα πρέπει να απευθύνονται στον εκτελεστικό διευθυντή της Στέγης, Χρήστο Καρρά. Στιγμιότυπα από τις εκδηλώσεις του Συνδέσμου έχουν αρχίσει να αναρτώνται στο forum του Συνδέσμου (www.onassis-scholarsforum.gr), παρέχοντας σε όλους τους εγγεγραμμένους χρήστες την δυνατότητα να ενημερωθούν και να πάρουν μια «γεύση» κάθε εκδήλωσης. Για να εγγραφεί κανείς στο forum, θα πρέπει να έχει γίνει μέλος του Συνδέσμου, συμπληρώνοντας την σχετική αίτηση. Προς διευκόλυνση των υποτρόφων, έχει ανοιχτεί ειδικός λογαριασμός του Συνδέσμου στην Τράπεζα Citibank (αρ. λογ. 0507459986), όπου οι υπότροφοι μπορούν να καταθέτουν την συνδρομή τους, σημειώνοντας απαραιτήτως την αιτιολογία της και, ασφαλώς, το όνομά τους. Η επόμενη προγραμματισμένη συνάντηση των μελών του Συνδέσμου θα γίνει στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, στις 19 και 20 Νοεμβρίου 2010, στο πλαίσιο του διήμερου συνεδρίου με θέμα την οπτικοακουστική παιδεία στην εποχή της κρίσης. Η παρουσία σημαντικών προσωπικοτήτων του χώρου –του Δανού κινηματογραφιστή Henning Camre, της Αμερικανίδας καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο Μπράουν Mary Ann Doane, του Γάλλου κριτικού κινηματογράφου Jean Douchet και του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης Δημήτρη Ελευθερωτή και η προβολή ταινιών μικρού μήκους, σε συνδυασμό με τους φιλόδοξους στόχους του συνεδρίου, εγγυώνται μια γόνιμη ανταλλαγή απόψεων και πρακτικών κατευθύνσεων ανάμεσα σε επαγγελματίες και θεωρητικούς, δημιουργούς και δασκάλους του χώρου

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Ήρωες μυθικοί αλλά και θνητοί στην Νέα Υόρκη

Εγκαινιάζεται στις 5 Οκτωβρίου 2010 στο θυγατρικό Ίδρυµα Ωνάση στην Νέα Υόρκη η έκθεση «Ήρωες: Θνητοί και Μύθοι στην Αρχαία Ελλάδα», η οποία αποτελεί συνδιοργάνωση του Ιδρύµατος µε το Μουσείο Τεχνών Walters της Βαλτιµόρης, το Μουσείο Τεχνών του Σαν Ντιέγκο και το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών Frist του Νάσβιλ.

τούς αποτύπωσε σε γλυπτά και αγγεία, δίνοντας τις διαστάσεις του ηρωισµού τους».

Οι ηρωικές µορφές του Ηρακλή, του Αχιλλέα, του Οδυσσέα και της Ελένης εξακολουθούν να εξάπτουν την φαντασία ακόµη και σήµερα, καλύπτοντας την ανθρώπινη ανάγκη για αναζήτηση προτύπων. Ωστόσο, η έννοια «ήρωας» στην αρχαιότητα –η οποία, κατά την αντίληψη της εποχής εκείνης, έβριθε από ηρωικές προσωπικότητες– είχε διαφορετική σηµασία από την σηµερινή.

Στα εντυπωσιακά εκθέµατα περιλαµβάνονται ένας µελανόµορφος αµφορέας που απεικονίζει τον Αχιλλέα και τον Αίαντα να παίζουν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι έξω από τα τείχη της Τροίας (τέλη 6ου αι. π.Χ.), ένας αµφορέας µε παράσταση της απόδρασης του Οδυσσέα από την σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφηµου (510 π.Χ.), ένα µαρµάρινο ανάγλυφο µε σκηνές από τον Τρωικό Πόλεµο (1ος αι. µ.Χ.), µια κεφαλή του Ηρακλή ως νέου, χωρίς γενειάδα (1ος-2ος αι. µ.Χ.), µια µαρµάρινη κεφαλή του Πολύφηµου (1ος-2ος αι. µ.Χ.), ένα χρυσό περιδέραιο µε την προτοµή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (218-235 µ.Χ.), µια χάλκινη κορινθιακή περικεφαλαία (700-500 π.Χ.) και πολλά άλλα.

«Οι άνθρωποι σήµερα πιστεύουν ότι οι ήρωες της αρχαιότητας ήταν µυθικά πρόσωπα, τα οποία επινόησαν οι ποιητές», ανέφερε ο εκτελεστικός διευθυντής του θυγατρικού Ιδρύµατος, πρέσβης Λουκάς Τσίλας. «Για τους αρχαίους Έλληνες, όµως, ήταν υπαρκτά πρόσωπα που έζησαν και που, χάρις στα κατορθώµατά τους, η φήµη τους διατηρήθηκε µετά τον θάνατό τους». Σύµφωνα µε την επιµελήτρια του Μουσείου Τεχνών Walters, δρα Regine Schultz, «οι ήρωες της ελληνικής αρχαιότητας είχαν υπερφυσικές δυνατότητες, αλλά ήταν και άνθρωποι µε ελαττώµατα. Ατρόµητοι, παντοδύναµοι και πανέµορφοι, έσπασαν το φράγµα του χρόνου και το όνοµά τους συνδέθηκε µε κατορθώµατα, άθλους, έρωτες και έριδες. Αυτούς τους ήρωες η ελληνική τέχνη

Η έκθεση συγκεντρώνει περισσότερα από ενενήντα εξαιρετικά εκθέµατα της Αρχαϊκής, της Κλασικής και της Ελληνιστικής Περιόδου, τα οποία προέρχονται από αµερικανικές και ευρωπαϊκές συλλογές.

Η έκθεση, η οποία θα διαρκέσει έως τις 3 Ιανουαρίου 2011, συνοδεύεται από εικονογραφηµένο κατάλογο 328 σελίδων, την επιµέλεια του οποίου είχε η Sabine Albersmeier του Μουσείου Τεχνών Walters.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Καινοτοµίες και προοπτικές των ∆ιαλόγων των Αθηνών ΓΡΆΦΕΙ Η ΔΡ ΝΊΚΗ ΤΣΙΡΏΝΗ, ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΌΓΟΣ, ΕΡΕΥΝΉΤΡΙΑ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΏΝ ΕΡΕΥΝΏΝ, ΥΠΕΎΘΥΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΎ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΎ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΊΟΥ ΟΙ ΔΙΆΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΑΘΗΝΏΝ

Οι βασικοί προβληµατισµοί του συνεδρίου Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών, το οποίο θα αποτελέσει την εναρκτήρια εκδήλωση της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών του Ιδρύµατος Ωνάση, έχουν ήδη παρουσιαστεί από το βήµα του ΑΩ: στο τεύχος 47, τον Μάρτιο του 2010, και στο τεύχος 48, τον Ιούνιο του 2010. Στα τεύχη αυτά αναφερθήκαµε στην ανάλυση των στόχων, στους συνδιοργανωτές φορείς –πανεπιστήµια και ερευνητικά ιδρύµατα της Ευρώπης και της Αµερικής– σε συνεργασία µε τους οποίους θα πραγµατοποιηθεί το συνέδριο, στις συναντήσεις διάχυσης που πραγµατοποιήθηκαν στην Βιέννη, την Οξφόρδη, την Νέα Υόρκη και αλλού, στις θεµατικές ενότητες, στο πρόγραµµα, στην συµµετοχή όλων των γενεών στις εργασίες του συνεδρίου, αλλά και στο αναπτυσσόµενο δίκτυο των ∆ιαλόγων των Αθηνών. Το µέλλον του παρελθόντος ή «έχει το παρελθόν µέλλον;» Η τελετή έναρξης των ∆ιαλόγων των Αθηνών, την οποία θα τιµήσει µε την παρουσία του η ΑΕ ο Πρόεδρος της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, θα φιλοξενήσει τρεις σηµαίνουσες προσωπικότητες των γραµµάτων, οι οποίες θα προσεγγίσουν το θέµα «Έχει το παρελθόν µέλλον;» από διάφορες οπτικές. Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, πρώην µέλος του ∆Σ του Ιδρύµατος Ωνάση, πρόεδρος του ∆Σ του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου ∆ελφών, πρύτανης και πρόεδρος του Πανεπιστηµίου της Ευρώπης, θα θέσει µε την πείρα της το θεωρητικό πλαίσιο του θέµατος του µέλλοντος του παρελθόντος. Ο σερβικής καταγωγής καθηγητής Dusan Sidjanski, επίτιµος πρόεδρος του Ευρω-

παϊκού Πολιτιστικού Κέντρου, οµότιµος καθηγητής του Πανεπιστηµίου της Γενεύης και ειδικός σύµβουλος του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα προσεγγίσει το θέµα από την σκοπιά της σύγχρονης ευρωπαϊκής ταυτότητας και της σχέσης της µε το υπόβαθρο των ανθρωπιστικών επιστηµών. Τέλος, ο Simon Critchley, πρωτοπόρος Βρετανός φιλόσοφος της νέας εποχής, πρόεδρος και καθηγητής του Τµήµατος Φιλοσοφίας στο New School for Social Research της Νέας Υόρκης, θα εστιάσει την προσοχή του στην σχέση του αρχαίου δράµατος µε τον σύγχρονο κόσµο. Το θέµα που θα προσεγγίσουν οι τρεις κεντρικοί οµιλητές της τελετής έναρξης απηχεί την προβληµατική των ∆ιαλόγων των Αθηνών, οι οποίοι επικεντρώνονται στην δυνητική σχέση της ελληνικής σκέψης µε προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος. Επιπλέον, το θέµα που επέλεξαν οι τρεις οµιλητές εξετάζει την δυναµική σχέση του παρελθόντος µε το παρόν και το µέλλον, διερευνώντας το κατά πόσον η ίδια η ιστορία αλλά και τα πνευµατικά της επιτεύγµατα µπορούν να συµβάλουν στην εξεύρεση λύσεων σε κρίσιµες περιόδους, όπως αυτή που διανύουµε σήµερα σε εθνικό αλλά και παγκόσµιο επίπεδο. Κριτήριο για την επιλογή των τριών οµιλητών της τελετής έναρξης υπήρξε αναµφισβήτητα το επιστηµονικό κύρος. Επιπλέον, η οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου θέλησε να ανοίξει, κατά την τελετή έναρξης του συνεδρίου, έναν διάλογο µεταξύ των γενεών, µε την συµµετοχή εκπροσώπων τόσο της παλαιότερης όσο και της νεότερης γενιάς µελετητών και διανοητών. Οι τρεις διακεκριµένοι οµιλητές

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Simon Critchley

Dusan Sidjanski

καλύπτουν ένα ευρύ φάσµα, γεγονός το οποίο ενδιαφέρει άµεσα τους ∆ιαλόγους, µιας και κατά την διάρκεια των τελευταίων πενήντα χρόνων έχουν σηµειωθεί σηµαντικές αλλαγές στην πρόσληψη της ελληνικής σκέψης αλλά και στην στάση της κοινωνίας απέναντί της. Ιδιαίτερα σήµερα, εποχή κρίσης και συγκρούσεων σε πολλά επίπεδα (ταυτότητας, οικονοµίας, κοινωνίας κ.λπ.), ο διάλογος ιστορίας, φιλοσοφίας και κοινωνικών επιστηµών περιµένουµε να φέρει στο φως ενδιαφέρουσες παραµέτρους προβληµατισµού.

αυτή την εξαίρετη και διαχρονική µορφή τέχνης, που εξακολουθεί να συγκινεί µέχρι σήµερα το ευρύ κοινό, αποδεικνύοντας µε τον τρόπο αυτόν την βαθιά της αξία. Ολόκληρο το υλικό της ζωντανής και δυναµικής αυτής συζήτησης θα χρησιµοποιηθεί σε προγράµµατα διδασκαλίας πτυχιακών και µεταπτυχιακών φοιτητών του Kέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ, καθώς και συνεργαζόµενων ερευνητικών φορέων και ιδρυµάτων. Θα αναρτηθεί επίσης στην ιστοσελίδα των ∆ιαλόγων των Αθηνών και θα προβληθεί σε ειδικές εκδηλώσεις από τους συνδιοργανωτές του συνεδρίου, στο πλαίσιο µιας προσπάθειας διάδοσης της γνώσης αλλά και του βιωµατικού προβληµατισµού των πρωταγωνιστών του διαλόγου σχετικά µε τα κείµενα, την ερµηνεία και το πλαίσιο αξιοποίησης αυτού του πνευµατικού θησαυρού σήµερα.

Στην τελετή έναρξης θα προβληθεί επίσης απόσπασµα από τον εξαιρετικά ενδιαφέροντα διάλογο µεταξύ δύο προσωπικοτήτων διεθνώς αναγνωρισµένων στον χώρο τους. Ο Gregory Nagy, καθηγητής Κλασικής Ελληνικής Φιλολογίας και Συγκριτικής Γραµµατολογίας στο Πανεπιστήµιο Χάρβαρντ και επικεφαλής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του ίδιου πανεπιστηµίου –παράρτηµα του οποίου λειτουργεί και στην Ελλάδα–, συνοµιλεί µε τον Γερµανό σκηνοθέτη Peter Stein. Ο διάλογός τους µαγνητοσκοπήθηκε στο Ζάλτσµπουργκ, όπου ο τελευταίος ανέβασε µε µεγάλη επιτυχία την παράσταση Oιδίπους επί Κολωνώ µε την θεατρική οµάδα του Berliner Ensemble, στο πλαίσιο του φηµισµένου θερινού φεστιβάλ της πόλης, το οποίο συγκεντρώνει καλλιτέχνες και φιλότεχνους από ολόκληρο τον κόσµο. Στο επίκεντρο του διαλόγου τους βρέθηκαν, µεταξύ άλλων, θέµατα όπως η σηµασία του κειµένου αλλά και της απόδοσής του στην σκηνή, η ερµηνεία και η πρόσληψη του αρχαιοελληνικού δράµατος, η σχέση της δηµοκρατίας µε

Οι εργασίες του συνεδρίου θα ξεκινήσουν στις 24 Νοεµβρίου και την τελετή έναρξης θα ακολουθήσει η θεµατική ενότητα µε τίτλο: Ταυτότητα και Ετερότητα. Το πρόγραµµα, αναπόφευκτα πυκνό, θα διαρκέσει ώς τις 27 Νοεµβρίου. Οι εργασίες θα κλείσουν µε µια ενότητα διαθεµατικού διαλόγου, κατά την διάρκεια του οποίου η οργανωτική επιτροπή προσβλέπει στην συνθετική προσέγγιση των θεµατικών ενοτήτων µε βάση τον κεντρικό άξονα της προβληµατικής των ∆ιαλόγων των Αθηνών. Όλες οι ενότητες ακολουθούν το ίδιο οργανωτικό σχήµα: είναι χωρισµένες σε δύο µέρη, όπου οι κύριοι οµιλητές παρουσιάζουν συνοπτικά τα κύρια σηµεία των εισηγήσεών τους, οι οποίες έχουν εν τω µεταξύ αναρτηθεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό (e-journal)

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ

του συνεδρίου. Απέναντι στους κύριους οµιλητές, οι συνοµιλητές παρεµβαίνουν µε δεκάλεπτες εισηγήσεις, στις οποίες επισηµαίνονται θέµατα που έχουν ή δεν έχουν θιγεί επαρκώς στις κύριες εισηγήσεις, ενώ παράλληλα καλούνται να καταθέσουν τις δικές τους απόψεις (που ποικίλλουν ως προς την οπτική και την προσέγγιση της θεµατικής). Οι παρεµβάσεις δεν έχουν σκοπό να αναφερθούν λεπτοµερώς σε ζητήµατα επιστηµονικά (µε την έννοια της βιβλιογραφίας ή των επιµέρους στοιχείων τεκµηρίωσης), αλλά να πυροδοτήσουν έναν γόνιµο διάλογο, ανοικτό στο ευρύ ενηµερωµένο κοινό. Μετά την λήξη του συνεδρίου, οι εισηγήσεις των συνοµιλητών, ενηµερωµένες και ενδεχοµένως εµπλουτισµένες, θα αναρτηθούν και αυτές στο διαδικτυακό ηλεκτρονικό περιοδικό. Ο διάλογος Ο διάλογος αποτελεί ζητούµενο και κοινό παρονοµαστή όλων των επιπέδων της διοργάνωσης. Στην κάθε θεµατική ενότητα, οµιλητές προερχόµενοι από διαφορετικά ερευνητικά πεδία προσεγγίζουν το εκάστοτε θέµα από την δική τους οπτική γωνία. Το αποτέλεσµα είναι ότι η έµφαση κάθε θεµατικής διαµορφώνεται από πληθώρα παραγόντων, όπως το κεντρικό θέµα, το οποίο σε κάποιο βαθµό επιβάλλει την σύνθεση των οµιλητών, τους βασικούς άξονες της διαχρονικότητας και της διεπιστηµονικότητας, αλλά και τα φλέγοντα ζητήµατα που προσεγγίζονται στην κάθε ενότητα. Η σύνθεση –από πλευράς οµιλητών– κάθε θεµατικής ενότητας παρουσιάζει την δική της ιδιοµορφία. Σε ορισµένες

ενότητες παρατηρείται ιδιαίτερη έµφαση στην διεπιστηµονικότητα, µε συµµετοχή οµιλητών από διάφορους επιστηµονικούς χώρους, όπως λ.χ. στην ενότητα Ταυτότητα και Ετερότητα, όπου περιλαµβάνονται εκπρόσωποι ερευνητικών χώρων όπως είναι η κοινωνιολογία, οι πολιτικές επιστήµες, η ιστορία και η αρχαιολογία, αλλά και η θεολογία και ο τοµέας της δηµοσιογραφίας. Στις εργασίες τους οι οµιλητές θίγουν µια σειρά από ζητήµατα που αφορούν το θέµα της Ταυτότητας και της Ετερότητας και του διαλόγου των πολιτισµών σε διαφορετικές εποχές και περιστάσεις, αλλά και στην σύγχρονη εποχή. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η εργασία του Martyn Barrett, καθηγητή Ψυχολογίας και ακαδηµαϊκού διευθυντή του Κέντρου CRONEM (Κέντρο Ερευνών για τον Εθνικισµό, την Εθνοτική Ταυτότητα και την Πολυπολιτισµικότητα) του Πανεπιστηµίου του Σάρεϊ, ο οποίος επιχειρεί µια ψυχολογική προσέγγιση στο θέµα των εθνικών και εθνοτικών ταυτοτήτων στις µέρες µας. ∆εν θα µπορούσαµε να παραλείψουµε να αναφερθούµε στην συµµετοχή του διάσηµου Γάλλου νοµικού, πρώην υπουργού ∆ικαιοσύνης της Γαλλίας και νυν γερουσιαστή Robert Badinter, ο οποίος θα αναφερθεί στους κινδύνους που απειλούν την οικουµενικότητα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Ως συνοµιλητές για την ενότητα αυτήν επιλέχθηκαν άτοµα από τους χώρους της ιστορίας, της αρχαιολογίας αλλά και της δηµοσιογραφίας, ώστε να τεθούν νέα ζητήµατα µε άξονα την διαχρονία και µε έµφαση στο σήµερα. Χαρακτηριστικά αναφέρονται ο δρ Johannes Saltzwedel, διευθυντής

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Peter Stein

Gregory Nagy

σύνταξης του γερµανικού περιοδικού Der Spiegel, καθώς και ο Νίκος Μπακουνάκης, καθηγητής του Παντείου Πανεπιστηµίου και αρχισυντάκτης του ενθέτου «Βιβλία» της εφηµερίδας Το Βήµα.

συµµετέχοντες στην ενότητα Λόγος και Τέχνη. Οι οµιλητές, οι οποίοι, όπως είναι φυσικό, προέρχονται κυρίως από τον ευρύτερο χώρο των Κλασικών Σπουδών και των Καλών Τεχνών, εξετάζουν θέµατα σχετικά µε την καλλιτεχνική έκφραση ανά τους αιώνες αλλά και τις διαδράσεις µεταξύ έργων. Για παράδειγµα, η Edith Hall, καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών και Θεάτρου στο Κολέγιο Royal Holloway του Πανεπιστηµίου του Λονδίνου, διερευνά τους λόγους για τους οποίους το αρχαίο ελληνικό δράµα εξακολουθεί να ασκεί επίδραση στο θέατρο παγκοσµίως. Μεταξύ των συνοµιλητών, ο Νίκος Γ. Ξυδάκης, αρχισυντάκτης της εφηµερίδας Καθηµερινή, αλλά και η Maria Del Pilar Fernandez Deaugustini, καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο La Plata της Αργεντινής, µε ιδιαίτερη ειδίκευση στην αρχαία ελληνική ποίηση.

Η ενότητα Ιστορία και Ιστορίες εστιάζει εν πολλοίς στην αφήγηση, ιδωµένη µέσα από µια διαχρονική οπτική, όπως διαµορφώνεται στις διαφορετικές εθνικές και τοπικές παραδόσεις που επιβάλλουν και υποβάλλουν διαφορετικούς τρόπους έκφρασης. Ενδεικτικά αναφέρουµε τον καθηγητή Edhem Eldem, επικεφαλής του Τµήµατος Ιστορίας στο Πανεπιστήµιο του Βοσπόρου, ο οποίος εξετάζει τον µύθο και την πραγµατικότητα της βιογραφίας ενός από τους πιο συναρπαστικούς πολιτικούς παράγοντες της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας τον 19ο αιώνα, του Ιµπραήµ Εντέµ Πασά, του οποίου η (ατεκµηρίωτη µέχρι σήµερα) ελληνική καταγωγή συζητήθηκε εκτενώς κατά την διάρκεια της ζωής του και έχει γενικώς καταλήξει να θεωρείται αυθεντική. Στους συνοµιλητές της ενότητας περιλαµβάνονται προσωπικότητες του χώρου των Κλασικών Σπουδών από διαφορετικές χώρες, όπως ο δρ Hyun Jin Kim, µεταδιδακτορικός ερευνητής του Τµήµατος Κλασικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας του Πανεπιστηµίου του Σίδνεϊ, αλλά και διανοούµενοι δηµοσιογράφοι, όπως ο σερ Peter Stothard, διευθυντής σύνταξης του Times Literary Supplement (TLS) αλλά και, παλαιότερα, της εφηµερίδας The Times. Η διαχρονικότητα και η διάδραση µεταξύ των διαφόρων µορφών έκφρασης είναι τα θέµατα που απασχολούν τους

Το θέµα της δηµοκρατίας και της διακυβέρνησης από την αρχαιότητα µέχρι την σύγχρονη εποχή διερευνούν οι συµµετέχοντες στην ενότητα ∆ηµοκρατία και Πολιτεία, µε έµφαση στην σχέση πνεύµατος και πολιτεύµατος. Μεταξύ των οµιλητών, ο Άγγελος Χανιώτης, καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στην Σχολή Ιστορικών Σπουδών του Ινστιτούτου Προχωρηµένων Σπουδών (IAS) των ΗΠΑ, ο οποίος θα διερευνήσει τις ψευδαισθήσεις δηµοκρατίας στον αρχαίο κόσµο. Συνοµιλητής στην ενότητα, µεταξύ άλλων, ο Στάθης Καλύβας, καθηγητής Πολιτικών Επιστηµών και διευθυντής του Προγράµµατος για την ∆ηµόσια Τάξη, την Σύγκρουση και την Βία, στο Πανεπιστήµιο Γέηλ των ΗΠΑ.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

καθηγητής Gregory Nagy συνομιλεί με τον σκηνοθέτη Peter Stein

Στην ενότητα Επιστήµη και Ηθική δίνεται έµφαση στην ολιστική προσέγγιση της ζωής στις συγκυρίες της νέας εποχής. Οι οµιλητές, εδώ, προέρχονται κατά κύριο λόγο από τον χώρο των επιστηµών αλλά και της Ιστορίας και της Φιλοσοφίας της Επιστήµης. H βαρόνη Susan Greenfield, Βρετανίδα επιστήµονας από το Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης, εξειδικευµένη στην φυσιολογία του εγκεφάλου, θα διερευνήσει στην παρουσίασή της πώς κάποιες αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων για τον εγκέφαλο βρίσκουν αντιστοιχίες στην σύγχρονη νευροεπιστήµη. Ο John D. Barrow, από την πλευρά του, καθηγητής Εφαρµοσµένων Μαθηµατικών στο Πανεπιστήµιο του Καίµπριτζ, θα εξετάσει την απλότητα και την πολυπλοκότητα του κόσµου, ένα καίριο θέµα στην ιστορία της επιστήµης, το οποίο έχει τις ρίζες του στον Πλάτωνα και στον Αριστοτέλη. Μεταξύ των οµιλητών που θα προσεγγίσουν το θέµα από φιλοσοφική πλευρά είναι ο Θεοδόσιος Τάσιος, οµότιµος καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου της Αθήνας, ο οποίος θα ασχοληθεί µε το θέµα «Ηθικά ζητήµατα και τεχνολογία», επιχειρώντας να εντοπίσει πιθανά µαθήµατα από την αρχαία Ελλάδα, ενώ ο µητροπολίτης Περγάµου Ιωάννης (Ζηζιούλας) θα διερευνήσει την διαφορά µεταξύ γνώσης και σοφίας. Οι συνοµιλητές επιλέχθηκαν µε το ίδιο σκεπτικό και προέρχονται και αυτοί από τον ευρύτερο χώρο των επιστηµών και της Φιλοσοφίας της Επιστήµης. Τέλος, η θεµατική ενότητα Ποιότητα Ζωής προσεγγίζεται µε έµφαση στην διεπιστηµονικότητα. Οι συµµετέχοντες προέρχονται από τους χώρους των επιστηµών, της Οικο-

νοµίας, της Αρχιτεκτονικής αλλά και της Τέχνης. Ο καθηγητής Michael Mehaffy, πολεοδόµος και διανοητής, θα αναπτύξει το θέµα αναφέροντας ότι ερωτήµατα σχετικά µε την ποιότητα ζωής που ετέθησαν από την ελληνική φιλοσοφία παραµένουν και σήµερα επίκαιρα. Η Sarah Rubidge, καθηγήτρια Χορογραφίας και Νέων Μέσων στο Πανεπιστήµιο του Τσίτσεστερ, επιχειρεί µέσα από την παρουσίασή της να καταδείξει την σηµασία της τέχνης για την βελτίωση της ποιότητας ζωής, την καλλιέργεια και την ενδυνάµωση του ανθρώπου. Η κάθε θεµατική ενότητα ολοκληρώνεται µε τον διάλογο µεταξύ κοινού, συνοµιλητών και οµιλητών. Οι συντονιστές του διαλόγου είναι επιφορτισµένοι µε την συγκέντρωση και την σύνθεση των ερωτήσεων που το κοινό έχει την δυνατότητα να υποβάλλει είτε µέσω του διαδικτυακού τόπου συζήτησης του ηλεκτρονικού περιοδικού είτε µέσα στην αίθουσα. Λόγω του µεγάλου αριθµού συµµετεχόντων οι ερωτήσεις θα οµαδοποιηθούν και έπειτα θα παραληφθούν από τους προεδρεύοντες στις θεµατικές ενότητες, οι οποίοι και θα τις διαχειριστούν κατά το δοκούν. Η οµάδα των συντονιστών του διαλόγου περιλαµβάνει επιστήµονες τους οποίους έχουν προτείνει οι εκπρόσωποι των συνδιοργανωτών φορέων, καθώς και εκπροσώπους της νεότερης γενιάς: πρόκειται για τους νικητές του ∆ιαγωνισµού Νέων «Πολιτισµός: παρελθόν, παρόν, µέλλον» (που διοργανώθηκε σε συνεργασία µε το δίκτυο EUNIC/Ένωση Μορφωτικών Ινστιτούτων της ΕΕ), στους οποίους θα αναφερθούµε αµέσως µετά.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Αντώνης Παπαδημητρίου

Γιώργος Μπαμπινιώτης

Την ευθύνη και την επίβλεψη κάθε οµάδας συντονιστών έχουν, εκτός από την γράφουσα, ο καθηγητής του ∆ηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης Γιάννης Πετρόπουλος και η Ιωάννα Παπαδοπούλου, ερευνήτρια του Κέντρου Αρχαίας Φιλοσοφίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήµιο των Βρυξελλών και συνεργάτιδα του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ. Ευθύνη τους είναι ο άρτιος συντονισµός και η κατά το δυνατόν πιο ικανοποιητική εκπροσώπηση όλων των συµµετεχόντων στον διάλογο. Επιπλέον, η ίδια αυτή οµάδα έχει την ευθύνη του επιστηµονικού συντονισµού των διαδικτυακών τόπων διαλόγου.

(ή σχεδόν όλες) τις ερωτήσεις του κοινού, ελπίζοντας ότι εκείνες που δεν απαντήθηκαν κατά την διάρκεια του συνεδρίου θα δώσουν το έναυσµα για νέες συζητήσεις και προβληµατισµούς.

∆ιαδικτυακοί τόποι διαλόγου Στο σηµείο αυτό αξίζει να σηµειωθεί ότι η ιστοσελίδα των ∆ιαλόγων των Αθηνών φιλοξενεί δύο ξεχωριστούς τόπους συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων. Ο πρώτος αφορά στο όλο πρόγραµµα των ∆ιαλόγων και συνδέεται µε το ∆ίκτυο των ∆ιαλόγων των Αθηνών, στο οποίο θα αναφερθούµε λεπτοµερέστερα παρακάτω. Στο φόρουµ αυτό εκφράζονται απόψεις για το γενικό πλαίσιο προβληµατικής των ∆ιαλόγων, καθώς και για θέµατα που απασχολούν όσους ενδιαφέρονται και εργάζονται στο ερευνητικό αντικείµενο του ελληνικού πολιτισµού. Το φόρουµ του ηλεκτρονικού περιοδικού είναι πιο εξειδικευµένο και οι συζητήσεις που φιλοξενούνται υπό µορφή άµεσου διαλόγου ή σχολίων είναι περισσότερο στοχευµένες σε εισηγήσεις κύριων οµιλητών ή παρεµβάσεις συνοµιλητών. Στο φόρουµ του ηλεκτρονικού περιοδικού ελπίζουµε ότι θα µπορέσουµε, µετά την λήξη του συνεδρίου, να καταχωρίσουµε και όλες

Σε ό,τι αφορά στον Ευρωπαϊκό ∆ιαγωνισµό Νέων «Πολιτισµός: παρελθόν, παρόν, µέλλον», ας σηµειωθεί ότι στόχος του ήταν να εντάξει τους νέους στους ∆ιαλόγους των Αθηνών. Ο διαγωνισµός ολοκληρώθηκε µε επιτυχία στις 15 Ιουνίου 2010. ∆ηµοσιοποιήθηκε ευρέως µέσω του δικτύου του Βρετανικού Συµβουλίου και των διαφόρων παραρτηµάτων του ανά την Ευρώπη, µέσω των Ινστιτούτων που συµµετέχουν στο ελληνικό δίκτυο EUNIC (Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Ινστιτούτο Goethe Αθηνών, Ινστιτούτο Cervantes της Αθήνας, Ινστιτούτο της ∆ανίας στην Αθήνα, Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών, το Σπίτι της Κύπρου), καθώς και µέσω του ευρύτερου δικτύου EUNIC και των συνδιοργανωτών φορέων του συνεδρίου Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών. Οι 61 νέοι που απέστειλαν εργασίες για συµµετοχή στον διαγωνισµό προέρχονταν από τις εξής 18 χώρες: Αζερµπαϊτζάν, Αλβανία, Αρµενία, Αυστρία, Γερµανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ηνωµένο Βασίλειο, Ιταλία, Κύπρο, Λετονία, Πολωνία, Ρουµανία, Ρωσία, Ουκρανία, Σλοβενία, Σουηδία και Τουρκία. Οι νέοι που συµµετείχαν κατέθεσαν εργασίες και δοκίµια σχετικά µε µία από τις έξι θεµατικές ενότητες του συνεδρίου. Οι επιτροπές αξιολόγησης του διαγωνισµού αποτελούνταν από εκπροσώπους εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, ακαδηµαϊκούς, επιστήµονες και ανθρώπους του πνεύµατος, οι οποί-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Νίκη Τσιρώνη

οι προτάθηκαν και επιλέχθηκαν από την EUNIC Ελλάδας, καθώς και την επιτροπή του διεθνούς συνεδρίου Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών. Οι συµµετοχές αξιολογήθηκαν συνολικά από δεκαοκτώ ειδικούς, προερχόµενους από την Ισπανία, την ∆ανία, την Σουηδία, την Γερµανία, την Κύπρο και την Ελλάδα. Κάθε συµµετοχή εξετάστηκε ξεχωριστά από δύο αξιολογητές και η τελική απόφαση ελήφθη σε ειδικό συµβούλιο, µε επικεφαλής τον καθηγητή Γεώργιο Μπαµπινιώτη, πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής των ∆ιαλόγων των Αθηνών, και την δρα Νίκη Τσιρώνη, υπεύθυνη επιστηµονικού συντονισµού του συνεδρίου. Τα κριτήρια επιλογής ήταν η γενική ποιότητα της εργασίας και η χρήση του λόγου, η πρωτοτυπία και η αυθεντικότητα, αλλά και η σχέση της προτεινόµενης εργασίας µε τον γενικό στόχο του συνεδρίου και τις επιµέρους θεµατικές του ενότητες. Από τον διαγωνισµό τελικά αναδείχθηκαν 19 νικητές, οι οποίοι χωρίζονται ανά ενότητα ως εξής: Ταυτότητα και Ετερότητα, 4 (και 1 ειδικό βραβείο)· Ιστορία και Ιστορίες, 1· Λόγος και Τέχνη, 3· ∆ηµοκρατία και Πολιτεία, 4 (και 1 ειδικό βραβείο)· Επιστήµη και Ηθική, 2· Ποιότητα Ζωής, 3. Οι νικητές προέρχονται από την Αυστρία, την Αρµενία, την Γερµανία, την Ελβετία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Κύπρο, την Ουκρανία, την Πολωνία και την Ρουµανία. Οι εργασίες που διακρίθηκαν αγγίζουν ευρύ φάσµα θεµάτων, από τα οποία ενδεικτικά αναφέρουµε τα εξής: η Eva Marie Noller από την Γερµανία έγραψε µια εργασία µε τίτλο «Γιατί η Μήδεια ζει στις παραγκουπόλεις», η οποία πραγµατεύεται την Μήδεια του Ευριπίδη, εξετάζοντας τις έννοιες της

Ταυτότητας και της Ετερότητας και παρουσιάζοντας τους λόγους για τους οποίους αυτή η ελληνική τραγωδία βρήκε απήχηση στην Νότια Αφρική του απαρτχάιντ. Ο Anton Pasisnychenko από την Ουκρανία εκπόνησε µια ενδιαφέρουσα µελέτη µε τίτλο «Σε αναζήτηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας: Επιστροφή στην αρχαία ελληνική παράδοση», στην οποία αναφέρεται στην προσπάθεια δηµιουργίας της ευρωπαϊκής ταυτότητας επισηµαίνοντας τα στοιχεία του αρχαίου ελληνικού πολιτισµού που σχετίζονται µε αυτήν και τονίζοντας ιδιαίτερα το στοιχείο της ποικιλοµορφίας και της διαφορετικότητας. Ο Cédric Scheidegger Lämmle, από την Ελβετία, στην ιστορικού περιεχοµένου εργασία του µε τίτλο «Η διαπραγµάτευση της ελληνικής ταυτότητας: Ο ∆ιονύσιος Αλικαρνασσεύς και η ‘‘ετερότητα’’ των Ρωµαίων» πραγµατεύεται το ιστοριογραφικό έργο του ∆ιονυσίου Αλικαρνασσέως, ο οποίος, γράφοντας στις απαρχές της εποχής του Καίσαρα Αυγούστου, προσφέρει µια µαρτυρία για την επανεφεύρεση της ελληνικής ταυτότητας απέναντι στην ανερχόµενη ρωµαϊκή ισχύ. Αξίζει να σηµειωθούν τρεις ακόµη εργασίες: η εργασία της Αντιγόνης Κατσαδήµα µε τίτλο «Η ‘‘Αντιγόνη’’ είναι ακόµη παρούσα: Αναθεωρώντας τον µύθο της Αντιγόνης µέσα από υποδειγµατικές σύγχρονες παραστάσεις», όπου παρουσιάζεται µια καινοτόµος ερµηνεία του µύθου της Αντιγόνης, η οποία σχετίζεται στενά µε την καλλιτεχνική έκφραση της σύγχρονης εποχής. Ο µύθος τοποθετείται σε παγκόσµιο πολιτισµικό πλαίσιο, ώστε να διασαφηνίσει την ισχυρή σχέση µεταξύ της κουλτούρας του παρελθόντος και

Ειδήσεις του Ιδρύματος

της κουλτούρας του παρόντος. Αξιοσηµείωτη είναι επίσης η πρωτότυπη εργασία της Irina Vadunescu, «It’s all Greek: Material Culture, Craftsmanship and Souvenir Art opposite the British Μuseum». Η εργασία αυτή, µε αφετηρία ένα κατάστηµα αναµνηστικών δώρων απέναντι από το Βρετανικό Μουσείο, αναλύει τον τρόπο κατά τον οποίο η αρχαία ελληνική κληρονοµιά µπορεί να σχετίζεται µε διεργασίες και προβληµατισµούς του σύγχρονου κόσµου. Τέλος, ας αναφερθεί η εργασία του Ανδρέα Γαβριελάτου από την Ελλάδα, ο οποίος πραγµατεύεται τον τρόπο κατά τον οποίο η αρχαία ελληνική λογοτεχνία µπορεί να βοηθήσει στις µέρες µας για την βελτίωση της ποιότητας ζωής. O συγγραφέας ισχυρίζεται ότι οι βασικές αρχές της ελληνικής σκέψης θα µπορούσαν να βοηθήσουν στην ανατροπή του υλισµού που διέπει τον σύγχρονο κόσµο και τον έχει οδηγήσει στην απώλεια της ποιότητας ζωής. Παρακολούθηση των εργασιών του συνεδρίου ∆εδοµένου του ενδιαφέροντος µε το οποίο το κοινό έχει ανταποκριθεί στους ∆ιαλόγους των Αθηνών, η οργανωτική επιτροπή έχει µεριµνήσει για την ζωντανή αναµετάδοση των εργασιών του συνεδρίου µέσω διαδικτύου και, συγκεκριµένα, µέσω προσωπικών υπολογιστών. Οι ενδιαφερόµενοι –ειδικά εκείνοι που δεν θα βρίσκονται στην Αθήνα τον Νοέµβριο του 2010– θα έχουν την δυνατότητα να παρακολουθήσουν τις εργασίες του συνεδρίου σε πραγµατικό χρόνο. Για εκείνους που βρίσκονται σε άλλες ηπείρους και η διαφορά ώρας δεν τους επιτρέπει την απευθείας παρακολούθηση, θα υπάρχει η δυνατότητα αναπαραγωγής των εργασιών της κάθε θεµατικής από µαγνητοσκοπηµέ-

να αρχεία. Ωστόσο, πιστεύοντας στην σηµασία της συνεύρεσης και στην συλλογική φύση µιας τέτοιας εµπειρίας, βρισκόµαστε σε επαφή µε πανεπιστήµια του ελληνικού και του διεθνούς χώρου (Ευρώπη, Αµερική), σε σύµπραξη µε τα οποία οι εργασίες του συνεδρίου θα προβάλλονται σε ειδικά διαµορφωµένες αίθουσες παρουσία καθηγητών, φοιτητών και ενδιαφερόµενου κοινού. Αποτελεί πεποίθησή µας ότι ένα τέτοιο συνέδριο δεν έχει σκοπό να «κοµίσει γλαύκα εις Αθήνας» ή, αλλιώς, να «κηρύξει στους πιστούς», αλλά, αντίθετα, στοχεύει σε εκείνους οι οποίοι αµφισβητούν την σχέση της ελληνικής σκέψης µε την σύγχρονη κοινωνία· στοχεύει στους θετικούς επιστήµονες περισσότερο από ό,τι στους επιστήµονες των ανθρωπιστικών σπουδών, και στους νέους περισσότερο από εκείνους που γαλουχήθηκαν, λόγω εποχής, µε την ελληνική παιδεία. Επιπλέον, το υλικό αυτό θα αξιοποιηθεί σε επίπεδο σεµιναριακών συναντήσεων και ηµερίδων σε πανεπιστηµιακό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο πολιτιστικών δράσεων που στοχεύουν στην διάδοση και στον ευρύτερο προβληµατισµό γύρω από τον ελληνικό πολιτισµό. Φορείς αυτών των δράσεων θα είναι, βεβαίως, τα συνεργαζόµενα πανεπιστήµια και ερευνητικά ιδρύµατα, αλλά και πολιτιστικοί φορείς που ασχολούνται µε τον ελληνικό πολιτισµό στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στο εξωτερικό. Ηλεκτρονικό περιοδικό Ένα από τα πλέον καινοτόµα και πρωτοποριακά στοιχεία

Ειδήσεις του Ιδρύματος

των ∆ιαλόγων των Αθηνών αποτελεί το ηλεκτρονικό περιοδικό που φιλοξενεί τις εισηγήσεις των κύριων οµιλητών του συνεδρίου. Η προδηµοσίευση των εισηγήσεων συµβάλλει ουσιαστικά στην επίτευξη του διαλόγου που επιζητείται, αλλά και στην ουσιαστική διαδραστική σχέση οµιλητών και κοινού. Το ηλεκτρονικό περιοδικό δηµιουργήθηκε και τελεί υπό την επιστηµονική επιµέλεια του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ, συνδιοργανωτή φορέα του συνεδρίου. Η ουσιώδης διαφορά του επιστηµονικού αυτού περιοδικού από άλλα όµοια και παρόµοια ηλεκτρονικά περιοδικά έγκειται στο γεγονός ότι εγγυάται την διάδραση µεταξύ κοινού και οµιλητών και προωθεί µιαν αντίληψη σύµφωνα µε την οποία ένα κείµενο που εκφωνείται κατά την διάρκεια ενός συνεδρίου δεν είναι απλώς κείµενο. Τα πολλαπλά επίπεδα δεδοµένων και µεταδεδοµένων οπτικοποιούνται σε αυτό το πρωτοποριακό, πειραµατικό εγχείρηµα του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Χάρβαρντ, το οποίο υπόσχεται την παρουσίαση των κειµένων υπό µορφή πρωτοφανούς πληρότητας, πλούτου και πολυµέρειας. Το περιοδικό αποτελεί κοµβικό σηµείο της διοργάνωσης τόσο πριν όσο και ύστερα από το συνέδριο, αφού είναι ειδικά σχεδιασµένο για να αποτυπώσει αλλά και να παρουσιάσει ευρέως τον πολυεπίπεδο διάλογο που θα προκύψει από αυτή την πρωτοβουλία. Αποτελεί επίσης το στοιχείο εκείνο που, µέσω της ανοικτής, ελεύθερης πρόσβασης και της διάδρασης, απευθύνεται και προσκαλεί σε διάλογο ένα παγκόσµιο κοινό, µεγαλύτερο σε αριθµό και ευρύτερα διασκορπισµένο γεωγραφικά από το κοινό που θα παρακολουθήσει το συνέδριο διά της φυσικής του παρουσίας τον Νοέµβριο του 2010. Συνιστά, µε άλλα λόγια, έναν εικονικό χώρο διαλόγου πριν και ύστερα από το συνέδριο, καθώς και πέρα από τον φυσικό χώρο της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών. Σε πρώτη φάση, το περιοδικό θα συµβάλει ώστε ο διάλογος να ξεκινήσει διαδικτυακά πριν από την έναρξη του συνεδρίου. Οι εργασίες των οµιλητών, που έχουν ήδη παραληφθεί σε απλή µορφή κειµένου, έχουν αρχίσει –µετά την απαραίτητη επεξεργασία– να προδηµοσιεύονται στο περιοδικό από τον Σεπτέµβριο του 2010. Οι εργασίες αυτές αποτελούνται κυρίως από κείµενο, αλλά σε πολλές περιπτώσεις ενσωµατώνουν γραφικά, φωτογραφίες, βίντεο και ακουστικό υλικό, χρησιµοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογίες και εµπλουτίζοντας το ακαδηµαϊκό κείµενο µε συµπληρωµατικά στοιχεία.

Η πρακτική της προδηµοσίευσης δίνει, αφενός, την δυνατότητα στους συνοµιλητές να προετοιµάσουν τον σχολιασµό τους, συµβάλλοντας έτσι στην διαφορετική προσέγγιση που επιδιώκεται σε αυτό το συνέδριο και η οποία δίνει έµφαση στον διάλογο µεταξύ οµιλητών και όχι στην απλή παρουσίαση ανακοινώσεων· αφετέρου, χάρις στην προδηµοσίευση, το περιοδικό καθαυτό λειτουργεί ως το σύγχρονο και διαδικτυακό περιβάλλον από όπου θα ξεκινήσει ο διάλογος γύρω από τα ζητήµατα που θίγονται στις εργασίες. Οµιλητές και συνοµιλητές θα µπορούν να δηµοσιεύσουν παρατηρήσεις, σηµειώσεις και απόψεις, οι οποίες θα έχουν την µορφή θεµατικών σχολίων (threads) και θα συνδέονται µε το σώµα του κειµένου. Επιπροσθέτως, το περιοδικό δίνει τον λόγο και σε ένα ευρύτερο αλλά ενηµερωµένο κοινό: ο κάθε ενδιαφερόµενος µπορεί να γίνει χρήστης και να συµµετάσχει στις διαδικτυακές συζητήσεις δηµοσιεύοντας σχόλια και παρατηρήσεις, υπό την προϋπόθεση ότι θα δηµιουργήσει ένα προφίλ χρήστη και θα ακολουθεί τους κανόνες που θα τεθούν από την διαδικασία της εποπτείας (moderation). Η διαδικασία της εποπτείας διασφαλίζει το υψηλό επίπεδο του διαλόγου, φιλτράροντας τα σχόλια κατά περίπτωση. Μέχρι την στιγµή που θα ξεκινήσει το συνέδριο, οι αρχικές εργασίες των ερευνητών θα έχουν µετατραπεί σε «διαλόγους» και δεν θα αποτελούν πλέον «ανακοινώσεις» προς παρουσίαση. Ο καθένας από τους οµιλητές θα έχει στην διάθεσή του 15 λεπτά για να παρουσιάσει τις βασικές ιδέες της αρχικής του εργασίας λαµβάνοντας υπόψιν τα σηµαντικότερα σχόλια και τις παρατηρήσεις που θα έχουν αναρτηθεί από το κοινό. Οι φυσικές παρουσιάσεις που θα δοθούν κατά την διάρκεια του συνεδρίου αλλά και ο διάλογος που θα προκύψει µε το παριστάµενο κοινό θα βιντεοσκοπηθούν και θα φιλοξενηθούν οµοίως στο ηλεκτρονικό περιοδικό. Οι βιντεοσκοπηµένες παρουσιάσεις θα εµπλουτίζονται και αυτές από συµπληρωµατικά στοιχεία τα οποία θα τις καθιστούν σύνθετα αναζητήσιµες. Θα διαθέτουν λ.χ. υπότιτλους, χρονικές κλίµακες, µεταδεδοµένα, µεταγραφές κ.ο.κ. Επιπλέον, προσβάσιµο τόσο µέσω των κειµένων όσο και µέσω των παρουσιάσεων θα είναι πληροφοριακό υλικό για τον συγγραφέα/οµιλητή (βιογραφία, εργογραφία, συνέντευξη κ.ά.). Με τον τρόπο αυτόν, το περιοδικό θα αποτελέσει µια εξελιγµένη και υπερσύγχρονη µορφή συνεδριακών πρακτικών, όπου ο διαδικτυακός διάλογος που έχει προηγηθεί σε µορφή κειµένου θα πλαισιώνεται από την επιτελεστική [performative] εκδοχή του. Και οι δύο εκ-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

δοχές, η πρώτη βασισµένη στο κείµενο και τους διαδικτυακούς διαλόγους και η δεύτερη στην φυσική παρουσίαση και τον ζωντανό διάλογο µε το κοινό κατά την διάρκεια του συνεδρίου, θα αποτελέσουν τα συµπληρωµατικά στοιχεία των ιδεών που εκφράζουν. Έτσι, οι ιδέες και οι συζητήσεις γύρω από αυτές τις ιδέες θα συνεχίσουν να υπάρχουν στο διαδίκτυο επί πολύ καιρό και θα εµπλουτίζονται µε νέα δεδοµένα, καθώς και µε τα σχόλια και τις παρατηρήσεις ενός όλο και µεγαλύτερου κοινού. Οι επισκέπτες µπορούν να διαδράσουν ποικιλοτρόπως, αφού έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν τόσο το µέσο που προτιµούν, δηλαδή κείµενο ή βιντεοσκοπηµένη παρουσίαση, αλλά και το επίπεδο της πληροφόρησης που τους αφορά – π.χ. λιγότερες ή περισσότερες πληροφορίες ανάλογα µε τα ενδιαφέροντά τους, περίληψη κειµένου ή εµπλουτισµένη µορφή µε εικόνα και ήχο, ή και την ίδια την παρουσίαση σε βίντεο, πλήρες κείµενο, κείµενο εµπλουτισµένο µε µεταδεδοµένα, υποσηµειώσεις κ.ο.κ. Φυσικά, το αποτέλεσµα αυτής της διαδικτυακής διάδρασης είναι πολύ πιο φιλόδοξο από την απλή ανταλλαγή απόψεων και σχολίων, αφού δηµιουργούνται πολλαπλές διαδράσεις, όπως διάδραση του ακαδηµαϊκού και µη κοινού µε τους οµιλητές και τους συνοµιλητές του συνεδρίου, διάδραση µεταξύ των µελών του κοινού, διάδραση του κοινού µε τα ίδια τα κείµενα. Τελικά, όλοι οι συµµετέχοντες στις συζητήσεις του ηλεκτρονικού περιοδικού γίνονται συνδηµιουργοί του κειµένου και συµβάλλουν στην εξέλιξη της βασικής ιδέας. Κατά την διάρκεια της ανάπτυξης του έργου, η οµάδα του Χάρβαρντ συνειδητοποίησε ότι οι περισσότεροι από τους όρους που χρησιµοποιούνται για τις ακαδηµαϊκές δηµοσιεύσεις, περιλαµβανοµένης της λέξης «συζήτηση», αδυνατούν να εκφράσουν την διαδραστική και δυναµική φύση αυτών των πολυµεσικών ψηφιακών προϊόντων. Έτσι, για το ηλεκτρονικό περιοδικό έχει υιοθετηθεί ο όρος «διάλογος», προκειµένου να περιγράψει το καθένα από αυτά τα υπο- ή παρα-προϊόντα, τα οποία θα αντιπροσωπεύουν τα βασικά συστατικά του ηλεκτρονικού περιοδικού. Αυτοί οι διάλογοι αντιστοιχούν σε ό,τι θα αποκαλούσε κανείς «εργασίες» σε ένα συνέδριο, «άρθρα» σε ένα περιοδικό ή «κεφάλαια» σε ένα βιβλίο. Φιλοδοξούµε αυτό το περιοδικό να συνεχίσει να λειτουργεί ως περιβάλλον για ακαδηµαϊκές δηµοσιεύσεις επί πολλά

χρόνια µετά το συνέδριο, αλλά και να αποτελέσει πρότυπο για αντίστοιχες προσπάθειες και προγράµµατα. Οι χρήστες θα µπορούν να χρησιµοποιήσουν τους «διαλόγους» που αποτυπώνονται εκεί µε τον ίδιο τρόπο που χρησιµοποιούν και οποιοδήποτε δηµοσιευµένο ακαδηµαϊκό υλικό. Μέσω κατάλληλων εργαλείων, οι χρήστες θα µπορούν να τοποθετούν συνδέσµους (links) σε υλικό της προτίµησής τους, αλλά και να εκτυπώνουν, να αποθηκεύουν, να στέλνουν και να µοιράζονται υλικό µε φίλους, συναδέλφους και επαφές µέσω των διαφόρων κοινωνικών δικτύων. ∆ιαδραστικό, δυναµικό και πολυµεσικό, το ηλεκτρονικό περιοδικό ανοίγει µια καινούργια εποχή στα ακαδηµαϊκά δεδοµένα. Απευθυνόµενο στο παγκόσµιο κοινό, συµπληρώνει την διαχρονική και διεπιστηµονική προσέγγιση του συνεδρίου και, επιπλέον, δηµιουργεί το περιβάλλον για δυναµικούς και ολοένα εξελισσόµενους διαλόγους. Το ∆ίκτυο των ∆ιαλόγων των Αθηνών (AD Network) Έχουµε αναφερθεί και κατά το παρελθόν στο ∆ίκτυο των ∆ιαλόγων των Αθηνών. Κατά την διάρκεια, ωστόσο, του σχεδιασµού και του προβληµατισµού γύρω από την λειτουργία του, το µέρος αυτό του διαδικτυακού τόπου των ∆ιαλόγων εξελίχθηκε σύµφωνα µε τις αυξανόµενες απαιτήσεις της εν λόγω εφαρµογής, και η οµάδα του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών κατάφερε να ανταποκριθεί επάξια. Αφετηρία στάθηκε η ιδέα να δηµιουργηθεί ένας παγκόσµιος χάρτης πάνω στον οποίο θα σηµειώνονται οι έδρες Ελληνικών Σπουδών, αλλά και οι ερευνητές που εργάζονται στον τοµέα του ελληνικού πολιτισµού. Η αρχική ιδέα εµπλουτίστηκε µε τους συµµετέχοντες στους ∆ιαλόγους (κύριους οµιλητές, συνοµιλητές, νικητές του διαγωνισµού EUNIC, αλλά και το κοινό του συνεδρίου), τους Έλληνες και αλλοδαπούς υποτρόφους του Ιδρύµατος Ωνάση, αλλά και όλους όσοι ενδιαφέρονται για την προβληµατική του συνεδρίου και την επικοινωνία µε οµολόγους τους από διάφορες χώρες. Ο χάρτης αυτός, κατά την εξέλιξη της υλοποίησής του, αποφασίστηκε να στηθεί σύµφωνα µε το πρότυπο των κοινωνικών δικτύων, δίνοντας παράλληλα την δυνατότητα στους χρήστες του να ενηµερώνουν τις προσωπικές τους πληροφορίες και να παραπέµπουν τον επισκέπτη στις επίσηµες ιστοσελίδες τους. Ο χάρτης συνδέεται και µε τον διαδικτυακό τόπο συζήτησης των ∆ιαλόγων και ελπίζουµε ότι θα αποτελέσει δυναµικό χώρο ανταλλαγής εµπειριών και σκέψεων για τις Ελληνικές Σπουδές και τον ελληνικό

Ειδήσεις του Ιδρύματος

πολιτισµό εν γένει. Στον χώρο αυτόν µπορούν να φιλοξενηθούν κείµενα, φωτογραφίες αλλά και πάσης φύσεως οπτικοακουστικό υλικό (όπως διαλέξεις για το ευρύ κοινό ή εκδηλώσεις για θέµατα που άπτονται της µελέτης του ελληνικού πολιτισµού). Μέσω της εφαρµογής αυτής φιλοδοξούµε να ενεργοποιήσουµε το δίκτυο των Ελλήνων και ξένων υποτρόφων του Ιδρύµατος, αλλά και να δηµιουργήσουµε έναν ευρύτερο χώρο προβληµατισµού γύρω από το αντικείµενο. Η σύσφιξη των σχέσεων µεταξύ των ανθρώπων αυτών εξυπηρετεί και δίνει την δυνατότητα πραγµάτωσης του οράµατος που ετέθη από τον Σύνδεσµο Υποτρόφων του Ιδρύµατος Ωνάση κατά την ίδρυσή του και το οποίο εξακολουθεί να αποτελεί ζητούµενο µέχρι σήµερα, παρά την εξαιρετική πρόοδο που έχει σηµειώσει τόσο το προηγούµενο όσο και το σηµερινό ∆Σ του Συνδέσµου. Το ∆ίκτυο των ∆ιαλόγων θα συνεχίσει να εµπλουτίζεται µετά την λήξη του συνεδρίου και ελπίζουµε ότι θα συγκεντρώσει το ενδιαφέρον όλων εκείνων που θα έχουν µάθει για την πρωτοβουλία αυτή είτε παρακολουθώντας τις εργασίες του µέσω διαδικτύου είτε ζωντανά, στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών. Στο ∆ίκτυο µπορούν να συµµετάσχουν, σε πρώτη φάση, όλοι οι συµµετέχοντες στο συνέδριο του 2010, καθώς και παλιοί και νέοι υπότροφοι του Ιδρύµατος Ωνάση. Κατόπιν αιτήσεως, µπορούν επίσης να συµµετάσχουν όλοι όσοι το επιθυµούν, εφόσον πληρούν κάποιες βασικές προϋποθέσεις, όπως σχετικές σπουδές ή έργο στον τοµέα των Ελληνικών Σπουδών, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ένα υψηλό επίπεδο. Μετά την διεξαγωγή του συνεδρίου του 2010, το ∆ίκτυο σχεδιάζεται να διευρυνθεί µε την συµµετοχή φορέων όπως µουσεία, βιβλιοθήκες και αρχαιολογικές σχολές, δίκτυα ψηφιοποιηµένων συλλογών, σύνδεσµοι φοιτητών και γραφεία διαµεσολάβησης πανεπιστηµίων κ.λπ. Μέσω του ∆ικτύου οι συµµετέχοντες θα ενθαρρύνονται να ανταλλάσσουν απόψεις για θέµατα σχετικά π.χ. µε ερευνητικές και διδακτικές µεθόδους σε πανεπιστήµια, µε το µέλλον των Ελληνικών Σπουδών και την καλύτερη υποστήριξή τους, µε µελλοντικές διοργανώσεις των ∆ιαλόγων των Αθηνών ή άλλα παρόµοια έργα. Τα σχέδια διεύρυνσης του ∆ικτύου και των παροχών του περιλαµβάνουν και την προσφορά προνοµίων στα µέλη, όπως εξειδικευµένα διαδικτυακά σεµινάρια, ενηµέρωση για δράσεις ακαδηµαϊκού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος κ.ο.κ. Το ∆ίκτυο των ∆ιαλόγων των Αθηνών θα εξακολου-

θήσει να υπάρχει και µετά το συνέδριο και θα χρησιµεύσει ώστε να διατηρηθούν οι επαφές και να αξιοποιηθούν οι συζητήσεις που έγιναν κατά την διάρκεια αυτής της διοργάνωσης, η προετοιµασία της οποίας έχει ήδη συµπληρώσει τρία χρόνια. Παρά την σπουδαιότητα όλων των καινοτοµιών που αναπτύχθηκαν ανωτέρω, θα πρέπει να τονιστεί ότι, όπως συµβαίνει σε διοργανώσεις τέτοιου βεληνεκούς, το σηµαντικότερο στοιχείο συνιστούν οι άνθρωποι που συµµετέχουν: οι διακεκριµένοι οµιλητές, που όχι µόνο θα µας τιµήσουν µε την παρουσία τους, αλλά έχουν ήδη αφιερώσει πολύτιµο χρόνο και κόπο συµµετέχοντας στις προπαρασκευαστικές συναντήσεις των ενοτήτων και προετοιµάζοντας τις εισηγήσεις τους, οι οποίες αποτυπώνουν πρωτότυπες, συνθετικές σκέψεις για τον ελληνικό πολιτισµό και την θέση του στο σήµερα. Το έµψυχο υλικό του συνεδρίου, η συνύπαρξη 90 διακεκριµένων προσωπικοτήτων στον χώρο της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών και ο διάλογος µεταξύ τους κατά την διάρκεια τεσσάρων ηµερών είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσουν µια µοναδική εµπειρία. Η συνέχεια και οι προοπτικές των ∆ιαλόγων βρίσκονται στα χέρια εκείνων που κρατούν το Α(και το)Ω στα χέρια τους.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Εικαστικοί Διάλογοι ΤΗΣ ΜΑΡΙΛΈΝΑΣ ΚΑΡΡΆ, ΙΣΤΟΡΙΚΟΎ ΤΈΧΝΗΣ, ΥΠΕΎΘΥΝΗΣ ΤΟΥ ΤΟΜΈΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΏΝ ΤΕΧΝΏΝ ΤΗΣ ΣΤΈΓΗΣ ΓΡΑΜΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΏΝ

Η δράση Οι Εικαστικοί ∆ιάλογοι αποτελούν την πρώτη εικαστική παραγωγή της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών. Πρόκειται για µία δράση παράλληλη µε το διεθνές συνέδριο Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών, το οποίο αποτέλεσε αφορµή για τη δηµιουργία της.

δηµιουργία διαλόγου ανάµεσα στους περαστικούς-θεατές και στις σύγχρονες µορφές εικαστικής έκφρασης. Αυτοί οι περαστικοί, βιαστικοί θεατές ελπίζουµε να σταθούν, να επιστρέψουν και να παρακινήσουν σε αυτή την εικαστική διαδροµή επισκέπτες, οι οποίοι ακολουθούν συνήθως άλλο δροµολόγιο.

∆εκαπέντε εικαστικοί καλλιτέχνες αποπειρώνται, χρησιµοποιώντας σύγχρονα εικαστικά µέσα έκφρασης (προβολές video, ηλεκτρονικών εικόνων ή φωτογραφιών, ηχητικές εγκαταστάσεις, animation, διαδραστικά έργα κ.λπ.), να µεταγράψουν σε εικόνα τις προβληµατικές που εγείρει ο επιστηµονικός λόγος µέσα από τις έξι θεµατικές ενότητες του συνεδρίου (Ταυτότητα και Ετερότητα, Ιστορία και Ιστορίες, Λόγος και Τέχνη, ∆ηµοκρατία και Πολιτεία, Επιστήµη και Ηθική, Ποιότητα Ζωής) και να απαντήσουν ο καθένας µε τον τρόπο του στα ζητήµατα που προκύπτουν από τη διερεύνηση και την επανεξέταση της πολιτισµικής παρακαταθήκης της αρχαίας Ελλάδας στη σύγχρονη κοινωνία.

Άµεσος σκοπός της συγκεκριµένης πρωτοβουλίας δεν είναι η αναζήτηση των εν λόγω έργων εκ µέρους του αθηναϊκού κοινού, αλλά η τυχαία, απρόσµενη συνάντησή του µαζί τους, η οποία αποβλέπει στο ξάφνιασµα, στο κέντρισµα του ενδιαφέροντος και, γιατί όχι, στη δηµιουργία µίας δηµόσιας συζήτησης γύρω από αυτά. Η δράση αυτή πιστεύουµε ότι θα ζωντανέψει, θα κινητοποιήσει, θα αναζωογονήσει την πόλη, δηµιουργώντας πυρήνες συµµετοχικότητας και πόλους έλξης σε περιοχές µε µεγάλη κινητικότητα, καταλύοντας την αδιαφορία, τη ραθυµία ή, αντίθετα, τους έντονους ρυθµούς και την ταχύτητα, που διέπουν την αστική πραγµατικότητα, σπάζοντας εν τέλει τη µονότονη καθηµερινότητα.

Έτσι, προκύπτουν δεκαπέντε νέα έργα, ειδικά δηµιουργηµένα για τη δράση και βασισµένα κατά κύριο λόγο στις νέες τεχνολογίες, τα οποία θα στηθούν σε πολυσύχναστους, δηµόσιους (ανοικτούς και κλειστούς) ή κοινόχρηστους (σταθµοί του Μετρό) χώρους, έτσι ώστε οι πολίτες να έρθουν αναπάντεχα σε επαφή µε αυτά. Ο τίτλος Εικαστικοί ∆ιάλογοι αναφέρεται µάλλον στον διάλογο των έργων που θα δηµιουργηθούν εξ αρχής µε τις ενότητες του συνεδρίου, και λιγότερο στον διάλογο των ίδιων των έργων µεταξύ τους, κάτι που όµως δεν είναι απίθανο να προκύψει τελικά. Και σίγουρα προσδοκά στη

Εάν επιτευχθεί η διαδραστική σχέση των Αθηναίων πολιτών µε τα έργα που θα παρουσιαστούν, η ενεργοποίηση του ενδιαφέροντός τους για τις σύγχρονες µορφές εικαστικής έκφρασης καθώς και για τη διαλεκτική σχέση της τέχνης µε τον επιστηµονικό, φιλοσοφικό και κοινωνιολογικό λόγο, και η προσέλκυση ενός ευρύτερου, κυρίως νεανικού, κοινού προς τις δραστηριότητες της νεότευκτης Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών, τότε οι Εικαστικοί ∆ιάλογοι θα έχουν πραγµατώσει τους στόχους τους.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Οι καλλιτέχνες και τα έργα Οι δεκαπέντε συνολικά καλλιτέχνες που συµµετέχουν στη δράση είναι αλφαβητικά οι εξής: Ανδρέας Αγγελιδάκης, Χρήστος Αποστολάκης, Κατερίνα Αποστολίδου, Κωστής Βελώνης, Ελένη Καµµά, Άννα Λάσκαρη, ∆έσποινα Μεϊµάρογλου, Νίκος Ναυρίδης, Νίκος Παπαδηµητρίου, Άγγελος Πλέσσας, Γιάννης Σκουρλέτης, Βασιλεία Στυλιανίδου, ∆ηµήτρης Τσουµπλέκας, Μάκης Φάρος και Αλέξανδρος Ψυχούλης. Βασική προϋπόθεση για την επιλογή των καλλιτεχνών ήταν, όπως είναι προφανές, η χρήση εκφραστικών µέσων (video, animation, φωτογραφία), τα οποία σχετίζονται άµεσα µε την απόφαση η εικαστική αυτή δράση να αποτελείται από «άυλα» έργα, δηλαδή προβολές (είτε µεµονωµένων εικόνων-φωτογραφιών σε µορφή slideshow, είτε video µικρής διάρκειας) ή ηχητικά έργα… Άλλος ένας καθοριστικός παράγοντας υπήρξε η ποιότητα του έργου τους εν συνόλω, καθώς και η ενεργή και δυναµική παρουσία τους στον εικαστικό χώρο τόσο της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού. Ωστόσο, πρωταρχικό κριτήριο, το οποίο συνέβαλε αποφασιστικά στην επιλογή µας, υπήρξε η αδιάλειπτη ενασχόλησή τους µε ζητήµατα που άπτονται ενός κοινωνικού, πολιτικού, πολιτειακού, οικολογικού, ανθρωπιστικού εν τέλει, προβληµατισµού (όπως ακριβώς και οι θεµατικές του συνεδρίου), εµπλοκή η οποία µορφοποιείται άλλοτε µε εµφανέστερο και άλλοτε µε πιο υπαινικτικό τρόπο. Ούτως ή άλλως, είναι περιττό να πούµε ότι η παρεµβατικότητα της τέχνης στα προβλήµατα της κοινωνίας είναι, στη σηµερινή

εποχή περισσότερο παρά ποτέ, δεδοµένη και αυτονόητη, επειδή ακριβώς είναι άκρως αναγκαία και αναπόφευκτη… Σε περιπτώσεις καλλιτεχνών όπως η Άννα Λάσκαρη και η ∆έσποινα Μεϊµάρογλου, η καταγγελτική συµµετοχικότητα σε συνθήκες βίας, παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωµάτων και ασύστολης καταστολής της ατοµικής έκφρασης, ή η ενεργή αναζήτηση των παραµέτρων της ανθρώπινης παραβατικότητας και η συµπαραστατική εµπλοκή απέναντι σε δοκιµαζόµενα άτοµα ή δοκιµαζόµενες οµάδες πληθυσµού, είτε στην ελληνική είτε στη διεθνή κοινότητα, αποτελούν βασικό συστατικό της προβληµατικής του έργου τους. Στο εξαιρετικά µικρής διάρκειας (25 µόλις δευτερόλεπτα) έργο του Breath (1969), ο Beckett συνδηλώνει την ανθρώπινη εµπειρία µε όχηµα την κραυγή ενός νεογέννητου, επαναλαµβανόµενες εισπνοές και εκπνοές και αυξοµειώσεις της έντασης του φωτός, και όλα αυτά εν µέσω σκουπιδιών διασκορπισµένων σε όλη την έκταση της θεατρικής σκηνής, απ’ όπου απουσιάζει παντελώς το ένσαρκο ανθρώπινο στοιχείο. Ο Νίκος Ναυρίδης αντλεί αφορµή από το έργο και την ποιητική του Beckett και διαχειρίζεται µε λιτό και εσωστρεφή τρόπο τον εγκλωβισµό (µας;), µέχρι σηµείου ασφυξίας, µέσα στους φανερούς και αφανείς καταναγκασµούς µίας εκ των προτέρων τιµωρητικής δια-βίωσης/συµ-βίωσης. Αύριο ξηµερώνει µία Υπέροχη Μέρα(;). Μακάρι. Η µεγάλη Ιστορία, που µας αφορά όλους, αλλά µακροπρόθεσµα, ως πηγή γνώσης και συµµόρφωσης (από την οποία, ως φαίνεται, δεν αντλούµε ούτε το ένα ούτε το άλλο), και

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

οι µικρές (βιωµατικές µας) ιστορίες, οι οποίες µας κατατρύχουν και µας στιγµατίζουν άµεσα, αλλά ίσως επίσης µακροπρόθεσµα, όντας το απόσταγµα του επίγειου βίου µας, αποτελούν τους λιγότερο ή περισσότερο προφανείς άξονες του έργου του Γιάννη Σκουρλέτη. Το µεγαλείο της µορφής-εικόνας (τόσο όσον αφορά το σκηνικό όσο και την ηρωίδα) συµπορεύεται, συνδιαλλάσσεται και, ίσως, συγκρούεται µε την ταπεινότητα του αδιεξόδου συναισθήµατος, το οποίο δηλώνεται εκφαντικά µε τρεις παραλλαγές. Η γυναίκα που περιφέρεται πάνω στον ταφικό σταυρό-πασαρέλα ενδύεται το απόµακρο πάθος και την απόγνωση, παραπέµποντας εµβληµατικά σε ροµαντικό ήρωα – WERTHER(EAL)–, ο οποίος αµφιταλαντεύεται ανάµεσα σε ποικίλες αποφάσεις µεταξύ ζωής και θανάτου. Τα έργα του Χρήστου Αποστολάκη, του Κωστή Βελώνη, του Νίκου Παπαδηµητρίου αποτελούν διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά µε τον ρόλο της δηµοκρατίας και τον τρόπο µε τον οποίον έχει καταλήξει, σε µείζονα βαθµό στη σηµερινή ιστορικοπολιτική συνθήκη, µία διαρκής επωδός άνευ αντικρίσµατος, µία αδιάλειπτη επίκληση που καταλήγει να χρησιµοποιείται ως ευφηµισµός. Ο Βελώνης και ο Παπαδηµητρίου αποτυπώνουν, ο ένας οπτικά (µέσα από την παράθεση φωτογραφιών προσωπικοτήτων του πολιτικού, πνευµατικού και καλλιτεχνικού κόσµου, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους στην Ακρόπολη) και ο άλλος ηχητικά (µέσα από αποσπάσµατα διαγγελµάτων), µία αναδροµή στην ιστορία του 20ού αιώνα, µέσα από αµφιλεγόµενες ή µη πολιτικές προσωπικότητες που τον στιγµάτισαν, θετικά και αρνητικά. Ενώ ο Αποστολάκης διερωτάται εάν η δηµοκρατία έτσι όπως τη διαχειρίζονται σήµερα είναι σε

θέση να απελευθερώσει και εγείρει το ζήτηµα µήπως αυτή η απελευθέρωση (έστω και αν ισχύει) είναι απολύτως εικονική στην εποχή µας. (Πάντως η εργασία δεν απελευθέρωσε τους έγκλειστους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.) Υπόγεια παιγνιώδεις και σκωπτικοί, ο Άγγελος Πλέσσας και ο Αλέξανδρος Ψυχούλης κινητοποιούν, µε υπαινικτικό και ηθεληµένα ακατάληπτο τρόπο (Πλέσσας), µε αιρετικό, χαµηλόφωνο, αλλά καθόλου σκιώδη, παρά τα φαινόµενα, τρόπο (Ψυχούλης), τη συνείδησή µας ως πολιτών της Αθήνας, αλλά και του κόσµου, απέναντι σε ζητήµατα που αφορούν την ελευθερία της έκφρασης σε όλα τα επίπεδα και το δικαίωµα σε µία δικαιωµατικά υψηλή, ποιητική και, εν τέλει, τολµηρή ποιότητα ζωής. Το ίδιο αίτηµα διεκδικεί και υπερασπίζεται και ο Ανδρέας Αγγελιδάκης µέσα από τα έργα του, τα οποία συνιστούν ρηξικέλευθες και ρηξιγενείς (στην προκειµένη περίπτωση) παρεµβάσεις στον αρχιτεκτονικό ιστό όχι µόνο της πόλης, αλλά και των ανθρώπων ως µονάδων και ως µελών ενός συνόλου του οποίου, δυστυχώς, δεν έχουν πάντα συνείδηση. Ενώ στην περίπτωση του ∆ηµήτρη Τσουµπλέκα, η προσφυγή στην υπόσχεση µίας ανθρώπινης και αβίαστα επικοινωνιακής πόλης, έτσι όπως αυτή καθρεφτίζεται στα παιδικά µάτια των ενοίκων των φωτογραφιών που επιλέγει (ηθεληµένα από περασµένες δεκαετίες), µοιάζει αναποτελεσµατική, εφόσον η υπόσχεση µοιάζει να παραµένει ανικανοποίητη στο πέρασµα του χρόνου. Σε ποιον ανήκει, τελικά, η Αθήνα; Μήπως όντως ανήκει σ’ εµάς τους κατοίκους της, και εµείς δεν ξέρουµε πώς να διαχειριστούµε αυτό το κεκτηµένο (δικαίωµα ή υποχρέωση);

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Στα έργα τόσο της Ελένης Καµµά όσο και της Βασιλείας Στυλιανίδου δίνεται ιδιαίτερη έµφαση στον προφορικό λόγο, στην οµιλία. Στο video της Καµµά θίγεται, µέσα στο περιβάλλον ενός θεατρικού χώρου, το ζήτηµα του βαθµού ηθικότητας της επιστήµης, η οποία µέσα από την έρευνα και την ανακάλυψη νέων ειδών παραβιάζει τη φύση και τη φυσική εξέλιξη των ειδών, δηµιουργώντας υβρίδια διακοσµητικού χαρακτήρα. Το παιχνίδι ανάµεσα στον πραγµατικό χώρο της αφήγησης και στον σκηνικό χώρο της εικόνας λειτουργεί ως τέχνασµα και θέτει τους όρους ενός διαλόγου ανάµεσα στο φυσικό και στο α-φύσικο. Η Στυλιανίδου προσεγγίζει το θέµα της προόδου της επιστήµης σε σχέση µε την ηθική µέσα από την πρόταση µίας φουτουριστικής σκηνογραφίας, η οποία «περιγράφει» ή καλύτερα πλάθει (για να ακριβολογούµε, σε σχέση µε τα υλικά που χρησιµοποιεί) ένα ουτοπικό-φανταστικό άστυ, όπου άνθρωποι, ανθρωποειδή και νοήµονες µηχανές συγχέονται, σε αναζήτηση µίας τέλειας, άφθαρτης και, εν τέλει, αθάνατης (;) οντότητας. Ενώ στα έργα της Κατερίνας Αποστολίδου και του Μάκη Φάρου το κυρίαρχο στοιχείο είναι ο γραπτός λόγος, η γραφή, τόσο ως χειρονοµιακή-εντυπωτική διαδικασία, όσο και ως νόηµα, άλλοτε διαφεύγον, µέσα από λέξεις που πολλαπλασιάζονται, επικαλύπτονται και, τελικά, συσκοτίζονται, ως σηµαίνοντα (µορφές) και ως σηµαινόµενα (περιεχόµενα), όπως συµβαίνει στην περίπτωση του έργου της Αποστολίδου και άλλοτε λανθάνον (Φάρος), αφού εκείνο που προέχει στο έργο του είναι η επιθετική δράση των γραµµάτων πάνω στην ανθρώπινη επιδερµίδα, η οποία προκαλεί µία εφήµερη δερµατοστιξία, όπου η γραφική χειρονοµία

και η ανάµνηση των επιµέρους γραµµατικών συµβόλων είναι ισχυρότερες από τη νοηµατική παράταξή τους σε λέξεις.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Καλλιτέχνες ανά θεµατική ενότητα Ταυτότητα και Ετερότητα Νίκος Ναυρίδης Άγγελος Πλέσσας

Ιστορία και Ιστορίες ∆έσποινα Μεϊµάρογλου Γιάννης Σκουρλέτης

Λόγος και Τέχνη

Κατερίνα Αποστολίδου Μάκης Φάρος

∆ηµοκρατία και Πολιτεία Χρήστος Αποστολάκης Κώστης Βελώνης Άννα Λάσκαρη Νίκος Παπαδηµητρίου

Επιστήµη και Ηθική Ελένη Καµµά Βασιλεία Στυλιανίδου

Ποιότητα Ζωής

Ανδρέας Αγγελιδάκης ∆ηµήτρης Τσουµπλέκας Αλέξανδρος Ψυχούλης

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι παρουσιάσεις των έργων, στις επόµενες σελίδες, στηρίζονται σε κείµενα των καλλιτεχνών (επιµ. Γ. Παπαδηµητρίου).

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Ταυτότητα και Ετερότητα Νίκος Ναυρίδης Ο Νίκος Ναυρίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1958. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) και Zωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ). Συµµετείχε στην 23η Μπιενάλε του Σάο Πάολο το 1996, καθώς και στην 49η και την 51η Μπιενάλε της Βενετίας, το 2001 και το 2005, αντιστοίχως. Έχει πραγµατοποιήσει τις ατοµικές εκθέσεις: «Nikos Navridis», Γκαλερί Kalfayan, Θεσσαλονίκη, 1995· «Nikos Navridis», Kouros Gallery, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, 1997 και Επίκεντρο, Αθήνα, 1997· «Nikos Navridis Köln Sculpture», Art Cologne ’98, Kouros Gallery, Κολωνία, Γερµανία, 1998· «Project Rooms», ARCO ’99, Επίκεντρο, Αθήνα και Μαδρίτη, 1999· Museo Universitario Contemporáneo de Arte, MUCA Gallery, Πόλη του Μεξικού, Μεξικό· «Nikos Navridis», Επίκεντρο, Αθήνα, 1999· «Nikos Navridis», Bernier/Eliades Gallery, Αθήνα, 2004· «Difficult Breaths», Ίδρυµα La Caixa, Μαδρίτη, 2004· Magnus Müller Gallery, Βερολίνο, 2006· «Tomorrow will be a wonderful day», Bernier/Eliades Gallery, Αθήνα, 2008. Το έργο του έχει συµπεριληφθεί σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Από το 2008 είναι καθηγητής στην ΑΣΚΤ της Αθήνας.

Tomorrow will be a wonderful day II Τα τελευταία χρόνια, ο καλλιτέχνης δουλεύει πάνω στην ιδέα της αναπνοής σαν ένα ρευστό σώµα που βρίσκεται πίσω και πέρα από κάθε πράξη, µία ενέργεια που διαρκώς µοιράζεται, δηµιουργεί και διαµορφώνει τα πάντα. Στο έργο Tomorrow will be a wonderful day II, δουλεύει µε αφορµή ένα κείµενο του Samuel Beckett και τις αναπνοές των αντιηρώων του, που υπάρχουν όχι ως ένδειξη παρουσίας, αλλά ως ίχνος της απουσίας τους. Το έργο αυτό είναι µια φωτεινή δέσµη που ψάχνει να αποκαλύψει. Είναι ο προβολέας σε ένα στρατόπεδο ή έναν χώρο εγκλεισµού, όπου η απόδραση είναι ζητούµενο και τιµωρία. Πρόκειται για την µεταφορά µιας εξω-πραγµατικής κατάστασης µέσα στον ιστό της καθηµερινότητας µιας πόλης και µιλά για τις α-δυνατότητές µας και τις συµβάσεις που τους επιτρέπουν να µπορούν να µας κατευθύνουν.

Το έργο αποτελείται από µια βίντεο-προβολή που περιστρέφεται γύρω από έναν κάθετο άξονα στον χώρο. Ξεκινά από το έδαφος, κινείται και προβάλλεται στα απέναντι κτήρια, στον ουρανό, στα πίσω κτήρια που συναντά στην κυκλική της τροχιά, επαναλαµβάνοντας την ίδια διαδροµή, χωρίς τέλος. Στην προβολή, ένας άντρας εισπνέει κρατώντας την αναπνοή του όσο αντέχει, προσπαθώντας διαρκώς να ξεπεράσει τα φυσικά όρια αντοχής του. Ένα επιτακτικό σφύριγµα τον υποχρεώνει έπειτα από κάθε εκπνοή να εισπνεύσει.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Ταυτότητα και Ετερότητα Άγγελος Πλέσσας Η δουλειά του Άγγελου Πλέσσα τοποθετείται µέσα και γύρω από το διαδίκτυο. Ο καλλιτέχνης ανήκει σε µια γενιά καλλιτεχνών που µεγάλωσαν µε το Google και διατηρούν το στούντιό τους στον φορητό υπολογιστή τους. Έτσι, το να «ανεβάζουν» παραδοσιακά µέσα, όπως ένα σχέδιο, σε µια ιστοσελίδα είναι γι’ αυτούς µια φυσιολογική ενέργεια. Τα έργα αυτά συνήθως εστιάζουν σε θέµατα ταυτότητας και εξουσίας και γίνονται χαρακτήρες και πορτρέτα, όπου συνυπάρχουν το παράξενο και το καυστικό, εκφράζοντας αφηρηµένα συναισθήµατα, όπως συνήθως βιώνονται στην καθηµερινή µας ηλεκτρονική επικοινωνία. Ο Άγγελος Πλέσσας έχει εκθέσει την δουλειά του σε µουσεία, ιδρύµατα και γκαλερί µε ατοµικά project, όπως στο µουσείο Jeu de Paume στο Παρίσι, στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα, στο Berkeley Art Museum και στο Ίδρυµα ∆ΕΣΤΕ. Έχει συµµετάσχει στις Μπιενάλε της Αθήνας, της Βαλένθια και των Τιράνων. Το 2009, βραβεύθηκε στο πλαίσιο του Προγράµµατος Αναθέσεων Rhizome του New Museum της Νέας Υόρκης. Είναι υπότροφος του Προγράµµατος Fulbright. PlagueOfFantasy.com Το έργο είναι µια διαδραστική ιστοσελίδα µε ήχο. Για την δηµιουργία του, ο καλλιτέχνης άντλησε έµπνευση από ένα πρόσφατο βιβλίο του Σλοβένου φιλοσόφου Slavoj Žižek, το οποίο πραγµατεύεται τις φαντασιώσεις και τα φετίχ, καθώς και την σχέση τους µε εικόνες που µας περιτριγυρίζουν, ιδιαίτερα στην σηµερινή εποχή, όπου το διαδίκτυο κυριαρχεί ως βασικό µέσο επικοινωνίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο καλλιτέχνης δανείζεται τον τίτλο του βιβλίου και δηµιουργεί ένα έργο-πορτρέτο, η πρωταγωνίστρια του οποίου διακατέχεται από µια φαντασίωση, µια παραίσθηση ίσως, η οποία εκφράζεται µέσω των µατιών, µε µια σειρά πολλαπλών γεωµετρικών µοτίβων, ή µέσω του στόµατος, µε µια σειρά ακατάληπτων λέξεων. Είτε κλικάροντας τα µάτια-εκκρεµή είτε χαϊδεύοντας το στόµα της –όταν σου δίνει ένα φιλί–, το έργο αποτελεί µιαν αναζήτηση στον αποπλανηµένο κόσµο των φαντασιώσεων και των αισθήσεών µας.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Ιστορία και Ιστορίες ∆έσποινα Μεϊµάρογλου Γεννήθηκε το 1944 και µεγάλωσε στην Αίγυπτο από γονείς Μικρασιάτες, οι οποίοι κατέληξαν εκεί λόγω των ιστορικών συγκυριών. Ολοκλήρωσε τις σπουδές της (1961-1965) στην Σχολή Καλών Τεχνών της πόλης Μέιντστοουν του Κεντ στην Αγγλία. Στην Αθήνα εγκαταστάθηκε το 1966 και επί µία δεκαετία εργάστηκε στον χώρο της διαφήµισης. Από το 1981 µέχρι σήµερα, έχει αφοσιωθεί αποκλειστικά στην τέχνη της και έχει παρουσιάσει την δουλειά της σε 24 ατοµικές εκθέσεις (Αθήνα, ΗΠΑ, Γαλλία). Επίσης, έχει λάβει µέρος σε σηµαντικές εκθέσεις σε µουσεία και ιδρύµατα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Το 2009, συµµετείχε, µε χαρακτηριστικές της εγκαταστάσεις, στις Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης και του Ίντσεον της Νότιας Κορέας. Ξένος Την τελευταία εικοσιπενταετία, η δουλειά της ∆έσποινας Μεϊµάρογλου αναπτύσσεται µέσα από κοινωνικοπολιτικά θέµατα, προερχόµενα κυρίως από τον διεθνή Τύπο και την τηλεόραση. Στο εργαστήριό της συλλέγει και ταξινοµεί άρθρα που έχουν κινητοποιήσει την συνείδησή της σε σηµείο ώστε να την προκαλέσουν να αναµετρηθεί µαζί τους. Το ενδιαφέρον της στρέφεται κυρίως σε θέµατα που αφορούν τον «Άλλον». Η πρόθεσή της, όµως, δεν περιορίζεται ποτέ στην προσωπική της έγκριση ή απόρριψη, αλλά αφορά την αφύπνιση της κοινής γνώµης. Στις αφηγήσεις της, εστιάζει πρωτίστως στην διαδικασία και λιγότερο στην τελική έκβαση. Σήµερα, υπό την τροµερή πίεση του άκρατου καταναλωτισµού και δεδοµένων των µαζικών πληθυσµιακών µετακινήσεων λόγω των κοινωνικοπολιτικών αναταραχών, αυτό που έχει µεγαλύτερη σηµασία είναι η προσπάθεια διάσωσης της µνήµης, καθώς και η εξιστόρηση της βίας που µας περιβάλλει. Έτσι, ένα από τα σοβαρότερα µελήµατα της καλλιτέχνιδας είναι η καταγραφή του ανθρώπινου ριζικού: αυτού που ο Carl Jung αναφέρει ως «πεπρωµένο». Εντέλει, ο συγκεκριµένος αυτός όρος καταλήγει να είναι πάντοτε η πηγή έµπνευσής της. ξένος -η -ο [ksénos]: 1. που δεν είναι δικός µου, που δε µου ανήκει: Μην πειράξεις τα ξένα πράγµατα. […] Έχτισε παράνοµα σε ξένο οικόπεδο. Μένω σε ξένο σπίτι. […] 2α. που δεν είναι πολίτης της χώρας στην οποία βρίσκεται. […] Έφυγε για τα ξένα. 2β. Που κατάγεται ή που προέρχεται από άλλη χώρα […] [Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής] Το έργο Ξένος είναι διαχρονικά αφιερωµένο σε όλους τους πρόσφυγες και τους οικονοµικούς µετανάστες, οι οποίοι βρήκαν την δύναµη, παρά τις τροµερές αντιξοότητες του ξεριζωµού, να περάσουν «από την άλλη µεριά της θάλασσας».

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Ιστορία και Ιστορίες Γιάννης Σκουρλέτης Ο Γιάννης Σκουρλέτης γεννήθηκε, ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει παρουσιάσει δουλειά του στις εξής εκθέσεις: «What remains is future», Πάτρα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, 2006· «Η ζουρλοκαντέρω – Ηeroes» (επιµ. Νάντια Αργυροπούλου), Bios, Αθήνα, 2008· «Heaven», 2η Μπιενάλε της Αθήνας, 2009· «How many angels can dance on the head of a pin?» (επιµ. Χριστόφορος Μαρίνος)· (Show) «Τα τελευταία τζιτζίκια που ουρλιάζουν καταχείµωνο πάνω στις βελανιδιές της Θράκης», Gallery The Breeder, Αθήνα, 2009· «At home he’s a tourist», Remap 2, Gallery The Breeder, Αθήνα, 2009. Είναι επίσης δηµιουργός της οµάδας Bijoux de Kant. Έχει κάνει σκηνογραφίες και σκηνικές εγκαταστάσεις σε παραστάσεις και performances στο Ελεύθερο Θέατρο και στο Εθνικό Θέατρο. WE R THE REAL Σύµφωνα µε την κβαντική φυσική, αυτό που αντιλαµβανόµαστε ως πραγµατικότητα δεν είναι παρά η εκπεφρασµένη πιθανότητα (Ιστορία) µέσα σε ένα άπειρο σύνολο άλλων πιθανοτήτων (ιστοριών) που θα µπορούσε να έχει η κάθε µας κίνηση, η κάθε µας πράξη. Γι’ αυτό και όλες οι εκφάνσεις της ζωής είναι επ’ άπειρον κλώνοι των σωµατιδίων που µας αποτελούν. Το έργο WE R THE REAL αποτελεί ένα βίντεο-πείραµα κβαντικής φυσικής· µια επιτόπια εικαστική έρευνα των πιθανών διαδροµών, των ανοικτών πεπρωµένων, των πολλαπλών ιστοριών· µια εικονική αφήγηση για την απροσδιοριστία του δεδοµένου και την σκληρή πιθανότητα του ταυτόχρονου, του παράλληλου, της µη ύπαρξης του ενός και µόνου – της µίας και µοναδικής Ιστορίας. Μια κοπέλα βρίσκεται πάνω σε έναν σταυρό. Η εικόνα της φέρει την αίσθηση του µνηµειώδους, του µεγάλου, του σίγουρου, του ασφαλούς· του καντιανού «υπέροχου» της Ιστορίας. Η ασφάλεια και η υπεροχή διαρρηγνύονται όταν εκείνη αρχίζει να πραγµατοποιεί ταυτόχρονες διαδροµές, να «αφηγείται» παράλληλες ιστορίες. Τα είδωλά της απεγκλωβίζονται από την µοναδικότητα της στιγµής και της πράξης. Εκεί ξεκινά το πείραµα. Ποιες είναι οι πιθανές µεταβάσεις του ειδώλου της; Η κατάληξη των πράξεών τους; Ένα είδωλο µπορεί να πορεύεται προς την αυτοκτονία. Το άλλο να κλαίει. Το τρίτο να παραµένει άπραγο και σταθερό. Πρόθεση όλων των ειδώλων-ιστοριών (ή τελικά τού ενός και µόνου) είναι να καταλήξει σε µία κατάσταση, σε µία Ιστορία: δάκρυα που τρέχουν από τα µάτια της και πληµµυρίζουν την οθόνη, σβήνοντάς την οριστικά, σε µια ονειρική διάθεση του άπλετου λευκού που καίει την όραση. Μια πράξη επαναστατική απέναντι στην φόρµα του ασφαλούς ή µια εκδήλωση ανθρώπινης αδυναµίας µπροστά στο αιώνιο αβέβαιο;

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Λόγος και Τέχνη Κατερίνα Αποστολίδου Η Κατερίνα Αποστολίδου σπούδασε στην ΑΣΚΤ της Αθήνας. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Πρόσφατες ατοµικές εκθέσεις της διοργανώθηκαν στην Γκαλερί Loraini Alimantiri – gazonrouge στην Αθήνα, το 2008, και στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Θεσσαλονίκη, το 2007. Από τις οµαδικές της συµµετοχές αξίζει να αναφερθούν οι εξής: «Εν-γραφή», Ελληνοαµερικανική Ένωση, Αθήνα, 2010· «Atlantis, Hidden Histories – New Identities», Πλόβντιβ, Βουλγαρία, 2009· «Η πρώτη Εικόνα», CRAC/Centre Régional d’Art Contemporain, Languedoc-Rousillon, Σετ, Γαλλία, και Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, 2009· «Και τώρα;», Εικαστικό Πανόραµα στην Ελλάδα 3, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μονή Λαζαριστών, 2008· «Nightcomers», Μπιενάλε Κωνσταντινούπολης, 2007· «Video Zone2 – The Second International Video Art Biennial», Τελ Αβίβ, 2004· «Αθήνα by Art», AICA Hellas, «Hola Grecia! 9 muses, I presume?», Casa Encendida, Μαδρίτη, 2004· «∆ιαγράφοντας το σήµερα, το αύριο, το χθες», Τεχνόπολη, Αθήνα, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, 2003 και Ίδρυµα Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, Μέτσοβο, 2002· «Open 2001, International Exhibition of Sculptures and Installations», Βενετία, 2001· «Leaving the Island», PICAF (Pusan International Contemporary Art Festival), Pusan Metropolitan Art Museum, Κορέα, 2000. Ανάµεσα στις λέξεις Το έργο ερευνά το σηµείο εκείνο όπου η γραφή γίνεται σχέδιο, η λειτουργία της διαταράσσεται και αποδοµείται µε βίαιο τρόπο. Τα χέρια που εµφανίζονται και στις τέσσερεις πλευρές της οθόνης γράφουν κατοπτρικά προς τις δύο κατευθύνσεις. Οι µαρκαδόροι, σαν βελόνες που υφαίνουν, γράφουν µε γρήγορες κινήσεις, ρυθµικά, σαν να επιτελούν ένα πρόγραµµα. Καθώς οι λέξεις γίνονται σχέδιο µέσα από µια εξαντλητική επανάληψη, το σχέδιο γίνεται το πλαίσιο ενός πεδίου όπου ο θεατής καλείται να προβάλει τις δικές του εικόνες – γίνεται η κορνίζα ενός φανταστικού έργου. Η πράξη της γραφής, παραδοσιακά εικονοκλαστική, καταγράφεται από τον φακό της κάµερας και, µέσα από την ψηφιακή επεξεργασία, µετουσιώνεται σε εικόνα, ακυρώνεται, επιστρέφοντας και πάλι σε αυτήν.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Λόγος και Τέχνη Μάκης Φάρος Ο Μάκης Φάρος είναι multimedia artist, σκηνοθέτης και συνθέτης σύγχρονης µουσικής. Έχει δηµιουργήσει έργα βίντεο, εγκαταστάσεις και έργα στο διαδίκτυο. Είναι εξωτερικός συνεργάτης και σύµβουλος οπτικοακουστικών εγκαταστάσεων του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Έχει διδάξει ως εξωτερικός συνεργάτης στο Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα της ΑΣΚΤ, στην φωτογραφική σχολή Focus και στο ΙΕΚ ΑΚΜΗ. Έχει συνεργαστεί µε την οµάδα σύγχρονου χορού Χορευτές και την Οµάδα Σύγχρονου Χορού της Πέρσας Σταµατοπούλου. Έχει επίσης σκηνοθετήσει για την κρατική τηλεόραση το TV magazine σχετικά µε την βιντεοτέχνη «Video Gallery» (1999-2000). Παράλληλα, έχει συνθέσει µουσική για βίντεο, σύγχρονο χορό, θέατρο, CD και LP µε τα µουσικά σχήµατα: This Fluid, Raw, Spider’s Web, Melting Ashes.

The pulse of the original sin Το έργο αποτελείται από δύο προβολές βίντεο. Η πρώτη προβολή περιέχει στιγµιότυπα από θραύσµατα σωµάτων, όπου πάνω στο δέρµα εγγράφονται γράµµατα και σύµβολα (σαν από γραφοµηχανή), τυχαία στην αρχή, αλλά που αµέσως µετά οργανώνονται σε λέξεις οι οποίες, σαν µνήµες του σώµατος, µε αργό τρόπο απορροφούνται από το δέρµα. Η δεύτερη προβολή είναι µια λωρίδα φωτός, όπου επιθετικά τα γραµµατοστοιχεία µιας γραφοµηχανής µοιάζουν να καταλήγουν χτυπώντας πληθυντικά πάνω στο φέρον υλικό της προβολής. Πρόκειται για µια επίθεση των γραµµάτων. Οι δύο προβολές συνδιαλέγονται. Πέρα από την εύλογη σχέση αιτίου-αποτελέσµατος, οι συνειρµοί µπορούν να προχωρήσουν ακόµη παραπέρα: στην «σωφρονιστική αποικία» του Kafka, που µέσα στην πόλη της Αθήνας παίρνει µιαν άλλη διάσταση, στην επανασύνδεση του Λόγου µε την µαγεία, στην ανελεύθερη κατάσταση της εκµάθησης της γλώσσας (γλώσσα-λαλιά, κατά Jakobson), στην «φωνή»/διαµαρτυρία της γλώσσας µπροστά στην έκπτωσή της µέσα στην σύγχρονη καθηµερινότητα, στις προσωκρατικές «θεωρήσεις», αλλά, φυσικά, και στις βιβλικές αναφορές σε σχέση µε την γνώση.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

∆ηµοκρατία και Πολιτεία Χρήστος Αποστολάκης Ο Χρήστος Αποστολάκης ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε Ζωγραφική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας στο Εργαστήριο του Νίκου Κεσσανλή (1995-99), Γλυπτική στο Εργαστήριο του Γιώργου Λάππα (1998-99) και Ψηφιακές Μορφές Τέχνης (Master in Digital Arts, ΑΣΚΤ, 20052007). Έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές (Εµφιετζόγλου, 3Ε κ.ά.). Έχει πραγµατοποιήσει τις ατοµικές εκθέσεις: «Phantoms & Fences», Γκαλερί Α∆, Αθήνα, Μάιος-Ιούνιος 2009· «Hero-In», Γκαλερί Α∆, Αθήνα, Απρίλιος 2003· «Double Worlds», Photosynkyria 2001, Γκαλερί TinT, Θεσσαλονίκη, Φεβρουάριος 2001· «Πορτρέτα», Γκαλερί 7, Ζαλόκωστα, Αθήνα, Ιανουάριος 1997. Επίσης, έχει συµµετάσχει σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Η ∆ηµοκρατία απελευθερώνει (Demokratie Macht Frei) Το έργο έχει δηµιουργηθεί µε 3D graphics. Το βίντεο αρχίζει µε την εικόνα µιας ειρηνικής, ελκυστικής (ως θέαµα) πισίνας, πάνω στα διάφανα νερά της οποίας λικνίζεται, υπό τους ήχους κλασικής µουσικής, µία φωτογραφία. Με ένα ζουµ της κάµερας, διακρίνουµε ότι η φωτογραφία απεικονίζει την είσοδο του Άουσβιτς µε την γνωστή επιγραφή «Arbeit macht frei» («H ∆ουλειά απελευθερώνει»). Στην συγκεκριµένη φωτογραφία, όµως, η λέξη Arbeit έχει αντικατασταθεί από την λέξη Demokratie, δηλώνοντας ότι η ∆ηµοκρατία απελευθερώνει. Εδώ αρχίζει ένα παιχνίδι σχέσεων των επιπέδων του έργου, καθώς και των ερωτηµάτων που εγείρονται, καθορίζοντας έτσι το εννοιολογικό πλαίσιο µέσα στο οποίο κινείται το έργο. Γιατί η πισίνα έχει επιλεγεί να είναι ψηφιακή; Ποια η σχέση του χώρου, και δη του µη πραγµατικού, µε την ∆ηµοκρατία; Γιατί έχει επιλεγεί ένα κλειστό σχήµα µε όρια, όπως µια πισίνα; Τέλος, γιατί αυτή η εισβολή της ιστορίας στο έργο; Το έργο δεν δίνει σαφείς και ευθύγραµµες απαντήσεις. Ο θεατής θα κάνει τις δικές του αποκωδικοποιήσεις και θα δώσει τις δικές του απαντήσεις. Αυτό όµως που εµφανώς κάνει το συγκεκριµένο βίντεο είναι να θέτει ερωτήµατα για την ∆ηµοκρατία σε µια κρίσιµη για αυτήν εποχή.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

∆ηµοκρατία και Πολιτεία Κωστής Βελώνης O Κωστής Βελώνης γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε Πολιτισµικές και Ανθρωπιστικές Σπουδές (MRes) στο London Consortium (Birkbeck College, ICA, AA, Tate Gallery, 2000) και Καλές Τέχνες στο Πανεπιστήµιο του Παρισιού VIII (Maitrise, DEA), µε υποτροφία του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης κατά την περίοδο 1996-97. Είναι διδάκτωρ Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ (2010). ∆ιδάσκει στο Τµήµα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστηµίου της Θεσσαλίας. Τα ενδιαφέροντά του επικεντρώνονται στην έννοια της «οικιακότητας» στην µοντέρνα τέχνη, καθώς και στην αρχιτεκτονική παραγωγή, στην γλυπτική και στις εγκαταστάσεις. Στις πρόσφατες ατοµικές εκθέσεις του περιλαµβάνονται οι ακόλουθες: «Pastoral Dreams in the Days of Bankruptcy», Galerie Dana Charkasi, Βιέννη, 2010· «Μοναξιά σε κοινό έδαφος: Πώς µπορεί η κοινωνία να πράξει αυτό που ο καθένας ονειρεύεται», Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα, 2010· «How one can think freely in the shadow of a temple», Kunstverein Hamburg, Αµβούργο, 2009· «Craft Boy», Monitor Gallery, Ρώµη, 2008· «...was einmal über heute gesagt werden wird: Köln Show2», BQ Gallery, European Kunsthalle, Κολωνία, 2007. Έργα του έχουν συµπεριληφθεί σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Parthenonas Project Κατά την διάρκεια του 20ού αιώνα, κάθε επώνυµος επισκέπτης της Αθήνας θεωρούσε χρέος του να ανέβει στον ιερό βράχο της Ακρόπολης και να φωτογραφηθεί µπροστά από «την ευγενή απλότητα και το σιωπηλό µεγαλείο» του αρχαιοελληνικού ναού. Ο συνδυασµός της επίσηµης φωτογράφισης µε φόντο το ιστορικό µνηµείο –αναλόγως της χρονικής περιόδου της επίσκεψης–, των ιδιοτήτων του επισκέπτη αλλά και του τρόπου µε τον οποίο αυτός επιχειρούσε να στηθεί µπροστά από την φωτογραφική κάµερα προσέδιδε διαφορετικές σηµασιοδοτήσεις. Καθώς οι περισσότερες φωτογραφίσεις των επωνύµων προορίζονταν να δηµοσιευθούν στον ηµερήσιο και τον περιοδικό Τύπο ανάλογα µε την επαγγελµατική τους ταυτότητα, φανέρωναν µε τον πιο άµεσο τρόπο τις ιδεολογικές και αισθητικές προσλαµβάνουσες της εποχής. Γνωρίζοντας ότι το κίνητρο της συνδιαλλαγής µε το κλασικό ιδεώδες µπορεί να κρύβει πολλές παρανοήσεις ή παραχρήσεις της «σταθερής» αξίας της Ακρόπολης, οι φωτογραφίσεις-ντοκουµέντα είναι η καλύτερη επιλογή για να αποκαλυφθεί κάθε ρητορική της κατάχρησης της ιδεολογικής ταύτισης µε το δηµοκρατικό ιδεώδες ή τις υψηλές αξίες του ελληνικού πολιτισµού. Το έργο Parthenonas Project αποτελείται από φωτογραφίες επώνυµων επισκεπτών, καλλιτεχνών, διανοουµένων, πολιτικών, συγγραφέων, στρατηγών κ.ά., µε κοινό παρονοµαστή την εξουσία που διαχειρίζονται. Παρ’ όλο που το ενδιαφέρον του Παρθενώνα είναι τόσο ισχυρό, ώστε οποιαδήποτε επίσκεψη να είναι καταδικασµένη να ξεχαστεί, οφείλουµε να παραδεχτούµε πως οι επισκέψεις επώνυµων επισκεπτών στο µνηµείο αποτελούν στο σύνολό τους την επίσηµη καταγραφή της ιστορίας του νεώτερου ελληνικού πολιτισµού.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

∆ηµοκρατία και Πολιτεία Άννα Λάσκαρη Η Άννα Λάσκαρη γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ της Αθήνας και στο Pratt Institute της Νέας Υόρκης. Έντονα πολιτικό, το έργο της ερευνά κοινωνικές και πολιτισµικές δοµές και δίκτυα. Οι µηχανισµοί εξουσίας και ελέγχου, το ατοµικό και το συλλογικό αποτελούν συχνά τις θεµατικές της, οι οποίες αναλύονται και σχολιάζονται µέσα από την µετατόπιση και την επανερµηνεία αντικειµένων, πρακτικών και συµβόλων της σύγχρονης καθηµερινότητας, αποκαλύπτοντας ή και δηµιουργώντας νέες δυναµικές σχέσεις µεταξύ αυτών αλλά και των ιδεολογιών που τα περιβάλλουν. Εγκαταστάσεις, βίντεο, γλυπτά και σχέδια αποτελούν το κύριο σώµα του έργου της. Ζει και εργάζεται στην Ελλάδα και στην Νέα Υόρκη. Από τις ατοµικές της εκθέσεις αξίζει να αναφερθούν οι εξής: «PINK», a.antonopoulou.art, Αθήνα, 2010· «Women-at-Arms», Washington Shakespeare Company, Ουάσινγκτον, 2002· «Flesh of the Dress», Egizio’s Project, Νέα Υόρκη, 2001· «Skin Deep», Bronx River Art Center, Νέα Υόρκη, 1999· «Shoes», Barney’s, Νέα Υόρκη, 1997· «Size 10», Κρεωνίδης, Αθήνα, 1996· «Patterns», Adelphi, Νέα Υόρκη, 1995. Έργα της έχουν συµπεριληφθεί σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Swarm Το έργο είναι µια οπτικοακουστική εγκατάσταση µε θέµα ένα απρόσµενο και θορυβώδες σµήνος [«swarm»] πουλιών. Ανοίκειες για µια πόλη κινούµενες εικόνες και απροσδόκητοι ήχοι διακόπτουν επί ένα λεπτό και έξι δεύτερα την καθηµερινή και µονότονη ροή του αναµενόµενου για όσους βρίσκονται εκείνη την στιγµή στον προβολικό χώρο του Μετρό του Συντάγµατος. Η θεµατική του έργου αντλείται από τις πολλαπλές αναφορές της έννοιας του σµήνους σε έργα ποίησης, κριτικής θεωρίας, λογοτεχνίας και κινηµατογράφου. Το σµήνος των µαύρων πουλιών στο Swarm αναφέρεται στο (ίσως, όχι τόσο υποθετικό) σενάριο µιας άγνωστης, αβέβαιης, απαρατήρητης και απροσδόκητης απειλής. Στα πρώτα δευτερόλεπτα της προβολής, αναπαρίσταται ένα σιωπηρό, αργό και υπνωτικό φτερούγισµα µεµονωµένων πουλιών, που σύντοµα µετατρέπεται σε ένα θορυβώδες και απειλητικό σµήνος, το οποίο, όµως, µετατοπίζεται αυτόµατα ή διαλύεται όσο απότοµα συγκροτήθηκε.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

∆ηµοκρατία και Πολιτεία Νίκος Παπαδηµητρίου O Nίκος Παπαδηµητρίου γεννήθηκε στην Χίο το 1971. Σπούδασε Ζωγραφική και Χαρακτική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας και έλαβε µεταπτυχιακό τίτλο σπουδών Οπτικής Επικοινωνίας από το Kent Institute of Art and Design της Μεγάλης Βρετανίας. Επίσης, φοίτησε µε υποτροφία Erasmus στο Κολέγιο Τέχνης του Εδιµβούργου. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Μέχρι σήµερα, έχει πραγµατοποιήσει εννέα ατοµικές εκθέσεις, µεταξύ των οποίων αναφέρονται οι εξής: «The first Universe», «Gallery Trophy» και «Glorious days», Γκαλερί Α∆, Αθήνα· «Nonplaces», Γκαλερί TinT, Θεσσαλονίκη. Έχει πάρει µέρος σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα, όπως: «Στην Εξοχή – Σύγχρονη Τέχνη στην Ελλάδα στον 21ο αιώνα», Τρίκαλα, 2006· «What remains is future», Πάτρα, 2006· «Athensville», Αθήνα, 2008· «Paint-id», Θεσσαλονίκη-Αθήνα, 2009, κ.ά. Στο εξωτερικό, έχει συµµετάσχει σε πολλές οµαδικές εκθέσεις, καθώς και σε Μπιενάλε (του Σεράγεβο, της Πράγας, του Τελ Αβίβ, της Κωνσταντινούπολης). Έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές, στην ∆ηµοτική Πινακοθήκη Χίου και, στην Αθήνα, στα ξενοδοχεία 21, Periscope και Intercontinental.

Politics Το έργο είναι µια ηχητική εγκατάσταση αποτελούµενη από δώδεκα µεγάφωνα. Από κάθε µεγάφωνο αναπαράγονται οµιλίες σηµαντικών πολιτικών προσωπικοτήτων (αποσπάσµατα οµιλιών του Γκάντι, του Churchill, του Ελευθέριου Βενιζέλου, του J.F. Kennedy, του Martin Luther King, του Στάλιν, του Che Guevara, του Hitler, του Τρότσκι, του Mussolini, του Λένιν, του Roosevelt). Το έργο σχολιάζει την επιρροή που άσκησαν ιστορικές πολιτικές φυσιογνωµίες, ανεξαρτήτως πολιτικής θέσεως, οι οποίες οδήγησαν στην «εγκαθίδρυση» πολιτικών συστηµάτων περισσότερο ή λιγότερο δηµοκρατικών, περισσότερο ή λιγότερο άδικων, ή άλλαξαν µε τον λόγο τους τα κοινωνικά δεδοµένα.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Επιστήµη και Ηθική Ελένη Καµµά H Ελένη Καµµά γεννήθηκε το 1973 στην Αθήνα. Σπούδασε Ζωγραφική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας (1995-2000) και στο Chelsea College of Art and Design στο Λονδίνο (MA Fine Art 2001-2002). Το διάστηµα 2008-2010, ήταν ερευνήτρια στο Εικαστικό Τµήµα της Jan van Eyck Academie, µετα-ακαδηµαϊκού ινστιτούτου για την έρευνα και την παραγωγή, µε υποτροφία του ολλανδικού κράτους. Ζει και εργάζεται στο Μάαστριχτ και στις Βρυξέλλες, όπου συµµετέχει στο WIELS Artist-In-Residency Program για το έτος 2010. Ήταν υποψήφια για το 5ο Βραβείο ∆ΕΣΤΕ και έλαβε το Premio Stima του Lissone Award το 2007. Έχει πραγµατοποιήσει τις εξής ατοµικές εκθέσεις: «Forgotten Ties», Nadja Villene, Λιέγη, 2009· «Once past the years of green emotion», Loraini Alimantiri – gazonrouge, Αθήνα, 2007· «Ελένη Καµµά», Vamiali’s, Αθήνα, 2005. Η δουλειά της έχει συµπεριληφθεί σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 2011, η Καµµά θα είναι resident artist στο IASPIS Residency Program της Στοκχόλµης και στην Villa Romana στην Φλωρεντία. GLO(W)FISH® Το έργο αντλεί την έµπνευσή του από µια σειρά ειδήσεων που δηµοσιεύθηκαν στο διαδίκτυο το 2004 και αφορούσαν τα πρώτα γενετικώς µεταλλαγµένα κατοικίδια και τα σχετικά νοµικά ζητήµατα που ανέκυψαν από την εµπορική διακίνησή τους. Τα κατοικίδια αυτά φέρουν την ονοµασία GloFish® και είναι εξωτικά ψάρια που έχουν υποστεί γενετική µετάλλαξη, προκειµένου να φωσφορίζουν στο σκοτάδι. Το έργο GLO(W)FISH είναι ένα έγχρωµο βίντεο υψηλής ανάλυσης, το οποίο πραγµατεύεται την σχέση επιστήµης, ηθικών αξιών και διακοσµητικής, διασταυρώνοντας την ηχητική πληροφορία µε την κινούµενη εικόνα. Ωστόσο, η σχέση εικόνας και λόγου δεν είναι γραµµική. Αντίθετα, το νόηµα προκύπτει µέσα από τις ρήξεις και τα κενά µεταξύ οπτικού και λεκτικού νοήµατος. Με την µορφή ηχογραφηµένου διαλόγου, τέσσερεις διαφορετικές φωνές ανταλλάσσουν πληροφορίες που σχετίζονται µε το ζήτηµα του GloFish®. Ερωτήσεις και απαντήσεις γύρω από τα υπέρ και τα κατά που προκύπτουν από την ελεύθερη διακίνηση των ψαριών στην αγορά εναλλάσσονται µε τις σύγχρονες επιστηµονικές δηλώσεις του ερευνητή Μπιλ Μάιρ και µε τµήµατα πληροφορίας γύρω από την έρευνα του φαινοµένου της φωτοβολίας από τον επιστήµονα Robert Boyle, πίσω στο 1663. Το οπτικό υλικό του έργου αποτελείται από µια σειρά λήψεων των παρασκηνίων και των εσωτερικών χώρων ενός θεάτρου, κατεξοχήν τόπου παραγωγής θεάµατος. Η ηχητική πληροφορία για την φωσφορίζουσα ιδιότητα των ψαριών αντικαθίσταται στο οπτικό επίπεδο από τις αυξοµειώσεις του θεατρικού φωτισµού καθ’ όλη την διάρκεια του βίντεο.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Επιστήµη και Ηθική Βασιλεία Στυλιανίδου Η Βασιλεία Στυλιανίδου γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1967. Έπειτα από σπουδές στην Φιλοσοφική Σχολή Ιωαννίνων (1986-1991), σπούδασε Καλές Τέχνες στο Universität der Künste του Βερολίνου (BFA, MFA). Έχει λάβει την µεταπτυχιακή υποτροφία NaFοeG και την DAAD για την Νέα Υόρκη. Ζει και εργάζεται στο Βερολίνο και στην Αθήνα. Έχει παρουσιάσει το έργο της στις ατοµικές εκθέσεις: «ΤΟΟ ΤΟPICS» (µε τον Ulrich Vogl), Γκαλερί TinT, Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία µε το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης· «The Plotless Room», Friedman Galerie und Projekt, Βερολίνο· «Perpetuum mobile», Galerie Françoise Heitsch, Μόναχο· «Playcities», Kappatos Gallery, Αθήνα. Παράλληλα, έχει συµµετάσχει σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Number Machines Πρόκειται για βίντεο το οποίο πραγµατεύεται την σχέση επιστήµης και ουτοπίας, ανθρώπου και µηχανής. Από την θεωρία της ευγονικής µέχρι τις κατακτήσεις της τεχνητής νοηµοσύνης, οι προσπάθειες αντικατάστασης του ανθρώπινου νου και του ανθρώπινου σώµατος από την µηχανή µε νου θέτουν το ερώτηµα των ορίων της οργανωµένης και συστηµατοποιηµένης γνώσης προς την κατεύθυνση της δηµιουργίας του τέλειου ανθρώπου και της τέλειας κοινωνίας. Το βίντεο βασίζεται σε σκηνές από τις κλασικές ταινίες επιστηµονικής φαντασίας Metropolis (Fritz Lang, 1927, Γερµανία), Blade Runner (Ridley Scott, 1982, ΗΠΑ), Renaissance (Christian Volckman, 2006, Γαλλία, Μ. Βρετανία, Λουξεµβούργο). Στις ταινίες αυτές, η σχέση ανθρώπου και ανθρωποειδούς, θνητότητας και αθανασίας, παίζει σηµαντικό ρόλο. Στο βίντεό της, η καλλιτέχνις δηµιουργεί ένα καινούργιο περιβάλλον/mise en scène για ένα «µελλοντολογικό» φιλµ. Με βάση φωτογραφικό υλικό από τις προαναφερθείσες ταινίες, κατασκευάζει ένα νέο µοντέλο, µια νέα ουτοπική πόλη, µε φωτογραφίες και υλικά όπως πλαστελίνη, χαρτόνι, σύρµα. Με τον τρόπο αυτόν, πλάθει ένα αρχιτεκτονικό µοντέλο για µια νέα ταινία επιστηµονικής φαντασίας, όπου, συχνά, λέξεις και φράσεις από πλαστελίνη αντικαθιστούν ή συµπληρώνουν τα κτήρια. Με την τεχνική του stop-motion, στην εικόνα δηµιουργείται κίνηση και δυναµική. Ένα κείµενο, µείξη ποίησης και θεωρίας, διαχειρίζεται το θέµα της σχέσης ουτοπίας και γνώσης, ανθρώπου και µηχανής. Το κείµενο απαγγέλλεται ρυθµικά και διατρέχει όλο το βίντεο, χαρίζοντάς του ρυθµό και ζωντάνια. Συχνά, το κείµενο γίνεται το ίδιο εικόνα και, µαζί µε την φωνή, λειτουργεί εν µέρει όπως η διαφήµιση – απευθύνεται δηλαδή κυρίως στο ασυνείδητο επίπεδο της αντίληψης του θεατή/περαστικού.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Ποιότητα Ζωής Ανδρέας Αγγελιδάκης Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1968. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Southern California Institute of Architecture (SCI-Arc) στην Σάντα Μόνικα (1989-1992). Το 1995, ολοκλήρωσε τις µεταπτυχιακές σπουδές του (στο Αρχιτεκτονικό Σχέδιο) στο Πανεπιστήµιο Κολούµπια της Νέας Υόρκης. Έχει συµµετάσχει στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, το 2000, και στην 25η Μπιενάλε του Σάο Πάολο, το 2002. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα, ενώ παράλληλα διδάσκει στο Τµήµα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστηµίου Πατρών. Έχει πραγµατοποιήσει τις ακόλουθες ατοµικές εκθέσεις: «The Angelo Foundation Headquarters», σε συνεργασία µε τον καλλιτέχνη Άγγελο Πλέσσα στον διαδικτυακό χώρο του Jeu de Paume (www.jeudepaume.org), 2009· «Headquarters», σε συνεργασία µε τον Άγγελο Πλέσσα, Αίθουσα Τέχνης Ρεβέκκα Καµχή, Αθήνα, 2009· «Cloud House», προβολή βίντεο στο YAMA Project, Κωνσταντινούπολη, 2008· «A Short Visit», Rodeo Gallery στο πλαίσιο της Art Athina Art Fair, 2008· «Hotel Blue Wave», INMO Gallery, Λος Άντζελες, 2006· «Blue Wave», MU Foundation, Αϊντχόβεν, 2005· «Neen World», The Breeder, Αθήνα, 2003· «Inside-Out», Analix Galerie, Γενεύη, 2002· «Pause» µε τον Jean-Pierre Khazem, Fargfabriken, Στοκχόλµη, 2002· «Last Year», µε τον Άγγελο Πλέσσα, Electronic Orphanage, Λος Άντζελες, 2001· «Visionaire 34 featuring Andreas Angelidakis», Visionaire Gallery, Νέα Υόρκη, 2001· «Second City», Magasin project space, Centre d’Art Contemporain de Grenoble, Γαλλία, 2001. Παράλληλα, έχει συµµετάσχει σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το Κτήριο Τρολλ Η «Χαρά» είναι ένα συγκρότηµα κατοικιών στην Αθήνα. Κτίστηκε την δεκαετία του ’60 ως ένας ιδανικός τόπος διαµονής, όπου οι κάτοικοι θα ζούσαν κοντά στην φύση, γύρω από έναν κήπο, πάνω στην πλατιά και ευάερη λεωφόρο Πατησίων. Σήµερα, οι συνθήκες της περιοχής και του κτηρίου έχουν αλλάξει ριζικά. Η λεωφόρος Πατησίων δεν είναι η εντυπωσιακή λεωφόρος των ελληνικών ταινιών της εποχής, η «Χαρά» περιτριγυρίζεται από µέτριες, φτηνές και φθαρµένες πολυκατοικίες των δεκαετιών του ’70 και ’80. Οι κάτοικοι της περιοχής, οι περισσότεροι από τους οποίους µιλούν λιγοστά ελληνικά, δεν γνωρίζουν το λαµπρό παρελθόν αυτού του κτηρίου ούτε το πώς είχαν φανταστεί την ύπαρξή του µέσα στην πόλη οι αρχιτέκτονες Σπανός και Παπαηλιόπουλος. Τα κτήρια άραγε καταλαβαίνουν τις αλλαγές αυτές; Οι κάτοικοι, για να διατηρήσουν την εικόνα της «Χαράς», όπως και σε πολλές άλλες πολυκατοικίες, γεµίζουν τα µπαλκόνια µε γλάστρες, δίνοντας ελπίδα για οξυγόνο αλλά κρύβοντας την θέα από τα παράθυρα. Σιγά-σιγά, τα φυτά στα µπαλκόνια µεγαλώνουν και δεν χωρούν πια, ο ακάλυπτος της πολυκατοικίας έχει και αυτός γεµίσει, η οροφή αρχίζει να µοιάζει µε αυτές τις ακριβές φυτεµένες οροφές, εδώ όµως τα φυτά φαίνεται ότι αρχίζουν να φυτρώνουν πάνω στο ίδιο το κτήριο. Οι ρίζες τους µπαίνουν µέσα στο τσιµέντο και µπλέκονται µε τον οπλισµό του σκυροδέµατος, η δοµή του κτηρίου γίνεται ένα µε τα φυτά, πολλά διαµερίσµατα έχουν γεµίσει και αυτά µε φυτά, σε µερικά δεν χωρούν πια οι άνθρωποι. Με τον καιρό, το κτήριο δεν αντέχει κανέναν κάτοικο, έχει γεµίσει φυτά παντού, έχει γίνει χωµάτινο, µοιάζει σαν άγριο βουνό. Ένα πρωί, στις διπλανές πολυκατοικίες, οι κάτοικοι ξυπνάνε από θόρυβο, µάλλον είναι σεισµός, όλοι πετάγονται στα µπαλκόνια να δουν, τρέχουν από τις σκάλες. Ο θόρυβος δεν ήταν από σεισµό, οι άλλες γειτονιές είναι ήσυχες, εδώ ξανά τρέµουλο, µοιάζει σαν ο σεισµός να συµβαίνει µόνο στην «Χαρά», το κτήριο το ίδιο να κουνιέται, σαν να ζωντανεύει…

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Ποιότητα Ζωής ∆ηµήτρης Τσουµπλέκας Ο ∆ηµήτρης Τσουµπλέκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα και στο Βερολίνο. Έχει παρουσιάσει τα έργα του στις εξής ατοµικές εκθέσεις: «Oικογενειακές υποθέσεις», Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, 2008· «Oικογενειακές υποθέσεις», Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, Αθήνα, 2008· «Die Gans, eine Familiengeschichte», Zagreus Project, Βερολίνο, 2005· «Future Athens», Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, Αθήνα, 2004· «Σατόρι στο Μαρούσι», Ιλεάνα Τούντα Con/Temporary, Αθήνα, 2002· «Ανοιχτή Κουζίνα – (Broken Homes)», Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, Αθήνα, 2001· «Lisboa?», Γκαλερί Καππάτος, Αθήνα, 1997· «Τι θα κάνω άµα πεθάνω», Γκαλερί 3, Αθήνα, 1996. Παράλληλα, έχει συµµετάσχει σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Η Αθήνα µάς ανήκει Το έργο διερευνά την ουσιαστική επαφή των πολιτών µε την πόλη τους, την πλέον βασική προϋπόθεση για την ποιότητα ζωής. Πρόκειται για φωτογραφικό υλικό, οργανωµένο σε κινηµατογραφική µορφή. Μια συλλογή φωτογραφιών µε θέµα την παιδική ηλικία στην Αθήνα. Φίλοι και γνωστοί, αλλά και ανώνυµοι κάτοικοι της Αθήνας, προσφέρουν φωτογραφίες παιδιών (φωτογραφίες της παιδικής τους ηλικίας, οικογενειακές φωτογραφίες από το παρελθόν, φωτογραφίες των παιδιών τους) τραβηγµένες στην Αθήνα. Σκοπός της εναλλαγής των εικόνων δεν είναι η νοσταλγία, αλλά η υπενθύµιση της σχέσης που αναπτύσσουµε µε την πόλη στα πρώτα χρόνια της ζωής µας, όταν µαθαίνουµε να ζούµε, κυριολεκτικά να ανασαίνουµε το περιβάλλον µας. Οι παιδικές φωτογραφίες έρχονται να θυµίσουν τον τρόπο που συνδεόµαστε µε την πόλη µας και µαθαίνουµε να την αγαπάµε και να την κοιτάζουµε, όχι διεκπεραιωτικά, αλλά ζωτικά. Η βαθύτερη επισήµανση είναι ότι, ακριβώς όπως η Αθήνα δεν έχει ιδιοκτήτη, έτσι και το project αυτό δεν έχει καλλιτέχνη. Είναι συλλογικό στον βαθµό που ως objet trouvé κατασκευάζεται από ανθρώπους και από τις ιστορίες τους. Όπως µία πόλη είναι οι πολίτες, ένα έργο τέχνης είναι οι θεατές.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Ποιότητα Ζωής Αλέξανδρος Ψυχούλης Ο Αλέξανδρος Ψυχούλης γεννήθηκε στον Βόλο το 1966 και σπούδασε Ζωγραφική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας. Τα πρώτα του έργα είναι αλληλεπιδραστικές εγκαταστάσεις, οι οποίες ενεργοποιούνται από τον θεατή και διερευνούν το υποσυνείδητό του, αποκωδικοποιώντας σε εικόνες ή ήχους τους φόβους του, τις επιθυµίες του ή τις αναµνήσεις του. Η διερεύνηση του τοπίου της ψηφιακής πραγµατικότητας αποτελεί και σήµερα κεντρικό άξονα της δουλειάς του, η οποία αποτελείται από εγκαταστάσεις στον χώρο, animation και ζωγραφική. Το 1997, του απονεµήθηκε το βραβείο Benesse για το έργο του Black Box, µε το οποίο συµµετείχε στην 47η Μπιενάλε της Βενετίας, ενώ το 2010 πήρε µέρος στην 12η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας. Έχει πραγµατοποιήσει πολλές ατοµικές εκθέσεις, µεταξύ των οποίων: «Το δωµάτιο», a.antonopoulou.art, Αθήνα, 2009· «Θηλαστικά», Ζήνα Αθανασιάδου, Θεσσαλονίκη, 2005· «Body Milk», a.antonopoulou.art, Αθήνα, 2003· «Μίλα για την ζωή σου σε υλικά χωρίς µνήµη», Lionheart, Βοστόνη, 1999· «Do you Want?», Cartwright Hall Art Gallery, Μπράντφορντ, Ηνωµένο Βασίλειο, 1998· «Πουθενά δεν είναι αρκετά µακριά για να γλιτώσεις από τις εικόνες και τον πόνο που σου προκάλεσαν», Deitch Projects, Νέα Υόρκη, 1998. Παράλληλα έχει λάβει µέρος σε πολλές οµαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σήµερα είναι αναπληρωτής καθηγητής Τέχνης και Τεχνολογίας στο Τµήµα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας.

Η Κάθοδος Το έργο είναι µια flash-animation προβολή φτιαγµένη ειδικά για την πλατφόρµα του Μετρό στον σταθµό «Μοναστηράκι». Η προβολή δίνει αρχικά την εντύπωση πως πρόκειται για τις σκιές των επιβατών που χρησιµοποιούν τις κυλιόµενες σκάλες καθόδου. Αυτό που στην πραγµατικότητα όµως διαδραµατίζεται είναι ένα υπερβατικό θέατρο σκιών µε σκηνές ανοίκειες προς την καθηµερινή ροή των πραγµάτων. Αιρετικές συµπεριφορές και χρήσεις της σκάλας, σύντοµα περιστατικά και υπερβολές, πάντα σε συνεχή κάθοδο, επιχειρούν να συνθέσουν µια ποιητική εκδοχή της πόλης.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Η Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Το νεοκλασικό κτήριο της λεωφόρου Αµαλίας στεγάζει πλέον την Βιβλιοθήκη του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, η οποία συγκροτείται από την συλλογή βιβλίων του Κωνσταντίνου Σπ. Στάικου. Πρόκειται για συλλογή ανεκτίµητης αξίας, η οποία µαρτυρεί την εκδοτική δραστηριότητα και τις πνευµατικές ενασχολήσεις των Ελλήνων λογίων της ∆ιασποράς, από την πρώιµη Αναγέννηση έως τον ύστερο Νεοελληνικό ∆ιαφωτισµό. Φιλοξενείται σε ειδικά διαµορφωµένη αίθουσα, η οποία, µε τις πανύψηλες, καλαίσθητες βιβλιοθήκες της, τις γυάλινες προθήκες και τον προσεκτικά σχεδιασµένο φωτισµό της, αναδεικνύει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο βιβλία-θησαυρούς. «Πρόκειται για βιβλία των οποίων η σιωπή είναι εύγλωττη», σχολίασε ο πρόεδρος του Ιδρύµατος, Αντώνης Παπαδηµητρίου. «Αποτελούν ιστορικούς µάρτυρες µιας ολόκληρης εποχής, της σκοτεινής περιόδου της οθωµανικής κυριαρχίας. Επιπλέον, περιέχουν ένα εθνικό µήνυµα, αποδεικνύοντας ότι η Ελλάδα εκείνη την δύσκολη εποχή δεν πέθαινε, αλλά εξακολουθούσε να παράγει πολιτισµό». Κοινοί στόχοι του Ιδρύµατος Ωνάση και του συλλέκτη είναι η συντήρηση των βιβλίων, ώστε να επιβιώσουν και να γίνουν προσιτά στους ερευνητές και στο ευρύ κοινό, αλλά και ο εµπλουτισµός της συλλογής. «Ως Ίδρυµα Ωνάση, αλλά και ως Έλληνες, οφείλουµε ευχαριστίες στον Κωνσταντίνο Στάικο γιατί δαπάνησε τόσο χρόνο και χρήµα για να δηµιουργήσει την ανεκτίµητη αυτή συλλογή», τόνισε ο Αντώνης Παπαδηµητρίου. Αξίζει να σηµειωθεί ότι πολλά από τα βιβλία είναι σπάνιες και µοναδικές εκδόσεις, αντίτυπα των οποίων δεν υπάρ-

χουν σε καµία δηµόσια ελληνική βιβλιοθήκη. Πέρα από το περιεχόµενό τους, όµως, έχουν και µεγάλη καλλιτεχνική αξία. Πολλά από αυτά αποτελούν πρώτες εκδόσεις που παρήχθησαν σε τυπογραφεία της Βενετίας, της Βιέννης και άλλων σηµαντικών ευρωπαϊκών πνευµατικών κέντρων, κατά την εποχή που σχεδιάζονταν τα πρώτα τυπογραφικά στοιχεία. Επιπλέον, ακόµη και τα τυπογραφικά σήµατα που αποτυπώνονται στις σελίδες τους αποτελούν αληθινά έργα τέχνης. Ο Κωνσταντίνος Στάικος ξεκίνησε να συγκεντρώνει παλαίτυπες ελληνικές εκδόσεις του 15ου έως και του 19ου αιώνα από παλαιοπωλεία και δηµοπρασίες του εξωτερικού στις αρχές της δεκαετίας του 1970, «ως µια συλλεκτική προσπάθεια, η οποία κατέληξε να γίνει στάση ζωής», όπως επισηµαίνει ο ίδιος. Η συλλογή περιλαµβάνει σήµερα περισσότερους από 1.400 τίτλους, τα αντίτυπα των οποίων εκτείνονται σε περίπου 2.000 τόµους, και µπορεί να χωριστεί σε πέντε βασικές ενότητες: – Αναγέννηση-Ουµανισµός: έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, συγγράµµατα ουµανιστών, γραµµατικές, εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, φιλοσοφικές πραγµατείες και φιλολογικά δοκίµια. – Νεοελληνική Γραµµατεία: λογοτεχνικά έργα, ποιητικά και λαϊκά αναγνώσµατα, ιστορικά συγγράµµατα, γραµµατικές για εκπαιδευτικούς σκοπούς, φιλολογικά δοκίµια, γραµµατικές-λεξικά και σχολικά εγχειρίδια κάθε είδους. – Λειτουργικά βιβλία: Ευαγγέλια, Μηναία, Ψαλτήρια, Ωρολόγια, Πεντηκοστάρια, Ευχολόγια κ.ά. – Θεολογικά συγγράµµατα: έργα των Ελλήνων Πατέρων

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Η Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Στιγμιότυπο από την συνέντευξη Τύπου. Από αριστερά: Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ο Αντώνης Παπαδημητρίου και ο Κωνσταντίνος Στάικος

της Εκκλησίας, πραγµατείες γύρω από το Σχίσµα των δύο Εκκλησιών, κείµενα για την ιστορία της Ορθοδοξίας, µακροσκελείς µελέτες αναφορικά µε το Ορθόδοξο ∆όγµα και το Πρωτείο του Πάπα κ.ά. – Νεοελληνικός ∆ιαφωτισµός: πρωτότυπα έργα που γράφτηκαν για την πνευµατική ανύψωση του Γένους, ελληνικές µεταφράσεις έργων της παγκόσµιας πεζογραφίας και ποίησης, δείγµατα της φιλολογικής και γλωσσικής διαµάχης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού ∆ιαφωτισµού και των ιδεών που προέκυψαν από την Γαλλική Επανάσταση. Από τα µέσα του 14ου αιώνα, στον ευρωπαϊκό χώρο, όταν οι ήδη αυτοδιοικούµενες πόλεις-οικονοµικά κέντρα θέλησαν να ενισχύσουν την πολιτική τους δύναµη έναντι της Καθολικής Εκκλησίας, δηµιουργήθηκε η συνείδηση στους εµπνευσµένους ηγεµόνες να διαµορφώσουν µιαν αρχειακή εικόνα µέσω της οποίας το όνοµά τους θα παρέµενε στην ιστορία. Χαρακτηριστικό παράδειγµα τέτοιας περίπτωσης αποτελεί ο Coluccio Salutati (1331-1406), λόγιος και καγκελάριος της Φλωρεντίας, ο οποίος, το 1397, κάλεσε τον Εµµανουήλ Χρυσολωρά για να διδάξει ελληνικά στην πρώτη έδρα Ελληνικών Σπουδών που δηµιουργήθηκε µετά την Πτώση της Ρωµαϊκής Αυτοκρατορίας. Την εποχή εκείνη, ελάχιστοι ∆υτικοί γνώριζαν ελληνικά, και πολλά έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων δεν ήταν διαθέσιµα σε λατινική µετάφραση. Φέρνοντας τον Χρυσολωρά στην Φλωρεντία, ο Salutati επέτρεψε σε µια επιλεγµένη οµάδα λογίων να διαβάσουν τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα από το πρωτότυπο αρχαιοελληνικό κείµενο. Από την Φλωρεντία κατάγεται το αρχαιότερο βιβλίο της συλλογής,

Τὰ σωζόµενα του Οµήρου, σε επιµέλεια του ∆ηµήτριου

Χαλκοκονδύλη, πραγµατικό επίτευγµα για την εποχή του, το οποίο είναι το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε από το τυπογραφείο του ∆αµιλά, του πρώτου Έλληνα τυπογράφου, το 1488-1489. Στην συλλογή περιλαµβάνεται επίσης η φλωρεντινή έκδοση της Ἀνθολογίας διαφόρων ἐπιγραµµάτων του Μάξιµου Πλανούδη, η οποία τυπώθηκε το 1494 από τον Lorenzo di Alopa, σε επιµέλεια του Ιανού Λάσκαρη. Σηµαντικότατο κέντρο, το οποίο µπορούσε να δηµιουργήσει αρχειακό υλικό την εποχή εκείνη, είναι και η Βενετία. Από εκεί προέρχονται πολύτιµα βιβλία της συλλογής, όπως το Μέγα Ἐτυµολογικόν, η πρώτη έκδοση του λεξικού που τυπώθηκε από τον Νικόλαο Βλαστό το 1499 και θεωρείται ένα από τα αριστουργήµατα της αναγεννησιακής τυπογραφικής τέχνης, χάρις στα πρωτογράµµατα, τα επίτιτλα και την εκτεταµένη ερυθροτυπία του. Στην Βενετία, επίσης, τυπώθηκαν τα εξής έργα της συλλογής: το Βιβλίον καλούµενον Παράδεισος του Αγάπιου Λάνδου (1641), η Ἁρµονία ὁριστική τῶν ὄντων του Γεράσιµου Βλάχου (1661), ο Ἀπόκοπος του Μπεργαδή και η Ἱστορία τῆς Σωσάννης του Μάρκου ∆εφαράνα –και τα δύο από τον Ορσίνο Αλβρίτζη το 1667–, η Θεῖα Γραφὴ από τον Νικόλαο Γλυκύ (1687), το Βιβλίον τοῦ Νοεµβρίου µηνός, µετ᾽ ἐπιµελείας Νικοδήµου Βαβατενοῦς του Νικόλαου Σάρου (1689), η Γεωγραφία παλαιὰ καὶ νέα του Μελέτιου (1728) και η Βίβλος Χρονικὴ περιέχουσα τὴν Ἱστορίαν τῆς Βυζαντίδος του ∆ηµήτριου Θεοδοσίου (1767). Εντυπωσιακό δείγµα της κατηγορίας των λειτουργικών βιβλίων είναι το Εὐαγγέλιον του 1852,

σταχωµένο µε µεταλλική ορειχάλκινη διακόσµηση, πιθα-

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Η Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

νότατα της Γιαννιώτικης Σχολής, που προέρχεται από το τυπογραφείο του Φοίνικος στην Βενετία. Από το τυπογραφείο του Ζαχαρία Καλλιέργη στην Ρώµη προέρχεται το έργο του Πινδάρου Ὀλύµπια, Νέµεα, Πύθια, Ἴσθµια (1515), ενώ στο Παρίσι τυπώθηκε από τον Ροβέρτο Στέφανο το έργο Τῆς Καινῆς ∆ιαθήκης Ἅπαντα (1546) και, στο Βουκουρέστι, το σύγγραµµα του Πατριάρχη Ιεροσολύµων ∆οσιθέου Κατὰ τῶν καλβινικῶν κεφαλαίων (1690). Ενδεικτικό της πλούσιας παραγωγής ελληνικών βιβλίων στην Τεργέστη είναι η Ἐµπορικὴ ὁδηγία σε τυπογραφία του Ιωάννου Μπατίστα Σπεραϊνδίο (1793) και, στο Ιάσιο, ο Κώδιξ Πολιτικὸς τοῦ Πριγκηπάτου τῆς Μολδαβίας από το Ελληνικό Τυπογραφείο (1817).

Η συλλογή περιλαµβάνει και αντίτυπα µοναδικά στον κόσµο, όπως δύο εκδόσεις (1620 και 1630) του έργου Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδών, µυθιστορήµατος βασισµένου σε ανάλογο έργο του Ψευδοκαλλισθένη, το οποίο προέρχεται από το τυπογραφείο του Βενετού Antonio Pinelli, και ο Βίος τοῦ Ἁγίου καὶ Μεγάλου Νικολάου (1636) σε έµµετρο λόγο.

Τα βιβλία αυτά, µαζί µε τα υπόλοιπα της συλλογής, περιέχουν τις έριδες, τους πνευµατικούς πολέµους, την λογοτεχνική έκφραση, την λεξικογραφία της ελληνικής ιστορίας από την περίοδο της Αναγέννησης έως τον Νεοελληνικό ∆ιαφωτισµό. «Αποτελούν έναν εθνικό θησαυρό που πρέπει να διασφαλιστεί», τόνισε ο Κωνσταντίνος Στάικος, «και είµαι ευγνώµων προς το Ίδρυµα Ωνάση, τον πρόεδρό του, αλλά και ιδιαίτερα προς τον Παύλο Ιωαννίδη, γιατί αγκάλιασαν αυτό το έργο ζωής».

«Σηµείο αναφοράς για τους ανθρώπους που ασχολούνται µε τα γράµµατα και τον ελληνικό πολιτισµό», χαρακτήρισε την συλλογή ο καθηγητής Γεώργιος Μπαµπινιώτης, «καθώς περιλαµβάνει πολύτιµα και σπάνια βιβλία-σταθµούς στην ιστορία του βιβλίου». Ιδιαίτερο στοιχείο που προσδίδει πρόσθετη αξία στην συλλογή αποτελεί το γεγονός ότι περιλαµβάνει όλες τις εκδόσεις µε τις οποίες, όπως εξήγησε ο Γεώργιος Μπαµπινιώτης, στήθηκε η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Ο κατάλογος της Βιβλιοθήκης θα διατίθεται στα γραφεία του Ιδρύµατος Ωνάση για τους ενδιαφεροµένους, ενώ επίσης έχουν προβλεφθεί µελλοντικά η ψηφιοποίηση των εκδόσεών της και η παρουσίασή τους στον διαδικτυακό τόπο του Ιδρύµατος Ωνάση.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Η Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ωνάση ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Από αριστερά: Μάρουλλος Ταρχανιώτης, Epigrammatum libri IV. Hymni, Φλωρεντία, 1497. Γεράσιμος Βλάχος, Ἁρμονία ὁριστική τῶν ὄντων, Βενετία, Ανδρέας Ιουλιανός, 1661. Βιβλίον τοῦ Νοεμβρίου μηνός, μετ᾽ ἐπιμελείας Νικοδήμου Βαβατενοῦς, Βενετία, Νικόλαος Σάρος, 1689.

Από αριστερά: Μέγα Ἐτυμολογικόν, Βενετία, Ζαχαρίας Καλλιέργης για τον Νικόλαο Βλαστό, 1499. Δοσίθεος, Πατριάρχης Ιεροσολύμων, Κατὰ τῶν καλβινικῶν κεφαλαίων, Βουκουρέστι, 1690. Λόγγος, Ποιμενικά, τὰ κατὰ Δάφνιν καὶ Χλόην, Βιέννη, Γεώργιος Βεντότης, 1792.

Από αριστερά: Μάρκος Δεφαράνας, Ἱστορία τῆς Σωσάννης, Βενετία, Ορσίνο Αλβρίτζη, 1667.Τριώδιον ψυχωφελέστατον, Βενετία, Νικόλαος Σάρος, 1762. Βίβλος Χρονικὴ περιέχουσα τὴν Ἱστορίαν τῆς Βυζαντίδος, Βενετία, Δ. Θεοδοσίου, 1767.

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: scholars.association@onassis.gr Εκδότης: Παναγιώτης Αλεξάκης Σύµβουλος Έκδοσης: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Τιτίκα Καραβία, Μαρία Μαγγιώρου, Γιόλα Χριστούλα Τακτικοί συνεργάτες: ∆ιονύσης Μαλλούχος, Αιµιλία Παπαφιλίππου Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Μαριλένα Καρρά, Νίκη Τσιρώνη Διόρθωση: Γιάννης Παπαδημητρίου • Σχεδιασμός: Κώστας Κάτσουλας Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr • Eκτύπωση: Μπάξας Α.Ε.

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη: