AO 50 (December 2010) by Onassis Stegi

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 50 Δεκέμβριος 2010

Περιεχόμενα Σημείωμα Ειδήσεις του Ιδρύματος •

Το Διεθνές Βραβείο Ωνάση «Εστία» για το 2010 ........................................................................................................................................... 4

Συνέδριο •

Το παρόν και το μέλλον της οπτικοακουστικής παιδείας ...............................................................................................................................5

Ειδήσεις του Ιδρύματος • • •

Τα εγκαίνια της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών .............................................................................................................................................11 Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 ..............................................................14 Οι Διάλογοι των Αθηνών 2010 ....................................................................................................................................................................... 35

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης •

Ήρωες: Θνητοί και Μύθοι στην Αρχαία Ελλάδα ............................................................................................................................................46

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο...........................................................................................................................................................49

Σημείωμα Θερμό καλωσόρισμα στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Με ενθουσιασµό υποδεχθήκαµε όλοι την Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών, την πολιτιστική κιβωτό του Ιδρύµατος Ωνάση, µε τα φιλόδοξα σχέδια και την χρυσή καρδιά, «σήµα κατατεθέν» του κτηρίου· αλλά και µε συγκίνηση, για την πραγµατοποίηση ενός επιτεύγµατος, το οποίο οραµατίστηκε αρχικά ο ίδιος ο Αριστοτέλης Ωνάσης, το εξήγγειλε ο αείµνηστος Στέλιος Παπαδηµητρίου το 2002, το θεµελίωσε το ∆ιοικητικό Συµβούλιο του Ιδρύµατος το 2004 και το παρέδωσε στο αθηναϊκό κοινό ο Αντώνης Παπαδηµητρίου τον ∆εκέµβριο του 2010. Η Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών φιλοδοξεί να αναδείξει τον ελληνικό πολιτισµό, εκείνον δηλαδή που διεκδικεί τον τίτλο της ελληνικότητας «µετέχοντας της ηµετέρας παιδείας», και να επιτρέψει στις ελληνικές πολιτιστικές δυνάµεις να συνοµιλήσουν µε τους δηµιουργούς του εξωτερικού, αλλά και να αναδειχθούν εντός και εκτός Ελλάδος. Η Στέγη ξεκίνησε την λειτουργία της φιλοξενώντας µε µεγάλη επιτυχία τους ∆ιαλόγους των Αθηνών, εγκαινιάστηκε πανηγυρικά στις 7, 8, 11 και 12 ∆εκεµβρίου και λειτουργεί πλέον κανονικά, υλοποιώντας το πρόγραµµά της, το οποίο καλύπτει ένα ευρύτατο φάσµα των τεχνών και των γραµµάτων. Αλλά και ο Σύνδεσµος Υποτρόφων χωράει στην ευρύχωρη αγκαλιά της. Υπότροφος και µέλος του ∆Σ του Συνδέσµου είναι η εικαστικός Αιµιλία Παπαφιλίππου, η οποία σχεδίασε τον χώρο του µπαρ και εγκατέστησε το Liquid Sky στην οροφή του, εντάσσοντας την τέχνη στον δηµόσιο χώρο. Η πρώτη εκδήλωση του Συνδέσµου που θα πραγµατοποιηθεί στο κτήριο της Στέγης είναι η Χριστουγεννιάτικη Συναυλία, το πρωί της 24ης ∆εκεµβρίου, µε τις παιδικές χορωδίες Kodály και Rosarte. Θα ακολουθήσει η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας τον Φεβρουάριο. Το ∆Σ του Συνδέσµου θα συγκεντρώνει έως τις 15 Ιανουαρίου 2011 τις προτάσεις των υποτρόφων για διαλέξεις και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, οι οποίες θα µπορούν να ενταχθούν στην περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου 2011. Τα µέλη του Συνδέσµου µπορούν να ανανεώσουν την συνδροµή τους και µέσω του ειδικού λογαριασµού στην Τράπεζα Citibank (αρ. λογ. 0507459986), καταθέτοντας το ποσό και σηµειώνοντας το όνοµα και την αιτιολογία της κατάθεσης, ενόψει της νέας χρονιάς.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση «Eστία» για το 2010 Στο σωµατείο Mexican Association of Credit Unions from the Social Sector (AMUCSS), για το έργο «Χρηµατοδότηση ∆ιεθνικών Επαρχιακών Κοινοτήτων Μεταναστών στο Μεξικό: Εµβάσµατα, Μικροχρηµατοδότηση και Τοπική Ανάπτυξη», απονεµήθηκε το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση «Ἑστία» για την Ένταξη των Μεταναστών και την Ανθρώπινη Ανάπτυξη για το έτος 2010. Το βραβείο συνοδεύεται από χρηµατικό έπαθλο ύψους 50.000 ευρώ. Η τελετή βράβευσης έγινε στις 9 Νοεµβρίου 2010, στο πλαίσιο της ∆ιάσκεψης της Κοινωνίας των Πολιτών (CSD) του 4ου Παγκόσµιου Φόρουµ για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη (GFMD), η οποία διοργανώθηκε φέτος από το Ίδρυµα BBVA Bancomer στο Πουέρτο Βαγιάρτα του Μεξικού. Το βραβείο αυτό αποτελεί µια τριετή πρωτοβουλία του Ιδρύµατος Ωνάση, η οποία ξεκίνησε το 2009 στο πλαίσιο του 3ου GFMD-CSD, που φιλοξένησε η Ελλάδα και διοργάνωσε το Ίδρυµα Ωνάση. Καθιερώθηκε µε σκοπό την βράβευση µιας αξιόλογης κοινωνικής πρωτοβουλίας για την ένταξη των µεταναστών και την ανθρώπινη ανάπτυξη στις χώρες που φιλοξενούν το Φόρουµ. Το σωµατείο AMUCSS είναι ένας µη κερδοσκοπικός οργανισµός µε περισσότερα από είκοσι χρόνια εµπειρίας στην δηµιουργία και την λειτουργία χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων στην επαρχία. Τα τελευταία δέκα χρόνια επικεντρώνει τις εργασίες του στην ανέγερση επαρχιακών µικροτραπεζών σε περιοχές µεταναστών. Το AMUCSS έχει επίσης ειδικευθεί στην ανάπτυξη χρηµατοοικονοµικών καινοτοµιών για τους απόρους, καθώς και στον σχεδιασµό προσαρµοσµένων χρηµατοοικονοµικών προϊόντων για τις αγροτικές οικογένειες. Το σωµατείο έχει αποδείξει την µακροβιότητα του έργου του και έχει δηµιουργήσει στρατηγικές συµµαχίες µε ζωτικής σηµασίας παράγοντες και από τις δύο πλευρές των συνόρων Μεξικού-ΗΠΑ, επιδιώκοντας την υποστήριξη πολιτικών ευνοϊκών προς την αγροτική µικροοικονοµία. Μέσα σε δέκα χρόνια, το σωµατείο AMUCSS έχει χρηµατοδοτήσει 32.843 οικογένειες (υπαγόµενες σε 14 διαφορετικές εθνοτικές οµάδες), 5.000 από τις οποίες είναι διεθνικές. Το έργο του AMUCSS απέσπασε το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση «Ἑστία», διαγωνιζόµενο µεταξύ 24 υποψηφίων που ασχολούνται µε θέµατα των Μεξικανών µεταναστών.

Με αφορµή την απονοµή του βραβείου στο έργο του σωµατείου AMUCSS, ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση, Αντώνης Παπαδηµητρίου, δήλωσε: «Αισθανόµαστε µεγάλη χαρά που το φετινό βραβείο απονέµεται σε ένα έργο που πληροί τα κριτήρια του Βραβείου Ωνάση «Ἑστία». Το σωµατείο AMUCSS έχει επικεντρωθεί στην δηµιουργία ιδρυµάτων για την ανάπτυξη της κοινότητας και έχει συµβάλει στην ατοµική ανάπτυξη κάθε µετανάστη ή οικογένειας ξεχωριστά που εντάσσεται στο έργο. Το Ίδρυµα Ωνάση είναι ιδιαίτερα περήφανο που το Βραβείο Ωνάση «Ἑστία» θα συµβάλει ακόµη µία φορά στην περαιτέρω ενίσχυση αυτού του πολύτιµου έργου». Η πρόεδρος της Επιτροπής Απονοµής του Βραβείου «Ἑστία», Μαριάννα Μόσχου, δήλωσε τα εξής: «Όπως και το 2009, έτσι και φέτος, είχαµε πολλές σηµαντικές συµµετοχές για το Βραβείο Ωνάση «Ἑστία» και το έργο της αξιολόγησης ήταν πραγµατικά δύσκολο. Για µία ακόµα φορά είναι τιµή µας να συµβάλουµε στην αποτελεσµατικότητα αυτής της ανθρωπιστικής πρωτοβουλίας και να επιβραβεύσουµε ένα έργο που προάγει την περιφερειακή ανάπτυξη και περιορίζει την κοινωνική αδικία». Το 2009, το Βραβείο «Ἑστία», απονεµήθηκε, στην Αθήνα, στην οργάνωση Γιατροί του Κόσµου για την πρωτοβουλία της «Ανοιχτό Πολυϊατρείο».

Ειδήσεις του Συνδέσμου Συνέδριο

Το παρόν και το µέλλον της οπτικοακουστικής παιδείας ΓΡΆΦΕΙ Η ΡΈΑ ΒΑΛΝΤΈΝ, ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΊΣΤΡΙΑ, ΔΙΔΆΚΤΩΡ ΦΙΛΟΣΟΦΊΑΣ, ΜΈΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΊΟΥ

Ο Τάσος Μπουλμέτης στο βήμα

Η παιδεία αποτελεί βασικό συστατικό µιας πολιτισµένης κοινωνίας, ως προϋπόθεση και εγγύηση τόσο της συνέχειας όσο και της καινοτοµίας. Η ανάγκη της καθίσταται επιτακτική σε περίοδο κρίσης, η οποία δεν νοείται µόνον ως οικονοµική, αλλά και ως κρίση θεσµών και αξιών, κρίση πολιτισµού. Η σηµασία τόσο της γενικής παιδείας όσο και της συστηµατικής και υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης αφορά σε όλα τα γνωσιακά αντικείµενα και τους επαγγελµατικούς χώρους. Η ανάδειξη και η προώθηση της οπτικοακουστικής παιδείας αποτέλεσαν το αντικείµενο του πρώτου διεθνούς συνεδρίου, µε τίτλο «Η σηµασία της οπτικοακουστικής παιδείας», που διοργάνωσε η Ελληνική Ακαδηµία Κινηµατογράφου, στις 19 και 20 Νοεµβρίου 2010, υπό την αιγίδα του Ιδρύµατος Ωνάση και µε την συνεργασία του Συνδέσµου Υποτρόφων, στους φιλόξενους χώρους του Ιδρύµατος Μιχάλη Κακογιάννη. Όπως ανέφερε στο σκεπτικό της η Επιστηµονική Επιτροπή του συνεδρίου, µια ταινία µπορεί να λειτουργήσει ως µέσο κινητοποίησης, να µας αλλάξει δηλαδή τον τρόπο µε τον οποίο βλέπουµε τον κόσµο. Ταυτόχρονα, σε µια εποχή όπου κατακλυζόµαστε από εικόνες, το να ξέρουµε να «διαβάσουµε» την οπτικοακουστική γλώσσα µάς κάνει λιγότερο ευάλωτους στα διάφορα είδη προπαγάνδας. Η Επιστηµονική Επιτροπή, που εµπνεύστηκε, οργάνωσε και επιµελήθηκε το συνέδριο, αποτελείτο από τον βραβευµένο σκηνοθέτη Τάσο Μπουλµέτη, πρόεδρο της Ελληνικής

Ακαδηµίας Κινηµατογράφου και µέλος του ∆ιοικητικού Συµβουλίου του Συνδέσµου Υποτρόφων, την βραβευµένη σκηνοθέτιδα Αντουανέττα Αγγελίδη, αντιπρόεδρο της Ελληνικής Ακαδηµίας Κινηµατογράφου και επίκουρη καθηγήτρια στο Τµήµα Κινηµατογράφου του ΑΠΘ, και την γράφουσα. Την έναρξη των εργασιών τίµησαν µε την παρουσία τους ο υπουργός Πολιτισµού Παύλος Γερουλάνος και η βουλευτής Πέµυ Ζούνη, οι οποίοι εξέφρασαν την θερµή υποστήριξή τους προς την πρωτοβουλία αυτή, ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση, Αντώνης Παπαδηµητρίου, ο αντιπρόεδρος του Ιδρύµατος, Γιάννης Ιωαννίδης, καθώς και οι πολυβραβευµένοι σκηνοθέτες Μιχάλης Κακογιάννης και Κώστας Γαβράς. ∆ιακεκριµένοι Έλληνες και ξένοι θεωρητικοί του κινηµατογράφου, ερευνητές, διδάσκοντες, κριτικοί, αλλά και άνθρωποι πίσω από τις κάµερες, έδωσαν το παρόν στο διήµερο συνέδριο. Σηµαντική ήταν, όµως, και η συµµετοχή των υποτρόφων του Ιδρύµατος οι οποίοι δραστηριοποιούνται καλλιτεχνικά στον χώρο του κινηµατογράφου. Επιλεγµένα έργα τους προβλήθηκαν κατά την διάρκεια του συνεδρίου. Συνολικά, 19 υπότροφοι παρουσίασαν ταινίες µικρού µήκους ή τρέιλερ από ταινίες µεγάλου µήκους, µε ποικίλη θεµατολογία και διάρκεια (από λιγότερο από ένα λεπτό έως µισή ώρα): η Αριάδνη Αλ-Καµφ (Les Saveurs de la Cité), ο Γρηγόρης Βαρδαρινός (Talking Piranhas), η Μαρία Βύνερ (Real Life), ο Χρήστος Γόδας (Dreams of Clay), η Θούλη ∆οσίου (House of the Olive Trees), ο Νί-

Ειδήσεις του Συνδέσμου Συνέδριο

Η Ρέα Βαλντέν, η Μαρία Κομνηνού και ο Παναγιώτης Δενδραμής

κος Θωµόπουλος (Fly Away, To be or not to be Bagyeli), η Μαρία Κουρκούτα (Subway Preludes), ο Παναγιώτης Κυριακουλάκος (Απογραφή), η Ελένη Κωνσταντινίδη (Molpé, Pourquoi les loups chantent à la lune, Les Yeux de Nathalie Jacar), η Χριστίνα Λαζαρίδη (One Day Crossing), ο Ιωάννης Μπεληµπασάκης (Σφήκα), η Νάνσυ Μπινιαδάκη (Still Counting), ο Θανάσης Σαράντος (Μαρία, The Glove), ο Πέτρος Σεβαστίκογλου (τρέιλερ από την ταινία Τρεις Στιγµές), ο Βαγγέλης Σεϊτανίδης (τρέιλερ από το έργο Κάτω από το µακιγιάζ σου), ο Μιχάλης Σηφάκης (Είµαι τόσο ευγνώµων, σε ευχαριστώ), η Ελίνα Φέσσα (Double Fault), η Ρέα Βαλντέν (Broken Anthem) και ο Τάσος Μπουλµέτης (τρέιλερ από το έργο Βιοτεχνία Ονείρων). «Το συνέδριο πέτυχε τους βασικούς στόχους του», δήλωσε στο ΑΩ ο Τάσος Μπουλµέτης. «Καταρχάς, το να γίνει µια ‘‘χαρτογράφηση’’ του χώρου της οπτικοακουστικής παιδείας στην Ελλάδα και να έρθουν σε επαφή οι περισσότεροι φορείς οι οποίοι ασχολούνται µε τον τοµέα αυτόν στην χώρα µας. Επιπλέον, εκπληρώθηκε ο καταστατικός όρος της Ελληνικής Ακαδηµίας Κινηµατογράφου για την ανάδειξη του ρόλου της οπτικοακουστικής παιδείας. Τέλος, το Ίδρυµα Ωνάση, το οποίο είναι ο κύριος ιδιωτικός φορέας ο οποίος χρηµατοδοτεί σπουδές σχετικές µε τον κινηµατογράφο, έδωσε την δυνατότητα στους υποτρόφους του να παρουσιάσουν την δουλειά τους στο ευρύ κοινό». «Η επιλογή της συγκεκριµένης θεµατικής για το πρώτο συνέδριο της Ελληνικής Ακαδηµίας Κινηµατογράφου είχε στόχο να καταδείξει την πρωτεύουσα σηµασία που δίνει η Ακαδηµία στον παιδευτικό της ρόλο, τόσο απέναντι στην

κινηµατογραφική κοινότητα όσο και απέναντι στην ελληνική κοινωνία», δήλωσε η Αντουανέττα Αγγελίδη. «Το σκεπτικό του συνεδρίου προσδιορίζει την κοινωνική σηµασία της οπτικοακουστικής παιδείας σε δύο επίπεδα: αφενός, ως παροχέα οπτικοακουστικού αλφαβητισµού, που θα δίνει στους σύγχρονους πολίτες την δυνατότητα αποκρυπτογράφησης των µηνυµάτων που δέχονται, και, αφετέρου, ως τρόπου αφύπνισης, µέσω της αισθητικής καλλιέργειας και της επαφής µε την κινηµατογραφική τέχνη. Ο κινηµατογράφος είναι παιδεία και έχουµε ανάγκη την παιδεία για τον κινηµατογράφο». Στόχος του συνεδρίου ήταν να φέρει σε διάλογο όλους όσοι σχετίζονται µε την οπτικοακουστική παιδεία στην Ελλάδα και να διερευνήσει όλες τις δυνατές σηµασίες του όρου «οπτικοακουστική παιδεία». Αυτή άλλωστε ήταν και η µεγαλύτερη επιτυχία του συνεδρίου: φιλοξένησε επί δύο ηµέρες και έφερε σε επαφή πρακτικούς και θεωρητικούς του κινηµατογράφου, δασκάλους και καλλιτέχνες, συνειδητοποιηµένους πολίτες και θεσµικούς φορείς – όλους αυτούς που συναποτελούν τον πολύπλευρο και πολυεπίπεδο κόσµο των ασχολούµενων µε τον κινηµατογράφο, και ειδικά µε την εκπαιδευτική του διάσταση, ανθρώπους που συνήθως εργάζονται περιχαρακωµένοι στον στενά επαγγελµατικό τους χώρο. Το υλικό που παρουσιάστηκε στο συνέδριο ήταν πλούσιο και υψηλής επιστηµονικής αρτιότητας. Οι συζητήσεις µεταξύ των συνέδρων και του κοινού ήταν ενθουσιώδεις και παραγωγικές. Φιλοδοξία των διοργανωτών είναι το συνέδριο να λειτουργήσει ως το πρώτο βήµα για περαιτέρω δηµιουργικό διάλογο στον χώρο του κινηµατογράφου.

Ειδήσεις του Συνδέσμου Συνέδριο

Αριστερά: Η Μαρία Λεωνίδα, ο Μένης Θεοδωρίδης, ο Νίκος Τσαγκαράκης και η Κατερίνα Ευαγγελάκου. Δεξιά: Ο Κώστας Γαβράς

Στο συνέδριο έλαβαν µέρος τέσσερεις προσκεκληµένοι οµιλητές διεθνούς κύρους και είκοσι εννέα ακόµη οµιλητές που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Στους οµιλητές περιλαµβάνονταν αξιόλογοι σκηνοθέτες που υπηρετούν διαφορετικά κινηµατογραφικά είδη και στυλ, θεωρητικοί και ιστορικοί του κινηµατογράφου, διδάσκοντες από όλα τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύµατα της χώρας που έχουν τµήµατα ή προγράµµατα σχετικά µε την οπτικοακουστική παιδεία, δάσκαλοι της πρωτοβάθµιας και της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, η διευθύντρια της Ταινιοθήκης της Ελλάδος κ.ά. Στο κοινό συµµετείχαν άνθρωποι του κινηµατογράφου της παλαιότερης και της νεότερης γενιάς, φοιτητές, αλλά και εκπρόσωποι θεσµικών φορέων. Το συνέδριο ήταν αρθρωµένο σε ένδεκα συνεδρίες: τέσσερεις οµιλίες προσκεκληµένων οµιλητών και επτά στρογγυλά τραπέζια. Στο τέλος κάθε συνεδρίας είχε προβλεφθεί άφθονος χρόνος για συζήτηση –ασυνήθιστα πολύς σε σχέση µε τα δεδοµένα επιστηµονικών συνεδρίων–, καθώς ο διάλογος αποτέλεσε βασική επιλογή της διοργάνωσης. Η οργάνωση των συνεδριών ήταν θεµατική, µε στόχο να καλύψει τις εν δυνάµει προσεγγίσεις του όρου «οπτικοακουστική παιδεία». Η πρώτη µέρα του συνεδρίου ήταν αφιερωµένη στο θεσµικό πλαίσιο του ζητήµατος, καθώς και στην ευρύτερη κοινωνική του διάσταση. Η δεύτερη µέρα ήταν αφιερωµένη στην εκπαίδευση υπό την στενή έννοια, καθώς και σε µια πιο εξειδικευµένη θεωρητική συζήτηση. Πρώτος µίλησε ο προσκεκληµένος οµιλητής Henning Camre. Ο ∆ανός πρόεδρος του Think Tank on European

Film and Film Policy, διετέλεσε διευθυντής της Εθνικής Σχολής Κινηµατογράφου της ∆ανίας, καθώς και του Ινστιτούτου Κινηµατογράφου της ∆ανίας, στην θητεία του οποίου «χρεώνεται» το πρόσφατο «θαύµα» της δανέζικης κινηµατογραφίας. Παρουσιάζοντας τα συµπεράσµατά του από αυτή την εµπειρία, ο Henning Camre µίλησε για την χάραξη µιας συνεπούς κινηµατογραφικής πολιτικής και ανέλυσε όλες τις διαστάσεις της. Τόνισε ότι η κινηµατογραφική πολιτική δεν πρέπει να περιορίζεται στο επίπεδο της παραγωγής, αλλά να µέριµνα τόσο για την εκπαίδευση των επαγγελµατιών, η οποία αποτελεί την βάση για την παραγωγή, όσο και για την εκπαίδευση του κοινού, βελτιώνοντας την συνθήκη της πρόσληψης. Ακολούθησε το στρογγυλό τραπέζι µε θέµα «Ο ρόλος των θεσµών στην οπτικοακουστική παιδεία». Η Μαρία Κοµνηνού ανέλυσε τον παιδευτικό ρόλο που διαδραµατίζουν οι ταινιοθήκες, ως αρχεία αλλά και ως µουσεία και ψηφιακές βιβλιοθήκες. Ακολούθως, παρουσίασε υλικό πρώιµων ελληνικών ταινιών από την συλλογή της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Ο Παναγιώτης ∆ενδραµής παρουσίασε ένα σύντοµο ιστορικό του νοµικού πλαισίου της κινηµατογραφικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, διαπιστώνοντας τραγικές καθυστερήσεις και ελλείψεις, τις οποίες απέδωσε, µεταξύ άλλων, στην ύπαρξη πολυνοµίας και πολυαρχίας. Με το κοινό συζητήθηκαν η ανάγκη ύπαρξης ενός συνεπούς θεσµικού πλαισίου για τον κινηµατογράφο, καθώς και η σηµασία της ένταξης της θεωρίας στις αρχειοθετικές πρακτικές. Εκφράστηκε έντονη ανησυχία για το µέλλον της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, λόγω της έλλειψης σχετικής πρόβλεψης στον νέο νόµο για τον κινηµατογράφο.

Ειδήσεις του Συνδέσμου Συνέδριο

Αριστερά: Μεταξύ των συνέδρων, ο Κώστας Γαβράς, η Ρέα Βαλντέν, ο Jean Douchet και η Αντουανέττα Αγγελίδη. Δεξιά: Ο Henning Camre

Στο στρογγυλό τραπέζι µε θέµα «Η χρήση της οπτικοακουστικής γλώσσας εκτός της τέχνης του κινηµατογράφου» παρουσιάστηκαν δύο εξαιρετικά ενδιαφέρουσες περιπτώσεις χρήσης της οπτικοακουστικής γλώσσας από επαγγελµατίες που δεν θα κατατάσσονταν στον παραδοσιακό ορισµό τού κινηµατογραφιστή. Η Αθηνά Πεγκλίδου µίλησε για το µάθηµα βιντεο-εθνογραφίας στο Πανεπιστήµιο της Θεσσαλίας, την διδασκαλία δηλαδή της χρήσης της οπτικοακουστικής γλώσσας ως µέσου για την ανθρωπολογική και εθνογραφική έρευνα. Ο Παναγιώτης Κυριακουλάκος µίλησε για την διδασκαλία της τεχνικής και δηµιουργικής πλευράς της παραγωγής κινουµένων σχεδίων στους µηχανικούς σχεδίασης προϊόντων και συστηµάτων του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Το στρογγυλό τραπέζι µε θέµα «Οπτικοακουστική Κοινωνία» ήταν το πολυπληθέστερο του συνεδρίου και διερεύνησε τον ρόλο της οπτικοακουστικής παιδείας στην κοινωνία των πολιτών. Οι εισηγήσεις της Ειρήνης Στάθη και του Κλεάνθη ∆ανόπουλου έθεσαν το θεωρητικό πλαίσιο της συζήτησης, εξετάζοντας την σηµασία του οπτικοακουστικού αλφαβητισµού για την ενεργή και ενσυνείδητη συµµετοχή των πολιτών στις σύγχρονες δηµοκρατίες. Η εισήγηση του Βασίλη Μπόκολα εξέτασε τον ρόλο του κινηµατογράφου στην κατασκευή ιστορικής µνήµης, ενώ η εισήγηση της Κατερίνας Παπαγεωργίου έθεσε ιδεολογικά ζητήµατα ως προς την παρουσία της ανθρώπινης µορφής στον κινηµατογράφο. Τέλος, η Κατερίνα Παπαγεωργίου και ο Χρίστος Καλλίτσης παρουσίασαν συγκεκριµένες περιπτωσιολογικές µελέτες όπου το κινηµατογραφικό µέσο χρησιµοποιήθηκε ως τρόπος αφύπνισης, συνειδητοποίησης, αλλά και

διεκδίκησης από οµάδες πολιτών. Στην συζήτηση µε το κοινό, αναπτύχθηκαν περαιτέρω οι θεωρητικές και πρακτικές πτυχές του οπτικοακουστικού αλφαβητισµού, ενώ στάθηκε κοινή η διαπίστωση της ανάγκης εισαγωγής της οπτικοακουστικής παιδείας από το δηµοτικό. Την ηµέρα έκλεισε η εισήγηση του προσκεκληµένου οµιλητή Jean Douchet. Ο Γάλλος ιστορικός και κριτικός κινηµατογράφου υπήρξε µέλος της εκδοτικής οµάδας του διάσηµου γαλλικού περιοδικού Cahiers du cinéma, το οποίο έθεσε τα θεµέλια του κινήµατος της Nouvelle Vague, καθώς και διευθυντής της κρατικής σχολής κινηµατογράφου της Γαλλίας IDHEC και της Γαλλικής Ταινιοθήκης. Έχει αφιερώσει την ζωή του στην κινηµατογραφική εκπαίδευση του κοινού. Στόχος του είναι να διδάξει την ανάγνωση της κινηµατογραφικής γλώσσας, κάνοντάς µας να δούµε όσα συνήθως δεν προσέχουµε σε µια ταινία. Η παρουσίασή του ήταν ένα µάθηµα κινηµατογραφικής ανάλυσης, επικεντρωµένο στο πώς η κινηµατογραφική γραφή φέρει το θέµα µιας ταινίας. Η δεύτερη µέρα ξεκίνησε µε το στρογγυλό τραπέζι «Η οπτικοακουστική παιδεία στην τυπική εκπαίδευση». Την συνεδρία άνοιξε η Κατερίνα Ευαγγελάκου θέτοντας το ζήτηµα της φιλοσοφικής διάκρισης µεταξύ αντίληψης και σκέψης, που διαπερνά το εκπαιδευτικό µας σύστηµα. Ο Μένης Θεοδωρίδης µίλησε για την διάκριση µεταξύ «Κινηµατογραφικής Παιδείας» και «Εκπαίδευσης στα ΜΜΕ», που αποτελούν δυο διαφορετικές προσεγγίσεις για τον τρόπο ένταξης της οπτικοακουστικής παιδείας στο σχολείο. Επιχειρηµατολόγησε υπέρ ενός συνδυασµού των δύο. Ο Βα-

Ειδήσεις του Συνδέσμου Συνέδριο

Αριστερά: Η Mary Ann Doane. Δεξιά: Στην πρώτη σειρά διακρίνονται (από αριστερά) ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο Κώστας Γαβράς, η Πέμυ Ζούνη, ο Αντώνης Παπαδημητρίου, ο Παύλος Γερουλάνος, ο Γιάννης Ιωαννίδης και ο Henning Camre

σίλης Κοσµόπουλος µίλησε για το πιλοτικό πρόγραµµα «Μελίνα – Εκπαίδευση και Πολιτισµός», που αφορούσε στην εκπαίδευση των δασκάλων της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στην χρήση των τεχνών ως τρόπων έκφρασης, µε στόχο την ένταξή τους στην διδασκαλία όλων των µαθηµάτων. Αναφέρθηκε επίσης στον ευεργετικό αντίκτυπο του προγράµµατος στην τοπική κοινωνία των Χανίων. Η Μαρία Λεωνίδα παρουσίασε ορισµένες οπτικοακουστικές δράσεις στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση και στο νηπιαγωγείο. Τέλος, ο Νίκος Τσαγκαράκης µίλησε για τα προβλήµατα και τις προκλήσεις της διδασκαλίας του κινηµατογράφου στα καλλιτεχνικά γυµνάσια και λύκεια. Ακολούθησε µια ιδιαίτερα εποικοδοµητική συζήτηση για τα οφέλη και τους τρόπους ενσωµάτωσης της οπτικοακουστικής παιδείας στο εκπαιδευτικό σύστηµα. Εκφράστηκε η ελπίδα επαναλειτουργίας και επέκτασης του προγράµµατος «Μελίνα» και συναφών εγχειρηµάτων. Το στρογγυλό τραπέζι µε θέµα «Η διδασκαλία στις κινηµατογραφικές σχολές» προκάλεσε την πιο παθιασµένη συζήτηση του συνεδρίου, καθώς έθεσε το ζήτηµα του πώς πρέπει να διδάσκονται οι µελλοντικοί κινηµατογραφιστές. Όλοι οι εισηγητές ήταν διδάσκοντες σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύµατα της χώρας. Η Μπέτυ Κακλαµανίδου τοποθέτησε το Τµήµα Κινηµατογράφου του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης στον χάρτη των ευρωπαϊκών πανεπιστηµίων. Ο Περικλής Χούρσογλου παρουσίασε την εµπειρία του από την διδασκαλία σκηνοθεσίας στο Τµήµα Κινηµατογράφου του ΑΠΘ, εστιάζοντας αφενός στο δηµιουργικό έργο που παράγει το Τµήµα και αφετέρου στις

πρακτικές δυσκολίες που αυτό αντιµετωπίζει. Ο Γιάννης Λεοντάρης µίλησε για την διδασκαλία κινηµατογραφικής υποκριτικής στο Τµήµα Θεάτρου του ΑΠΘ και καθοδήγησης ηθοποιών στο Τµήµα Κινηµατογράφου του ΑΠΘ. ∆ιαπίστωσε την έλλειψη εκπαίδευσης των Ελλήνων ηθοποιών ως προς τις ιδιαιτερότητες του κινηµατογραφικού µέσου. Η Αγγελική Μυλωνάκη µίλησε για την αναγκαιότητα διδασκαλίας της Ιστορίας του Ελληνικού Κινηµατογράφου και για το µάθηµα που διδάσκει στο Τµήµα Κινηµατογράφου του ΑΠΘ. Τέλος, ο Γιάννης Σκοπετέας σε συνεργασία µε την Ειρήνη Στάθη παρουσίασαν το υπό ίδρυση Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών στο Ντοκιµαντέρ του Πανεπιστηµίου Αιγαίου. Την συζήτηση µε το κοινό άνοιξε ο Βαγγέλης Καλαµπάκας, εκ µέρους της Οµάδας Παιδείας των Κινηµατογραφιστών στην Οµίχλη, ανακοινώνοντας την πρόθεση ίδρυσης πειραµατικού εργαστηρίου κινηµατογραφικής τέχνης µε σκοπό την διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων διδασκαλίας του κινηµατογράφου. Στο εργαστήρι θα διδάσκουν εθελοντικά κινηµατογραφιστές, πρωτοβουλία που χαιρετίστηκε από όλους τους συνέδρους. Η συζήτηση µετά τις εισηγήσεις κινήθηκε τόσο σε θεωρητικές όσο και σε πρακτικές παραµέτρους της διδασκαλίας. Συζητήθηκαν η διαφορά ανάµεσα στα γνωστικά αντικείµενα «Θεωρία Κινηµατογράφου» και «Κινηµατογράφος», η ανάγκη επικοινωνίας θεωρίας και πράξης, η συγκεκριµένη σχέση και αναλογία µεταξύ των δύο – ζητήµατα που αποτέλεσαν πηγή διαφωνιών και διενέξεων. Συζητήθηκαν επίσης το θεσµικό πλαίσιο λειτουργίας των ελληνικών πανεπιστηµίων και σχολών, οι δυσκολίες, οι ελλείψεις και οι ανάγκες των τµηµάτων, καθώς και οι µεθοδολογίες διδασκαλίας.

Ειδήσεις του Συνδέσμου Συνέδριο

Ακολούθησε η εισήγηση του προσκεκληµένου οµιλητή ∆ηµήτρη Ελευθεριώτη, διευθυντή Θεατρικών Σπουδών, Κινηµατογράφου και Τηλεόρασης στο Πανεπιστήµιο της Γλασκώβης και συνεργάτη του διάσηµου βρετανικού περιοδικού Screen. Ο ∆ηµήτρης Ελευθεριώτης µίλησε για τον τρόπο µε τον οποίο επηρεάζεται ο τοµέας των ανώτατων Κινηµατογραφικών Σπουδών από την αλλαγή της σχέσης του κοινωνικού συνόλου µε την κινηµατογραφική γλώσσα. ∆ιερεύνησε τον επαναπροσδιορισµό των εννοιών του «εξαιρετικού» και του «κοινότοπου» στην κοινωνική «νοµιµοποίηση» των Κινηµατογραφικών Σπουδών, λόγω της διάχυσης της οπτικοακουστικής γλώσσας χάρις στις νέες τεχνολογίες και τα νέα µέσα. Το στρογγυλό τραπέζι µε θέµα «Επεκτείνοντας την οπτικοακουστική γλώσσα» έστρεψε την προσοχή στην ίδια την κινηµατογραφική γλώσσα, στις δυνατότητες και τις µεταλλάξεις της. Την συνεδρία άνοιξε η γράφουσα, χαρτογραφώντας φιλοσοφικά τις έννοιες «οπτικοακουστική γλώσσα» και «κινηµατογραφική τέχνη». Επικεντρώθηκε στους επαναπροσδιορισµούς που προκύπτουν λόγω της σύγχρονης θεωρίας και πρακτικής, καθώς και λόγω της εισαγωγής νέων τεχνολογιών. Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου διερεύνησε περαιτέρω τις συγκλίσεις και τους υβριδισµούς που χαρακτηρίζουν την οπτικοακουστική γλώσσα στις αρχές του 21ου αιώνα. Ο Θεόφιλος Ιερόπουλος επιχειρηµατολόγησε για το πώς η κινηµατογραφική ποίηση αναπτύσσει και διευρύνει την κινηµατογραφική γλώσσα. Τέλος, ο Emilio Mendoza από την Βενεζουέλα παρουσίασε µια σειρά πειραµάτων οπτικοποίησης της µουσικής. Με το κοινό συζητήθηκε ιδιαίτερα το τι είναι και τι µπορεί να είναι ο κινηµατογράφος, καθώς και ο ορισµός των εννοιών της «έρευνας» και του «πειραµατισµού». Ακολούθησε το στρογγυλό τραπέζι «∆ιάλογος δηµιουργών», όπου µίλησαν µε συγκινητική οικειότητα, αλλά και θεωρητική διαύγεια, οι καταξιωµένοι σκηνοθέτες Αντουανέττα Αγγελίδη και Φώτος Λαµπρινός. Η Αντουανέττα Αγγελίδη απηύθυνε ένα «γράµµα σε νέα κινηµατογραφίστρια ή νέο κινηµατογραφιστή», συνδυάζοντας την προσωπική της ποιητική µε την θεωρία, καθώς και µε την εµπειρία της διδασκαλίας σκηνοθεσίας. Κατέληξε µε την προτροπή: «Να πειραµατίζεσαι, γιατί η ζωή είναι πολύ µικρή για να υποταχτείς στο αυτονόητο». Ο Φώτος Λαµπρινός µίλησε για τις αφηγηµατικές συγγένειες λογοτεχνίας και κινηµατογράφου. Πρότεινε την αποφυγή των απλοϊκών αντιγραφών και µιµήσεων, καθώς και την διερεύνηση των δοµικών σχέσεων των τεχνών.

Το συνέδριο έκλεισε η εισήγηση της Mary Ann Doane. Η Αµερικανίδα πρόεδρος του Τµήµατος Σύγχρονου Πολιτισµού και Μέσων στο Πανεπιστήµιο Brown, η οποία ήταν και µέλος της εκδοτικής οµάδας του διάσηµου ειδικού τεύχους µε θέµα την γυναίκα-θεατή, «The Spectatrix», του περιοδικού Camera Obscura, είναι µία από τις σηµαντικότερες εν ζωή θεωρητικούς του κινηµατογράφου. Χρησιµοποιώντας κριτικά την ψυχανάλυση και την φεµινιστική θεωρία, διερευνά στις ταινίες την σχέση γνώσης και σεξουαλικότητας, όπως εκφράζεται µε όρους ορατότητας. Η Mary Ann Doane µίλησε για την αναγνωσιµότητα του γυναικείου προσώπου στον κινηµατογράφο, εξετάζοντας παραδείγµατα τόσο από τον κλασικό χολιγουντιανό κινηµατογράφο όσο και από τον λεγόµενο πειραµατικό, µε επίκεντρο τον τρόπο µε τον οποίο η κινηµατογραφική εικόνα γίνεται φορέας ιδεολογίας. Στα συµπεράσµατα του συνεδρίου περιλαµβάνονται: • Η αναγνώριση της πολυπλοκότητας της έννοιας «οπτικοακουστική παιδεία», η οποία έχει πολλούς φορείς και πολλούς αποδέκτες. • Η αδιαµφισβήτητη σηµασία της οπτικοακουστικής παιδείας, τόσο ως παιδείας των πολιτών όσο και ως εκπαίδευσης των επαγγελµατιών του κινηµατογράφου, για το µέλλον µιας σύγχρονης δηµοκρατίας. • Η αναγνώριση της αξιόλογης εργασίας που γίνεται από άτοµα, οµάδες και φορείς σε όλη την χώρα. Η ανάγκη συντονισµού αλλά και υποστήριξης αυτών των προσπαθειών. • Η σηµασία θεσµικού πλαισίου, στρατηγικής και πολιτικής βούλησης για την ανάπτυξη της οπτικοακουστικής παιδείας στην χώρα. • Η ανάγκη εισαγωγής της οπτικοακουστικής παιδείας σε όλες τις βαθµίδες του εκπαιδευτικού µας συστήµατος. • Η σηµασία του συνδυασµού θεωρίας και πράξης στην εκπαίδευση των κινηµατογραφιστών. • Η ανάγκη να σκεφτούµε θεωρητικά και να διερευνήσουµε έµπρακτα τις δυνατότητες που προκύπτουν από τα νέα µέσα και τις νέες τεχνολογίες.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Τα εγκαίνια της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών ΓΡΆΦΕΙ Η ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Με την πεποίθηση ότι ο πολιτισµός, ιδίως σε καιρούς κρίσης, αποτελεί ανάγκη και όχι πολυτέλεια, η Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών ξεκινά δυναµικά την πορεία της στην πολιτιστική ζωή της Αθήνας. Το εντυπωσιακό κτήριο της λεωφόρου Συγγρού 107109 άνοιξε τις πύλες του µε εγκαίνια διάρκειας τεσσάρων ηµερών, στις 7, 8, 11 και 12 ∆εκεµβρίου. Την πρώτη ηµέρα των εγκαινίων τίµησε µε την παρουσία του ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας Κάρολος Παπούλιας. Στο καλωσόρισµα της Στέγης παρευρέθηκαν εκπρόσωποι του πολιτικού, του επιχειρηµατικού και του πολιτιστικού χώρου, µεταξύ των οποίων, ο τ. πρόεδρος της Βουλής, ∆ηµήτρης Σιούφας, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, ο υπουργός Εθνικής Άµυνας, Ευάγγελος Βενιζέλος, η υπουργός Παιδείας, ∆ιά Βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων, Άννα ∆ιαµαντοπούλου, ο υπουργός Πολιτισµού και Τουρισµού, Παύλος Γερουλάνος, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Χρήστος Παπουτσής, ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής, Νίκος Σηφουνάκης, ο υφυπουργός Υποδοµών, Μεταφορών και ∆ικτύων, Σπύρος Βούγιας, η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Άννα Νταλάρα, ξένοι πρέσβεις, διευθυντές και στελέχη µουσείων και πολιτιστικών οργανισµών, καθώς και πλήθος εκπροσώπων των γραµµάτων και των τεχνών. Σύµφωνα µε τον πρόεδρο του Ιδρύµατος Ωνάση, Αντώνη Παπαδηµητρίου, «η Στέγη δεν ανταγωνίζεται άλλους πο-

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Τα εγκαίνια της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών ΓΡΆΦΕΙ Η ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Στιγμιότυπα από την λαμπρή εκδήλωση των εγκαινίων της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών

λιτισµικούς φορείς, αλλά βρίσκεται σε συνεργασία µαζί τους», όπως, λόγου χάριν, µε το Μέγαρο Μουσικής, το Ελληνικό Φεστιβάλ, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και άλλους φορείς και µουσεία. Πρωταγωνιστές στις βραδιές των εγκαινίων ήταν, αφενός, οι άνθρωποι που εργάστηκαν για την δηµιουργία της Στέγης και, αφετέρου, το ίδιο το κοινό, η άφιξη του οποίου καταγραφόταν και προβαλλόταν στην γιγαντοοθόνη της σκηνής. Η κεντρική εκδήλωση περιγράφεται ως µια εµπειρία θεατροποιηµένης πραγµατικότητας, µε την υπογραφή του σκηνοθέτη Μιχαήλ Μαρµαρινού. Ο καταξιωµένος Έλληνας δηµιουργός συνέλαβε την ιδέα αυτών των «διαφορετικών» εγκαινίων, έχοντας ως στόχο την ανάδειξη του χώρου µέσω της ζωντανής κατοίκησής του από τους εµπνευστές του και όσους συνέβαλαν στην δηµιουργία του. Ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση τόνισε χαρακτηριστικά: «Με την σκέψη ότι πιο σηµαντικό από το περίβληµα είναι το περιεχόµενο, ότι πίσω από τα πιο µικρά και τα πιο µεγάλα οράµατα βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος, ζητήσαµε από τον Μιχαήλ Μαρµαρινό να σχεδιάσει και να σκηνοθετήσει την σύσταση της Στέγης στο κοινό της ως εισαγωγή στην Τέχνη και τον Πολιτισµό. Τα εγκαίνια γίνονται κάτι παραπάνω από αυτό πού ίσως δηλώνει η λέξη, συνδυάζοντας τα γράµµατα, το θέατρο, την µουσική, την φωτογραφία, τον κινηµατογράφο. Γίνονται ένα δρώµενο αφιερωµένο στην καθαρή µατιά και τα αδρά χέρια αυτών

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Τα εγκαίνια της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών ΓΡΆΦΕΙ Η ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

που δούλεψαν για την ανέγερση αυτού του κτηρίου. […] Για να είναι έτοιµο σήµερα, δούλεψαν πολλοί (µηχανικοί, αρχιτέκτονες, project managers, εργάτες, εργοδηγοί, το προσωπικό στα γραφεία)· και µόχθησαν σκληρά.

Σὲ τὶ χαµόσπιτα τῆς Λίµας τῆς χρυσόλαµπρης ζοῦσαν οἱ οἱκοδόµοι; Τὴ νύχτα ποὺ τὸ Σινικὸ Τεῖχος ἀποτελειῶσαν, ποῦ πήγανε οἱ χτίστες;...

»Αντιλαµβανόµενοι πλήρως το περιβάλλον κρίσης στο οποίο ζούµε, επιλέγουµε να αναδείξουµε την σπουδαία συµβολή των ανθρώπων που δούλεψαν για την δηµιουργία της Στέγης και να δηλώσουµε ότι η Στέγη θέλει να είναι ανοιχτή σε όλους, χωρίς κανενός είδους αποκλεισµό.

Οι εργάτες ανέβηκαν στην σκηνή, χωρίς τα λασπωµένα ρούχα τους πια, αλλά ως τιµώµενα πρόσωπα, για να εισπράξουν το χειροκρότηµα των προσκεκληµένων των εγκαινίων, ως οι άνθρωποι που µόχθησαν κυριολεκτικά για να γίνει πραγµατικότητα το όνειρο του Ιδρύµατος Ωνάση. Το δρώµενο πλαισιώθηκε µουσικά από την Καµεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, υπό την διεύθυνση του υποτρόφου Γιώργου Πέτρου, σε έργα προκλασικής εποχής. Τραγούδησε η µεσόφωνος Μαίρη-Έλεν Νέζη ενώ σολίστ ήταν: στο φλάουτο τραβέρσο, η Αντιγόνη Τσάλλα· στο βιολί, ο Σέρτζιου Ναστάσα, η Τζουλιέτα Αβετιάν και η Οτίλια Αλίτσεϊ· στην βιόλα, ο Αλί Μπάζεγκµεζλερ· στο τσέλο, ο Κρίστοφερ Χάµφρυς και, στο τσέµπαλο, ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος.

»Τα εγκαίνια, λοιπόν, δείχνουν τον Άνθρωπο, αυτόν που αποτελεί τον πυρήνα κάθε κοινωνίας και κάθε µορφής τέχνης µε ή χωρίς κεφαλαίο Τ. Η Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών είναι Έργο Ανθρώπων. Είναι έργο και των ανθρώπων του Ιδρύµατος Ωνάση στα γραφεία των επιχειρήσεων του Ιδρύµατος και στα πλοία. Πέρα από αυτό, όµως, είναι και το αποτέλεσµα µιας σύλληψης που ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια…» Ως πρώτοι «κάτοικοι» εµφανίστηκαν εκείνοι που όλο αυτό το διάστηµα φρόντισαν ώστε να µετατραπεί η ιδέα της Στέγης, από σχέδιο και απεικόνιση, σε ένα τεχνολογικά υπερσύγχρονο κτήριο και αρχιτεκτονικό κόσµηµα της σύγχρονης πρωτεύουσας. Οι εργάτες φωτογραφήθηκαν από τον Στράτο Καλαφάτη και την Λία Ναλµπαντίδου, µε ιδιαίτερη ευαισθησία, την ώρα της δουλειάς. Τα πορτραίτα τους παρουσιάστηκαν στον Εκθεσιακό Χώρο της Στέγης. Ο επισκέπτης της έκθεσης µπορούσε συγχρόνως να ακούσει τους µαγνητοφωνηµένους ήχους του εργοταξίου και να βρεθεί νοερά «δίπλα» στους εργάτες. Στην γιγαντοοθόνη της Μεγάλης Σκηνής προβλήθηκαν στίχοι από το ποίηµα «Ερωτήσεις ενός εργάτη που διαβάζει» (1935) του Bertolt Brecht, σε µετάφραση του Μάριου Πλωρίτη: Ποιὸς ἒχτισε τὴ Θήβα τὴν ἑφτάπυλη; Στὰ βιβλία δὲ βρίσκεις παρὰ τῶν βασιλιάδων τὰ ὀνόµατα. Οἱ βασιλιάδες κουβαλῆσαν τ’ ἀγκωνάρια; Καὶ τὴ χιλιοκατεστραµµένη Βαβυλώνα – Ποιὸς τὴν ξανάχτισε τόσες φορὲς;

Οι εκδηλώσεις των εγκαινίων συνεχίστηκαν στις 11 και 12 ∆εκεµβρίου, µε την Στέγη να υποδέχεται το αθηναϊκό κοινό παρουσιάζοντας δρώµενα πολιτισµού από συντελεστές του συνολικού καλλιτεχνικού προγραµµατισµού για την χρονιά 2010-2011. Στόχος των συντελεστών της είναι να αποτελέσει η Στέγη µέρος της καθηµερινότητας όλων.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011

ΘΕΑΤΡΟ Alvis Hermanis The Sound of Silence 16-19 ∆εκεµβρίου 2010 / 20:30 Κεντρική Σκηνή ∆εν είναι η πρώτη φορά που ο πολυβραβευµένος Λετονός σκηνοθέτης Άλβις Χερµάνις πειραµατίζεται µε µια βωβή παράσταση, η οποία υπερβαίνει τα εκφραστικά όρια που επιβάλλει ο λόγος. Πριν από τον Ήχο της σιωπής (2007), ο σκηνοθέτης είχε δηµιουργήσει το Long Life (2003), µια παράσταση που εκτυλίσσεται σε ένα δωµάτιο, ένα κοινόβιο εξαθλιωµένων ηλικιωµένων µιας παραπαίουσας µετασοβιετικής δηµοκρατίας. Το δωµάτιο είναι η βασική αφηγηµατική µονάδα και της δεύτερης παράστασης: η ενότητα του χώρου είναι το µόνο στοιχείο που συνδέει τα κατακερµατισµένα στοιχεία δράσεων και µια εντελώς ανοιχτή ιδέα για τον χρόνο. Για τον σκηνοθέτη, οι ήρωες των δύο παραστάσεων είναι τα ίδια άτοµα µε απόσταση σαράντα χρόνων. Αν η παρακµή ήταν το βασικό θέµα της πρώτης παράστασης, η ουτοπία είναι το θέµα της δεύτερης. Πρόκειται ουσιαστικά για µια σπουδή πάνω στο annus mirabilis 1968, την στιγµή κορύφωσης των δυτικών ουτοπιών, ιδωµένη µέσα από το πρίσµα µιας από τις χώρες του «Ανατολικού Μπλοκ», στοιχείο που υποδηλώνεται και στον ειρωνικό υπότιτλο της παράστασης: «Η συναυλία των Simon & Garfunkel το 1968 στην Ρίγα που δεν έγινε ποτέ». Η σκηνοθεσία είναι του Alvis Hermanis, η µουσική των Simon and Garfunkel, τα σκηνικά και τα κοστούµια της Monika Pormale και οι φωτογραφίες της Māra Brašmane. Ερµηνεύουν οι Guna Zariņa, Sandra Zvīgule, Inga Alsiņa, Liena Šmukste, Iveta Pole, Regīna Razuma, Jana Čivžele, Gatis Gāga, Kaspars Znotiņš, Edgars Samītis, Ivars Krasts, Varis Piņkis, Andris Keišs και Girts Krūmiņš. Πρόκειται για µια συµπαραγωγή των spieltzeit’ Europa/

Berliner Festspiele και New Riga Theatre. Θα προβληθούν αποσπάσµατα από την ταινία Self-Portrait, που γυρίστηκε στην Ρίγα το 1972 από τον Andris Grinbergs.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011

ΧΟΡΟΣ YELP Dance Company Lebenswelt 18-20 ∆εκεµβρίου 2010 / 21:00 Μικρή Σκηνή Το έργο Lebenswelt της YELP Dance Company, σε χορογραφία Μαριέλας Νέστορα, παρακολουθεί την ιστορία ενός ντουέτου µέσα σε έναν χώρο όπου παντρεύονται οι ζωντανές µορφές µε τις βίντεο προβολές. Αποτελεί το τελευταίο µέρος της τριλογίας «S» που εµπνέεται από την φιλοσοφία και δανείζεται τον τίτλο του από τον Έντµουντ Χούσσερλ, ιδρυτή της φαινοµενολογίας, ο οποίος µε τον όρο Lebenswelt ορίζει τον κόσµο που ο καθένας αντιλαµβάνεται γύρω του. Έτσι, στο έργο αυτό συνυπάρχουν οι κόσµοι των δύο χορευτών µε έναν τρίτο κόσµο, αυτόν του κοινού. Αυτό προοιωνίζει την µελλοντική εξέλιξη του έργου, το οποίο οι YELP σκοπεύουν να αναπτύξουν σε µορφή εγκατάστασης. Στο εγχείρηµα αυτό, σηµαντικό ρόλο παίζει η συνεργασία της Νέστορα µε τους υπόλοιπους συντελεστές, τόσο τους σχεδιαστές κοστουµιών, ήχου, σκηνικού χώρου και βίντεο, όσο και τους χορευτές. Γι’ αυτό και στόχος σε ολόκληρη την τριλογία «S» είναι το πλάσιµο και η ανάπτυξη µιας κεντρικής ιδέας µέσα από τον διάλογο διαφορετικών µέσων µε την πολύπλοκη σωµατικότητα που καλούνται να διερευνήσουν οι χορευτές. H µουσική της παράστασης είναι των ILIOS, τα σκηνικά των where_house (Μαριλένα Συνοδινού, Ζωή Λάγγη) και τα κοστούµια του Αντώνη Βολανάκη. Υπεύθυνος για τον σχεδιασµό των φωτισµών είναι ο Σάκης Μπιρµπίλης, για τα βίντεο ο Λουίζος Ασλανίδης, για την φωτογραφία η Μυρτώ Αποστολίδου και για την βιντεοσκόπηση η EKSO productions. Art Director, η Μαρία-Έλενα Μύρκα. Ερµηνεύουν η Ιωάννα Τουµπακάρη, ο Κοσµάς Κοσµόπουλος, η Νικολέττα Καρµίρη, ο Χρήστος Παπαδόπουλος, ο Νίκος Καµόντος, η Ίρις Καραγιάν, η Ράνια Γλυµίτσα, ο Πάρις Ερωτοκρίτου, ο Κυριάκος Χατζηιωάννου και ο Νίκος Σπανάτης.

ΜΟΥΣΙΚΗ Ταξιδεύοντας µε τον Παναΐτ Ιστράτι Κύκλος Ελληνικό Τραγούδι | Ο Άγνωστος Ελληνισµός 22 ∆εκεµβρίου 2010 / 20:30 Κεντρική Σκηνή Ο Κύκλος για το Ελληνικό Τραγούδι, την επιµέλεια του οποίου έχει ο ∆ηµήτρης Παπαδηµητρίου, έχει ως κινητήρια δύναµη την Οµάδα Φίλων του Ελληνικού Τραγουδιού, µια συστράτευση Ελλήνων δηµιουργών και διανοητών, που αποσκοπούν στον επαναπροσδιορισµό του χαµένου Κέντρου και των όρων του (έντεχνο, λαϊκό, ποιοτικό). Η µουσική ως τέχνη είναι αυτοτελής, εφόσον µπορεί να µας συγκινεί απλώς και µόνον ως ένα ακουστικό, συµφωνικό γεγονός. Στο τραγούδι, όµως, που συνδυάζεται µε τον λόγο, ο βαθµός αυτής της συγκίνησης ρυθµίζεται πλέον όχι τόσο από την ποιότητα του µουσικού µέρους καθαυτό, όσο από την καίρια

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 συνάρτησή του µε τους στίχους· µε τον λογικό καµβά δηλαδή των στίχων, που θέτει όρους και κριτήρια της σκέψης. Η σχέση της µουσικής µε τον λόγο µάς δίνει την δυνατότητα να δούµε και να ακούσουµε διαφορετικά ένα κείµενο, µε σκοπό µια πλήρωση συγκίνησης µέσα από την ανάδειξη και άλλων πτυχών ενός λογοτεχνικού κειµένου. Η διαλεκτική και αµφίδροµη αυτή σχέση µεταξύ µουσικής και λόγου γίνεται µάλιστα ακόµη πιο ενδιαφέρουσα στην περίπτωση ενός κειµένου όπως αυτό του Παναΐτ Ιστράτι (1884-1935) από την Μπραΐλα, φίλου του Νίκου Καζαντζάκη, τον οποίο ο Ροµαίν Ρολάν αποκάλεσε «Μαξίµ Γκόρκι των Βαλκανίων». Η εναρκτήρια εκδήλωση του Κύκλου, µε κεντρική θεµατική τον Άγνωστο Ελληνισµό, είναι αφιερωµένη στο σπουδαίο Ελληνορουµάνο συγγραφέα. Σε αυτή την ξεχωριστή βραδιά το κοινό θα έχει την σπάνια ευκαιρία να απολαύσει τον ∆ήµο Αβδελιώδη όχι µόνο να σκηνοθετεί, αλλά και να ερµηνεύει. Την µουσική επιµέλεια έχει ο Γιώργος Ευσταθίου, την σκηνική επιµέλεια η Μαρία Πασαλή, ενώ µεταφράστρια, λογοτεχνικός σύµβουλος και συνεργάτης δραµατουργικής ανάλυσης είναι η Μπουµπουλίνα Νικάκη.

ΜΟΥΣΙΚΗ Ορχήστρα των Χρωµάτων Τρεις Λαϊκές Σουίτες: Holst / Bartοk / Shostakovich 23 ∆εκεµβρίου 2010 / 20:30 Κεντρική Σκηνή Με την Σουίτα του Αγ. Παύλου ανακαλύπτουµε µιαν άλλη όψη του Άγγλου συνθέτη Γκούσταβ Χολστ (1874-1934) από αυτήν που του έχουν προσδώσει οι πολυπαιγµένοι του Πλανήτες. Η σουίτα είναι αφιερωµένη στην ορχήστρα εγχόρδων του Σχολείου Θηλέων Άγιος Παύλος, όπου δίδασκε ο Χολστ. Τα τέσσερα µέρη του έργου, πίσω από τον ζωηρό, ανάλαφρο χαρακτήρα τους και τα έντονα ρυθµικά τους στοιχεία, δείχνουν την αγάπη του συνθέτη για την εκφραστική απλότητα της παραδοσιακής αγγλικής µουσικής, το κοινωνικό του ιδεώδες για µια τέχνη που να απευθύνεται σε όλους και την ελπίδα του για την απάλειψη της πολιτικής έντασης ανάµεσα στην Αγγλία και την Ιρλανδία· στο φινάλε εµφανίζονται ταυτόχρονα και αριστοτεχνικά η ιρλανδική παραδοσιακή µελωδία The Dargason µαζί µε την αγγλική Greensleeves. Η Χορευτική σουίτα του Μπέλα Μπάρτοκ (1881-1945) γράφτηκε κατόπιν παραγγελίας, µε την ευκαιρία των εορτασµών για τα 50 χρόνια από την συνένωση της Βούδας, της Πέστης και της Οµπούντα, και πρωτοπαίχτηκε στις 23 Νοεµβρίου 1923. Η Σουίτα για ορχήστρα βαριετέ του Σοστακόβιτς (1906-1975) είναι ένα έργο-έκπληξη από τον µεγάλο συµφωνιστή του 20ού αιώνα. Μέχρι πρόσφατα συγχεόταν µε την Σουίτα Τζαζ αρ. 2, µέχρι που αποδείχτηκε ότι επρόκειτο για δύο διαφορετικά έργα. Το εµβατήριο, τα τρία βαλς και οι δύο χοροί που την αποτελούν θυµίζουν άλλοτε οπερέτα και άλλοτε υπαίθρια γιορτή µε σαξόφωνο, ακορντεόν και ευφάνταστα κρουστά. Πρόκειται για συλλογή κοµµατιών κινηµατογραφικής µουσικής που συνεχίζει να χρησιµοποιείται για τον ίδιο σκοπό: ένα από τα βαλς έγινε υπόκρουση στην ταινία του Στάνλεϋ Κιούµπρικ Μάτια ερµητικά κλειστά. Την ορχήστρα θα διευθύνει ο µόνιµος µαέστρος της, Μίλτος Λογιάδης.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011

ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΗΛΙΚΙΕΣ Victoria Chaplin & Jean-Baptiste Thierree Το αόρατο τσίρκο 28-30 ∆εκεµβρίου 2010 & 1-2 Ιανουαρίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή Το Αόρατο τσίρκο, ένα τσίρκο φαντασµαγορικό και συνάµα ποιητικό, περιοδεύει στον κόσµο και τις καρδιές των ανθρώπων εδώ και σαράντα χρόνια. Γέννηµα-θρέµµα της σκηνικής συνεύρεσης δύο µοναδικών και γνήσιων καλλιτεχνών, του Ζαν-Μπατίστ Τιερρέ και της Βικτόρια Τσάπλιν, το Αόρατο τσίρκο δεν σταµατά να διεκδικεί το ασυµβίβαστο, να διανθίζει την καθηµερινότητά µας µε την µαγεία. Όλα µπορούν να συµβούν, όλα επιτρέπονται ανάµεσα στο γέλιο και την συγκίνηση όταν κάτι αναπάντεχα µαγικό συµβαίνει µπροστά στα µάτια µας. Ο Ζαν-Μπατίστ Τιερρέ δεν διαθέτει µονάχα την δεξιοτεχνία ενός ταχυδακτυλουργού· η σκηνική παρουσία του είναι απογυµνωµένη από την φτιασίδικη αίγλη των ειδικών εφέ. Φέρνει στον νου τους σαλτιµπάγκους, που µε τα πιο απλά µέσα διασκέδαζαν αδιακρίτως µικρούς και µεγάλους. Η Βικτόρια Τσάπλιν, από την άλλη, ακροβάτισσα και βασίλισσα της καρδιάς του, µεταµορφώνεται επί σκηνής στα πιο αλλόκοτα πλάσµατα χρησιµοποιώντας απλά και χρηστικά αντικείµενα: από οµπρέλες και κουζινικά µέχρι υφάσµατα και ρόδες ποδηλάτων. Εξωτικό πουλί ή «γυναίκα-ορχήστρα», όλα είναι φτιαγµένα διά χειρός Τσάπλιν, καθώς πραγµατικότητα και φαντασία γίνονται ένα. Μαζί τους µια ξεχωριστή οµάδα ερµηνευτών: ένα κουνέλι που αλλάζει µέγεθος υπό την «καθοδήγηση» του Τιερρέ και µερικές ατίθασες, φιλοπερίεργες πάπιες που στο τέλος της παράστασης συστήνονται στο κοινό... Υπεύθυνοι για τους φωτισµούς της παράστασης είναι ο Nasser Hammadi, για τον ήχο ο Christian Leemans, για τα κοστούµια η Judith Coloni Seither και η Roxane Grallien, για τα σκηνικά ο Georges Garcia. Η παραγωγή είναι της Karavane.

ΜΟΥΣΙΚΗ Ορχήστρα των Χρωµάτων Σε έργα: Κούκου / Gershwin 4 Ιανουαρίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή Ο Πωλ Ουάιτµαν, µαέστρος που ενδιαφερόταν να δώσει στην τζαζ µια συµφωνική διάσταση, παρήγγειλε στον Τζωρτζ Γκέρσουιν ένα νέο έργο για την συναυλία του µε τίτλο « Ένα πείραµα στην µοντέρνα µουσική». Ο συνθέτης εργάστηκε µε πυρετώδεις ρυθµούς για την πρεµιέρα που δόθηκε στην Νέα Υόρκη στις 12 Φεβρουαρίου 1924, όπου έπαιξε και το σολιστικό µέρος του πιάνου. Φαντάστηκε την Ραψωδία του σαν ένα «µουσικό καλειδοσκόπιο της Αµερικής, του τεράστιου αυτού χωνευτηριού, της µοναδικής µας ενέργειας, των µπλουζ µας, της τρέλας της µητρόπολης». Η κριτική επαίνεσε οµόφωνα το έργο µε την «τροµακτική ρυθµική δυσκολία». Το αρχικό γκλισάντο του κλαρινέτου είναι από τις χαρακτηριστικότερες εισαγωγές στην µουσική του 20ού αιώνα και η Γαλάζια ραψωδία αποτελεί πλέον ορόσηµο για την αµερικανική µουσική και για ένα νέο είδος συµφωνικής γραφής.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 Η Γαλάζια σουίτα γράφτηκε κατόπιν παραγγελίας της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης στον Περικλή Κούκο, µε αφορµή την επέτειο των 45 χρόνων της. Ο συνθέτης, γνωρίζοντας πως στο πρώτο µέρος της συναυλίας θα παιζόταν η Γαλάζια ραψωδία του Γκέρσουιν, θέλησε να συµπεριλάβει στο έργο του στοιχεία της τζαζ. Το έργο χαρακτηρίζεται από πολυρρυθµία, δεξιοτεχνική ενορχήστρωση και αναφορές σε χορούς όπως το τάνγκο και το µπολερό. Πριν από τα δύο «γαλάζια» έργα του προγράµµατος, θα παιχτούν τρία αποσπάσµατα από την σουίτα του Περικλή Κούκου Μανουέλ Σαλίνας, η οποία περιλαµβάνει εννέα κοµµάτια από την οµώνυµη όπερα του 1994 σε ορχηστρική γραφή. Σύµφωνα µε την υπόθεση της όπερας, ο κεντρικός ήρωας είναι κοινωνός µιας µυστικής γλωσσικής αλχηµείας και έχει την ικανότητα να δηµιουργεί τα πλάσµατα στα οποία αναφέρεται. Την ορχήστρα θα διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης.

ΧΟΡΟΣ Josef Nadj Cherry-Brandy 6-9 Ιανουαρίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή Προερχόµενος από τον χώρο των εικαστικών τεχνών και του τσίρκου, και συνδυάζοντας την εµπειρία του στην µιµική, την υποκριτική, τις πολεµικές τέχνες και τον αυτοσχεδιασµό, ο Γιόζεφ Νατζ αφορµάται για το έργο του CherryBrandy από ένα κείµενο του Άντον Τσέχωφ µε κύρια θεµατική τον χρόνο, το παρελθόν και την µνήµη. Πρόκειται για Το κύκνειο άσµα (1886-87), όπου πρωταγωνιστεί ένας γερασµένος κωµικός ηθοποιός, εγκαταλελειµµένος µέσα σε ένα άδειο σκοτεινό θέατρο. Η ανάγνωση του έργου από τον Νατζ στέκεται ιδιαίτερα στην βαρύτητα και την φορτισµένη από µνήµες ατµόσφαιρα του «µαύρου κουτιού», δηλαδή της άδειας θεατρικής σκηνής, που προβάλλει εδώ σαν µαύρος λάκκος, ένας απύθµενος τάφος, όπου κρύβονται φαντάσµατα µιας περασµένης ζωής. O Νατζ, πολυβραβευµένος χορογράφος και καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Χορογραφικού Κέντρου της Ορλεάνης, δεν ενδιαφέρεται να µεταφράσει την πλοκή του θεατρικού έργου σε χορογραφία, αλλά να αποδώσει µε αποσπασµατικό τρόπο τον βαθύτερο προβληµατισµό που κρύβεται µέσα στο κείµενο. Επιστρέφει µαζί µε µια οµάδα από 12 περφόρµερ στον αρχέτυπο χώρο του θεάτρου, για να παίξει µε τα όρια µεταξύ πραγµατικότητας και ψευδαίσθησης, ακόµη και να αφουγκραστεί την µοναξιά και την «σκοτεινιά» που αυτός ο χώρος συχνά εγκυµονεί. Πρόκειται για µια συµπαραγωγή του Εθνικού Χορογραφικού Κέντρου της Ορλεάνης, του ∆ιεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου Άντον Τσέχωφ της Ρωσίας και του Θεάτρου της Πόλης του Παρισιού, η οποία θα πραγµατοποιηθεί µε την δηµιουργική ενίσχυση του Région Centre, καθώς και µε την υποστήριξη του Γαλλικού Πολιτιστικού Κέντρου της Μόσχας, του ∆ήµου της Μόσχας, των Υπουργείων Πολιτισµού της Ρωσίας και της Γαλλίας, της Εθνικής Σκηνής της Ορλεάνης και του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011

ΘΕΑΤΡΟ tg STAN Οι Αντιγόνες 7-9 Ιανουαρίου 2011 / 21:00 Μικρή Σκηνή Η οµάδα Φλαµανδών ηθοποιών Toneelspelersgezelschap [Τονήλσπελεργκεζέλσαπ] STAN στην παραγωγή της Les Antigones φέρνει σε αντιπαράθεση δύο σύγχρονες εκδοχές του µύθου της Αντιγόνης: αυτήν του Ζαν Κοκτώ (1922) και εκείνη του Ζαν Ανούιγ (1944), που αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικές στάσεις απέναντι στα ερωτήµατα που ανιχνεύονται στα πρόσωπα της τραγωδίας. Οι tg STAN αποσύρονται πλήρως από κάθε διάθεση ενσάρκωσης ή υπερβατικής ερµηνείας των ρόλων. Ορµώµενοι από την υπόθεση ότι ο θεατής του αρχαίου θεάτρου γνώριζε τους µύθους πριν τους δει επί σκηνής, αφηγούνται τους µύθους προτού τους παίξουν, τονίζοντας εξαρχής τα στοιχεία που θεωρούν σηµαντικά. Σταδιακά, ο θεατής γίνεται µάρτυρας της εκτύλιξης µιας νοητικής διαδικασίας που ξεκινά από το έργο και περνά µέσα από την στάση των ηθοποιών απέναντί του. Ανακαλύπτει εκ νέου τον πασίγνωστο µύθο. Μέσα από την άρνηση της ταύτισης, ακόµη και της ίδιας της υποκριτικής, µέσα από την χρήση των απλούστερων δυνατών µέσων, έρχεται σε αδιαµεσολάβητη επαφή µε την πρωταρχική συγκίνηση των κειµένων, των µύθων, των παρορµήσεων των ηθοποιών-δηµιουργών. Στις Αντιγόνες τους, οι tg STAN, χωρίς καµία υποψία ρεφορµιστικής ρητορικής, επιστρέφουν στα απλούστερα µέσα θεατρικής έκφρασης, συγκροτώντας έναν πλήρη θεατρικής ουσίας λόγο στο µεταίχµιο δραµατικής και µεταδραµατικής σκηνικής γλώσσας. Η παράσταση, η οποία αποτελεί συµπαραγωγή µε το Théâtre Garonne της Τουλούζης, το Festival d’Automne και το Théâtre de la Bastille του Παρισιού, βασίζεται σε κείµενα του Jean Cocteau και του Jean Anouilh. Ερµηνεύουν οι Natali Broods, Jolente De Keersmaeker, Tine Embrechts, Tiago Rodrigues και Frank Vercruyssen. Τα σκηνικά και οι φωτισµοί είναι του Thomas Walgrave και τα κοστούµια της An D’Huys.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011

ΘΕΑΤΡΟ Bijoux de Kant Βέρθερος 14-16, 18-23 & 25-30 Ιανουαρίου 2011 21:00 15, 22 & 29 Ιανουαρίου διπλές παραστάσεις: 18:00 & 21:00 Μικρή Σκηνή Παράσταση βασισµένη στα Πάθη του νεαρού Βέρθερου του Γκαίτε «Είναι ολόκληρο ένας εκρηκτικός µηχανισµός», οµολόγησε ο ώριµος πλέον Γκαίτε για το νεανικό µυθιστόρηµά του, που, εξυµνώντας τον αδιέξοδο έρωτα του νεαρού Βέρθερου για την «απαγορευµένη» Λόττε, έµελλε να χαρίσει τόσο στον δηµιουργό όσο και στο δηµιούργηµά του πανευρωπαϊκή φήµη εν µία νυκτί. Όπως παραδέχτηκε ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του, Βέρθερος και Γκαίτε ήταν «δύο πρόσωπα σε ένα, που το ένα πέθανε και το άλλο έµεινε ζωντανό προκειµένου να γράψει την ιστορία του πρώτου». Η αµφιθυµία του δηµιουργού απέναντι στο δηµιούργηµα που τον ανέδειξε, οµόλογη προς την αµφιθυµία του ερωτευµένου προς το αντικείµενο του πόθου του, τοποθετείται στον πυρήνα της προβληµατικής της παράστασης που ανεβάζει η νεοσύστατη οµάδα Μπιζού ντε Καντ. Ο σκηνοθέτης και εικαστικός Γιάννης Σκουρλέτης και ο συνθέτης Κώστας ∆αλακούρας επανέρχονται στον αγαπηµένο τους τόπο του (ροµαντικού) εγκλήµατος και στήνουν ένα «σόου» για τρεις ηθοποιούς που µεταφράζει επί σκηνής, σε όλη τους την πολυπλοκότητα, τις αντιφάσεις και τις ρωγµές, τις σχέσεις αλληλεπίδρασης ανάµεσα στα µέλη του ισοσκελούς τριγώνου Γκαίτε-Βέρθερος-Λόττε. Με την ουσιαστική συνδροµή της πρωτότυπης µουσικής σύνθεσης και της κινούµενης εικόνας (βιντεοσκοπηµένες και ζωντανές προβολές), η παράσταση συνιστά ένα ιλιγγιώδες παιχνίδι αντικατοπτρισµών που καταργεί τα όρια ανάµεσα στην πραγµατικότητα και την φαντασία, στο σώµα και το φάσµα, στην ζωή και τον θάνατο. Η µετάφραση του κειµένου είναι της Στέλλας Νικολούδη, η δραµατουργία της Κατερίνας Κωνσταντινάκου και τα βίντεο του Ευθύµη Θεοδόση. Ερµηνεύουν ο ∆ηµήτρης Λιγνάδης, ο ∆ηµήτρης Πασσάς και η Κατερίνα Μισιχρόνη.

ΘΕΑΤΡΟ Στάθης Λιβαθινός Ο θάνατος του ∆αντόν 20-23, 26-30 Ιανουαρίου & 2-6, 9-12, 16-18 Φεβρουαρίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή Ο θάνατος του ∆αντόν, το πρώτο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ, το οποίο έγραψε το 1835 σε ηλικία 21 ετών και ενώ αντιµετώπιζε διώξεις για την επαναστατική του δράση, δεν βρήκε τον δρόµο του για την σκηνή παρά µόλις το 1902. Ήταν, ωστόσο, το ανέβασµα του Μαξ Ράινχαρντ το 1916 που το καθιέρωσε, έστω και µε καθυστέρηση σχεδόν ενός αιώνα, ως ένα από τα

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 κλασικά έργα της ευρωπαϊκής δραµατουργίας. Έκτοτε, ορισµένοι από τους σηµαντικότερους σκηνοθέτες του 20ού αιώνα δοκίµασαν να αναµετρηθούν µαζί του. Στο έργο του Μπύχνερ το θέατρο γίνεται το ιδανικό µέσο για την αποτύπωση της τραγωδίας της πολιτικής. Στις σύντοµες σκηνές του έργου, ο πολιτικός στοχασµός, οι ρητορικοί αγώνες, η κυνική πολιτική δράση και, κυρίως, η ευµετάβλητη κρίση του πλήθους, συνεργούν προκειµένου να φωτίσουν τις διαφορετικές τάσεις, τα πολλαπλά κίνητρα και τις πολιτικές εκτιµήσεις που συγκροτούν το µωσαϊκό της Γαλλικής Επανάστασης κατά την περίοδο της Τροµοκρατίας. Η επαναστατική θεατρική γραφή γίνεται προνοµιακό εργαλείο πολιτικού στοχασµού, καθώς αναδεικνύει την διαλεκτική της Ιστορίας. Ο Στάθης Λιβαθινός, που τα τελευταία χρόνια έχει προσθέσει στην λογική ενός θεάτρου της οικειότητας και παραστάσεις µεγάλων διαστάσεων, κυρίως κλασικών έργων ρεπερτορίου –πάντα, ωστόσο, στην λογική θιάσων συνόλου– θα αναµετρηθεί µε το επαναστατικό µωσαϊκό του Μπύχνερ σε µια προσπάθεια να αναδείξει από σκηνής τούς αδυσώπητους µηχανισµούς της Ιστορίας. Ερµηνεύουν: Βασίλης Ανδρέου, Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Μελέτης Ηλίας, Στέλιος Ιακωβίδης, Νίκος Καρδώνης, Μιχάλης Μουλακάκης, ∆ηµήτρης Μπίτος, ∆ηµήτρης Μυλωνάς, Μαρία Ναυπλιώτου, Παναγιώτης Παναγόπουλος, Ευθύµης Παππάς, Χρήστος Σουγάρης και Γιωργής Τσαµπουράκης.

ΜΟΥΣΙΚΗ Σταύρος Κουγιουµτζής Κύκλος Ελληνικό Τραγούδι Ο Άγνωστος Ελληνισµός 24 Ιανουαρίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή ∆εύτερη δράση του Κύκλου για το Ελληνικό Τραγούδι είναι το αφιέρωµα στον µεγάλο συνθέτη Σταύρο Κουγιουµτζή (1932-2005). Ξεκινώντας την δισκογραφική του καριέρα στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο συνθέτης άφησε ένα πολύ δηµιουργικό έργο, αξιοποιώντας τα καλύτερα στοιχεία του λαϊκού ελληνικού τραγουδιού. Στην συναυλία θα παρουσιαστούν έργα του σε πρώτη πανελλαδική εκτέλεση, πλαισιωµένα από µεγάλες στιγµές της καριέρας του.

ΜΟΥΣΙΚΗ Η Καµεράτα µε όργανα εποχής Ο Μπαχ και τα ελληνικά του διλήµµατα 25 Ιανουαρίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή Τι κοινό έχει ο Ηρακλής µε τον Τµώλο και τον Μίδα; Και οι τρεις τους βρίσκονται µπροστά σε ένα µεγάλο δίληµµα: ο νεαρός Ηρακλής, πριν ακόµη γίνει ήρωας, πρέπει να επιλέξει ανάµεσα στο δύσβατο µονοπάτι της Αρετής ή στον απατηλά γοητευτικό δρόµο της Κακίας. Ο Τµώλος και ο Μίδας, ως κριτές στον µουσικό διαγωνισµό ανάµεσα στον Απόλλωνα (Φοίβο) και τον Πάνα, οφείλουν να αναδείξουν τον νικητή. ∆ύο υπέροχοι µύθοι της αρχαιότητας γίνονται θέατρο µε µουσική (στα ιταλικά, dramma per musica) από τον µεγαλύτερο ίσως συνθέτη όλων των εποχών: τον Γιόχαν Σεµπάστιαν Μπαχ. Η καντάτα 213

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 (Ο Ηρακλής στο σταυροδρόµι) αποτελείται από αριστουργηµατικά αποσπάσµατα που χρησιµοποίησε ο σύνθετης και στο περίφηµο Χριστουγεννιάτικο ορατόριο. Η καντάτα 201 (Η διαµάχη ανάµεσα στον Φοίβο και τον Πάνα) αγγίζει µε πολύ χιούµορ ένα θέµα που απασχόλησε τον Μπαχ σε όλη του την ζωή: την σχέση της «ελαφριάς» µουσικής µε την σπουδαία µουσική παραγωγή του πνεύµατος. Η µουσική του Πάνα είναι διασκεδαστική, χορευτική και διονυσιακή, ενώ του Φοίβου βαθιά συγκινητική και αισθαντική, θέτοντας την φωνή σε διάλογο µε τους µαγικούς µπαρόκ ήχους του flauto traverso και του oboe d’amore. Η παλιά σχέση του Αλέξανδρου Μυράτ µε την Καµεράτα ανανεώνεται, καθώς για πρώτη φορά ο διακεκριµένος αρχιµουσικός θα διευθύνει την ορχήστρα σε όργανα εποχής. Μαζί του, έξι διακεκριµένοι Έλληνες σολίστ δανείζουν τις φωνές τους στους µυθολογικούς ήρωες: Χάρης Ανδριανός, Βασίλης Καβάγιας, Αντώνης Κορωναίος, Θεοδώρα Μπάκα, Μίνα Πολυχρόνου και Τάσης Χριστογιαννόπουλος.

ΜΟΥΣΙΚΗ Άνουαρ Μπράχεµ 1 Φεβρουαρίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή Γεννηµένος στην Τυνησία (Τύνιδα, 1957) και µαθητής του περίφηµου Αλί Σρίτι, ο Άνουαρ Μπράχεµ έχει κατάρτιση στην περίπλοκη γνώση των αραβικών θεωρητικών. Μετατρέποντας το ούτι σε φωνή του, ιστορεί χαµηλόφωνα, µε κινηµατογραφικό τρόπο, διαδροµές συναισθηµάτων και ταξίδια. Αφαιρετικά, λιγόλογα και αισθαντικά, µας δείχνει το πέρασµα για µιαν άλλη Σαχάρα… Η δισκογραφία του είναι ένα παράδειγµα δηµιουργικών συµπλεύσεων και οδοιποριών σε γνωστά µέρη αλλά από άγνωστα µονοπάτια: µακάµια δοκιµασµένα στους αιώνες αλλά σε νέο, ρηξικέλευθο πλαίσιο. Η µουσική και οι µουσικοί του (Γκαρµπάρεκ, Κατσέ, Γκαλλιάνο, Χόλλαντ, Σέρµαν, Ντιµπάνγκο) τον τοποθετούν σε µια world jazz, αλλά η ποικιλία των αναφορών καθιστά τον ήχο του προσωπικό και αταξινόµητο. Συνεργασίες µε µορφές όπως ο Γαβράς και ο Μπεζάρ, καθώς και δίσκοι όπως το αριστουργηµατικό , τον έχουν καταξιώσει ευρύτερα. Η νέα του παραγωγή έχει τον αινιγµατικό τίτλο . Στηρίζεται σε µια πρωτοφανή σύµπλευση ανατολικών και δυτικών οργάνων. Εκτός από το ούτι του δασκάλου, έχουµε το µπάσο κλαρινέτο του Κλάους Γκέζινγκ µε τις τόσες (ακόµη!) άγνωστες δυνατότητες και ηχοχρώµατα, τα αραβικά κρουστά µπεντίρ και νταρµπούκα του Λιβανέζου δεξιοτέχνη Χαλίντ Γιασίν και την απαραίτητη βάση από το κοντραµπάσο του Μπγιορν Μάυερ. Η ενορχήστρωση και οι καταβολές των µουσικών παραπέµπουν στην παλιότερη δισκογραφία του ουτίστα, αλλά και σε µια έλξη προς τις πέραν της τζαζ πηγές. Ήχος θερµός, ίσως σκοτεινός, οπωσδήποτε της ψυχής, µπολιασµένος από χωρίς σύνορα απόηχους που αλληλεπιδρούν πειστικά στις µεστές σαν αποφθέγµατα φράσεις του Μπράχεµ. Ο δίσκος είναι αφιερωµένος στην µνήµη του Παλαιστίνιου ποιητή Μαχµούντ Νταρουίς.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011

ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΗΛΙΚΙΕΣ Εικαστικό Θέατρο Κούκλας «Πράσσειν Άλογα» Ο Ζαχαροζυµωµένος 2-4 Φεβρουαρίου 2011 ∆ιπλές παραστάσεις: 11:00 & 21:00 Μικρή Σκηνή «Εικαστικό Θέατρο Κούκλας» χαρακτηρίζει την δουλειά της η δηµιουργός της οµάδας, Εµµανουέλα Καποκάκη, και απευθύνει τις παραστάσεις της τόσο σε ανήλικους όσο και σε ενήλικους θεατές. Η επί σκηνής συνάντηση ηθοποιού και κούκλας παραµένει πάντα εξαιρετικά ελκυστική. Η οµάδα «Πράσσειν Άλογα» δίνει ιδιαίτερη έµφαση στην αισθητική των παραστάσεων. Οι κούκλες που χρησιµοποιούνται είναι φτιαγµένες από τα ίδια τα µέλη της οµάδας. Οι παραστάσεις προσεγγίζουν τον θεατή µε τρόπο διαφορετικό από το θέατρο λόγου, λειτουργώντας µέσα από την γλώσσα της εικόνας, του συµβόλου, του αρχετύπου, παρουσιάζοντας ένα πρωτότυπο θέαµα, συνδυασµό δράσης ηθοποιού και κούκλας. Η Εµµανουέλα Καποκάκη συνεχίζει στον Ζαχαροζυµωµένο την προσωπική της αναζήτηση ως προς την σχέση ηθοποιού-κούκλας. Στο έργο, που είναι βασισµένο στο παραµύθι της Μάνης «Η Ταρώ κι ο Ζαχαροζυµωµένος», σε απόδοση της Αθηνάς Μπίνιου, η ηθοποιός ενσαρκώνει την Ταρώ που πλάθει µε διάφορα φαγώσιµα υλικά τον αγαπηµένο της, µια κούκλα σε ανθρώπινο µέγεθος, όπως αυτή τον θέλει. Η πραγµατικότητα όµως θα αποδειχθεί σκληρή για το ερωτευµένο ζευγάρι που γύρισε την πλάτη του στην συντηρητική κοινωνία του τόπου. Η Ταρώ και ο καλός της θα χωρίσουν για να ανταµώσουν ξανά µετά την περιπετειώδη περιπλάνηση αυτογνωσίας της ηρωίδας. Φιγούρες τρισδιάστατες, µηχανικά παιχνίδια και γαντόκουκλες ζωντανεύουν και συντροφεύουν την Ταρώ στην αναζήτησή της. Αδιάσπαστο κοµµάτι της δράσης αποτελεί και το σκηνικό, καθώς µετασχηµατίζεται κατά την διάρκεια της παράστασης, αντικατοπτρίζοντας τα όνειρα, τις επιθυµίες και τους φόβους της νέας γυναίκας.

ΜΟΥΣΙΚΗ Λορέντα Ράµου & Medea Electronique Γκόγια-Μπετόβεν: ∆ρόµοι σιωπής 5-6 Φεβρουαρίου 2011 21:00 Μικρή Σκηνή Μια συνάντηση των δύο καλλιτεχνών µέσα από µια παράσταση για σόλο πιάνο και βίντεο Η παράσταση, µέσα από µιαν αλληλουχία εικόνων βίντεο και ζωντανής πιανιστικής ερµηνείας, σκιαγραφεί έναν παραλληλισµό ανάµεσα στην ζωή και την δηµιουργία δύο µεγάλων καλλιτεχνών, του Μπετόβεν και του Γκόγια, παρότι δεν συναντήθηκαν ποτέ και πιθανότατα αγνοούσαν ο ένας την ύπαρξη του άλλου. Οι βιογραφίες τους όµως παρουσιάζουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Τρεις «γέφυρες» µας οδηγούν από την µία βιογραφία στην άλλη. Η πρώτη αφορά έργα που είναι ακόµη πιστά στους κανόνες της παράδοσης. Μετά την αρχική εισαγωγή του βίντεο και τις εικόνες από τις βασιλικές ταπισερί του Γκόγια, ακούγονται ζωντανά οι Μπαγκατέλλες, έργο 33 του Μπετόβεν. Το δεύτερο βίντεο γεφυρώνει έργα µε σαφείς πολιτικές καταβολές: τους πίνακες για την εξέγερση της 2ας και της 3ης Μαρτίου 1808 στην Μαδρίτη και τα χαρα-

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 κτικά των ∆εινών του πολέµου µε την Νίκη του Ουέλλιγκτον, την Ηρωική συµφωνία και την εκτέλεση της Σονάτας για πιάνο, έργο 26. Η τρίτη γέφυρα αποτελεί και την πιο ουσιαστική προσέγγιση ανάµεσα στους δύο δηµιουργούς. Η σιωπή, που ακούσια γεµίζει την ζωή τους, οδηγεί τον Γκόγια να ζωγραφίσει τους Μαύρους πίνακες, τροµακτικά οράµατα που γεµίζουν τους τοίχους του ίδιου του σπιτιού του, και τον Μπετόβεν να συνθέσει τα τελευταία κουαρτέτα εγχόρδων, τις τελευταίες σονάτες για πιάνο (ακούγεται ζωντανά η Σονάτα, έργο 110), την 9η Συµφωνία και την Missa Solemnis. Σύλληψη / ρεσιτάλ πιάνου: Λορέντα Ράµου Βίντεο: Μedea Εlectronique – Κλεοπάτρα Κοραή, Michael Larsson, Μανώλης Μανουσάκης Εικαστική σύµβουλος: Malvina Bompart

ΧΟΡΟΣ RootlessRoot Eyes in the Colors of the Rain 11-3 & 16-20 Φεβρουαρίου 2011 21:00 Μικρή Σκηνή Με αφετηρία και προορισµό το σώµα, η Λίντα Καπετανέα και ο Γιόζεφ Φρούτσεκ επιθυµούν µέσα από κάθε χορογραφική τους απόπειρα να διερευνούν το προσωπικό τους στυλ στην κίνηση. ∆εν αρέσκονται στην λογική του καθαρώς «χορευτικού λεξιλογίου»· επικεντρώνονται σε αυτό που µπορεί να εκφραστεί µέσω της κίνησης, την ανάδειξη του συναισθηµατικού κόσµου, την θεατρικότητα και την ενστικτώδη επικοινωνία επί σκηνής. Οι κινησιολογικοί κώδικες της οµάδας είναι συνέπεια ανταλλαγής και συγχώνευσης υλικών διαφορετικής προέλευσης: από τις πολεµικές τέχνες και τα ακροβατικά µέχρι τον σύγχρονο χορό. Η δουλειά τους προφανώς δεν περιορίζεται στην σκηνική δράση. Αναζητώντας δραµατουργικό υπόβαθρο σε κάθε νέα τους δηµιουργία, αυτή την φορά µε την συµβολή της Χίλντεγκαρντ Ντε Βάυστ, καταπιάνονται µε την κρίση ταυτότητας µιας κοινωνίας που επιθυµεί να µείνει αναλλοίωτη, αλλά τα όρια ασφαλείας της έχουν αλλάξει. Πώς µπορεί ο άνθρωπος να ξεφύγει από την (αυτο)καταστροφική δίνη της σκέψης και να ξαναγίνει κύριος του εαυτού του; Με αφορµή αυτή την ιδεολογική τοποθέτηση, οι δηµιουργοί επιστρέφουν στην ανθρώπινη διάσταση των πραγµάτων και αφουγκράζονται το σώµα προκειµένου να επαναπροσδιορίσουν την θέση τους «σε µια στιγµή βαθύτερου αντικατοπτρισµού της πραγµατικότητας». Η µουσική και τα σκηνικά, καθώς και οι φωτισµοί, που προέκυψαν µέσα από την συνεργασία της οµάδας µε τους Βασίλη Μαντζούκη και Γιούκκα Χουιτίλα, αντιστοίχως, δεν στέκονται απλώς περιφερειακά στο έργο – είναι ενεργά στοιχεία της παράστασης. Μεγεθύνουν την δράση, δίνουν στην κίνηση µια νέα δυναµική και αναδεικνύουν χωρίς υπερβολή το στοιχείο της δραµατικότητας του έργου.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011

ΜΟΥΣΙΚΗ Paolo Pandolfo Ensemble Travel Notes 13 Φεβρουαρίου 2011 20:30 Κεντρική Σκηνή Στην τέχνη του διάσηµου δεξιοτέχνη της βιόλα ντα γκάµπα Πάολο Παντόλφο, παρελθόν και παρόν µπορούν να συνυπάρξουν σε µια δηµιουργική και διαχρονική, για την µουσική, διαδικασία. Η διαδικασία αυτή είναι ο αυτοσχεδιασµός, µε τον οποίο καταρρίπτονται ιστορικά στεγανά, αναβιώνουν ξεχασµένες σήµερα πρακτικές εκτέλεσης παλαιάς µουσικής και συσχετίζονται µε πιο γνώριµα ακούσµατα της εποχής µας. Το υλικό στο οποίο βασίζεται ο καλλιτέχνης ποικίλλει. Μπορεί να είναι ένα αναγεννησιακό θέµα ή ένα µπάσο της τζαζ, πάνω στο οποίο χτίζει τις δικές του παραλλαγές και τους αυτοσχεδιασµούς. Η ιδέα αυτή πλαισιώνει το πρόγραµµα του, το οποίο συµπληρώνουν και δικές του συνθέσεις. Στο κέντρο του προγράµµατος βρίσκονται συνθέσεις για βιόλα ντα γκάµπα του γαλλικού µπαρόκ, οι οποίες αποδεικνύουν την εξαιρετική άνθηση της µουσικής για το όργανο αυτό στην Γαλλία του 17ου αιώνα. Πρόκειται κυρίως για αποσπάσµατα από σουίτες του Μεσιέ ντε Σαιντ-Κολόµπ και του Μαρέν Μαραί. Οι δύο συνθέτες συνδέονταν µε µια σχέση δασκάλου και µαθητή. Έτσι, ο µαθητής Μαρέν Μαραί θα αποτίσει φόρο τιµής στον δάσκαλό του, τον κορυφαίο γκαµπίστα της εποχής, κλείνοντας µία από τις σουίτες του µε τον µελαγχολικό «Τάφο για τον Σαιντ-Κολόµπ». Μαζί µε αυτούς κλείνει και µια εποχή εξαιρετικής άνθησης του οργάνου, το οποίο θα εκτοπιστεί βαθµιαία από το βιολοντσέλο, για να επανέλθει στο προσκήνιο τον 20ό αιώνα µε καλλιτέχνες όπως ο Ζόρντι Σαβάλ και ο Πάολο Παντόλφο. Παίζουν: Paolo Pandolfo, βιόλα ντα γκάµπα· Andrea Pandolfo, σύγχρονη τροµπέτα µε σουρντίνα· Thomas Boysen, λαούτο, κιθάρα, θεόρβη. Στα φωνητικά, η Laura Polimeno.

ΜΟΥΣΙΚΗ Alina Ibragimova & Cedric Tiberghien 19 Φεβρουαρίου 2011 / 20:30 Κεντρική Σκηνή Η Αλίνα Ιµπραγκιµόβα, γεννηµένη το 1985, αναγνωρίζεται διεθνώς ως µία από τις σηµαντικότερες βιολονίστριες της γενιάς της. Έχει ήδη ακολουθήσει µια εντυπωσιακή σταδιοδροµία, η οποία περιλαµβάνει εµφανίσεις σε σηµαντικές αίθουσες και φεστιβάλ, καθώς και συνεργασίες µε διάσηµες ορχήστρες και µαέστρους. Το ιδιαίτερα εκτεταµένο ρεπερτόριό της εκτείνεται από τον Μπαχ µέχρι τον Λίγκετι και τον Χάρτµαν, ενώ σύγχρονοι συνθέτες έχουν γράψει έργα ειδικά για αυτήν. Οι ερµηνείες της διακρίνονται για την δεξιοτεχνία τους, την εκφραστικότητά τους και µια σπάνια για την ηλικία της ωριµότητα και κατανόηση διαφορετικών υφών. Επιλέγει πολλές φορές σηµαντικά έργα, τα οποία δεν παρουσιάζονται συχνά, όπως τα έργα για βιολί και πιάνο του Συµανόφσκι, για την

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 ηχογράφηση των οποίων βραβεύτηκε το 2009 µε το Diapason d’Or. Μαζί µε τον Γάλλο πιανίστα Σεντρίκ Τιµπεργκέν θα παρουσιάσει έργα τα οποία κατέχουν ξεχωριστή θέση στο συνολικό έργο των συγκεκριµένων συνθετών και στο βιολιστικό ρεπερτόριο. Πρόκειται για τις µοναδικές σονάτες για βιολί και πιάνο των Ντεµπυσσύ, Ραβέλ και Λεκέ και για τους εµπνευσµένους από την αρχαία Ελλάδα Μύθους του Συµανόφσκι. Τα έργα αυτά γράφτηκαν ανάµεσα στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα και µοιάζουν περισσότερο να κλείνουν µια εποχή, παρά να προοιωνίζουν τις µετέπειτα εξελίξεις. Κοινή παραµένει και στους τέσσερεις συνθέτες η προσπάθεια ανάδειξης των τεχνικών και ηχητικών-εκφραστικών δυνατοτήτων του οργάνου, καθώς και ο προσανατολισµός σε παλαιότερα πρότυπα, είτε της γαλλικής είτε της γερµανικής παράδοσης. Ο ανεπανάληπτος γαλλικός ηχοχρωµατικός πλούτος συναντάται µε το έντονα ιδιοσυγκρασιακό ύφος ενός Πολωνού συνθέτη σε αυτό το πρόγραµµα, το οποίο αναδεικνύει τις ερµηνευτικές δυνατότητες µιας ξεχωριστής µουσικής προσωπικότητας.

ΜΟΥΣΙΚΗ Η Καµεράτα µε όργανα εποχής Georg Benda: Μήδεια | Joseph Haydn 20-21 Φεβρουαρίου 2011 20:30 Κεντρική Σκηνή «Παρακολούθησα µε την µεγαλύτερη ευχαρίστηση δυο παραστάσεις της Μήδειας του Μπέντα. Τίποτα έως τώρα δεν µε έχει εντυπωσιάσει περισσότερο! Η συνεύρεση της πρόζας και της µουσικής δίνουν το ωραιότερο αποτέλεσµα. Ο Μπέντα έχει συνθέσει άλλο ένα “µελόδραµα”, την Αριάδνη στην Νάξο· και τα δύο πραγµατικά αξιοθαύµαστα. Αγαπώ τα δύο αυτά έργα τόσο πολύ, ώστε τα έχω πάντα µαζί µου. Ο Μπέντα είναι ένας από τους πιο αγαπηµένους µου σύνθετες». Γεµάτος ενθουσιασµό, ο Βόλφγκανγκ Αµαντέους Μότσαρτ περιγράφει στον πατέρα του τι ένιωσε παρακολουθώντας την Μήδεια στο Μάνχαϊµ. Τον 18ο αιώνα, ο όρος «µελόδραµα» αναφερόταν σε ένα είδος τόσο αβάν-γκαρντ για την εποχή εκείνη, που εντυπωσίασε την µεγαλοφυΐα του νεαρού Βόλφγκανγκ: ένα θεατρικό έργο µε µουσική συνοδεία, χωρίς όµως τραγούδι αλλά µε απαγγελία. Η Καρυοφυλλιά Καραµπέτη, µία από τις σπουδαιότερες σύγχρονες θεατρικές Μήδειες, δίνει νέα πνοή στο έργο του Γκέοργκ Μπέντα, ενώ τα όργανα εποχής της Καµεράτας µάς φέρνουν πιο κοντά στον δωρικό συµφωνικό ήχο της κλασικής περιόδου. Στο πρώτο µέρος της βραδιάς παρουσιάζεται η περίφηµη Συµφωνία αρ. 94 του Γιόζεφ Χάυντν, µε την επονοµασία Η έκπληξη. Την ορχήστρα διευθύνει ο Γιώργος Πέτρου.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011

ΜΟΥΣΙΚΗ Δηµήτρης Λάγιος Κύκλος Ελληνικό Τραγούδι Ο Άγνωστος Ελληνισµός 22 Φεβρουαρίου 2011 20:30 Κεντρική Σκηνή Στο πλαίσιο των δράσεων του Κύκλου για το Ελληνικό Τραγούδι, µε στόχο την ανάδειξη αριστουργηµατικών και παραµεληµένων έργων του ελληνικού τραγουδιού, η τρίτη συναυλία για τον Άγνωστο Ελληνισµό εστιάζεται σε έναν συνθέτη που έφυγε πολύ πρόωρα από την ζωή, µόλις σε ηλικία 38 ετών. Ο Ζακυνθινός µουσικός και συνθέτης ∆ηµήτρης Λάγιος (1952-1990) άφησε πίσω του ένα πλούσιο και µεγάλου εύρους έργο, συνθετικό, ποιητικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό. Σε αυτή την συναυλία θα παρουσιαστούν έργα του σε πρώτη πανελλαδική εκτέλεση, πλαισιωµένα από µεγάλες στιγµές του συνθετικού του corpus.

ΜΟΥΣΙΚΗ Χρήστος Σακελλαρίδης & Μπεάτα Πίντσετιτς Exotica | Έργα για δύο πιάνα 23 Φεβρουαρίου 2011 21:00 Κεντρική Σκηνή Έργα µε έντονη µουσική σφραγίδα από την Βόρεια και την Νότια Αµερική, µέχρι και την Εγγύς σε µας Ανατολή, περιλαµβάνονται στο «εξωτικό» αυτό πρόγραµµα. Τέσσερα σύντοµα τάνγκο αποτελούν την Σουίτα µπαλέτου από το Μπουένος Άιρες του Άστορ Πιατσόλα. Οι τίτλοι τους θυµίζουν κλεφτές φωτογραφίες µες στην νύχτα: έναν χορό, ένα σκοτεινό δροµάκι της πόλης, ένα καµπαρέ, µια συνάντηση που ξεχάστηκε. O Νταριούς Μιγιώ επηρεάστηκε ιδιαίτερα από την µουσική της γειτονικής του Αργεντινού συνθέτη Βραζιλίας. Το δηµοφιλέστατο Scaramouche, παιχνιδιάρικο, τρυφερό και εξωτικό, συνδυάζει προγενέστερη θεατρική µουσική του συνθέτη µε µια γοητευτική σάµπα. Στο Ντιβερτιµέντο του πολυστυλιστικού Βρετανού συνθέτη Ρίτσαρντ Ρόντνεϋ Μπένετ, επίσης πιανίστα της τζαζ, η σάµπα συναντά µε µεγάλη φυσικότητα τα µπλουζ, το ράγκταϊµ και την ροκ του ’60. O Αµερικανός Ουίλιαµ Μπόλκοµ µαθήτευσε κοντά στον Νταριούς Μιγιώ και τον Ολιβιέ Μεσσιάν. Ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το ράγκταϊµ και χρησιµοποιεί αυτή την καθαρώς πιανιστική φόρµα της µαύρης µουσικής στην σουίτα του Ο κήπος της Εδέµ. Το φιλί του φιδιού, τρίτο µέρος της σουίτας, θα παιχτεί σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 Οι Αναµνήσεις του Σάµιουελ Μπάρµπερ ζωντανεύουν µιαν άλλη Αµερική, την κοσµοπολίτικη και εκλεπτυσµένη φινέτσα του ξενοδοχείου Plaza στην Νέα Υόρκη γύρω στο 1914, εποχή των πρώτων τάνγκο. Ο Χορός αντιπροσώπευε για τον Χρίστο Παπαγεωργίου την πρόκληση να συνδυάσει διαφορετικά µουσικά είδη στην διάρκεια ενός ενιαίου έργου. Περνώντας, µεταξύ άλλων, από ένα ταξίµι και ένα ζεϊµπέκικο, για να καταλήξει σε έναν πυρρίχιο, το έργο αντιπροσωπεύει επίσης µια δεξιοτεχνική πρόκληση για τους δύο πιανίστες.

ΘΕΑΤΡΟ Guy Cassiers Κάτω από το ηφαίστειο 24-26 Φεβρουαρίου 2011 20:30 Κεντρική Σκηνή H θεατρική σκηνοθεσία, στην µεταµοντέρνα της εκδοχή, ενδιαφέρεται κυρίως για µιαν αυτάρκη αναδηµιουργία του κόσµου παρά για την πιστή του απόδοση. Μάλιστα, µε την πλήρως απενοχοποιηµένη αφοµοίωση της ηλεκτρονικής εικόνας, η πρόθεση αυτή ενδυναµώνεται. Σε µια τέτοια κατεύθυνση εγγράφεται η τέχνη του Βέλγου σκηνοθέτη Γκυ Κασσίερς (γενν. 1960). Στο Κάτω από το ηφαίστειο, από το οµώνυµο µυθιστόρηµα του Μάλκολµ Λόουρυ, το φιλτράρισµα της πραγµατικότητας και ο τρόπος αναπαράστασης βασίζονται στην µείξη των γραφιστικών µέσων µε µιαν αυθεντικά θεατρική αισθητική. Για το έργο αυτό, που αφηγείται την ιστορία της πτώσης ενός αλκοολικού προξένου την Ηµέρα των Νεκρών στο Μεξικό λίγο πριν από τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, ο Κασσίερς µε τον Γιόσσε Ντε Πάου, που υπογράφει την διασκευή ενώ κρατά και τον πρωταγωνιστικό ρόλο, ταξίδεψαν για να κινηµατογραφήσουν το πραγµατικό περιβάλλον της δράσης. Η σκηνή πληµµυρίζει από εικόνες του εξωτικού µεξικάνικου τοπίου, που προβάλλονται επεξεργασµένες ώστε να αναπαραγάγουν το παραισθησιακό νοητικό σύµπαν του προξένου. Το σκηνικό αποτέλεσµα αναπλάθει την ατµόσφαιρα της µέθης και το απεγνωσµένο ψυχικό ταξίδι του Βρετανού προξένου Τζέφρυ Φέρµιν, καθώς ισορροπεί για τελευταία φορά ανάµεσα στο «τρέµουλο της έλλειψης και στην άβυσσο της υπερβολής», ανάµεσα στον παράδεισο και στην κόλαση, ανάµεσα στην ζωτική του ανάγκη για έρωτα και στο ραγδαίο βύθισµα στην µοναξιά και στον θάνατο. Ερµηνεύουν οι Katelijne Damen, Josse De Pauw, Bert Luppes και Marc Van Eeghem. Την δραµατουργία υπογράφει ο Erwin Jans, τα σκηνικά οι Enrico Bagnoli, Diederik De Cock και Arjen Klerkx, και τα κοστούµια η Katelijne Damen.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011

ΜΟΥΣΙΚΗ Σάκης Παπαδηµητρίου Cinepoeme 24-25 Φεβρουαρίου 2011

21:00 Μικρή Σκηνή

Το Σινεποίηµα είναι µια παράσταση µε πολλαπλώς ζωντανή µουσική σε ταινίες του προπολεµικού βωβού κινηµατογράφου. Πριν από είκοσι χρόνια πρωτοπαρουσιάστηκε µε αυτόν τον τρόπο ο ιστορικός Νοσφεράτου του Φρήντριχ Μούρναου, η πρώτη ταινία βαµπιρικής θεµατολογίας. Από τότε, και µε την συµµετοχή της Γεωργίας Συλλαίου µετά το 1995, η καλλιτεχνική άποψη ήθελε τους µουσικούς να βρίσκονται επί σκηνής, στο κέντρο της δράσης, µέσα στην εικόνα εάν είναι δυνατόν! Η οµάδα έχει το άκρως κατατοπιστικό όνοµα «Επί Τόπου», αφού µόνον έτσι ενεργεί. Στην σηµερινή µορφή της οµάδας, η Συλλαίου έχει τα βοκαλιστικά και τραγουδιστικά µέρη, ο Χρήστος Γερµένογλου είναι στα πάσης φύσεως τύµπανα και κρουστά, στην κιθάρα και τα ηλεκτρονικά είναι ο Χρήστος Γούσιος, ενώ το πιάνο και ο συντονισµός των παραστάσεων εναπόκεινται στην έµπνευση και την εµπειρία του Σάκη Παπαδηµητρίου, ενός πολύ µεγάλου κεφαλαίου της ελληνικής αυτοσχεδιαστικής και τζαζ σκηνής. Αντιστοίχως καθοριστική στο Σινεποίηµα είναι η φωνή της Γεωργίας Συλλαίου: εντυπωσιακή έκταση, ιδιαίτερος χαρακτήρας, συν κάτι το άπιαστο, συχνά απρόσµενο και έσωθεν εκφραστικό. Θα προβληθούν οι ταινίες– Étude cinégraphique sur une arabesque (1929) της Germaine Dulac – Film (1964) των Samuel Beckett & Alan Schneider – The Immigrant (ελλ. τίτλος: Ο µετανάστης) (1917) του Charlie Chaplin (µε ελληνικούς µεσότιτλους) – Die Mysterien eines Frisiersalons (1923) των Bertolt Brecht & Erich Engel – The Life and Death of 9413: a Hollywood Extra (ελλ. τίτλος: Η ζωή και ο θάνατος του 9413) (1928) του Robert Florey

ΜΟΥΣΙΚΗ Ορχήστρα των Χρωµάτων Αριστοφάνης x 3 27 Φεβρουαρίου 2011

20:30 Κεντρική Σκηνή

Το πρόγραµµα περιλαµβάνει την µουσική που έγραψαν τρεις σηµαντικοί σύγχρονοι Έλληνες συνθέτες για παραστάσεις κωµωδιών του Αριστοφάνη. Η διαχρονικότητα των θεατρικών αυτών έργων τα καθιστά σκηνοθετικά πιο ευπροσάρµοστα στην επικαιρότητα της κάθε εποχής. Αντίστοιχα, η µουσική τους επένδυση µπορεί επίσης να ξεφύγει από µιαν αναζήτηση ιστορικότητας. Ο «πρώτος διδάξας» προς αυτή την κατεύθυνση ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις, ο οποίος επηρέασε αποφασιστικά την αισθητική του είδους για τους µετέπειτα

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 δηµιουργούς. Η µουσική του για την Λυσιστράτη και τον Πλούτο έδωσε τραγούδια που έγιναν στην συνέχεια µεγάλες επιτυχίες («Μύθος», «Γαρύφαλλο στ’ αυτί» κ.ά.). Ο Γιώργος Κουρουπός έγραψε την µουσική για την Λυσιστράτη του ΚΘΒΕ το 1983, σε σκηνοθεσία Ανδρέα Βουτσινά. Η οργανική συνοδεία γίνεται µε λιτά µέσα και χαρακτηριστικές στίξεις κρουστών, ενώ η αβίαστη µελωδικότητα των φράσεων υπηρετεί στο έπακρο την εκφορά του λόγου. Ο Θόδωρος Αντωνίου έγραψε την µουσική για τους Βατράχους το 1990, για το Φεστιβάλ Επιδαύρου και το Ανοιχτό Θέατρο, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Μιχαηλίδη. Η γραφή του, πολυστυλιστική και πνευµατώδης, σε µια πολύ στέρεη ρυθµική βάση, δανείζεται χαρακτηριστικά από είδη όπως το εµβατήριο και το ζεϊµπέκικο, κρατώντας ειρωνικές πινελιές στην ενορχήστρωση και στα µουσικά θέµατα. Οι Όρνιθες σε µουσική του ∆ηµήτρη Παπαδηµητρίου ανέβηκαν από το Εθνικό Θέατρο το 1999, σε σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου. Η µελοποίηση του αριστοφανικού λόγου ακολουθεί εδώ µια πιο ενιαία στυλιστική αντιµετώπιση. Τα όργανα και οι φωνές έχουν ανεπτυγµένες φράσεις µε πλούσια ηχητική υφή, συχνές αντιφωνίες και έκδηλο λυρισµό. Την ορχήστρα διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης.

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Πολυγλωσσία 28 Φεβρουαρίου - τέλη Ιουνίου 2011 Εκθεσιακός Χώρος Πολυγλωσσία: 1. η ύπαρξη, η χρήση ή η γνώση πολλών γλωσσών· 2. η έκφραση πολλών απόψεων συγχρόνως ή διαδοχικά. Αυτός είναι ο ορισµός που δίνουν στην λέξη τα λεξικά. Οι κοινωνιογλωσσολόγοι, από την πλευρά τους, ορίζουν την πολυγλωσσία ως µία κατάσταση όπου χρησιµοποιούνται περισσότεροι από δύο διαφορετικοί κώδικες για σαφώς διακριτούς λόγους, ή όπου µία κοινότητα χρησιµοποιεί περισσότερες από δύο γλώσσες. Η οµώνυµη έκθεση, αφενός, αφορά εν ζωή καλλιτέχνες ελληνικής καταγωγής, οι οποίοι έχουν γεννηθεί ή ζουν και δηµιουργούν εκτός Ελλάδας, στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη, και αφετέρου έχει βασικό αίτηµα να καλύψει όλα τα µέσα εικαστικής έκφρασης (ζωγραφική, γλυπτική, εγκαταστάσεις, περιβάλλοντα, προβολές βίντεο, έργα πολλαπλών µέσων, φωτογραφία, κολλάζ, σχέδιο), διαµέσου ενός µεγάλου φάσµατος ηλικιών. Ο τίτλος αποδίδει το ύφος της, τόσο επειδή οι καλλιτέχνες προέρχονται από διαφορετικές χώρες και, κατά συνέπεια, µιλούν διάφορες γλώσσες και είναι φορείς διαφορετικών πολιτισµικών συνθηκών, παραστάσεων και βιωµάτων, όσο και επειδή εκφράζονται µε διαφορετικές εικαστικές γλώσσες. Η πρόκληση της έκθεσης είναι να µπορέσει να καταδείξει τις σχέσεις και τις αποκλίσεις, αφενός, ανάµεσα σε καλλιτέχνες περίπου της ίδιας γενιάς σε σχέση µε τις αµερικανικές ή ευρωπαϊκές προσλαµβάνουσές τους, και, αφετέρου, ανάµεσα σε καλλιτέχνες διαφορετικών γενεών που χρησιµοποιούν το ίδιο εκφραστικό µέσο. Μεταξύ των καλλιτεχνών που θα συµµετάσχουν στην έκθεση συγκαταλέγονται οι εξής: Νάσος ∆άφνης, Στήβεν Αντωνάκος, Στηβ Γιανάκος, Κρις Γιανάκος, Χρύσα, Λουκάς Σαµαράς, Γιάννης Κουνέλλης, Τάκις, Αθηνά Τάχα, Παύλος, Κωνσταντίνος

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 Ξενάκης, Τζένη Μαρκέτου, Κατερίνα Θωµαδάκη / Μαρία Κλωνάρη, Γιώργος ∆ρίβας, Ευανθία Τσαντίλα, Έφη Παλαιολόγου, Μίλτος Μανέτας, Χριστίνα ∆ηµητριάδη, Βασιλεία Στυλιανίδου.

ΛΕΞΕΙΣ & ΣΚΕΨΕΙΣ Γιατί οι τέχνες και τα γράµµατα δεν είναι πολυτέλεια σε εποχή κρίσης Εναρκτήρια εκδήλωση | Κύκλος Α | Μεσόγειος | Μια υπόθεση σαγήνης 13 ∆εκεµβρίου 2010 17:00-21:00 Μικρή Σκηνή Μπορεί να µη γεµίζουν άδεια στοµάχια, ενδεχοµένως όµως τονώνουν άδεια βλέµµατα. Οι τέχνες και τα γράµµατα, είτε διακωµωδούν είτε διεκτραγωδούν, είτε αναλύουν είτε συµπυκνώνουν, είτε παρηγορούν είτε εξηγούν, προσφέρουν ένα σταθερό σηµείο αναφοράς, εκεί που όλα τα άλλα µπορεί να δείχνουν ότι καταρρέουν. Οµιλητές Roderick Beaton: καθηγητής στην έδρα Κοραής Νεοελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο King’s College του Λονδίνου Γιώργης Γιατροµανωλάκης: οµότιµος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, συγγραφέας Νίκος Θέµελης: συγγραφέας Βασίλης Καραποστόλης: καθηγητής Πολιτισµού και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, συγγραφέας Αναστάσιος-Ιωάννης Μεταξάς: οµότιµος καθηγητής Πολιτικής Επιστήµης και διευθυντής του Εργαστηρίου Πολιτικής του Πανεπιστηµίου Αθηνών Παναγής Παναγιωτόπουλος: λέκτορας Κοινωνιολογίας στο Τµήµα Πολιτικής Επιστήµης και ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης του Πανεπιστηµίου Αθηνών Μίλτος Πεχλιβάνος: καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Freie Universität του Βερολίνου Έρση Σωτηροπούλου: συγγραφέας Εύα Στεφανή: επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας και Θεωρίας του Κινηµατογράφου στο Τµήµα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Αθηνών

2.500 χρόνια από την Μάχη του Μαραθώνα Κύκλος Γ | Η Ιστορία µε τον φακό του παρόντος | Μνήµες και πάθη 17 ∆εκεµβρίου 2010 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων Αρεσκόµαστε στον εορτασµό επετείων, ωστόσο αυτό που θα άξιζε να δούµε στην Μάχη του Μαραθώνα, 2.500 έτη µετά την πραγµατοποίησή της, δεν είναι τόσο η ίδια η µάχη και η έκβασή της, πράγµατα δηλαδή τα οποία είναι λίγο έως πολύ γνωστά, όσο σε ποιο πλαίσιο έλαβε χώρα, ποια ήταν η θέση της Περσικής Αυτοκρατορίας στον τότε γνωστό κόσµο και ποιες ήταν οι ευρύτερες συνέπειες των ελληνοπερσικών πολέµων στην εξέλιξη της ελληνικής και της ευρωπαϊκής ιστορίας. Επίσης, πώς οι ίδιοι οι σηµερινοί Ιρανοί έχουν καταγράψει τους πολέµους αυτούς στην συλλογική τους συνείδηση. Οµιλητές Ali-Akbar Abdolrashidi: δηµοσιογράφος, ερευνητής συγγραφέας Daryoosh Akbarzadeh: υπεύθυνος του Τµήµατος Επιγραφών στο Εθνικό Μουσείο του Ιράν Ευάγγελος Βενέτης: ισλαµολόγος-ιρανολόγος στο Πανεπιστήµιο του Λάιντεν της Ολλανδίας, διευθυντής της Εταιρείας Ελληνοϊρανικών Σπουδών, επίσηµος συνεργάτης ΕΛΙΑΜΕΠ

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 Maria Brosius: λέκτορας Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήµιο του Νιούκασλ της Μεγάλης Βρετανίας Robert Rollinger: καθηγητής στο Τµήµα Σπουδών Αρχαίας Ιστορίας και Αρχαίας Εγγύς Ανατολής στο Πανεπιστήµιο του Ίνσµπρουκ της Αυστρίας Χρήστος Χρυσόπουλος: συγγραφέας, δοκιµιογράφος

Σύγχρονο αστικό τοπίο και αρχαιότητες: Μια σχέση σε ένταση Κύκλος Γ | Η Ιστορία µε τον φακό του παρόντος | Μνήµες και πάθη 10 Ιανουαρίου 2011 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων Ζούµε σε πόλη διάστικτη από αρχαιολογικούς χώρους υψηλής αισθητικής αξίας και συµβολισµού. Αισθανόµαστε, όµως, οικεία καθώς κινούµαστε ανάµεσά τους; Είναι αυτοί οι χώροι ενταγµένοι στον αστικό ιστό και την αστική µας καθηµερινότητα; Και τι µαρτυρά για την σχέση µας µε την Ιστορία ο τρόπος µε τον οποίο συµβιώνουµε µε τα αρχαία κατάλοιπα; Oµιλήτριες Ντόρα Γαλάνη: αρχιτέκτων-πολεοδόµος, πρόεδρος και διευθύνουσα σύµβουλος της εταιρείας «Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων και Αναπλάσεις ΑΕ» Ελεάνα Γιαλούρη: λέκτορας Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήµιο Ελένη Μπαστέα: καθηγήτρια Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στην Σχολή Αρχιτεκτονικής και Πολεοδοµίας στο Πανεπιστήµιο του New Mexico, ΗΠΑ

Κοσµοπολίτικες κουλτούρες: Πραγµατικότητα ή ουτοπία; Κύκλος Α | Μεσόγειος | Μια υπόθεση σαγήνης 12 Ιανουαρίου 2011 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων Έχουµε συχνά την τάση να εξιδανικεύουµε την συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισµών στον ίδιο τόπο και χρόνο. Τι µας λένε όµως τα συγκεκριµένα ιστορικά παραδείγµατα; Πόσο ανεπτυγµένη είναι η κουλτούρα της ανεκτικότητας; Σε ποιο βαθµό πρόκειται για αρµονική συνύπαρξη µε αµοιβαίο σεβασµό και σε ποιο για αναγκαστική συµβίωση; Άνθρωποι που έζησαν στο πετσί τους την άνοδο και την πτώση του κοσµοπολιτισµού, σε πόλεις όπως η Κωνσταντινούπολη και η Αλεξάνδρεια, αφηγούνται, µέσα και από τις προσωπικές τους ιστορίες, την µαγική πλευρά αλλά και τα όρια αυτής της κοινής ζωής. Οµιλητές André Aciman: καθηγητής Συγκριτικής Γραµµατολογίας, υπεύθυνος ∆ιδακτορικών Προγραµµάτων και διευθυντής του Writers’ Institute στο City University της Νέας Υόρκης Πέτρος Μάρκαρης: συγγραφέας

Οι πολιτισµικές ρίζες της κρίσης Κύκλος Β | H Πόλις και η πόλη | Η ελληνική κοινωνία σε αναστοχασµό 19 Ιανουαρίου 2011 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων ∆ιαισθανόµασταν, ενδεχοµένως, ότι η κρίση ήταν προ των πυλών, αλλά προτιµήσαµε να αγνοήσουµε τα σηµάδια της. Γιατί, αν η οικονοµική κρίση δεν µπορούσε από όλους να προβλεφθεί, η κρίση αξιών και συλλογικών στόχων

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 ήταν παραπάνω από φανερή. Ας αναλύσουµε, εκ των υστέρων τουλάχιστον, τις διαδροµές που µας οδήγησαν εκεί. Οµιλητές Βάσω Κιντή: αναπληρώτρια καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών Αντώνης Λιάκος: καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών Γιάννης Σταυρακάκης: αναπληρωτής καθηγητής στο Τµήµα Πολιτικών Επιστηµών του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης

Ο άνθρωπος φτιάχνει ζωή Κύκλος ∆ | Κι όµως, γυρίζει! | Επιστήµη και τεχνολογία στον 21ο αιώνα 26 Ιανουαρίου 2011 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων Ο 21ος αιώνας, λένε πολλοί, ανήκει στην βιοτεχνολογία. Χρειάζεται να είµαστε καλά πληροφορηµένοι για τα σύγχρονα επιτεύγµατά της, για το πόσο κοντά βρίσκεται ο άνθρωπος στην δηµιουργία ζωής, αλλά και ενηµερωµένοι για τις πρακτικές συνέπειες που µπορεί να έχει κάτι τέτοιο και τα ηθικά διλήµµατα που τίθενται. Οµιλητής Edoardo Boncinelli: καθηγητής Βιολογίας και Γενετικής στο Πανεπιστήµιο Vita-Salute του Μιλάνου

Πολίτες του κόσµου και της Μεσογείου Κύκλος Α | Μεσόγειος | Μια υπόθεση σαγήνης 4 Φεβρουαρίου 2011 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων Επί αιώνες σταυροδρόµι ανθρώπων και ιδεών, τόπος ανοιχτός στο νέο, την αµφισβήτηση και την διαφορετικότητα, η λεκάνη της Μεσογείου γέννησε συνεργασίες, συγκρούσεις, ποικιλία πολιτισµών και τις τρεις µεγάλες µονοθεϊστικές θρησκείες. Εδώ γεννήθηκαν και άκµασαν ο ελληνικός, ο ρωµαϊκός και ο αιγυπτιακός πολιτισµός. Στην λεκάνη της Μεσογείου διαµορφώθηκαν τα ιδεώδη του σύγχρονου ∆υτικού πολιτισµού, χάρις στο πνευµατικά πρόσφορο έδαφος που παρείχαν τα µεγάλα λιµάνια και οι πόλεις της, όπου επί αιώνες διασταυρώνονταν άνθρωποι και ιδέες. Στην αυγή του 21ου αιώνα, πώς εξακολουθούµε να αντλούµε από την πλούσια αυτή κληρονοµιά µας; Η λεκάνη της Μεσογείου υπήρξε, πάντα και αναπόφευκτα, τόπος προορισµού, καταφύγιο αλλά και πέρασµα. Το πολυπολιτισµικό µωσαϊκό που παραδοσιακά συνέθετε τους πληθυσµούς της περιοχής, είναι αδιαµφισβήτητο κοµµάτι της κληρονοµιάς µας. Πώς επιβιώνει αυτή η κληρονοµιά, ως συλλογική µνήµη, στον 21ο αιώνα και σε ποιο περιβάλλον συγκροτούµε την ταυτότητα µας ως πολίτες της Μεσογείου; Οµιλητές Στέλιος Βιρβιδάκης: καθηγητής Φιλοσοφίας στο Τµήµα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήµης του Πανεπιστηµίου Αθηνών Hassan Hanafi: καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήµιο Καΐρου Nadia Urbinati: καθηγητής Πολιτικής Επιστήµης στο Πανεπιστήµιο Columbia της Νέας Υόρκης

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Το Πρόγραμμα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών: Δεκέμβριος 2010 - Φεβρουάριος 2011 Η χρήση της ιστορίας στην ποίηση του Κωνσταντίνου Καβάφη Κύκλος Γ | Η Ιστορία µε τον φακό του παρόντος | Μνήµες και πάθη 16 Φεβρουαρίου 2011 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων Ορισµένοι ανάγουν την σηµερινή µεγάλη δηµοφιλία της ποίησης του Κωνσταντίνου Καβάφη στο γεγονός ή στην υπόθεση ότι ζούµε και σήµερα µια εποχή παρακµής, από αυτές που ταιριάζουν στον ποιητικό κόσµο του Αλεξανδρινού ποιητή. Είναι έτσι; Γιατί ο Καβάφης έχει πάθος µε την ιστορία και µε ποιο στόχο την εντάσσει στην ποιητική του; Οµιλητές Μιχάλης Πιερής: καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήµιο Κύπρου, ποιητής Diana Haas: καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήµιο Πατρών Renata Lavagnini: καθηγήτρια Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήµιο του Πελέρµο

Πώς φανταζόταν τον 21ο αιώνα ο κινηµατογράφος επιστηµονικής φαντασίας και σε ποιον βαθµό επαληθεύεται; Κύκλος ∆ | Κι όµως, γυρίζει! | Επιστήµη και τεχνολογία στον 21ο αιώνα 22 Φεβρουαρίου 2011 19:00-21:00 Αίθουσα Εκθέσεων & ∆ιαλέξεων Το είδος της επιστηµονικής φαντασίας αποτελεί κοµβικό στοιχείο της χολιγουντιανής παραγωγής. Οι κινηµατογραφικές προβολές του µέλλοντος δεν σκιαγραφούν απλώς µια οραµατική ή εφιαλτική συνθήκη σε άγνωστο χρόνο και χώρο, αλλά ταυτόχρονα µια εικονογραφική επεξεργασία των κοινωνικών και πολιτικών συµβάσεων του παρόντος και του παρελθόντος. Γι’ αυτόν τον λόγο αποκτούν µεγάλη σηµασία τόσο για µια ιστορική όσο και για µια σύγχρονη κατανόηση των κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισµικών σχέσεων. Οµιλητές Βασίλης Βαµβακάς: λέκτορας Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο ΑΠΘ, ειδικός σε θέµατα Πολιτικής Επικοινωνίας και Μαζικού Πολιτισµού

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Οι Διάλογοι των Αθηνών 2010 ΓΡΆΦΕΙ Η ΔΡ ΝΊΚΗ ΤΣΙΡΏΝΗ, ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΌΓΟΣ, ΕΡΕΥΝΉΤΡΙΑ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΏΝ ΕΡΕΥΝΏΝ, ΥΠΕΎΘΥΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΎ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΎ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΊΟΥ ΟΙ ΔΙΆΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΑΘΗΝΏΝ

Πριν από λίγες µέρες τελείωσαν οι ∆ιάλογοι των Αθηνών, ένα διεθνές συνέδριο για τον ελληνικό πολιτισµό, το οποίο αποτέλεσε την εναρκτήρια εκδήλωση της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών του Ιδρύµατος Ωνάση. Η λήξη, βεβαίως, είναι έννοια σχετική όταν αναφερόµαστε σε ένα συνέδριο που ξεκίνησε µέσω του διαδικτύου πολύ πριν βρεθούµε στον χώρο της Στέγης και που θα συνεχιστεί µέσω του ηλεκτρονικού περιοδικού αλλά και µέσω της αξιοποίησης όλων των γνώσεων, των εµπειριών και των επαφών που αποκτήσαµε όλον αυτόν τον καιρό. Φτάνοντας στο τέλος του συνεδρίου, ο απολογισµός που γίνεται από όλους όσοι συµµετείχαν ενεργά στην διοργάνωσή του δεν αναφέρεται τόσο σε κάτι που τελείωσε όσο σε ένα έργο που συνεχίζεται µε την προοπτική του ενεργού και δυναµικού διαλόγου στο διαδίκτυο αλλά και στις µετασυνεδριακές συναντήσεις, οι οποίες προγραµµατίζονται. Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών πραγµατοποιήθηκαν µε επιτυχία από τις 24 έως τις 27 Νοεµβρίου του 2010 στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών, εγκαινιάζοντας τον νέο αυτόν χώρο πολιτισµού του Ιδρύµατος Ωνάση και δικαιώνοντας τον χρόνο και τα χρήµατα που διατέθηκαν για την υλοποίηση αυτού του στόχου από την πλευρά του Ιδρύµατος. Κορυφαίοι επιστήµονες, ακαδηµαϊκοί και άνθρωποι του πνεύµατος από όλον τον κόσµο συγκεντρώθηκαν τις τέσσερεις αυτές µέρες στην Στέγη, για να συζητήσουν, τόσο µεταξύ τους όσο και µε τον κόσµο που παρακολούθησε το συνέδριο, κατά πόσον ο ελληνικός πολιτισµός µπορεί να προσφέρει λύσεις σε ζητήµατα που απασχολούν τον σηµερινό άνθρωπο σε κοινωνικό αλλά και σε προσωπικό

επίπεδο. Περισσότεροι από 1.700 άνθρωποι παρακολούθησαν ζωντανά το συνέδριο ενώ 11.000 µοναδιαίοι χρήστες παρακολούθησαν τις εργασίες του συνεδρίου από το διαδίκτυο. Συγχρόνως, σηµειώθηκαν 55.000 επισκέψεις από 86 χώρες στην ιστοσελίδα της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών ενώ το συνέδριο µεταδιδόταν ζωντανά σε περίπου 50 πανεπιστήµια, µουσεία και πολιτιστικούς φορείς ανά την Ελλάδα και τον κόσµο· ανάµεσά τους, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, το Πανεπιστήµιο της Χάιφα, τα πανεπιστήµια Κύπρου και Ιωαννίνων, αλλά και το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης – Αγγελική Γιαννακίδου. Την τελετή έναρξης τίµησε µε την παρουσία της η υπουργός Παιδείας, ∆ιά Βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων, Άννα ∆ιαµαντοπούλου, η οποία απηύθυνε χαιρετισµό µιλώντας για την ελπίδα που δίνει η δηµιουργία ενός τέτοιου µορφωτικού θεσµού. Θεωρώντας απαραίτητη µια ιδεαλιστική προσέγγιση που στοχεύει στην αλλαγή της παιδείας, η Άννα ∆ιαµαντοπούλου υπογράµµισε την σηµασία του συνεδρίου ως προς την προσπάθεια να ανανοηµατοδοτηθούν κλασικές αξίες, όπως η δηµοκρατία, και να αντιµετωπιστεί η κοινωνική και οικονοµική κρίση των ηµερών µας. Ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση, Αντώνης Παπαδηµητρίου, αναφέρθηκε στο όραµα της αναζήτησης της ταυτότητας µέσα από την µελέτη του κλασικού, έτσι ώστε να φθάσει ο άνθρωπος σε µια ολιστική αντίληψη του πολιτισµού και της γνώσης. Ο καθηγητής Γεώργιος Μπαµπινιώτης τόνισε ότι οι ∆ιάλογοι των Αθηνών δεν είναι τόσο ένα συνέδριο όσο ένα βήµα συνάντησης, συνεργασίας και διαλόγου των απανταχού ενδιαφεροµένων για την ελληνική σκέψη, τον ανθρωπισµό και τα ανθρωπιστικά γράµµατα σε σχέση µε

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

τα σηµερινά προβλήµατα, από όποιαν επιστήµη, όποιον φορέα ή όποια χώρα και αν προέρχονται. Τους χαιρετισµούς του συνεδρίου έκλεισε ο πρόεδρος του Institut de France, Gabriel de Broglie, ο οποίος µίλησε για την σηµασία της ελληνικής πολιτιστικής και επιστηµονικής κληρονοµιάς και την αναγκαιότητα να ακολουθηθεί το ελληνικό πρότυπο ώστε να καθοριστεί ένας τρόπος αντιµετώπισης σύγχρονων αλλά και µελλοντικών προβληµάτων. ∆ιάλογος Κορυφών Ο διάλογος, ο οποίος αποτέλεσε κοινό παρονοµαστή όλων των ενοτήτων του συνεδρίου, ξεκίνησε µε την προβολή της συνοµιλίας του διάσηµου Γερµανού σκηνοθέτη Peter Stein και του Gregory Nagy, καθηγητή Κλασικής Ελληνικής Φιλολογίας και Συγκριτικής Γραµµατολογίας στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ. Οι δύο συνοµιλητές προσέγγισαν ανθρωπιστικά ζητήµατα και αναζήτησαν λύσεις που προσφέρουν τα διαχρονικά έργα των αρχαίων τραγωδών, κυρίως όταν προσεγγίζονται µέσα από την σύγχρονη µατιά ενός τόσο αναγνωρισµένου σκηνοθέτη. Οι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στο θέµα της αρχαίας τραγωδίας –του σκηνοθέτη, από την πλευρά του Peter Stein· του ανθρώπου των γραµµάτων, από την πλευρά του Gregory Nagy– άλλοτε συνέκλιναν και άλλοτε απέκλιναν, έχοντας όµως πάντα ως στόχο την δηµιουργία ενός γόνιµου διαλόγου. Η συζήτησή τους, η οποία µαγνητοσκοπήθηκε στην Αυστρία, όπου ο Stein ανέβαζε τον Οιδίποδα επί Κολωνώ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ του Ζάλτσµπουργκ, διήρκεσε περισσότερο από δύο ώρες και πρόκειται να αναρτηθεί στο Forum της ιστοσελίδας των ∆ιαλόγων.

«Το παρελθόν δεν είναι ποτέ ολότελα παρελθόν» Τρεις εξέχουσες προσωπικότητες των γραµµάτων και του πνεύµατος, η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, ο Dusan Sidjanski και ο Simon Critchley, συνοµίλησαν µε θέµα «Έχει το παρελθόν µέλλον;», ενώ ο Johannes Saltzwedel, διευθυντής σύνταξης του έγκριτου περιοδικού Der Spiegel, o σερ Peter Stothard, διευθυντής σύνταξης του Times Literary Supplement, και ο κ. Νίκος Γ. Ξυδάκης, αρχισυντάκτης της Καθηµερινής, έθεσαν στους οµιλητές ερωτήµατα και σκέψεις που αφορούν στις κοινωνίες του σήµερα. Επισηµαίνοντας τον ρόλο του παρελθόντος στην διαµόρφωση του παρόντος και του µέλλοντος, η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ τόνισε ότι το µέλλον εµπεριέχεται στο παρελθόν και αντιστρόφως. Φέρνοντας ως παράδειγµα τα ολοκληρωτικά ιδεολογήµατα, τα οποία δηµιουργούν τον νέο άνθρωπο που απαρνείται την παράδοση και το παρελθόν, η οµιλήτρια υποστήριξε ότι µια υγιής και δηµοκρατική κοινωνία θα πρέπει πάντα να λαµβάνει υπ’ όψιν της την συνέχεια µεταξύ παρελθόντος, παρόντος και µέλλοντος. Από την πλευρά του, ο Dusan Sidjanski εξέτασε το ζήτηµα κατά πόσον και µε ποιον τρόπο µπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, την εποχή της παγκοσµιοποίησης και της εξελιγµένης τεχνολογίας, να αντλήσει σηµαντικά διδάγµατα από τον ελληνικό πολιτισµό. Στην συνέχεια, ο Simon Critchley, µιλώντας για την αθηναϊκή τραγωδία, τόνισε την σηµασία µιας ανοικτής Ευρώπης, ανεκτικής προς την ετερότητα, και συµπλήρωσε ότι το µέλλον βασίζεται στην εξέταση του παρελθόντος και στην αναγνώριση της δηµοκρατίας ως συνεχούς αγώνα µέσω του οποίου αντιµετωπίζονται ηθικά και πολιτικά θέµατα, καθώς και πολύπλοκες καταστάσεις: ένα δίδαγµα που προσφέρει ο ελληνικός πολιτισµός.

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Η Dame Averil Cameron

Ο Αθανάσιος Φωκάς

Η Κληρονοµιά της Γλαυκός Πριν από είκοσι χρόνια, το Ίδρυµα Ωνάση ανέθεσε στον σκηνοθέτη Chris Marker, που συνεργαζόταν µε το πολιτιστικό τηλεοπτικό κανάλι La Sept (πρόδροµο του γαλλογερµανικού Arte), να δηµιουργήσει µία σειρά επεισοδίων για την κληρονοµιά του αρχαίου ελληνικού πολιτισµού στον σύγχρονο κόσµο. Η Κληρονοµιά της Γλαυκός, όπως ονοµάστηκε η σειρά αυτή, παραπέµποντας στην θεά Αθηνά, ήταν από τα πιο φιλόδοξα σχέδια του Marker και στήθηκε γύρω από την ιδέα δεκατριών ελληνικών λέξεων που µοιράζεται ο σηµερινός πολιτισµός: συµπόσιο, ολυµπισµός, δηµοκρατία, νοσταλγία, αµνηστία, µαθηµατικά, λογοµαχία, µουσική, κοσµογονία, µυθολογία, µισογυνισµός, τραγωδία, φιλοσοφία. Το πολύτιµο αυτό υλικό δωρίθηκε από το Ίδρυµα Ωνάση στην Γαλλική Ταινιοθήκη τον Οκτώβριο του 2009. Στην αρχή κάθε ενότητας των ∆ιαλόγων, προβλήθηκαν επιλεγµένα αποσπάσµατα από την συγκεκριµένη σειρά, σε άµεση σχέση µε την αντίστοιχη θεµατική, εν είδει εναύσµατος για τον διάλογο.

µεταµόρφωση ταυτότητας στον πρώιµο χριστιανισµό: Κοινωνιολογικές παρατηρήσεις σε µια ιδιαίτερα καθοριστική ενδοθρησκευτική ρήξη». Ο Walter Pohl εξέτασε τον ρόλο της εθνότητας στην µεταρωµαϊκή ∆ύση, το Βυζάντιο και τον πρώιµο ισλαµικό κόσµο, µιλώντας για τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε η ελληνική σκέψη στην διαµόρφωση των τριών αυτών διαφορετικών πολιτισµών. Ο Paolo Odorico αναφέρθηκε στους Έλληνες του Μεσαίωνα απέναντι στους άλλους Ευρωπαίους, εξετάζοντας την διάκριση ανάµεσα στην ετερότητα και την πολυµορφία, ενώ ο διακεκριµένος Έλληνας κοινωνιολόγος Κωνσταντίνος Τσουκαλάς µίλησε για την ταυτότητα και την ετερότητα ως επινοηµένες έννοιες που εξυπηρετούν την παγκοσµιοποιηµένη κοινωνία. Η εισήγηση του Μητροπολίτη ∆ιοκλείας Καλλίστου (Ware), καθηγητή στο Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης επί 35 χρόνια, µε τίτλο «Ταυτότητα και Ετερότητα στην πνευµατική ζωή: ησυχαστές, γιόγκι και σούφι», επικεντρώθηκε στην αντίθεση αλλά κυρίως στον διάλογο που γεννάται µεταξύ των θρησκειών και των παραδόσεών τους. Η οµιλία της Shireen Hunter είχε τίτλο «Ελλάδα, αρχαίος και µεσαιωνικός κόσµος και σύγχρονη Ευρώπη: Ένα πρώιµο παράδειγµα του διαλόγου των πολιτισµών» και παρουσίασε ένα δείγµα διαλόγου µε αφετηρία τον κόσµο πέρα από την Ελλάδα. Τέλος, η Κατερίνα Στενού, διευθύντρια του Τοµέα Πολιτιστικής Πολιτικής και ∆ιαπολιτισµικού ∆ιαλόγου της UNESCO, µε έδρα το Παρίσι, µίλησε για τις ιδεολογικές και τις πολιτικές προκλήσεις που τίθενται ως προς την διαµόρφωση της ταυτότητας και της ετερότητας, κυρίως στην εποχή µας, όπου ο διαπολιτισµικός διάλογος αποτελεί ζήτηµα υψίστης σηµασίας.

Ταυτότητα και Ετερότητα Στην θεµατική ενότητα Ταυτότητα και Ετερότητα, µε προεδρεύουσα την Dame Averil Cameron, ιστορικό της Ύστερης Αρχαιότητας και του Βυζαντίου στο Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης, εξετάστηκε ο διάλογος των πολιτισµών τόσο στο παρελθόν όσο και στο σήµερα. Ο Martyn Barrett µίλησε για τις εθνικές και εθνοτικές ταυτότητες στην σύγχρονη εποχή, προσεγγίζοντας το ζήτηµα από ψυχολογική σκοπιά. Η εισήγηση του Alan Shapiro επικεντρώθηκε στην αθηναϊκή ταυτότητα και τον Πέρση «άλλο», από τον Κροίσο στον Ξέρξη, ενώ η οµιλία του Joseph Bryant είχε τίτλο «Το Σχίσµα ως

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Στιγμιότυπα από την τελετή έναρξης του συνεδρίου

Συνολικά, οι οµιλητές έθεσαν ερωτήµατα που αφορούσαν στην διαµόρφωση της ταυτότητας στην αρχαία Ελλάδα και στο Βυζάντιο, καθώς και την αντιµετώπιση της ετερότητας σε διαχρονικό επίπεδο, µε σκοπό να δοθούν απαντήσεις σε θέµατα πολιτισµικής ταυτότητας που απασχολούν τον κόσµο του 21ου αιώνα. Όπως υπογράµµισε η προεδρεύουσα στην θεµατική ενότητα, Dame Averil Cameron, το ζήτηµα που αφορά στην ευκολία µε την οποία η κοινωνία έβαζε και εξακολουθεί να βάζει ετικέτες, όπως Έλληνες, βάρβαροι, θρησκευόµενοι, άθεοι κ.λπ., ετέθη υπό αµφισβήτηση και συζητήθηκε εκτενώς από τους συµµετέχοντες στην ενότητα Ταυτότητα και Ετερότητα. Συνοµιλητές όπως ο Νίκος Μπακουνάκης, ο Mark Janse και η Κατερίνα Ζαχαρία έθιξαν µε την σειρά τους ζητήµατα σχετικά µε τους διαλόγους των πολιτισµών κυρίως στην σύγχρονη εποχή. Ο Νίκος Μπακουνάκης αναφέρθηκε στην διαµόρφωση των εννοιών «ταυτότητα» και «ετερότητα» στην σηµερινή κοινωνία, καθώς και στους σκοπούς που εξυπηρετεί ένας τέτοιος διαχωρισµός, αντλώντας παραδείγµατα όχι µόνον από το ιστορικό παρελθόν, αλλά και από την Γερµανία και την Γαλλία του σήµερα. Ιστορία και Ιστορίες Στην θεµατική ενότητα Ιστορία και Ιστορίες, οι οµιλητές, µε προεδρεύοντες τον Hans-Joachim Gehrke, πρόεδρο του Γερµανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, και τον Johannes Koder, διευθυντή του Ινστιτούτου Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου της Βιέννης, εξέτασαν τον ρόλο της αφήγησης στην διαµόρφωση της Ιστορίας. Ο καθηγητής Gehrke, ο οποίος και προλόγισε την ενότητα Ιστορία και Ιστορίες, αναφέρθηκε στην σηµασία

του παρελθόντος και της µελέτης του για την κατανόηση του σηµερινού κόσµου. «Η ιστοριογραφία δεν είναι ο µοναδικός τρόπος µέσω του οποίου µπορεί να στραφεί κανείς στο παρελθόν. Θα πρέπει να συµπεριληφθούν η προφορική παράδοση, η ποίηση και η δηµιουργία. Με αυτόν τον τρόπο, αντιλαµβανόµαστε πώς οι αρχαίοι Έλληνες διαµόρφωσαν το παρελθόν τους. Όλες οι ιστορίες απαιτούν προσοχή όχι µόνο για το τι είναι, αλλά και γιατί έχουν επηρεάσει και έχουν διαµορφώσει την εικόνα που έχουµε για το παρελθόν», είπε ο Hans-Joachim Gehrke, µιλώντας για την διαµόρφωση συγκεκριµένων απόψεων, όπως είναι λ.χ. το διπολικό σχήµα «Ανατολή-∆ύση». Καταλήγοντας, και προτού δώσει τον λόγο στους οµιλητές για την έναρξη του διαλόγου, ο καθηγητής Gehrke επεσήµανε ότι οι ιστορίες αυτές είναι ζωτικής σηµασίας για την δυτική σκέψη. Ο Richard Hunter µίλησε για την σηµασία που έχει η µελέτη της εισαγωγής κειµένων όπως η Ιλιάδα, προκειµένου να γίνει ο διαχωρισµός µεταξύ Ιστορίας και ιστοριών, ενώ η εισήγηση του Richard Buxton είχε τίτλο «Η ζωή και ο θάνατος των Ελλήνων θεών, ηρώων και ιστορικών προσώπων». Η πολύ ενδιαφέρουσα οµιλία του Peter Meineck επικεντρώθηκε στον ρόλο της µάσκας στην αρχαία τραγωδία, προσεγγίζοντάς την από την οπτική της νευροεπιστήµης. Η Himanshu Prabha Ray, που εξέτασε την επίδραση του ελληνικού πολιτισµού στην Ινδία µετά τον Μέγα Αλέξανδρο, προκάλεσε όχι µόνο θετικά σχόλια και παρατηρήσεις αλλά και πολύ εύστοχες ερωτήσεις από τους άλλους οµιλητές και το κοινό. Ο Βασίλης Λαµπρινουδάκης µίλησε για τον τρόπο µε τον οποίο ερµηνεύεται η ελληνική κληρονοµιά από τους αρχαιολόγους, µε αποτέλεσµα να διαµορφώνε-

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Ο Δημήτρης Νανόπουλος

Το πάνελ των κεντρικών ομιλητών – Dusan Sidjanski, Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ και Simon Critchley

ται και να ανασυντίθεται η Ιστορία αναλόγως της εκάστοτε ερµηνείας, γεγονός που ενέχει σοβαρούς κινδύνους. Εξέτασε επίσης τον ρόλο και την αξιοποίηση των πολιτιστικών µνηµείων στην σύγχρονη εποχή. Η εισήγηση του Damian Sutton είχε τίτλο «Ο πλατωνικός φωτογράφος: Ο ρόλος του πολιτικού πορτραίτου και η δουλειά του φωτογράφου ως συγγραφέα», ενώ ο Johannes Koder επικεντρώθηκε στην σχέση Ευρώπης και Ασίας κατά την αρχαιότητα. Ο Edhem Eldem µίλησε για τις ιστορίες που επιδρούν στην διαµόρφωση της Ιστορίας, φέρνοντας ως βασικό παράδειγµα τον µύθο και την πραγµατικότητα στην ζωή του Ιµπραήµ Εντέµ Πασά, του οποίου η καταγωγή εικάζεται πως ήταν ελληνική. Τέλος, ο Roderick Beaton µίλησε για το ελληνικό ιδεώδες στην ποίηση του Byron και του Shelley. Η θεµατική ενότητα Ιστορία και Ιστορίες ολοκληρώθηκε µε τους συνοµιλητές να θέτουν τα ερωτήµατά τους και τις σκέψεις τους στους οµιλητές, αλλά και µε την συµµετοχή του κοινού που έλαβε µέρος στον διάλογο µέσω της Ακαδηµαϊκής Γραµµατείας.

Λόγος και Τέχνη Στην θεµατική ενότητα Λόγος και Τέχνη, µε προεδρεύοντες τον Gregory Nagy, καθηγητή του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ, και τον Richard Martin, καθηγητή Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Στάνφορντ, επιχειρήθηκε η αναζήτηση των στοιχείων που καθιστούν την ελληνική κληρονοµιά διαχρονική. Πριν από την έναρξη του διαλόγου, ο καθηγητής Nagy υπογράµµισε την σηµασία του ηλεκτρονικού περιοδικού µέσω του οποίου θα συνεχιστεί ο διάλογος, µε την ελπίδα να δοθεί ένα βήµα κυρίως στις νεότερες γενιές. Άλλωστε, το ενδιαφέρον για την νέα γενιά και την συµµετοχή της ιδιαίτερα στην συγκεκριµένη θεµατική ήταν εµφανές και στην επιλογή των συνοµιλητών.

Ας σηµειωθεί εδώ η συµβολή του ∆ηµήτρη Παπανικολάου και του σερ Peter Stothard, οι οποίοι σχολίασαν εκτενώς τις οµιλίες που παρουσίασαν οι καθηγητές Ray, Buxton και Sutton, αλλά και του Hyun Jin Kim, ο οποίος αναφέρθηκε στην σηµασία της αναγνώρισης του ελληνικού πολιτισµού για την κατανόηση του σύγχρονου κόσµου. Τέλος, ο δηµοσιογράφος Τάκης Καµπύλης, ορµώµενος από τις οµιλίες των καθηγητών Roderick Beaton και Edhem Eldem, υποστήριξε ότι στην Ελλάδα η Ιστορία διαµορφώνεται κυρίως µέσα από ιστορίες.

Οι οµιλητές εξέτασαν την καλλιτεχνική έκφραση ανά τους αιώνες και την σχέση ανάµεσα στην κλασική λογοτεχνία και τις εικαστικές τέχνες. Η οµιλία του Richard Martin, µε τίτλο «Η κιθάρα του Απόλλωνα και η δοκιµασία του Ποσειδώνα: Τελετουργία και συναγωνισµός στην εξέλιξη της ελληνικής αισθητικής», ήταν καρπός συνεργασίας του µε τον καθηγητή και φίλο του, Gregory Nagy. Το αποτέλεσµα αυτής της σύµπραξης εντυπωσίασε σε όλα τα επίπεδα. Ο Anton Bierl, η οµιλία του οποίου είχε τίτλο «Η Σαπφώ στην Αθήνα. Αναφορικά µε τον νέο πάπυρο του Πανεπιστηµίου της Κολωνίας: Γήρας και ανανέωση µέσω της χορικότητας (chorality)», έδωσε µια νέα διάσταση στην πρόσληψη της ποίησης της Σαπφούς, µιλώντας για δύο διαφορετικά πλαίσια µέσα από τα οποία µπορεί να εξεταστεί το έργο της ποιήτριας: τα συµπόσια και τα Παναθήναια. Οι οµιλίες του David Konstan και της Edith Hall τιτλοφορούνταν,

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Η Νίκη Τσιρώνη

(από αριστερά) Η Μαριάννα Μόσχου, ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης (Zηζιούλας), ο Αντώνης Παπαδημητρίου, ο Αναστάσιος-Ιωάννης Μεταξάς, ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης και ο Δημήτρης Νανόπουλος

αντιστοίχως, «Από τον οίκτο στην συµπόνια: Τραγικά συναισθήµατα ανά τους αιώνες» και «Η αρχαία ελληνική τραγωδία και το παγκόσµιο θέατρο: Η περίπτωση της Ιφιγένειας εν Ταύροις». Ο Πλάτων Μαυροµούστακος εξέτασε τις ιδεολογικές παραµέτρους που επηρέασαν την πρόσληψη των αρχαίων τραγωδιών κατά τα τέλη του 20ού αιώνα και έθεσε ερωτήµατα όπως εάν το αρχαίο δράµα διατηρεί µια θρησκευτικότητα ή µια µορφή τελετουργίας η οποία λειτουργεί ενωτικά σε πολυπολιτισµικές οµάδες. Η οµιλία της ιστορικού τέχνης Leslie Brubaker, η οποία εργάζεται στο Πανεπιστήµιο του Μπέρµιγχαµ, έφερε τον τίτλο «Βλέποντας και ακούγοντας το Βυζάντιο». Η Margaret Mullett µίλησε για την βυζαντινή τέχνη, δίνοντας έµφαση σε τρία κείµενα που αντικατοπτρίζουν όλες τις κοινωνικές τάξεις του Βυζαντίου: το Pratum Spirituale [Λειµών ή Λειµωνάριο] του Ιωάννου Μόσχου, το Ονειροκριτικόν του Αχµέτ και την σάτιρα Τιµαρίων, ανώνυµου συγγραφέα. Η Μαρίνα Λαµπράκη-Πλάκα πραγµατεύθηκε το ζήτηµα του κοινωνικού πλαισίου της τέχνης, ενώ στην οµιλία του ο FrançoisBernard Mâche ανέπτυξε το θέµα: «Τι είναι ο καλλιτέχνης;». Τέλος, ο Christian Jacob, η οµιλία του οποίου είχε τίτλο «Ο βιβλιοθηκάριος, ο βασιλιάς και οι ποιητές», βασίστηκε σε κείµενο του Βιτρουβίου και αναφέρθηκε εκτενώς στην απήχηση της ιστορίας του Βιτρουβίου σχετικά µε την επιβίωση των κειµένων από γενιά σε γενιά, καθώς και την επίδρασή τους στον λόγο και την τέχνη.

γόµενης «ποιοτικής» τέχνης και της ποπ κουλτούρας, ενώ συγχρόνως ετέθη το ζήτηµα εάν θα ήταν εφικτή και ωφέλιµη η αλλαγή στον τρόπο διδασκαλίας των κλασικών κειµένων µε την βοήθεια της τεχνολογίας.

Οι συνοµιλητές, µεταξύ των οποίων ο Νίκος Γ. Ξυδάκης και ο David Elmer, έθεσαν ερωτήµατα και παρουσίασαν σχόλια που αφορούσαν στον διαχωρισµό µεταξύ της λε-

∆ηµοκρατία και Πολιτεία Στην θεµατική ενότητα ∆ηµοκρατία και Πολιτεία προήδρευσαν ο οµότιµος καθηγητής Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισµού του Πανεπιστηµίου Αθηνών και πρόεδρος της Ακαδηµίας Αθηνών, Κωνσταντίνος Σβολόπουλος, και ο οµότιµος καθηγητής Πολιτικής Επιστήµης του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Αναστάσιος-Ιωάννης Μεταξάς. Ο Josiah Ober µίλησε για τα τρία είδη αξιοπρέπειας, ενώ η οµιλία του John Dunn είχε τίτλο «Πολιτική ισότητα: Ισότητα στην εξουσία; Ισότητα στην δικαιοσύνη; Ισότητα στην δηµόσια προβολή; Ισότητα στον λόγο; Η προαγωγή µιας κάποιας ισότητας µεταξύ ίσων και ανίσων». Η πολύ ενδιαφέρουσα οµιλία της Sara Monoson επικεντρώθηκε στην εικόνα του Σωκράτη µέσα από τα αµερικανικά µέσα ενηµέρωσης από το 1941 έως το 1956. Πιο συγκεκριµένα, λόγω της ασταθούς πολιτικής κατάστασης της εν λόγω εποχής, πολλοί καλλιτέχνες προσέδωσαν διαφορετικές ερµηνείες στην εικόνα του Σωκράτη, µετατρέποντάς τον σε σύµβολο δηµοκρατίας και δίνοντας µιαν άλλη προοπτική στην ελληνική κληρονοµιά. Ο Ryan Balot µίλησε για την ακµή στην δηµοκρατική πόλη ενώ ο Jean-Louis Ferrary, µέλος της Ακαδηµίας Επιγραφών και Γραµµάτων του Institut de France και υπότροφος του Ιδρύµατος Ωνάση για την τρέχουσα ακαδηµαϊκή χρονιά, επικεντρώθηκε στις δηµοκρατίες των Αρχαίων. Ο διακεκριµένος και ρηξικέλευθος Άγγε-

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Ο Κωνσταντίνος Σβολόπουλος και ο Αναστάσιος-Ιωάννης Μεταξάς

(από αριστερά) Ο Γιάννης Ιωαννίδης, ο Αθανάσιος Φωκάς, η Άννα Διαμαντοπούλου, ο Αντώνης Παπαδημητρίου, ο Δημήτρης Νανόπουλος και η Μαριάννα Μόσχου

λος Χανιώτης, καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Ινστιτούτο Προχωρηµένων Σπουδών του Πρίνστον (ΗΠΑ), µίλησε για τις ψευδαισθήσεις δηµοκρατίας στον ελληνιστικό κόσµο, εξετάζοντας τους παράγοντες που υπονόµευσαν την έννοια της δηµοκρατίας και µεταφέροντας τα παραδείγµατά του στον σηµερινό κόσµο, µε ιδιαίτερη έµφαση στον ρόλο των ΜΜΕ. Η οµιλία του Ljubomir Maksimovic, µε τίτλο «Η ∆ηµοκρατία σε ένα αυτοκρατορικό σύστηµα διακυβέρνησης: Η περίπτωση του Βυζαντίου», εστιάστηκε στην διαφορετική διάσταση που δόθηκε στην έννοια «δηµοκρατία» στην βυζαντινή αυτοκρατορία. Ο Αναστάσιος-Ιωάννης Μεταξάς, εκτός από συµπροεδρεύων στην ενότητα, εµπλούτισε το περιεχόµενό της µε την οµιλία του για την κλασικότητα σε µια εποχή εργαλειοποίησης της τέχνης. Η οµιλία του Pierre Delvolvé έφερε τον τίτλο «Η δηµοκρατία υπό την δοκιµασία της κρίσης». Η Claudia Rapp, καθηγήτρια Ιστορίας της Ύστερης Αρχαιότητας και του Βυζαντίου στο UCLA, επιχείρησε µια σύγκριση µεταξύ της αυτόνοµης ελληνικής πόλης κατά την αρχαιότητα και της µορφής την οποία αυτή απέκτησε στο πρώιµο Βυζάντιο µε σκοπό να προσαρµοστεί στον χριστιανικό κόσµο.

ερωτήµατα. Ο Στάθης Καλύβας, καθηγητής Πολιτικών Επιστηµών στο Πανεπιστήµιο Γέηλ των ΗΠΑ, επικεντρώθηκε στις συνέπειες των κρίσεων στους δηµοκρατικούς θεσµούς, ενώ συγχρόνως έθεσε στον Άγγελο Χανιώτη το ερώτηµα εάν οι δηµοκρατικοί θεσµοί στις µέρες µας θα πρέπει να θεωρούνται κούφιοι επειδή η πρακτική τους δεν ανταποκρίνεται στις βασικές τους διακηρύξεις. Μεταξύ άλλων, κατά την διάρκεια του διαλόγου συζητήθηκε ο ρόλος της Ελλάδας και της Γαλλίας στην άσκηση και την διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και της δηµοκρατίας, καθότι πρόκειται για δύο χώρες µε µακρά ιστορία και παράδοση στους σηµαντικούς αυτούς για την ανθρωπότητα τοµείς, ενώ, επιπλέον, ετέθη το ερώτηµα εάν αυτές οι δύο χώρες θα πρέπει να αισθάνονται περισσότερο υπεύθυνες για την διαφύλαξη της δηµοκρατίας στην εποχή µας.

Τα θέµατα τα οποία ετέθησαν υπό συζήτηση δεν αφορούσαν µόνο στις αντιλήψεις του αρχαίου κόσµου για τις έννοιες της ∆ηµοκρατίας και της Πολιτείας, αλλά και στην σχέση τους µε την σηµερινή εποχή. Η βυζαντινολόγος Mary Cunningham, µιλώντας εκτός του δικού της ερευνητικού πεδίου, συνεισέφερε δηµιουργικά στον διάλογο ως συνοµιλήτρια της ενότητας, µαζί µε τον Matthias Haake και τον Matthew Simonton, οι οποίοι έθεσαν εύστοχα

Επιστήµη και Ηθική Η θεµατική ενότητα Επιστήµη και Ηθική εξέτασε τα ζητήµατα που τίθενται λόγω των επιτευγµάτων της επιστήµης και της τεχνολογίας, τα οποία, αφενός, παρέχουν λύσεις και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των σηµερινών ανθρώπων και, αφετέρου, δηµιουργούν νέα ηθικά διλήµµατα. Προεδρεύοντες στην θεµατική ενότητα, ο διακεκριµένος καθηγητής Αθανάσιος Φωκάς, κάτοχος της έδρας Μη Γραµµικών Μαθηµατικών στο Πανεπιστήµιο του Καίµπριτζ, ο οποίος είχε εν πολλοίς την σύλληψη και την ευθύνη της επιλογής των οµιλητών της ενότητας, και ο Jacques Jouanna, µέλος της Ακαδηµίας Επιγραφών και Γραµµάτων του Institut de France. Ο σερ Michael Francis Attiyah και ο Siddharthan Chandran παρουσίασαν, αντιστοίχως, τις οµι-

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Κατά σειρά, από αριστερά προς τα δεξιά: Ο Robert Harriss, ο Paolo Odorico, ο Peter Meineck

λίες «Το πνεύµα των Μαθηµατικών» και «Αναγεννητική Ιατρική: Φόβοι και προσδοκίες». Ο John D. Barrow έθεσε το ερώτηµα εάν ο κόσµος θα πρέπει να θεωρείται απλός ή πολύπλοκος, βασιζόµενος στις θεωρίες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, µε σκοπό όχι µόνο την κατανόηση του κόσµου αλλά και την εξέταση της ιστορίας της επιστηµονικής σκέψης. Στην συνέχεια, ο Erling Norrby, καθηγητής Ιολογίας του Κέντρου Ιστορίας των Επιστηµών της Βασιλικής Ακαδηµίας Επιστηµών της Σουηδίας, µίλησε για την εξέλιξη της ζωής και απάντησε στο ερώτηµα κατά πόσον η επιστήµη µπορεί να συµφιλιωθεί µε την θρησκεία στον 21ο αιώνα, ένα ακόµη ερώτηµα που ετέθη από τους ανθρώπους που παρακολούθησαν ζωντανά το συνέδριο. Ερωτήµατα επίσης απευθύνθηκαν, µεταξύ άλλων, στην βαρόνη Susan Greenfield, καθηγήτρια Φυσιολογίας και επίτιµη ερευνήτρια του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης, από την οποία ζητήθηκε να αποφανθεί κατά πόσον η πλατωνική και η αριστοτελική θεώρηση του κόσµου µπορούν να δώσουν απαντήσεις ως προς την γνώση και την λειτουργία του εγκεφάλου – βασική προβληµατική, την οποία έθεσε εξ αρχής η θεµατική αυτή ενότητα του συνεδρίου. Η Susan Greenfield εξέτασε την υπόθεση εάν κάποιες βασικές ιδέες του αρχαίου ελληνικού πολιτισµού που αφορούν στον ανθρώπινο εγκέφαλο µπορούν να εφαρµοστούν στην σύγχρονη νευρολογία. Ο συµπροεδρεύων στην θεµατική ενότητα, Jacques Jouanna, επικεντρώθηκε στον Ιπποκράτειο Όρκο και στην σηµασία του για την διδασκαλία και την ιατρική ηθική στο παρελθόν και στο παρόν, ενώ η οµιλία του καθηγητή Θεοδόσιου Τάσιου, για την οποία δέχθηκε πολλές ερωτήσεις και σχόλια, είχε τον τίτλο «Ηθικά ζητήµατα και τεχνολογία. Πιθανά µαθήµατα από την αρχαία Ελλάδα». Η Anne Fagot-Largeault µίλησε για την επι-

στηµονική ακεραιότητα, ενώ, ακολούθως, ο Μητροπολίτης Περγάµου Ιωάννης (Ζηζιούλας), εξέτασε τον ρόλο της επιστήµης ως προς την απόκτηση της γνώσης και της σοφίας σε ηθικό επίπεδο. Κατά την διάρκεια της ενότητας αλλά και στο τέλος αυτής, οι συνοµιλητές Γιώργος Παπαγεωργίου, Said Esteban Belmehdi, Κωνσταντίνος Μουτούσης, Anna Marmodoro και Felix Hasler εξέφρασαν τις απόψεις τους γύρω από τα ζητήµατα και τα ερωτήµατα που προέκυψαν από τις οµιλίες. Ποιότητα Ζωής Η τελευταία θεµατική ενότητα του συνεδρίου Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών διερεύνησε την διαχρονική έννοια της ελληνικής κληρονοµιάς που έχει τροφοδοτήσει την επιστηµονική κατανόηση της ποιότητας ζωής στο παρελθόν, στο παρόν και στο µέλλον. Προεδρεύοντες στην ενότητα ήταν ο Robert Harriss, πρόεδρος του Κέντρου Προχωρηµένων Ερευνών του Χιούστον (HARC) και ο ∆ηµήτρης Νανόπουλος, µέλος της Ακαδηµίας Αθηνών και καθηγητής Φυσικής Υψηλών Ενεργειών του Πανεπιστηµίου Α&Μ του Τέξας. Ιδιαίτερη έµφαση στον διάλογο έδωσε ο Robert Harriss, όταν αναφέρθηκε στο γεγονός ότι, παρ’ όλο που ο σηµερινός κόσµος αντιµετωπίζει διαφόρων ειδών προκλήσεις, αυτό που θα πρέπει όλοι να θυµόµαστε είναι ότι δεν είµαστε η πρώτη γενιά που βρίσκεται σε µια τέτοια θέση, αλλά και ότι, µέσω του διαλόγου, µπορούν να αναδειχθούν προτάσεις και να δοθούν λύσεις. Ο Sander Van Der Leeuw, στην ανακοίνωσή του, προσέγγισε την αρχαιολογία της καινοτοµίας ενώ ο Walter Scheidel εστίασε το ενδιαφέρον του στην περίπτωση της Ελλάδας ως προς την ανθρώπινη ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής σε βάθος χρόνου. Η οµιλία του Branco Milanovic είχε τίτλο «Αρχαία ανισότητα», ενώ ο Νίκος Σαλίγκαρος πραγµατεύθηκε το θέµα «Η ζωή

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Κατά σειρά, από αριστερά προς τα δεξιά: η Himanshu Prabha Ray, o Gregory Nagy, o Ljubomir Maksimovic

και η γεωµετρία του περιβάλλοντος». Ο πρύτανης και καθηγητής ∆ιοικητικής Επιστήµης και Χρηµατοοικονοµικών στο Πανεπιστήµιο Κύπρου, Σταύρος Ζένιος, µίλησε για την ποιότητα ζωής σε σχέση µε την οικονοµική ανάπτυξη και έθεσε το ερώτηµα εάν η ελευθερία οδηγεί στην ευτυχία, αναφερόµενος στην οικονοµική κατάσταση της σηµερινής εποχής. Επίσης, η οµιλία του Michael Mehaffy µε τίτλο «Ποιότητα Ζωής µέσω του σχεδίου: Η επιστήµη µιας δοµολειτουργικής επανάστασης» προκάλεσε το ενδιαφέρον τόσο των συνοµιλητών όσο και του κοινού. Η καθηγήτρια Χορογραφίας και Νέων Μέσων Sarah Rubidge, η οποία µίλησε για την σηµασία της τέχνης, υποστήριξε ότι οι ποικίλοι τρόποι µε τους οποίους επηρεάζει η τέχνη όχι µόνο το κοινό αλλά και τους καλλιτέχνες, τόσο σωµατικά όσο και εγκεφαλικά, έχει ως συνέπεια την περαιτέρω συνεισφορά της τέχνης στην ποιότητα ζωής. Ο Αριστείδης Πατρινός υποστήριξε ότι η Συνθετική Γονιδιωµατική [Synthetic Genomics] µπορεί να προσφέρει λύσεις σε κάποια από τα παγκόσµια προβλήµατα του 21ου αιώνα παρά τα ηθικά διλήµµατα που µπορεί να προκύψουν από την λανθασµένη χρήση νέων επιστηµονικών πληροφοριών. Τέλος, ο συµπροεδρεύων στην ενότητα, και κατά γενική οµολογία συναρπαστικός οµιλητής, ∆ηµήτρης Νανόπουλος, µίλησε µε θέµα τον κβαντικό µύθο του Σισύφου σε σχέση µε την τύχη και την βιωσιµότητα, εξετάζοντας το θέµα της καταγωγής του σύµπαντος. Η θεµατική ενότητα Ποιότητα Ζωής ολοκληρώθηκε µε τον διάλογο µεταξύ κοινού, οµιλητών και συνοµιλητών, όπως και οι υπόλοιπες ενότητες του συνεδρίου. Ειδικότερα, ο Andreas Mershin τόνισε ότι η σηµασία των επιστηµονικών εξελίξεων έγκειται στο γεγονός ότι η έννοια της φυλής αφανίζεται και, µαζί της, οι φυλετικές διακρίσεις, µε αποτέλεσµα να αντιλαµβάνεται ο άνθρωπος ότι η δια-

φορετικότητα συνυπάρχει µε την ισότητα. Οι συνοµιλητές, Παναγιώτης ∆ουκέλλης, Αιµιλία Παπαφιλίππου και Κάτια Σαβράµη, κατέθεσαν την δική τους άποψη σχετικά µε τα ζητήµατα που συζητήθηκαν. Η εικαστικός και πρώην υπότροφος του Ιδρύµατος Ωνάση, Αιµιλία Παπαφιλίππου, σχολίασε την οµιλία του Michael Mehaffy απαντώντας µε µια δική της παρουσίαση, µε τίτλο «Being the Game and the Game’s Game – Ορίζων Λόγος», ενώ η χορολόγος Κάτια Σαβράµη τόνισε ότι θα πρέπει να υπάρξει µεγαλύτερη ισορροπία µεταξύ της τέχνης και της επιστήµης σε ό,τι αφορά στην υποστήριξή τους από την σηµερινή κοινωνία. ∆ιαθεµατικός ∆ιάλογος Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών έφτασαν στο τέλος τους µε την συνθετική αποτίµηση και τις προοπτικές που εξετάστηκαν από τους συµµετέχοντες, µε προεδρεύοντες τον Αντώνη Παπαδηµητρίου και τον Γεώργιο Μπαµπινιώτη. Στον διάλογο συµµετείχαν ο Simon Critchley και όλοι οι προεδρεύοντες στις θεµατικές ενότητες, ενώ από την πλατεία της αίθουσας έλαβαν µέρος στον διάλογο οι κεντρικοί οµιλητές και συνοµιλητές του συνεδρίου, τα µέλη της Οργανωτικής Επιτροπής, αλλά και ο κόσµος που παρακολουθούσε ζωντανά το συνέδριο είτε µέσα από την αίθουσα είτε µέσω διαδικτύου. Όπως τόνισε ο καθηγητής Γεώργιος Μπαµπινιώτης, το ζητούµενο του διαλόγου, το οποίο επετεύχθη, ήταν να βοηθήσει η ελληνική σκέψη τον σηµερινό άνθρωπο –σε µια περίοδο όπου επικρατεί ευρύτερος προβληµατισµός– να αντιµετωπίσει τα ζητήµατα που τον απασχολούν. Κατά την διάρκεια της συνθετικής αποτίµησης, τα στοιχεία που επικράτησαν στον διάλογο ήταν η πολυφωνία, η ανταλλαγή απόψεων και η συνεχής αναζήτηση απαντήσεων από όλους όσοι συµµετείχαν. Αυτός ο «διάλογος ουσίας» –όπως τον χαρακτήρισε ο Γεώργιος Μπαµπινιώτης–, ο οποίος έλαβε χώρα στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών, ολοκληρώθηκε

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Κατά σειρά, από αριστερά προς τα δεξιά: ο Άγγελος Χανιώτης, η Claudia Rapp, ο Στάθης Καλύβας

µε την διαθεµατική συζήτηση και µε σκοπό να συνεχιστεί στο διαδίκτυο µέχρι τους επόµενους ∆ιαλόγους των Αθηνών. Πού έγκειται η επιτυχία του συνεδρίου; Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών, προσωπικό όραµα του προέδρου του Ιδρύµατος Ωνάση, Αντώνη Παπαδηµητρίου, ξεπέρασαν τις προσδοκίες των διοργανωτών τους και, όπως ανακοινώθηκε από τον ίδιο στην καταληκτήρια οµιλία του, πρόκειται να επαναληφθούν στο µέλλον. Ο Αντώνης Παπαδηµητρίου δήλωσε άλλωστε ότι «πράγµατι, το συνέδριο πέτυχε γιατί δεν επικεντρώθηκε στο παρελθόν αλλά στο παρόν και το µέλλον. Αυτός ήταν ο στόχος των ∆ιαλόγων των Αθηνών του 2010 και αυτός θα είναι και ο στόχος των επόµενων ∆ιαλόγων, που θα πραγµατοποιηθούν σε τρία ή τέσσερα χρόνια, µια και, όπως πολλοί µας είπαν, οι ∆ιάλογοι των Αθηνών έµοιαζαν µε Ολυµπιακούς Αγώνες του πνεύµατος». Οι επόµενοι ∆ιάλογοι θα έχουν ως γενικό θέµα «Η ελληνική σκέψη σε ανοιχτό διάλογο µε άλλους πολιτισµούς», ανακοίνωσαν ο Αντώνης Παπαδηµητρίου και ο Γεώργιος Μπαµπινιώτης. «Το συνέδριο πέτυχε γιατί κατάφερε να αξιοποιήσει δηµιουργικά το διαδίκτυο, όχι ως πηγή πληροφοριών, αλλά για την δικτύωση επιστηµόνων που ασχολούνται µε τον ελληνικό πολιτισµό. Η δυναµική της τεχνολογίας έδωσε την δυνατότητα σε –κυριολεκτικά– χιλιάδες ανθρώπους από όλον τον κόσµο να παρακολουθήσουν και να συµµετάσχουν ενεργά στις εργασίες του συνεδρίου. Ένας ακόµη λόγος που θεωρούµε ότι οι ∆ιάλογοι πέτυχαν ήταν γιατί κατάφεραν να εµπλέξουν ενεργά όλες τις γενιές σε έναν δηµιουργικό διάλογο».

δόκητα αυξηµένη επισκεψιµότητα της ιστοσελίδας που αναµετέδιδε ζωντανά το συνέδριο στο διαδίκτυο. Η µεγάλη επιτυχία του συνεδρίου κρίνεται από το γεγονός ότι για πρώτη φορά ένα συνέδριο που πραγµατεύεται τον ρόλο του ελληνικού πολιτισµού και την θέση του στις σύγχρονες κοινωνίες µέσα από µια διαχρονική και διεπιστηµονική προσέγγιση κατάφερε, αφενός, να προσελκύσει και να προσκαλέσει σε διάλογο ανθρώπους που δεν ανήκουν απαραιτήτως σε ακαδηµαϊκούς κύκλους και, αφετέρου, να αποπειραθεί να συνεχίσει τον διάλογο εκτός της αίθουσας στην οποία πραγµατοποιήθηκε το συνέδριο τις τέσσερεις αυτές ηµέρες. Για τον λόγο αυτόν, το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ, το οποίο διαχειρίστηκε τις ερωτήσεις και τα σχόλια που κατέφθαναν στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών σε συνεργασία µε την Ακαδηµαϊκή Γραµµατεία –την οποία στελέχωσαν εκτός από την γράφουσα, ο καθηγητής Γιάννης Πετρόπουλος και η δρ Ιωάννα Παπαδοπούλου, µε την βοήθεια της δρος Βικτωρίας Τσουκαλά, του ∆ηµήτρη Ιωαννίδη, της Rebecca White και ενός επιτελείου άξιων στελεχών του Ιδρύµατος Ωνάση και της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών– ξεκινά τώρα ένα καινούργιο έργο, το οποίο αφορά στην διαχείριση των ερωτήσεων και των σχολίων που ήδη έχουν ξεκινήσει να αναρτώνται στο Forum της ιστοσελίδας των ∆ιαλόγων των Αθηνών (www.athensdialogues.org). Ας σηµειωθεί εδώ ότι στο έργο της Ακαδηµαϊκής Γραµµατείας βοήθησαν αποφασιστικά ο καθηγητής του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ, Kenny Morrell, µε την οµάδα των φοιτητών του, καθώς και οι νικητές του ∆ιαγωνισµού Νέων που διοργανώθηκε µέσω του δικτύου EUNIC.

Η επιτυχία του συνεδρίου Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών δεν κρίνεται όµως τόσο από την µεγάλη προσέλευση του κόσµου στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών και την απροσ-

Στον χώρο συζήτησης του διαδικτύου πρόσβαση θα έχουν όλοι όσοι ενδιαφέρονται να καταθέσουν την γνώµη τους, ενώ θα συζητηθούν, εκτός των άλλων, θεωρητικά και

Ειδήσεις του Ιδρύματος Συνδέσμου

Κατά σειρά, από αριστερά προς τα δεξιά: ο Josiah Ober, η Susan Greenfield, ο Αριστείδης Πατρινός

πρακτικά θέµατα που απασχολούν την σηµερινή κοινωνία, µε στόχο όχι µόνο την απόκτηση της γνώσης ως αυτοσκοπό αλλά και την χρησιµότητά της στην αντιµετώπιση σύγχρονων ζητηµάτων. Οι εργασίες του συνεδρίου θα παραµείνουν στην ιστοσελίδα τόσο σε µορφή κειµένου όσο και ως οπτικοακουστικό υλικό. Το υλικό αυτό θα χρησιµοποιηθεί ενεργά σε συναντήσεις στρογγυλής τραπέζης που θα οργανωθούν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό κατόπιν επεξεργασίας. Αποσπάσµατα από κάθε θεµατική ενότητα θα παρουσιάζονται σε πανεπιστήµια στην Οξφόρδη, το Λονδίνο, την Μόσχα, την Αλεξάνδρεια, την Νέα Υόρκη και άλλα µέρη του κόσµου, µε σκοπό την συνέχιση του διαλόγου που ξεκίνησε στην Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών. Οι σύνεδροι αλλά και ο κόσµος που παρακολούθησε το συνέδριο µέσω του διαδικτύου υπέβαλαν τις ερωτήσεις τους γραπτώς ή ηλεκτρονικώς, δίνοντας µια διαφορετική διάσταση στα ζητήµατα που απασχόλησαν τους οµιλητές και τους συνοµιλητές. Προκειµένου να γίνει σωστή διαχείριση των ερωτήσεων που κατέφτασαν από όλα τα µέρη του κόσµου, η Ακαδηµαϊκή Γραµµατεία του συνεδρίου επέλεξε και συνέθεσε τις ερωτήσεις που έκρινε ότι θα προωθούσαν τον διάλογο. Οι ερωτήσεις που δεν απαντήθηκαν λόγω περιορισµένου χρόνου θα αναρτηθούν στο Forum του συνεδρίου, όπου όχι µόνο θα απαντηθούν, αλλά ευελπιστούµε ότι θα αποτελέσουν και το έναυσµα για το δεύτερο στάδιο του διαλόγου. Φεύγοντας από την Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών, οι συµµετέχοντες στο συνέδριο Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών πήραν µαζί τους µία παρακαταθήκη: την καλαίσθητη έκδοση µιας επιλογής ποιηµάτων του Αλεξανδρινού ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη, την οποία προσέφερε αντί άλλου δώρου το Ίδρυµα Ωνάση. Την ευθύνη της επιλογής είχε η

γράφουσα σε συνεργασία µε τον Μπάµπη Λέγγα, ο οποίος και επιµελήθηκε τυποτεχνικά την έκδοση. Κωνσταντίνος Καβάφης: Στο Μέγα Πανελλήνιον Τα ποιήµατα που παρουσιάστηκαν στο κοινό των ∆ιαλόγων συνδέονται άµεσα µε την προβληµατική του συνεδρίου. «Το Μέγα Πανελλήνιον δηλώνει τον πνευµατικό ιστό της ελληνικής σκέψης, από την γέννησή της έως σήµερα, µέσα αλλά και πέρα από γεωγραφικούς τόπους και ιστορικές συγκυρίες. [...] Η κληρονοµιά του ελληνικού πνεύµατος δεν είναι άπατρις, αλλά ούτε ανήκει δικαιωµατικά στους παρεπιδηµούντας σήµερα στα µέρη όπου άνθησε. Κατά την δική µας αντίληψη, ο θησαυρός αυτός, γέννηµα και θρέµµα του κοσµοπολιτισµού (και άρα της παγκοσµιοποίησης), ανήκει σε όλο τον κόσµο του σήµερα», αναφέρει χαρακτηριστικά στον πρόλογό του, στην ειδική αυτή έκδοση, ο πρόεδρος του Ιδρύµατος, Αντώνης Παπαδηµητρίου. Το Μέγα Πανελλήνιον συνοδεύεται από εισαγωγικό κείµενο του Γιάννη ∆άλλα και µετάφραση όλων των ποιηµάτων στα αγγλικά από τον Ευάγγελο Σαχπέρογλου.

Ειδήσεις του Θεατρικό Ίδρυμα Συνδέσμου Νέας Υόρκης

Ήρωες: Θνητοί και Μύθοι στην Αρχαία Ελλάδα ΓΡΆΦΕΙ Η ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Γενική άποψη της έκθεσης στο αίθριο του Ολυµπιακού Πύργου στο Μανχάταν. Παραστάσεις σε αγγεία και ανάγλυφες στήλες αφηγούνται ιστορίες ηρώων

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν απαιτούσαν από τους ήρωές τους να είναι αψεγάδιαστοι. Ανέχονταν τα ελαττώµατα και τις παρασπονδίες τους. Απαιτούσαν, όµως, να έχουν αξιοθαύµαστες ικανότητες, να εµπνέουν και να εντυπωσιάζουν µε την ρώµη τους, την οµορφιά τους, το µεγαλείο της ψυχής τους.

ποι, οι οποίοι έζησαν, πέθαναν και µε κάποιον τρόπο υπερέβησαν τον θάνατο. Με ιδιαίτερη υπερηφάνεια παρουσιάζουµε την έκθεση ‘‘Ήρωες: Θνητοί και Μύθοι στην Αρχαία Ελλάδα’’, η οποία διερευνά την πρωταρχική έννοια του ηρωισµού µέσα από την παρουσίαση εξαιρετικών έργων τέχνης που καλύπτουν ένα φάσµα έξι αιώνων».

Η αίθουσα του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου στην Νέα Υόρκη ξεχειλίζει από το µεγαλείο ηρωικών µορφών της ελληνικής αρχαιότητας –ανδρών κατά κύριο λόγο, αλλά και γυναικών– που παρουσιάζονται στην έκθεση «Ήρωες: Θνητοί και Μύθοι στην Αρχαία Ελλάδα». H έκθεση, η οποία πραγµατοποιείται σε συνεργασία µε το Μουσείο Τεχνών Walters της Βαλτιµόρης, το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών Frist του Νάσβιλ και το Μουσείο Τεχνών του Σαν Ντιέγκο, εγκαινιάστηκε στις 5 Οκτωβρίου 2010.

Η έννοια «ήρωας» είχε διαφορετική σηµασία στην αρχαιότητα από ό,τι σήµερα. Η κατανόηση της ζωής, της µοίρας και του ρόλου των αρχαίων ηρώων, η διερεύνηση της έµφυτης ανάγκης του ανθρώπου να αναζητεί ηρωικά πρότυπα, καθώς και η σύγκριση της σύγχρονης έννοιας µε την πρωταρχική περιλαµβάνονται στους στόχους που επιδιώκει η έκθεση στο θυγατρικό Ίδρυµα Ωνάση Νέας Υόρκης.

Οι ηρωικές µορφές ξεπηδούν ολοζώντανες µέσα από τα ενενήντα εκθέµατα της Αρχαϊκής, της Κλασικής και της Ελληνιστικής Περιόδου, τα οποία προέρχονται από µεγάλα µουσεία της Βόρειας Αµερικής και της Ευρώπης. Αναδεικνύονται µέσα από γλυπτά, παραστάσεις αγγείων, ακόµη και σκαλισµένους ηµιπολύτιµους λίθους. «Σήµερα θεωρούµε ότι οι ήρωες και οι ηρωίδες της αρχαιότητας ήταν µυθικές µορφές τις οποίες επινόησαν ποιητές και παραµυθάδες», επεσήµανε στην οµιλία του κατά την διάρκεια των εγκαινίων ο εκτελεστικός διευθυντής του θυγατρικού Ιδρύµατος Ωνάση, πρέσβης Λουκάς Τσίλας. «Όµως, για τους αρχαίους Έλληνες ήταν αληθινοί άνθρω-

Με αφετηρία την εξιστόρηση των κατορθωµάτων του Ηρακλή, του Αχιλλέα, του Οδυσσέα και της Ελένης, η έκθεση διερευνά την παρουσία των ηρώων σε ποικίλους µύθους και, στην συνέχεια, προχωρεί σε άλλες, λιγότερο γνωστές, ηρωικές φυσιογνωµίες, όπως αθλητές και στρατιώτες. ∆εν είναι τυχαίο ότι, συχνά, οι αθλητικοί αγώνες συνδέονταν µε το όνοµα τοπικών ηρώων. Πολλές γυναικείες µορφές, οι οποίες συνδέονται µε µυθικές προσωπικότητες, καθοδηγούσαν µε το παράδειγµά τους, έδιναν ελπίδα και λειτουργούσαν ως πρότυπα. Η Ελένη συνδεόταν µε τις νεόνυµφες· η Αλκµήνη, µητέρα του Ηρακλή, µε την µητρότητα· η Ιφιγένεια µε τον τοκετό. Ακόµη και οι ηγέτες έβρισκαν στους µυθικούς ήρωες ερεί-

Ειδήσεις του Θεατρικό Ίδρυμα Συνδέσμου Νέας Υόρκης

Ήρωες: Θνητοί και Μύθοι στην Αρχαία Ελλάδα ΓΡΆΦΕΙ Η ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

σµατα για την εξουσία τους. Πολλές οικογένειες των πόλεων-κρατών ισχυρίζονταν ότι έλκυαν την ευγενή τους καταγωγή από παλαιούς ήρωες, πρακτική η οποία ενισχύθηκε ιδιαίτερα κατά τους Ελληνιστικούς Χρόνους. Η καταγωγή του Μεγάλου Αλεξάνδρου συνδεόταν µε τον ∆ία, από την µία πλευρά της οικογένειάς του, και µε τον Ηρακλή, από την άλλη, ενώ συχνά ο ίδιος παροµοίαζε τον εαυτό του µε τον Αχιλλέα. Τα ανθρώπινα ελαττώµατα των ηρώων, όπως η εκδικητικότητα, εµφανίζονται επίσης στην έκθεση. Παράδειγµα αποτελεί η ζωγραφισµένη εικόνα του Αχιλλέα πάνω σε αµφορέα από το Μουσείο του Τολέδο, καθώς σκύβει πάνω από το πτώµα του Έκτορα, ενώ ο Πρίαµος τον ικετεύει να του παραδώσει το άψυχο σώµα του γιου του. Στην ενότητα «Ήρωες και Μύθοι» φιλοξενούνται έργα τέχνης µε εικόνες από τα κατορθώµατα και τον απλό βίο των τεσσάρων βασικών ηρώων. Μελανόµορφος αττικός κρατήρας του 510 π.Χ. απεικονίζει τον Οδυσσέα να δραπετεύει από την σπηλιά του Πολύφηµου. Ο Αχιλλέας συναντά τον Μέµνονα σε κορινθιακή υδρία που χρονολογείται περί το 575-550 π.Χ., ενώ ο Ηρακλής παλεύει µε τον Τρίτωνα σε µελανόµορφη υδρία του 530-520 π.Χ. Κοινά µοτίβα αναδεικνύονται: η γέννηση και οι καταβολές των ηρώων (ο ένας γονέας των οποίων συχνά είναι θεός), τα εντυπωσιακά τους κατορθώµατα σε πολύ νεαρή ηλικία, η πολυτάραχη αισθηµατική τους ζωή. Ωστόσο, τα στοιχεία του χαρακτήρα τους, οι περιπέτειες και ο θάνα-

τός τους εµφανίζουν µεγάλες διαφορές, ιδιαίτερα πρόδηλες στην περίπτωση των τεσσάρων κυρίαρχων ηρωικών µορφών της έκθεσης. Αποδεικνύεται, µε τον τρόπο αυτόν, ότι η έννοια του ηρωισµού στην αρχαιότητα ήταν σύνθετη και πολύπλευρη. Όπως σηµειώνει η Corinne Ondine Pache στον κατάλογο της έκθεσης, η ιδιότητα που συνδέει όλους τους ήρωες είναι ίσως «η µετά θάνατον αθανασία τους». Ή, σύµφωνα µε την διατύπωση του µεγάλου Άγγλου ποιητή W.H. Auden, «κανείς ήρωας δεν είναι αθάνατος µέχρι να πεθάνει». Το δεύτερο µέρος της έκθεσης, µε τίτλο «Ήρωες και Λατρεία», εξετάζει την πεποίθηση ότι ο ήρωας εξακολουθεί να ζει µετά θάνατον, φωτίζοντας τις πτυχές της θρησκευτικής πρακτικής που εφάρµοζαν οι αρχαίοι Έλληνες κατά την λατρεία των ηρώων στα κατά τόπους ιερά τους. Οι ήρωες θεωρούνταν «ιδρυτές, προστάτες, θεραπευτές ή αρωγοί, αλλά, ταυτόχρονα, επικίνδυνοι εκδικητές που επανέρχονται από τον κόσµο των νεκρών και πρέπει να εξευµενιστούν», γράφει η επιµελήτρια του καταλόγου της έκθεσης, δρ Sabine Albersmeier. «Οι αρχαίοι Έλληνες διοργάνωναν γιορτές προς τιµήν τους, τελετές και θυσίες, προσέφεραν αναθήµατα και ζητούσαν σε αντάλλαγµα προστασία, γονιµότητα ή θεραπεία». Οι πρακτικές της ηρωολατρίας τεκµηριώνονται µέσα από ανάγλυφα, αναθήµατα και επιτύµβιες στήλες. Στην τρίτη ενότητα της έκθεσης, µε τίτλο «Οι Ήρωες ως πρότυπα», το αρχαίο πρότυπο του ήρωα προσεγγίζει το σηµερινό. ∆ιερευνάται ο τρόπος µε τον οποίο αρχαίοι πο-

Ειδήσεις του Θεατρικό Ίδρυμα Συνδέσμου Νέας Υόρκης

Ήρωες: Θνητοί και Μύθοι στην Αρχαία Ελλάδα ΓΡΆΦΕΙ Η ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Μαρµάρινη κεφαλή Πολύφηµου, 1ος-2ος αι. µ.Χ., Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης

λεµιστές, αθλητές, µουσικοί και ηγέτες προσάρµοζαν την συµπεριφορά τους και ενίοτε την εικόνα τους σε πρότυπα ηρώων. Παραδείγµατα αντλούνται µέσα από εικόνες στρατιωτών και ιππέων, ζωγραφισµένες σε αγγεία, ή από παραστάσεις χαραγµένες σε νοµίσµατα, όπου βασιλείς εµφανίζονται ντυµένοι µε τα διακριτικά σύµβολα του Ηρακλή. Απεικονίσεις συγκρουόµενων πολεµιστών και αγωνιζόµενων ιππέων αντιπροσωπεύουν την ενότητα αυτήν. Ο Ηρακλής αιχµαλωτίζει τον Ερυµάνθιο Κάπρο. Ο Πάρις διεκδικεί την Ελένη µετά την λήξη του Τρωικού Πολέµου. Ο ταλαιπωρηµένος, γενειοφόρος Οδυσσέας εµφανίζεται σαν ταπεινός ψαράς. Η απειλητική όψη του Κύκλωπα Πολύφηµου και η µεταµόρφωση δύο συντρόφων του Οδυσσέα σε χοίρους από την µάγισσα Κίρκη αντιπροσωπεύουν επεισόδια από τις περιπέτειες του πολυµήχανου ήρωα. Ο Αχιλλέας συναντά τον δάσκαλό του, τον κένταυρο Χείρωνα, και µάχεται την βασίλισσα των Αµαζόνων, την Πενθεσίλεια. Μια Νηρηίδα ιππεύει µε χάρη ένα δελφίνι, κρατώντας το σπαθί του Αχιλλέα. Το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο αποτελεί τον τελευταίο σταθµό της περιοδείας της έκθεσης στις Ηνωµένες Πολιτείες, η οποία ολοκληρώνεται στις 3 Ιανουαρίου 2011.

Στιγµιότυπα από τα εγκαίνια της έκθεσης, τα οποία τελέστηκαν παρουσία του Παύλου Γερουλάνου, του ∆ηµήτρη Αβραµόπουλου, του αρχιεπισκόπου Αµερικής ∆ηµήτριου και άλλων επισήµων

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: scholars.association@onassis.gr Εκδότης: Παναγιώτης Αλεξάκης Σύµβουλος Έκδοσης: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Τιτίκα Καραβία, Μαρία Μαγγιώρου, Γιόλα Χριστούλα Τακτικοί συνεργάτες: ∆ιονύσης Μαλλούχος, Αιµιλία Παπαφιλίππου Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Ρέα Βαλντέν, Νίκη Τσιρώνη Διόρθωση: Γιάννης Παπαδημητρίου • Σχεδιασμός: Κώστας Κάτσουλας Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr • Eκτύπωση: Μπάξας Α.Ε.

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη: