Kunstwerk in het Museum Plantin-Moretus (1925) by iBookBinding

K UNSTW ERK ;

• ■-x '

uit het Museum P L A N T IN -M O R E T U S

UITGE GEVEN

DOOR HET GEMEE NTEBES TUUR VAN

ANTW ERPEN

• <

' ■ ■■

■

•

;

/•

••

• -

■

■ , .

- •

•

. .

r ■. .

t;: ‘ ■A p

•

S?-

--U,- •. . - _

ïv '

I?' «);■ K-J (

■ ’> • . 7‘

'-ih'

• ' 'I

*•" "»'* •-

■

••• ' .r

-7

■■■

-- 7 .

r f.

,• ■

' .-'r-,' s. .*

fc • : ‘- ? 7 '

*• V ? A I •z

•

! !

• ; •.

•' <- ■- « •' • <•??• .t •• . *.. •■. ■

•V-

• . •• 'y '-- ;'; -;. -:- ;-- /- ''- ..' --:

j . , .•

......... . ,>

i/ - ,

: -, . ■■

s r ■■

■■■■ ■r ?

• .

■ '*

-4 - • . ■; /

•

• f

•• .

T hi sdi gi t a l v er s i onof Kuns t we r ki nhe t Mus e um Pl ant i nMor e t us ( Ar t wor kf r om t he Mus eum Pl a nt i nMor et us ) wa spr epa r edby i Book Bi ndi ngi n2018 Ver s i on1. 0 T hebookwa spubl i s hedi n1925byt hec i t yc ounc i l ofAnt wer p. Y ouâ&#x20AC;&#x2122; l lndmul t i pl ea r tobj ec t sf r om t hec ol l ec t i onoft hemus eum i nt hi s c a t a l og. I nc l udi ngbookc ov er s , pa i nt i ngs , i ni t i a l l et t er s , a ndmor e . I fy ou nda nyOCRer r or s , pl ea s er ea c husa t : s @i book bi ndi ng. c om Mor ebook sa boutbookhi s t or y , booka r t sa ndbook bi ndi ngonourwebs i t e: ht t ps : / / www. i book bi ndi ng. c om/ pdf book bi ndi ngc ol l ec t i on/ ht t ps : / / www. pa t r eon. c om/ i book bi ndi ng

;

.Æ&#x2019; ~ .

I..

m en ig vu ld ig e sc hi ld er ac ht ig e u it zi ch te n va n he t M us eu m P la nt in M o re tu s zij n hi nn en en bu it en de g re nz en va n st ad en la nd wi jd en zij d be ke nd . Sc hi ld er ij en en p la at w e rk va n gr oo te en kl ei ne m ee s te rs , zo ow el als v o o rt b re n g se le n va n li ch td ru k en an d e r gr ap hi sc he m id de len he bb en het st em m ig e bi nn en pl ei n, de ou de d ru k k er ij , de n bo ek w in ke l, de w o o n k am er s zo o vo l ru st ig e hu is el ijk he id , de le tt er gi et er ij, de bi bl io th ee k m et h aa r at m o sp h ee r va n st ud ie en ov er pe in zi ng , en al de an de re b in n en pl aa ts en ov er vl oe di g in be el d ge br ac ht . W ie ee ns o n d er de b ek or in g kw am va n dit ri jk e en sm aa kv ol le A nt w er psc he p at ri ci ër sh u is , v in dt ge m ak ke lij k de re p ro d u ct ie ’s die he m he lp en om zi jn in d ru k k e n te o n d er h o u d en en op te fr is sc he n. M in d er v er sp re id zi jn de vo or st el lin ge n va n de ve le sc ha tt en va n k u n st en w et en sc hap , di e in het P la nt ij ns ch e hu is be w aa rd bl ev en , en he t ho og e ge es te lij ke le ve n, dat d aa r ee uw en lan g he ef t gep ols t, als he t w ar e b es te n dig en . D it al bu m he ef t to t do el in z e k e re m at e in de ze le em te te vo orz ie n. H e t b re n g t ee ni ge k en sc het se nd e vo or be el de n va n he tg ee n do or P la nti n en zij n op vo lg er s, de M or et us se n, w er d na ge la te n, — ge tu ig en iss en van hu n k u n st sm aa k , hu n w et en sc ha pp el ij ke n sp eu rz in , hu n te ch ni sc he va ar d ig h e de n en hu n vo or be el di ge n za ken ge es t. H e t zij n p o rt re tt e n va n en ke le va n de vo or na am st e v er te g en w o o rd i ge rs va n het hu is en va n hu n be ro em ds te w et en sc ha pp el ijk e en le tt e rk u n dig e m ed ew er ker s, ge sc hi ld er d do or P. P. R ub en s, E. Q ue lli n, Ja c. va n R ee sb ro ec k e. a.; — ti te lp re n te n en il lu st ra tie s va n m er kw aa rd ig e ui tg av en , m on um en te n va n w et en sc ha p en va n ty po gr ap hi sc he k u n st ; — g ra v u re n va n ge vi er de m ee st er s de r ou de A n tw er p sc h e sc ho ol , die vo or P la nt in en de M or et us se n ar bei dde n; — si er lij ke bo ek ba nd en , die de n ro em va n on ze vr o eg er e va km en sc he n ve re eu w ig en ; — m oo ie le tt er ty p en , op ze tt el ij k vo or he t A n tw er p sc h e hu is ge sn ed en ; — ee n sta al va n de m en ig vu ld ig e oo rk on de n in het ar ch ie f be w aa rd ; — ve rl uc ht in ge n uit de k o st b ar e ou de ha nd sc hr if te n, die de gr oo te d ru k k e rs ve rz am el de n, de els m et w et en sc hap pe lij ke do el ei nd en , de els uit lie fh eb be ri j. D ez e be sc he id en , ge ko ze n uit de n ov er vl oe d, die he t pa tr im on iu m va n e

he t hu is u it m a ak t, br en ge n on s na de r to t he t ge m oe d en de n ge est , tot de he el e le ve ns ho ud in g, va n P la nt in en de M or et us se n, di e o u d -A n tw e rp sc h e n ij v er aa rs en ha nd el aa rs , die te ve ns do or dr on ge n w ar en va n hu m an is tis ch e ke nn is en z e e r w er k el ij k e ge es td ri ft vo or ku ns t en sc ho on he id . O o k va n ee n an d e r st an d p u n t uit zij n de hi er bi je en ge br ac ht e do cu m en te n va n be lan g. Zij sp re ke n va n de on tw ik ke li ng va n he t al ge m ee ne ge es te lij ke le ve n in on ze sta d. H e t ge sl ac ht P la nt in -M or et us he ef t va n de tw ee de he lft d er xv ie to t in de xi x e ee uw , zo ow el in tijd en va n blo ei als va n ve rv al , m id de n in de geda ch te nst ro om in ge n en ku ns te vo lu tië n de r Sc he ld es ta d ge st aa n, en zo o vi nd en wij in he tg ee n he t he ef t vo or t- en bi je en ge br ac ht en m et ee n v o o r be el di ge pi ët ei t wi st te be w ar en , al de ov er le ve ri ng en va n on s ge es te lij k ver le d en z o n d e r da t er m aa r éé n sc ha ke l aa n o n tb re e k t. V an de n E ra sm ia an sc he n gee st, die nog de ee rs te ja re n va n P la n ti n ’s be dr ijv ig he id k e n m e rk te ; va n de n fei len str ijd m et bo ek en z w a ar d vo or en te ge n he t C al vi ni sm e, w aa rv an Pl an tin en de zi jn en to t aa n de n val va n A n tw e rp e n in 1585 al de on ru st en de w ee ën m ee m aa kte n; va n de C o n tr a re fo rm at ie , die te A nt w er pe n ha ar on vo or w aa rd el ij ke tr io m fe n vi er d e en in de kunst va n R ub en s en zij n sch oo l als ee n ap ot he os e vo nd ; va n de sto ffe lij ke ver ar m in g en ge es tel ijk e ve rk w ijn in g ge du re nd e de ja re n, die op het tr a c ta a t va n M un st er vo lg de n;— va n al die ho og te n en la ag te n he ef t he t P la nt ij ns ch e hu is w el sp re ke nd e ge tu ig en iss en b ew aa rd , die e r als he t w ar e de ge sc hi ed en is va n de gr oo te sta d in w oo rd en be eld he bb en va st ge ze t. T o en P la nt in zij n he ilz aa m w er k te A n tw er p en be go n in 1549, wa s de ze st ad no g he t N ed er la nd sc he A th en e d er R en ai ss an ce , w aa r ni et al lee n ha nd el en kuns t ee n in te rn at io na al be lan g ha dd en , do ch w aa r oo k de w et en sc ha p ee n ev en ru im en ge zi ch te in de r om va tt e. A n tw er p en w as de ge es te lij ke ho of ds ta d o n ze r ge w es te n en he t aa nt al d er hi er in die n tijd ge dr uk te bo ek en be dr aa gt m ee r da n de he lft va n de he el e bo ek en pr od uc ti e va n N o o rd - en Z ui d-N ed er la nd te sa m en . O p all es w at to en g ed ru k t w er d ze tt e Pl an tin de kr oo n in elk va k. In de go dg el ee rd he id o v e rt ro f n ie ts zij n Po ly gl ot te -B ijb el ; in de aa rd ri jk sk u n d e ni et s zij n O rt el iu s- ui tg av en ; in de pl an tk un de ni et s zijn he rb ar iu m s va n D od oe ns e. a.; in de ta al ku nd e ni et s zij n pr äc ht ig en K ili aa n; in de lan d- en vo lk en be sc hr ijv in g ni et s zij n G ui cc ia rd in i. De m ee ste di er bo ek en , w aa ru it de ti ta ni sc he w et en sd ra ng di er tijd en sp re ek t, he tz ij P la nt in ze ze lf d ru k te , he tzi j ze uit de w er k h u iz en va n zij n co lle ga ’s k w am en , w er de n be w aa rd in de bu ite ng ew oo n ri jk e bi bl io th ee k, die de o p ri ch te r va n de n Guld en Pas ser aa nle gd e. Zi jn op vo lg er s ze tt en dit w er k vo or t en vo eg de n bij de na la te ns ch ap

va n hu n gr oo te n vo or ga ng er all es w at hu n tijd op zij n b e u rt aa n w et en sc ha p en ke nn is te bo ek st el de . W at ge du re nd e de re ge er in g va n A lb re c h t en Is ab el la w er d v o o rt g e b ra c h t d o o r ge le er de n als Li ps iu s, B ar on iu s, L es si us , C o rd er iu s, de C hi fl et ’s e. a., vo nd hi er ee n o n d er k o m en , ev en al s de m en ig vu ld ig e v o lk sb o ek en va n al le n aa rd en de as ce tis ch e ge sc hr if te n, die zo o ov er vl oe di g te A n tw e rp e n v er sc h en en , to t in he t be gin d e r xi x e ee uw . Z oo w er d de P la n ti jn sc h e b ib li o th ee k m et h a a r d u iz en d en bo ek de el en , di e zi ch th an s in he t M us eu m be vi nd en , h et gl or ie ri jk c o n se rv a to ri u m va n al de ge es te lij ke ui tin ge n o n z e r be sc ha vi ng g ed u re n d e d ri e ee uw en . N ie t m in de r be la ng ri jk is he t a rc h ie f v an he t M us eu m P la n ti n -M o re tu s, w aa r op ha as t m ir ak u le u ze w ij ze o n te lb ar e be sc he id en w er d en b ew aa rd , di e b et re k k in g he bb en op de ge es te lij ke , co m m er ci ëe le en te ch n is ch e le id in g d er za ak , zo ow el als o p he t le ve n d er fa m ili e, ve le ge sl ac ht en na el k aa r. B ri ef w is se lin ge n, da gb oe ke n, re k e n b o e k e n , en z. la te n on s h ie r to e to t in de m in st e b ij zo n d er h ed en al de st ad ië n te vo lg en va n de n gr oe i en h et v e rv a l va n he t g ro ot e ha nd el s- en ni jv er he id sh ui s, en te ve ns m en ig m in de r b ek en d u it zi ch t va n he t ec on om is ch en in te ll ec tu ëe le le ve n va n sta d en la nd in h e t lic ht te st el le n. V an d ez e tw ee g ro o te sc h a tt en va n he t M us eu m P la n ti n -M o re tu s, de bi bl io th ee k en h et ar ch ie f, ka n di t al bu m n at u u rl ij k m aa r ee n z e e r z w a k de nk be el d ge ve n. A ll ee n de b o ek ve rs ie ri ng en en -b an de n, di e wij h ie r re p ro d u ce e re n , k u n n en ge tu ig en va n de lie fde en de n æ st he ti sc he n zi n, die on ze v o o ro u d er s b es te ed de n aa n de in kl ee di ng v an hu n ge es te lij ke k in d er e n . T o ch zi jn wij ov er tu ig d, da t de pl at en ve rz am el in g, di e wij h ie r v o o r leg ge n, bi jd ra ge n za l om de ro l va n P la nt in en de M ore tu ss en b e te r te do en be gr ijp en , en de w ar e be te ek en is va n he t P la nt ijn sc he hu is ee ni g M us eu m in zij n aa rd , op ru im e r sc ha al be k en d te m ak en . M . S.

G H R IS T O F F E L P L A N T IN (St- Ave rtin- bij-T ours 1520 — Ant wer pen 1889)

In dit p o rt re t on th ul t Ru be ns ons m ee st er lij k he t k a ra k te r va n de n gr on dv es te r va n he t Pl an tij ns ch e H ui s. Pl an ti n he ef t hi er de n de nk en de n ko p va n een sc hr an de r, pr ac tis ch , di pl om atisc h aa ng ele gd za ke nm an . O ok ligt er op z ijn ge laa t iet s dw ee pe rig s, da t ee n st er k in ne rli jk lev en ve rr aa dt , en ee n ko el e wi ls kr ac ht , die vo or gee n m oe ili jk he de n w ijk t. D it is wel he t bee ld va n ee n ma n vo or wi en de sto ffel ijke ge nie tin ge n va n he t lev en we ini g aa nt re kk el ijk he id he bb en en wij de nk en bij he t aa ns ch ou w en va n die tr e k k e n aa n h e t gee n A ria s M on ta nu s va n Pl an ti n ge tui gd e : « E r is nie ts stoff elijk s in die n ma n, alle s is gee st in hem , hij eet , no ch dr in kt , n oc h sla ap t ».

J A N M O R E T U S of M O E R E N T O R F I (15 43 —16 10)

Di t was de ge lie fk oo sd e sc ho on zo on va n Pl an tin , die he m als zij n op vo lge r in de A nt w er ps ch e dr uk ke ri j en in den bo ek ha nd el aa nw ee s. M or et us he ef t de ov er le ve rin ge n va n zijn sc ho on va de r ge tro uw vo or tg ez et . Hij le ve rd e ze er ve rz or gd w er k, al ho ew el hij he t aa nt al de r uit ga ve n be pe rk te . Hi j ke nd e ve rs ch ei de ne tale n : Gr ie ks ch , L atijn , Sp aa ns ch , It al ia an sc h, F ra ns ch ,D ui ts ch en N ed er la nd sc h. Hij he eft zic h als be oe fe na ar o nze r taa l do en ke nn en do or een mo oie ve rta lin g va n Ju st us Li ps iu s’ De Const antia libri duo (T we e boeken van de Sta ndva stich eyt, A nt w er pe n G hr .P la nt in 1584) en va n den Eerste n Dag van de Prem ière semaine de la Création d u M ond e v an G ui lla um e de Sa lus te, sei gn eu r du Ba rta s. O nd er de m er kw aa rd ig e w er ke n do or Ja n M or et us I ge dr uk t, ve rm el de n wij vo or al de Ann ale s Ecclesias tici va n Ba ron ius , vo lto oid in 1609, he t pr ac ht ig e Officiu m B. Ma riœ Virginis , ui t ge vo er d op las t van den aa rt sh er to g A lb re ch t te r ge leg en he id van zijn hu w el ijk me t de In fa nt e Isa be lla , he t Gradua le Rom anu m va n 1599, en de be sc hr ijv ing v an de Blijde In ko m st va n A lb er t en Isa be lla do or Bo cc hiu s (16 02) me t mo oie ko pe rp la te n van P. V an de r Bo rc ht .

BA LTH A SA R M ORETUS I (1 574 -1 64 1)

Zo on en op vo lge r va n Ja n M or et us I. H ij wa s een bu ite ng ew oo n beg aaf d ma n. O nd er zijn leid ing nam de Pl an tij ns ch e dr uk ke ri j w ee r een hoo ge vlu ch t. Hij wa s ze er be vr ie nd me t P. P. Ru be ns , die op zij n ve rz oe k de pr ac ht ig e po rt re tt en va n fam ili ele de n en be ro em de ge lee rd en sc hi ld er de , th an s nog in he t Mu seu m be wa ar d. B al th as ar M or et us was een vo or tre ffe lij k La tij ns ch di ch te r. H et hi er na as t ge dr uk te p o rt re t is ee n re p ro du cti e van de gr au w in gr au w -s ch ild er in g va n Er as m us Qu ell in, be ste md om als mo de l te die ne n vo or den gr av eu r G. Ga lle , den jon ge. Op de gr av uu r is de re ch te r ha nd de li nk er ha nd ge wo rd en . De sc hil de r had de ze bi jz on de rh eid vo or zien , da ar B al th as ar M or et us lam was langs den lin ke r ka nt . Ve le uit ga ve n va n B al th as ar M or et us I v e r kr eg en een hoog ar tis tie k k a ra k te r do or de m ed ew er ki ng va n P. P. R ub en s. M et he n be ide n, de sc hi ld er en de ty po gr aa f, ve rw eze nt lij kt en zij he t vo lle dig ste ty pe va n he t mo oie A nt w er ps ch e bo ek d er 17e ee uw , g an sc h in de n stijl de r w eid sc he V la am sc he R en ai s san ce . Ru be ns on tw ie rp de sc he ts vo or een gr oo t aa nt al tit el pr en te n, w aa rin hij ste ed s zo ch t do or zi nn eb ee ld en en all eg or ieë n een sy nt he sis te gev en va n de n in ho ud en den gee st va n he t bo ek . R ub en s’ sc he tse n w er de n ge wo on lijk g et ee ke nd do or E ra si nu s Q ue lli n en da ar na ge gr av ee rd do or de G al le ’s en an de re m ee ste rs de r A nt w er ps ch e gr av ee rs ch oo l.

B A L T H A S A R M O R E T U S II (1 615 -1 6 7 4 )

Zo on van Ja n M or et us II, die een br oe de r va n B al th as ar I was en als vri jge ze l sti erf . O nd er zijn be st uu r w er de n nog een ige ze er be lang rij ke w er ke n uit ge ge ve n. A an hem is he t, da t Jo os t van den Vo nd el de mo oie ode De Dru ckk uns t op dro eg . B al th as ar M or et us II w or dt in dit ge dic ht vo or ge ste ld in zij n d ru k Â ke rij als een ve ld he er , die de le ge rd ro m m en de r lette rs in sla go rde laa t ste lle n. D it p o rt re t w er d ge sch ild erd do or Ja co b va n R ee sb ro ec k.

B A L T H A S A R M O R E T U S II I (1 6 4 6 -1 6 9 6 )

Zo on van B al th as ar M or et us II. In he m w er d de dr oo m va n he t ge sla ch t, om in de n ade l op ge no me n te w or de n, ve rw ez en li jk t. In 1692 w er d hij tot den ad el sta nd ve rh ev en do or de n ko nin g va n Sp anj e, Ka re l II. H em w er d te ve ns de gun st ve rle en d om he t d ru k k er sa m b t te blij ven uit oe fen en zo nd er zij n ad ellij ke tit els te ve rli ez en . In die n tijd ha dd en de M or et us se n re ed s de ge wo on te aa ng en om en te le ve n als gr oo te he er en . Di t get uig t S' Loy en s in ee n va n de re kw es te n, w aa rin hij de op na m e in de n ad el sta nd aa nv ra ag t : « Zij leve n, v e rz e k e rt hij, ze er r ijk eli jk me t ca ro ss en , pa ar de n en la ke ie n na ar de ge wo ne m an ie r va n de ed el lie de n in hu n lan d, en zij la ten op hu n dru k p er se n en i n hu n wi nk els w er ke n do or an de re pe rs on en , do or he n da ar to e aa ng es tel d ».

B A L T H A S A R M O R E T U S IV (16 79— 1730)

Zo on va n B al th as ar II I. N ad at zij n mo ed er, A nn a de Ne uf , een tijd he t be st uu r va n de dr uk ke ri j had w aa rg en om en , ne em t hij he t ro er in ha nd en in 1714. V an dit oo ge nb lik af is de gee st van du rf e n on de rn em in g vo or g oed uit he t ou de Pl an tij ns ch e huis ve rd w en en . De dr uk ke ri j lee fde nog ho of dz ak el ijk op h e r dr uk ke n van ge be de nb oe ke n en lit hu rg isc he w er ke n. H et laa tst e ge da gt ee ke nd e bo ek w er d er ge dr uk t in 1866.

A B R A H A M O R T E L IU S (A nt w er pe n 1527—A nt w er pe n 1598)

D ez e be ro em de ge og ra af we rd me t zijn vr ie nd G er ar d M er ca to r een va n de vo or na am st e gro nd leg ge rs de r he de nd aa gs ch e aa rd ri jk sk un dige w ete ns ch ap . Or te liu s was een go ede vri en d van Pl an tin en van Ja n M or et us . V an 1558 af on de rh ou dt hij me t he n d ru k k e z a k e n b e tr e k kin gen en va n 1579 af ve rs ch ijn en e r in he t Pl an tij ns ch e huis een aa nz ie nl ijk e ho ev ee lh ei d atl ass en en an de re aa rd rij ks ku nd ig e w er ke n va n den gr oo ten co sm og raa f. Di t po rt re t w er d do or P. P. R ub en s ge sc hi l de rd op ve rz oe k van B al th as ar M or et us I. U it he t Pl an tij ns ch e ar ch ie f bli jkt , da t de sc hi ld er dit w er k op fl. 24 sc ha tte , m aa r zi ch te vr ed en ste lde me t fl. 14-8.

H E T TH E A T R E O FT TO O N EEL AERTBODEM S

DE S

Ti te lb la d va n he t Thea tre oft Tooneel des Aer tbodems van A br ah am O rte liu s, ge dr uk t bij Ae g. va n Di est te A nt w er pe n in 1571. Di t w er k m aa kt dee l uit va n de rij ke Or tel iu sve rz am el in g, in he t Mu seu m be w aa rd . Z ie hi er de uitle ggin g va n de ze tit el pr en t, vo l gen s een ge dic ht va n P ie te r H ey ns in he t vo or w er k va n he t bo ek : E ur op a zi t bo ve n m et kr oo n en sc ep te r als ke iz er in ov er ’t hee lal ; lin ks va n den tite l sta at A zi ë ve rs ie rd m et O os te rs ch e pa re le n en een va t in de ha nd , w aa rin A ra bi sc he w ier oo k br an dt ; A fr ic a st aa t als ne ge rin langs den re ch te rk an t, m et een ta k ba lse m kr uid ge wo nn en in Eg yp te ; A m er ik a ligt on de ra an me t kn od s, boog en pijl en en een afg eh ou we n m en sc he nh oo fd , die zin sp ele n op de nog ba rb aa rs ch e ca nib ali sc he be vo lki ng van da t gew est ; de vijf de all eg or isc he figu ur ste lt M ag ell an ica vo or of he t T e rr a del Fu eg o, da t te die n tijd e nog m aa r ze er on vo l do en de ge ke nd wa s en da ar om all een me t eén hoo fd zo nd er lic ha am vo org est eld w er d.

li t f i n f i r i l

■« f i -. n,> .'.. »• ■■•

«t

w n 'j mu n a t m t iw w n ]

1MBBBU

oonncei des wx cr tb o clems : w a c r ïn te lien e

met een cor te v cr cl a rinp e de r (einer .

<•

-» ^ Ä S a F « W B W « m W *W B M O K iS Ä ir f M M B a a i^

K AA RT DER N ED ER LA N D EN K aa rt va n N ed er la nd uit O rt el iu s’ Thea tre oft Tooneel des Aertb odem s (A eg . van Di est 1571 ). D ez e kaa rt be va t all een de erf lan de n, die Ph ili ps II in de N ed er la nd en be za t, nl. : B ra ba nt , G el de rla nd , L im bu rg , L ux em bu rg ,V la an de re n, A rto is, H en eg ou w en , H ol la nd , Ze el an d, N am en , Zu tp he n, he t M ar kg ra af sc ha p des He ilig en R ijk s,d e he er lij kh ed en va n F ri es la nd , M ec he len , U tr ec ht , Ov eri jss el, G ro ni ng en .

■

jb v k g

d e s c r ip ;

! -g*

AF jlls i>

\A '^ i/. « -

r>>ux-T' B

\M HW«CH A«ttK

' * J tx ih -n ’

V’A«/

Trz^ïiA'

T TO GE RM AN T A £ . IN FE R IO R IS .;

,i—

« A fT

l } ^

JUSTUS LIPSIUS (Ov ery ssc he 1547—Leuv en 1606)

D ez e be ro em de ta alk un di ge en wi jsg ee r wa s een de r trou w st e en me est ge w aa rd ee rd e vr ie nd en van Pl an tin , Ja n en B al th as ar M or etus I. D ez e laa tst e is zel fs van 1592 to t 1594 zij n lee rlin g gew ees t en w oo nd e bij he m in, te Leu ve n. Hij ve re er de zijn m ee st er in mo oie La tij ns ch e ge dic hte n, w aa rv an er ee n v o o r ko m t in de Fama pos tum a, die Ja n M or et us in 1607, he t ja ar na Li ps iu s’ d oo d, als hu ld e aa n den af ge sto rv en e uitg af. In he t Pl an tij ns ch e hui s had Lip siu s zij n eig en ka m er , w aa r hij bij be zo ek en zijn in tr ek nam . Dit port re t is on tle en d aa n de do or Li ps ius me t aa nt ee ke ni ng en vo or zi en e ui tg aa f van de vol led ige w er ke n va n Se ne ca , ve rs ch en en in de Pl an tij ns ch e dr uk ke ri j in 1615. De gr av uu r w er d ge m aa kt do or C or n. Ga lle , na ar een te ek en in g va n Ru be ns . H e t p o rt re t is ge va t in een lijst ge vo rm d do or tw ee ov er vl oe ds ho or nen , w aa rv an de ee ne va st ge he ch t is do or mid del va n een slan g, z in ne be el d de r voo rz ic h tigh eid , en de an de re do or een lin t me t de tite ls va n de vo or na am st e w er ke n va n den ge lee rde .

7^ L a 4 p i’W Â Ï

ï* Jgf? \X

RjL2Tj

■■'W;

?À~nÏÂ>

C' ‘ » ’

Bist

1 ®

4 ï< ^ P> ƒ

jag gl^ :

qfc.£s :^AJ

fi s [<■-

MORTBVS A N TI Q V IS W S55558I

JPSIADÆ

quoq ue

ef tT im an üi s, im ag o. vi de ri " 3 picea non nifi n ube poteffc. i'

W ERKEN V AN SEN ECA T it el pr en t van de vol led ige w er ke n va n Se ne ca, me t co m m en ta re n van Li psi us, uit ge ge ve n do or Ja n M or et us in 1605. D ez el fd e tit el pl aa t w er d nog ge br ui kt vo or de uit ga ve va n 1615 en 1632. Zij is v er si er d me t de figure n te vo et en uit van de Sto ïci jns ch e wi jsg ee ren K le an th es en Ze no , de bo rs tb ee ld en va n Se ne ca en Ep ict etu s, de all eg ori sch e vo or ste lli ng en va n de E er en den Mo ed en een dr ie ta l m yt ho lo gisc he figu ren.

“W W

ZENO.

<-•/-

L. A N N Æ I CLEA NTHE S.

PHIL OSO PHI OP ER A ,QYÆ EX STA NT O M N IA : ■ A IV S T O L IP S IO em end ata ,et Sch olij sill uflr ata

iss |

as'■Z'

! <èûR E

E.T>

i f|i

A N T V E R P IÆ ,

: Off ic in a Pl a n t in ia n à , ap ud lo an nem M or et um , m ? dc; v. • oy

i i / \

n Priuty))< Cz /irn ct AuonmtR gumg

i y o

'W Bi r' \ 2

i l l "

1 f t 1

w l■l V ll

-> u H

/I «03K K

/ / jflBwvS

tc aV

DE STER V EN D E SENEGA De st er ve nd e Se ne ca in he t bad , na ar he t be ke nd e sch ild eri j van P. P. Ru be ns in de Pi na co th ee k te M Ăźn ch en , ge gr av ee rd do or G. Ga lle vo or d e uit gav e van Se ne ca â&#x20AC;&#x2122;s w er ke n, me t aa nt ee ke ni ng en van Lip sius , ve rs ch en en in he t Pl an tij ns ch e hui s 1615. H et Pl an tij nmu se um be zi t ook een to rs o- po rt re t va n de n st er ve nd en Sen eca , ge sch ild erd do or P. P. Ru be ns .

D OD O EN S’ W ERKEN Ti te lp re nt va n R. D od oe ns ’ Sti rpi um Historice pem ptad es sex, in 1616 do or B al th as ar en Ja n M or et us uit ge ge ve n. De w er ke n va n de ze n be ro em de n pla n tk u n dig en ve rs ch en en ee rs t bij Ja n va n de r Lo e te A nt w er pe n, m aa r va n 1566 af ha d hij in de ze sta d gee n an de re ui tg ev er s m ee r da n zijn vr ie nd Pl an tin en zij n op vo lge rs, die z ic h no ch mo eit e no ch ko ste n sp aa rd en om de ze bo ek en me t ke ur ig e ho ut - en ko pe rs ne de n a a n tr e k k e lijk te ma ke n. De na me n va n de vie r pe rso nn ag es w or de n op he t tit elb lad ve rm eld. H et o ps ch rif t bo ve n de n tite l be te ek en t : « Go d he eft aa n elke pl an t ha re k ra ch t geg eve n, en elk e pl an t le er t ons da t Hij aa nw ez ig is ».

PL AN TÆ . c v iq v e svas v ir e s dev s în d id jt , a t q v e PRÆ SEN TEM ESSE ïLLVM ,qVÆLÏ tiET HE RBA DOCET.

R E M BE R T I

DO DO N Æ I ■ M E C H L IN I EN S IS

‘

M E D IC I C Æ S A R E I

STIR PIV M HIST ORIÆ : P E M P T A D E S SE X S IV E

L IB R J X X X . Varié ab AvctoRE/paul lo ant e m or te m ,audii & em en da ti.

P ~

/ ig r 1 Æ jS Â 'W / 5jT \ fX / ^ S a \ T \ flf tî

1 AsW tS B âb i À\ \Pl< dKftF

Z&JEÜggf

HHæn .O

K f ’■ ay i aJX; ii?•p ü gvggla

A N T V E R P IÆ

E X O F F IC IN A P L A N T IN 1 A N A fc^Apud BaltHaiàrem et Ioannem Moretos. AA. D C. X V I .

'" 'ij»©

'T U aO PH RA ^T VS

-ijKgIfWBhiir ^{EgjJr -i^g ÇfiflF ■ ‘. SE iJSET^, mü

1OSCÓKS

D O D O E N S â&#x20AC;&#x2122; C R U Y D T -B O E C K T it el pre nt va n he t Cruy dt-B oeck va n R em b er t Do do en s, la at ste A nt w er ps ch e ui tg av e bij B al th as ar M or et us 1614. D it Cru ydt- Boe ck is de ve rta lin g en ui tw er ki ng va n de Pem ptad es sex d oo r de n ge ne es he er J oo st v an R av el in ge n, kl ei nz oo n va n Pl an tin en zo on va n F ra nci sc us va n Ra ve lin ge n, die ge hu wd wa s m et M ar ga Â re th a Pl an tin .

/C R Y Y DT BO EC k~ R E M B E R T I DO D ON Æ I vo lgh en s tijn e laetfte ve rbe ter ing he. 4Lct B iiv ok gh sk ls ac ht er elck Ca pit el , uy t yer teb eyd en C ru ydt be lcb rij ve rs: '

tc m ,i n t tactil e ecu B dc hr yv in gk e vande I ndia rdch e

JO B

AK \

WJfog!]gY&d

ANTW ERPEN , y ndc Plantynlche Drucken je

van B al th af ar M o re tu s. <

...

hm ,

M. D C . X L IV .

/Ä

SS?®

1 *

ifr

■*. *

_____

U IT D E W E R K E N V A N D O D O E N S V ie r afb ee ldi ng en van pl an te n uit w er k en va n Do do en s do or de P lant ijn sc he fir ma u itg eg ev en . 1. D e A ne m on e en 2. D e P ap av er (P ur ga nt iu m al ia ru m qu e etc . 1574 ). 3. De T ar w e en 4. De E rw t (H is to ri a F ru m en to ru m 1569 ). In 1659 be za t B al th az ar M or et us II ni et m in Â de r dan 3180 afb eel din ge n va n pl an te n in ho uts ne de , die ged ien d ha dd en vo or il lu st ra ti e va n bo tan isc he w er ke n va n D od oe ns , D e Lo be l, Clu siu s e.a. H et Pl an tij n- m us eu m be zi t er nu nog een ze er gr oo t aa nt al. De me est e die r ho ut sn ed en w er de n v e rv a a rÂ digd do or Pi et er van de r Bo rc ht , C. M ul le r, A. Nic ola i, G er ar d van Ka mp en en V irg il Solis, zoo n.

O U D S T B E K E N D E A F B E E L D IN G D E R A ARD A PPELPLA N T D ez e m er kw aa rd ig e w at er ve rf sc hi ld er in g w er d do or Ph ili pp e de Siv ry, go uv er ne ur de r sta d Be rg en in H en eg ou w en aan Ch . de l’Es clu se (C lu si us ) te W ee ne n ge zo nd en in 1588. H et ja ar te vo re n had Clu siu s de pl an t zel f, w aa r na ar de ze afb eel din g we rd ge ma ak t, van de n pa us eli jke n leg aat in Belg ië on tv an ge n. M en no em de de aa rd ap pe ls toe n tarat oufli (d .w .z . aa rd tru ffe ls) , va n w aa r de Du its ch e na am Karto ffel vo or ko m t. Clu siu s gee ft de ze in lic h tin gen in zijn Rario rum Plan taru m His tor ia, in 1601 ve rs eh en en in de Pl an tij ns ch e dr uk ke ri j. De w ate rv er fs ch ild er in g is in he t M us eu m te n toon gest eld. (Z aa l III , n° 107).

Tara tou fl i A accttrUtmVifrm# x6 T tffW

7 lrt hH /tr ;)

^viรถknum. le tr i Cien$.

T IT E L P R E N T V A N D E N “ V E E L T A L IG E N A N T W E R P S C H E N B IJ B E L ” D ez e Bijbe l be sta an de uit 8 in fol io- de ele n is he t be lang rij ks te w er k oo it do or Pl an tin ui t ge ge ve n. Hij be va t de He ili ge Sc hr ift in he t H eb re eu w sc h, he t C ha ld ee sc h, he t G ri ek sc h en he t La tij n, me t de Lat ijn sc he ve rta lin g de r dr ie e er ste te ks te n. Pl an tin on de rn am he t w er k op las t van Ph ili ps II, die er op ze tte lij k de n the olo og en or ië nt al ist A ri as M on ta nu s vo or na ar A nt w er pe n zo nd . De ar be id du ur de vi er ja re n. De hi er ge re pr od uc ee rd e ti te lp re nt ko m t vo or in deel I. Zij is he t w er k van P ie te r va n de r H ey de n (P et ru s a M cr ig a) , die ve el vo or Pi et er Br ueg el w er kt e. Zij st el t vo or de ee n dr ac ht de r vo lk er en in he t ch ri st en gel oof .

I it* 1

lirciwff

S J WVa **3 MkJ-m

ir P îte » '

-.fcïi>» I**» J1K a\j^ SC fié .SÆ »*6 yjfty S^fc Z7^W ÆÂrA A^V S

K g >>^ i«?

/.jFü J Xk

5%f f i r ;/•/■»»

rffiBRAICEl

luiQAicè, (, k a ; e \

« .L a x in e J

giM nr\S S-

JaWl SgjéT tfF wL -

ßm TgS l

'^Ö<

P IE T A T IS

C O N C O R D IA . Ifa igj ij

^ *4

Ï l a n t in v s

ïx c v d .

A n t VE RP IA .

PL AA T UI T DEN VE EL TA LI GE N BIJB EL Deze mooie plaat, de getuigenissen voorste l lende, die het gezag van het Nieuw Testa ment bevestigen, bevindt zich in het vijfde deel van den Veeltaligen Bijbel. De grav eur er van is onbekend. Op gezag van Max Rooses houdt men ze voor een werk van Jan Wiericx. De bijbeltekst onder de gravur e betee kent : « Onlangs, een d ezer dagen h eeft God ons toe gesproken in zijn zoon, dien hij als erfgenaam van alle dingen heeft aangesteld ».

<•

-71

P L A T E N U IT D E « B E E L D E N E N F IG U R E N W T D E N B IJ B E L »» De my sti cu s Ba rr ef el t of Hi ël liet on de r den na am van Re na tu s Ch ris tia nu s, me t een te ks t in ’t La tij n, Fr an sc h en N ed er lan ds ch , een ve rz am el in g van zest ig Beelden ende Figuren w t den Bijbel ve rsc hij ne n bij Pla nti n, doc h zo nd er na am van uit ge ve r (15 81). De ste rk w at er pl aten w er de n uit ge vo erd do or Pi et er van de r B or ch t uit M ec he len , een van de vr uc ht ba ar ste pla ats nij de rs, die vo or P lan tin w er kt en . De tw ee pla ten ste llen vo or : a) de ins che pin g in de a rk va n No ac h, b) de ont sch epi ng.

D E B A N D V A N P L A N T IN ’S A N T IP H O N A R IU M V A N 1573 H e t An tip honariu m, da t Pl an tin uit ga f in 1572, al dr aa gt de tit el pl aa t 1573, be ho or t on de r de m er kw aa rd ig st e lit ur gi sc he w er ke n, die van zij n pe rs en kw am en . H et is ve rs ie rd me t een fra ai e tit el pr en t, de k oo r va n St -R om bo ut sk er k te M ec he le n vo or ste lle nd , ge te ek en d do or P. va n de r B or ch t en ge gr av ee rd do or A nt . va n Le es t. E r w er de n 450 ex em pl ar en va n ge dr uk t, w aa ro nd er ve rs ch ei de ne op velijn. H e t ex em pl aa r, w aa rv an hi er de ba nd w or d ger ep ro d u ce er d, we rd in 1880 aan he t M us eu m Pl an ti nM or et us ge sc ho nk en do or de H o ofd ker k va n A nt w er pe n, die er tw ee be za t.

Ä “

»IW ■V

a n

'•

jly\ 1'. Br-' va

lï.it'

1SM

;

-iaa« iM iw W ,^ -.z > ,

...« ù A H

TIT ELP REN T VAN DE MISSEN VAN G.

DE LA

HÈLE

In 1578 ve rs ch ee n bij Pl an tin de pr ac ht ig e ui tg aa f in-f olio ma xim o va n de V II I Miss ae quinque, sex et septem vocum va n Ge or ge s de la H èl e. D ez e mi sse n w er de n ge co m po ne er d op m ot ie ve n va n O rlan do La ssu s, C. de R or e, T h. C re qu ill on en Jo sq ui n des Pr és . ( G eo rg es de la H el e w er d ge bo re n te A nt w er pe n in 1547. Hij st ud ee rd e aa n de Le uv en sc he Ho og es ch oo l. In 1572 w er d hij in de pla ats van Sé ve rin C o rn et m ee st er van de ch or al en in S l R om bo ut sk er k te M ec he len) . De tit el pr en t op ko pe r ste lt ac ht m uz ik al e too ne ele n vo or uit de gew ijde ge sc hie de nis in een a rc hi te ct on is ch g ehe el sa m en ge br ac ht : h et spel van Da vid vo or Sau l, de da ns vo or de A rk e des V er bo nd s, M ir ja m ’s lof za ng na de ve rn iet igi ng de r Eg yp te na re n, en z. Pl an ti n ge br ui kt e de ze lfd e ko pe rp la at , die nog be w aa rd w or dt in he t Mu seu m (Z aa l X X II I n r 1) vo or an de re m uz ik al e uit ga ve n als b. v. Quat uor Mis sae va n Ja co b de Ke rle 1583.

T W E E B L A D Z IJ D E N L I T D E M IS S E N V A N G. de la H È L E De tw ee bl ad zij de n uit de mi sse n va n G. de la H èl e, die hi er vo or ge ste ld w or de n, zij n v e r sie rd me t pr ac ht ig e ho of dl et te rs ge te ek en d do or P. va n de r B or ch t en ge gr av ee rd in ho ut do or A nt . va n Le es t. D e le tte rs ste lle n too ne el en vo or uit he t O ud e en N ie uw e T e st a m en t en uit de ge sc hi ed en is der he ili ge n. Zij zij n ge va t in ee n om lijs tin g in gr ot es ke n stijl, w aa rin oo k de m on og ra m m en va n P. va n de r B or ch t en A nt . va n L ee st vo or ko m en . De ho ut bl ok ke n dez er sie rli jk e le tt er s be ho or en nog to t de ve rz am el in g va n he t M us eu m .

A LT V S f.

SV P ER I VS-

TENORB A S I S.

TENOR 1

öc in ui fi bi It urn. E t

mni um ,& in ui fi bi ii um. Et in vnum

dorc mcæ li &c

At rcm omni-

omnium,

ræ, vi fi bi li um o-

vî li bi lium

cx xx nn

tcm.fa&crcm

omnium.

At rcm omnipocen-

uni

A «floremex! i &te r

O. DE LA HELE.

T IT E L P R E N T V A N D E A N A T O M IE V A N V E S A L IU S D it sie rli jke tit elbl ad lei dt ons bin ne n tot de ve rz am el in g an at om isc he pl aten do or P ie te r H uy s na ar V al ve rd a in he t ko pe r ge sn ed en e n do or Pl an tin uit ge ge ve n me t te ks t van A nd ri es Ve sa liu s on de r den tite l Vivae imagine s corporis hum ani (15 66 ) en Ana tom ie oft levend e Beelden (15 68 ). De ti te lp re nt w er d ge te ek en d do or L am be rt va n N oo rt . Als bew ijs vo or d e po pu Â la ri te it va n de ze Pl an tij ns ch e uit ga ve n zij hi er me de ge de eld , da t ve rs ch ei de ne ui th ee m sc he dr uk ke rs , bij an de re an at om isc he uit ga ve n, de ze tit el pr en t ee nv ou dig na m aa kt en me t h eel lic ht e wi jzi ng en . D it is b. v. he t gev al vo or e en uit ga ve va n G. D an ck er t te A m st er da m in 1647, en vo or e en Ja pa ns ch e ve rh an de lin g ov er an atom ie uit 1784. In dit laa tst e bo ek zij n op de tit el pr en t de A nt w er ps ch e wa pe ns v er dw eÂ ne n op de basi s de r ko lom me n en he t Sp aa nsch e wa pe ns ch ild , bo ve n op de fri es, w er d ve rv an ge n do or dr ak en en do lfij nen . O ok he t ha nd en ge ba ar van A da m is ku is ch er gew or de n.

D O M IN V S

M IH I

Ig M

A N A T O M IE , O FT L E V

E N

6ecfî>cy Çair ôc "fcecfèij ^e é MUMfcfjcficécvj ftc fia em é:

(VAct *c ‘Sctcfarii-Kj^c <5ay 'ötejj.in'öc (Vleöer-'öugt-

fcf^c fpzaeçüe.

T ’A N T W E R P E N

(Vyt. ^ r .

A N A T O M IS C H E P L A A T

u it

V E S A L IU S

D ez e pla at, he t sp ier en ste lse l bij den me ns ch vo or ste lle nd e, ko m t vo or in de Ana tom ie van V es ali us (15 68 ). De ve rb et er in ge n in ha nd sc hr ift w er de n er aa n to eg eb ra ch t me t he t oog op ee n la te re uit ga ve . De ko pe rp la te n w or de n in he t M us eu m be w aa rd . H et is bij de ze Anato mie va n Ve sa liu s da t Da vid va n M au de n, pr ol ec to r in de he el ku nd e te A nt w er pe n, he t ee rs te Vl aa m sc h oo rs pr on ke lij k we ten sc ha pp eli jk w er k ov er de on tle ed ku nd e aa ns lui t : Bedieningh e der Ana tom ien (P la nt in 1583).

l-ffMkte

4$~*y C*

7? fr y V ^ U O /- 0 L v* y 7 ^ y 0 ^ / / C V y J 4-. C i ^ r ^ . 'f> f

-/■7~~rf - Zs ^yvÀ/6>Z^-cV>^

~ r ^ « - y ^ v V r y & t - - - ^ 't . v .

j t '^ J —

*Cf^***b «X>-<? V«X? "î^t.'V"

Z"t f 0

/ -■feip^- 'V,

it-* 7

D E G R O E P D E R “ M U S IC Y N E N ” G IT DE “ PO M PE F U N È B R E ” V A N K E IZ E R K A R E L La Mag nifiq ue et Sum fitue use Pompe Funèbr e fa ite aus obsèques et fun éra ille s de Charles V, célébrées en la ville de Brux elle s 1558 , par Philipes roy catholiqu e d ’Espaig ne son fil s is een van de rij ks te pl aa tw er ke n, die Pl an tin uitg af. H et ve rs ch ee n in 1559 op ko ste n va n de n w ap en her au t va n Ph ilip s II, P ie rr e V er no is , me t te ks t in he t Ita lia an sc h, Du its ch , F ra ns ch , Sp aa ns ch en N ed er la nd sc h. De pl aten w er de n ges ne de n in he t ko pe r do or Ja n en Lu ca s Du et ec om , na ar tee ke ni ng en va n H ie ro ny m us C oc k. De hee le op toc ht, die bij de ro uw pl ec htig he id in ge ric ht we rd , sta at vo or ge ste ld op uit sla an de , lang e bl ad str oo ke n.

R E G IS T E R B Ä N D M en w ee t me t w elk e vo or be eld ige zo rg vu ld ig he id Pl an tin en zijn op vo lge rs alle s be w aa rd en w at be tr ek ki ng h ad op de leid ing hu nn er z aa k. In he t ar ch ie f v an he t M us eu m zij n ho nd er de n br ie ve n, re ke ni ng en , da gb oe ke n, en z. aa nw e zig, die een rij ke br on vo or h is to risc he op zo e kin ge n ui tm ak en . De hie rb ijg ev oe gd e pl aa t ste lt den me t st em pe ld ru k ve rs ie rd en le de re n ba nd vo or van een za ke nr eg is te r uit de ja re n 157 4.( L iv re t en u pa r H en ri Du T o u r le j eu ne ).

B R IE F V A N P H IL IP S II H an ds ch ri ft op pe rk am en t, wa arb ij Ph ili ps II aa n Pl an tin (in 1573) een ja ar lij ks ch e re nt e va n 400 gl. to ek en t vo or he t de kk en de r on Â ko st en v er o o rz aa k t do or de uit ga ve van den V ee lta lig en Bijbe l. D er ge lij ke oo rk on de n, pr ivi leg iĂŤn , en z. zij n in gr oo t aa nt al in de Pl an tij ns ch e ve rz am el in g aa nw ez ig.

H ï»

- - .2

>, t

V E R L U C H T I N G U IT H E T H A N D S C H R IF T “ D E A M IC IT IA ” (X V* E euw). H et M us eu m be zi t een rij ke ve rz am el in g ve rl uc ht e ha nd sc hr ifte n. Pl an tin , ev en als de m ee ste ze st ie nd ee uw sc he d ru kker s, sc ha fte er zi ch re ed s ve rs ch ei de ne aan om ze als gr on d slag vo or ge dr uk te uit ga ve n te ge br ui ke n. De pl aa t hi er na as t ste lt de op dr ac ht -v er lu ch ting vo or u it he t ha nd sc hr ift De là Vraye Am itié , de la Vieillesse et des Offices va n Ci ce ro , v e r taa ld in he t Fr an sc h do or d en m on ni k L au re n t de P re m ie rf ai ct v oo r de n he rto g Je an de B er ry , zo on va n den ko nin g van F ra n k ri jk (13 401416) en vo or Louis , he rto g va n Bo ur go nd ië, oom van den kon ing . De m in ia tu ur ste lt de n cop ist voor, die zijn w er k aa n de n he rto g va n B er ry aa nb ied t.

m W ^ /U Ü W

fèftWC$'\vj

naarau'ua ifHttfiSMr S^ twpiiJSf <ffornpefr &4 vh

■E d w ^ i& fa w if f& n e n r 'ÿ frf rnt u& tne ui& ifo wf *

V E R L U C H T IN G U IT D E N H A N D S C H R IF T E L IJ K E N B IJ B E L V A N 1402 De ve rlu ch tin g van dit sc hi tte re nd ha nd sc hr ift w er d vol too id in 1402 in op dr ac ht van Ko nr ad va n W ec ht a, m un tm ee st er te K ut te nb er g in Bo he me n. D ez e La tij ns ch e Bijbe l in tw ee de ele n wa s be ste md vo or den Ke ize r-K on ing W en ze l,w ien s zi nn eb ee ldi g te ek en ,d e ijsvog el, op he t ee rs te bla d vo or ko m t. T e oo rd ee len na ar den stijl de r ve rlu ch tin ge n, zij n zij he t w er k van Pr aa gs ch e ku ns te na ar s. De hi er ge re pr od uc ee rd e pl aa t ste lt de ze ve n dag en de r sch epp ing vo or.

fipn nnp to nra utff tjio ' h r tt m n ft o hbfff ii aurmi, ftarfdniöcr .va nui t rtur Ju irn a n rf f ! fourni auiffl iQ iu öf rtr tif CupraqudO' fc ito to gW lu r- C t fo rt nt fm tr «Tvt ütrtfü tutïtnqtf<tö ton a t fout ftr iu m tta tr tu to a p rt la ut tq îiu â forin t m tr , in a ö n o to ft ir tm u fo f urtp ettn aï ÛUBFtlUÔ: O tn n fc to ft a rf ir n ta tum nin itn tncfoonqe tfo ut ûa ra }' dua quiS 'tr fr ö rt ö fin a n tm r w to to a q u d ô qu rm ntr û) (t n iU m to ii u to q u e 'f n n ir w p r fuuuntiuû< rfo rtu X ic a - to m r fo të fi n n d m m fu n tt f m u H fn tK ir Q rn tm î

ûimfrtfe- tbi nrq j û’$ Con ôWt mur aqu rqur fiau flo ftu ttfi otu tH vn tm dlpanw fanûfV fTîtfun iqtrtMr aauî m tu rt o a n û a u tc tm u n ^ ô to à T # aquae djp fflx tw nid td. cr vtù ir t o Q t f frt Uh itiu mr ar t' rtr m nr t tm a ii t o t n uut nm n tf o n t o Chu" tu an um îD nu fh w ttf te na fc ur tto eu m flm uû fo um ru ut ffm w ttu fr m t o O r fu g r to v C r ô tt o t t o rq iw u tt tt œ im te w tum tttm tfch mn fn tw tw a t o # t o m t o m # foarno (htt o i i uat o viutitt qtfqs ( t o i f t o <}jraûn t o t t C t t o f fô qtf rtü uumm f n t o t q t cfttr4h t ma m tc rc ru s. santdu ttmflfo jRartriu tu ina nd înt od trt fftT O& U' Vf ûu to to tu tû to to rïftto w ^ to * huix iaô -iiuf Ciii rfftï uim fiifû fôH U Ftutut t ic n t t o r Étfortnw r t t o jf e t o t o ûtto $n ai um m dt a' M u tM U ît o d m ô tr p to û w to n u fc m tt o v ff E fr ff tr n o d t' « f r f o w f t . p to m s to u it o tt ta m m ro m tw ’ ’ i t o f f o p t b u w i j t o ir û t ô d u t o t û iu it o t iu â m a f tœtfoxw -Ct t o q$ c to o m m n fe t o i f wf oi tm d n fto to to ' fc m rto < ^ù nm ur aq uf repaiediurnetn u to * î wtum ir fo jx r to t foofifnammmrr jv C m iu tô p to ft a to tû ta a û m fc oui ntiun vtummu atfo monumentqa am jJû um au rto eîQ râÛ idô 'i m n v tw fl a u K rt o ô ü iu â fu u it t' Ir t o r t o qtf r t f t o u u M 't o & t t o ii u e fo t o ’ C tt o tm u tt tp ft m m u , rtolttrtlÛUdi üldiS-dWfe) lll tll ttt ll! rrt itu rG ip trr ia tii er fii rtu m ct rij r. i ttf utn föi (S t)in tut te- ®m rq uü t}i« ) A au m ftt aa m nw nt vt un tw ttr jtt it ' fao l um nf ia îtt pn iia tttf lte wt rn tfn»H <ÿ » fuaa- fac fatt ujif frim - f t fi t t f M ió M t o t ó t f n r u w W u M ’

vuf

V E R L U C H T IN G U IT D E N H A N D S C H R IF T E L IJ K E N B IJ B E L V A N 1402 U it de nz el fd en Bijbe l w er d in de oo rs pr on ke Â lijk e gr oo tte de hi er na as t st aa nd e m in ia tu ur ov er ge no m en , de pla ag de r sp ri nk ha ne n in Eg yp te vo or ste lle nd e.

•■■■ m / u

;

-r o r / z / y / / r j j ( c r f j ,

r ;, r : V j

•<s

-J>.'

’ /ƒ /> £ O 7 // /> / >/>»/- »

I f jfH s s r t O / r r / j r / ^ t r r f / f t y j S

J’ -?. - •? .'• ",■

.■

• ..

P O R T R E T V A N J. B. H O U W A E R T In 1583 ga f Pl an tin Pegasides Pleyn ende den L us th of der Maeg hden uit , van den Br uss elsc he n di ch te r Ja n Ba pt ist e H ou w ae rt , me t een aa nt al mo oie pl at en va n J. W ie ric x, w aa r va n he t M us eu m nog de te ek en in ge n be zit , J. W ie ri cx gr av ee rd e oo k tw ee port re tt en va n J. B. H ou w ae rt . H et ee ne be vi nd t zi ch in Pegasides Pleyn ; he t an de re , w aa rv an hi er bi j de re pr od uc tie , sch ijn t Pl an tin nie t ge br ui kt te he bb en . De ko pe rp la at w er d ev en we l in he t M us eu m be w aa rd . Ja n W ie ri cx en zijn br oe de r H ie ro ny m us be ho or de n tot de gr av eu rs , w ie r ku ns tg av en Pl an tin he t me est op prij s ste lde . T al ri jk zijn de Pl an tij ns ch e uit ga ve n va n all en aa rd , die zij me t hu n bu ite ng ew oo n ha nd ige en sm aa k vol le ko pe rp la te n ill us tre er de n. Pl an tin ve rg af hu n ga ar ne hu n on ge reg eld pi er ew aa ie rs le ve nt je om wil le va n hu n gr oo t ta le nt . N a P la nt in ’s doo d w er kt en zij nog vo or Ja n M or etus .

DE PRINS-CARDINAAL, D O N F E R D IN A N D V A N S P A N JE De Pl an tij ns ch e dr uk ke ri j w er d re ed s hee l vr oe g als ee n va n de m er kw aa rd ig he de n va n de sta d ge to on d aa n de vr ee m de lin ge n en vo or al aa n de vo rs te n en an de re pe rs on en va n aa nz ie n, die A nt w er pe n be zo ch te n. In 1631 wa s he t M ar ia va n Me dic i, die er do or de A ar ts he rt og in Isa be lla w er d ge br ac ht ; in 1635 kw am er de Pr in s- C ar di na al , don F e r 足 di na nd va n Sp an je ; in 1668 wa s he t aan de be ur t va n Go sm o de Me dic i. D oo r den gr av eu r Ch ris tof fel Je gh er we rd in de Pl an tij ns ch e w er kh ui ze n he t hi er na as tsta an de po rt re t van den Pr in s- C ar di na al vo l足 too id on de r de ooge n van den do or lu ch tig en be zo ek er . De sch ets vo or dit p o rt re t w er d ge m aa kt do or Ru be ns en de te ek en in g ui tg e足 vo er d do or zij n lee rlin g E ra sm us Qu ell in . De gr av eu r C hr . Je gh er of Je gh er en do rf f be ho or de tot de gew one m ed ew er ke rs va n M or et us , die hem pe r w ee k be ta al de . O nd er de vo or na am ste w er ke n die Je gh ei ' vo or M or et us ui tv oe rd e be ho or t een re ek s por足 tr et te n va n de Ro m eins ch e K ei ze rs (16 34) .

I m p e r ii Ă&#x2021; ^ F id e i v in d e x , d um pro teri s boF tcs, F e r n a n d e , A u R ri a c is O rie ns lu x ad di te F a f l Ăš ;

St fn e toga , du biu m re dd en s, an clarior arm is , Hoc frontis de cu s, bos cu lt us , h&c ora fe re ba s.

H . A U G U S T IN U S Di t p o rt re t va n de n H . A ug us tin us w er d ge gr av ee rd do or Ja n Sa de le r na ar een teek enin g va n Cr isp ijn va n den B ro ec k vo or de Opera div i Aur elii Au gus tini , ve rs ch en en bij Pl an ti n in 1577. D ez e gr av eu r le ve rd e nog m ee r w er k vo or a nd er e Pl an tij ns ch e uit ga ve n.

H O U T GESNEDEN H OO FDLETTERS

D ez e le tte rs , m et hu n ve rs ie ri ng va n mu sice er en de en ge len in de n stijl va n de Amo res va n O tto V æ ni us , w er de n ge br ui kt in de M iss en va n G. de la H él e. De gr av eu r va n de ze sm aa kv ol le le tte rs is on be ke nd . De ho u t bl ok ke n er va n be vi nd en zi ch in he t M us eu m .

H O U T G ESNEDEN H OO FDLETTERS

A lp ha be t ve rs ie rd me t blo em en en vr uc ht en , ge br ui kt in he t Psa lteri um en in de M iss en va n G. de la H Ã©le . De ho ut bl ok ke n va n dit al ph ab et w or de n be w aa rd in he t M us eu m .

Pr ijs al bu m s ui tg eg ev en

do or

he t

G em ee n te b es tu u r va n A n tw e rp en .

1922 . — B ee st en in de n D ie re nt ui n. A n tw er p en ’s St ra at je s en Ste egj es. H e t M us eu m P la nt in -M or et us . Ee nig e W er k en va n P. P. Ru be ns . Kij kje s in Be lgi sch Co ng o. 1923. — Ki nd er ki st. De A rb ei d aa n de H av en . Bo er en Br ue ge l. H e t ou de A nt w er pe n. 1924. — Ki nd er sp el en . H et D ia m an t. Ka re i V er la t. 1925. — K un st w er k uit he t M us eu m P la nt in -M or et us . Es op us . De B ra ek el ee r in he t A ntw er psc h M us eu m.

â&#x2013;

DRUKKERIJ

J . -E. B USCHMA NN ANTWERPEN.