16 minute read
Volg ons op LinkedIn en Facebook: stichting carmelcollege
Carmel Leerlabs
ONTDEKKINGSREIS NAAR ONDERWIJSVERNIEUWING
Advertisement
Carmel beschikt sinds kort over drie Leerlabs. Hun doel: samen zoeken naar mogelijkheden om de overgang
naar gepersonaliseerd leren te versnellen. Eén van die drie werkt met subsidie uit het landelijke project
Leerling 2020. De beide anderen worden gefaciliteerd vanuit Stichting Carmelcollege zelf: de Carmel Leerlabs.
Eigen Carmel Leerlabs, naast de bestaande . Dick Bijl, projectleider van Leerlab B (zie kader) vindt het vanzelfsprekend . Deels vanwege het belang dat Koers 2020, het visiedocument voor de komende jaren, toekent aan gepersonaliseerd leren . Daarnaast omdat de tijd volgens hem rijp is . ‘We spreken dezelfde Carmeltaal . Als ik andere Carmelscholen bezoek, zie ik verschillen én overeenkomsten . We zijn groot, we kunnen meer uit onze omvang halen .’
Matthijs van de Woestijne, projectleider van Leerlab A, valt hem bij . ‘Ik vergelijk Carmel met een trein . Elke wagon is een Carmelschool . Tussen de wagons zijn de bruggetjes nog klein . Door samen te werken kunnen we die breder maken, dan kunnen we door de hele trein lopen .’ De beeldspraak verduidelijkt veel: alle reizigers gaan dezelfde kant op, hoe verschillend ze ook zijn . Als ze elkaar kennen, kunnen ze veel voor elkaar betekenen .
GROEPEN DOCENTEN
Dat laatste is waar het bij Leerlabs om draait . Ze bestaan uit groepen docenten van zes of meer verschillende scholen . Samen zoeken ze wegen om het gepersonaliseerd leren te versterken . Ze gaan op ontdekkingsreis, proberen in de eigen scholen ideeën uit en delen opbrengsten en valkuilen met elkaar . Niemand hoeft het wiel uit te vinden, opgedane kennis wordt gedeeld . De aanpak werpt vruchten af omdat ze van onderaf komt: hier zijn docenten zelf aan het werk .
Verschillende Carmelscholen namen al deel aan zo’n Leerlab . Bij de overkoepelende stichting Leerling 2020, dat er subsidies voor verstrekt, werden voor het nieuwe schooljaar twee aanvragen ingediend . Eén daarvan werd gehonoreerd: een project van Carmelcollege Gouda, Het Hooghuis en het Augustinianum . Het andere werd afgewezen . ‘Toen heeft het College van Bestuur gezegd: ‘We vinden dit zo belangrijk dat we het zelf gaan doen . Vanwege de grote belangstelling is besloten twee Carmel Leerlabs te vormen’, weet Van de Woestijne . Bijl vult aan: ‘We werken op dezelfde manier als de landelijke Leerlabs, maar dan alleen met Carmelmensen .’ En dat is gevarieerd genoeg: ‘De onderliggende vraag is steeds dezelfde: hoe gaan we om met ICT en met devices; hoe geven we vorm aan differentiëren en gepersonaliseerd leren? Omdat de scholen verschillen, leren ze van elkaar . ’
DEZELFDE KANT
Lisette Weijman, docent Frans aan het Carmel College Salland, kan dat laatste alvast bevestigen . ‘Onze leerlingen hebben allemaal een laptop . Ik vind dat gewoon, maar van andere Leerlabdeelnemers weet ik dat het dat niet is . Er zijn ook scholen met laptopkarren of computerlokalen . Op zich maakt dat niet uit . We hebben een klik, we willen allemaal dezelfde kant op . ’
Dat spreekt haar aan . ‘Ik ben allereerst docent, ik probeer me te blijven ontwikkelen . Dat vind ik ook belangrijk voor mijn leerlingen .’ Ze betrekt die er zelfs bij: ‘Ik heb een YouTube-kanaal waar ik uitleg geef over Frans . Mijn leerlingen vraag ik wat ze daarvan vinden . Doorgaans komen ze met goede ideeën, daar profiteer ik van .’ Het geeft aan dat ze vertrouwd is met het gebruik van digitale middelen . Voor haar team (havo/ vwo) onderzoekt ze wat docenten nodig hebben om ICT in de klas te gebruiken . ‘Want dat is wat we willen: dat ICT onderdeel wordt van de les, dat er geen lesdag zonder ICT voorbijgaat, zodat we de leerlingen meer maatwerk kunnen geven . Dat sluit heel goed aan bij ons Leerlab . ’
Haar bevindingen brengt ze straks ter sprake in het Leerlab . ’We hebben nu één bijeenkomst gehad . Die heeft me verrast . We waren allemaal gemotiveerd, ik kwam thuis met heel veel energie . De sfeer was prettig . Geen rivaliteit, geen concurrentie, we zijn allemaal Carmel, we willen hetzelfde . Het is halen en brengen, zo kunnen we samen vooruitgaan . Daarbij is Dick als projectleider belangrijk: hij stuurt literatuur toe en gaat alle scholen langs, om te horen wat we willen en verwachten . Hij leidt de bijeenkomsten, wij brengen de vragen in . Ik ben nu al heel positief . ’
Deelname raadt ze dan ook aan . ‘Je hoort wat anderen doen, dat stimuleert en geeft inspiratie voor wat je zelf wilt en kunt . Ik denk dat er meer Leerlabs moeten komen . We willen allemaal het beste voor onze leerlingen .’
OOGST
De Carmel Leerlabs lopen tot het einde van het schooljaar 2018-2019 . Dan bestaat de oogst naar verwachting uit ontwikkelde materialen, praktijkvoorbeelden en do’s en don’ts . Vastgelegd en geborgd, zodat alle scholen van de ontwikkelde kennis gebruik kunnen maken . ‘Toch ligt het uiteindelijke resultaat niet vast . Fridse Mobach, lid van het College van Bestuur, heeft nadrukkelijk gezegd dat we fouten mogen maken . Het is pionieren’, licht Bijl verder toe .
De deelnemers gaan op bezoek bij elkaars scholen . Steeds beschrijft de gastheer de bestaande situatie, waarna het gesprek kan beginnen . Deelnemers bevragen elkaar en delen . ‘Alleen al de vraag “Waarom doen jullie het zó?” is een opbrengst’, vindt Van de Woestijne, ‘die duidt op reflectie én de bereidheid in gesprek te gaan . Het is óók een opbrengst als je weet: “Die school heeft ervaring met wat mij nu bezighoudt, ik kan daar terecht .” Dan begint de beweging . ’
Intussen schuiven Peter Koopman (Pius X College/ Canisius) en Ellen Brinkman (bestuursbureau) aan . Zij vormen gezamenlijk de Stuurgroep Carmel Leerlabs . ‘We weten wat we willen, maar het gaat om die reis daarnaartoe die de Leerlabdeelnemers samen maken . Je ziet energieën ontstaan die je in je eigen school niet altijd hebt .’ Bijl, instemmend: ‘Dat kan in je eigen school van betekenis zijn, je neemt kennis mee terug en bent sneller geneigd een collega te raadplegen . ’
VERTROUWD EN VEILIG
Nu komt de volgende fase: differentiëren en formatief toetsen . ‘Het Leerlab is de ideale plek om daarmee aan de slag te gaan . Je hoort van elkaar wat goed gaat en wat niet, dát is de kracht van samenwerking in een veilige omgeving .’ Vreeswijk haalt de vraag aan die projectleider Van de Woestijne stelde: ‘Waar droom je van?’ Zijn reactie: ‘Mijn droom is dat die leerling van 3 havo Engels op vwo-niveau kan doen en wiskunde op vmbo-t-niveau . Het is gek om te veronderstellen dat elke leerling op hetzelfde moment op dezelfde bladzij bezig is . De droom veronderstelt dat leerlingen zelf meer verantwoordelijkheid nemen en zelfkritiek tonen . En dat wij succesvol differentiëren . Zonder ICT kan dat niet, daarom doe ik mee aan ‘Het gaat ons Leerlab . ’ steeds meer over Tot grote tevredenheid . de motivatie, van ‘Je onderzoekt met elkaar, het initiatief komt van de leerling én onderaf . Niemand krijgt de docent’ voorgeschreven wat hij moet, iedereen wordt in zijn kracht gezet . Vind maar uit wat bij jou en je school past . Verschillen mogen, daar leren we van . Van de eerste sessie heb ik genoten . Ik hoop dat iedereen de volgende keer collega’s meebrengt, dan komt er een hele dynamiek op gang .’ Die ook in een ander opzicht inspireert: ‘Op deze manier wordt de rol van de docent steeds belangrijker . ICT neemt onze taken niet over . Integendeel, die maakt ons nog meer tot de spil in het leerproces . ’ Wat samenwerking opbrengt, heeft Marc Vreeswijk ervaren . Marc is ICT-coördinator en docent informatica bij Canisius in Almelo . Hij vertelt: ‘Zeven jaar terug zijn we begonnen met het gebruik van laptops in de les . Doelbewust hebben we de tijd genomen om te bepalen wat we wilden bereiken . Elke sectie heeft daarna beleid ontwikkeld . Iedereen voelde zich veilig en werd medeeigenaar . We kozen voor evolutie in plaats van revolutie . “Gebruik gewoon je boek en zoek daarnaast digitaal ‘In de Leerlabs lesmateriaal”, dat werken we van was ons devies .’ onderaf: hier zijn docenten aan het werk’
STAPSGEWIJS
Even komt nu nog LiFo-ter sprake, de nieuwe leermethode die de leerstof digitaal en op papier aanbiedt, en meer mogelijkheden voor differentiëren opent (zie pagina 16 in dit magazine) . ‘Er zijn overduidelijk raakvlakken’, meent Bijl . ‘Ik ben zelf ook heel benieuwd naar adaptief onderwijs, waarin leerlingen meer van elkaar leren . Binnen het Leerlab komt dat allemaal ter sprake . Zo gaat het steeds meer over de motivatie van de leerling én die van de docent . Het is het prachtig om dat als Carmel zelf te doen . ’
Met ook de nuchterheid van Carmel, stelt Koopman: ‘We moeten oppassen voor generalisaties of te hoge verwachtingen, die kunnen een valkuil vormen . We kunnen veel doen om de leerling op maat te bedienen, maar we kunnen niet alles . En die leerling zal er zelf ook voor moeten werken . We hebben heel goed onderwijs in Nederland . Dat kunnen we nog beter maken, maar dan stapsgewijs, langs de weg van de evolutie . ’ ◗
LEERLAB A
Onderzoeksvraag:
‘Hoe kun je binnen de bekende klassikale setting stappen zetten richting gepersonaliseerd leren?’
Deelnemende scholen:
Canisius, Carmel College Salland, Twents Carmel College, Bonhoeffer College, Etty Hillesum Lyceum, Marianum . ◗
LEERLAB B
Onderzoeksvraag:
‘Hoe zet je een device effectief in om te activeren en te differentiëren in de les?’
Deelnemende scholen:
Carmelcollege Emmen, Etty Hillesum Lyceum, Bonhoeffer College, Pius X College, Het Hooghuis, Maartenscollege . ◗
LEERLAB ZUIDWEST
(ONDERSTEUND VANUIT LEERLING 2020)
Onderzoeksvraag:
‘Hoe kun je (digitaal) formatief evalueren betekenisvol inzetten om inzicht te krijgen in het leerproces en hier sturing aan te geven?’
Deelnemende scholen:
Carmelcollege Gouda (locatie Antoniuscollege), Augustinianum, Het Hooghuis (locaties Heesch, Stadion, Zuidwest) . ◗
Deze maand staat Nederland stil bij 100 jaar vrijheid van onderwijs. Bijzonder onderwijs was al eerder vrijelijk toegestaan, maar werd tot 1917 niet gesubsidieerd door de overheid. Daarna ontstond grote diversiteit aan scholen. Ook binnen Carmel is diversiteit een groot goed.
Dat is niet overal: in Frankrijk bijvoorbeeld is sprake van staatsonderwijs met hetzelfde programma en dezelfde methodes. Dat past, denk ik, ter principale niet zo goed bij onze poldermentaliteit. Toch zijn er tegenwoordig discussies over vrijheid van onderwijs. Er zijn groeperingen die het niet juist vinden dat vrijheid ook geldt voor islamitische scholen. Anderen vinden dat kansenongelijkheid binnen de samenleving wordt vergroot door bijzondere scholen; die hebben immers de mogelijkheid op grond van religie leerlingen niet toe te laten.
Ik vind het juist belangrijk hoe de school invulling geeft aan zijn brede identiteit. Dit is meer dan alleen het bordje op de gevel, het gaat juist om de vraag: wat geven wij leerlingen dagelijks mee vanuit ons onderwijs? Dat is een gespreksthema met schoolleiders tijdens de managementgesprekken. Het blijkt soms nog niet zo eenvoudig onder woorden te brengen: ‘Ja, bij ons zit dat gewoon in de stenen van het gebouw’. Dan wordt de vraag ‘Hoe borgen we dat dan?’ wel een ingewikkelde. Als je iets in stand wilt houden, moet je er regelmatig aandacht aan besteden. Vandaar het terugkerende gesprek hierover. Brede identiteit is immers merkbaar en herkenbaar en niet te vatten in een takenlijstje dat je kunt afvinken. Het is ook belangrijk om bewust met nieuwe medewerkers te onderzoeken of zij zich toegerust voelen om bij te dragen aan de “waarderende school”. Vanuit onze samenwerking met het Titus Brandsma Instituut in Nijmegen is er bijvoorbeeld de mooie module “Aandacht” die handvatten aanreikt. Het recht van de vrijheid van onderwijs is tenslotte geen passief recht, maar vraagt om dagelijkse toepassing. Samen deel uitmaken van Carmel maakt dit tot onze gezamenlijke verantwoordelijkheid. Dit is een van de vele manieren om actief te blijven werken aan de vraag waartoe wij op aard zijn. ◗
KARIN VAN OORT Voorzitter College van Bestuur, Stichting Carmelcollege
Carmel in beeld
Docentendag 2017
Ruim honderd onderbouwdocenten van alle Carmelscholen togen op dinsdag 10 oktober naar Ede voor de
eerste Carmel Docentendag. Het thema was “Differentiëren in de klas”, iets waar elke VO-docent dagelijks mee
te maken heeft. Naast bijdragen van onder andere lector Onderwijskunde Martijn van Schaik en onderwijs-
vernieuwer René Kneyber waren er vooral veel workshops voor en door collega’s. We volgen Gert Katgert,
Marjolein Gerritsen en Bea Nijman, docenten van Carmel College Salland.
1
‘Daar is ze!’ Gert en Marjolein wachten hun collega Bea op in de hal . Ze hebben wel zin in een dag lang leren van collega’s .
2
Ook Bea haalt nog snel even haar badge op . Wel zo handig, met collega’s van zoveel scholen om je heen .
3
Een gevarieerd ochtendprogramma heeft de eerste kennishonger gestild . Nu rammelt de maag .
SCAN MET
4
‘Hoi, ik ben Marjolein, een collega van Gert .’ Het gebeurt niet dagelijks dat je zo veel nieuwe collega’s ontmoet .
De presentaties van de Docentendag vind je op Carmel Intranet in het openbare netwerk 'Docentendag 2017' . Het is de bedoeling dat er ook in 2018 een Docentendag komt . Meer hierover te zijner tijd op carmel.nl ◗
5
Esther Saaltink (Twents Carmel College, locatie Potskampstraat, Oldenzaal) maakt in het middenpad nog snel een foto voordat ze met samen met haar collega Niek Schefer hun workshop start .
7
Met een hoofd vol inspiratie en ideeën trekken de collega's van Carmel College Salland huiswaarts . Volgend jaar weer?
6
Differentiëren met behulp van digitale tools: leren van collega’s is top . ‘Dus nu heb ik die app geïnstalleerd, en dan?’
Kort
BENOEMINGEN RECTOREN
Het College van Bestuur van Carmel heeft mevrouw Ank Brent MSc benoemd tot rector van Carmelcollege Gouda . De vacature ontstond vanwege pensionering van de huidige rector Bas Oldemans . De benoeming gaat in per 1 januari 2018 .
Mevrouw Brent is sinds 2010 verbonden aan Carmelcollege Gouda, eerst als locatiedirecteur van het Antoniuscollege en later als directeur onderwijs Carmelcollege Gouda . Daarnaast is de heer drs . Johan Supèr MEM benoemd tot rector van Scholengroep Carmel Hengelo . De benoeming gaat halverwege januari 2018 in .
Supèr is de opvolger van de heer Henri Hammink, die met pensioen gaat . Ook Supèr is geen onbekende binnen Carmel . Integendeel: hij is sinds 2006 rector van Carmel College Salland in Raalte . ◗
STUDIEDAG KENNIS IS MAAR DE HELFT
‘Een inspirerende dag! Het is de fase van het afsluiten van de notitie . Niets houdt verdere implementatie tegen . Laten we elkaar steunen als scholen van Stichting Carmelcollege .’ Deze reactie van een deelnemer aan de studiedag ‘Kennis is maar de helft’ op donderdag 16 november raakt de kern . Tijdens deze studiedag werd ingegaan op de betekenis van de Carmelnotitie ‘Kennis is maar de helft’ voor de leerling, medewerker en waarderende school .
Mike Oude Remmerink, docent Twents Carmel College, opende de dag en benadrukte de meerwaarde van een gezamenlijke aanpak van dit strategische kernpunt . Karin van Oort, voorzitter College van Bestuur, ging in op de meerwaarde van onderwijs voor de vorming van jongeren aan de hand van het vak beeldende vorming . Docent Koen Nijhuis van Twents Carmel College lichtte de notitie ‘Kennis is maar de helft’ toe . Met de notitie hoopt Carmel een stevige basis te geven voor het gesprek over de opdracht van scholen en medewerkers met betrekking tot levensbeschouwelijke en morele vorming . Daarnaast gaf Yvonne van Sark van Youngworks een keynote waarin identiteitsontwikkeling, morele vorming en verbinding met jongeren centraal stond .
De studiedag was een eerste stap om elkaar te kunnen vinden in een gezamenlijke ontwikkeling . Kennis is maar de helft! ◗
BENOEMING LID RAAD VAN TOEZICHT
Mevrouw drs . K . (Kitty) Oirbons MME is benoemd tot lid Raad van Toezicht voor een eerste benoemingstermijn van drie jaar . De benoeming is ingegaan per 1 november 2017 . Mevrouw Oirboins volgt de heer Sander van den Eijnden op . ◗
VOLG JE ONS OP SOCIAL MEDIA?
@stgcarmel
@CarmelVacatures
stichting carmelcollege
stgcarmel
stichting carmelcollege ◗
SCAN MET
KIJK OP PAGINA 2
Hoe ging het verder met . . .
Collegiale visitatie
Al twee keer eerder gingen Carmelscholen bij elkaar op bezoek om feedback te geven.
In januari begint het derde traject van collegiale visitatie. Waarom is deze vorm
van leren zo’n succes? En wat gaat er de komende tijd gebeuren?
‘Collegiale visitatie doe je omdat je er met elkaar sterker van wilt worden’, zegt Maaike Hagedoorn, directeur van Canisius, locatie Tubbergen . Haar school werd in oktober 2015 door vertegenwoordigers van twee collegascholen bezocht . ‘Ik was nog maar net een week in functie en kon zelf dus nog niet veel bijdragen, maar de collega’s hebben het perfect opgepakt . Voor mij was de visitatie absoluut een cadeautje . Ik kreeg een mooi beeld van de school en de aanbevelingen waren zinvol . ’
ALLE GELEDINGEN
Bij collegiale visitatie geven collegascholen elkaar over en weer feedback . Binnen Carmel gebeurt dit aan de hand van een afgesproken thema . Er wordt gewerkt in groepen van 3 tot 4 scholen, met vergelijkbare opleidingen en leervragen . Per keer wordt één school bezocht; de andere scholen leveren de leden van de visitatiecommissie . Elke visitatie begint met een zelfevaluatie door de school die wordt bezocht . Vervolgens komt de commissie een dag lang op school, kijkt uitvoerig rond en voert gesprekken met alle geledingen (schoolleiders, docenten én leerlingen!) . Aan het eind van de dag worden de bevindingen gepresenteerd en na afloop worden die vastgelegd in een verslag .
SERIEUZE AANPAK
Sinds de start in het voorjaar van 2013 hebben twee complete visitatierondes plaatsgevonden . De reacties zijn enthousiast, zegt Ben Kokhuis, voorzitter Centrale Directie Pius/Canisius en een van de kartrekkers van visitatie binnen Carmel . ‘Mensen vinden het mooi om hun school aan collega’s te presenteren . De serieuze aanpak (met een gedegen voorbereiding en gesprekken met alle geledingen van de school) garandeert dat er echt verbeterpunten uit komen . Toch voelt het niet aan als een inspectiebezoek: hier hangt geen beoordeling aan, dit is een bezoek door kritische vrienden .’
STOER
In januari van dit jaar gaat de derde ronde van start, die zich van de eerdere onderscheidt doordat scholen zelf de visitatiethema’s konden aangegeven . Stichting Carmelcollege onderscheidt zich hiermee, zegt Kokhuis . ‘Er zijn maar weinig schoolbesturen die collegiale visitatie op deze manier aanpakken . Dat scholen binnen de Carmelfamilie zich tegenover elkaar zo kwetsbaar durven opstellen en openstaan voor feedback van de ander – ik vind het heel stoer .’ ◗
