DE VOORDELEN VAN PAPIER ÉN DIGITAAL

LiFo

De voordelen van papier én digitaal

In het begin van dit kalenderjaar introduceerde Camel het Licentie-Foliomodel (LiFo). De leerstof wordt

daarin op papier én digitaal aangeboden. Docenten biologie (Biologie voor jou) en wiskunde (Getal & Ruimte)

van diverse scholen werken er sinds het begin van dit schooljaar mee. Wat zijn de eerste bevindingen?

Hoe zat het ook weer? In het LiFo-model krijgen leerlingen de methode op papier en digitaal aangeboden . De docent heeft dan meer mogelijkheden om de vorderingen nauwgezet te volgen . Om voorlopers extra stof en achterblijvers extra aandacht te geven . Althans: dat waren de berichten in het voorjaar . Een tweejarige pilot moet uitwijzen of de verwachtingen uitkomen .

Hanneke Huijben, docent biologie aan het Twents Carmel College (locatie Losser), heeft er een van haar klassen naar gevraagd . ‘De respons is opbouwend positief’, stelt ze vast . ‘De flitskaart, een instrument om te oefenen, en de ondersteunende filmpjes worden gewaardeerd . Net als de rubriek "Test jezelf" . Die ziet wat jij moeilijk vindt en zoomt daarop in .’ Maar ze hoorde ook: ‘Een derde van de leerlingen wil liever het papieren werkboek . Dat biedt meer overzicht, vinden ze, terwijl de iPad gemakkelijk afleidt . ’

Anders dan Huijben heeft Martin Schots, leraar biologie aan het Etty Hillesum Lyceum in Deventer (locatie Boerhaave), zijn leerlingen niet bevraagd . Maar hij heeft net een digitale toets afgenomen . ‘Er komt een toetsweek aan . Uit de antwoorden zie ik wat nog aandacht nodig heeft .’ Daarnaast heeft hij uiteraard andere observaties: ‘Ik merk dat veel leerlingen het prettiger vinden om uit het boek te lezen . "Test jezelf" valt in de smaak . Daar zien ze soms dat ze de stof toch niet zo goed beheersen als ze dachten .’ Voor zichzelf ziet hij nog een ander voordeel: ‘Als leerlingen opgaven digitaal maken, hoef ik hun handschrift niet te ontcijferen . . . ’

‘Ik merk dat veel leerlingen het prettiger vinden om uit het boek te lezen’

UITGEVERS

Uitgevers Malmberg (Biologie voor jou) en Noordhoff (Getal & Ruimte) volgen de bevindingen op de voet . ‘De digitalisering van het onderwijs neemt een hoge vlucht, maar de wijze waarop dat gebeurt, verschilt per school’, weet Jochum Winkelman, accountmanager voortgezet onderwijs bij Malmberg . ‘Wij verwachten dat papier en digitaal steeds meer naast elkaar worden gebruikt . Met LiFo kunnen docenten heel gericht keuzes maken voor het een of het ander .’ Dat is ook de visie van Noordhoff, zegt relatiemanager Paul Dijkstra: ‘Door de digitale component kan de docent zijn klassen meer maatwerk bieden en beter inspelen op individuele leerroutes en de actualiteit . ’

Hij ziet daarnaast een intern voordeel: ‘Als uitgevers staan we voor een omschakeling . Ons vak verandert, we worden meer een informatiebedrijf . LiFo is voor ons een soort aanjager .’ In meer dan een opzicht, weet Winkelman: ‘Wij kunnen hier zien hoe toetsen worden gemaakt . Volstrekt geanonimiseerd, uiteraard . Zo weten we welke vragen te moeilijk zijn of anders gesteld moeten worden . Dat kunnen we meteen aanpassen . ’

Er zijn meer scholen die zoeken naar het optimum tussen papier en digitaal . ‘Het bijzondere van LiFo is dat Carmel eist dat we de docenten betrekken . Er moest meer contact zijn tussen docenten en ontwikkelaars . Dus zorgen we voor scholing en training, en voor bijeenkomsten met docenten . Ze hebben invloed op de inhoud’, merkt Winkelman op . Bij Noordhoff gaat het net zo, vertelt Angelo Spoor, medewerker Tenderdesk: ‘Van die ontmoetingen profiteren alle partijen . Wij horen wat de docent wil en kunnen hem of haar de waarde van de digitale mogelijkheden laten zien . De docent blijft de spil in het onderwijs . Door ICT nog meer dan nu . ’

DOCENTEN

Met die laatste opmerking zijn Huijben en Schots het eens . ‘Leidend is wat de docent vertelt . Ik ben voorstander van blended learning, maar ik wil ook dat mijn leerlingen dingen opschrijven’, zegt Huijben . Ze ziet voordelen: ‘Ik kan beter monitoren en dat maakt differentiëren gemakkelijker .’ Maar: ‘Voorwaarde is dat de leerlingen allemaal een laptop of iPad hebben en de school over een goed wifi-netwerk beschikt . Dan kan LiFo een goed instrument zijn voor adaptief leren en differentiëren . Ik heb echter ook een klas zonder devices . Daar heeft LiFo nog weinig toegevoegde waarde en zou ik genoeg hebben aan alleen het papieren boek .’

Martin Schots heeft alleen leerlingen met laptops . ‘LiFo geeft mij meer vrijheid . Ik kan individuele leerlingen beter volgen en zien welke onderwerpen in de klas nog aandacht nodig hebben .’ Dat opent perspectieven voor differentiëren en formatief toetsen . ‘Zeker als we LiFo koppelen met de elektronische leeromgeving . Dan kan er nog meer . ’

Iets als een balans valt nog niet op te maken, vinden alle geïnterviewden . LiFo is immers nog maar net van start gegaan . ‘Dit gesprek is een nulmeting’, lacht Huijben . ‘Het is een pilot, we zijn met elkaar aan het leren’, vindt Winkelman . En Dijkstra: ‘Misschien kun je je vragen aan het einde van het eerste jaar nog eens stellen? Dan weten we meer .’ Hij drukt de nieuwsgierigheid van velen uit . Bij succes wil Carmel immers meer leermethoden in de vorm van LiFo aanbesteden . Dit wordt dus vervolgd . ◗