Pilot effectief leesonderwijs

Verdiepend begrip van teksten vraagt om veel lezen en actief aan de

slag gaan met rijke

teksten. Stichting Lezen is gestart met een pilot ‘Effectief leesonderwijs en de Bibliotheek op school’ waarin scholen en bibliotheken nauw samenwerken aan deze nieuwe opzet van leesonderwijs.

Verbeteren van leesbegrip

De pilot startte met een vraag van een schoolbestuur in Zuidoost Friesland aan de Bibliotheek: ‘Begrijpend lezen is en blijft voor veel scholen een uitdaging. Zouden we samen kunnen onderzoeken of een ‘de Bibliotheek op school plus’ mogelijk is, waarin specifiek aandacht is voor het verbe‑ teren van leesbegrip?’

Deze vraag kwam bij Stichting Lezen terecht, die het antwoord zocht in ‘effectief onderwijs in begrijpend lezen’. Dit concept stoelt bijvoorbeeld op het advies van de Taalraad Begrij‑ pend Lezen, en de literatuurstudie De vele kanten van leesbegrip (2019) van De la Rie, Houtveen en Van Steensel. Hierbij wordt gelijktijdig aan leesonderwijs en de opbouw van kennis gewerkt. Een goede collectie met rijke korte (zakelijke) teksten en kinderboeken hebben een belangrijke functie binnen dit vakoverstijgend werken. De leerkracht heeft expertise nodig op het gebied van leesmotiva‑ tie, jeugdliteratuur en praten over boeken.

Pilot effectief leesonderwijs

Met de pilot willen de deelnemen‑ de partijen bereiken dat leerlingen hun leesvaardigheid, leesbegrip en kennisopbouw verder ontwikkelen, aangejaagd door een hogere leesmoti‑ vatie. Ze onderzoeken in de pilot op welke manier de bouwstenen van de Bibliotheek op school ondersteunend kunnen zijn aan effectief onderwijs in begrijpend lezen.

Samenhang tussen leergebieden

Binnen de pilot wordt gewerkt met Focus op begrip. Binnen deze aanpak worden verschillende verbanden gelegd, zoals tussen begrijpend lezen en leesbevordering. En tussen wereldoriëntatie en leesonderwijs. Verder bevordert het werken met boeken met rijke taal de woorden‑ schat van de leerlingen. Leerkracht en leesconsulent verkennen in de pilot hoe de expertise van de leesconsulent aanvullend kan zijn voor het lees‑ onderwijs.

Overdraagbaar model

In schooljaar 2021‑2022 staan de groepen 6 centraal in de pilot, en in schooljaar 2022‑2023 zal er meer aan‑ dacht zijn voor een bredere borging bij de deelnemende scholen en de Biblio‑ theek. In 2023 levert Stichting Lezen een overdraagbaar model op voor de samenwerking tussen school en Bibliotheek in het kader van effectief onderwijs in begrijpend lezen. Even‑ eens verschijnt er in 2023 een rapport met de effecten van de aanpak.

De Nationale Voorlees dagen

Voorlezen maakt je leuker!

Voorlezen is de leukste én beste manier om kinderen te helpen taalgevoel en woordenschat te ontwikkelen. Tijdens De Nationale Voorleesdagen maken we hier samen een groot feest van. De Nationale Voorleesdagen is nu al twintig jaar de belangrijkste en leukste campagne voor kinderen van groep 1 en 2 en de kinderopvang!

De beste prentenboeken van het jaar

Elk jaar kiest een comité van experts de tien beste prentenboeken van het jaar. De Prentenboek Top 10 bestaat uit boeken voor peuters én kleuters en zijn zeer geschikt en leuk om voor te lezen. De Nationale Voorleesdagen zijn hét moment om de schoolbiblio‑ theek uit te breiden met mooie boeken. Je kan de boeken los bestellen, of de hele Prentenboek Top 10 in één pakket. In het lespakket vind je allerlei inspirerende activiteiten en leuke lessen die bij deze titels passen.

Tussen de titels uit de Prentenboek Top 10 zit één boek dat zich Prentenboek van het Jaar mag noe‑ men. In 2023 is dat Maximiliaan Modderman geeft een feestje van Joukje Akveld en Jan Jutte. Dit boek staat centraal in de campagne en wordt overal in Neder‑ land voorgelezen tijdens Het Nationale Voorlees‑ ontbijt. Het verschijnt bovendien in een extra voordelige mini‑editie. Deze mini‑editie vind je in het lespakket, net zoals een voorleespoppetje van Maximiliaan zelf dat perfect past bij het boek.

Voorlezen tijdens het ontbijt

De Nationale Voorleesdagen beginnen traditiegetrouw met het leukste ontbijt van het jaar: Het Nationale Voorleesontbijt. Bekende Nederlanders trekken het land in om voor te lezen uit het Prentenboek van het Jaar. Organiseer zelf ook een ontbijt: vraag een acteur, de burgemeester of de directeur van de school om aan alle kleuters voor te lezen en laat zien dat je je meedoet door je ontbijt te delen met #voorlezenmaaktjeleuker.

Betere prestaties, meer plezier!

De Nationale Voorleesdagen sluiten perfect aan op het initiatief om dagelijks vijftien minuten (voor) te lezen in de klas. De kin‑ deren ervaren het plezier van boeken en ontwikke‑

len naast een beter taalgevoel ook hun empathisch vermogen. Daarom: voorlezen maakt je leuker!

Prentenboek Top 10 in de klas

Speciaal voor De Nationale Voorleesdagen worden leesbevorderende en makkelijk bruikbare lessen gemaakt bij alle boeken uit de Prentenboek Top 10. De lessen voor peuters en kleuters sluiten goed aan bij de vaste onderdelen van de week, zoals muziek‑ of gymles. Per titel vind je in het lespakket verschil‑ lende lesideeën en knutselinstructies en worden er tips gegeven over hoe je het boek kan voorlezen. De lessen zijn zo gemaakt dat je meteen aan de slag kan.

De Nationale Voorleesdagen 2022 26 januari t/m 5 februari

Vos gaat een stukje rijden. Door kuilen, over stenen, wobbelbobbel, nog een hobbel! En door plassen -spitter spatter spetter! Vos heeft het zo naar zijn zin, hij merkt helemaal niet dat de muis achterop springt. En de mol. En de kever... Een vrolijk voorleesverhaal voor kleine coureurs!

Vos gaat een stukje rijden | Auteur: Susanne Strasser | Illustraties: Susanne Strasser | Uitgeverij: Hoogland & Van Klaveren | ISBN: 9789089673435 VOS MERKT ER NIKS VAN Vos merkt niet dat er heel wat dieren meerijden op zijn staart. Pas als het meisje zich aansluit heeft hij iets in de gaten. Speel samen met de kinderen na wat er gebeurt. Grote kring: voorlezen, praten over het boek, naspelen Nodig: eventueel een loopauto Introductie van het boek Bekijk samen de voorkant en lees de titel voor. Vraag: Waarop gaat Vos een stukje rijden? Wie zit er achter de struik verstopt? Wat gaat er gebeuren, denk je? Voorlezen Lees het boek interactief boek voor. Stel vragen, luister met interesse, laat stiltes vallen en geef de kinderen de ruimte om mee te denken en te reageren. Mogelijke vragen zijn: • Wat voor geluid maken de voeten van Vos? Kunnen jullie dat nadoen? • Hoe kan het dat Vos niks merkt als Muis meerijdt? • Hoe kun je zien dat Vos, Muis en Mol plezier hebben? • Wie zal het volgende dier zijn dat meerijdt? • Waardoor is de auto zo zwaar als Vos hem omhoogduwt? • Wat denk je dat er zal gebeuren als Vos op het huis afrijdt? • Hoe komt het dat Vos het wel merkt als het meisje achterop springt? • Hoe loopt het verhaal af? Wat vind je van het einde? Na het voorlezen • Lees het boek nog eens voor. Laat de kinderen het verhaal naspelen. Eén kind is Vos en gaat in de kring zitten (eventueel op een loopauto). Wijs een kind aan dat het dier is dat meerijdt. Dat kind gaat achter de vos zitten (Muis rijdt mee. Vos merkt er niks van.) Zo komen er steeds meer kinderen (dieren) achter Vos zitten, tot hij het merkt. • Herhaal dit meerdere keren met verschillende kinderen. Eventueel kan een kind de verteller zijn.

Thema’s: dieren

TIP-TAP, TIP-TAP Groepsles: bewegen, drama • Neem het boek mee naar de speelzaal. Vertel: Doe alsof je vos bent en op een loopauto rijdt. Kom we gaan rijden. Tip-tap, tip-tap doen onze voeten. Laat de kinderen het geluid en de beweging nadoen. Nu rijden we over de steentjes. Wobbel-bobbel, nog een hobbel! Doe maar mee allemaal. Zo kunnen de kinderen het hele boek naspelen. Razen door de plassen, bochtjes rijden (links, rechts, links, rechts, heen en terug), enzovoort. • Speel als afsluiting een spel. Eén kind is de vos en zit op de grond met de ogen dicht. Wijs kinderen aan die er stilletjes achter gaan zitten. Laat het kind goed luisteren en vraag: Hoeveel kinderen zitten er achter je? Kan het kind het raden? Laat dan een ander kind de vos zijn. EEN STUKJE RIJDEN Zelfstandig werken: spel • Voeg spelmateriaal toe aan de bouwhoek en laat de kinderen een autoparcours met hindernissen bouwen. Denk aan boompjes, heuvels, huisjes, steentjes, obstakels van blokken, plassen van blauw papier of plastic. • Laat de kinderen met autootjes spelen. Ze kunnen op het parcours om de obstakels heen rijden. Hoe snel kunnen ze rijden? Wat is een goede route? Ontwijken ze alle obstakels, of rijden ze soms ergens tegenaan? WERKBLAD Knip de kaartjes uit. Laat de kinderen de kaartjes in de juiste volgorde leggen. Welk kaartje komt eerst? Wie rijdt er mee? Ze kunnen daarbij het boek gebruiken en overleggen met een of meer andere kinderen.

Op onderwijs.cpnb.nl

VERHAALKAARTJES reizen geluid stapelverhalen © Susanne Strasser

Voorlezen maakt je leuker

De Nationale Voorleesdagen 2022 26 januari t/m 5 februari Maar eerst ving ik een monster Tjibbe Veldkamp & Kees de Boer Lemniscaat

De Nationale Voorleesdagen 2022 26 januari t/m 5 februari De koffer Chris Naylor-Ballesteros Gottmer

MIJN HUIS Hoe ziet jouw huis eruit? En wie wonen er? Teken het in de lijst. De Nationale Voorleesdagen 2022 26 januari t/m 5 februari De koffer | Auteur: Chris Naylor-Ballesteros | Illustraties: Chris Naylor-Ballesteros | Uitgeverij: Gottmer | ISBN: 9789025771553 Op een dag verschijnt er een oververmoeide vreemdeling met slechts een koffer. Iedereen barst van de vragen. Wat komt hij doen? Waar komt hij vandaan? En: wat zit er toch in die mysterieuze koffer? De koffer is een hartverwarmend verhaal over hoop en vriendelijkheid en de manier waarop we omgaan met mensen in nood. Ik neem mee in mijn kofferEen theekopje en een foto. Dat was alles wat het dier in het boek kon meenemen in zijn koffer. Gelukkig kunnen wij meer meenemen als we op reis gaan. Speel samen het spel: Ik ga op reis en ik neem mee in mijn koffer... Grote kring: voorlezen, praten over het boek, spel: Ik ga op reis en ik neem mee in mijn koffer... Nodig: een koffer met spullen die je meeneemt als je op reis gaat (bijvoorbeeld: tandenborstel en tandpasta, sokken, een knuffel, boek) Introductie van het boek Zet een koffer in de kring. Vraag: Wanneer neem je een koffer mee? Wat zou er in deze koffer zitten? Maak de koffer nog niet open. Bekijk daarna samen de voorkant en lees de titel voor. Vraag: Hoe zien de dieren eruit? (Kijk naar de kleuren, vormen, hoe ze kijken.) VoorlezenLees het boek interactief voor. Stel vragen, luister met interesse, laat stiltes vallen en geef de kinderen de ruimte om mee te denken en te reageren. Mogelijke vragen zijn: • Waaraan kun je zien dat het blauwe dier moe, verdrietig en bang is? • Is de koffer van het dier licht of zwaar, wat denk je? • Welk van de dieren vertrouwt het blauwe dier het minst? • Wat doen de dieren terwijl het blauwe dier slaapt? • Wat staat er op de foto in de koffer? • Waarover droomt het blauwe dier? • Hoe voelen de dieren zich na het openmaken van de koffer? • Wat hebben de dieren gedaan aan het einde van het verhaal? Na het voorlezen • Pak de koffer erbij. Laat de kinderen voelen en omschrijven wat erin zit. Haal daarna de spullen eruit en leg ze in de kring. Praat kort over wat je meeneemt als je op reis gaat. • Speel met de spullen in de kring het spel ‘Ik ga op reis en ik neem mee in mijn koffer...’ Het eerste kind pakt bijvoorbeeld de tandenborstel, legt dit in de koffer en zegt: ‘Ik ga op reis en ik neem mee... een tandenborstel.’ Het tweede kind herhaalt dit en voegt iets toe: ‘Ik ga op reis en neem mee... een tandenborstel en een knuffel.’ Het legt de knuffel in de koffer. Enzovoort. • Speel het daarna nog een keer zonder de spullen en laat de kinderen zelf dingen bedenken. Zo trainen de kinderen hun geheugen. ZWAAR OF LICHT? Kleine kring: gesprek en wegen • Bekijk samen nog eens de pagina’s in het boek waar het dier vertelt over wat er in zijn koffer zit. Praat over wat er in een koffer past: Past er een theekopje in? Een tafel, een stoel, een heel huis? Wat denk je, is de koffer van het dier zwaar of licht? (Licht, er zitten alleen een kopje en een foto in.) Waarom heeft het dier zo weinig meegenomen, denk je? • Pak de koffer met spullen er weer bij. Laat verschillende kinderen de koffer tillen. Vraag: Vind je deze koffer zwaar of licht? • Haal dan veel spullen uit de koffer, zodat hij heel licht wordt. Vraag de kinderen weer wat ze ervan vinden. Je kunt de koffer eventueel ook op een weegschaal wegen. SPEEL MAAR NA Groepsles: naspelen • Vertel dat jullie het verhaal gaan naspelen. Laat de kinderen eerst allemaal oefenen. Pak bladzijdes uit het boek erbij en laat de kinderen gezichtsuitdrukkingen en houdingen van de dieren nadoen. • Zet attributen klaar. Een koffer, theekopjes, een tafel, stoel, en een foto. Verdeel de rollen en neem zelf de rol van verteller. • Speel de gebeurtenissen uit het verhaal na. Herhaal het eventueel nog een keer met een ander groepje kinderen. WERKBLADDe kinderen tekenen in de lijst hun eigen huis en de mensen met wie ze er wonen. Ze kunnen daarbij vertellen wat ze mooi of fijn vinden aan hun huis. vriendschapThema’s: Voorlezen maakt je leuker Leuk vanaf4 jaar Duizend-en-één paarse djellaba’s Lisa Boersen, Hasna Elbaamrani & Annelies Vandenbosch Gottmer ACROBATENMEISJE ESMAA Knip de acrobaten en andere figuren uit. Maak je eigen toren en zet Esmaa bovenop. Plak de figuren vast. De Nationale Voorleesdagen 2022 26 januari t/m 5 februari vluchtelingen gastvrijheidvooroordelen Op onderwijs.cpnb.nl • Werkblad De koffer • Tips om verder te lezen • Vele extra’s!

De Nationale Voorleesdagen Lespakket