Kleintje Legionellapreventie-2021 ISSUU by Stichting ISSO

kleintje.book Page 1 Thursday, July 1, 2021 11:40 AM

ISSO-kleintje

Legionellapreventie

ISBN: 978-90-5044-345-6

kleintje.book Page 3 Thursday, July 1, 2021 11:40 AM

INHOUDSOPGAVE Voorwoord

Wettelijke voorschriften en technische richtlijnen 1.1 Wettelijke voorschriften 1.2 Technische richtlijnen

7 7 10

Risicofactoren

Uitgangspunten legionellaveilig ontwerp

Uitgangspunten legionellaveilige aanleg

Legionellaveilig beheer en installatieontwerp 5.1 Beheersconcepten 5.2 Legionellaveilig ontwerpen 5.2.1 Inleiding 5.2.2 Segmenteren installatie 5.2.3 Desinfectie aan tappunten 5.2.4 Poortwachterconcept

27 27 34 34 35 36 37

Legionellaveilig beheer 6.1 Algemeen 6.2 Bedrijfsonderbreking 6.3 Monstername en actie bij aantreffen legionella 6.4 Individuele woninginstallaties

41 41 42 42 42

Bijlage A Legionellabacteriën

Bijlage B Installatiecomponenten

Bijlage C Schouwen en in kaart brengen bestaande installaties

Bijlage D Werkvoorschriften

Bijlage E

Gebruiksinstructie voor woningen

107

Literatuurlijst

ISSO-kleintje

Legionellapreventie

kleintje.book Page 5 Thursday, July 1, 2021 11:40 AM

VOORWOORD Legionellapreventie in leidingwater begint op de tekentafel maar houdt daarna niet op. Na een correct ontwerp en een zorgvuldige aanleg zijn een juist gebruik, een goed beheer en een zorgvuldig onderhoud belangrijke voorwaarden voor een legionellaveilige leidingwaterinstallatie. In dit proces speelt het installatiebedrijf een hoofdrol. Vaak beschikt het bedrijf over meerdere 'spelers'; van monteurs tot projectleiders. Allen hebben specifieke taken. Dat betekent dat specifieke kennis over legionellapreventie voor alle niveaus binnen het bedrijf beschikbaar moet zijn. Kleintje Legionellapreventie wil vooral die kennis toegankelijk maken die nodig is voor uitvoeringtaken, van de installateurs en monteurs op de werkvloer, zoals:  Aanleg-, uitbreidings- en herstelwerkzaamheden;  Uitvoering van technische beheersmaatregelen en onderhoud;  Schouwen en in kaart brengen van (delen van) de installatie voor een risicoinventarisatie. De spelers in het veld moeten daartoe wel het installatieontwerp begrijpen en ook de risicoanalyse en het beheersplan van de legionella-preventieadviseur kunnen hanteren. Alle ontwikkelde richtlijnen voor legionellapreventie mogen er nog zo goed uitzien, je bereikt er weinig mee als deze niet in de praktijk worden opgevolgd. Een kleine fout in de praktijk kan grote gevolgen hebben. ISSO-kleintje Legionellapreventie is tot stand gekomen in samenwerking met TNO, WijTechniek (voorheen OTIB) en Techniek Nederland (voorheen Uneto-VNI).

ISSO-kleintje

Legionellapreventie

kleintje.book Page 7 Thursday, July 1, 2021 11:40 AM

WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN EN TECHNISCHE RICHTLIJNEN

1.1

WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN

Leidingwaterinstallaties moeten voldoen aan wettelijke voorschriften. In Nederland worden de algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties gegeven in NEN 1006 [6]. Een praktische uitwerking hiervan wordt gegeven in de Waterwerkbladen [8]. Daarnaast geeft ISSO-publicatie 55 [9] aanvullende richtlijnen voor ontwerp, realisatie en beheer van collectieve leidingwaterinstallaties. NEN 1006 [6] is aangewezen in het Bouwbesluit artikel 6.12 en 6.13. In de toelichting op artikel 6.12 van het Bouwbesluit wordt tevens verwezen naar de ISSO-checklist 'hotspots' in waterleidingen [16] en ISSO/SBR-publicatie 811 [15]. Drinkwaterbesluit [2] Het Drinkwaterbesluit is een uitvoeringsmaatregel (AMvB) van de Drinkwaterwet [1]. De eisen die het Drinkwaterbesluit stelt hebben betrekking op de kwaliteit van het beschikbaar gestelde leidingwater, het onderzoek daarvan, de inrichting van het leidingnet, de te gebruiken materialen en chemicaliën en het informeren van verbruikers over de waterkwaliteit. Voor bepaalde collectieve leidingwaterinstallaties moet de eigenaar een meetprogramma opstellen en uitvoeren. Daarmee wordt periodiek nagegaan of het leidingwater aan de gestelde kwaliteitseisen voldoet. Hoofdstuk 4 van het Drinkwaterbesluit heeft betrekking op de preventie van Legionella in leidingwater. Hierin worden de voorschriften met betrekking tot zorgplicht, risicoanalyse, beheersplan en logboek gegeven. De uitvoering van de legionella-risicoanalyse mag alleen worden uitgevoerd door een daarvoor op basis van BRL 6010 [17] gecertificeerd bedrijf. De volgende drie regelingen zijn aan het Drinkwaterbesluit gekoppeld:  Drinkwaterregeling [4];  Regeling legionellapreventie in drinkwater en warm tapwater [3];  Regeling materialen en chemicaliën drink- en warmtapwatervoorziening [5].

ISSO-kleintje

Legionellapreventie

kleintje.book Page 8 Thursday, July 1, 2021 11:40 AM

Werkingssfeer De zogenoemde prioritaire installaties zijn uitgebreid met bed & breakfast > 5 personen, truckstops, wegrestaurants en benzinestations met douchefaciliteiten. Individuele zorgwoningen zijn uitgesloten. De specifieke verplichtingen in het kader van legionellapreventie uit het Drinkwaterbesluit, hoofdstuk 4 gelden nu alleen voor de volgende categorieën collectieve installaties:  Ziekenhuisinstellingen;  Zorginstellingen;  Gebouwen met logiesfunctie: - Hotels; - Campings; - Jachthavens; - Bed & breakfast > 5 personen.  Opvangcentra voor asielzoekers;  Gebouwen met een celfunctie: - Gevangenissen; - Politiebureaus; - Asielzoekerscentra.  Badinrichtingen: - Zwembaden; - Sauna's; - Bubbelbaden.  Truckstops, wegrestaurants, benzinestations met douchefaciliteiten.

Afb. 1.1 Drinkwaterbesluit ook voor havens pleziervaartuigen

ISSO-kleintje

Legionellapreventie

kleintje.book Page 9 Thursday, July 1, 2021 11:40 AM

In hoofdstuk 4 van het Drinkwaterbesluit wordt de verplichting opgelegd om voor de genoemde collectieve installaties een risicoanalyse ten behoeve van legionellapreventie uit te voeren, zonodig een beheersplan op te stellen en de uitvoering van de beheersmaatregelen in een logboek bij te houden. De praktische uitwerking hiervan staat in ISSO-publicatie 55.1 [10]. Voor alle overige collectieve installaties geldt een zorgplicht volgens artikel 21, 26 en 30 van de Drinkwaterwet [1]. De praktische uitwerking hiervan staat in ISSO-publicatie 55.2 [11]. NEN 1006 [6] Het Bouwbesluit geeft aan dat voorzieningen voor drinkwater of warmtapwater dienen te voldoen aan NEN 1006 'Algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties'. Voor nieuwbouw is altijd de versie van NEN 1006 van toepassing waar het Bouwbesluit via de Regeling Bouwbesluit naar verwijst. Dat is momenteel NEN 1006 - 2015 + A1:2018. Voor bestaande bouw wordt teruggegrepen op de versie van NEN 1006 die gold ten tijde van de bouwvergunning met als minimum niveau de uitgave 1981 met aanvullingsblad C1 uit 1990. NEN 2768 [7] Deze norm geeft eisen voor de minimale binnenafmetingen en de indeling van de meterruimte in woningen, bestemd voor aansluitingen op netwerk van nutsvoorzieningen. In afbeelding 1.2 ziet u schematisch de samenhang tussen wetgeving, normen en ISSO-richtlijnen.

ISSO-kleintje

Legionellapreventie

kleintje.book Page 10 Thursday, July 1, 2021 11:40 AM

Woningnet

Drinkwaternet, Drinkwaterbesluit en ministeriࣙle regelingen

Bouwbesluit ); ;Ѵbfh NEN 1006 t.a.v. Ѵ;b7bm] -|;ubmv|-ѴѴ-ঞ;v van gebouwen

ƐƏƏѵ |ĺ-ĺ ĺ 1oѴѴ;1ঞ; ; Ѵ;b7bm]m; ;m 0 b|;m gebouwen

;]bom;ѴѴ-ru; ;mঞ; 1oѴѴ;1ঞ; ; Ѵ;b7bm] -|;ubmv|-ѴѴ-ঞ;v

NEN 1006 u-hঞfhub1_|Ѵbfm;m

u-hঞv1_; b| ;uhbm] -m NEN 1006 Waterwerkbladen (www.infodwi.nl)

Afb. 1.2 Overzicht wetgeving legionellapreventie in leidingwater 1.2

TECHNISCHE RICHTLIJNEN

Waterwerkbladen [8] In de Waterwerkbladen wordt een nadere uitwerking gegeven van wat in NEN 1006 [6] in algemene zin wordt gesteld. In de Waterwerkbladen zijn zowel bepalingen als richtlijnen opgenomen. Daarnaast zijn voor bepaalde situaties tevens aanwijzingen gegeven voor de uitvoering. Het in de Waterwerkbladen gestelde moet worden beschouwd als standaardvoorwaarde waaraan een leidingwaterinstallatie moet voldoen om in overeenstemming te zijn met NEN 1006 [6]. Op de volgende site krijgt u actuele informatie: www.infodwi.nl Opmerking: Gestreefd wordt richtlijnen van ISSO in overeenstemming te laten zijn met, en een aanvulling te laten zijn op de Waterwerkbladen. Bij tegenstrijdigheden kan worden teruggevallen op NEN 1006 [6]. De Waterwerkbladen geven een directe uitwerking van eisen uit NEN 1006 [6], terwijl ISSO-publicaties uitgebreid ingaan op ontwerp en dimensionering van leidingwaterinstallaties.

ISSO-kleintje

Legionellapreventie

kleintje.book Page 11 Thursday, July 1, 2021 11:40 AM

ISSO-publicatie 55.1 - Legionellapreventie in leidingwater [10] Deze ISSO-publicatie geeft een uitwerking voor de risicoanalyse van collectieve leidingwaterinstallaties die vallen onder wettelijk aangewezen categorieën gebouwen. Daarnaast geeft de publicatie voorstellen voor installatieaanpassingen en regels voor het opstellen van een beheersplan. ISSO-publicatie 55.2 - Handleiding zorgplicht legionellapreventie collectieve leidingwaterinstallaties [11] Deze handleiding richt zich op beheerders (eigenaren, adviseurs en installateurs) van collectieve leidingwaterinstallaties die buiten de reikwijdte van de Regeling voor Legionellapreventie van het Drinkwaterbesluit [2] vallen. ISSO-publicatie 55.4 - Alternatieve technieken voor legionellapreventie in collectieve leidingwaterinstallaties [12] Deze technische richtlijn geeft de informatie en hulpmiddelen om tot de juiste keuze te komen van het soort Legionellabeheer in leidingwaterinstallaties, op basis van de risicoanalyse en de eisen in het Drinkwaterbesluit [2]. Daarnaast worden de toepassingsmogelijkheden, richtlijnen voor ontwerp-, uitvoering- en beheer en de automatisering van alternatieve beheersmaatregelen behandeld. ISSO-publicatie 30.5 - LegionellaCode [13] Deze handleiding geeft richtlijnen voor installatie- en beheersmaatregelen legionellapreventie in woningen. ISSO/SBR-publicatie 811 - Integraal ontwerpen van legionellaveilige woningen [15] Deze ISSO-publicatie beschrijft een methode voor het realiseren van hotspotvrije leidingwaterinstallaties in woningen. In de publicatie worden modeloplossingen beschreven voor veel voorkomende situaties waarbij hotspots kunnen ontstaan. De methode is ook voor andere gebouwtypen toepasbaar. ISSO-checklist 'hotspots' in waterleidingen [16] Deze checklist is een hulpmiddel voor de partijen die bij het bouwproces betrokken zijn ten behoeve van het voorkomen van hotspots. De checklist is integraal opgenomen in ISSO-publicatie 55.1 [10].

ISSO-kleintje

Legionellapreventie