OHM Vani 1e kwartaal 2000 by Stichting OHM

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 1

INFOBLAD OHM • PROGRAMMA’S

6 e jaargang nr.1 • januari / maart 2000 • prijs ƒ 7,50 €3,41

Wa t i s tijd? Holi Ve d a ’s

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

vr aag

12:10

Pagina 2

MAURITIUS TICKETS INDIA Air India Tickets

onze

KLM tickets

re bro chu

: WEBSITE ONZE m BEZOEK avels.co rcotr www.e

ZEN IS LID ERCO REI N VA D U S. ., O P Z EK ER U R EI ST

FIJI + AUSTRALIE + NIEUW ZEELAND ROND

WERELD

TICKETS

v.a. v.a. v.a. v.a. v.a.

ƒl. ƒl. ƒl. ƒl. ƒl.

1.580,1.150,1.250,2.600,2.850

VERZORGDE RONDREIZEN: 15 DAGEN MAURITIUS TOUR voor: ƒ 1.999,vertrek: 4 okt.1999, 25 okt.1999, 1 nov.1999 (Divali-tour) 27 nov. 1999, 5 feb.2000, 26 feb.2000 11 maart Holi-tour Zomervakantie: 8 juli, 22 juli, 5aug. 2000 • verblijf in Dookee apt. of oceanic villa • 5 dagen tours en 1 boottocht en transfers 16 DAGEN INDIA voor fl, 2.250,vertrek: 30 okt., 20 nov., 29 jan., 11 maart (Holi-tour) 22 DAGEN ZUID-NOORD INDIA voor fl. 2.699,vertrek: 11 maart 2000 (Holi-tour) en 22 juli 2000 25 DAGEN INDIA/THAILAND/BANGKOK, PATTAYA E.D. fl. 3.600,-

DORDTSELAAN 144-D • 3073 GL ROTTERDAM REGENTESSEPLEIN 12A • 2562 EV DEN HAAG

• TELEFOON 010-484 91 77 • FAX 010-4846534 • TELEFOON 070-363 95 37

al 12 jaar lang, het beste indiase restaurant in de stad...!

INDIA PALACE DJ en dans mogelijkheden voor al uw feestjes, verjaardagen, trouwerijen, conferenties en andere soorten feestjes. Menu voor kinderfeestjes vanaf ƒ 15,- per kind. Carering service over heel Nederland.

Gevers Deynootplein 223 (links van het Kurhaus, achter Sea life Center)

Scheveningen Telefoon: (070) 354 44 57 Fax (070) 358 41 86 afhaalcentrum. ook voor uw catering

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 3

januari / maart 2000

OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrond informatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de Hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

I N H O U D Redactioneel

TV Hindi

Radio zondag 15.00-16.00 uur

10.

Radio Hindi

12.

Een jaarabonnement kost Fl. 20,-. Opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Radio Maandag 21.00 22.00 uur

14.

Wat is tijd

18.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van

Kleur in de Media

22.

Jeugddebat

24.

Hindoes en orgaan/weefsel donatie

26.

Pleegzorg

29.

Gebondenheid en bevrijding

32.

De Pandit

35.

Het Holifeest

37.

Het geloof van de Jina

41.

Hindoeïsme in school- en studieboeken

43.

Ouderen en spiritualiteit

46.

Hindoegeneeswijze: de basis

49.

Asha Bhosle in Amsterdam

52.

Muziek in de schilderijen van Kallasingh

58.

Stichting OHM. Eindredacteur: G. Rolsma De volgende personen hebben bijgedragen aan dit nummer: C. Morssink, H. Warmerdam, L. Dewkali A. Bierdja, S. Biere, B. Lalbahadoersing, D. Tiemersma, B. Lalmahomed, A. Bierdja, D. Rambocus, Ch. Mahabier, A. van Dijk, Ch. Choenni, A. Sivanand, H.Rambaran, R. Beintema, R. Persad, G.Kallasingh. Cover: Glenn Kallasingh, zie pag. 54 Grafische verzorging: NOS-Omroepdrukkerij Adri Segaar Stg. OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon 035 - 6248784 Fax: 035 - 6280843 E-mail: ohm@omroep.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

STICHTING KRIYA YOGA RESEARCH Kriya Yoga is de wetenschappelijke weg naar Zelf- en Godsrealisatie, in de traditie van Babaji Maharaj en Lahiri Mahashaya. Stichting Kriya Yoga Research organiseert van 17 maart t/m 3 april 2000 Kriya Yoga Seminars o.l.v. Paramahansa Atmananda. Paramahansa Atmananda is verbonden aan het Kriya Yoga Dhyana Kendra te Rourkela, India. Hij komt regelmatig naar Nederland voor Kriya Yoga-inwijdingen en onderricht.

Stichting Kriya Yoga Research Tankenberg 59 2905 RE Capelle a/d IJssel Telefoon: 010-458 54 05 Email: kriyayoga@trisula.nl

Mr Drs T. Bissessur ADVOCAAT & PROCUREUR

• • • • • • • •

Strafzaken Echtscheidingen Kort Gedingen WAO-zaken Verblijfsvergunningen Letselschade Ontslagzaken Schadeprocedures

Grotewaard 1 • 2716 XP Zoetermeer Tel: 079 - 352 15 16 • Fax 079 - 352 19 82

Pagina 4

Kundalini YOGA Een dynamische vorm van yoga zoals die onderwezen wordt door Yogi Bhajan, meester in de Kundalini Yoga en de Witte Tantra Yoga. Er wordt gewerkt met Kriya’s (speciale oefeningenseries), verschillende meditatietechnieken en mantra’s.Voor informatie over yogalessen, workshops en de internationaal erkende Kundalini Yoga lerarenopleiding kunt u bellen naar: 3HO Guru Ram Das Kundalini Yogacentrum Hariang Kaur Michon, tel.: 053 - 432 99 94, Siri Dharma Singh, tel.: 020 - 530 43 69, Martin Colen, tel.: 0475 - 58 20 31, Armand Mensingh, tel.: 078 - 616 19 79.

Surinam Air Travel VOOR

REIZEN

Noord, Oost, Zuid, West Surinam Air Travel The Best!! De laagste tarieven en groepskortingen naar o.a. Azië, Mauritius, Suriname, Zuid Afrika enz., voor meer informatie: Telefoon: 030-2321516 Fax: 030-2322500 Amsterdamsestraatweg 91 3513 AC Utrecht Elke maand groepsreizen naar Mauritius! Lid SGR nr 2319 - K.v.K. 072319

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 5

januari / maart 2000

REDACTIONEEL

en heel gelukkig nieuwjaar. Bestuur en medewerkers van OHM hopen dat al uw wensen voor het nieuwe millennium werkelijkheid mogen worden! En wij wensen u veel kijken luisterplezier bij onze programma’s.

an het begin van dit nieuwe jaar willen wij allereerst stilstaan bij de nabestaanden van de slachtoffers die gevallen zijn bij de supercycloon in India. Deze cycloon raakte in oktober vorig jaar de kust van de deelstaat Orissa met een snelheid van meer dan 250 km per uur en was daarmee één van de zwaarste in de regio. Ruim twaalf miljoen mensen werden getroffen door de storm. Wij hopen dat de steun uit Nederland en andere delen van de wereld de slachtoffers heeft bereikt. De komende tijd heeft Orissa onze steun nodig. De huizen en de watervoorziening moeten weer opgebouwd worden, de scholen moeten voorzien worden van leermaterialen, wegen moeten hersteld worden en de voedselvoorziening op gang gebracht. Orissa heeft ons medeleven en vooral onze giften hard nodig.

aast dit wereldnieuws nog enkele mededelingen over OHM. In het afgelopen kwartaal is een nieuw bestuur aangetreden. Wij danken de oud-bestuursleden, te weten de heren Ch. Rambaran Mishre, M. Ramnathsingh, Ch. Mahabier en mevrouw P. Tewarie voor hun inzet en bijdrage aan OHM over de afgelopen jaren. De nieuwe bestuursleden wensen wij veel succes in de

woelige en snel veranderende wereld van de media.

ns kwartaalblad OHM-Vani bestaat op 1 januari 2000 precies vijf jaar. De kwaliteit is sterk verbeterd en lezers waarderen onze artikelen. Wel vinden de lezers dat de vormgeving beter kan. OHM-Vani zou volledig in kleur moeten worden uitgegeven. Wij willigen deze lezerswens graag in. De redactie is van plan het blad in fullcolor uit te gaan geven. De consequentie is dat de abonnementsprijs op jaarbasis stijgt van fl. 20,- naar fl. 25,-. Wij horen graag uw reactie op dit voornemen. Wanneer u dit idee onderschrijft, gaan wij dit jaar wellicht over op een restyling en kleurenuitgave van uw blad.

HM-Radio zendt sinds september 1999 weer op de zondagmiddag uit van 15.00-16.00 uur. De NCRV claimde dezelfde zendtijd met als belangrijkste argument dat de zondag een christelijke dag is. OHM bracht hiertegen in dat de zondag op Radio 5 vooral een spiritueel karakter heeft. De geschillencommissie heeft alle argumenten van OHM en de NCRV afgewogen en OHM in het gelijk gesteld. De Raad van Bestuur, het hoogste orgaan bij de NOS heeft dit advies overgenomen. Daardoor behoudt OHM haar plaats op de zondag.

Subh Holi! Tot slot wensen wij u veel plezier en voorspoed tijdens Holi. Subh Holi! De redactie.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 6

januari / maart 2000

eerste Kwartaal 2000 op Nederland 1

Zondag 2 januari 2000 om 12.30 - 13.00 uur

(Herh. zaterdag 8 jan. om ± 10.30 uur)

Millennium deel 2 In het Westen en het Oosten wordt zeer verschillend over tijd gedacht. Tijd staat dan ook centraal in ons millenniumprogramma. Met beelden uit de geschiedenis van de Indiase zang- en danskunst wordt de ontwikkeling in de tijd op een interessante wijze getoond. Zondag 9 januari 2000 om 12.30 - 13.00 uur

(Herh. zaterdag15 jan. om ± 10.30 uur)

OHM Magazine I In ons magazine komen actuele ontwikkelingen binnen de Hindoegemeenschap op sociaal maatschappelijk of geestelijk gebied aan de orde. Dit maal vertelt de jonge yogaleraar Varun Veer hoe yoga benut kan worden als een instrument om eenheid met de natuur bereiken. Verder komt Amit Biharie, deelnemer aan de wereldkampioenschappen karate in Bulgarije aan het woord. En een reportage over de heer mr. drs. Dew Rambocus, die op spiritualiteit in de medische wetenschappen promoveerde. Zondag 16 januari 2000 om 12.30 - 13.00 uur

(herhaling 24 jan. om ± 10.30 uur)

Kind tussen twee culturen De Nederlandse cultuur en de Hindoecultuur verschillen. Een kind met een Hindoestaanse vader en een Nederlandse moeder kan kiezen voor één van beide culturen of een eigen identiteit opbouwen met elementen van beide. Hoe gaan jongeren om met tegenstrijdige waarden en normen? Wat vinden zij belangrijk in hun leven als cultuuropvattingen tegenstrijdig blijken te zijn. Hoe ervaren zij multiculturaliteit binnen hun gezin. Zondag 23 januari 2000 om 12.30 - 13.00 uur

(Herh. zaterdag 29 jan. om ±10.30 uur)

Orgaandonatie De sewa of dienstbaarheid, één van de belangrijkste waarden in het hindoeïsme, zou Hindoes moeten inspireren donor te willen zijn. Het Bureau Centrale Donorregistratie meldt echter dat weinig allochtonen - ook

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 7

januari / maart 2000

Hindoes - voor donorschap hebben getekend. Hoe zit dat? Mag een Hindoe van het hindoeïsme meewerken aan orgaandonatie? Zondag 30 januari 2000 om 12.30 - 13.00 uur

(herhaling 5 febr. om ± 10.30 uur)

Pleeggezinnen gevraagd! Uithuisplaatsing is voor een kind vaak zeer ingrijpend. ‘Overal om me heen zag ik bekende spullen, hoorde ik lieve vreemde stemmen en toch voelde ik me leeg, eenzaam in een totaal nieuwe, onbekende wereld waarin er geen weg terug was naar m’n eigen kamer.’ Zo verwoordt een Hindoekind zijn aankomst in een Nederlands pleeggezin. Volgens de heer Tjandrika Rangoe, maatschappelijk werker in Den Haag, kan plaatsing in een gastgezin uit een andere cultuur, ondanks alle goede bedoelingen, het kind volledig desoriënteren en een identiteitscrisis tot gevolg hebben. Waarom dan niet plaatsing van een Hindoekind in een Hindoegastgezin? Het antwoord is volgens dhr. Rangoe heel simpel. Er zijn geen Hindoegastgezinnen te vinden. Wat is de oorzaak hiervan? Zondag 6 februari 2000 om 12.30 - 13.00 uur

(herhaling 5 febr. om ± 10.30 uur)

Leven met astrologie Hindoe-astrologen zeggen met behulp van de geschriften als de Patra en de Jyotisch, de negatieve en positieve beïnvloedingsmomenten van planeten redelijk precies te kunnen bepalen. Mensen kunnen zo negatieve invloeden vermijden en positieve gebruiken om succesvol te zijn. Wij volgen een Hindoe die bij haast alle belangrijke activiteiten een pandit-astroloog raadpleegt. Wat is Hindoe-astrologie en waarom vertrouwt men op deze adviezen? Zondag 13, 20 & 27 feb. om 12.30 - 13.00 uur

(herh. 19,26 feb.& 4 mrt. om ± 10.30 uur)

De Veda’s nader beschouwd (deel I, II en II) De oudste Hindoegeschriften, de Veda’s, geven aanwijzingen hoe men een antwoord kan vinden op zingevingsvragen op vele levensgebieden. Aanwijzingen die voor onze huidige technologische samenleving even bruikbaar blijken te zijn, als voor de samenleving van vele duizenden jaren geleden. In een drie programma’s staan we stil bij wat de Veda’s zeggen over vreugde, verdriet en dienstbaarheid, als richtsnoer voor de invulling van ons leven.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 8

januari / maart 2000

Vertaling: L.Dewkali

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 9

januari / maart 2000

Zondag 5 maart 2000 om 12.30 - 13.00 uur

(herhaling 6 mrt. om ± 10.30 uur)

De bron van creativiteit Mahashivaratri, of de grote nacht van Shiva, is een specifiek aan Shiva gewijde nacht. Shiva zorgt voor het vernietigen en herscheppen van het leven in het universum. Shiva wordt afgebeeld met allerlei symbolen zoals een drietand, een tijgervel, een haarknots en soms met as op het lichaam. Welke betekenis en functies hebben de vele symbolen waarmee Shiva wordt afgebeeld? Zondag 12 maart 2000 om 12.30 - 13.00 uur Pandits als geestelijk verzorgers Bij geestelijke problemen of rationeel of wetenschappelijk onverklaarbare vraagstukken roepen wij vaak de hulp van een pandit in. Bij ceremonies of behoefte aan contact met de Goddelijke zoals bij katha’s en yajna’s heeft de pandit de rol van intermediair. Voor de pandit is dit vrijwilligerswerk, dat hij naast zijn reguliere baan verricht. Tussen de zorgwens van Hindoes en de mogelijkheden die pandits hebben groeit een spanningsveld. Enerzijds neemt de zorgbehoefte toe en anderzijds zijn pandits vanwege hun beperkte beschikbaarheid, opleiding en communicatieve vaardigheden tot steeds minder in staat. Wat zijn de gevolgen hiervan voor de Hindoe? Zondag 19 maart 2000 om 12.30 - 13.00 uur Holi (herhaling van vorig jaar). Het Holiprogramma van vorig jaar zal herhaald worden. Het Holifeest valt dit jaar op maandag 20 maart 2000. Er is dan een extra uitzending. Maandag 20 maart 2000 om 12.30 - 13.00 uur

(herhaling 25 mrt. om ± 10.30 uur)

Holi 2000 Het Holifeest wordt niet alleen door Hindoes gevierd. Op veel scholen vieren alle kinderen dit feest. Wordt Holi echt multi-cultureel? Zondag 26 maart 2000 om 12.30 - 13.00 uur

(herhaling 1 apr. om ± 10.30 uur)

OHM Magazine II In magazine komen actuele ontwikkelingen binnen de Hindoegemeenschap op sociaal, maatschappelijk of geestelijk gebied aan de orde.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 10

januari / maart 2000

RADIO zondag 15.00-16.00

Zondag van 15.00-16.00 uur op Radio 5 of AM/MW 1008 KHZ en via de kabel: Den Haag 88.1 ◆ A’dam 96,6 FM ◆ R’dam 87.5 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

Zondag 2 januari van 15.00-16.00 uur op Radio 5 Positief denken in het nieuwe millennium In het eerste programma van het nieuwe millennium bespreekt OHMRadio de verschillende technieken voor positief denken. Zij kunnen behulpzaam zijn bij het verwezenlijken van wensen voor het komende jaar. Zondag 9 & 16 januari van 15.00-16.00 uur op Radio 5 Hindoegeschriften en historisch-wetenschappelijk onderzoek Het is bekend dat historische verhalen uit de religieuze geschriften soms een ander beeld schetsen dan dat door historisch wetenschappelijk onderzoek wordt verkregen. Dit verschil heeft in diverse gemeenschappen een levendige discussie op gang gebracht. Voor veel gelovigen vormen wetenschappelijke bevindingen die strijdig zijn met hun religieuze kijk een groot probleem in hun godsdienstbeleving. Hoe gaan Hindoes om met dit spanningsveld? Welke verschillen en overeenkomsten heeft de aanpak van Hindoes met die van Christenen? Zondag 23 & 30 januari van 15.00-16.00 uur op Radio 5 Jainisme, de religie van de geweldlozen Het Jainisme is een religieuze stroming in India die evenals het boeddhisme in de zesde eeuw voor christus is ontstaan. Opvallend is dat de Jaintraditie een kleine stroming is gebleven, terwijl het boeddhisme uit-

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 11

januari / maart 2000

gegroeid is tot één van de grote wereldgodsdiensten. Eén van de verklaringen voor de geringe populariteit van het Jainisme worden de strenge voorschriften met betrekking tot geweldloosheid genoemd. Sommige Jains dragen bijvoorbeeld een lapje voor de mond, zodat men geen kleine vliegjes kan inademen en daarmee doden. In twee delen praat OHM-radio over de strenge leefwijze van de Jains. Zondag 6 & 13 februari van 15.00-16.00 uur op Radio 5 Karikaturen van het hindoeïsme Het hindoeïsme is een complex geheel met zeer uiteenlopende culturen en levensbeschouwingen. Mede hierdoor zijn er in de loop van de tijd onjuiste beelden over het hindoeïsme en Hindoes ontstaan. Met een aantal indologen en Hindoedeskundigen worden deze karikaturen onder de loep genomen om verklaringen te vinden voor de vooroordelen dat bijv. iedere Hindoe de koe vereert en 330 miljoen goden heeft. Zondag 20 & 27 februari van 15.00-16.00 uur op Radio 5 Oud en wijs? Nederland vergrijst. De stijgende kosten van medische zorg voor ouderen, het stijgend aantal niet-actieven en de verdere stijging van de gemiddelde leeftijd zijn onderwerpen in het maatschappelijk debat. Echter, voor Hindoes gaat de discussie over de vergrijzing verder dan het lichamelijk ouder worden. Hoe zien spirituele Hindoes, die in de loop der jaren geestelijk zijn gerijpt, het proces van de eigen veroudering met de daarbij behorende gebreken? En wat verwacht de omgeving van de spirituele gevorderden, van hun eigen goeroe. Is een dementerende heilige nog steeds iemand aan wie belangrijke kwesties kunnen worden voorgelegd? Zondag 5 maart van 15.00-16.00 uur op Radio 5 Shiva en de ware natuur van de mens Nederland kent talrijke yogascholen waar vooral de hatha yoga, yoga van de lichaamshoudingen, wordt beoefend. Daarbij heeft de yogastudent ontspanning van lichaam en geest als doel voor ogen. De yoga heeft echter ook spirituele doelen. Het ontdekken van de ware natuur van de mens, de atman, geldt als het hoogste doel in de yoga. Dit wordt door de mediterende Shiva gesymboliseerd. OHM-Radio portretteert een beoefenaar van de yoga die dit hoogste doel tracht te bereiken.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 12

januari / maart 2000

Vertaling: L.Dewkali

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 13

januari / maart 2000

Zondag 12 maart van 15.00-16.00 uur op Radio 5 Hindoepriester als geestelijke verzorger? Sinds enkele jaren verlenen ook Hindoepriesters geestelijke hulp aan gelovigen in ziekenhuizen en gevangenissen. Dit ontstond op verzoek van hulpbehoevende Hindoes. Deze zorg stelt hoge eisen aan deze priesters. Het ligt in de bedoeling om de priesters beter op te leiden en te laten professionaliseren, zodanig dat men niet alleen Hindoes, maar ook niet-Hindoes geestelijke hulp kan bieden. Van categoraal naar territoriaal wordt dit in het jargon genoemd. Echter, wat vinden leden van andere religies van geestelijke hulp door een Hindoepriester? Zondag 19 maart van 15.00-16.00 uur op Radio 5 Bouwen aan het kwaad Vandaag vindt de verbranding van de â&#x20AC;&#x2DC;holikaâ&#x20AC;&#x2122; plaats. Dit is een houtstapel die de mythologische demon Holika symboliseert. Door de symbolische verbranding van het kwade wordt het nieuwe Hindoejaar rein begonnen en men zingt vrolijke devotionele liederen om de nieuwe tijd te vieren. Sinds enkele jaren zijn er diverse verenigingen die de verbranding van de holika organiseren. OHMradio volgde enkele Hindoes in hun voorbereidingen voor het bouwen van de holika. Zondag 26 maart van 15.00-16.00 uur op Radio 5 Persoonlijkheid versus eenwording In de meeste spirituele tradities wordt de persoonlijkheid als een obstakel gezien voor de eenwording met het goddelijke. Het klinkt tegenstrijdig dat de eigen persoonlijkheid dient te verdwijnen om het gelukzalige te bereiken, terwijl de wens tot het ultieme geluk van diezelfde persoonlijkheid afkomstig is. Echter, op het niveau van de spirituele ervaring schijnt het oplossen van de persoonlijkheid als natuurlijk te worden ervaren. In deze uitzending vertellen mensen uit verschillende spirituele tradities over hun ervaringen van eenwording. Verder hoort u enkele eenvoudige meditatieve oefeningen die de rol van de persoonlijkheid bij de spirituele eenwording kunnen verduidelijken.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 14

januari / maart 2000

RADIO maandag 21.00-22.00

MAANDAG van 21.00-22.00 uur op Radio 5 of AM/MW 1008 KHZ en via de kabel: Den Haag 88.1◆A’dam 96,6 FM◆R’dam 87.5 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio. Maandag 3 januari om 21.00 uur Hindoeïsme in de 21e eeuw De aanhangers van de hindutva geloven dat het hindoeïsme de komende eeuw zal opbloeien als in de glorietijden van weleer. Critici menen dat de Hindoecultuur een drastische verandering zal ondergaan door de invloeden uit het Westen. In dit programma onderbouwen beide partijen hun visie. Maandag 10 & 17 januari om 21.00 uur Hindoegeschriften en historisch-wetenschappelijk onderzoek Het is bekend dat historische verhalen in religieuze geschriften vaak een ander beeld laten zien dan door historisch-wetenschappelijk onderzoek is verkregen. Dit spanningsveld heeft in diverse gemeenschappen een levendige discussie op gang gebracht. Opmerkelijk genoeg kent de Surinaams-Nederlandse Hindoegemeenschap deze discussie nauwelijks. In een tweedelige documentaire besteedt OHMRadio aandacht aan de belangrijkste discussiepunten in het debat tussen geloof en historisch-wetenschappelijk onderzoek. Maandag 24 januari om 21.00 uur Orgaandonatie De praktijk dwingt Hindoes een beslissing te nemen over orgaandonatie. Hierbij staat men voor de opgave een (persoonlijke) visie te ontwikkelen op basis van veel medische en weinig culturele informatie. In deze uitzending geven voor- en tegenstanders van orgaandonatie hun culturele en religieuze argumenten.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 15

januari / maart 2000

Maandag 31 januari om 21.00 uur Geestelijk gehandicapte Hindoes in de mandir Een lichamelijke of geestelijke handicap is in de Hindoestaanse gemeenschap nog steeds een moeilijk bespreekbaar onderwerp. Het wordt maar al te gauw weggestopt. Om de taboesfeer te helpen doorbreken organiseerde OHM-Radio op zondag 30 januari een mandirdienst voor geestelijk gehandicapte Hindoes. In deze uitzending hoort u een uitgebreide reportage van deze dienst. Maandag 7 februari om 21.00 uur De sterren vertellen een nieuw verhaal Astrologie speelt een belangrijke rol bij de Hindoerituelen. Vooral bij de belangrijke gebeurtenissen als geboorte, huwelijk en dood worden de almanakken geraadpleegd. Een groeiend aantal Hindoes hecht echter steeds minder waarde aan de adviezen van de astroloog. Voor huwelijksdagen is men eerder geïnteresseerd in de beschikbaarheid van de feestzaal en de muziekgroep dan in het advies van een astroloog. Aan de andere kant raadplegen steeds meer zakenlieden en managers astrologen voordat ze een groot contract tekenen. Wat hebben zij ontdekt in de astrologie? Maandag 14, 21 & 28 februari om 21.00 uur Vedanta, het einde der Veda’s (deel 1, 2 en 3) De Vedanta is het gedeelte van de Veda’s dat over de relatie tussen de individuele ziel, de wereld en de Allerhoogste ziel (god) gaat. Hierover zijn er binnen deze filosofie verschillende opvattingen. De Advaita Vedanta zegt bijvoorbeeld dat er geen verschil is tussen de individuele ziel en het Goddelijke, terwijl het Dvaita systeem meent dat de menselijke ziel en het Goddelijke altijd gescheiden van elkaar zijn geweest en ook zullen blijven. Wat betekenen deze verschillende opvattingen voor de dagelijkse praktijk van de Hindoe?

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 16

januari / maart 2000

Maandag 6 maart om 21.00 uur De kosmische danser Ter gelegenheid van de Mahashivaratri (de nacht van Shiva) besteedt OHM-radio aandacht aan Indiase klassieke dans en muziek. Maandag 13 maart om 21.00 uur De pandit als geestelijke verzorger Sinds enkele jaren geven diverse pandits geestelijke steun aan gelovigen in ziekenhuizen en gevangenissen. Deze taak vraagt veel van pandits. Daarom worden zij bijgeschoold en pakken zij hun taken steeds professioneler aan. In deze uitzending vertellen gelovigen over wat zij merken van de professionalisering van de pandit als geestelijk verzorger. Maandag 20 maart om 21.00 uur Holi Ter gelegenheid van het Holifeest brengt OHM-Radio een feestelijk programma vanuit verschillende locaties. Maandag 27 maart om 21.00 uur Grootmoeders kruiden Hoewel de meeste Hindoestanen zich er niet van bewust zijn gebruiken ze vaak op een Ayurvedische manier verschillende soorten kruiden en preparaten. Dit gebruik is vaak van generatie op generatie doorgegeven en wordt nu langzamerhand als een onderdeel van de Hindoestaanse cultuur gezien. In deze uitzending plaatsen enkele ayurvedische artsen het Hindoestaanse eten weer in een ayurvedische context. Waarom zou melk met gember en honing goed zijn voor de gezondheid?

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 17

Tewarie & Partners Accountants en Belastingadviseurs Parmessar & Tjon A Ten Accountants en Belastingadviseurs T&H Groep Accountants & Belastingadviseurs bestaat uit: • Tewarie Accountants en Belastingadviseurs • Parmessar & Tjon A Ten Accountants & Belastingadviseurs • Admi Services, administratieve dienstverlening voor het midden & kleinbedrijf. T&H Groep is uitgegroeid tot een organisatie met een gevarieerd samengestelde praktijk voor controle, beoordeling en samenstellingsopdrachten. Naast adviespraktijk en de financiële-administratieve begeleiding biedt de organisatie tevens fiscale dienstverlening. Een belangrijk uitgangspunt is de betrokkenheid bij de cliënt, waarbij korte communicatielijnen zowel binnen als in de relatie met de cliënt een belangrijke rol spelen. Naast de specialisten in eigen huis beschikt T&H Groep over een met zorg ontwikkeld contactennetwerk van externe onafhankelijke adviseurs uit diverse disciplines. Nederland: Suriname:

Oranje Nassaulaan 55 • 1075 AK Amsterdam. Tel: 020-6711256 • Fax: 020-6737272 Mr. F.H.R. Lim A Poststraat 19 • Postbus 1700, Paramaribo. Tel: 474452 • Fax: 474643 en Oranje Nassaustraat 53 • Nieuw Nickerie. Tel: 0231979

Ayurvedisch materiaal direct uit de bron CD-ROM

Dhanvantari-Ayurveda (Engelstalig) Deze CD-ROM geeft u inzicht in de kennis van Ayurveda, de Indiase holistische geneeswijze geba-seerd op een complete natuurlijke kruiden-filosofie.

CD-ROM

Patanjali-Yoga (Engelstalig) Deze CD-ROM geeft u een gedetailleerde introductie in ‘Patanjali Yoga’ en haar uitgangspunten. Een ‘must’ voor elke yogabeoefenaar.

CD-ROM

Massage & Marma Therapy (Engelstalig) Deze CD-ROM geeft u inzicht in de kennis van systematische lichaamsmassage t.b.v. comfort, ontspanning en een goede gezondheid. (IBM PC & MAC compatible) Min. systeemvereisten: MS-Windows 3.11 of hoger, 8 MB RAM (16 MB RAM aanbevolen), geluidskaart.

CD-ROM’s per stuk Fl. 145,- (bij alle drie tesamen Fl. 120,- per stuk). Bestellen: giro 4208366, t.n.v. A.K. Mehta - Den Haag, o.v.v. Artikel.

Info en bestellingen, ook voor opleidingen en consulten: Ayurvedisch Gezondheidscentrum Nederland Thijssestraat 16, 2521 ZL Den Haag, telefoon: 070 - 319 25 46 Almere, Amsterdam, Borgerhout (B), Den Haag, Made, Nijmegen, Nijverdal, Zwolle

K.B. Tewarie RA P. Parmessar FB M.L.J. Braspenning AA Mr. L. Krokke-Toffoli Drs. Ing. W.N.B. Tewarie RE

REGRESSIE REÏNCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht.

" D AT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN" Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 ’s-Gravenlandseweg 152 a 1217 GA Hilversum

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 18

januari / maart 2000

Wat is tijd? PROF. DR. DOUWE TIEMERSMA

De veelvormigheid van tijd Tijd heeft te maken met onze ervaring dat dingen veranderen en bewegen. Eerst is er dit en dan is er dat. Voortdurend gaat de verandering van de wereld en van onszelf voort. Daarbij blijft er een kennis bestaan van de voorafgaande situaties. In de herinnering roepen we deze opnieuw op. Het is geen wonder dat we, naast de drie dimensies van de ruimte, de vierde dimensie van tijd stellen. Het grote verschil

dat van de geschiedenis, maar ook in het contact met mensen van andere culturen. Dit samenkomen van verschillende culturele tradities vindt in onze tijd uitvoerig plaats. Daarbij ontstaat er vaak een confrontatie tussen verschillende tijdsopvattingen en tijdservaringen. Mensen die in Suriname zijn opgegroeid en in Nederland leven weten daar alles van. EĂŠn van de grootste verschillen is die tussen rechtlijnige en cyclische tijd.

met de ruimte is dat de tijd een beweging inhoudt. Over het precieze verloop van de tijd wordt verschillend gedacht en het verloop wordt op vele wijzen ervaren. De tijd kan snel of langzaam gaan, de tijd kan heel duidelijk op de voorgrond aanwezig zijn, maar ook vrijwel afwezig zijn, de beweging van de tijd kan langs een rechte lijn of in een cirkel gaan. In de ervaring en het denken zijn er vele vormen van tijd. Deze pluraliteit wordt duidelijk in het onderzoek van de eigen ervaring en in

De rechtlijnige tijd Mensen uit Suriname die in Nederland zijn gaan wonen, zeggen dat hier de planning van werk en van activiteiten daarbuiten wel erg strak is. Steeds stellen mensen hier een doel in de toekomst en proberen dat zo snel mogelijk te verwezenlijken. Allerlei andere waarden, zoals de sociale, worden daaraan onderworpen. De tijd verloopt rechtlijnig naar een doel. Dat is inderdaad de meest opvallende wijze waarop in het Westen de tijd wordt ervaren en gedacht. De tijd is

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 19

januari / maart 2000

dan een voortgaan op een rechte lijn, die rationeel in gelijke eenheden wordt verdeeld. Is eenmaal een doel gesteld op een bepaald tijdstip op die tijdschaal, dan wil men een rationele keuze van de middelen om rechtlijnig op het doel af te gaan. Deze tijdsvorm is in de Christelijke theologie aanwezig, waarin de geschiedenis wordt opgedeeld in een periode die leidde tot het verschijnen van Jezus en de periode erna die leidt tot zijn terugkeer bij het einde van de wereld. Het is een eschatologische tijdsopvatting, gericht op een eindtijd. Deze tijdsvorm is sinds de 19e eeuw aanwezig

hiërarchische denken niet zo sterk meer, maar het is nog op allerlei plaatsen aanwezig. Dat geldt ook voor het vooruitgangsgeloof volgens welke wij rechtlijnig naar een nog hogere vorm van rationeel samenleven kunnen toewerken. Toen met de Renaissance in het Westen de wetenschap zich ontwikkelde, kwamen de opvattingen van de oude Grieken terug. Met onze rede (logos) kunnen we de wereldLogos begrijpen, ook de bewegingen van de hemellichamen. Deze bewegingen zijn opgebouwd uit cirkels en ellipsen en deze opbouw kunnen we in een apparaat vastleggen: de klok. Zo hoefde de meting

in alle ontwikkelingsdenken: de biologische evolutie zou rechtlijnig hebben geleid tot de mens, de culturele evolutie tot de westerse beschaving, de individuele ontwikkeling tot de rationeel denkende volwassene, met de man als voorbeeld. Dieren, mensen van andere culturen en kinderen zouden dan voorfasen zijn of ‘primitievere’ vormen, met geringere rechten dan ‘echte’ mensen. De laatste twee zouden dan op zijn hoogst opgevoed kunnen worden in een beschavingsproces. Gelukkig is dit tijds-

van tijd niet meer af te hangen van de cyclische beweging van bijvoorbeeld de zon en de maan, maar kon worden overgedragen aan een apparaat, de klok. Deze is niet afhankelijk van individuele en lokale omstandigheden. Daarom kon er een wereldtijd ontstaan, waaraan alle individuen werden onderworpen en die als absoluut wordt gezien. De variaties in de verschillende tijdszones doen daar niets van af. Het radioactieve verval geeft nu universeel de rechtlijnige voortgang van de tijd aan. De klokketijd past

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 20

januari / maart 2000

De circulaire tijd Wanneer men de tijd niet zo’n absolute rechtlijnige vorm geeft en dichterbij de natuurlijke processen leeft van dag en nacht, van de maanfasen, de seizoenen, geboorte en dood, is de tijd meer cyclisch van aard. In een samenleving waarin men het voedsel zelf verbouwd hangen de activiteiten van de tijd van

ontplooiing en voltooiing, en die van het goede en het kwade, van kennis en onwetendheid, van de guna’s: sattva, rajas en tamas. Steeds komt er een nieuw begin begeleid door, of letterlijk door het uitvoeren van rituelen, waarin de zuivere oertoestand wordt hersteld. Er is de dag van de scheppende uitademing van Brahma (kalpa) en er is zijn inademing waarin alles wordt teruggenomen. Binnen deze cyclus van meer dan vier

het jaar af, en deze keren elk jaar terug. De tijd is het voortgaan van de natuurlijke processen en de meeste ervan vertonen een circulariteit. Daarnaast zijn er de grote politieke veranderingen van opkomst, bloei en verval van een dynastie. Dit was in West-Europa en is in vele niet-westerse culturen te vinden. Bij de overgang naar een nieuwe cyclus worden feesten gevierd en rituelen uitgevoerd. Hiervoor gebruikt men in het hindoeïsme meestal de maankalender. Zo zijn er ook de grote mythische cycli van oertoestand,

miljard jaar zijn er kortere cycli, onder andere van de yuga’s. Wij zitten nu in de donkere Kaliyuga. Verder is er de kringloop van wedergeboorten. De cyclus van geboren worden, leven en sterven (samsara) gaat in principe oneindig door. Bevrijding (moksha) is alleen mogelijk door alles in de kringloop los te laten. Bij circulariteit van de tijd zijn mens en

zich daarbij aan en deze heerst over mensen, ook in de vorm van de prikklok in bedrijven en in de vorm van de agenda. Alles wordt op de absolute schaal van de tijd gepland en mensen hebben er zich aan te houden.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 21

januari / maart 2000

wereld dus opgenomen in een eeuwig, continu verlopend kosmisch proces waarin een strikte wetmatigheid geldt. Soms wordt dit negatief gewaardeerd en ontstaat het verlangen naar een absolute bevrijding. Het rechtlijnige model is daarentegen verbonden met een sterk individualisme. Er is een persoonlijke god die alles eenmaal op een bepaald tijdstip heeft geschapen of er is één enkele oerknal geweest.

tussen de culturen, helemaal niet meer in onze postmoderne en multiculturele tijd. Toch heeft het zin de diverse traditionele vormen van tijdsbeleving onder woorden te brengen, omdat ze voor een deel nog steeds doorspelen in de vormgeving van ons leven en samenleven. Een onderzoek ernaar zal laten zien dat de tijd zich ook kan voordoen als een ‘organische’ tijd, zonder (circulaire) lijnvorm en dat de tijd ook geheel afwezig kan zijn. Het inzicht in de fundamentele betrekkelijkheid van de tijd speelt een grote rol in de jnana yoga (Advaita Vedanta), omdat dit inzicht een bevrijding betekent van de ban-

Individuele mensen zijn vrij en persoonlijk verantwoordelijk voor hun handelen. De tijd is discontinu en gaat gepaard met vooruitgang.

den van de tijd. Dat is de boodschap van bijvoorbeeld de Katha Upanishad (3.15):

Besluit Het is duidelijk dat de twee modellen van de tijd niet exclusief zijn voor bepaalde culturen. De grenzen van de modellen liggen niet precies

‘Wat zonder begin is en zonder einde, hoger dan de grote kosmos, door Dat te kennen wordt men bevrijd uit de mond van de dood’.❖ Kijk ook naar ons millenniumprogramma op zondag 2 januari op Ned. 1 om 12.30 uur

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 22

januari / maart 2000

Kleur in de media DRS. G. ROLSMA De samenstelling van de Nederlandse bevolking verandert sterk. Behoorde in 1971 slechts 1,6 % van de bevolking tot een etnisch-culturele minderheid, in 1997 was dat bijna 10 %. In 2015 zal naar schatting 15 procent - 2,5 miljoen mensen - van de bevolking bestaan uit ondermeer eerste- en tweede generatie Surinamers, Turken en Antillianen. Waarom zien wij zo weinig kleur in de media? Laatst vroeg ik enkele vrienden hoe hun vriendenkring er uitzag. Maakten daar bijvoorbeeld Hindoestanen, Nederlanders, Creolen of Indonesiërs deel van uit? Het antwoord viel tegen. Slechts een enkeling had vrienden uit een andere cultuur. Het verbaasde mij, vooral omdat ik in mijn woonplaats Amsterdam op straat geregeld groepjes jongeren zie, waarvan de leden uit verschillende etnisch-culturele groepen komen. Verder stelde ik mijn vrienden de vraag hoe zij tegenover vrienden met een andere etnisch-culturele achtergrond staan. Natuurlijk antwoordden zij dat het weinig uitmaakt als het maar een leuk persoon is. Daar nam ik geen genoegen mee. Op de vraag wat als een Nederlandse of Creoolse jongen met een Hindoestaans meisje verkering krijgt reageerden mijn Hindoestaanse vrienden al terughoudender. ‘Als ze lelijk is,’ zei Chander, ‘maakt het mij niets uit.’ Twee vrienden meenden dat de Hindoecultuur verwatert als er te veel

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 23

januari / maart 2000

gemengde paren komen. Een ander vond dat juist kinderen van gemengde paren een keus hebben uit de beste elementen van twee culturen. Zij zijn dus eigenlijk bevoorrecht. De toepassing van het populaire poldermodel mocht er niet toe bijdragen om overeenstemming te bereiken.’Verkering, dat wil ik met Ghita, de presentatrice van OHM!’, riep Chander op een gegeven moment verhit. Daarmee kreeg het gesprek een andere wending. Hoeveel Hindoestanen zijn er te zien op televisie. Anil Ramdas kennen we, verder wat mensen bij OHM en NMO. Daarmee houdt het op. Is het eigenlijk niet vreemd dat de media nog zo wit zijn, terwijl 10% van de bevolking gekleurd is? Binnen de politiek en publieke omroepen wordt momenteel dezelfde discussie gevoerd. Hoe kan het dat minderheden zwaar ondervertegenwoordigd zijn in de media? Deels door gebrek aan belangstelling. Het is moeilijk allochtone jongeren te vinden die een opleiding in de journalistiek ambiëren. Ook de media laten weinig presentatoren uit minderheden zien. De beeldvorming vanuit de media is daarmee weinig uitnodigend voor minderheden. Verder is zij niet aantrekkelijk omdat de behandelde onderwerpen niet altijd voldoende aansluiten bij de Hindoestanen. Aan een ramp in Europa wordt ruimschoots aandacht

besteed. Maar een ramp in Orissa, India, waar tienduizenden mensen omkwamen en miljoenen dakloos werden, krijgt slechts mondjesmaat aandacht. Bij de selectie van onderwerpen en het geven van prioriteit speelt cultuur al een belangrijke rol. De berichtgeving over interessante onderwerpen vindt vaak plaats vanuit een Westers perspectief. Om dit te voorkomen zullen redacties van het nieuws of actualiteitenrubrieken voor een belangrijk deel uit allochtonen moeten gaan bestaan. Met het oog op een bevolking die sterk gemèleerd is, waar mensen met verschillende culturele achtergronden met elkaar moeten leren leven, zal de publieke media een voortrekkersrol moeten gaan spelen. OHM biedt met haar beperkte zendtijd een bijdrage. Zo is er ook de NMO en de NPS. Dat het rijtje daar niet mee mag ophouden zal duidelijk zijn. ❖

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 24

januari / maart 2000

JEUGDDEBAT STEMT MEE Het aantal schoolvakantiedagen blijft hetzelfde, maar ze worden anders verdeeld. Niet alleen vrij met de christelijke feestdagen, zoals de kerstvakantie, maar ook vrij met het Holifeest of Rosh Hashanah (het joodse nieuwjaarsfeest). Hoe zouden jongeren daarover denken? Het is één van de vragen van het nationaal jeugdreferendum, dat vorige maand is uitgezet over heel Nederland in de krant van de Stichting Nationaal Jeugddebat. Eind maart (2000) zal duidelijk zijn Nationaal Jeugddebat, dat jaarlijks in wat de Nederlandse scholieren ervan de Tweede Kamer in Den Haag vinden. Maar het "ja" op "nee" aanwordt gehouden. Hij merkte dat een kruisen in de krant is niet voldoende. goed debat zinvol is. "Je hebt een Een jeugddebat over hoogtijdagen dag voorbereiding, het gaat over en andere hoe je het zaken is moet zegWel of geen vakantie met het Holifeest? Eind maart wordt de uitslag van het nationaal het doel. gen, wat je jeugdreferendum aangeboden Wie wel kunt zegaan de Nederlandse regering. eens naar gen. En een debatnaderhand programma op televisie heeft gekeword je op de hoogte gehouden ken, zal misschien denken dat in over wat er mee wordt gedaan." debat gaan alleen weggelegd is voor Hoewel er maar één keer per jaar politici of voor mensen die graag een Nationaal Jeugddebat is, zie je haantje de voorste zijn. Maar een dat er plaatselijk steeds vaker jeugddebat is veel meer dan alleen in debatten komen. In een debat leren mooie zinnen je standpunt geven. jongeren van elkaar: de eigen Wie de mening van een ander hoort, mening kan worden gegeven, maar kan zijn eigen mening wellicht wat staat vervolgens ook ter discussie. bijschaven. Daarom komen in de Veel deelnemers aan een debat krant referendumvragen voor zoals komen met een bijgestelde mening over de vakantiedagen, maar ook thuis. Het kan immers verhelderend over de maximum snelheid van zijn om eens goed naar de mening brommers en over milieuvriendelijke van een ander te luisteren. producten. Ashmi Bhattoe (15) is leerling van De 19-jarige Aswien Oemrawsingh het Hofstadcollege in Den Haag, en zij geeft nu al een volmondig "ja" uit Nieuwegein deed mee aan het

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 25

januari / maart 2000

op de vraag van het nationaal jeugdreferendum. "We zitten op een wat je noemt multi-culturele school. Zo’n beetje de helft van de leerlingen is van buitenlandse afkomst." Ashmi ziet net als zoveel andere Hindoestanen het wel zitten dat er gewoon

lijke clubs, een vereniging, of voor een gemeente: iedereen kan er baat bij hebben. Overigens kunnen er aan een jeugddebat best volwassenen deelnemen: soms is dat handig omdat ze vaak over het jeugdbeleid gaan. Van belang is dat een jeugd-

vrij is tijdens de Hindoefeestdagen. "Voor Divali eet ik drie weken geen vlees. Dat begrijpt niet iedereen." Samen met andere leerlingen heeft Ashmi de feestdagen van alle volken en religies op een rijtje gezet, en deze kalender hangt nu ook in de school. "Door die feestdagen ook met anderen te bespreken krijg je wel meer begrip en interesse", zegt ze.

debat gaat om het uitwisselen van meningen en van ideeën. Voor een organisator van een jeugddebat geldt als allerbelangrijkste regel: stuur de jongeren niet met een kluitje in het riet. Een goed debat betekent namelijk ook: afspraken maken over wat er verder gebeurt. Iedereen kan het initiatief tot een debat nemen. Lees voor meer informatie de krant van het jeugddebat.❖

Lokaal debat Een jeugdreferendum is natuurlijk maar een stemming, een jeugddebat kan nog veel meer duidelijkheid opleveren. En zeker niet alleen voor de landelijke politiek. Ook voor plaatse-

De krant van het jeugddebat is verkrijgbaar in de bibliotheek of te bestellen via 030-2541076.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 26

januari / maart 2000

Hindoes en orgaan- /weefseldonatie:

niet geven en wel nemen? DR. CH. MAHABIER

n Nederland zijn, dankzij de vergevorderde medische technologie, transplantaties van verschillende organen mogelijk. Hierdoor is men gelukkig in staat om anderen een nieuw en vaak beter leven te geven. Transplantaties zijn echter alleen mogelijk indien er genoeg organen beschikbaar zijn. Het is bekend dat er een tekort aan donoren bestaat. Natuurlijk worden ook bij Hindoestanen organen getransplanteerd. Vaak staat men er echter weifelachtig tegenover om zelf organen voor donatie ter beschikking te stellen. De keuze tegen donatie of het twijfelen over donatie wordt regelmatig met religieuze argumenten onderbouwd. Voor een deel komen deze argumenten voort uit het feit dat men nog niet weet wat het standpunt van het geloof in deze kwestie is. Orgaan- en weefseldonatie Na het overlijden van een patiënt wordt door de behandelend arts de donatievraag gesteld. Vaak gebeurt dit in aanwezigheid van een verpleegkundige die tijdens de opname een intensief contact met de patiënt en familie heeft onderhouden. Sommige patiënten hebben een donorcodicil; een schriftelijke verklaring waarin de patiënt toestemming geeft voor donatie van zijn of haar organen na overlijden. Bij aanwe-

zigheid van dit codicil zal na het overlijden van de patiënt, de familie om toestemming worden gevraagd om gevolg te geven aan de wens van de overledene. In de meerderheid van de gevallen is er echter geen codicil aanwezig. In dit geval beslist de familie.

Hersendood Er zijn twee vormen van donatie; orgaandonatie en weefseldonatie. Wanneer er sprake is van orgaando-

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 27

januari / maart 2000

sels na de dood met apparaten te ondersteunen, maar ze moeten wel binnen 24 uur na overlijden verwijderd worden.

natie moet eerst de klinische diagnose hersendood zijn gesteld. Iemand is hersendood wanneer er een definitieve en onherstelbare schade van de hersenfuncties is opgetreden. De gemaakte hersenfilm (E.E.G.) vertoont dan totaal geen activiteit. De organen die voor donatie in aanmerking komen zijn: nieren, hart, lever, longen, alvleesklier en darmen. Indien er toestemming voor orgaandonatie is gegeven zal direct na het vaststellen van de hersendood m.b.v. diverse apparaten de werking van de organen voor een bepaalde periode worden gecontinueerd. Dit is nodig om de organen bruikbaar te houden, immers direct na de dood begint het afsterven van de organen. Bij weefseldonatie gaat het om: het hoornvlies van het oog, huid, hartkleppen, bot en peesweefsels. In dit geval is het niet nodig om de weef-

Religie Volgens de Vedische filosofie kan men in de cyclus van leven en dood door goede handelingen te verrichten een hogere trede op de geestelijke ladder beklimmen met het doel uiteindelijk Moksha (bevrijding) te bereiken. Het lichaam is volgens deze filosofie een tijdelijk omhulsel dat bij het overlijden geen bijzondere waarde heeft. Het afstaan van delen van dit vergankelijk omhulsel staat de re誰ncarnatie absoluut niet in de weg, immers de ziel verlaat dit omhulsel bij het overlijden en re誰ncarneert in een ander lichaam. Acceptatie Verschillende factoren spelen een rol bij de acceptatie van orgaan- en weefseldonatie bij hindoestanen. Ten eerste geven artsen aan dat het openlijk tonen van heftige emoties en de grote hoeveelheid aanwezige familieleden, het hen vrij moeilijk maakt de donatievraag aan de familie te stellen. De arts is dan vaak niet in staat om de nabestaanden dwars door alle emoties heen te bereiken en heeft vaak de handen vol aan het in goede banen leiden van het rouwproces en de begeleiding van de familie. Ten tweede: als de donatievraag

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 28

januari / maart 2000

gesteld wordt zijn er vaak zoveel familieleden die mee willen beslissen dat het antwoord vaak negatief is. Daarbij is de onbekendheid van het religieuze standpunt ten aanzien van donatie een argument voor sommige hindoestanen om geen toestemming te geven voor donatie. Bovendien is een gebrek aan voorlichting toegespitst op Hindoestanen. Bij het oplossen van dit probleem zou men gebruik kunnen maken van vertrouwenspersonen, bijvoorbeeld priesters. Het is noodzakelijk de Hindoestanen uit te leggen in hoeverre hersendood verschilt van de onder hen gangbare opvattingen over de betekenis van de dood.

Conclusie De religie biedt Hindoes alle ruimte om zonder enige gewetensnood het besluit tot orgaan- en weefseldonatie te nemen. In het ultieme streven Moksha te bereiken biedt het hun de mogelijkheid om een laatste unieke daad te verrichten en zo een medemens een nieuw en beter leven te gunnen. Een brede maatschappelijke discussie in Hindoekringen en specifieke, doelgerichte voorlichting is vereist om een betere aanvaarding van orgaan- en weefseldonatie bij hindoestanen te bewerkstelligen.â?&#x2013; Zie ook ons televisieprogramma op 23 januari a.s. om 12.30 uur

AAKHRI BIDAAI

JADE Health and Training Center Ayurvedische (Oud Indiase) behandelingen, Massage (Tuina, Shiatsu, Qi-Gong), Acupunctuur, Prana (Universele) Therapie, Touch For Health, Levend Bloed Analyse Lessen: Tai Chi Chuan, Kung Fu, Qirobics, Qi-Gong/Yoga/Meditatie Cursussen/Opleidingen: Ayurvedische Geneeswijzen, Oosterse Massage, Prana-Therapie, Acupunctuur, Afvallen Elke dinsdag van 10.00 - 11.30 uur Gratis diagnose en Prana-behandelingen Chan Makhan: Frieda de Putter:

Chinese Doctor/ Ayurvedisch Therapeut Acupuncturiste

Adelaarstraat 13, 3514 CA Utrecht Tel.: 030 - 2734171

uitvaartverzorging

Voor de melding van een sterfgeval zijn wij dag en nacht bereikbaar. bereikbaar. Aakhri Bidaai is een uitvaartonderneming voor allochtonen. Aakhri Bidaai regelt uitvaarten volgens uw geloof,cultuur en ook in uw eigen taal.

Statenlaan 78 * 2582 GR Den Haag

Tel. 070 - 3586187

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 29

januari / maart 2000

Hindoestaanse gezinnen

zwak vertegenwoordigt in de pleegzorg DRS. BEA LALMAHOMED

e discussie over het plaatsen van kinderen in pleeggezinnen waar men er andere culturele normen en waarden op nahoudt dan zo'n kind van huis uit gewend is, is een overbodig debat voor Hindoestaanse ouders. Het is bekend dat Hindoestaanse gezinnen zich niet gemakkelijk openstellen voor pleegouderschap in Nederland. Een houding waarmee het plaatsen van Hindoestaanse kinderen in Hindoestaanse gezinnen wordt bemoeilijkt, evenals het plaatsen van kinderen met een andere etnische afkomst in deze gezinnen.

Volgens de georganiseerde pleegzorg moet daar dringend iets aan gedaan worden. Binnen de hulpverlening is er een grote vraag naar plaatsing van Hindoestaanse kinderen in pleeggezinnen. Vaak betreft het wegloopjongeren die vanwege ernstige lichamelijke mishandeling en seksueel misbruik niet terug kunnen naar het ouderlijk huis. Meisjes die vanwege mishandeling

het huis verlaten kunnen na verloop van tijd weer terug naar huis, maar dit is meestal niet het geval bij seksueel misbruikte meisjes. Voor hen is er meestal geen weg terug, vooral als de dader nog thuis verblijft. Uit angst voor vervolg misbruik, of ergere vormen van mishandeling omdat zij de familie met het onthullen van het geheim te schande hebben gemaakt, zijn zij aangewezen op de pleegzorg. Op zich is er niets verkeerd aan de opvang in een wit pleeggezin, maar de ervaring leert dat kinderen na verloop van tijd toch weer op zoek gaan naar hun eigen roots. Deze constatering gebiedt mij de

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Ayurveda Kennis van het gezond leven. De Ayurveda is een gezondheidswetenschap, die afkomstig is uit India. Daar wordt zij al jaren beoefend. Ayurveda is gericht op het voorkomen en genezen van ziekten. Ook in Nederland kunt u nu gebruikmaken van deze methode. Voor diagnostiek, behandeling, voedingsadviezen, Pancha Karma en opleiding, kunt u contact opnemen met de Ayurvedische arts A.K. Mehta.

Pagina 30

STICHTING migranten televisie AMSTERDAM • video post produkties • video registraties • documentaires • bedrijfsfilms • commercials

Ayurvedisch Gezondheid scentrum Nederland Thijssestraat 16 2521 ZL Den Haag

Tel.: 070 - 319 25 46 Almere, Amsterdam, Borgerhout (B), Den Haag, Made, Nijmegen, Nijverdal, Zwolle

• clips Rembrandtplein 17 • 1017 CT Amsterdam Tel.: 020-5353535 • Fax: 020-6384001 E-mail: mtvadam@wxs.nl Internet: www.mtv-adam.nl

F ROM I NDIA , W ITH L OVE . Een groot deel van onze boeken over oosterse filisofie en religie importeren we rechtstreeks uit India, maar ook uit Sri Lanka, China, Hong Kong en Amerika Natuurlijk hebben we ook Nederlandse boeken over deze onderwerpen in huis! Wilt u onze nieuwe catalogus met ruim 150 pagina’s informatie ontvangen? Stort dan ƒ. 7,50 op giro 300744 t.n.v

AU BOUT DU MONDE

BOEKEN Singel 313 • 1012 WG Amsterdam Tel.: 020-625 13 97

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:10

Pagina 31

januari / maart 2000

situatie te illustreren met een ervaring. "In de crisisopvang was ik de vertrouwenspersoon van een Hindoe incestslachtoffer, dat persĂŠ in een Hindoestaans gezin geplaatst wilde worden. Zij vertelde mij dat zij vanwege haar strenge Hindoestaanse opvoeding, niet in een wit pleeggezin zou kunnen wennen. Het lukte niet om haar in een Hindoestaanse pleeggezin te plaatsen omdat die er gewoonweg niet waren. Toen vroeg ze mij om bij mij in te trekken, maar mijn situatie liet het niet toe en dat vertelde ik haar. Dit werd een regelrechte ramp, elke keer als ze mij zag of hoorde bleef ze huilen en verzoeken. Ik probeerde haar tegemoet te komen door haar vaak op te bellen. Dat ze naar mijn telefoontje toeleefde, bleek uit de uitspraak: "Als ik weet dat je gaat bellen ben ik de hele dag blij want dan denk ik: "oh mijn zus belt mij vandaag op". En zo zijn er nog velen die mij over plaatsing in Hindoestaanse gezinnen aanhouden. De opvang van kinderen in familiekring, wat vroeger op grote schaal voorkwam, is nu nagenoeg verdwenen. Hindoestaanse families trachten familieruzies te voorkomen door misbruikte of mishandelde kin-

deren ver van zich af te houden en het te zien als een zorg van de overheid. En toch is het nu tijd om hier wat meer aandacht aan te besteden. Kunnen we het lot van deze kinderen die ongevraagd in ellende belanden in handen van ouders met een vaak sterk afwijkende cultuur leggen? De vraag die zich hier opdringt, is: waar is ons Hindoestaans netwerk of vangnet? Het is begrijpelijk dat Hindoe ouders die grote kinderen hebben een rustig leven willen leiden. Ik begrijp de ouders die roepen dat het een dure grap is. Ik begrijp ook de ouders die bang zijn voor problemen. Maar ik begrijp bovenal de Hindoestaanse kinderen die ongewild en ongevraagd op straat belanden en hulp zoeken binnen de eigen cultuurgroep. De vraag is alleen waar zijn die Hindoestaanse pleeggezinnen? Het is nu tijd om te denken aan pleegouder, dagpleegouder, weekendpleegouder, gedeelde pleegouderschap, vakantiepleegouder etc. Allemaal soorten opvang waarmee wij onze kinderen weer een veilig en geborgen thuisgevoel kunnen geven. â?&#x2013; Zie ook ons televisieprogramma op 16 januari om 12.30 uur

Geraadpleegde literatuur: Lalmahomed in: Hindoestaanse ouders in de pleegzorg: "Surinaamse kinderen in pleeggezinnen 1990:-, Andere tijden andere meiden 1992:-, Schade, schande, schild 1995.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 32

januari / maart 2000

Gebondenheid en bevrijding DR. PT.

ANAND BIERDJA

God is de Schepper van het heelal. God (Paramatma), ziel (Atma) en de natuur (Prakriti) hebben geen begin en ook geen eind. God brengt de natuur in beweging en manifesteert alles voor de wezens op aarde. De mens wordt als het meest vergevorderde en beste wezen op onze aarde gezien. Hij heeft een denkvermogen en kan op positieve en negatieve manier handelen. Ieder mens die op deze aarde komt, wordt geconfronteerd met het drievoudig lijden volgens de Sankhya filosoof Kapil Muni. Het is de plicht van iedereen te streven

naar het ontstijgen van dit drievoudige lijden. Het is de Atma die door middel van het lichaam het lijden ervaart of vreugde beleeft. Ieder mens is gebonden aan de normen en waarden van de natuur, van de maatschappij en de wetten van het land waar hij woonachtig is. Als wij ons beperken tot de economische ontwikkeling en niets doen op het gebied van innerlijke verheffing, dan kan dit tot gevolg hebben dat wij achteruit gaan op het terrein van de spirituele ontwikkeling. Deze ontwikkeling heeft een ieder nodig om uiteindelijk tot rust

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 33

januari / maart 2000

en vrede te komen. Het is voor de mens wezenlijk te beseffen dat alles om ons heen een goddelijke creatie is en de eigenaar van alles ook God alleen is. Niets, maar dan ook niets is van ons. Wij zijn alleen de tijdelijke gebruiker van de dingen. Zoals een docent de middelen en faciliteiten van een school tijdens het lesgeven gebruikt en daarna achterlaat, zo zouden wij moeten proberen te leven. Op die manier zullen wij in staat zijn aan gehechtheid te ontkomen. Iemand die dit niveau van denken en toepassing heeft bereikt, is zuiver. Echter, dit niveau kunnen wij alleen bereiken, wanneer wij ons verheffen boven de drie geaardheden, waarmee wij worden geconfronteerd, te weten de sattva, de rajas en de tamo guna’s. Onze gebondenheid is gefundeerd op deze drie guna’s, respectievelijk goedheid, hartstocht en duisternis of onwetendheid. Ontstijgen wij deze eigenschappen dan zijn wij gevrijwaard van gebondenheid. De mens kan zich bevrijden van de gehechtheid, wanneer hij zijn plichten ofwel zijn dharma-karma nakomt en ook doorleeft. De hoogste plicht van de mens is innerlijke zuiverheid te bereiken en anderen de ruimte te geven die ook te bereiken en te realiseren. Wie vreedzaam en in harmonie wil leven, handelt niet in strijd met de natuurwetten. Hij wordt geacht het kosmische

leven niet te verstoren: dat zou onrechtvaardig of adharma zijn. Wij leven tegenwoordig heel egoïstisch. Al het denken is hoofdzakelijk gericht op onszelf, terwijl de Veda’s ons leren een ieder als een vriend te beschouwen. In de Yajurveda komt de volgende tekst voor: ‘Op het moment dat de jnani (spiritueel ingewijd en gevorderd persoon) alle schepselen gelijk zijn eigen Atma beschouwt, m.a.w. die de eenheid in alle wezens ziet en ervaart, ontstijgt hij elke vorm van gebondenheid. Degene die in alle schepselen dezelfde Atma ziet en in alle schepselen zijn eigen Atma waarneemt, is een Atma-darshi (ziener). Na dit te hebben geschouwd en bereikt, zullen al zijn twijfels aangaande de Atma tot het verleden gaan behoren. ’Als iemand in nood zit, moeten wij ons genoodzaakt voelen hem te helpen door onze plichten na te komen. Iemand is vandaag aan de beurt om geholpen te worden. Morgen kunnen wij ook aan de beurt zijn. Nood of crisis kan iedereen overkomen. Als wij via de media horen wat in Orisa in India is gebeurd, kunnen wij niet stil blijven zitten. Seva is een bijzondere wijze van een gebaar om de mensen in nood te helpen. Zo verzacht je de pijn van hen die in nood zijn. Je krijgt ook de zegen van de mensen. Je krijgt een innerlijke voldoening, een soort rijkdom die niemand van je kan afnemen. Zie in een ieder je vriend.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 34

januari / maart 2000

Aanvaard hem als je broeder die recht heeft op hulp en mededogen. Zoals al eerder gezegd niets is van ons. Zelfs het lichaam niet. Als het van ons zou zijn, hadden wij alles in onze handen en onder controle. Dat is niet het geval. Daarom wordt in de Mahabharat het volgende gezegd: ”Na de dood valt de rijkdom in handen van anderen. Het stoffelijk lichaam dient als voedsel voor het vuur of als voedsel voor de dieren. Noch het lichaam

noch de rijkdom gaat met de Atma na de dood mee. Slechts het resultaat van je daden, karma gaat mee”. Daarom is het de plicht van een ieder om op een positieve manier de medemens te helpen. Je eigen ontwikkeling is prima maar vergeet je medemens niet. Die heeft dezelfde ontwikkeling nodig die jij hebt ondergaan. Iedereen wil een goed leven, maar als wij denken dat geld alles is dan hebben wij de boodschap van de Vedische geschriften niet goed begrepen. Sterft een persoon door honger voor ons huis,

dan zijn wij medeverantwoordelijk voor zijn dood. Dat zeggen de Veda’s. Iemand die alleen voedsel nuttigt en niet denkt aan de medemens, nuttigt als het ware zonde. Als wij handelingen verrichten, hoeven wij ons niet op de borst te slaan vanwege de resultaten. Het resultaat is en ligt in Gods handen. Ieder mens verricht op ieder moment een handeling. Probeer altijd positief te handelen, zodat je ook positief kan worden beïnvloed. Als wij gelukkig willen zijn en leven, dan is het van wezenlijk belang te proberen anderen die hulpbehoevend zijn ook een beetje geluk te schenken. Wil de mens bevrijd worden van de gebondenheid, dan zal hij anderen ook vreugde moeten kunnen geven. Troost geven aan degene die dat nodig heeft, is ook een vorm van dienstbaarheid of seva. Als je je plichten alleen maar blijft nakomen, kan je bevrijd worden van al het aardse. En je kan zowel hier als in het hiernamaals deelachtig worden aan de gelukzaligheid die we mukti noemen. Dat be-reikt men door anderen onbaatzuchtig te helpen. ❖ Zie ook onze televisieprogramma’s op 13,20 & 27 februari om 12.30 uur.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 35

januari / maart 2000

De pandit, de acharya en de goeroe in de informatiemaatschappij. DRS. ALPHONS

VAN

DIJK

In Suriname, land van herkomst van vele Hindoes in Nederland, had de Hindoepriester - pandit genoemd vele taken: het reciteren uit de heilige teksten, het verrichten van de

huisoffers en later van het tempelritueel, het bedienen van de sacramenten; de samskaras, het berekenen van horoscopen, vertrouwens-

persoon zijn van zijn yajman-families en eventueel ook heelmeester zijn. Zo was het bij de Sanatani’s. Hun pandit was - eigenlijk - brahmaan. Bij de Arya Samaji’s had de pandit de taak de havan, het vuuroffer, te verrichten en Updesh lezingen, te houden; bij mensen thuis of in de tempel. Hij hoefde geen brahmaan te zijn; kaste hoorde geen rol te spelen. En hij was gewoonlijk maar niet noodzakelijk een man. Bij Sanatani’s en Arya’s had de pandit soms ook de rol van acharya, leraar. En soms kon men in hem als vertrouwenspersoon ook iets van de traditionele goeroe herkennen. Hij had dus vele taken. Hij had echter ook een monopolie-positie. Maar in de hechte en vergeleken bij het geïndustrialiseerde Nederland kleinschalige samenleving in Suriname hadden de gewone Hindoes, noemen we ze maar gewoon ‘leken’, ook controle op de levenswijze van de pandits. En toen de pandits van beide richtingen het al vroeg met elkaar en onder elkaar oneens waren, begonnen leken de sociale

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 36

januari / maart 2000

en politieke belangen van de groep Hindoes te behartigen. In Nederland wordt de sociale controle van de Hindoes onder elkaar zwakker. Het opleidingsniveau van velen, vooral jongeren, neemt toe. Hindoestaanse gewoonten en Hindoegeloof komen meer en meer onder druk van de vraag naar het ‘waarom’. Religie is niet meer zo vanzelfsprekend en wordt meer en meer een kwestie van persoonlijke keuze. Voor sommigen vervaagt de religieuze impuls, andere zoeken juist meer naar diepgang. Veel jongeren verliezen het gevoel voor het onderscheid tussen Sanatani’s en Arya’s. En bij de Sanatani’s begint de vanzelfsprekendheid van het brahmaan-zijn van de pandit af te nemen. In een omgeving waarin christelijke pastores en dominees en humanistische raadslieden meestal academisch geschoold zijn verliest de traditionele pandit als brahmaan-van-geboorte status en moet hij zijn aanzien verkrijgen door zelfverworven kennis, studie, sociale vaardigheden en een voorbeeldige en vertrouwenwekkende levensstijl. Deze processen gaan voor velen te snel. De ouderen houden vaak vast aan de traditionele gewoonten en rituelen, terwijl jongeren veel ter discussie stellen en uitzwermen in een maatschappij met oneindig vele beroepen en levensstijlen. De traditionele en gerespecteerde monopoliepositie van de pandit lijkt nu soms averechts te werken. De

vele taken van zijn brede werkterrein vragen allen een hoge graad van kennis en studie, die in onze kennismaatschappij alleen door een hoge en kritische opleiding worden verschaft. En dan blijft de vraag of een persoon al deze taken op niveau kan vervullen. Ik denk dat enige specialisatie nodig is. Kent de moderne pandit of pandita de rijke en oeroude achtergrond van de samskaras en de puja’s en kan hij/zij nadenken over hun betekenis in de huidige tijd? En kan de pandit de schat aan verhalen uit de Sanskriet en Hindi literatuur aan een achterban doorgeven die Nederlands als eerste taal heeft? Misschien is naast de pandit als karamkandi een nieuw - maar eigenlijk oeroud - type van de acharya als inspirerend (godsdienst-)leraar nodig. En ik denk dat naast de priester en de leraar het iets van het type van de goeroe nodig is. En dan minder als hooggeplaatst respectpersoon en meer als een luisterende, zelfvertrouwen gevende en in ingrijpende karmaprocessen en hun beleving invoelende raadgever. Want mensen van onze tijd hebben een enorme behoefte aan begeleiding van iemand die de moderne levensomstandigheden kent en tegelijkertijd de kern van de traditie, van de rituelen, de verhalen en de mystiek naar de huidige beleving kan ‘vertalen’.❖ Zie ook ons televisieprogramma op 12 maart om 12.30 uur op Ned. 1

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 37

januari / maart 2000

HET HOLIFEEST IN DE MULTICULTURELE SAMENLEVING DR. MR. DRS.

D.S. RAMBOCUS

Algemeen De schepper heeft al hetgeen bestaat in een rijke verscheidenheid geschapen. Zo is er een diversiteit aan hemellichamen, planten, dieren en mensen. Elke verzameling mensen, gegroepeerd rondom een reli-

gie, een culturele beleving of een ander thema, heeft een aantal gemeenschappelijke kenmerken waardoor zij zich als zodanig manifesteert. Elke groep geeft op haar

eigen specifieke wijze uiting aan haar gevoelens. De natuurlijke en culturele verscheidenheid van de mensen mag echter niet inhouden dat zij niet in eenheid en met wederzijds respect in maatschappelijk verband zouden kunnen, mogen, willen en moeten leven. Het Holifeest van de Hindoes Holi, ook wel Phagua genoemd, is het nieuwjaarsfeest dat door Hindoes over de gehele wereld in de maand maart wordt geviert, en het is een culturele uiting van een diep religieus verankerd beleven. In de essentie symboliseert het feest de strijd van het goede tegen het kwade. Het religieus karakter ervan, waar verder niet op wordt ingegaan, impliceert dat het goede het kwade zal overwinnen. Het Holifeest is feitelijk een lentefeest (Vasant-Utsav): met de lente begint het nieuwe jaar, en wel op de eerste dag van de maand Chait (maart/april). Op de voorgaande (laatste) dag van de maand Phagun (februari) en wel bij volle maan, wordt onder veel belangstelling een stapel hout, de heks Holika voorstellende, in brand gestoken. Het kwaad wordt hierdoor symbolisch vernietigd. Hierna kan het volksfeest beginnen. De mensen zingen

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 38

januari / maart 2000

speciale Holiliedjes (chautals), en zij besprenkelen elkaar met roodkleurige vloeistoffen of met parfum.

elkaar te respecteren. De tijd zal het nog wel leren, het einde van de Schepping is nog lang niet nabij.

De ethische betekenis van Holi en andere religieus gerelateerde feestdagen De mens is altijd op zoek naar het wezen van zijn bestaan en naar de Goddelijke oorsprong en beheersing van zijn leven. Zo heeft elk volk eigen religieuze feestdagen, waarbij de verbinding met en de betekenis van de Schepper essentieel is. Alle godsdiensten dienen kennelijk dezelfde ene GOD van allen, dus zouden zij eigenlijk elkanders godsdiensten ook dezelfde waardering dienen te geven als de eigen religie. Als er een GOD is voor allen, dan is

De sociale betekenis van Holi Het Holifeest betekent een doorbreking van alle barrières die de mensen scheiden. Iedereen neemt op basis van gelijkheid deel aan het volksplezier: mannen, vrouwen, jongeren, ouderen, armen, rijken, mensen van alle gezindten etc. Op deze dag zijn alle mensen gelijk, iedere mens is een gelijkwaardige druppel in de oceaan van de mensheid. De mensen omhelzen elkaar, wensen elkander het beste toe, en brengen de dag gezamelijk en in eenheid en harmonie door. Jammer dat de geest van Holi maar van korte duur is! De mens zou het kwaad moeten blijven bestrijden en streven naar een liefdevolle en humanere samenleving.

er ook voor allen één GOD. Helaas is dat besef (nog) niet tot velen doorgedrongen. In essentie koesteren alle godsdiensten dezelfde verheven idealen, en om deze reden behoren de dienaren en gelovigen

Ofschoon het Holifeest van oorsprong een Hindoe-feestdag is, wordt het door alle bevolkingsgroepen in Suriname gevierd. De geest van Holi is Goddelijk, en derhalve in ieder aanwezig. De oorsprong is niet van belang, de geest ervan moet een ieder doordringen, en gelukkig gaat de ontwikkeling in een goede richting. Sedert 1970 is de Holidag een officiële feestdag in Suriname.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 39

januari / maart 2000

Holi in de mulitculturele samenleving De Surinaamse samenleving, waar de Hindoes deel van uitmaken, is multicultureel van aard. Zij omvat een veelheid aan rassen, godsdiensten en culturele uitingen. Indien de natie echter een duidelijk geformuleerd doel heeft en uitgaat van de gelijkheid en gelijkwaardigheid van alle mensen en alzo respect voor elkaars religieuze en culturele belevingen die ten dele Goddelijk zijn, dan is het natuurlijk en vanzelfsprekend dat het wederzijds respect een noodzakelijke voorwaarde is voor het vredig (voort) bestaan van de samenleving. Indien de staat de verheven beleving van een groot en belangrijk deel van de bevolking verheft tot

een nationale feestdag, dan is dat bevordelijk voor de solidariteit en respect in de maatschappij. In Suriname is, zoals eerder gesteld, Holi verheven tot een nationale feestdag, die door alle bevolkingsgroepen wordt gerespecteerd. Ook zij beleven in nationaal verband soortgelijke feestdagen. Wat voor Suriname geldt, geldt onder gelijkblijvende omstandigheden ook voor Nederland. Gezien het aantal Hindoes zal Holi geen nationale feestdag worden, maar het respect mag er wel voor zijn. De mensen zijn wel verschillend, maar God is één en Hij kijkt toe.❖ Zie ook ons televisieprogramma op maandag 20 maart om 12.30 uur op Ned. 1

Indiase Kathak

Kunstweb Keizersgracht 223 Postbus 3390 1001 AD Amsterdam telefoon 020 520 53 53 fax 020 520 53 55 e-mail cursus@kunstweb.nl website www.kunstweb.nl

Krachtig en flitsend, maar ook sierlijk en ingetogen is de belangrijkste klassieke dansvorm uit Noord-India. In februari starten nieuwe cursussen, onder leiding van bevoegd dansdocente Kelly Varma. De lessen worden zaterdagmiddag gegeven op de Da Costakade 102. Er zijn lessen op verschillende niveaus, voor volwassenen en kinderen.

Voor meer informatie: Kunstweb, 020 - 5205353 U kunt ook bellen met Kelly Varma, 020 - 6758524

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 40

FILMS INTERNATIONAL

• Doku / Drama • Producent van film en video producties • Ruim 35 jaar ervaring in creativiteit en kwaliteit Laan van Meerdervoort 316 • 2563 AM Den Haag Te l e f o o n : 0 7 0 - 3 6 5 8 2 1 8 • F a x : 0 7 0 - 3 6 5 3 7 1 6

GEEF EEN KIND IN INDIA EEN KANS OM NAAR SCHOOL TE GAAN

Wilt U ook een kansarm kind in India steunen voor ƒ. 50,- per kwartaal? Daarvoor kan het naar school, omdat voor alle onderwijs in India betaald moet worden. Het kind hoeft dan niet al op zeer jonge leeftijd te gaan werken en krijgt door onderwijs een kans op een betere toekomst.

Het geld gaat voor 100% naar india. Aanmelding:

J. Boekema, Hazalaar 112, 5664 VL Geldrop, Tel. 040-2857318, fax 040-2350189 of J. Jansen, tel/fax 020-6411885

Giften:

Postbank 39.74.200 of ABN-AMRO 54.96.20.168 t.n.v. Stichting Actie Calcutta, Oostkapelle.

De Stichting heeft een ”Verklaring van geen bezwaar” van het Centraal Bureau Fondsenwerving, Amsterdam

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 41

januari / maart 2000

HET GELOOF VAN DE JINA AMRITA SIVANAND ‘Men moet nadenken over mededogen met alle levende wezens, behagen scheppen in het zien van wezens die verder zijn op de weg dan wij, medelijden tonen met de bedroefde en geen acht slaan op hen die ons slecht behandelen’. 'Het jainisme, als een van de oudste geestelijke stromingen binnen het hindoeïsme, wordt fundamenteel atheïstisch of transtheïstisch genoemd. Er is geen God of Schepper of enig ander hoger wezen die boven de perfecte mens staat. De individuele ziel is eeuwig zonder begin en zonder einde. Door vele levens heen ontwikkelt de ziel zich tot in hoogste perfectie, Moksha of bevrijding. Gelovigen volgen de weg van rationaliteit, gebaseerd op logica en

ervaring, waarbij juiste kennis, juist geloof en juist gedrag van groot belang zijn. De nadruk ligt daarbij op geweldloosheid, ascetische discipline, yoga en kloosterleven. De Jaina gelooft dat de wereld een natuurlijk orde van beloning en straf heeft; door goed te doen wordt verlossing en zuiverheid bereikt en het kwade in het hart van de mens teniet gedaan. Het Jainisme is dan ook een religie van liefde en mededogen voor alle levende wezens. Binnen het jainisme kent men drie stromingen, de Digambara, Svetambara en Sthanakavasi. Herkenbaar zijn de 'met de lucht bekleedde' monniken, en de in het wit geklede monniken en nonnen. De Digambara's geloven dat bevrijding niet mogelijk is voor vrouwen,

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 42

januari / maart 2000

hoewel zij wel in de kloosterorde worden opgenomen. Enkele jaren geleden was er een documentaire op de televisie, waarin een jonge vrouw als non werd ingewijd. Zij vertelde in een volgend leven als man geboren te willen worden, waarop haar geestelijke broeders lachend opmerkten, dat het dan wel mogelijk was om net als zij naakt door het leven te gaan. De Svetambara's menen dat zowel mannen als vrouwen bevrijding kunnen vinden in dit leven. Naast de kloosterorden is er tevens de gemeenschap van leken. Nataputta Vardhamana, bekend als Mahavira, is de laatste van vierentwintig geestelijk leraren van het Jainisme. Evenals zijn tijdgenoot Boeddha, deed hij als dertigjarige afstand van alle rijkdom om zich aan te sluiten bij een groep monniken, op zoek naar bevrijding. Na twaalf jaar werd hij een jina of overwinnaar van het kwaad. In Mahavira's ethiek is alle leven heilig en zijn het vegetarisme en de geweldloosheid belangrijke aspecten, die streng worden nagevolgd. Zo dragen monniken en nonnen onder andere een doek voor de mond om te voorkomen dat zelfs kleinere levensvormen als insecten onbedoeld geschaad zouden worden. In het jainisme legt men in het leven beperkte en ondersteunende geloften af, waardoor men lichamelijk gezond blijft en de ziel wordt bevrijd van de dualiteit van liefde en vijandschap. Ouderen en kloosterlingen leggen soms de gelofte af,

om in vrede en zelfbeheersing vrijwillig te vasten tot aan de dood, een extreem middel om het Nirvana binnen te kunnen gaan. De zichzelf opgelegde soberheid en discipline van de jaina, met als doel onthechting, komt vaak ten goede aan anderen en het algemeen welzijn. Zo schenken zij scholen en ziekenhuizen, voor zowel mens als dier, en komen in actie daar waar nodig is.â?&#x2013; Luister ook naar OHM-Radio op zondag, 23&30 jan. om 15.00 uur

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 43

januari / maart 2000

Hindoeïsme in school- en studieboeken DRS. H. RAMBARAN Het hindoeïsme is een verzameling van godsdiensten, levensovertuigingen, filosofieën, gebruiken, zeden en gewoonten. Dit in tegenstelling tot godsdiensten met het geloof in een opgelegde god, een boek en een bepaalde persoon als de brenger van de goddelijke boodschap. De meeste Hindoes leven wel met het besef dat er slechts één (opper)wezen is die achter de wereld van de verschijnselen schuil gaat, maar als Hindoe ben je vrij dat te benoemen of je dat voor te stellen. Daarmee biedt het hindoeïsme de uiterste vrijheid aan de mens zichzelf te zijn. Gebrek aan een eigen (goddelijke) ervaring betekent niet dat je iemand moet volgen in woord noch in daad. Maar dat leer je pas later, ‘als je groot bent’, zoals het heet. Eerst groei je als kind op in een bepaalde traditie; je leert een lijn kennen en je gaat ervan uit dat die de waar-

heid is: de lijn die voor het hele vlak geldt. Later, als je verder zoekt en het inzicht scherper wordt, merk je dat er veel meer lijnen zijn die het volgen waard zijn: lijnen vormen vlakken en de vlakken een lichaam dat het ‘hindoeïsme’ heet. Op de Surinaamse kweekschool las ik ‘India, het land van Hindoes en Moslims’ van Dr. Farenfort, ooit verbonden aan de Universiteit van Leiden. Een omhooggevallen reisverhaal met vreemde beweringen over het hindoeïsme. Voor het eerst stuitte ik op het begrip ‘goden’, iets dat ik in mijn traditie nog nimmer was tegengekomen. Het meervoudig godsbegrip bestaat in het Westerse denken. Onze talen ‘Sanskriet, Hindi of Pali’ beschikken niet eens over dat woord, maar het begrip ‘goden’ wordt ons wel toegedicht. Een verdichtsel met verstrekkende gevolgen. Lees

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 44

januari / maart 2000

onderstaande mijmeringen van twee cursisten maar eens, die het boek ‘Levensbeschouwelijke stromingen in de verpleegsituatie als studiemateriaal’ hadden opgekregen. (J.A.G. van der Weyde en uitgegeven bij SMD te Leiden in 1988).

de les aan het verwerken. Hij gaat na of het beweerde enigszins klopt met wat hij zelf zoal heeft meegemaakt. Toen zijn neef Ramesh enkele jaren geleden bij een auto-ongeluk om het leven kwam, hebben priesters kunnen voorkomen dat er nog zeven andere personen in de familie ook dood gingen. Ramesh stierf namelijk bij een zeer ongunstige stand van de hemellichamen, had iemand gezegd. Enkele dagen later kwamen er drie priesters. Zij gebruikten de hele woonkamer van

‘We bestuderen vandaag hoofdstuk vijf’, had de groepsleidster gezegd. De les gaat over Hindoes. Loes neemt de tekst nog eens door. Aniel bladert verder door het boek. Hij is een beetje in de war gebracht, maar laat dat niet merken. De opgegeven informanten achter in het boek klinken vertrouwd. De inhoud van de les zal dus wel goed zijn. Aniel herwint zijn zelfvertrouwen. Loes leest ondertussen aandachtig verder.” ‘Ziekte is het gevolg van de toorn van de goden of van de kwade machten. De Hindoe moet MET DANK AAN MOTI MARHÉ dat aanvaarden, de flat van Ramesh in Zoetermeer. want het hoort tot zijn karma. Overal lagen er bloemen, rijst, kruiOm die redenen zal de Hindoe een ken, stof in felle kleuren en nog andere niet helpen in diens nood. veel meer. Zij hebben de hele midDaardoor zou hij diens karma kundag gepraat maar toen was het nen verstoren. ‘Loes snapt dat niet onheil ook gekeerd. Toen zijn opa goed en kijkt even naar Aniel; maar Roep ziek werd, hebben zij hem die is nog in gedachten verzonken:

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 45

januari / maart 2000

naar het ziekenhuis gebracht. Daar is hij op die zelfde avond overleden. Hadden zij maar een priester voor hem gehaald... Ja, maar we hadden toen dit boek nog niet gelezen. Loes keek nog eens naar Aniel. ‘Hij is eigenlijk een aardige jongen’, sprak ze zichzelf toe. ‘Zal hij mij in nood wel helpen? Maar wacht, dat geldt niet voor mij, ik ben geen Hindoe. Die kasten en klassen gelden voor Hindoes alleen....’ Ook Loes was in de greep van de les geraakt en droomde over de toekomst. Zij zag zichzelf samen met Aniel in een gezin. ‘Ik mag hem toch wel. Hoe zal zijn familie reageren?’ Mensen uit andere groeperingen worden niet geaccepteerd als familie, staat in het boek. Zij stoot Aniel in de zij. ‘Tot welke kaste behoor jij?’ ‘Ik weet het niet precies, camaar, denk ik, want we eten vlees. Dat is een lage, vermoed ik. Iedereen noemde mijn grootmoeder wel bhaktin. Dat is een vrouw die vegetarisch leeft en dagelijks tijd vrijmaakt voor een gebed.’ ‘Dat telt eigenlijk niet, want de kaste van je moeder is belangrijk, staat in het boek’, zei Loes. ”Mijn vader is Arya Samaji”, verdedigt Aniel zich. ”Scheelt, dat dan” vroeg Loes. ”Zij worden wel in het boek genoemd. ”Ik ben niet erg zeker van. Zij bidden wel voor het welzijn van de wereld en kunnen onder andere regen brengen, maar of zij ook nog in staat zijn om het onheil te keren?” Loes keek hem

vragend aan. ”Ach, dat snapt zij toch niet”, mompelt Aniel in zichzelf en zijn gedachten keren terug naar die ene middag in Zoetermeer. Niet alleen Fahrenfort, toen, en Van der Weyde, een kwart eeuw, later zijn ongenuanceerd over het hindoeïsme ook in ‘Geen andere goden’ van Dr.H.M. Vroom, verbonden aan de VU te Amsterdam, wordt het hindoeïsme als naïeve godsdienst voorgesteld. Helaas sijpelen ideeën uit de academische wereld door en vinden hun neerslag ook in school- en studieboeken. Het probleem is dat wij Hindoes zelf nauwelijks schrijven over onze godsdienst. Ook goede publicaties over het hindoeïsme komen van de hand van niet-hindoes. Mr.Dr.Drs. J.H.Adhin is de uitzondering die de regel bevestigt; maar hij woont niet eens in Nederland. Pas de laatste tijd verschijnen er boeken waarvan je kunt zeggen dat daarin het hindoeïsme op een manier benaderd wordt, die recht doet aan de beleving van Hindoes zelf, bijvoorbeeld ‘Beleving en Leer’, een leer- en werkboek van de KPC. Daarnaast zijn er enkele scholen en opleidingen die tegenwoordig gewoon een Hindoe uitnodigen om over het hindoeïsme te komen vertellen, zoals de PABO in Doetinchem. Maar de beste boodschapper zijn wij nog steeds zelf, ook op de Hindoescholen.❖ Luister ook naar ons radioprogramma op zondag 6 & 13 januari om 15.00 uur

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 46

januari / maart 2000

Ouderen en spiritualiteit RITA BEINTEMA

ls tiener vroeg ik eens aan een tante van ruim tachtig jaar met een gezicht als een verschrompeld appeltje: ”Tante Rietje, voelt u zich ook zo oud als u er uitziet?” Een wat onbetamelijke maar eerlijke vraag. Ik wilde graag weten hoe dat aanvoelde. Zij antwoordde: ”Nee, ik voel mij geen dag ouder dan jij. Maar als ik in de spiegel kijk, schrik ik wel.” Dat ben ik nooit vergeten. Het gevoel van ”oud” was er dus niet. Zij appelleerde waarschijnlijk aan iets anders, maar aan wat? Toch schrok ze als ze in de spiegel keek. Vond zij dat ze niet het oude lichaam was? Maar wat was er dan? Haar antwoord en mijn vragen hebben mij alert gemaakt voor antwoorden van jongeren en ouderen met betrekking tot ouder worden en spiritualiteit.

Toen in de jaren zestig het boekje ”God is dood” uitkwam, deed dat veel stof opwaaien. Het was het begin van de storm die een ommezwaai van en veranderingen in de kerken en het godsdienstig denken veroorzaakte. De normen en waarden waaiden als bladeren in de late herfst van de bomen. Soms met recht, soms ten onrechte. Veel mensen raakten in verwarring

doordat alles in de maatschappij en vooral in de rooms-katholieke kerk veranderde. Deze verwarring constateerde ik toen ik in de jaren zeventig yogales gaf in een roomskatholiek bejaardentehuis. Alles wat de bewoners in hun jonge jaren thuis en in de kerk geleerd hadden, was aan het veranderen. Heel veel was fundamenteel aangetast of verdwenen waardoor er voor hen maar weinig houvast was overgebleven. Als je in een bejaarden- of verzorgingstehuis komt wonen, heb je als het goed is - je fysieke beperkingen al voor een deel geaccepteerd. Daarbij komt dan echter nog de beperkte woonruimte waarmee je steeds wordt geconfronteerd. Als dan ook het godsdienstige houvast nog wegvalt, komen veel ouderen in de problemen. Wij hebben tijdens

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 47

januari / maart 2000

de lessen veel gesproken over het verschil tussen godsdienst en religie en over echt religieus zijn. De godsdienst uit hun jeugd was aannemen wat je geleerd werd. Religie daarentegen is een verbinding maken. Dat leidt naar een spiritueel leven met als enig gezag je eigen innerlijk. Hierbij waren de spirituele mudra’s (handhoudingen) een echte ondersteuning. In plaats van het gezag van buitenaf op zich te laten inwerken, leerden zij naar het eigen innerlijk toe te werken en de eigen verbinding met het goddelijke centraal te stellen. Zij leerden voelen hoe de spirituele handhoudingen gingen werken wanneer ze hun aandacht op de werking en daarna op de uitwerking daarvan richtten. Het leren voelen en leren verwoorden van de handhoudingen is een openbaring op zichzelf geweest. Handen vouwen was voordien een routinegebaar geweest; het werd een wezenlijk contact maken en toelaten van de ”stilte”. Wanneer ik nu om mij heen kijk en met ouderen over ouder worden en spiritualiteit praat, constateer ik dat er vooral bij hen die in de jaren zestig en zeventig alles over boord

hebben gezet en nergens meer aan deden een oud verlangen naar boven is gekomen, een verlangen naar het ”geloof” van hun jeugd. Vanuit dit verlangen wordt het verleden opnieuw bezien en wordt de weg naar innerlijke verdieping ingeslagen, maar nu veel bewuster, zelfstandiger en spiritueler dan in het verleden. Dit leidt tot het ontdekken van de gedachten en gevoelens met betrekking tot het religieuze gebeuren in hun bestaan; deze behoeven niet meer weggedrukt te worden, maar mogen er zijn. Anderen hebben zich soms vastgebeten in het idee dat er na dit leven niets meer is. Echter, bij een ernstige of terminale ziekte dringen zich soms vragen op met een dwingend karakter en vraagt de patiënt toch om een gesprek, de ziekenzalving en soms zelfs om gedoopt te worden. Echte gesprekken ontstaan op een bepaald moment soms vanzelf of worden op verzoek gevoerd. Goed luisteren is hierbij erg belangrijk; de antwoorden komen dan vanzelf zonder tussenkomst van het denken. Luisteren en zien; dan zie je dat het wezenlijke probleem van de mens een religieus probleem is. Godsdienst kan leiden tot fanatis-

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 48

januari / maart 2000

me, religie leidt tot harmonie. Dan ben ik mijn broeders hoeder en deel ik mijn brood met de hongerigen. Zo lang religie geen wezenlijk deel van de mensen zal zijn, zullen oorlogen, geweld en agressie de mensen blijven teisteren. Het ”willen hebben” van macht of van materiële zaken zal dan de boventoon blijven voeren zowel in de politiek als in alle geledingen van de maatschappij. Wat kunnen wij als ouderen daaraan doen? Op de eerste plaats laten zien dat ouder worden geen straf is. Op de tweede plaats tonen dat de oudere veel interesse heeft, actief en ondernemend is en zeer betrokken bij de hele samenleving; liefdevol naar zijn omgeving kijkt en han-

Rajhans Orchestra concerteert i.s.m. Strings of India (london) op: -26 februari 2000, 20.00 uur in het CC Scharpoord, Knokke-Heist (west Vlaanderen - België)

delt vanuit een religieus vertrouwen. De zin van het leven is het leven zelf, dat geleefd wordt in harmonie wat zichtbare spiritualiteit voor de ander kan zijn. Maar elk mens zal in het leven de keus moeten maken en bepalen wat voor haar of hem de zin van leven is. Als het goed is, zal het een mens vergaan als in het bijbelse verhaal over de ”verloren zoon”, die na veel ervaringen weer ”huiswaarts” keert en welkom wordt geheten. Dit ”thuis” is onze Oorsprong waaruit alles ontstaat en tevens de ”Schoot” waarin alles weer wordt opgenomen. ❖ Luister ook naar ons radioprogramma op maandag 20 & 27 februari om 21.00 uur (Radio 5)

Programma: fusion music o.l.v. componist/dirigent Chandru Chandrashekhar Jois (SOI) & Hans Vermeersch (RHO) Informatie/reservatie: Tel/fax 0032 50 621 473 e-mail rajhansorch@online.be http://user.online.be/~rajhansorch

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 49

januari / maart 2000

Hindoegeneeswijze:

de basis VD. ROBERT H. SWAMI PERSAD

o’n 2500 jaren geleden ontstonden de eerste boeken over de Ayurveda, de Indiase geneeskunde die momenteel een steeds grotere bekendheid krijgt in het Westen. In India zelf is zij praktisch overal bekend. Zij wordt gedoceerd aan universiteiten of binnen familietradities, en de Ayurvedische dokter (”Vaidya”) vind je overal, zowel op het platteland als in de grote steden.

Toch is binnen de Hindoestaanse gemeenschap in Nederland de Ayurveda minder bekend. Dat heeft te maken met de eigen geschiedenis. De omstandigheden waarin de eerste Indiërs zich bevonden die naar hun nieuwe land Suriname vertrokken, lieten weinig ruimte over om zich bezig te houden met de professionele toepassingen van deze oude geneeskunde. Wel namen zij de oude tradities met zich mee welke tot op heden zijn terug te vinden in de toepassingen van allerlei huismiddeltjes. Vooral de oudere Hindoestanen onder ons hebben daar nog enige kennis van. Over de Ayurveda bestaat overvloedige literatuur. Het lijkt mij een goede zaak ons bewust worden van deze rijke geneeskundige traditie. Laten we ons thans eens bezig hou-

den met een der kernbegrippen uit deze geneeskunde, dat bekend staat als de ”tridosha” , een systeem dat de mens classificeert in bepaalde typen ofwel constituties. Aan de hand van het type kan de vaidya de klacht waar de patiënt mee te kampen heeft, een plaats geven en zo deze klacht op een vaak goede manier verlichten en de patiënt genezen. Om te weten welk type je precies bent, is een bezoek aan een vaidya noodzakelijk. Via een polsonderzoek (nadi-pariksha) kan de geoefende vaidya het type van zijn patiënt goed vaststellen. We maken daarbij een globaal onderscheid tussen drie typen, te weten vata, pitta en kapha. We moeten daarbij wel rekening houden met het feit, dat niemand één

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 50

januari / maart 2000

zo’n type is. Je bent altijd een combinatie van deze drie, maar een of twee zijn dominant, hetgeen dan je type vormt. Deze vata, pitta en kapha worden de dosha’s genoemd, en om het wat ingewikkelder te maken: iedere dosha kun je weer onderverdelen in vijf kleinere elementen, doch dat is meer een werkterrein voor de vaidya. Hoe kun je jezelf herkennen in zo’n type? Een nauwkeurige beschrijving geven van je eigen type is niet eenvoudig. Hoewel in de populaire Ayurvedische literatuur allerlei zelftesten staan beschreven zijn deze niet altijd betrouwbaar en kennen ze in het algemeen weinig diepgang. Een objectief polsonderzoek is daarom altijd het beste. Maar goed, er zijn toch enkele kenmerken die je al een eind op weg kunnen helpen. Laten we daar eens naar kijken. De vata-mens is in het algemeen een tenger gebouwd type. De huid

is droog, en donkere pigmentatie komt veel voor. Het haar is dun en deze neigt tot uitval. Ze hebben vaak koude handen en voeten. De eetlust is niet erg groot, daarbij komt dat ze te gehaast eten wat niet bevorderlijk is voor de spijsvertering. De vata-mens is vaak een onrustig type. Ze zijn aan de ene kant bijzonder creatief, maar aan de andere kant nerveus van aard en kunnen moeilijk tot besluiten komen. Juist omdat de vatamens vaak goede ideeën heeft zou hij moeten proberen om het wat rustiger aan te doen. Het zijn immers de lucht- en ethermensen waarin de stroming hoogtij viert. Om deze niet tot een overstroming te laten komen, zijn zoete smaken in hun voeding aan te raden, zoals perziken en druiven. De pitta-mens zit lichamelijker wat steviger in elkaar. Zij zijn noch tenger noch zwaarlijvig, ze houden het een beetje in het midden. Zij

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 51

januari / maart 2000

hebben wel warme handen en voeten. De huid neigt naar een wat roodachtige, soms gelige pigmentatie. De eetlust is bijzonder groot, evenals hun dorst. Tussendoor willen zij altijd even iets eten en drinken. De pitta-mens is in het algemeen een strijdlustig type. Ze zijn intelligent en begiftigd met een goed spraakvermogen, wat bij het debat vaak bijtend van aard kan zijn. Pitta-mensen lopen soms over van enthousiasme, maar aan de andere kant kunnen ze ook tomeloos agressief zijn. Het zijn de vuurmensen, en zij doen er goed aan om vooral de bittere smaken (denk aan sopropoh!) aan hun voeding toe te voegen. De kapha-mens neigt tot zwaarlijvigheid. De huid is vaak wat vettig van aard, evenals het haar, wat ook vrij dik en stevig is. De handen en voeten zijn koel te noemen. Al te veel beweging is aan de kaphamens niet besteed. Hun eetlust is goed, maar niet overmatig en hun spijsvertering is in de regel probleemloos. Ze vallen op door een zekere traagheid. Niet omdat ze besluiteloos zijn zoals de vata-mens, maar omdat ze een idee vaak helemaal willen analyseren voordat ze tot een besluit komen. Zo’n besluit is dan vaak goed doordacht. Het geheugen van de kapha-mens is zeer goed te noemen. De kaphamens is een aardemens. Ze hebben een stabiel en standvastig karakter, maar deze kan ook tè dominant

worden, met als gevolg een te grote traagheid in denken en handelen, wat dan weer schadelijk is. Scherpe en wrange smaken moeten deel uitmaken van hun voeding om het evenwicht te kunnen bewaren. Het kan zijn dat je je in één of zelfs in twee van deze omschrijvingen herkent. Hoewel je, net als ieder ander, een volstrekt uniek wezen bent is de leer der typologie, waarin mensen in typen worden geclassificeerd, een beproefd medisch-diagnostisch systeem om de aard en oorzaak van velerlei ziekten op te sporen. Als oudste geneeskunde ter wereld die nog net zo springlevend is als in vroeger eeuwen, heeft de Ayurveda zich zeer gespecialiseerd in deze typologie. De volgende keer zal ik enkele veel voorkomende ziekten bespreken waar de Ayurveda een goed antwoord op heeft.❖ Luister ook naar ons radioprogramma op maandag 27 maart om 21.00 uur op Radio 5.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 52

januari / maart 2000

Asha Bhosle in Amsterdam DR. CHAN E.S. CHOENNI ten. Als een diva verscheen zij in witte dracht, nadat het podium met een klassieke dans en verlichte diya’s was gezegend. Zij begon met het nummer Chura liya hai tumne jo dil ko, begeleid door een bijzonder geluid die zij creërde door twee glazen bekers tegen elkaar te wrijven/slaan. Daarna volgde de song: Oh meere sona re sona re. Na enkele bekende songs, waaronder Jumka girare bareilly ke bazar me volgde een prachtig sereen lied van zanger van weleer (ik dacht van Saigal). Maar het moet gezegd: degene die nostalgisch wilden zwijmelen bij de soul nummers van Asha Bhosle kwamen bedrogen uit. In het hele repertoire was slechts één ”soul” nummer. Asha heeft blijkbaar gekozen voor een dynamisch en ”power” repertoire. Voor de nostalgie blijft het dus wachten op Lata Mangeskar. Beseffend dat zij te doen had met een voornamelijk (Surinaams) Hindoestaanse publiek sprak zij Hindi. ‘Hindi ati hain ap sab ko’: vroeg zij aan de zaal en het publiek riep in koor ‘Ha!’. Een deel van het publiek dat niet of nauwelijks Hindi

aAsh

a Bh

osle

Het Hindoestaanse antwoord op de westerse hippietijd(perk) was de song: Dam mare dam, bolo subha aur shyam, Hare Krishna, Hare Ram. Dit nummer was ook de climax van de drie uur durende show die de Indiase zangeres Asha Bhosle op 2 oktober jl. neerzette in de Zuidhal te Amsterdam. Ondersteund door dertig artiesten bracht de 66 jarige dynamische grand old lady van de Indiase/Hindoestaanse muziek het ruim 2000 koppige publiek af en toe in vervoering. Terwijl haar zus Lata Mangeskar meer de serene grand old lady is -zij staat vermeld in het Guiness Book of Records als degene die de meeste liederen heeft gezongen- is Asha Bhosle actief als zangeres en artieste. Zij heeft nog steeds een dynamische uitstraling en is geslaagd om de jongere generaties telkens met eigentijdse nummers te verrassen. Op de Indiase MTV is zij zeer populair. ”Asha is still going strong”, is daar het credo, met haar show overbrugt zij enkel generaties en de show bestaat uit een cocktail van genres. De veelzijdigheid van haar stem, maar ook haar karakter staat garant voor een show zonder stille momen-

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 53

ÂŠ foto: A.K. Mahabier

januari / maart 2000

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 54

januari / maart 2000

verstaat riep ‘Na!’, maar werd niet gehoord. Hoe dan ook: zij slaagde erin voor het grootste deel van het publiek een sfeer te creëren waardoor een soort directe interactie ontstond. Af en toe merkte zij op: ”Garam lagehai, bahut garam” en vroeg om een glas water. Het was niet te vermoeden dat wij hier te doen hebben met een grootmoeder die reeds liederen zong eind veertiger en vijftiger jaren! Haar show kende geen pauze. De tussenmomenten werden opgevuld door haar zoon Sudesh Bhosle. Hij kon de stem van bekende zangers zoals Hemant, Kishore en Kumar en Sachin Dev Burman uitstekend imiteren. Ook enkele Indiase humoristen kon hij goed nadoen. Voor degenen die zijn opgegroeid met Hindoestaanse films was de herkenning en identificatie frappant; getuige ook de reactie van het publiek. Sudesh Bhosle kreeg de zaal in een welhaast gewijde sfeer met het nummer Kasme wade dat ondermeer refereert aan de door de mensen gecreërde vernietigingskracht van bommenwerpers ten opzichte van Gods Schepping. Asha Bhosle was inmiddels weer aangetreden in een bordeaux sari en etaleerde haar veelzijdigheid. Het lied Man taraphe werd in zeven varaties ten beste gegeven variërend van klassiek tot de AngloIndiase kokette stem van de bekende danseres/actrice Helen.

Zij vergat natuurlijk niet dat zij te maken had met Surinaams-Hindoestaans publiek. De Sarnami song Rat ke sapana (tegenwoordig een populair nummer in India, ontbrak niet in haar repertoire. Trouwens ook Sudesh Bhosle kon er wat van. Hij liet een medley van Surinaamse

liedjes horen zoals Parosin apni murgi ko rakhna samal. De muzikale begeleiding was overigens uitstekend. Ook de dansers en de choreografie mocht er wezen; sommige danseressen leken afkomstig te zijn van shows van Michael Jackson.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 55

januari / maart 2000

babyface en is donker gekleurd: geen kenmerken waarop doorgaans de Hindoestaanse sterren worden geselecteerd. Wellicht begint men in India veel vaker naar talent te kijken dan naar bevooroordeelde esthetische kenmerken. Menig Hindoestaanse dame uit het publiek had een meer dan gemiddelde belangstelling voor Santosh. Asha kon op haar kokette wijze Santosh bijhouden en de nodige pasjes maken. Ook meer moderne en eigentijdse nummers van R.D. Burman en de remix van Rahman behoorden tot haar repertoire. Gekleed in een groene sari zong zij het afsluitende nummer Ah ja ja main hun pyar tera. Zij beĂŤndigde echter haar show met een recent nummer en bedankte het publiek.

ÂŠ foto: A.K. Mahabier

Asha Bhosle bracht met een knipoog naar de huidige Amerikaanse president haar song uit de jaren zestig Monica, my darling ten gehore. Als 66 jarige Hindoestaanse vrouw is zij ook wat dit betreft goed bij de tijd. Asha kon niet alleen stemmen van zangeressen van weleer zoals Noor Jahan en Geeta Dutt onmiskenbaar imiteren, maar ook Elvis Presley. Zij zong enkele dueten met de jonge Santosh (tegelijkertijd de saxofonist) die met zijn zware stem uitstekend contrasteerde met Asha Bhosle. Santosh is voor een doorsnee Hindoestaanse jongeman groot gebouwd, gaat gekleed in een zwarte leren jack, draagt een donkere zware bril en jas is een beetje ruig. In elk geval heeft hij geen

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 56

januari / maart 2000

Het publiek scandeerde ‘We want more!’ Hoewel Asha Bhosle totaal vermoeid was, liet zij nog een laatste song horen. En toen was het echt voorbij. Een indrukwekkende show met Asha Bhosle; met recht een zeer energieke en uitbundige vrouw. Er zijn helaas nog geen opvolgers waarneembaar. Hoe moet de Hindoestaanse muziek zich ontwikkelen na Asha Bhosle en de Indiase nachtegaal Lata Mangeskar? Sluiten zij een tijdperk af? Het publiek kreeg waar voor zijn geld wat betreft de show. Het is zeker een compliment waard dat

het de organisatoren gelukt is Asha Bhosle te contracteren en in Amsterdam te laten optreden. Chapeau! Veel minder goed geslaagd zijn ze echter in de organisatie van het concert. Dat het concert in een slecht geëquipeerde sporthal plaatsvond is nog daar aan toe. Erger is dat de organisatoren kennelijk niet hadden ingepland dat het loodsen van ruim 2000 mensen door slechts één poort, waarbij ook nog mensen gefouilleerd worden en detectoren worden gebruikt (goede zaak overigens in verband met de veiligheid) zeker enkele uren in beslag neemt.

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 57

januari / maart 2000

deze Grand old lady bereid is, dat de organisatoren niet dezelfde fouten maken. De show moet in een passende setting plaatsvinden, zodat het publiek waar voor zijn geld krijgt. Het organiseren van dergelijke show is immers geen sinecure. Bij dit soort evenementen gaat het niet zozeer om veel geld verdienen (er zijn immers financiële risico’s), maar om de eer om artiesten van een bepaalde statuur te laten optreden. Wij kijken dan ook uit naar Lata Mangeskar in het nieuwe Millennium in Nederland.❖

De zaal was ook nauwelijks aangekleed; de hostessen hebben echter goed werk afgeleverd. Iemand van het statuur van Asha Bhosle verdient een betere entourage en dat geldt ook voor het publiek dat grof geld heeft betaald. Het lange wachten had dan ook de voorpret van velen verpest. Dit werd enigszins gecompenseerd door de wervelende show. De organisatoren hebben hun verontschuldigingen aangeboden. Dat siert hen. Zij hebben aangekondigd Lata Mangeskar te contracteren en op te laten treden in Nederland. Het is zaak wanneer

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 58

januari / maart 2000

Muziek belangrijk element in schilderijen van Kallasingh (Zie de cover van deze OHM-Vani) De kunstenaar Glenn Kallasingh werd geboren in Suriname en groeide op in Nederland. Op zijn 8ste jaar begon hij, ge誰nspireerd door zijn vader Goeroedath Kallasingh en Pjin A foeng met muziek en schilderen. In vervolg daarop bezocht hij de Nola Hatterman tekenschool in Suriname en zette hij zijn opleiding voort aan de kunstacademie in Amsterdam en Den Haag. In die tijd kwam hij ook in contact met de Dhrupadtraditie en raakte hij ge誰n-

spireerd door de yeena- en rudraveenaspeler Z.M. Dagar en de zanger Z.F. Dagar. Hij kreeg de gelegenheid om van een leerling van hem de traditie van Dhrupadzang te leren. Door zijn vader kwam hij ook in contact met verschillende vormen van kunst, namelijk de muziek, het toneelspel, het schrijven en voordragen van gedichten en het schilderen. Uit de vele facetten van kunst vindt Glenn dat het schilderen en de

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 59

januari / maart 2000

muziek als één aanvullend geheel bij hem passen. De muziek inspireert hem tot het creëren van zijn schilderijen. Als hij 's ochtends zijn zangoefeningen doet, verschijnen hem al de mengvormen van kleuren in beeld en staan de kleuren voor zijn schilderijen vast . In zijn werken als beeldend kunstenaar, waaronder ook etsen, zeefdrukken en keramiek, worden de muziektonen visuele vertalingen. De kleuren en de symboliek in zijn werken zijn ingegeven door de muziek en de tradities van zowel de Westerse als de Oosterse cultuur (synergie van culturen). Hierdoor vormen zowel zijn muziek als ook zijn werken als beeldend kunstenaar een fascinerende uitnodiging om je mee te laten voeren op een kleurrijke, muzikale reis. In zijn werken zijn mens en dier metaforen, hybride figuren die de ene keer abstract, de andere keer figuratief elkaar aanvullen en afwisselen in een samenspel van emoties; van vreugde tot verdriet. Alhoewel hij met grote kunstenaars

als Picasso, Corneille en Appel heeft geëxposeerd, vindt Glenn dat hij nog steeds lerende is in zowel de muziek als in de beeldende kunst. Zijn motto blijft " Live to learn, learn to live". Hij is uitgenodigd door de Foundation of Contemporary Art in San Antonio (Texas), om er volgend jaar 2 maanden te komen wonen en werken. De spanning blijft hij zoeken ook in andere vormen van kunst zoals nu ook in de keramiek en glasbewerking en musicale ontmoetingen met Jazzbandjes. Ondanks dat hij zich aangetrokken voelt tot de Dhrupadtraditie, vindt hij het ook een uitdaging composities van de lichte hindoestaanse muziek ten gehore te brengen, m.n. van zijn eigen vader en prive-composities van de fluitist Ragunath Seth. ❖

OHM VANI1e kwart. 2000

09-08-2005

12:11

Pagina 60

Kervelstraat 30-34 • Telefoon: (31) 55 366.46.66 7322 PW Apeldoorn • Telefax: (31) 55 366.85.97 Nederland • E-mail: tavs@euronet.nl Digital International Tv Standards Conversion Video Duplication, TV-Postproduction Facility

15 Digital Video-normvertalen

TV-Postproductie

Wij kunnen video omzetten van en naar verschillende videosystemen: NTSC, PAL SECAM. (ook Braziliaans PAL-M en Argentijns PAL-N). Wij werken met een HIGH BAND BROADCAST QUALITY Converter Compleet van en naar elke videomastertape: Digital D3, Digital Betacam, 1"C-Format Betacam-SP, Mll, BVU, U-matic, S-VHS, DV, Hi-8.

Wij verzorgen: op Lineair en op Non-Lineair Digitale normen de verwerkingen van TV-programma's, Commercials en Bedrijfsfilms. Wij produceren van script tot eindmontage van: TVDocumentaires, Corporate-Video en Commercials. Wij maken Computer-Animaties van logo's tot productie-processen. Wij hebben ENG-Production-crews.

Video - dupliceren

Wij werken met kwaliteits VHS-video dupliceermachines. Wij kunnen dupliceren in elke gewenste hoeveelheid, alles in real time. Wij dupliceren op hoogwaardige TAVS videocassettes en op videocassettes naar keuze: BASF, SONY. Wij zorgen voor een professionele videoband-presentatie d.m.v. bedrukte stickers, diverse videoboxen en colour inlay.

ar ja

s es n i s bu