OHM Vani 2e kw 2012 by Stichting OHM

18 e

jaargang

april/juni

2012

prijs E

12,00

per jaar

n Shankara en Spinoza n Het denken begon ook in India en China n ASAT, het â&#x20AC;&#x2DC;goddeeltjeâ&#x20AC;&#x2122;

COLOFON OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer. Een jaarabonnement kost e 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM.

Eindredactie Savitrie Marhe-Benie Aat de Kwant Auteurs Vinod Bhagwandin Aat-Lambèrt de Kwant H.Rambaran Shantie Ramlal-Jagmohansingh Sanne Veel. Savitrie Marhe-Benie Frank Krishna Zhunaysha Gajadhar Vaidya Robert H. Swami Persaud Met dank aan Chander Mathura Frank Krishna Mary Stam Carmen Sahadew Avinandha Ramsoedh Sharda Balla

Cover ontwerp en grafische verzorging ExLibras Adri Segaar Druk Practicum Grafimedia Groep b.v. Hilversum Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

De menselijke geest wordt niet met wapens veroverd, maar met liefde en grootmoedigheid. Spinoza

2 - april / juni 2012

INHOUD Pagina 5

Redactioneel

Pagina 6

Shankara en Spinoza

Pagina 10

Het denken begon ook in India en China

Pagina 14

ASAT, het ‘goddeeltje’

Pagina 17

Filmrecensie: Onderwijs hoort in de eerste plaats verheffend te zijn

Pagina 22

De joint family: het medicijn voor eenzaamheid?

Pagina 25

Daar waar ik mij thuis voel

Pagina 27

Pandit Hariprasad Chaurasia & de magische klanken van zijn Bansuri

Pagina 30

Hindoeïsme voor “Dummies”

Pagina 32

Ayurveda en kinderziektes

Pagina 34

OHM TELEVISIE

Pagina 38

OHM RADIO De Lotusvijver Hindoewijzer De Bestemming

3 - april / juni 2012

R E D A C T I O N E E L

De maand van de filosofie Een enigszins filosofisch getoonzette OHM-Vani deze keer, maar dat heeft te maken met de maand van de filosofie. Aandacht daarom voor de duidelijke overeenkomsten tussen het denken van de 17e-eeuwse Nederlandse filosoof Baruch Spinoza en Advaita Vedanta, een van de filosofische systemen uit India. Er is niets nieuws onder de zon, zo blijkt uit het boeiende artikel “ASAT, het ‘goddeeltje’. Onderzoekers van CERN, een onderzoeksinstituut in Genève, melden in december 2010 een doorbraak. Ze zouden op het spoor zijn van de bouwsteen van het heelal. Maar in de vedische levensbeschouwing is in het verre verleden de overtuiging uitgesproken van het bestaan van het ‘goddeeltje’, ‘tat’. Het bestaan daarvan is echter experimenteel niet aangetoond. In het boeiende boek “Een (nieuwe) geschiedenis van de filosofie” rekent filosoof Jan Bor af met de opvatting dat het denken van de denkers van India en China, slechts een voorgeschiedenis was van de echte geschiedenis van het denken, die in het Griekenland van Thales zou zijn begonnen. Aandacht ook voor de boeiende bespreking van de maatschappijkritische Bollywoodfilm Aarakshan uit 2011, met als rode draad de emancipatie door middel van onderwijs en gelijke kansen voor iedereen. Het ijzersterke van de film is dat de thematiek je prikkelt tot verder nadenken over wat onderwijs in essentie nu eigenlijk hoort te zijn. Verder wordt ook stilgestaan bij het gegeven dat de Hindoegemeenschap zo’n 35 jaar in Nederland is. Besproken wordt de visie van dr. Jnan Adhin, volgens wie de Hindoe filosofie genoeg handvaten biedt om op een goede manier te integreren. Uit het artikel “De joint family: het medicijn voor eenzaamheid?” blijkt hoe traditioneel India en het moderne India van elkaar verschillen. Niet alleen qua religie, klimaat en straatbeeld, ook de maatschappij is op een andere manier opgebouwd. Bijvoorbeeld de wijze waarom de mensen in India samen leven. Vooral in de landelijke gebieden woont men met het gehele gezin bij elkaar, dit wordt een ‘joint family’ genoemd. Hierbij staat het gezin centraal, en is er weinig ruimte voor individuele keuzes. Aandacht ook voor de komst naar Nederland van de gepassioneerde Indiase fluitist, Pandit Hariprasad Chaurasi. Wat hij met de eenvoudige kleploze dwarsfluit weet te bereiken is ronduit formidabel. Lees vooral over het project van Zhunaysha Gajadhar zoals zij dat beschrijft in het artikel het Hindoeïsme voor “Dummies” Voor de haastige internetgeneratie is er nu de mogelijkheid vrij snel meer over het hindoeïsme te weten te komen.

5 - april / juni 2012

Shankara en Spinoza

Vinod Bhagwandin

“De Waarheid heeft vele aspecten. Oneindige Waarheid heeft oneindig veel uitdrukkingsvormen. Hoewel de wijzen erover op verschillende manieren spreken, brengen ze een en dezelfde Waarheid tot uitdrukking.” - Srimad Bhagavatam

Eeuwige wijsheid Velen hebben de oppervlakkige of diepzinnige overeenkomsten opgemerkt tussen de oosterling Shankara (en Indiase filosofie in ruimere zin) en de westerling Spinoza. Deze zijn, behalve evident, waardevol en inspirerend om te bespreken. Onder de vele vedantisten, advaitins, spinozisten, goeroes, filosofen, wetenschappers en overige vorsers en auteurs, vinden we een aantal illustere namen: Sarvepalli Radhakrishnan, de éminence grise in de twintigste eeuw van de Indiase filosofie, tevens staatsman en bruggenbouwer tussen Oost en West, noemt in zijn eigen filosofie in één adem beide wijsgeren en plaatst ze in dezelfde grote filosofische traditie die hij terugvoert op de Upanishaden en Plato. Dominee Martin Luther King, Jr. stelt in zijn proefschrift het zogenoemde monisme van de Vedanta en van Spinoza op één lijn. Op dit monisme wordt later teruggekomen. Arne Naess, de Noorse grondlegger van de Deep Ecology Movement, verbindt in zijn ‘ecosofie’

Spinoza met Gandhi, Gestalttheorie en Advaita Vedanta. Ken Wilber tenslotte, een hedendaagse brugfiguur die op geheel eigen wijze filosofie en psychologie van Oost en West poogt te integreren, rekent de visies van Shankara en Spinoza tot de kennis die dwars door alle tijd- en plaatsgebonden contexten en tradities snijdt: de philosophia perennis, de eeuwige wijsheid. Een hachelijke zaak Uiteraard is een vergelijking tussen beide figuren en hun systeem van ideeën een hachelijke zaak: niet alleen scheiden vele eeuwen ons afgrondelijk van de Zuidindiase filosoof-monnik Shankara uit de achtste eeuw en de Nederlandse lenzenslijper van Portugees-joodse afkomst Baruch de Spinoza uit de zeventiende eeuw, maar ook hen onderling. Er is sprake van zeer verschillende sociale, culturele en levensbeschouwelijke contexten. En dus ook van zeer verschillende filosofische tradities. Daarbij zijn er nog de vele specifieke

6 - april / juni 2012

problemen die het vergelijken van complexe filosofische systemen met zich meebrengt op het gebied van interpretatie, projectie en waardering. Evenwel, zoals gezegd, zijn er op het eerste oog genoeg verwantschappen te ontdekken om Shankara en Spinoza, Advaita Vedanta en spinozisme nader te exploreren in relatie tot elkaar. De bovengenoemde problemen zullen we hier onbekommerd terzijde schuiven. Shankara Het uitgangspunt van Shankara is de mens, de lijdende mens. Deze mens bevindt zich in de ‘oceaan van het transmigratoire bestaan’ waaruit geen ontsnappen mogelijk lijkt. Bevrijding (moksha) en gelukzaligheid (ananda) volgens de Advaita Vedanta worden gerealiseerd als een persoon onvoorwaardelijk gelooft in de mogelijkheid van bevrijding en daar serieus met heel zijn wezen naar verlangt. Het middel om tot bevrijding te komen is kennis. Het gaat er dus om het lijden oftewel onwetendheid of schijnkennis te vervangen door kennis van het Ware, het Ene en het Eeuwige: kennis van Brahman. De advaitische methode of weg naar bevrijding wordt wel de vichara marga genoemd, de weg, marga, van het directe inzicht, jnana, door middel van de juiste onderscheiding, vichara. Door middel van een radicaal zelfonderzoek, atmavichara, onder begeleiding van een zelf reeds bevrijde leraar wordt de leerling uitgenodigd zijn wezenlijke natuur te herkennen: het onmiddellijke en afgrondelijke besef van het zelf/Atman dat identiek is aan de wereldgrond/Brahman (monisme).

Brahman kan op tweeërlei wijze worden beschouwd. Als Nirguna Brahman: zonder enig attribuut of eigenschap: geheel voorstellingsloos, volledig en grenzenloos leeg en onbegrensd. Over dit hoogste Brahman valt er dus niets meer te zeggen, hoewel er wel iets is en niet niets, want er is weet (kennis?) van mogelijk, echter, deze is onuitsprekelijk. Als Brahman met attributen, Saguna Brahman, dat een niet gradueel maar een discreet overgangsstadium tussen de betrekkelijke, talige wereld en het opperste Brahman vormt, kunnen er nog deze laatste dingen over worden gezegd: Brahman is sat, cit en ananda. Oftewel: zijn, bewust-zijn en vreugde of gelukzaligheid. Saguna Brahman verwijst dus ook naar een bepaalde spirituele ervaring. Op het hoogste niveau (Nirguna Brahman) zijn dit drie aspecten van hetzelfde onuitsprekelijke Ene. Overigens, op het niveau van Saguna Brahman kan God met eigenschappen worden gedacht (Ishvara). Spinoza Bij Spinoza is gelukzaligheid te bereiken door een deugdzame houding die door streng logisch te denken en veel oefening tot stand komt. Met behulp van zijn rede kan een mens een volledig inzicht krijgen in de essentie van de dingen en de universele wetmatigheden, ook van zijn eigen handelingen en hartstochten, en de existentiële oftewel ethische noodzaak daarvan inzien en deze aanvaarden. Anders gezegd, het hoogste goed voor de mens is de intuïtieve kennis van oftewel de geestelijke liefde tot God

7 - april / juni 2012

Spinoza

Shankara (foto © Sarvagnya/wikipedia)

(amor deï intellectualis). De God van Spinoza is overigens volstrekt onpersoonlijk en bestaat slechts in een filosofische zin. God als een soort persoon of supermens beschouwen, vond hij kinderlijke nonsens en dwaling. Immers, elke voorstelling van God is een beperkte vorm in het denken, louter een verbeelding, terwijl God juist oneindig is. Oorzaak en essentie der essenties, de grondslag van alles en werkend in alles, datgene wat in alles is en waar alles in is, het Ene, Ongeschapene, Eeuwige, Ware of Oneindige dat onder en achter alle dingen staat: God is een substantie. God staat dus niet als een schepper buiten de wereld, God is de wereld: de Natuur. Dit is het pantheïsme van Spinoza. Hierbij heeft de Natuur als eenheid twee aspecten: de scheppende natuur (natura naturans) brengt alles tot schepping en de schepping zelf

noemde Spinoza de geschapen natuur (natura naturata). Aangezien er logischerwijs maar één absoluut oneindige substantie kan zijn, is er ook sprake van monisme. De wezenlijke eigenschappen oftewel attributen van de substantie zijn oneindig in aantal en vormen tezamen haar wezen; de mens echter kent er slechts twee, namelijk denken en uitgebreidheid. De afzonderlijke dingen, zoals u, uw spullen, dit magazine, uw gedachten en gevoelens, zijn veranderlijke en tijdelijke uitdrukkingsvormen (modi) van de substantie. Als golfjes die opkomen en weer verdwijnen in de oceaan. Hoe nietig wij ook zijn als modi in de ontzagwekkende kosmos, wij en elke gedachte, elk gevoel, zijn uiteindelijk altijd ook zonder enig voorbehoud vormen in de substantie, God of Natuur.

8 - april / juni 2012

Overeenkomsten en verschillen Een aantal overeenkomsten en verschillen is in dit korte bestek al te benoemen: • Zowel Shankara als Spinoza bieden een rationeel-existentiële bevrijdingsweg uit het geconditioneerde menselijke bestaan en daarmee een spiritueel-filosofische methode hetgeen lijden, onwetendheid en egocentrisme moet oplossen en resulteren in gelukzaligheid/liefde/ananda. • Beide wegen gebruiken een methode van kennis en inzicht oftewel het maken van het juiste onderscheid. • Beide denksystemen kunnen zowel als pantheïstisch of beter nog: panentheïstisch als monistisch worden beschouwd. • Spinoza’s onderscheid van natura naturans (God, Natuur, Substantie) en natura naturata (de modi) verhoudt zich naadloos tot Shankara’s twee sferen: Atman/ Brahman en de praktische wereld van vormen en namen. • Er is een overeenkomst tussen het Saguna Brahman en de God van Spinoza. •

Een verschil is echter dat het Nirguna Brahman geheel zonder eigenschappen is, dus niet scheppend, niet onder het aspect van de attributen denken en uitgebreidheid kan worden gekend, en zelfs geen substantie is: het is immers het Absolute.

Conclusie Shankara en Spinoza bieden in hun filosofie een gelijkaardige samenhangende, complete en tijdloze visie op de aard van de mens, op de aard van de wereld en de werkelijkheid, en op de aard van God. Zij formuleren daarmee een gelijksoortige praktische filosofie: een rationeel-existentiële weg of methode van bevrijding uit het geconditioneerde menselijke bestaan. Een bestaan dat zich vooral kenmerkt door zijn ogenschijnlijk ondoorzichtig

en onophefbaar lijden aan in principe alle mogelijke innerlijke en uiterlijke verschijnselen en tegenstellingen? Dit fundamentele lijden ontstaat in deze optiek door verwarring en onwetendheid rond het ware en eeuwige wezen van alles, inclusief zichzelf. Alleen een bevrijdingsweg die een radicaal inzicht in alles ontplooit kan volgens Shankara en Spinoza leiden tot de hoogste kennis en daarmee tot ware vrijheid, tevredenheid en gelukzaligheid. n

9 - april / juni 2012

Het denken begon ook in India en China

Aat-Lambèrt de Kwant

Het werd zo langzamerhand tijd. In het boek “Een (nieuwe) geschiedenis van de filosofie’ (1) rekent filosoof Jan Bor hij af met de opvatting dat het denken van de denkers van India en China, slechts een voorgeschiedenis was van de echte geschiedenis van het denken, die in het Griekenland van Thales zou zijn begonnen. Eindelijk, verzuchtte ik na lezing van dit boeiende boek, want ik had me al vaker verwonderd over deze beperkte visie. Bor plaatst tot mijn opluchting de geschiedenis van de westerse filosofie in het bredere verband van de Oosterse en Aziatische filosofie

In het boek worden de denkbeelden van de filosofen in de historische tijd behandeld. Volgens de oude opvatting zou de geschiedenis van de filosofie in Griekenland zijn begonnen. Vervolgens zou deze zich in een rechte lijn door de tijd heen richting Europa ontwikkeld hebben. In het boek corrigeert Jan Bor dit eurocentrische vooroordeel. De filosofie ontstond op ten minste drie plaatsen in de wereld: India, China en Griekenland. Bovendien begaf het Griekse denken zich na de neergang van het westelijke Romeinse Rijk oostwaarts. Daarna vond het een volwaardige erfgenaam in het islamitische denken.

jan Bor

Jan Bor studeerde filosofie, verbleef in een zentempel in Kyoto en blijft heen en weer pendelen tussen Oost en West, wat mogelijk ook zijn stellingname in het boek verklaart. In het destijds schitterend uitgegeven

10 - april / juni 2012

Bor gaat zoals gezegd uitvoerig in op de geschiedenis van het denken in India en China. Die vertoont volgens hem in de vele rationele wegen die bewandeld zijn, een ongekende rijkdom, raffinement en diepgang, en loopt daarin, verre van achter bij de Griekse filosofie.

en nog steeds verkrijgbare uitgegeven boek De verbeelding van het denken, (1) dat hij redigeerde, werd al aandacht geschonken aan zowel het oosterse en het westerse denken. In dit boek geschreven door twaalf autoriteiten kwam niet-westerse wijsbegeerte uitvoerig aan de orde. Jan Bor heeft voor zijn nieuwe boek dezelfde formule gebruikt en behandelt dezelfde onderwerpen in dezelfde volgorde. Hij biedt met dit boek een heel toegankelijke geschiedenis van het denken. Bor beschrijft de grote en mindere stromingen in het denken, van het verre verleden tot heden. Wat mij heeft verrast is dat veel aandacht gaat naar die andere aspecten van het denken die ik in andere boeken over filosofie heb gemist.

Verdeeld Terugblikkend constateert Bor dat, waar het Griekse denken vooral was gefocust op het vinden van een blijvende substantie die ten grondslag ligt aan de veranderlijke verschijnselen, de kampen op dit punt in de Indiase filosofie verdeeld zijn. Een hoofdstroom erin gaat uit van een blijvende, in zichzelf rustende werkelijkheid. De boeddhistische filosofen daarentegen benadrukken de vergankelijkheid van de dingen en leiden daaruit de ogenblikkelijkheid van alles en het illusoire van beweging af. Volgens Jan Bor, begon de geschiedenis van de filosofie op ten minste drie plaatsen in de wereld: India, China en Griekenland. Bor: â&#x20AC;&#x153;Ik had al in een vroeg stadium moeite met het misverstand als zou filosofie enkel een westerse aangelegenheid zijn, wat gewoon niet waar is. Ik kwam daarop door veel boeken over en van oosterse filosofen te lezen. Ik vond dat mijn leraren de filosofie alleen maar theoretisch benaderden, wat filosofen overigens al een paar eeuwen doen. Voor mij was filosofie meer dan enkel theorieĂŤn. Zo las ik de boeken van de bekende Indiase filosofen en maakte al vroeg kennis met het zen - boeddhisme. En vanaf

11 - april / juni 2012

’69 was ik betrokken bij het eerste meditatiecentrum in Nederland, De Kosmos in Amsterdam, waar ik ook nog een jaar staflid was. Daarom begreep ik niet waarom filosofie alleen maar westers moest zijn. Er was één professor, Duintjer, die het met me eens was. Bovendien blijken de Griekse cultuur en het Griekse denken duidelijk oosterse invloeden te hebben ondergaan, en gaan na de neergang van het westelijke Romeinse Rijk weer richting oosten. Vervolgens wordt de Griekse filosofe voor een deel opgenomen in het islamitische denken en vinden de denkbeelden van dezelfde filosofen in de middeleeuwen via islamitische geschriften hun weg weer ‘terug’ naar Europa.” Kruisbestuiving De filosofieën van Oost en West hebben elkaar dus duidelijk beïnvloed. “Je kunt spreken van een filosofische kruisbestuiving. Je ziet het al bij de Griekse filosoof Plotinus. Het is gewoon ondenkbaar als hij niet

zou zijn beïnvloed door de Oosterse tradities. Hij woonde in Alexandrië waar ook hindoes en boeddhisten rondliepen. Die kruisbestuiving is er altijd geweest maar ook de laatste twee eeuwen zie je dat bij veel denkers als Hume, Schelling, Schopenhauer en Heidegger, maar die laatste gaf dat niet toe. Net als in muziek is er dus altijd sprake geweest van een wederkerige beïnvloeding en je ziet het ook bij de mystici van Oost en West.” In zijn heel leesbaar boek Filosofie in een notendop (3) wees Jan Bor al op deze dwarsverbanden. Door de hele geschiedenis heen was er sprake van niet geringe beïnvloeding over en weer. In dit verband wijst hij op het interessant geschriftje “De vragen van Milinda” (4) een vorst uit het rijk van Alexander de Grote die in gesprek gaat met een boeddhistische monnik. “Maar ook andersom was er sprake van beïnvloeding en dat kan ook niet anders. De hele Griekse cultuur reikte tot in India en dat moet een enorme invloed gehad hebben.” n

(1) Jan Bor. Een (nieuwe) geschiedenis van de filosofie. Bert Bakker 2011 (2) De verbeelding van het denken. Contact 1995, 2000, 2004 (3) Bert Bakker 2009 (4) De Milindapa-ho, een tekst die in het Pali, de heilige taal van het theravada boeddhisme, is overgeleverd, behoort tot de klassieke werken uit de boeddhistische literatuur. Het is een bundeling van gesprekken tussen de Grieks-Indische koning Milinda (Pali voor Grieks Menander) en een boeddhistische monnik 12 - april / juni 2012

ASAT, het ‘goddeeltje’

H.Rambaran

Ergens tussen verbeelding en waarheid zoeken we iets dat nooit verloren is. Grote opwinding in de wereld van de natuurwetenschap. Onderzoekers van CERN, een onder-zoeksinstituut in Genève, melden in december 2010 een doorbraak. Ze zouden op het spoor zijn van de bouwsteen van het heelal. Het gaat om het zogeheten Higgs-deeltje (Higgs-boson). Dat deeltje zorgt ervoor dat alle elementaire deeltjes, zoals die ook in ons lichaam, bij elkaar worden houden en massa krijgen. Naar dat deeltje wordt al lang gezocht.

De wetenschap onderzoekt, ontdekt, legt nieuwe werelden bloot en geeft richting aan ons denken en ook aan onze toekomst. Evenzo willen levensbeschouwingen, waarin lange tijd wordt nagedacht over mens en wereld, over goed en kwaad, richting geven en heil brengen. Zowel in de wetenschap als in levensbeschouwingen wordt wel eens een vermoeden uitgesproken over het bestaan van een ‘iets’, maar men bewandelt verschillende wegen om dat vermoeden te onderzoeken. Levensbeschouwingen gaan de spirituele weg op en wetenschappers maken gebruik van het experiment. Het vermoeden voor het bestaan van een nog onbekende ‘missinglink’ ontstaat wanneer waarnemingen het resultaat van berekeningen op basis van bekende premissen niet ondersteunen. Neem het voorbeeld van het zogeheten Higgs-deeltje.

Peter Higgs sprak bijna een halve eeuw geleden het vermoeden uit van het bestaan van een ‘subtiel deeltje’ dat aan subatomaire deeltjes massa zou geven. Daardoor kunnen de atomaire deeltjes zijn wat zij zijn en zich gedragen, zoals zij zich gedragen. Dit deeltje door Higgs voorspeld, zou één van de elementaire bouwstenen van het universum zijn en wordt door velen ook wel het ‘God-deeltje’ genoemd. Na lang zoeken is in CERN onlangs enig teken van het Higgsdeeltje (Higgs-boson) gevonden. Niets’ of actieve ‘Leegte’ In de vedische levensbeschouwing is in het verre verleden de overtuiging uitgesproken van het bestaan van het ‘goddeeltje’, ‘tat’, maar is nooit het bestaan daarvan experimenteel aangetoond. In de Rig-veda zijn op diverse plaatsen vragen gesteld naar de oorsprong van het heelal en het

14 - april / juni 2012

materiaal waarmee het universum zou zijn opgebouwd. Rishi’s, zieners, waren in de tijd dat de Upanishads en de Brahmanas verschenen, doordrongen van het idee dat het universum moet zijn voortgekomen uit het meest fijne wat er kan bestaan. Naar menselijke maten duidt men

v. z. v. z. v. z. v. z. v. z. v.

dat subtiele aan met asat, (Niet-Zijn), ‘Niets’ of actieve ‘Leegte’. In filosofische verhandelingen komt dit idee ter sprake, zie onder meer Chândogya Upanishad 6,12’, een gesprek tussen vader Udâlaka en zijn zoon Shvetaketu: Mijn zoon, laat mij de ware aard van het aldoordringend Ene-Zijn uitleggen:

Breng mij een vrucht van die waringenboom. mijn kind. Hier is hij, vader. Splijt haar open, mijn zoon. Zij is open, vader. Wat zie je van binnen? Kleine zaadjes, vader. Breek een daarvan doormidden, mijn zoon. Ik heb hem opengebroken, vader. Wat zie je van binnen? Niets, helemaal niets, vader. Waarlijk mijn zoon, uit die ijle essentie, die je niet ziet en niets noemt, komt de immense waringenboom voort. Geloof mij jongen, die onzichtbare en ijle essentie, de ziel van het hele universum, Dat is de werkelijkheid en dat ben jij ook in essentie. Tat-tvam-asi!

Ter illustratie van het idee achter asat hier twee teksten uit de vedische wereldbeschouwing. 1. Tat asat eva san manokuruta shamae iti (Taitirîya Brahmana II:2:9:1:2). Niet-zijnde, welnu, besloot om ‘Zijnde’ te worden, en dacht: “laat mij zo zijn!”. In deze tekst is het woord asat van eerste belang. Asat is de ontkenning van sat. Sat staat voor alles wat waar en echt is en concreet bestaat. Asat is de ontkenning daarvan en betekent dan ‘dat wat niet is’, ‘Niet-

Zijn’, (Leegte’). Dit houdt in dat het ene, dat niet (concreet aangetoonde), ‘Niet-Zijn’ dus, zelf dit universum is (geworden). In het Bhagavadgita (XI:10 en 11) laat Sri Krishna aan Arjuna een glimp van deze manifestatie waarnemen.

2. De tweede tekst komt uit Râmcaritamânas I:12 (Bâlkând) van Tulsidas: “eek aniha arupa anâmâ byâpak bisvarupa bhagavânâ aja satcitanânda pardhâmâ tehin dhari deha carit karita nânâ”

15 - april / juni 2012

‘Het niet geïdentificeerde ene, zonder verlangens en kenmerken; niet geboren, zonder vorm en zonder naam, zijnde de Waarheid, het Bewustzijn en de Gelukzaligheid; het universum geworden Godheid; Hij verschijnt in lichamen en verricht menige daden’. In de vedische wereldbeschouwing ziet men het universum (de ‘schepping’) als een manifestatie van het Ene (van asat of aniha). Hindoes kennen ‘God’ vanuit Zijn manifestaties. ‘God’ staat niet naast of buiten de ‘schepping’, maar is Zelf het heelal (geworden). ‘God’ gaf aan het heelal bestaan, zoals de

Higgs-deeltje aan de subatomaire deeltjes massa geeft. Of asat dan wel aniha hetzelfde is als het ijle deeltje dat het Higgs-boson, is genoemd, blijft vooralsnog een vraag! Het is voor ons van belang menselijke kennis in zekere zin te relativeren. De wetenschap mag zich verheugen in een enorme invloed, maar veel wetenschappers zijn ook bewust van hun beperkingen. Mystiek nodigt ons uit te schouwen voorbij alle vormen van kennis die niet ver genoeg gaan. In de waan tussen droom en daad betreden we de toekomst, ons blik gericht op de eeuwigheid. n

ASAT, ‘Niet-Zijn’ of actieve Leegte’ (sunyata, aniha) is een complex onderwerp inde vedische levensbeschouwing, het levensbeschouwelijke hindoeïsme, boeddhisme en het taoïsme. Deze wijsheid is eigenlijk nauwelijks onder worden te brengen; het is meer een directe ervaring dan een ‘begrijpen’. Uiteindelijk gaat het erom zelf deze wijsheid direct te ervaren door meditatie. 1

16 - april / juni 2012

Recensie

van de film

A arakshan

Onderwijs hoort in de eerste plaats verheffend te zijn

Shantie Ramlal-Jagmohansingh

Op 29 juni â&#x20AC;&#x2122;11 pleitte de PVV ervoor om ook de kleinkinderen van immigranten als allochtoon aan te merken. Problemen van allochtonen moeten volgens de partij inzichtelijk zijn, zodat die niet voor rekening van autochtonen komen. Maar hoe zit het met de successen? Volgens het onlangs verschenen SCP-jaarrapport over integratie zijn vooral tweede generatie niet-Westerse allochtonen op onderwijsgebied bezig met een inhaalslag.

Emancipatie door middel van onderwijs, gelijke kansen voor iedereen, kent in Nederland een lange geschiedenis. Steeds is gebleken dat de groepen die aanvankelijk achterstanden hadden, een enorm potentieel bezaten. Het heeft geleid tot de ontwikkeling van autochtone arbeidersgezinnen, vrouwen en allochtonen. Frappant is dan echter ook dat juist het onderwijs de laatste jaren ten prooi valt aan bezuinigingen. Zo kondigden studenten begin februari 2012 aan wederom actie te gaan voeren tegen de maatregelen in het hoger onderwijs, zoals het afschaffen van de basisbeurs voor studenten

die een masteropleiding volgen en de langstudeermaatregel, die inhoudt dat een student een hoop geld moet betalen bij een jaar studievertraging. Vergelijkbare thematiek Wat betekent dit voor de toekomst? Wordt onderwijs in dit land op termijn hoofdzakelijk iets voor de rijken? Maar hoe zit het dan met gelijkwaardigheid en gelijke kansen voor iedereen? Moeten er straks ter compensatie plekken worden gereserveerd voor gezinnen met een klein inkomen? De maatschappijkritische Bollywoodfilm Aarakshan uit 2011, wat vrij

17 - april / juni 2012

vertaald kan worden met “quota”, heeft als onderwerp een vergelijkbare thematiek. In India heeft de Hoge Raad, het hoogste rechterlijke college, besloten om een bepaalde hoeveelheid plekken in het onderwijs te reserveren voor leerlingen uit lagere klassen om zo de gehele bevolking gelijke kansen te bieden op scholing. Dit tot ergernis van de hogere klassen die dit zien als oneerlijk. De nieuwe regeling betekent dat ook zij een hoog cijfergemiddelde moeten hebben. De concurrentie neemt dus toe. Verder stelt de film de toenemende commercialisering van het onderwijs aan de orde, en wat dit betekent voor de ontwikkeling van de samenleving als geheel. Positieve discriminatie kent een lange geschiedenis in India, al tijdens de kolonisatie door de Britten werd erover gediscussieerd, en is altijd controversieel geweest. Hogere klassen protesteren tegen deze ‘ongelijke wetgeving’, maar er zijn ook leden uit de lagere klassen die zich door de wetgeving benadeeld voelen. In de film wordt de lagere klasse vertegenwoordigd door Deepak Kumar (Saif Ali Khan), die in de eerste scène van de film solliciteert naar een leraarspost in Bhopal en ondanks zijn intelligentie en hoge scores wordt afgewezen op zijn afkomst. Gelukkig helpt zijn mentor Dr. Prabhakar Anand (Amitabh Bachchan), de idealistische en bevlogen directeur van het STMcollege hem aan een baan. Een andere belangrijke rol in de film is weggelegd voor Prateik Babbar als Sushant, een jongen uit de ‘upperclass’, die aanvankelijk veel moeite heeft met het

quotum voor lagere klassen, gewend aan zijn positie uit de hoge klassen voor wie normaal vanzelf alle deuren open gaan. Tot slot is er nog een rol voor Deepika Padukone, als Poorbi, de dochter van Dr. Anand. Wie scoort het beste? Bij het kijken naar de film schieten automatisch discussies uit huidig Nederland door je hoofd. Zo werd in het eerder aangehaalde SCP-jaar rapport vermeld dat allochtonen die dezelfde positie hebben als autochtonen, het in sommige opzichten toch slechter doen. Ook als ze net zo oud zijn en dezelfde opleiding hebben gedaan, zijn ze vaker werkloos (waarschijnlijk speelt discriminatie hierbij een rol) en worden ze vaker verdacht van een misdrijf. Maar hebben zij wel dezelfde uitgangspositie gehad als autochtonen? Aarakshan werpt nieuw licht op deze kwestie. Tijdens een directievergadering ontstaat discussie over het feit dat een groep leerlingen uit de lagere klassen wel is toegelaten in tegenstelling tot leerlingen uit de hogere klassen met dezelfde cijferscore. Hoe kunnen leerlingen met dezelfde score verschillend worden behandeld? Dr. Anand reageert hier kalm op door te zeggen dat de scores simpelweg niet te vergelijken zijn. Dr Anand: “De leerlingen uit de lagere klassen hebben gestudeerd onder moeilijke omstandigheden, zonder enige faciliteiten of coaching. Toch hebben ze een gemiddelde score behaald. De kinderen van ministers,

18 - april / juni 2012

bureaucraten en rijke families, die toegang hebben tot de beste leraren, faciliteiten en mentorschap, hebben desondanks ook een gemiddelde score behaald. Dan is het toch niet vreemd dat ik hun toelating heb afgewezen? Zij beschikken duidelijk over minder potentie.â&#x20AC;? Klassenverschil Vaak beseffen mensen pas hoeveel waarde iets heeft als het ze wordt onthouden. In Aarakshan is het bijna ontroerend om te zien met hoeveel gretigheid en vreugde de leerlingen van de lagere klassen de lesstof tot zich nemen. In Nederland bestaat een leerplicht tot achttien jaar en is naar school gaan vanzelfsprekend. Veel leerlingen hebben wel eens een baaldag of geen zin in school. Maar door de film bekijk je deze vanzelfsprekendheid even vanuit de ogen van de lagere klassen. Het geeft inzicht in hoe het voelt geen scholing te kunnen krijgen, maar wel vanaf de zijkant te ervaren hoe andere kinderen elke dag hun hoofd vullen met kennis. Hoe dankbaar je dan bent als er iemand is die je wel die scholing wil bieden. Essentie van onderwijs Het ijzersterke van de film is dat de thematiek je prikkelt tot verder

nadenken over wat onderwijs in essentie nu eigenlijk hoort te zijn. In Aarakshan staan twee onderwijskundige visies tegenover elkaar. Allereerst een functionele, economische rationaliteit. Een leerfabriek die erop gericht is zo snel mogelijk afgestudeerden af te leveren, die vervolgens aan het werk kunnen in de baan die past bij hun klasse. Een onderwijsvisie waarin klassenverschillen, met mogelijk risico op verspilling van talent, in stand wordt gehouden, omdat het simpelweg gericht is op het bevoordelen van een selecte groep. Deze richting wordt in de film vertegenwoordigd door Dr. Mithilesh Singh, die tegen een flinke prijs coaching-klassen biedt aan louter elite-kinderen. Waar alles gaat om het halen van de juiste cijfers, al moet je daar eenvoudigweg antwoorden voor uit je hoofd leren. Eigenlijk gaat het hier om het hele circus erom heen, alles behalve het onderwijs zelf. De andere richting zien we in de school die op een gegeven moment wordt opgericht in de tabela (koeienboerderij). Als Dr. Anand geen directeur meer is, besluit hij het circus juist te laten voor wat het was, en zich alleen te richten op het belangrijkste: onderwijs geven. Hij

19 - april / juni 2012

gaat gratis lesgeven in de tabela van zijn vriend Shambhu aan leerlingen die niet geprivilegieerd zijn. Ook Deepak en Sushant worden hier leraar. Het is een plek waar alles draait om kennisoverdracht en het plezier dat ermee gepaard gaat. In deze visie doen klasse of achtergrond er niet toe, maar wel talent, leergierigheid en doorzettingsvermogen. Dat blijkt als koeherders-dochter Muniya na hard studeren de hoogste score op haar examen behaalt. De scènes voorafgaand aan het examen maken indruk. Zowel de leerlingen die midden in de nacht opstaan om te gaan leren, als Dr. Anand die werkelijk iedere minuut wijdt aan het opleiden

van zijn leerlingen. Dit is hoe een leraar hoort te zijn. Vol toewijding en inspiratie, zonder winstbejag, maar louter gericht op het ontwikkelen van zijn studenten. Onderwijs is vanuit deze visie een plek voor verheffing, voor waardering van het tot je nemen van kennis, waar wilskracht wordt ontwikkeld, maar vooral je intellect wordt aangescherpt en gevoed. Hoge cijfers en gerichtheid op een goede baan zijn belangrijk, maar in deze visie staat bovenal centraal dat goede scholing je op de eerste plaats verder ontwikkeld als mens. Dit is een boodschap die ook in het Nederlandse onderwijsbeleid niet zou misstaan. n

Dialoog uit Aarakshan. Commissielid: ‘Ons instituut is gerenommeerd in India. Kinderen van politici, zakenmannen, bureaucraten en andere VIP’s studeren hier. Wij zorgen niet alleen voor eerste klas onderwijs, maar letten ook op het aanleren van de juiste manieren, etiquette en communicatievaardigheden. Het is bijna een ‘finishing school’. Maar daar ben je zeker niet bekend mee?’ Deepak:’Nee, ik hoor dit voor het eerst.’ Commissielid: ‘Logisch gezien jouw achtergrond.’ Deepak: ‘Jullie zijn niet eens in staat mijn achtergrond te begrijpen. En als het gaat om goede manieren en etiquette, dan is er geen betere kandidaat dan ik. Jullie zijn continu bezig mijn kaste en afkomst belachelijk te maken, toch weet ik me te beheersen. Als jullie me in het gesprek maar één vraag over mijn vakgebied hadden gesteld, hadden jullie meteen geweten dat intelligentie en prestatie niet afhangen van iemands achtergrond. Misschien zijn jullie vergeten dat het een persoon uit een lage kaste is geweest, die de grondwet van dit land heeft opgesteld.’ Grondwet van India artikel 15 (4): “Alle burgers hebben recht op gelijke kansen en scholing. (..) De overheid zal waken over de onderwijsmatige en economische belangen van de achtergestelde groepen in de samenleving en zal hen beschermen tegen onrechtvaardigheid en alle vormen van exploitatie. 20 - april / juni 2012

De joint family: het medicijn voor eenzaamheid?

Sanne Veel

Traditioneel India en modern Nederland verschillen fundamenteel van elkaar, niet alleen qua religie, klimaat en straatbeeld, ook de maatschappij is op een andere manier opgebouwd. Bijvoorbeeld de wijze waarom de mensen in India samen leven; vooral in de landelijke gebieden woont men met het gehele gezin bij elkaar, dit wordt een ‘joint family’ genoemd. Hierbij staat het gezin centraal, en is er weinig ruimte voor individuele keuzes.

In Nederland is dit anders; wij leven graag onafhankelijk: de kinderen gaan het huis uit wanneer ze gaan studeren en bouwen al snel een zelfstandig leven op. Een joint family systeem klinkt ouderwets en achterhaald, maar is dit wel zo? Wat heeft het systeem voor voordelen te bieden, en wat kunnen wij Nederlanders leren van de waarden van het traditionele ‘joint family’ systeem? In het kort Bij een joint family wonen alle leden van het gezin bij elkaar onder één dak. Hierbij wonen er dus verschillende generaties bij elkaar in huis, niet alleen de kinderen en de ouders

maar ook de opa’s en oma’s en de ooms en tantes. Omdat India een patriarchale samenleving kent, leven de gezinnen van de zoons bij elkaar in hetzelfde huis. Ze zijn allemaal met elkaar verbonden door een bloedlijn, of zijn aangetrouwd en verbonden door het huwelijk. Het hoofd van het gezin is de oudste man, ook wel ‘Karta’ genoemd. Hij is degene die beslissingen maakt met betrekking tot economische of sociale zaken aangaande de familie. De vrouw van deze man is het hoofd van de keuken, het opvoeden van de kinderen en gaat over de huishoudelijke zaken, ook de kleine rituelen. Al het geld gaat in één gezamenlijke pot, en al het bezit

22 - april / juni 2012

wordt gezamenlijk beheerd. In India zijn er regels, opgelegd door de staat, die ervoor zorgen dat dit bezit niet zomaar door de hoofd van het gezin kan worden uitgegeven. Voordelen Er zijn zeker veel voordelen te noemen over dit systeem: Ten eerste zorgt het voor sociale zekerheid, zeker voor de kinderen en de oudere mensen van het gezin. Alle lasten worden gedragen, niemand draait ergens alleen voor op of wordt achter gelaten. Ook worden de emotionele lasten gedragen, want eenzaamheid zal met zoveel mensen in één huis niet snel voorkomen. Het is dus een goed ‘support system’, een sociaal opvangnet waarbij de ouderen niet in een bejaardentehuis hoeven te worden geplaatst, omdat er altijd wel iemand van de familie is om voor ze te zorgen. Omdat het bezit gedeeld is, zijn financiële uitgaven voor een groot gezin veel lager dan wanneer iedereen apart diezelfde uitgave zou moeten doen. Denk aan gezamenlijke boodschappen, of een nieuwe TV. Met alle inkomsten gebundeld sta je veel sterker dan wanneer je het allemaal in je eentje moet rooien, hierdoor is een joint family systeem dus veel economischer. Maar er zijn natuurlijk ook nadelen. Want wanneer je met heel veel mensen in één huis woont, gaat dit niet altijd over rozen. Je zal je persoonlijke wensen en dromen opzij moeten schuiven voor het belang van de familie. Je leeft niet autonoom maar je leeft volgens de regels van het hoofd van de familie. Dit kan zorgen voor frustraties en vijandigheden binnen het gezin.

Transformatie Door de economische groei in India staat het joint family systeem de laatste vijfentwintig jaar onder druk. De trend is dat men enkel samenwoont met de directe familieleden: de ouders met hun kinderen. De oorzaak is de competitie die er is onder de jongere generatie die graag carrière wil maken en naar de stedelijke gebieden trekt. Economischer veranderingen hebben invloed op de mindset van mensen, ze zijn meer bezig met werk in plaats van met de familie. Wanneer men zoveel rijkdom en luxe om zich heen ziet, wordt het najagen van een carrière steeds belangrijker. Men wil graag deze materiële welvaart ook voor zichzelf verwezenlijken. Het succes van diens carrière zorgt er voor dat men meer individualistisch wordt en graag op zichzelf wil wonen. Ook in Nederland is dit de trend, veel mensen wonen alleen of met hun directe gezin. Soms zien we de rest van de familie niet eens meer, behalve op begrafenissen. Dat je familie van elkaar bent is geen garantie meer voor een hechte band. Dit heeft echter ook nadelen, want het najagen van roem en rijkdom kan tot een gevoel van eenzaamheid leiden, wanneer je té individualistisch bent en in een sociaal isolement geraakt. En wanneer men niet gezamenlijk bij elkaar woont, is die eenzaamheid niet op te vangen door het gezin. Ook de ouderen worden niet meer door het gezin opgevangen maar zijn op zichzelf aangewezen en komen in het sociale verzorgingssysteem van de staat terecht. In Nederland zouden zo’n drie miljoen

23 - april / juni 2012

mensen zeer eenzaam zijn. Dit kan zorgen voor grote problemen, want eenzaamheid heeft grote invloed op de fysieke en mentale gezondheid van mensen. Zo heeft onderzoek uitgewezen dat eenzaamheid een van de grote risicofactoren is van sterfte bij oude mannen. Is het niet misschien mogelijk om de eenzaamheid in onze samenleving te bestrijden met de joint family? Ik weet het, we zullen onze zelfstandigheid op moeten geven, maar is dit niet een kleine prijs om te betalen? Wegen de voordelen niet op tegen de nadelen? Ieder mens dient natuurlijk voor zichzelf uit te maken waar hij of zij

gelukkig van wordt in het leven, maar ik denk dat veel mensen het er over eens zullen zijn dat familie en vrienden om je heen meer bijdraagt aan diens levensgeluk dan rijkdom en een goede baan. Maar zijn we bereid om onze persoonlijke zelfstandigheid op te geven en weer bij de gehele familie te gaan wonen? Dat is waarschijnlijk wat veel gevraagd. Maar we kunnen er waarschijnlijk wel wat van leren. Luister 14 april naar het radioprogramma van Hindoewijzer over de joint family om zelf te bepalen of dit systeem onze maatschappij wat te bieden heeft. n

(1) Van Tilburg, T.G., en de Jong Gierveld, J. (red): Zicht op eenzaamheid. (2007) Asssen, Van Gorcum. (2) T. J. Holwerda, A. T. F. Beekman, D. J. H. Deeg, M. L. Stek, T. G. van Tilburg, P. J. Visser, B. Schmand, C. Jonker and R. A. Schoevers Increased risk of mortality associated with social isolation in older men: only when feeling lonely? Results from the Amsterdam Study of the Elderly (AMSTEL). Psychological Medicine, Available on CJO 2011 doi:10.1017/S0033291711001772 24 - april / juni 2012

Daar waar ik mij thuis voel…

Savitrie Marhe-Benie

De Hindoegemeenschap is haast 35 Jaar in Nederland. Voor de meesten is het hun vaderland geworden. Er is sprake van een duidelijke verantwoordelijkheid naar de sociale omgeving, van sociale betrokkenheid met behoud van de waarden die gelden binnen de eigen gemeenschap en familie. Men is actief betrokken bij politiek en sociaal-maatschappelijke discussies en men participeert op bijna elk vlak in de Nederlandse samenleving met inachtneming van de hier geldende normen. Volgens wijlen dr. Jnan Adhin biedt de Hindoe filosofie genoeg handvaten om op een goede manier te integreren.

Universalisme Dr. Jnan Adhin gaat uit van de Vedanta. De Vedanta is niet een godsdienst of een filosofie, maar religie en filosofie in haar diepste en meest omvattende betekenis. Het is een oceaan die alle levensbeschouwingen een plaats biedt. De diepste werkelijkheid, het Ene is het Brahman, de spirituele energie die alles doordringt en waarvan het heelal een verschijningsvorm is. Het universalisme van de Vedanta is de allesomvattende grondslag waarop de verscheidenheid van godsdiensten en culturen, bekend als het Hindoeïsme, rust. Een ieder is vrij om die levenswijze te kiezen die het beste in overeenstemming is met zijn persoonlijkheid en zijn sociaal-

culturele omgeving. Men moet zich wel inspannen om geestelijk te groeien en zijn plichten en verantwoordelijkheden na te komen. Dit denken sluit goed aan bij het individualisme, in positieve zin, dat in Nederland heel belangrijk wordt gevonden. Individualisme Er wordt weleens gezegd dat het Hindoeïsme te individualistisch, zelfs egoïstisch zou zijn, omdat er alleen aandacht voor het eigen zielenheil is. Inderdaad is het zo dat de nadruk op de spirituele ontwikkeling van het individu wordt gelegd maar alles moet in samenhang met de omgeving. De Vedanta gaat ervan uit dat de mens medeverantwoordelijk is voor

25 - april / juni 2012

de gehele aarde met alles erop en eraan. Eén hele bekende tekst uit de Veda’s is “vasudhaiva kutumbakam”, de hele aarde is één familie. Dit solidariteitsbeginsel staat ook in de Bhagavad-Gita maar komt ook tot uiting in de Grondwet van Nederland. Het doel van het politieke handelen is de inrichting van een samenleving, waarin de staat een maximum aan vrijheid van de individuele burgers garandeert en hun zoveel mogelijk kansen voor ontplooiing biedt. Maar de burger heeft in de multiculturele samenleving, vooral als het tot een andere cultuur behoort dan de Nederlandse, ook zo zijn plichten naast alle rechten. Integratie Jnan Adhin had daar, naast het Vedantische, ook andere meer cultureel- antropologische gedachten over. Die visie legde hij neer in het “driecirkelsmodel”. De buitenste cirkel is het gebied van voornamelijk werk, de openbare ruimte, het verkeer enz. In de dagelijkse praktijk, bij economische activiteiten, tijdens het werk, op straat en in openbare gelegenheden behoort men zich zo goed mogelijk aan de passen aan de geldende normen. Hij noemt daarbij de taal aanleren, zonder de eigen taal op te geven, de omgangsvormen, discipline op het werk en op straat, het verkeer enz. In de middelste cirkel, het overgangsgebied, dat hij globaal aanduidt met “roti, kapra en makan”

(voeding, kleding en huisvesting) hoeft de aanpassing niet zo ver te gaan als in de buitenste cirkel. Een redelijke mate van overname is wel wenselijk. Maar men moet zijn eetgewoonten, bereidingswijzen en kruiden combineren met voeding van het land. Ook de kleding mag thuis en bij speciale gelegenheden als feesten en religieuze diensten de eigen cultuur uitdragen. Op het werk hoeft dat niet. In de inrichting van de woning mag het eigene tot uitdrukking worden gebracht, waardoor het woonmilieu een sfeer van eigenheid kan ademen. Dan is er het centrale gebied, de kern, het fundamentele van de cultuur, zoals religie en levensbeschouwing, morele en andere waarden, die zo diep gaan dat het vervreemden ervan tot identiteitsverlies kan leiden. Een ieder moet echter voor zichzelf bepalen hoever men daarbij kan gaan. Indien een individu of groep niet de nodige inspanning kan opbrengen om haar eigen identiteit binnen de meerderheidscultuur, waarin constant de omstandigheden veranderen in balans te houden kan dat ongewenste sociale gevolgen hebben. Gelukkig hebben de meeste hindoes daar weinig last van. De gedachte van velen is: “ daar waar ik mij thuisvoel… daar is mijn vaderland”. n

26 - april / juni 2012

magische klanken van zijn

Bansuri

Pandit Hariprasad Chaurasia

Frank Krishna

‘’They came to hear flautist Hariprasad Chaurasia, who has been acclaimed as one of the finest soloists in Indian music. He may be the finest flute player in the world. I know of no other flautist who can produce such a variety of sounds and colours from the instrument, whose rhythmic capability is so sure and effortless, or whose gift for melody is so rich”

Zo beschreef de bekende musicus en schrijver George W. Lyon de gepassioneerde Indiase fluitist Pandit Hariprasad Chaurasia, bij het horen van zijn fluitspel. Wat hij met de eenvoudige kleploze dwarsfluit weet te bereiken is ronduit formidabel. Op 15-jarige leeftijd begon zijn muzikale reis. Al gauw bleek dat hij een natuurtalent was. In de Bollywoodfilms drukte hij in korte tijd zijn stempel als fluitist en componist. Alle grote Indiase componisten in de filmwereld en legendarische zangers en zangeressen als Lata Mangeshkar, Mohammed Rafi, Mukesh, Kishore Kumar maakten gebruik van zijn muziektalent. Pt. Hariprasad Chaurasia componeerde ook samen met de grote santoorspeler Pt. Shivkumar Sharma de muziek voor verschillende films zoals Silsila en Chandeni. Hij werkte ook samen met verschillende westerse muzikanten als John McLaughlin en Jan Gabarek. Zijn hartstocht voor muziek werd

een obsessie en zijn obsessie met de fluit een hartstocht. Hij reisde van de ene hoek van India naar de andere, maar ook van het ene land naar het andere om zijn muziek te laten horen. Miljoenen fans over de hele wereld raken gefascineerd door de magische klanken van zijn spel. In Nederland is hij regelmatig op verschillende podia en in de media te horen en zien geweest. Terecht wordt deze bijzondere artiest beschouwd als een van de grootste en meest geëerde artiest in de Indiase klassieke muziek. Hiervoor kreeg hij talrijke prestigieuze onderscheidingen. Panditji is ook in Nederland door prinses Maxima onderscheiden als Officier in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn verdienste op het Rotterdams Conservatorium als docent en artistiek leider op de afdeling wereldmuziek. Aan dit conservatorium was hij meer dan vijftien jaar verbonden. Ook in Frankrijk werd hij kort na zijn 71ste verjaardag onderscheiden door

27 - april / juni 2012

Pandit Hariprasad Chaurasia

het Ministerie van Cultuur met de “Ordres des Arts et Lettres”, voor zijn bijdrage in het verspreiden van zijn muziekkunst in Frankrijk en in de rest van de wereld. Saraswati, Pandit Hariprasad Chaurasia’s inspiratie voor muziek zijn niet alleen zijn leermeesters geweest, maar ook zijn liefde voor Shri Krishna die wordt afgebeeld als een herdersgod met de fluit. De bamboefluit is in India al bekend uit haar oudste legendes rond de herdersgod Sri Krishna. Met de magische klanken van Zijn fluit wist Sri Krishna zijn geliefde Radha en andere herderinnetjes te bekoren en in zijn goddelijke dans te betrekken. De bijzondere relatie die hij met Sri Krishna heeft, viel mij op toen ik hem enkele jaren geleden op uitnodiging opzocht in zijn woning in Mumbai. Het

viel me op dat ieder schilderij, beeld of decoratie in zijn huis een associatie had met Sri Krishna en Zijn goddelijk instrument, de bansuri. Opvallend waren het grote beeld van Saraswati, de godin van kunst en wetenschappen en een reusachtige schilderij aan de muur, waarop Heer Krishna met zijn fluit was afgebeeld met de gopi’s, de vrouwelijke devoten. In onze tijd blijkt de bansuri zich zeer goed te lenen voor de weergave van de vredige en meditatieve elementen van de klassieke Indiase muziek. India’s grootste bansuri-speler Pandit Hariprasad Chaurasia zet de traditie van Sri Krishna’s basuri al meer dan zestig jaar voort. Op uitnodiging van Saraswati Art komt hij weer naar Amsterdam, dit keer om een concert te geven. OHM Radio zal dan aanwezig zijn om live-verslag te doen van het concert van deze wereldberoemde Indiase fluitist. n

28 - april / juni 2012

Hindoeïsme voor “Dummies”

Zhunaysha Gajadhar

Ik werkte in december 2010 als webredacteur van Chatney.nl en ik was bezig met een tekst voor de website. Ik weet nog dat ik naar de juiste definitie van een hindoebegrip zocht. Vaak weet ik wel wat de begrippen globaal inhouden. Maar voor de juiste definitie moet ik het toch even opzoeken.

Internetgeneratie Dat opzoeken doen de meeste mensen vaak op het internet, snel en makkelijk. Ook ik doe dat voor de meest uiteenlopende zaken zoals bij lichamelijke klachten, een foutmelding op mijn laptop of toen ik laatst mijn afzuigkap moest schoonmaken. Ik begin dan meteen te “google-en” en vind al snel antwoord. Ik was nog steeds opzoek naar de definitie van het begrip. Op internet vond ik veel over het Hindoeïsme, maar het was nog maar de vraag in hoeverre die informatie juist is. Er zijn weinig sites die duidelijke en overzichtelijke informatie geven. Ik ben van huis uit docente en het verstrekken van informatie zit in mij. Ik dacht erover na hoe onze website hieraan aandacht kan besteden. Ik onderzocht eerst wat er allemaal op het net te vinden was en stuitte op verschillende filmpjes. Het viel mij op dat de populaire en

meest bekeken filmpjes geen correcte informatie gaven. Dat stoorde mij. Kijkers die niet beter weten gaan er gemakshalve vanuit dat de informatie juist is. Het idee Zoetjesaan ontstond het definitieve idee: informatieve filmpjes over begrippen uit het Hindoeïsme. Een soort van Hindoeïsme voor Dummies. Met die werktitel voor mijn idee ging ik aan de slag en zag als doelgroep jongeren en geïnteresseerden. Toen ik het idee aan mijn baas voorlegde werd hij ook enthousiast. “Een organisatie als OHM heeft de plicht om mensen juiste informatie te geven en dit idee past helemaal binnen ons bedrijf,” zei hij. De uitwerking Samen met Frank van Brandwijk, een producent die al vijftien jaar voor OHM

30 - april / juni 2012

werkt, bedachten we onderwerpen. Al snel bleek dat we wel heel veel materiaal hadden verzameld. Het bleek dat Hin-doeïsme een veelomvattend begrip is De onderwerpen lopen uiteen: geschriften, principes, stromingen, hindoebasisbegrippen als Karma, Dharma, yoga, maar ook hoogtijdagen als Holi Divali en dan heb je ook nog hindoe gerelateerde begrippen als de heilige koe, sari, wijzen van groeten als “Namaste” en ”Ram-Ram”. Het project kreeg steeds meer vorm en we kozen voor de titel Hindu Basics. Ons eerste filmpje werd Holi, omdat die feestdag eraan kwam, en een korte beschrijving van het Hindoeïsme. Het researchen van de onderwerpen kwam op mijn schouders. Ik zocht en las boeken, bezocht het internet en belde met pandits en andere hindoedeskundigen. Uiteindelijk kregen we de informatie rond en namen we een pilot op. Dat was ook een leuke ervaring. Tussen de bureaus en de keuken op het kantoor van Frank gingen we opnemen. Dat kon makkelijk want veel ruimte hadden we niet nodig. Ik stond voor een chroma-key, een blauw scherm. Dat ziet er saai uit. Maar na de opnames werd mij duidelijk hoe je daar allemaal plaatjes achter kan bijplakken. Online De laatste week, voordat de filmpjes online gingen, werd het erg spannend. Hoe zou men erop reageren? Er kwamen positieve berichten en onze filmpjes werden overgenomen door

andere websites en op social media. Dat was ook duidelijk te merken aan het aantal hits dat we kregen. Tijdens een bijeenkomst ontmoette ik een docente van het ROC. Ze vertelde dat ze mij ’s ochtends had gezien. Ik keek haar aan en begreep niet wat ze bedoelde. Het bleek dat haar leerlingen eerder die dag een presentatie over het Hindoeïsme hadden. Daarbij hadden ze de aflevering “Hindoeïsme in het kort” afgedraaid. Dat is als maker natuurlijk erg leuk om te horen! Meer afleveringen We hebben meerdere filmpjes gemaakt. Onderwerpen als Veda’s, Bhagavad Gita, Karma, “God of Goden?” kwamen aan bod. Ook luchtige onderwerpen als de Bindiya (stip) en Raksha Bandhan. Mijn favorieten afleveringen waren Holi en de Sari. Holi is een mooi kleurrijk feest met mooie betekenissen. En dat zag je ook heel goed terug in de vormgeving. Met name bij de plaatjes van verschillende kleuren. Bij de sari vond ik het erg leuk om een demonstratie te geven. Ik hoor van velen dat ze de sari vermijden omdat het zo lastig te dragen is en omdat ze bang zijn dat het losraakt. Als je het op de juiste manier draagt, heb je niets te vrezen! Nieuwe afleveringen Vanaf maart zullen er weer nieuwe afleveringen online staan. We zijn erg blij met reacties van kijkers. En suggesties voor onderwerpen zijn altijd welkom. n zhunaysha@ohmnet.nl www.hindudasics.ohmne

31 - april / juni 2012

Ayurveda en kinderziekten

Vaidya Robert H. Swami Persaud

Het is voor elk ouderpaar telkens weer een zenuwslopende kwestie wanneer hun jonge kind allerlei klachten begint te vertonen. Vooral als het je eerste kind is kunnen klachten al gauw leiden tot allerlei angsten; in de Ayurveda kennen wij methoden om de immuniteit van het kind sterker te maken en de levenskwaliteit van het kind al in de vroege fase zo goed mogelijk te optimaliseren. Maar laten we eens gaan kijken naar de dagelijkse realiteit waar veel jonge ouders mee te maken krijgen.

Er zijn teveel kinderziekten om hier allemaal te bespreken. En de zogenaamde ‘echte kinderziekten’ zoals rodehond, mazelen, bof, kinkhoest, waterpokken enzovoorts komen in Nederland bijna niet meer voor vanwege de BMR- en DKTP-vaccinaties die elk kind kan ondergaan. Er zijn echter ook ziekten die niet met vaccinaties te voorkomen zijn en een chronisch karakter kunnen krijgen. Dat kunnen allerlei vormen van eczeem zijn, astma, buikpijnen en maag- en darmproblemen. Coeliakie bijvoorbeeld is helaas een steeds meer voorkomende aandoening, hoewel we beter kunnen zeggen dat ze nu meer ontdekt wordt doordat de onderzoeken nauwkeuriger worden. Ze wordt veroorzaakt door een overgevoeligheid voor gluten, een eiwit dat vooral voorkomt in tarwe, rogge, gerst en haver. Kinderen met coeliakie vermageren meestal sterk, terwijl de buik vaak bol blijft door de hoge gasvorming in de darmpjes.

Geen risico nemen Ook kennen deze kinderen een zogenaamd ‘kort lontje’, ze zijn dus gauw geïrriteerd en ergeren zich ook snel aan allerlei dingen. De diagnose wordt in de regel gesteld na een biopsie, dus waarbij er een stukje darmslijmvlies van de dunne darm is onderzocht. Is de diagnose positief dan zal er een strikt glutenvrij dieet worden voorgeschreven dat levenslang zal moeten worden gebruikt. Pas op de volwassen leeftijd is het verstandig om de voeding ook Ayurvedisch samen te stellen; dit komt omdat de Ayurvedische voedingsadviezen altijd uitgaan van de menselijke constitutievorm en deze vorm kan zich pas ruim ná het 20e levensjaar ten volle manifesteren. Indien echter tóch bij een jong kind de feitelijke constitutievorm al kan worden waargenomen, zouden eventueel ook op jongere leeftijd al suggesties gegeven kunnen worden om de voeding –naast het glutenvrije voorschrift- ook

32 - april / juni 2012

Ayurvedisch te laten samenstellen. Ouders mogen bij zo’n onderzoek hierin echter geen risico nemen want een foute inschatting van de constitutie kan heel schadelijk zijn; laat je dus niet verleiden door mooie praatjes van allerlei therapeuten die zichzelf aanprijzen. Een andere veel voorkomende aandoening die zich al jong kan manifesteren is astma. De bij herhaling terugkerende perioden met hoesten, een zagende ademhaling en piepen wijzen hier duidelijk op. Een feitelijke diagnose kan pas gesteld worden nadat er ook een onderzoek heeft plaatsgevonden naar de huid (er kan ook eczeem zichtbaar zijn), naar de langdurigheid van de klachten (een verkoudheid kan dezelfde soort klachten geven) en naar astma of CARA binnen de familie van het kind. Fysiek zien we in de eerste plaats vernauwde bronchiën; deze vernauwing is het gevolg van allerlei omgevingsinvloeden zoals tabaksrook, huisstofmijten, luchtjes van parfums, stuifmeel van bomen en grassen, schimmels of huisdieren. Genezende werking Maar ook emoties en opwinding bij het kind spelen een causale rol bij astma. Omdat je ziet dat astmatische aanvallen vaak in de nacht voorkomen is het aan te bevelen om een matrashoes te gebruiken zodat er geen stofjes van de matras ingeademd kunnen worden. Als Ayurvedisch huismiddeltje tegen astmatische aanvallen wordt vaak geklaarde boter (ghee) aangeraden, niet om te eten maar om te branden. Dit kan door de ghee in vloeibare toestand in een aarden bakje te gieten en deze met een tot lont gedraaide katoenen watten aan te steken. De damp die vrijkomt, zou een kalmerende, reinigende en genezende werking hebben op de luchtwegen. Men zou de slaapkamer van het kind

met alle voorzichtigheid zo kunnen ‘behandelen’ of andere ruimtes waarin het kind vaak vertoeft. Ook bestaan er hier en daar yogadocenten die goede ademhalingstrainingen kennen voor astmatische kinderen. In de Ayurveda is het onontbeerlijk om jonge kinderen, baby’s al, elke dag een paar minuutjes goed en volledig te masseren. Dit kan gewoon met een zoete amandelolie of andere aangename olie gebeuren. Het liefst door de moeder, die dit niet aangeleerd maar geheel vanuit haar eigen intuïtie mag doen. Dagelijkse massage van het kind kan veel klachten voorkomen zoals darmkrampjes, veel huilen en andere aandoeningen ten gevolge van een zwakke immuniteit. Naast de vele aandoeningen waar kinderen vaak mee te maken hebben zien we ook klachten die helemaal niet het gevolg zijn van een aandoening maar van een ongelukje. Jonge, onervaren ouders moeten goed begrijpen dat wat voor ons als volwassenen de hand en de ogen zijn, voor het kind de mond is! Met andere woorden: het kind onderzoekt de wereld met zijn mond. Dat doet het kind door alles wat maar los en vast is, in zijn mondje te stoppen. Het doorslikken is dan nooit veraf. Daarom zou je als jonge ouder eens goed moeten onderzoeken wat zoal op ‘pakhoogte’ zit. In het algemeen zou je vier categorieën van riskante dingen kunnen onderscheiden: medicijnen, planten, huishoudelijke producten en vaste voorwerpen zoals munten, naalden enz. Twee dingen mag je nooit doen: melk laten drinken en laten braken. Bij constatering van het doorslikken van een middel dat daarvoor niet geschikt is, is eerste hulp uiteraard de beste actie. Maar voorkomen is altijd beter dan genezen, iets wat de Ayurveda hoog in haar vaandel heeft staan! n

33 - april / juni 2012

Televisie 2e kwartaal 2012 Iedere zaterdag op Nederland 2

11.30 uur Herhaling iedere zondag 15.00 uur

Zaterdag 7 april 2012, 11.30 uur

Herhaling zondag 8 april15.00 uur

OHM Magazine

OHM belicht actuele ontwikkelingen die zich binnen de Hindoegemeenschap in Nederland voordoen. We besteden o.a aandacht aan initiatieven en activiteiten die binnen de Hindoegemeenschap worden ontwikkeld met als doel het bevorderen van de eigen inworteling en burgerschap in de Nederlandse samenleving.

Zaterdag 14 april 2012, 11.30 uur

De oprichting van de Arya Samaj

Herhaling zondag 15 april 15.00 uur

Nobel! Hoe word je dat? En wat maakt jou nobel? Een nobel mens worden, dat is het hoofddoel van de Arya Samaj. Een beweging die in 1875 in Mumbay, India door Swami Dayanand werd opgericht. Hoe denken de Arya Samaj volgelingen in Nederland over een nobele leefhouding? Wat doen ze om een nobel mens te worden/ te zijn?

Zaterdag 21 april 2012, 11.30 uur

Mahabharata in het hier & nu Politici en wetenschappers van over de hele wereld zijn het over het algemeen met elkaar eens. Onze manier van leven zoals overconsumptie en materialisme vormt een bedrei34 - april / juni 2012

Herhaling zondag 22 april 15.00 uur

Televisie ging voor het voortbestaan van de wereld. De noodzaak voor een duurzamere wijze van leven wordt overal en door velen gevoeld, maar dit is is nog geen algemeen gemeengoed. Volgens kenners bevatten Oude Hindoegeschriften zoals de Mahabharata, goede adviezen en oplossingen voor problemen die het voortbestaan van de planeet aarde en het leven daarop bedreigen. Wat zijn die adviezen en oplossingen? Herhaling zondag 29 april 15.00 uur

Zaterdag 28 april 2012, 11.30 uur

Chatney

Iedereen vraagt zich op een bepaald moment in zijn leven wel af, wat wil ik in dit leven, wie ben ik eigenlijk. Deze vragen zijn universeel en worden juist op momenten van crisis actueel. In deze Chatney staan we stil bij deze vragen. Wanneer komen deze vragen in het leven van jongeren, en hoe gaan zij op zoek naar antwoorden? Herhaling zondag 6 mei 15.00 uur

Zaterdag 5 mei 2012, 11.30 uur

OHM Magazine OHM belicht actuele ontwikkelingen die zich binnen de Hindoegemeenschap in Nederland voordoen. We besteden o.a aandacht aan initiatieven en activiteiten die er binnen de Hindoegemeenschap worden ontwikkeld met als doel het bevorderen van de eigen inworteling en burgerschap in de Nederlandse samenleving.

Herhaling zondag 13 mei 15.00 uur

Zaterdag 12 mei 2012, 11.30 uur

Aura en Chakra metingen Soms ontstaan klachten van zowel fysieke als psychische aard als gevolg van verstoorde energiestromen en energieverwerking in het lichaam. De klachten zijn van uiteenlopende aard en langdurig. De diagnose in de reguliere gezondheidszorg is meestal: vermoeidheid, overspannenheid, stress of een ander breed definieerbare diagnose. Een effectieve behandeling is er niet. Aura en Chakrametingen en behandelingen kunnen volgens chakrahealers hierin verbetering brengen. Hoe verloopt zo een meting, hoe ziet het behandelplan eruit en wat is het effect hiervan op de patiĂŤnt? 35 - april / juni 2012

Televisie Zaterdag 19 mei 2012, 11.30 uur

Daar waar ik me thuisvoel, daar is mijn vaderland

Herhaling zondag 20 mei 15.00 uur

De Hindoegemeenschap in Nederland is nu zo’n vijfendertig jaar aanwezig. Volgens kenners is het thuisgevoel onder hen voor Nederland als vaderland inmiddels goed ontwikkeld. Dat dit mogelijk was komt vooral door hun cultuur en “religie”. Wat zegt de Hindoecultuur over vestiging en participatie in een andere samenleving dan die waarin je geboren en getogen bent? We praten hierover met Sukhai en Rambaran. Twee oudere immigranten die nu zo’n veertig jaar in Nederland wonen.

Zaterdag 26 mei 2012, 11.30 uur

Herhaling zondag 27 mei 15.00 uur

Chatney

Zaterdag 2 juni 2012, 11.30 uur

Herhaling zondag 3 juni 15.00 uur

OHM Magazine OHM belicht actuele ontwikkelingen die zich binnen de Hindoegemeenschap in Nederland voordoen. We besteden o.a aandacht aan initiatieven en activiteiten die binnen de Hindoegemeenschap worden ontwikkeld met als doel het bevorderen van de eigen inworteling en burgerschap in de Nederlandse samenleving.

Zaterdag 9 juni 2012, 11.30 uur

Herhaling zondag 10 juni 15.00 uur

Kinder- en tieneryoga Op een basisschool in Den Bosch wordt al vele jaren yoga en meditatie als onderdeel van het curriculum beoefend. Volgens kenners van deze yogavorm is het een noodzaak voor kinderen dat zij hieraan meedoen. Niet alleen omdat het hen ontspant, innerlijke rust geeft en van invloed is op hun relaties onderling, maar ook met hun leerkrachten en ouders, het is ook een voor36 - april / juni 2012

Televisie waarde voor kennis van jezelf, ontwikkelen van eigen waarde en een evenwichtige persoonlijkheid. Wat zijn de ervaringen ermee gezien vanuit de perceptie van leerkrachten, ouders en de kinderen zelf? Zijn er wetenschappelijke onderzoekingen geweest naar de effecten van yoga op kinderen en tieners? Herhaling zondag 17 juni 15.00 uur

Zaterdag 16 juni 2012, 11.30 uur

Tienermoeders

Seksuele voorlichting begint tegenwoordig al op de basisschool. De taboes die er rondom seksualiteit bestonden vooral bij oudere Hindoestanen zijn inmiddels grotendeels verdwenen. Ook thuis kan er tegenwoordig openlijk over seks gesproken worden. Toch neemt het aantal tienerzwangerschappen met name in Amsterdam Zuidoost onder de Hindoegemeenschap toe. (bron GG&GD â&#x20AC;&#x201C; Amsterdam Zuidoost) Hoe komt dat? En wat kan de gemeenschap daar nog aan doen? Herhaling zondag 24 juni, 15.00 uur

Zaterdag 23 juni 2012, 11.30 uur

Geweld in relaties Volgens een onderzoek van het Verwey-Jonker instituut (onderzoeksleiding onder Trees Pels - 2011) in opdracht van de steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht, blijkt dat partnergeweld verstrekkende gevolgen heeft op de karaktervorming van kinderen. Het schaadt de toekomst van de kinderen. Zelfs als de ouders uit elkaar gaan, blijft de negatieve inwerking op de kinderen groot. Dit onderzoeksresultaat klinkt simpel en zo vanzelfsprekend dat we er niet van opkijken. Toch is het de vraag of partners zich voldoende realiseren welke impact hun gedrag heeft op de ontwikkeling en toekomst van hun kinderen?

Herhaling zondag 1 juli 15.00 uur

Zaterdag 30 juni 2012, 11.30 uur

Chatney

Iedereen vraagt zich op een bepaald moment in zijn leven wel af, wat wil ik in dit leven, wie ben ik eigenlijk. Deze vragen zijn universeel en worden juist op momenten van crisis actueel. In deze Chatney staan we stil bij deze vragen. Wanneer komen deze vragen in leven van jongeren, en hoe gaan zij op zoek naar antwoorden? 37 - april / juni 2012

Radio 2e kwartaal 2012

Zaterdag 16.30 - 18.15 uur

op Radio 5 via de ether: 747 AM en via de kabel : Den H aag 88.1 FM A msterdam 96.6 FM Rotterdam 90.0 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

L otusvijver Hindoewijzer de Bestemming

Zaterdag 7 april

Lotusvijver

De paradox van leven en dood

16.30-17.00 uur

Vrijwel iedereen hecht aan het leven .In de ethiek draait het uiteindelijk om de zoektocht naar het leven. Daar zijn oost en west het wel over eens. Omdat we sterfelijke wezens zijn kan de dood niet definitief worden overwonnen. Hoe past de dood in de voorkeur voor het leven. Is het leven niet goed zolang de dood er nog is? Of hebben we wellicht het (goede) leven wel te danken aan haar begrensdheid? Heeft een leven op aarde zonder de dood zin? Hoe gaan we om met deze paradox?

Hindoewijzer

Internationale Dag van Arya Samaj.

17.00-18.00 uur

Op 23 maart 2012 viert de Arya Samaj, een HindoeĂŻstische hervormingsbeweging, wereldwijd zijn oprichting door Swami Dayananda in 1875. In verband daarmee wordt een driedaagse spirituele bijeenkomst gehouden in het Spiritueel Centrum van ASAN, Den Haag. De Arya Samaj kenmerkt zich door diens maatschappelijke betrokkenheid en strijd tegen onrecht en ongelijkheid. Hoe wordt deze dag gevierd en welke plaats neemt de Arya Samaj in binnen de Hindoegemeenschap in Nederland?

De bestemming

18.00â&#x20AC;&#x201C;18.15 uur

De gast in dit programma vertelt over de persoonlijke zoektocht naar zijn levensbestemming. Welke gast we voor deze week hebben uitgenodigd te spreken wordt te zijner tijd op ohmnet.nl bekendgemaakt.

38 - april / juni 2012

Radio Zaterdag 14 april

Lotusvijver

16.30-17.00 uur

Nederland is nu klaar voor vegetarische producten

Lange tijd was het imago van vegetarische producten niet erg aanlokkelijk. Maar de keuze is steeds uitgebreider en aantrekkelijker aan het worden en steeds meer mensen minderen met vis en vleesproducten. Wat is er allemaal te koop en hoe lekker is het allemaal? Betekent dat ook dat we automatisch spiritueler worden? En lust de moderne hindoes deze nieuwe producten ook of is de oude vertrouwde vegetarische keuken uitgebreid genoeg?

Hindoewijzer

‘Samen sta je sterk’

17.00-18.00 uur

Traditioneel India kent een bijzondere gezinssituatie: de ‘joint family’. Hierbij wonen alle leden van een gezin bij elkaar in huis, wel drie generaties bij elkaar. Alle bezittingen worden gedeeld, maar daarbij is er weinig ruimte voor individuele keuzes. Dit systeem is door economische groei echter aan veranderingen onderhevig, net zoals in Nederland willen mensen graag onafhankelijk en zelfstandig wonen. In dit programma aandacht voor de gevolgen die deze veranderingen hebben voor de oudere generatie in India. Daarnaast stellen we onszelf de vraag: Wat kunnen wij zelf leren van het joint family systeem? Welke waarden zouden ons kunnen helpen om de negatieve gevolgen van de moderne tijd te bestrijden?

De bestemming

18.00–18.15 uur

De gast in dit programma vertelt over de persoonlijke zoektocht naar zijn levensbestemming. Welke gast we voor deze week hebben uitgenodigd te spreken wordt te zijner tijd op ohmnet.nl bekend gemaakt.

Zaterdag 21 april

Lotusvijver

De boodschap van de ziel

17.30-18.00 uur

Wie geen aandacht besteedt aan zijn/ haar ziel loopt de kans in een crisis terecht te komen. Veel behandelmethoden bij crises zijn gericht op het bestrijden van het symptoom. De behandelde 39 - april / juni 2012

Radio moet zich weer in de samenleving kunnen handhaven, weer in het patroon passen. Maar een crisis kan een uitnodiging zijn om anders te gaan leven. Maar dan moet de boodschap van de ziel wel gehoord worden. In de Lotusvijver komen mensen aan het woord die de roep van de ziel gehoord hebben en zich dwars door hun crisis heen meer opengesteld hebben voor de spirituele aspecten van het leven.

Hindoewijzer

17.00-18.00 uur

Rijk van binnen, eenvoudig naar buiten

Onze moderne samenleving is niet gebouwd op eenvoudig leven en essentiële consumptie, overal waar je kijkt wordt overvloed je aangeboden. ‘Als je deze crème koopt dan word je aantrekkelijker.’ En ‘als je deze auto koopt, voel je je succesvoller.’ Maar wórden we wel gelukkiger van consumeren en kopen? Een zeer bekende Hindoe die eenvoudig leefde was Mahatma Gandhi, door sober en onzelfzuchtig te leven zette hij zich in voor een rechtvaardige wereld. Ook vandaag de dag zijn er mensen die meer waarde hechten aan het verrijken van hun geest en hun geluk, in plaats van hun portemonnee. In dit programma gaan we op zoek naar de voordelen van eenvoudig leven en hoe dit te vergaren is in onze maatschappij.

De bestemming

18.00–18.15 uur

Zaterdag 28 april

Lotusvijver

Arjuna en de LichaamGeest

17.30-18.00 uur

Het lichaam en de geest werden in het westerse denken lange tijd als twee afzonderlijke fenomenen gezien. Moderne oosterse denkers spreken weer over de eenheid, relatie tussen lichaam en geest als een twee-eenheid: de BodyMind, de LichaamGeeest. Deze opvatting die oorspronkelijk afkomstig is uit de wereld van Advaita Vedanta begint ook in het westen weer respons te vinden. In de hindoetraditie wordt er bovendien gesproken over de purusha (het licht) dat in de prakriti (de natuur) woont. Deze 40 - april / juni 2012

Radio opvatting kan veel betekenen voor onze gedachten over gezondheid. Welke voordelen heeft deze opvatting boven het scheidend denken?

Hindoewijzer

17.00-18.00 uur

Ayurvedisch tuinieren in Nederland?

Er is in Nederland sprake van een economische crisis. Mensen leven zuiniger en zoeken naar praktische oplossingen. Ayurvedisch tuinieren zou uitkomst kunnen bieden voor de dagelijkse levensbehoefte in de keuken. De ayurveda is een eeuwenoude gezondheidsleer uit India. De leer maakt gebruik van allerlei kruiden en planten. Maar hoe kan ik ayurvedisch tuinieren? We zoeken het antwoord bij een ervaren ayurvedische boerin.

De bestemming

18.00–18.15 uur

Zaterdag 5 mei

Lotusvijver

Verlichting in een handomdraai

17.30-18.00 uur

Je hoeft er geen veertien jaar over te doen, je hoeft niet celibatair te leven. We kunnen verlicht worden in een handomdraai. Dat is althans de mening Tijn Touber, auteur van het boek “Spoedcursus verlichting.” Verlichting is je oorspronkelijke natuur en het is zelfs moeilijker om niet verlicht te zijn dan het wél te zijn. Het doet er niet toe wie je bent, want verlichting heeft helemaal niets te maken met wie je bent. Er is verlichting voor iedereen. Als dit waar is, is het dan wel zo hard nodig om aan je verlichting te werken?

Hindoewijzer

Rituelen bij Nederlandse hindoes

17.00-18.00 uur

Het Hindoeïsme is zeer kleurrijk in zijn rituelen en de levensloop van een individu wordt gedragen door belangrijke rituelen: van de geboorte tot aan de dood. Religieuze gewoontes zijn deel van de hindoe-identiteit. Hindoes branden wierook, verrichten offers (puja) voor een bepaalde kleurrijke god, ontsteken kaars41 - april / juni 2012

Radio jes en zingen Mantra’s en Bhajans. Welke plaats neemt het ritueel in binnen het Hindoeïsme? Waarom zijn ze nog steeds vandaag de dag zo belangrijk voor mensen? We vragen het aan de Hindoes zelf, en nemen een kijkje bij hun religieuze praktijken.

De bestemming

18.00–18.15 uur

Zaterdag 12 mei

Lotusvijver

Spinoza en Advaita

17.30-18.00 uur

Er bestaan duidelijke overeenkomsten tussen het denken van de 17e-eeuwse Nederlandse filosoof Baruch Spinoza en Advaita Vedanta, een van de filosofische systemen uit India. De belangrijkste overeenkomsten zitten in de waardering van het denken om tot inzicht van de ware aard van de mens te komen. In de Indiase traditie kennen we Jnana yoga, wat “eenwording door kennis” betekent. Door kennis kunnen we tot de realisatie van het atman komen. Spinoza ging ervan uit dat er slechts één substantie bestaat, datgene wat op zichzelf bestaat en uit zichzelf moet worden begrepen. Het is zijn eigen oorzaak en wordt gelijk gesteld aan de ware natuur. De Lotusvijver op zoek naar meer overeenkomsten tussen het denken van Spinoza en Advaita.

Hindoewijzer

17.00-18.00 uur

Mandirs in Nederland

In Nederland verschijnen er steeds meer mandirs. In die tempels komen hindoes bij elkaar om gezamenlijk te bidden, mediteren, zingen en offers te brengen. In Nederland is er met de komst van de Hindoestanen uit Suriname en India een behoefte aan mandirs. Lange tijd ontmoetten gelovigen elkaar in huiskamers waar provisorisch tempeldiensten werden gehouden. Een speciaal gebouw was niet per se nodig. Maar nu zie je steeds vaker dat hindoes investeren in tempels die volgens de traditie worden gebouwd, waar ze elkaar kunnen ontmoeten. Wat betekent de mandir voor de hindoe gemeenschap, en wat is de reden dat er steeds meer worden gebouwd? En hoe reageert de buurt op de komst van hindoetempels? 42 - april / juni 2012

Radio De bestemming

18.00–18.15 uur

Zaterdag 19 mei

Lotusvijver

De zinnige zinzoeker

16.30-18.00 uur

Religie lijkt uit. Zinzoeken is in. Er zijn steeds meer mensen die vroeger tot een religieuze stroming behoorden, die zich nu zinzoekers noemen. Het zoeken naar zingeving lijkt een alternatief voor religie en levensbeschouwing geworden? Het bezig zijn met zingeving krijgt daarmee religieuze dimensies. Maar vergissen ze zich niet. Wordt het bezig zijn met zingeving niet vertroebeld door de gedachte dat alles in het leven een zin moet hebben. En tel je nog wel mee als je je niet met zingeving bezig bent? Is het zoeken naar zingeving niet slechts een hype in een cultuur die van het zoeken en vinden een hype heeft gemaakt?

Hindoewijzer

‘Mijn hindoe-zijn werkt ook door in de Kamer. ‘

17.00-18.00 uur

Toen Tanja Jadnandansing tot de Tweede Kamer trad als PvdA politica, gaf zij aan dat zij niet alleen een politica is met toevallig een hindoeachtergrond, maar dat het zo wezenlijk is dat zij het ook mee zal nemen in haar politieke standpunten. Waarin kwam dat naar voren? Vandaag een portret van deze jonge, ambitieuze politica.

De bestemming

18.00–18.15 uur

43 - april / juni 2012

Radio Zaterdag 26 mei

Lotusvijver

Ik ben er ook nog

17.30-18.00

Je zult maar terminaal zijn. Leven met de dood voor ogen. Je moet heel veel loslaten. Het enige wat het leven de moeite waard maakt zijn mensen die je tot het laatste vergezellen. Mensen voor wie je van betekenis blijft. Toch gebeurt het iedere keer weer dat mensen voortijdig afscheid nemen van iemand die in zijn laatste levensfase verkeert. Vluchtgedrag is eerder regel dan uitzondering. Kennelijk blijven we bang voor de dood. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we trouw blijven aan onze spirituele opdracht in dit leven en mensen juist in de laatste fase niet alleen laten.

Hindoewijzer

De Bhagavad Gîtâ als richtsnoer in onze multiculturele samenleving

17.00-18.00 uur

Onze multiculturele samenleving wordt geconfronteerd met problemen waar maar moeilijk een oplossing voor te vinden is. Er zijn nog steeds mensen die met weinig vreugde leven. De Bhagavad Gîtâ zou ons uitzicht/hulp kunnen bieden op talloze terreinen van de dagelijkse levenspraktijk. Om de tijdloze wijsheid van de Gita te begrijpen is er in Den Haag aan de Volksuniversiteit een cursus van start gegaan. Welke oplossingen vinden de studenten voor het dagelijks leven vanuit de grondslagen van de oude wijsheid in de Bhagavad Gîtâ voor de problemen in de multiculturele samenleving?

De bestemming

18.00–18.15 uur

Zaterdag 2 juni

Lotusvijver

Vriendschap moet je leren

17.30-18.00 uur

Alleen, op mezelf, met m’n eigen - dat is niet de beste menselijke staat-van-zijn. Het individualisme mag dan hoogtij vieren, vriendschappen zijn belangrijker dan ooit. Vertel mij wie uw vrienden zijn, en ik zeg u wie u bent. Spiritualiteit heeft te maken met verbinden. Als we concluderen dat vriendschap het 44 - april / juni 2012

Radio belangrijkste bindweefsel is, juist in deze tijd, krijgt vriendschap daarmee een spirituele dimensie. Steeds meer verbanden in de samenleving worden steeds losser worden: flexwerken, meer scheidingen, eenoudergezinnen en samengestelde gezinnen. Hoe kan vriendschap ons helpen onze weg naar heelheid te vervolmaken?

Hindoewijzer

‘Ik hou van mijn familie, maar over mijn kinderen gaan zij niet.’

17.00-18.00 uur

Een veelgehoorde klacht onder Hindoestanen is dat de gemeenschap zich erg druk maakt om wat ‘men ervan zal zeggen’. In wij-culturen is het gebruikelijk dat de hele wijdverbreide familie zich bemoeid met alles. Maar nu willen veel ouders geen bemoeienis meer waar het hun kinderen betreft. Wat zijn de consequenties van deze houding?

De bestemming

18.00–18.15 uur

De gast in dit programma vertelt over de persoonlijke zoektocht naar zijn levensbestemming. Welke gast we voor deze week hebben uitgenodigd te spreken wordt te zijner tijd op ohmnet.nl bekend gemaakt

Zaterdag 9 juni

Lotusvijver

Religie als persoonlijke groeiweg

17.30-18.00 uur

Religie, godsdienst en levensbeschouwing zijn op zich neutrale begrippen. Maar het hangt er wel van af hoe we er mee omgaan. Religiositeit kan prachtig zijn als het ten dienste staat van de mens. Maar het kan ook tot een instrument gemaakt worden om mensen uit te buiten, te mishandelen en kwaad te doen. Hoe kunnen we er voor zorgen dat religie onze persoonlijke groei bevordert. En hoe kunnen we ons teweer stellen tegen de negatieve aspecten van het fenomeen religie? Moeten we niet steeds vaker hardop zeggen welke aspecten van religie we wel en niet willen?

45 - april / juni 2012

Radio Hindoewijzer

Opgroeien in verbondenheid bij Hindoegezinnen

17.00-18.00 uur

Een goede band met jezelf, de ander, de materie, de samenleving en de natuur of het grote levensgeheel maakt dat je er respectvol mee om gaat. Iemand die je ervaart als medemens, kwets je niet. Iets waar je je (mede) eigenaar van voelt, beschadig je niet. Kinderen hebben ervaringen nodig waarin zij zich verbonden kunnen voelen met anderen, met de natuur èn met zichzelf. Een diepgevoelde band verankert je in het leven. Hechte banden maken je sterk, maken de samenleving sterk èn maken de bereidheid je in te zetten voor anderen en de natuur groter. Ouders, opvoeders en leraren die hier oog voor hebben kunnen met eenvoudige stappen bouwen aan een basis waarin elk kind kan gedijen. Hoe doen Hindoeouders dat en in hoeverre komt de Hindoeopvoeding (Dharma) daaraan te pas.

De bestemming

18.00–18.15 uur

De gast in dit programma vertelt over de persoonlijke zoektocht naar zijn levensbestemming. Welke gast we voor deze week hebben uitgenodigd te spreken wordt te zijner tijd op ohmnet.nl bekend gemaakt

Zaterdag 16 juni

Lotusvijver

De zin van het menselijk lijden

16.30-18.00 uur

Als je gelooft dat ons bestaan beperkt is tot slechts één leven op aarde, heb je de neiging om alleen maar plezier na te streven. Geniet van het leven, het duurt maar zo even. Maar volgens de Veda’s ligt het doel van het leven in de ontwikkeling van het karakter. Tegenslagen moet je zien in het licht van karma en reïncarnatie. Door tegenslagen kunnen we lessen leren die we niet zouden leren als het leven gladjes en zonder problemen verloopt. Maar zou je dan ook kunnen zeggen dat het lijden zin heeft in karmisch perspectief?

Hindoewijzer

17.00-18.00 uur

Is Yoga meer dan rekken en strekken?

Dertig jaar geleden keek men je waarschijnlijk vreemd aan wanneer je vertelde dat je aan yoga deed. Tegenwoordig lijkt iedereen op ‘yoga te zitten’, van de bakker tot de advocaat en van de 46 - april / juni 2012

Radio huisvrouw tot de minister. Voor de gemiddelde yogabeoefenaar is yoga niets meer dan conditietraining of gymnastiek waardoor men zich prettig en ontspannen voelt. Over het algemeen weet men niet wat yoga werkelijk betekent en inhoudt. Letterlijk betekent yoga ‘eenwording’, maar eenheid waarmee? Door de huidige populariteit van yoga, maar de relatieve onbekende betekenis, vonden we het tijd om deze diepere betekenis van yoga bloot te leggen. In dit programma gaan wij op zoek naar yoga goeroes ( docenten ) die deze diepere aard van yoga op ons over kunnen dragen.

De bestemming

18.00–18.15 uur

Zaterdag 23 juni

Lotusvijver

Weg van de moraal

17.30–18.00 uur

Religie is eeuwenlang opgevat als de weg van de moraal, van de ethiek. Maar veel mensen hebben religie- en dus ook moraal en ethiek – ervaren als beknellend omdat veel draaide om een veel te eenvoudig spoorboekje in de wereld van mogen en moeten. Een pandit zei eens dat wat hij aan spiritualiteit beleeft niet moet verworden tot simpele mag/moet-schema’s, wat wel en niet moest en mocht. En ook de Bhagavad Gita is geen spoorboekje in de wereld van mogen en moeten. Sri Krishna houdt Arjuna prachtige levenslessen voor. Het gaat Shri Krishna meer om het verhaal, dan om een afgevlakte moraal. Maar hoe ziet dat verhaal eruit?

Hindoewijzer

Bijzondere Nederlanders

17.00-18.00 uur

Heel wat Nederlanders gaan op vakantie naar India, maar er zijn weinig Nederlanders die de stap nemen om Nederland te verruilen voor India. In de hoofdstad Delhi kwamen we toch enkelen van hen tegen. Wat drijft de bijzondere Nederlanders die stap te maken, waarom kiezen zij er toch voor om te werken en te leven in India. Onze verslaggever Karel Nijman zoekt hen op in deze drukke stad. 47 - april / juni 2012

Radio De bestemming

18.00–1815 uur

Zaterdag 30 juni

Lotusvijver

Het oorkussen van de duivel

17.30-18.00 uur

Doe meer door niets te doen. De mens heeft twee energiesystemen. De sympaticus en de parasympaticus. We zorgen vaak wel goed voor onszelf in het actief zijn, maar niet in het mijmeren over de kwaliteit van ons handelen. Als we meer zorg zouden hebben voor rust, ontspanning, slaap en het niets-doen, zouden we onze activiteiten kunnen verveelvoudigen. In de Gita leert Shri Krishna aan Arjuna de kunst van het handelen. Hoe kunnen we zo handelen dat de resultaten in overeenstemming zijn met onze inspanningen? Dat activiteit en rust in balans zijn. Daar blijven we gezond bij. Wat kunnen we van de Indiase wijsheid leren voor onze gezondheid?

Hindoewijzer

17.00-18.00 uur

De magische klanken van de Bansuri

De bamboefluit is in India al bekend uit haar oudste legendes rond de herdersgod Sri Krishna. Met de magische klanken van zijn fluit wist Sri Krishna zijn geliefde Radha en andere herderinnetjes te bekoren en in zijn goddelijke dans te betrekken.In onze tijd blijkt de basuri zich zeer goed te lenen voor de weergave van de vredige en meditatieve elementen van de klassieke Indiase muziek. India’s grootste basuri-speler Pandit Hariprasad Chaurasia zet de traditie van Krishna’s basuri voort. Miljoenen fans over de hele wereld raken gefascineerd door de magische klanken van zijn spel. Wij ontmoeten hem tijdens het Concert of Harmony in Amsterdam, en vragen hem wat de basuri zo bijzonder maakt en waar zijn passie en obsessie voor de fluit vandaan komt.

De bestemming

18.00–18.15 uur