OHM Vani 1e kwartaal 2001

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 1

INFOBLAD OHM • PROGRAMMA’S

7e jaargang nr. 1 • januari / maart 2001 • prijs ƒ 7,50 (€ 3,41)

• De Veda’s • Dramaserie: Land van Rama

OHM Vani 1 Kwart. 2001

vr aag

09-08-2005

re me t bro chu

t a r ie v e

n

Pagina 2

KLM/SLM tickets naar Paramaribo AIRFRANCE tickets

onze

s p e c ia l

21:14

e

!

v.a. fl. 1.525,v.a. fl. 1.310,-

TICKET AIR MAURITIUS vanaf AMSTERDAM Voor boekingen voor 31 jan. 2001, vertrek: Voor 31 maart voor maar fl. 1400,- per persoon Appartement vanaf fl 15,- per persoon per nacht

Ticket naar India

v.a fl. 1.250,-

VERZORGDE RONDREIZEN: BEZOEK

: WEBSITE ONZE m

els.co rcotrav www.e

ZEN IS LID ERCO REI VAN D U S. ., O P Z EK ER U R EI ST

fl. 2.095,fl. 2.395,fl. 2.950,-

15 dagen Mauritius vertrek 2x per maand 15 dagen INDIA vertrek lx per maand 21 dagen verre Oosten (Singapore, Maleisie,Thailand) Vertrek: 23- 03-2001, 25-05-2001 en 20-07-2001

fl. 2.950,fl. 2.950,-

22 dagen INDIA met Goa ( vertrek 8 juli 2001) 22 dagen ZUID-NOORD INDIA (vertrek 21 juli en 9 september 2001)

fl. 2.950,fl 2.500,-

21 dagen INDONESIE (met Bali) vertrek 7 aug.2001 21 dagen naar INDIA (U.P., Bihar e.d.) (vertrek 02 maart en 14 september 2001)

E

I G E N

K A N T O O R

I N

I N D I A

DORDTSELAAN 144-D • 3073 GL ROTTERDAM • TELEFOON 010-484 91 77 • FAX 010-4846534 REGENTESSEPLEIN 12A • 2562 EV DEN HAAG • TELEFOON 070-363 95 36 • E-mail:erco.reizen@wxs.nl

al 12 jaar lang, het beste indiase restaurant in de stad...!

INDIA PALACE DJ en dans mogelijkheden voor al uw feestjes, verjaardagen, trouwerijen, conferenties en andere soorten feestjes.

Menu voor kinderfeestjes vanaf ƒ 15,- per kind.

Carering service over heel Nederland.

Gevers Deynootplein 223 (links van het Kurhaus, achter Sea life Center)

Scheveningen Telefoon: (070) 354 44 57 Fax (070) 358 41 86 afhaalcentrum. ook voor uw catering

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 3

januari / maart 2001

C

O

L

O

F

O

N

OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrond informatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de Hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Een jaarabonnement kost Fl. 20,-.

Opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM. Eindredacteur: G. Rolsma De volgende personen hebben bijgedragen aan dit nummer: D. Gangaram Panday, S .Badloe-Balla, A. Bierdja, S. Biere, vaidya R.S. Persaud A. Ramdhani, P. den Haring, Berend Jager, H.Methorst, O. Bachnoe B. Lalbahadoesing, E. Tukker, H. Rambaran. C. Morssink, Coverfoto: A.Rahman Grafische verzorging: NOS-Omroepdrukkerij Adri Segaar Stg. OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum

Telefoon 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail: ohm@omroep.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

I N H O U D Redactioneel

5.

TV

6.

TV Hindi

11.

Radio zondag

12.

Radio Hindi

14.

Radio Maandag

16.

Bhava, de wording

19.

Op tien schepen tegelijk

23.

Land van Rama

26.

Hindoeïsme op internet

31.

Spiritualiteit en vrolijkheid

33.

Krishna op je zitvlak

35.

Verlichting?

37.

Spirituele opvoeding in deze tijd

39.

Schijnheiligheid werkt ook

41.

De mens: een wereld in het klein

43.

Beelden over het leven na de dood

46.

Ayurveda en zwangerschap

49.

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 4

Surinam Air Travel R E D A VOOR

AL

UW

REIZEN

Noord, Oost, Zuid, West Surinam Air Travel The Best!!

De laagste tarieven en groepskortingen naar o.a.

Azië, Mauritius, Suriname, Dubai, Zuid Afrika enz., voor meer informatie: Telefoon: 030-2321516 Fax: 030-2322500 Amsterdamsestraatweg 91 3513 AC Utrecht Elke maand groepsreizen naar Mauritius!

Lid SGR nr 2319 - K.v.K. 072319

Mr Drs T. Bissessur ADVOCAAT & PROCUREUR

• • • • • • • •

Strafzaken Echtscheidingen Kort Gedingen WAO-zaken Verblijfsvergunningen Letselschade Ontslagzaken Schadeprocedures

Grotewaard 1 • 2716 XP Zoetermeer Tel: 079 - 352 15 16 • Fax 079 - 352 19 82

Beste lezers.

De wereld wordt steeds kleiner. Dat merk je niet alleen aan het nieuws.

Beelden van oorlogen, feesten, rampen komen bijna op het moment dat zij zich voltrekken op de buis of op de radio. Vroeger reisden mensen dagen om van de ene plek naar de andere te komen. Tegenwoordig worden grote afstanden door de inzet van vliegtuigen gereduceerd tot enkele uren reizen. Ook als je reist merk je dat de wereld steeds meer een grote economie wordt. Of je nu in Moskou of in Santiago over straat loopt, overal zie je dezelfde bedrijvenketens, zoals MacDonalds, C&A of Shell. Ook in de winkels zie je steeds meer producten die je ook in Nederland in de vakken ziet liggen: tandpasta’s, zeeppoeders, en vele andere producten. Het proces van economische globalisering -de éénwording van de wereld -voltrekt zich voor veel mensen ongemerkt, maar in hoog tempo.

Vindt op het gebied van cultuur ook een globalisering plaats? Groeien wij door televisie, radio en internet ook cultureel meer naar elkaar toe?

De situatie waarbij een wereldcultuur ontstaat met grotere of kleinere regionale verschillen is nog niet

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 5

januari / maart 2001

A CT IONEEL bereikt, maar lijkt steeds naderbij te komen. Sommige populaire muziekzenders, zoals Music Box, worden overal ter wereld ontvangen en zijn zeer populair onder jongeren.

Culturele grenzen lijken daarmee te vervagen. Ook op andere culturele vlakken zie je toenadering. Was de Indiase cultuur bij grote groepen lange tijd onbekend, de Asian Underground in Engeland heeft haar bekendheid sterk vergroot.

Cultuurpessimisten zullen betogen dat culturen op deze wijze verloren gaan. Combinatie van culturen zal elementen doen verdwijnen, nieuwe elementen creëren of combinaties bewerkstelligen. Ondanks een universele popcultuur zullen landelijke of regionale groepen of zangers inhoud blijven geven aan de eigen cultuur. Symbolen zullen nieuwe dimensies krijgen, soms in negatieve zin. Zo werd de Hindoegemeenschap in Nederland geconfronteerd met afbeeldingen van Hindoegoden op WC-brillen.

Ondanks het zeer gebruikelijk is in India om Hindoegoden op verpakkingsmaterialen of voorwerpen af te beelden, lijkt hiermee een grens te worden overschreden. Dit voorbeeld geeft wel aan dat de confrontatie tussen culturen spanningen kan veroorzaken en dat steeds

opnieuw grenzen bepaald moeten worden, waarbij wederzijds respect voor elkaars overtuigingen centraal staat. Wat voor de één een afbeelding van het meest heilige in zijn leven is, kan voor de ander slechts een decoratieve functie vervullen.

Integratie krijgt dit kwartaal bij OHM een bijzondere invulling. In dit kader zenden wij een spannende driedelige serie uit onder de titel “het Land van Rama” over de belevenissen van de familie Rambharos, waarvan de hoofdpersoon na lange tijd terugkeert naar zijn Suriname om afscheid te nemen van zijn doodzieke vader.

Ook dit kwartaal drie delen van de serie over de Veda’s, de heilige boeken voor veel Hindoes, waarin Swami Veda Bharut uitleg geeft over de diepere betekenis van deze geschriften.

Tot slot wens ik alle lezers, mede namens bestuur en medewerkers een Subh Holi. Veel vreugde, plezier en kleur.

Ger Rolsma

5

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 6

Januari / maart 2001

TV

Eerste Kwartaal 2001 op Nederland 1

13.00 - 13.30 uur!

Zondag 7 januari 13.00 – 13.30 uur

Herh. zat. 13 jan. 10.25 uur

Jâtakarma sanskâra - Geboorteceremonie Jatakarma sanskaar ofwel geboorteceremonie wordt uitgevoerd na de geboorte van een kind. De geboorteceremonie is de vierde in een reeks van de 16 sankaar. Bij de geboorteceremonie schrijft de vader onder meer het woord AUM op de tong van het kind met een gouden stift gedoopt in honing en andere welriekende stoffen en spreekt daarbij mantra’s uit. De liederen die bij de geboorte van een kind worden gezongen noemt men sohara’s. In dit programma staat vooral de spirituele betekenis van deze handelingen centraal.

Zondag 14 januari 13.00 – 13.30 uur

Herh zat.. 20 jan. 10.25 uur

Magazine Dit maal onder andere aandacht voor Hindoes die zich verzetten zich tegen het oneerbiedig gebruik van symbolen en afbeeldingen op commerciële artikelen. Ganesh op een pakje tabak, het Aum-teken op sandalen of Kali op een toiletbril. Waar wordt de grens overschreden?

Zondag 21 januari 13.00 – 13.30 uur

Herh. zat.. 27 jan. 10.25 uur

Een boekje open over de dichter/schrijver Shrinivasi Sinds het verscheiden van Albert Helman mag Shrinivasi met recht de grand old man van de literatuur in Suriname heten. Hij is de oudst levende van de roemruchte generatie van de jaren zestig die Suriname met poëzie en proza naar de onafhankelijkheid begeleidde. Hij is de dichter van de verzoening, maar geen verzoening tegen elke prijs. In het filmportret van Shrinivasi zal in ieder geval aandacht worden besteed aan de verbinding met spirituele elementen in zijn wereldbeeld. Hoe zet hij zijn visies of gevoelens in poëzie om. Wat betekent de jeugd voor hem en wat brengt de ouderdom hem bij. (zie ook pag.23) 6

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 7

januari / maart 2001

Zondag 28 januari 13.00-13.30 uur

Herh. zat. 3 feb. 10.25 uur

Een zoektocht naar het Zelf.

De crematie van het stoffelijk lichaam is het laatste sacrament of sanskaar.

Hierna is er niets meer te doen. Het is de laatste handeling in de levenscyclus van de mens. In de Vaidik Dharma wordt de dood beschreven als een proces van het lichaam dat naar de vijf toegaat of teruggaat. Het lichaam is immers opgebouwd uit vijf elementen: lucht, aarde, water, vuur en ether.

Het lichaam moet na de dood weer terug worden gebracht tot deze oorspronkelijke elementen door crematie. De ziel (atma) is volgens de Veda onsterfelijk. In dit programma een zoektocht naar het zelf en het lichaam als tijdelijk omhulsel om bepaalde doelen te bereiken.

Dinsdag 30 januari !! 23.00 - 23.50 uur

Herh. zat. 11 mrt. 13.00 uur

Het Land van Rama, deel 1: Vrijdag de 13e Vijfentwintig jaar lang had hij een goede reden, vindt de drieënveertigjarige chirurg Milan Rambharos, om Suriname en zijn familie radicaal de rug toe te keren.

Komt het daardoor, dat er van alles mis gaat in zijn leven en in zijn gezin, nu het ernaar uitziet dat hij terug zal moeten gaan om zijn vader in diens laatste dagen bij te staan?

Een driedelige dramaserie van OHM over de belevenissen van een Hindoestaans gezin. (zie ook pag. 26) Zondag 4 februari 13.00-13.30 uur

Herh. zat. 10 feb. 10.25 uur

“Solidariteit; de wereld is één familie”, uit de serie “De Veda’s”, deel IV Volgens de Veda’s zijn verplichtingen in drie categorieën ingedeeld: verplichtingen aan ons zelf, verplichtingen aan de samenleving en de natuur en verplichtingen jegens de kosmos, oftewel God. Als mens zijn we heel wat aan ons zelf verplicht. Elk mens moet bijvoorbeeld proberen zich te ontwikkelen. Als we goed kunnen leren moeten we van die gave gebruik maken.

Dharma, de leer van het juiste gedrag, leert ons bijvoorbeeld dat we de waarheid moeten spreken. De Dharma leert ons verder dat de wereld niet van ons alleen is. Daarom mogen we geen handelingen verrichten die nadelig zijn voor de gemeenschap en de natuur, we moeten solidair zijn met elkaar en de natuur. In deze uitzending gaan we in de op dilemma’s die ontstaan als we die solidariteit in praktijk brengen.

7

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 8

januarie / maart 2001

Dinsdag 6 februari !!

23.00 - 23.50 uur

Herh. zon. 18 mrt. 13.00 uur

Land van Rama (deel 2) Weerzien In Suriname wordt Milan geconfronteerd met de ontwikkelingen binnen zijn familie en de economische malaise in Suriname. Het weerzien met zijn vader grijpt hem extra aan als hij ontdekt hoever de ziekte zich al in zijn vaders lichaam heeft uitgezaaid. Wat valt er nog goed te maken? Ook is hij geschokt als hij de eens zo vruchtbare landbouwgronden er troosteloos bij ziet liggen. De spanningen in de familie groeien als ook het gezin van Milan overkomt uit Nederland. Hoe zal dit aflopen? (zie ook pag. 26) Zondag 11 februari 13.00 – 13.30 uur

Herh. zat. 17 feb. 10.25 uur

De spirituele mens. De Veda’s, deel V De Veda’s wijzen ons de weg naar God. Om God te kunnen bereiken zal je eerst de Dharmische regels moeten naleven. Hierdoor kan je proberen je leven te verbeteren. Vervolgens leren we via de ziel -atma- de Almachtige God aanschouwen. Dharma, als leer van het juiste gedrag, heeft dan ook tot taak de mens te oefenen in het leiden van een (spiritueel) leven. Een leven dat geleidelijk tot volledige ontplooiing van de persoonlijkheid, tot spirituele vervolmaking zal kunnen voeren. In dit programma een zoektocht naar de relatie tussen spiritualiteit, de ziel en God. dinsdag 13 februari !! om 23.00 uur

Herh. zon. 25 mrt. 13.00 uur

Land van Rama (deel 3) Het onvermijdelijke De voorspelbare dood van vader Raman voltrekt zich. Alle Nederlandse familieleden worden met zichzelf geconfronteerd, waardoor er allerlei verrassende wendingen in het verhaal plaatsvinden. De dood van vader Raman doet de spanningen, die hij tijdens zijn leven altijd wilde beteugelen, escaleren. Sharmila besluit, gedwongen door het lot, een geheim te vertellen, waarvan zij bij de dood van Raman nog bezworen heeft het nooit te zullen openbaren. Een spannende laatste aflevering van deze driedelige serie. (zie ook pag. 26) 8

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 9

januari / maart 2001

Zondag 18 februari 13.00 – 13.30 uur

Herh. zar. 24 feb.. 10.25 uur

Mahashivaratri Ter gelegenheid van de viering van de nacht van Shiva volgde onze producent op Mauritius op de dag van de viering van Mahashivaratri. Duizenden jongeren lopen met kanvars honderden kilometers naar Ganga Talaw om water te halen en keren daarna terug naar hun eigen omgeving om op het Shiva beeld of lingam dat heilig water te offeren.

Wat beweegt de jongeren om zoveel offers op te brengen om honderden kilometers voettocht te maken voor hun spirituele overtuiging? Ook buitenlanders nemen tegenwoordig aan dit bijzonder fenomeen massaal aan deel.

Zondag 25 februari 13.00 – 13.30 uur

Herh. zat. 3 mrt. 10.25 uur

@@@@@@ Hindoes op Internet De wereld is een ‘global village’ aan het worden. Moderne communicatiemiddelen spelen daar een belangrijke rol in. Hoe gaan Hindoes om met het internet? Hoe is de ontwikkeling van het Hindoeïsme op het internet. Wat is het huidige aanbod en hoe maken jongeren gebruik van het internet als zij iets willen weten over hun geloof?

Zondag 4 maart 13.00 – 13.30 uur

Herh. 10 mrt. 10.25 uur

Magazine In OHM-magazine aandacht voor de opening van de Arya Samaj tempel in Paramaribo. Het is één van de mooiste en grootste tempels in zijn soort. De bouw is in 1975 begonnen en wordt nu – 25 jaar later – afgerond. De tempel is onder andere totstandgekomen door steun van veel Hindoes uit Nederland.

Zaterdag Zaterdag 10 maar t

LET OP !! 18.00 – 18.25 uur

Holi 2001 Holi is het nieuwjaarsfeest dat door Hindoes over de gehele wereld in maart wordt gevierd. In essentie symboliseert het Holifeest de strijd van het goede tegen het kwade. Het goede zal het kwade uiteindelijk overwinnen. Het is ook een lentefeest dat in het Hindoestaans Vasant Utsav genoemd wordt.

Met de lente begint het nieuwe jaar. Dit jaar valt het Hindoe nieuwjaar 9

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 10

Januari / maart 2001

eigenlijk twee weken na het Holifeest. In dit programma staat Holi in het teken van harmonie tussen mens en zijn omgeving en de spirituele betekenis hiervan.

Zondag 11, 18 en 25 mrt 13.00 – 13.30 uur

Herh. zat. 17,24 en 31 mrt. 10.25 uur

Land van Rama (herhaling) “Nooit meer terug naar Suriname” was zijn overtuiging. In 1975 kwam hij naar Nederland om medicijnen te studeren. Hij werd arts en heeft twee kinderen. Voor het overlijden van zijn vader gaat hij toch nog een keer terug naar Suriname. In een boeiend docudrama laat OHM de hernieuwde kennismaking met zijn familie, maar ook de botsing tussen zijn identiteiten als zoon, broer, Nederlander en Surinamer zien (herhaling van dinsdag 30 januari, 6 en 13 februari).

FILMS INTERNATIONAL

• Doku / Drama • Producent van film en video producties • Ruim 35 jaar ervaring in creativiteit en kwaliteit Laan van van Meerdervoort Meerdervoort 316 316 • • 2563 2563 AM AM Den Den Haag Haag Laan Te e ll e e ff o oo on n :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 58 82 21 18 8• •F Fa ax x :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 53 37 71 16 6 T e -- m ma a ii ll :: rr ff ii ff ii ll m m ss @ @c ca a ss e em ma a .. n ne e tt e 10

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 11

januari / maart 2001

(Vertaling A. Bierdja)

18.00 - 18.25

11

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 12

Januari / maart 2001

Zondag Radio 5 15.00-16.00 Zondag van 15.00-16.00 uur op Radio 5 of AM/MW 1008 KHZ en via de kabel: Den Haag 88.1 ◆ A’dam 96,6 FM ◆ R’dam 89.9 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

In de eerste uitzendingen van het nieuwe jaar blikt de Lotusvijver terug op de popularisering van spiritualiteit in de afgelopen decennia. Dit proces kwam op gang in de jaren zestig toen jongeren, ontevreden met hun leefwereld, op zoek gingen naar alternatieven. India werd gevonden en geromantiseerd. Toen de verlichting van de eerste generatie leerlingen van Indiase goeroes uitbleef, werd het spiritueel shoppen uitgevonden. Kort daarna ontstond er een therapeutische vorm van spiritualiteit. Immers, de persoonlijkheid helen werd een belangrijke voorwaarde voor verdere spirituele groei. In de loop der jaren zijn de bakens verzet. Spiritualiteit wordt ingezet als een instrument tot zakelijk en maatschappelijk succes. Indien een persoon handelt in overeenstemming met de kosmische (spirituele) wetten dan is succes verzekerd, zegt Deepak Chopra. In de maanden januari en februari houdt de Lotusvijver een zestal kritische discussies over de huidige situatie van spirituele ontwikkelingen met als doel de tijdloze wijsheid van de modegrillen te onderscheiden.

Zondag 7 januari 2001 15.00-16.00 uur Waarom nog een goeroe?

Zondag 14 januari 2001 15.00-16.00 uur Spiritualiteit voor meer succes op aarde.

Zondag 21 januari 2001 15.00-16.00 uur Wat is verlichting?

12

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 13

januari / maart 2001

Zondag 28 januari 2001 15.00-16.00 uur Geestelijk misbruik op het spirituele pad.

Zondag 4 februari 2001 15.00-16.00 uur Gezocht: mijn tweelingziel voor een relatie met diepgang.

Zondag 11februari 2001 15.00-16.00 uur Kan ik mijn kinderen ook spiritueel opvoeden?

Zondag 18 & 25 februari 2001 15.00-16.00 uur Shiva in de marketing.

Het is modieus afbeeldingen van Hindoegoden te gebruiken voor het decoreren van allerlei artikelen. Dit kan variëren van een T-shirt tot een asbak of badkamerslippers. Tot nu toe is het negatieve hoogtepunt de “heilige toiletbril” uit de Verenigde Staten. Op de deksel van de toiletbril zijn de goden Ganesh of Kali zichtbaar. Een aantal Hindoes, ook in Nederland, is nu een actie gestart tegen het commercieel misbruik van de afbeeldingen van Hindoegoden. De Lotusvijver volgde enkele Hindoes in de poging hun goden te “redden”.

Zondag 4 maart 2001 15.00-16.00 uur Holi een nationale feestdag?

Sinds enkele jaren wordt de discussie over de nationale feestdagen in het kader van de multiculturele samenleving gevoerd. Men is van mening dat sommige vaste christelijke feestdagen verruild zouden moeten worden voor feestdagen uit de ‘allochtone culturen’. Vanuit de Hindoegemeenschap wordt het Holifeest vaak als kandidaat voor een nationale feestdag genoemd. Een week voor dit feest (10 maart) bespreekt de Lotusvijver de pro’s en contra’s van Holi als nationale feestdag.

13

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 14

Januari / maart 2001

(Vertaling A. Bierdja)

14

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 15

januari / maart 2001

Zondag 11 maart 2001 15.00-16.00 uur Savitri en de dood Het verhaal van Savitri stamt uit het grote Hindoe-epos ‘de Mahabharat’. Om haar echtgenoot uit de handen van de god van de dood (Yama) te bevrijden volgt de dappere Savitri Yama tot in de onderwereld. Daar ontwikkelt zich een filosofisch gesprek tussen de sterveling en de godheid. Uiteindelijk moet Yama in Savitri zijn meerdere erkennen en staat haar vervolgens toe dat zij met de ziel van haar man mag terugkeren naar het aardse bestaan.

Zondag 18 & Zondag 25 maart 2001 15.00-16.00 uur Wat ben ik na de dood?

De dood heeft de mens door alle tijden heen geboeid. Vrijwel alle culturen hebben tot in details uitgewerkte ideeën over het hiernamaals. Het Tibetaans Dodenboek is hier een bekend voorbeeld van.

Ook in het Hindoeïsme zijn er geschriften die geheel aan de dood zijn gewijd. In twee afleveringen bespreekt de Lotusvijver de dood vanuit Hindoeperspectief.

15

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 16

Januari / maart 2001

5

RADIO maandag 21.00-22.00

MAANDAG van 21.00-22.00 uur op Radio 5 of AM/MW 1008 KHZ en via de kabel: Den Haag 88.1◆A’dam 96,6 FM◆R’dam 89.9 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

Maandag 1 januari 2001 21.00-22.00 uur Dit wordt het nieuws In de allereerste uitzending in het nieuwe jaar vraagt OHM-radio aan bekende en onbekende hindoes welke onderwerpen en kwesties volgens hen in het komende jaar actueel zullen zijn.

Maandag 8, 15 & 22 januari 2001 21.00-22.00 uur Yogafilosofie Yoga betekent verbinden of samenkomen. In het yogasysteem duidt yoga op de spirituele weg die gevolgd moet worden om de individuele ziel met de Alziel te verbinden. Hierin zijn de lichaamshoudingen en ademhalingsoefeningen bedoeld als voorbereiding voor de innerlijke zoektocht naar het uiteindelijke doel.

Hoewel het yogasysteem wereldwijd zeer populair is onder de spirituele zoekers, is het onder de Nederlandse Hindoes relatief onbekend.

De belangstelling lijkt echter toe te nemen. Dit komt voornamelijk door de inspanningen van een aantal gemotiveerde yogadocenten.

OHM-radio maakte drie documentaires over yoga onder de Nederlandse Hindoes.

Maandag 29 januari 2001 21.00-22.00 uur Land van Rama Op 30 januari wordt het eerste deel van de eerste Nederlands Hindoestaanse dramaserie “Land van Rama” uitgezonden. Op de vooravond van de uitzending ontvangt OHM-Radio acteurs van het “Land van Rama” om met hen terug te blikken op enkele onvergetelijke momenten tijdens het maken van de serie.

16

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 17

januari / maart 2001

Maandag 5 & 12 februari 2001 21.00-22.00 uur Sacramenten rondom de conceptie Het traditionele Hindoeleven kent een groot aantal sacramenten (sanskaars). De voornaamste hiervan zijn natuurlijk, zoals in de meeste culturen, rondom geboorte, huwelijk en dood. Verder zijn er sanskaars die vrij uniek zijn voor het hindoeïsme. Daaronder kunnen we vrijwel zeker de “garbhadhaan sanskaar” rekenen. Dit ritueel is bedoel om tijdens de conceptie uitgevoerd te worden. In deze uitzending praat OHM-radio met leken en deskundigen over de betekenis en toepassing van dit ritueel.

Maandag 19 februari 2001 21.00-22.00 uur Hindoestaanse jongeren en depressie Onderzoek toont aan dat een groot deel van de Nederlandse jeugd regelmatig last heeft van depressies en eenzaamheid. Via datzelfde onderzoek is men erachter gekomen dat de omgeving vaak weinig tot niets merkt van de psychische situatie van de jongere. Kunnen we de gevonden resultaten doortrekken naar de Hindoestaanse jeugd? Indien ja, hoe kan je depressie bij Hindoestaanse jongeren signaleren en steun verlenen? Indien niet, hoe komt het dat bij de Hindoestaanse jongeren depressies bespaard blijven?

Maandag 26 februari 2001 21.00-22.00 uur Banuras, de stad van Shiva Ter gelegenheid van Shivaratri, de nacht van Shiva, zendt OHM-radio een documentaire uit over de stad Banuras, die ook wel de stad van Shiva wordt genoemd. Er wordt gezegd dat Shiva er persoonlijk zorg voor draagt dat de mensen die in Benares sterven in een goed hiernamaals terechtkomen.

Vandaar dat mensen van heinde en ver naar Banuras komen om te sterven. In deze uitzending hoort u over de grote religieuze betekenis van deze stad.

17

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 18

Januari / maart 2001

Maandag 5 maart 2001 21.00 22.00 Holi voor Hollanders?

Sinds enkele jaren wordt het Holifeest vaker op een multiculturele wijze gevierd.

Hierdoor probeert men een groter publiek dan alleen de Hindoestanen te bereiken.

De meningen over dit streven zijn verdeeld. Sommigen vinden dat deze ontwikkeling een teken is van verdere integratie van de Hindoecultuur in Nederland. Maar anderen zijn van mening dat een multiculturele viering van Holi dit feest van zijn Hindoekarakter zal beroven.

In de week voor de start van de vieringen praat OHM-Radio met voor- en tegenstanders van een multicultureel Holifeest.

Maandag 12 maar 2001 21.00-22.00 Holi en de incarnatie van Narsingh Het verhaal van prins Prahlad is sterk verbonden met Holi. De vader van Prahlada, een demonenkoning, werd door Narsingh verslagen.

Narsingh is een incarnatie van Vishnu en heeft het uiterlijk van half mens en half leeuw. Ondanks de populariteit van Holi onder de Nederlandse Hindoes is de godheid Narsingh vrij onbekend. In de bhaktiliteratuur wordt hij als de beschermer van de aanbidders van Vishnu genoemd. Ter gelegenheid van Holi brengt OHM-Radio een speciaal programma over Narsingh.

Maandag 19 & 26 maart 2001 21.00-22.00 Intra-religieuze dialoog in het hindoeïsme Het hindoeïsme kent vele grote en kleine stromingen en groeperingen. Dit is de kracht van het hindoeïsme, maar het kan ook een zwakte zijn. Dit geldt vooral in situaties en kwesties waarin er naar een “Hindoestandpunt” wordt gevraagd. Op die momenten wordt het duidelijk dat de verschillende stromingen vrij weinig met elkaar communiceren. Om de onderlinge communicatie te vergroten organiseerde de stichting Arya Samaj Utrecht op zondag 18 maart een discussiemiddag over de intra-religieuze dialoog binnen het Nederlands hindoeïsme. OHM-radio maakte een verslag, dat de komende twee weken is te beluisteren.

18

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 19

januari / maart 2001

Bhava, de wording Tat asat eva sanmano kuruta shâma iti

Niet zelden hoor je iemand zeggen dat het hindoeïsme moeilijk toegankelijk is, vooral voor iemand die is opgegroeid in het Semitisch denken over ‘het Zijn’. Dat kan waar zijn, maar we zouden ons hierbij kunnen afvragen of we godsdienstige feiten moeten benadrukken als realiteit of als menselijke reflecties. Godsdienstige feiten zijn immers afhankelijk van theorie: het is mijn godsdienst!

H. RAMBARAN.

H H

et Semitische denken heeft de zogeheten ‘woestijngodsdiensten’ voortgebracht: het jodendom, het christendom en de islam.

Deze godsdiensten, met een lineair tijdsbeeld, gaan uit van een God die de wereld schept, de mens de maat neemt, om hem vervolgens te belonen met een verblijf in de hemel of in de hel. Het hindoeïsme heeft vorm en inhoud gekregen in het Vedisch denken, met een cyclisch tijdsbeeld en behoort met zijn woudboeken (âranyaka’s) tot de ‘woudgodsdiensten’. Om het hindoeïsme goed te kunnen vatten moeten we de volgende (uitgangs)punten in de gaten te houden: 1. Er is een absolute werkelijkheid: het Brahma, zuiver bewustzijn en ongeconditioneerd, dat de wereld voortbrengt.

2. Er is een relatieve werkelijkheid: de kosmos (het heelal); geconditioneerd en bestaand in de beperkingen van de tijd.

3.Er is een wet van de universele veroorzaking: karma, die de mens gevangen houdt in het geconditio-

neerde.

4. Er is een weg of een middel (mârga) om tot de ongeconditioneerde toestand (moksha) te komen en de spil waar het in het leven om draait is dharma.

De kosmologie in het hindoeïsme is een andere dan die we in het Semitische denken aantreffen. Het Vedisch denken over het Zijn, gaat eveneens uit van een opperwezen ‘Dat’ (tat), aangeduid met Brahma (Brahman), maar dat zelf de wereld is (geworden): iti brahmâsti (dit is het Brahma). Het heelal, inclusief de mensenwereld is een verandering, een transformatie van het Brahma, van Hetzelf. De basisgedachte hierover vinden we in de Purusha Sukta en de Nâsadaya Sukta van de Rigveda (X:90 en X:129). Het idee komt verder terug in de Taitirya Brahmana (II:2:9:1,2): ‘Tat asat eva sanmano kuruta shâma itii. ‘Toen besloot het niet-zijnde (het nietgemanifesteerde) te zijn en is dit.’

Het bracht de aum-klank voort, de oertrilling. Deze vâca (‘stem’) is de bron geworden van het heelal zoals het nu is; er is niets (geworden) dat 19

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 20

Tewarie & Partners Accountants en Belastingadviseurs Parmessar & Tjon A Ten Accountants en Belastingadviseurs T&H Groep Accountants & Belastingadviseurs bestaat uit: • Tewarie Accountants en Belastingadviseurs • Parmessar & Tjon A Ten Accountants & Belastingadviseurs • Admi Services, administratieve dienstverlening voor het midden & kleinbedrijf.

T&H Groep is uitgegroeid tot een organisatie met een gevarieerd samengestelde praktijk voor controle, beoordeling en samenstellingsopdrachten.

Naast adviespraktijk en de financiële-administratieve begeleiding biedt de organisatie tevens fiscale dienstverlening.

Een belangrijk uitgangspunt is de betrokkenheid bij de cliënt, waarbij korte communicatielijnen zowel binnen als in de relatie met de cliënt een belangrijke rol spelen.

Naast de specialisten in eigen huis beschikt T&H Groep over een met zorg ontwikkeld contactennetwerk van externe onafhankelijke adviseurs uit diverse disciplines.

Nederland: Suriname:

Oranje Nassaulaan 55 • 1075 AK Amsterdam.

Tel: 020-6711256 • Fax: 020-6737272 Mr. F.H.R. Lim A Poststraat 19 • Postbus 1700, Paramaribo.

Tel: 474452 • Fax: 474643 en Oranje Nassaustraat 53 • Nieuw Nickerie. Tel: 0231979

Lees 'India Nu' Het enige Nederlandstalige tijdschrift over India!

• • •

Cultuur en Religie Politiek en Economie Samenleving en Milieu

Recent verschenen specials over o.m. vrouwen, gezondheidszorg, Religie en maatschappij, sport en milieu India. India Nu is een tweemaandelijks blad.

Een jaarabonnement kost ƒ 35,- , losse nummers ƒ 7,-

India Nu wordt uitgegeven door de Landelijke India Werkgroep, een organisatie die vanuit Nederland wil bijdragen aan een menswaardig bestaan van (kans)armen in India.

Voor meer informatie: Tel: 030-2321340, www.antenna.nl/liw

K.B. Tewarie RA P. Parmessar FB M.L.J. Braspenning AA Mr. L. Krokke-Toffoli Drs. Ing. W.N.B. Tewarie RE

REGRESSIE REÏNCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht.

Totale gezichts- en lichaamsverzorging

" D AT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN" Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 ’s-Gravenlandseweg 152 a 1217 GA Hilversum

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 21

januari / maart 2001

‘Het’ niet is (geworden). De wereld bevindt zich in bhava, in een eindeloos wordingsproces. Er wordt daarbij gesproken over gigantische tijden, over manuantars en over Dagen en Nachten van Bramha waarin kosmos en chaos elkaar afwisselen. In dit proces is er een ononderbroken komen en gaan, niet alleen van levende wezens, maar ook van werelden en zelfs van het heelal. Niets verdwijnt echter, slechts de bestaanstoestanden zijn steeds anders. Zijn en niet-zijn - viyakt en avyakt - wisselen elkaar in een eindeloos proces af. Datgene wat wij doorgaans ‘de schepping’ noemen, wordt door Hindoes gezien als een ontvouwing van het ene en het enige goddelijke principe, het Brahma, hoe we dit begin-

sel, dit mysterie, verder ook willen noemen of willen uitbeelden. De aanduiding ‘brahma’ doelt op een orde en harmonie scheppende entiteit die in het universum aanwezig en werkzaam is, de grond vormt van het bestaan en van alles daarin, maar ondanks alle veranderingen in de wereld, zelf onveranderlijk en eeuwig is. In onder andere de Atharva Veda 13:5 lezen we: sa eva eka, ekavrideka eva (dat is één en slechts één) sarve asmin deva ekvrito bhavanti (alle deva’s zijn één in Hem). En elders lezen we: het werkelijke is één; de wijzen noemen Het verschillend. Of: het Heilige is één. Het wordt op verschillende manieren uitgebeeld en voorgesteld.

Het wordingsproces brengt werel-

21

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 22

Januari / maart 2001

den tot bestaan of doet die weer opgaan in het niet-gemanifesteerde; het gedraagt zich daarbij echter niet puur mechanisch; noch wordt zij door blinde krachten gestuwd. Er is een kosmisch bewustzijn aan het werk met creativiteit en zelforganisatie en het bevat zelf de vernieuwende principes. Dit ‘kosmisch spel’ wordt door Natha-râja, de dansende Shiva, uitgebeeld.

Niet in alles in de wereld is het goddelijke echter in dezelfde mate manifest. Het openbaart zich onder andere sterker in planten dan in mineralen, sterker in een dier dan in een plant of sterker in de mens dan in een dier. De goddelijke orde en harmonie, de rita, die in de wereld manifest is, kan worden aangevoeld en in een voorbeeldig leven worden voorgeleefd. Mensen kunnen er een schemering van zien oplichten in de oude Vedische hymnen en rituelen, in verhalen over ‘goden’ in mensengestalten uit de Purâna’s, in de Ramâyana en andere bhakti-literatuur of in filosofische verhandelingen, in de Oepanishads en in de Bhagavad Gitâ, waarin Shri Krishna deze kennis onderwijst aan Arjuna.

De overtuiging in de heelheid van de ‘schepping’ en de eenheid van al het leven uit zich onder andere in de ahinsa-gedachte, een geweldloos bestaan en eerbied voor alles wat is.

Goddelijke manifestaties komen en gaan als golven in een oceaan. Nu en dan verschijnt er zo’n hoge golf van het mysterie, schitterend in 22

menselijke gedaante om de dharma bij de mensen in te slijpen of om gebeurtenissen te beïnvloeden. Hoe heette die mens toen? … Krishna, Boeddha, Jezus, … Mahatma Gandhi, Albert Einstein of Stephen Hawking, …

Zelf voelt de mens zich nietig en hulpeloos, in het bijzonder als hij voor de grote levensvraagstukken staat en er geen raad mee weet: wie ben ik en waarom treft het onheil nu perse mij?! Hij kan dan slechts bidden en hopen: ‘Aum, sanno devi rabhistaya apo-bhavantu pitaye sanyorabhi sravamtuna’ (Heilige ‘Moeder’, moge uw genadevolle stralen ons bereiken, ons beschermen en ons vervullen met geluk, voorspoed en vrede). In zijn gebeden en rituelen, in zijn feesten en vieringen kan hij niet veel meer doen dan ootmoedig en nederig zijn eerbied en dankbaarheid betuigen aan dat, wat niet voor te stellen of uit te beelden is en nog minder onder woorden is te brengen.

Alle pogingen daartoe, hoe mooi dan ook, zijn hooguit povere probeersels. i shâma: optatief - wensende vorm van zijn, as: =moge ik zijn=.

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 23

januari / maart 2001

Op tien schepen tegelijk Eenentwintig was Martinus Haridat Lutchman toen India zich in 1947 onafhankelijk verklaarde van Groot Brittanië. De euforie waarin de Surinaamse Hindoestanen zich stortten zou hij later beschrijven als een schok die hem deed beseffen dat hij weinig wist van zijn culturele achtergrond. Zijn ouders behoorden tot een kleine minderheid van katholieke Hindoestanen. En hoewel hij zich het huis van zijn jeugd, op de koffie- en cacaoplantage Kroonenburg aan de Commewijne rivier, herinnert als een ontmoetingsplek voor moslims, Hindoes, Creolen en Hindoestanen, wist hij in feite weinig van hen.

ELLES TUKKER

T

Fernando door Shrinivasi. Shrinivasi erwijl hij zich verdiept in de is een samentrekking van het Hindi Indiase filosofie om meer te Shrinam nivasi, bewoner van leren over het land van zijn voorouSuriname. De koelie van weleer is ders, doet de opkomst van cultutrots op zichzelf en zijn nieuwe reel-literaire bewegingen in het vaderland.

Caribisch gebied en De complexiteit onder de zwarDit land van de gevoelens ten in de heb ik gekozen van een hier geplant Verenigde in het getij van Surinamer voor Staten, hem zijn de dagen en nachten zijn land werden onverbrekelijke mijn leven door Albert bij de schrokkige zee verbondenheid die het strand Helman prachtig met Suriname van mijn hart verwoord: realiseren. Als aanvreet en “Jeruzalem, stuk slaat dichter die in zijn op gezette tijden, Jeruzalem, eer ik poëzie uiting wil maar in een vergevingsgebaar u kan vergeten… geven aan zijn legt tussen de wortels Iedereen heeft van wanhoop identiteit als kust voor de latere geslachten. zijn Jeruzalem; Surinamer met (Pratiksha, 1968) het mijne heet een Indiase ach-verdomme Shrinivasi: tergrond, verHindoestaans Surinaams dichter Suriname”. Is er vangt hij het één volk dat met pseudoniem

T

23

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 24

Januari / maart 2001

meer trots, schaamte, afschuw en heimwee denkt aan zijn vaderland dan een Surinamer? Wie is trouwens die Surinamer? Is het de Arowak indiaan, de Bosneger, de Chinees, Javaan, Stadscreool, Boeroe, Hindoestaan of de in Nederland woonachtige? Shrinivasi is niet de enige die zich met dit thema bezighoudt, maar voor Hugo Pos, de voormalige vice-president van het gerechtshof, dichter, schrijver en ooit de koning van Suriname genoemd, is Shrinivasi bij uitstek de dichter van de verzoening. In 1973 schreef Pos in Tirade: “Shrinivasi wil voor alles de in Suriname heersende tegenstellingen verzoenen”. Het gedicht dat Pos verleidde tot deze uitspraak was Afro-Aziatisch uit de bundel Pratiksha, Verwachting, uit 1968. “…Wanneer eens zo, zo zuiver en zo zonder en wellicht met feller pijn de Surinamers van elkander houden, dan moet ons land een weinig van het Andere zijn.”

Gevraagd naar zijn reactie op deze karakterisering van Shrinivasi, noemt Michiel van Kempen, auteur van talloze boeken over de Surinaamse literatuur, hem juist een zeer onverzoenlijk en kritisch dichter. De opmerking van Pos doet, naar zijn mening, de poëzie van Shrinivasi bepaald geen recht. Zoals Van Kempen schreef in het Kritisch Literatuur Lexicon, is Shrinivasi nooit blind geweest voor de scheuren in het huis Suriname. Een prachtig voorbeeld is het gedicht 1 minuut stilte, dat een apocalyptisch 24

visioen presenteerde van de op handen zijnde decembermoorden van 1982.

Ik vraag één minuut stilte voor de doden die zullen vallen voor de verkoolde lijken der onschuldigen voor de moordenaars achter de schermen (1 minuut stilte, 1970) In Spiegel van de Surinaamse Poëzie legt Van Kempen uit dat bijna iedere Surinamer allochtoon is in eigen land omdat hij zich in veel gevallen moet bedienen van een taal die ‘vreemd’ is. De dichter Jit Narain drukte dit verschijnsel treffend uit toen hij opmerkte dat de eerste grote migratie die hij meemaakte niet die van Suriname naar Nederland was, maar de verhuizing van huis naar de schoolbanken, van de moedertaal naar de schooltaal: het Nederlands. Waar Jit Narain zich inzet om zijn lezers ervan te overtuigen dat het Sarnami, de “gesurinamiseerde” versie van dialecten die de Hindoestaanse contractanten spraken bij aankomst in Suriname zo’n 126 jaar geleden, niet de ‘gebroken taal’ is waarvoor het wordt uitgemaakt, dicht Shrinivasi vooral in het Nederlands en het Hindi. Dit wordt hem door de generatie Sarnami dichters waartoe Narain behoort, niet altijd in dank afgenomen. Toch is het oudste ons

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 25

januari / maart 2001

bekende gedicht in het Sarnami, het in 1964 geschreven Bulahat, van de hand van Shrinivasi.

Hoewel Van Kempen Shrinivasi dus een kritisch dichter noemt, is hij volgens hem ook iemand die de kool en de geit wil sparen. De keuze van Shrinivasi om slechts zelden in het Sarnami te dichten wordt door van Kempen gedeeltelijk geweten aan zijn angst voor provocatie. Zelf noemt Shrinivasi zich een veerboot tussen stad en plantage, een dichter van de ontmoeting der culturen. In zijn werk verbloemt hij echter niet dat verzoening heel ver weg is. Met zijn katholieke achtergrond voelt hij zich niet geaccepteerd door de Hindoes. In het programma NOS Cultuur dat in maart 1991 werd uitgezonden, vertelde hij Ria Lavrijzen het volgende: “Ze zeggen tegen me: Je gaat overal. En dan is er een uitdrukking in het Hindoestaans, een beetje platte uitdrukking, als je plaatsneemt op twee schepen tegelijk, dus één been hier en één been daar, en die schepen beginnen te varen dan word je in tweeën gedeeld. En dan zeggen ze tegen me: maar jij bent er één die op tien

schepen tegelijk plaatsneemt.”

Het is niet eenvoudig om vanuit Suriname uit te groeien tot een groot schrijverschap. Shrinivasi is het gelukt. Hij is een Hindoestaanse Albert Helman, een held uit eigen kring. Zijn werk heeft in De Gids gestaan, hij is lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en wordt door mensen als Adriaan van Dis tot de beste dichters van het Caribisch gebied gerekend. Zoals Van Kempen zei: “Veel van Shrinivasi’s gedichten zetten zich al na de eerste lezing vast in je geheugen en al lees je ze twintig keer, ze boeten niets aan fascinatie in”.

25

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 26

Januari / maart 2001

OHM presenteert de driedelige dramaserie:

LAND VAN RAMA Milan Rambharos mocht in 1975, toen hij 18 jaar oud was, van zijn vader naar Nederland gaan om medicijnen te studeren. Nu, in het jaar 2000, is hij algemeen chirurg in een streekziekenhuis te Apeldoorn, echtgenoot van een in Nederland opgegroeide Hindoestaanse juriste (Shila) en vader van een 18jarige dochter (Shanta) en een 16-jarige zoon (Vijay). Zij hebben een fraaie villa waarin hun leven zich even zorgeloos als comfortabel lijkt te voltrekken.

Op het eerste gezicht is de aanwezigheid van Milans broer (Oom Chanderdat) de enige bedreiging van hun harmonieuze gezinsleven. Eigenlijk meer nog de aanwezigheid van diens vrouw (Tante Kamla) en dat vanwege haar onverholen, kritische bemoeizucht. Het oudere echtpaar woont tijdelijk bij Milan in (dat schijnt met de gezondheidstoestand van Oom Chanderdat te maken te hebben) en vertegenwoordigt uitgesproken andere, meer traditioneelHindoestaanse opvattingen, normen en waarden, –al zijn deze oudjes het maar zelden met elkaar eens.

T T

och liggen er onder de vredige oppervlakte van Milan’s ogenschijnlijke modelgezin wel degelijk explosieve spanningsvelden.

In de ogen van Shila, bijvoorbeeld, die nog altijd met oprechte trouw iedere ochtend haar gebedsrituelen verricht, is Milan veel te ver doorgeschoten in zijn streven “een Nederlander onder de Nederlanders te zijn.” Shila vindt eigenlijk al heel lang dat haar man niet Hindoestaans genoeg meer is, in zijn a-religieuze levenshouding niet en in zijn liberale opvattingen over het opvoeden van hun kinderen al helemaal niet. Maar zij wil van dit ongenoegen ook weer niet een al te zwaar punt maken, misschien wel uit eigenbelang, om haar eigen carrièreplanning niet de ruimte te ontnemen die zij daarvoor hard nodig

26

meent te hebben. En, per slot van rekening, er is nog zoveel meer wat zij beter maar niet ter sprake kan brengen. Suriname is zo’n onderwerp. En Milan’s familie aldaar.

Milan heeft Shila in hun verlovingstijd al regelrecht verboden daarover te spreken of daarover vragen te stellen. En Shila heeft hem plechtig moeten beloven dat zij dat niet zal doen. Zij leeft dus in feite al ruim twintig jaar lang met een-man-meteen-geheim en als zij het niet zo druk had met haar eigen dingen, zou het heel wat venijniger aan haar knagen en misschien zelfs wel onverdraaglijk voor haar zijn.

Waarom heeft Milan zo drastisch gebroken met zijn geboorteland en met zijn familie? En dat voor een Hindoestaan! Wat is er in het verle-

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 27

januari / maart 2001

FOTO’S: A. RAHMAN

den gebeurd dat zo ernstig was en zo ingrijpend dat Milan Rambharos van Leiding 8 in Wanica zichzelf heeft willen omvormen tot “een Nederlander onder de Nederlanders”? Op deze en andere vragen geeft het eerste deel, VRIJDAG DE 13e, een antwoord. Dat is namelijk de dag waarop het lot ingrijpt in zijn leven. In zijn werkleven, in het ziekenhuis, waar hij kampt met fusie- en positieproblemen en in zijn privéleven, waar het Hindoestaanse persoonlijkheidsdeel dat hij vijfentwintig jaar geleden heeft doodverklaard, plotseling nog springlevend blijkt te zijn. Op die vrijdag de 13e slingert het lot Milan Rambharos met een machtige zwaai in een diepe crisis en dwingt het hem uiteindelijk een totale recapitulatie af. Hij moet opnieuw op zoek gaan naar wie hij eigenlijk is.

Maar het lot helpt ook een handje mee: het stuurt hem naar Suriname.

Om een belofte aan zijn vader in te lossen. Milan heeft zijn vader beloofd terug te zullen komen wanneer die zijn levenseinde voelt naderen. En nu is het zover.

WEERZIEN is de titel van het tweede deel. En daar gaat het ook over.

Over het weerzien van een geheel veranderd land, soms verrassend, maar in veel opzichten ook zeer teleurstellend en voor Milan zelfs schokkend, bijvoorbeeld wanneer hij ziet dat het ooit zo bloeiende landbouwgebied waarin hij opgroeide een troosteloos toonbeeld is geworden van opgegeven strijd en vergeefse inspanningen.

En dan het weerzien van zijn ouders (vader Raman en moeder Sharmila), een aangrijpende gebeurtenis, voor Milan alleen al bijzonder heftig door zo’n lange periode van afwezigheid, maar nog extra emotioneel als hij ontdekt hoever de ziekte zich al in zijn vaders lichaam heeft uitgezaaid. Wat valt er nog goed te maken? En hoe doe je dat dan?

En tenslotte gaat het ook over het weerzien van zijn broer (Ashok) die, zoals wij dan inmiddels weten, in

27

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 28

Januari / maart 2001

persoon de directe oorzaak is geweest van Milan’s totale breuk in 1975.

Ashok doet zijn best en Milan doet zijn best, ieder op zijn eigen manier, naar zijn eigen mogelijkheden en binnen zijn eigen beperkingen. En niet alleen de Hindoestaanse normen en waarden, maar ook de uitzichtloze toestand van vader Raman vragen om vrede en verzoening.

Toch willen vrede en verzoening tussen Milan en Ashok vooralsnog niet lukken. Zij blijven allebei eisen stellen aan de ander en die eisen worden door de ander niet ingewilligd. Staan zij met hun hakken in het zand? Is het valse trots? Of is hun afstand eenvoudigweg niet te

overbruggen? Maar wat voor afstand is dat dan? Gaat het hier om cultuurverschillen of zit er iets anders achter? Het kan toch haast niet alleen maar een voortdurend misverstand zijn? Hoe dan ook, hun contacten verlopen vooralsnog buitengewoon stroef, zij gaan elkaar kennelijk het liefst maar uit de weg en desondanks neemt de spanning tussen de beide broers –en in het gezin– eerder toe dan af, ondanks alles wat vader Raman en ook de andere gezinsleden er op hun beurt aan proberen te doen. En zelfs het treurige levensverhaal van Ashok dat Milan via een omweg weet te achterhalen, verschaft hem niet het materiaal dat nodig is om de kloof te overbruggen. Het is alsof het ons,

Traditionele gezondheidsleer

Ayurveda Lezingen, opleidingen en behandelingen ● ● ● ● ●

zeer nauwkeurige constitutiebepaling Ayurvedische behandelingen 4-jarige beroepsopleiding lezingen in het hele land www.ayuveda-center.com

Ayurveda Health Center - gevestigd in SANADOME Nijmegen Postbus 463, 6600 AL Wijchen, tel.: 024 - 641 83 98, fax: 024 - 645 03 16 28

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 29

januari / maart 2001

kijkers, meer raakt en een genuanceerder beeld geeft van Ashok dan Milan.

Alle verhoudingen worden nog meer op de proef gesteld als Shila, Shanta en Vijay overkomen, op dringend verzoek van vader Raman overigens. De plotselinge invasie van zoveel West-Europees praten, denken, doen en laten in het gezin op Leiding 8 in Wanica doet vrezen voor een knallende botsing van culturen. De enorme welvaartsverschillen tussen de twee families zullen daar trouwens graag aan meehelpen. Het is vooral de totaal verwesterde en maar moeilijk aan de teugel te houden Shanta die met haar vrije en spontane manier van doen onmiddellijk na aankomst een ravage aanricht in de porseleinkast vol met Hindoestaans do’s en don’ts.

Wonderlijk genoeg is de oude, doodzieke vader Raman, haar Aja, diep religieus en de meest traditioneel denkende van de familie, de enige die zich niet door haar geshockeerd toont. Ziet hij meer dan de anderen? Reikt zijn oog verder, misschien?

Redenen genoeg, al met al, om nieuwsgierig te worden naar de afloop in het derde deel.

Het gevoel dat de gebeurtenissen zich voor een groot deel voltrekken tengevolge van andere krachten dan die van de personages, neemt alleen maar toe. De titel van het derde deel, HET ONVERMIJDELIJKE,

duidt daar ook op. Voorspelbare gebeurtenissen, zoals de dood van vader Raman, worden afgewisseld door allerlei verrassende wendingen. Alle Nederlandse leden van de familie Rambharos komen zichzelf tegen in deze fase van het verhaal –en vaak in een andere gedaante of op een andere manier dan zij (of wij) hadden vermoed. De confrontatie met Suriname speelt daar natuurlijk ook een rol in, maar het zijn vooral de confrontaties met de Surinaamse familieleden, hun cultuur en hun bestaanssituatie die dit veroorzaken. Het is alsof de Nederlanders een spiegel wordt voorgehouden en het beeld dat zij daarin zien kunnen zij accepteren of niet. En omgekeerd dwingen de Nederlanders –gewild en ongewild– ook het één en ander af bij de Rambharos van Leiding 8. Dat is net zo goed een spiegeleffect.

Vader Raman lijkt lange tijd de drij29

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 30

Januari / maart 2001

belofte te breken, –een belofte die zij nota bene kort voor Ramans dood nog heeft moeten herbevestigen...

Van een klassiek “happy end” kunnen we in dit geval dan ook niet spreken. Maar Sharmila’s bekentenis –ook al afgedwongen door het lot– bevat wel het verlossende woord dat verklaring, begrip, berusting brengt en dat een verwachtingsvol perspectief uitzet voor de toekomst.

vende kracht achter alle veranderingen en gebeurtenissen te zijn. Zijn naderende dood heeft in ieder geval een directe en aantoonbare invloed op alle anderen, in het bijzonder op de beide broers die waarachtig zelfs hun onverzoenlijke oude vete lijken te kunnen vergeten. Maar zelfs vader Raman blijkt uiteindelijk slechts een instrument te zijn in de sturende handen van het lot. Of van God, zo u wilt. Want ironisch genoeg is het juist Raman’s dood die alles doet escaleren wat hij bij leven tot rust en verzoening wilde brengen. Die escalatie gaat zo snel en zo ver dat moeder Sharmila zich genoodzaakt ziet een heilige 30

Het is goed te zien dat het geen beroepsacteurs zijn die de serie Land van Rama bevolken, maar de vertolking van hun rollen vervalt niet in hinderlijk gestuntel. Het heeft –voor wie daar oog voor heeft– zelfs een verfrissend effect: een authenticiteit die je bij beroepsvertolkers wel eens mist. Die echtheid en de opvallende herkenbaarheid van de gebeurtenissen werken als een goed verend onderstel dat de kuilen en hobbels in de route comfortabel weet op te vangen. En tegenover het alledaags-realistische staat gelukkig een ijle ondertoon van mystiek en lotsbestemming.

Niet iedereen zal dezelfde mate van diepgang ervaren, maar levert wel stof tot nadenken of napraten.

Daarmee is Land van Rama meer dan een snel weer vergeten incident in de televisiebrij van alledag.

Misschien wel een tamelijk bijzondere productie.❖

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 31

januari / maart 2001

Hindoe誰sme en internet Een decennium geleden stond het nog in de kinderschoenen en was het van geringe betekenis in de wereld. Nu, in 2001 is het ontbreken hiervan ondenkbaar. Het beheerst zelfs een groot deel van de wereldeconomie. Hier wordt gedoeld op de wereld van het internet. Hier kun je uren over doorvertellen; over de vele mogelijkheden op de digitale snelweg, waarvan er op dit moment steeds meer van benut worden. Maar eerst terug naar de basis. Om te beginnen de elektronische post e-mail: DHIREN GANGARAM PANDAY

E E

lektronische post is snel en effectief. Ook is het niet erg moeilijk om te leren. Binnen een paar uur zijn alle ins en outs van het e-mailen geen geheim meer voor u.

Er wordt wel eens gezegd dat e-mail zo onpersoonlijk zou zijn, maar ook daar is een oplossing voor bedacht. Zo zijn er in de loop der jaren veel symbolen ontwikkeld om

www.omroep.nl/ohm

31

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 32

Januari / maart 2001

een bepaalde emotie over te brengen. Een lach met een knipoog = ;-) -Hard gelag = :-)) -Het tegengestelde daarvan = :-( Iets uitroepen = gewoon met hoofdletters ! Zo is ook e-mail persoonlijk geworden. Maar natuurlijk is er nog veel meer mogelijk. Behalve de gewone e-mailtjes is het steeds gewoner om elkaar Holien Divali wensen per e-card (elektronisch wenskaartje) toe te zenden. De mooiste bewegende plaatjes en animaties, ondersteund door geluiden en muziek, en dat allemaal op een elektronisch kaartje dat u binnen een luttel aantal seconden kunt versturen.

Hindoeïstische hoogtijdagen tot mantra’s en complete Hindoegeschriften als de Bhagavad Gita in verschillende talen. Als u denkt dat dit alles is, dan heeft u het mis. De ontwikkelingen gaan snel en de technische mogelijkheden nemen bijna dagelijks toe.

Onlangs werd ik weer eens verrast door een hele leuke website (internetpagina), vermoedelijk gemaakt in de Verenigde Staten, met een complete interactieve mandir (tempel) erop. Ik was getuige van een complete inrichting van een mandir, terwijl op de achtergrond mantra’s te horen waren. Als je de bel aanklikte met je computermuis, ging de bel. Als je op een kokosnoot klikte werd deze vrucht geofferd. Dit was zo een mooi en werkelijk geheel om te zien dat ik mezelf in de mandir waande voor mijn computer en me in gedachten verzonken afvroeg of dit de mandir van de toekomst zal zijn. Interactief via het internet. Of toch gewoon de bekende mandir in de buurt. Wat maakt het ook uit.

Zolang je God maar in je hart hebt, want daar bevindt zich toch de ware mandir. ❖

@

Het internet brengt de wereld bij u thuis. U kunt van alles en nogwat vinden op ‘het net’. Als u besluit even te gaan ‘surfen’ (op het internet ronddwalen), dan kan ik u direct uit uw droom helpen, u raakt nooit uitgesurfd. U kunt er dagelijks uw krant lezen, tv kijken, naar de radio luisteren en natuurlijk vindt u heel veel informatie over allerlei onderwerpen, dus ook over het Hindoeïsme. Van achtergrondinformatie over het Hindoeïsme en 32

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 33

januari / maart 2001

In de vreugde tref je de ander en overstijg je de werkelijkheid.

vrolijkheid en Spiritualiteit In de roman van Umberto Eco De naam van de roos worden in een abdij geheimzinnige moorden gepleegd als een angstvallig bewaard geheim dreigt uit te komen. Dit geheim was dat Jezus een vrolijk man was en zelfs lachte.

Bekendmaking van deze verborgen kennis zou een directe aantasting betekenen van de macht van de gevestigde orde, in dit geval de wereld van monniken. De spirituele betekenis van vrolijkheid is dat dit tot een rechtstreeks contact met het Hoger Zelf kan leiden, zonder tussenkomst van een geestelijke intermediair. Vrolijkheid kan aldus het bestaan tot een mirakel verheffen en de sleutel hiervoor ligt bij de mensen zelf en niet bij anderen.

ORCHIDA BACHNOE

E E

en kenmerk van vrolijke mensen is dat zij de kunst verstaan het aardse te overstijgen en moeilijkheden te relativeren. Zij doorbreken de vicieuze cirkel van eenzijdig gericht zijn op verdriet, zorgen en problemen door zich te verbinden met liefde, vertrouwen en vrolijkheid.

Spiritualiteit is op deze wijze richtsnoer geworden in hun leven en heeft het verlicht.

Opgewekte mensen hebben niet alleen hun moeilijkheden leren relativeren maar delen hun positieve

instelling met anderen. Er is geen beter moment denkbaar om je vreugde te uiten en te delen met anderen dan op feesten. Feesten zijn van alle tijden en in alle religies is er een belangrijke rol voor weggelegd. Ze markeren terugkerende hoogtepunten in de levens van mensen en zijn bij uitstek het middel om de brug te slaan naar de ander.

Ik was een jaar of zestien toen ik voor het eerst Holi vierde, ergens in het begin van de jaren tachtig. Met een stel Hindoestaanse vriendinnen 33

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 34

Januari / maart 2001

schuimde ik de Haagse straten af naar slachtoffers om te besmeuren met poeder in de typisch Indiase knallende kleuren van groen, geel, rood en blauw. Zelf zagen we er niet uit: onze kleding was onherkenbaar geworden door de wirwar van kleuren, maar ook door het wit van bakmeel en de parfum die over ons uitgesprenkeld was. Het maakte dat we een uur in de wind stonken.

Ik herinner me vooral de buikpijn die we hadden van het lachen. Nog zie ik de onthutste blikken van autochtone Nederlanders bij onze aanblik en het maakte onze pret alleen maar groter.

Onze ontembare vreugde bij het feestvieren loste even al onze tienerzorgen op: proefwerken, vervelende leraren, problemen thuis, een gebroken hart of een onmogelijke liefde. Het leek alsof de grenzen van onze levens wijd open stonden en een wereld van uitdagingen en mogelijkheden voor ons lag. Het leven leek ons toe te lachen.

Kleursel, bakmeel, parfum en de geest van het feest verbonden ons en brachten zelfs vreemden samen.

Het maakte even niet uit wie je was of van welk geloof of ras je was en of je veel geld had of juist niet. In de vreugde trof je de ander en oversteeg je de werkelijkheid.

Nu ruim twintig jaar later besef ik dat mijn vrienden en vriendinnen toen met meer te kampen hadden dan alleen de zorg om goede cijfers 34

of je ouders te vriend houden.

Velen hadden net een cultuurshock ervaren na de migratie naar Nederland. Het vasthouden aan cultuur en religie maakte het makkelijker om zich staande te houden in een schizofreen bestaan waar de normen en waarden van thuis en van die op school zo ontzettend veel van elkaar verschilden. Het vieren van elkaars feestdagen bracht ons een stap dichter tot elkaar en zo zal het altijd zijn.

Het in vreugde samen zijn betekent het einde van personen en instituties die mensen van elkaar afgescheiden willen houden. De macht blijft bij de mensen zelf en ontneemt de moordenaar van vrolijkheid elke kans. â?–

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 35

januari / maart 2001

Krishna op je zitvlak SHARDA BADLOE-BALLA

I I

k veeg netjes mijn bemodderde schoenen af als ik eens op bezoek ben bij de overbuurman, waar ik wat ga drinken om kennis te maken. Ik kijk omlaag naar mijn schoenen en veeg ze nog eens goed af aan de mat. Dan kijk ik eens goed naar de mat. Zie ik dat goed?

Heb ik net mijn vieze schoenen afgeveegd aan het heilige AUMteken? Heeft mijn buurman mij zonet aangezet tot heiligschennis? Waarom bestaat er een deurmat met het AUM-teken?

Geschokt loop ik de woonkamer van de buurman binnen en kijk eens rond.

Daar zie ik tot mijn stomme verbazing een knalrood Boeddhabeeldje met een lontje op zijn hoofd! Die is bedoeld om het hoofd van de Boeddha in de fik te steken, zodat de vlammen zich verder tegoed kunnen doen aan de olijk lachende mond en de ronde buik van de Boeddha. Ik krijg wat te drinken en de onderzetter die hij voor mij neerlegt is voorzien van een dansende Shiva. Ik zet mijn glas niet meer

terug op tafel, maar blijf het krampachtig in mijn hand houden.

Ik trek de stoute schoenen aan en vraag hem, half nieuwsgierig, half verontwaardigd, waarom hij die dingen in huis haalt. Hoezo? Ik ben zeer ge誰nteresseerd in het Oosten en ik ben gek op allerlei afbeeldingen die mij eraan doen denken. Ik vind het gewoon mooi! Ik ben twee keer in het Oosten geweest en ik heb veel meegenomen van mijn reizen.

Maar waarom vraag je dat? Ik dacht juist dat het jou wel zou aanspreken. Ik leg hem uit dat hij aan de voor hindoes heilige beelden en tekens geen goede plaats heeft gegeven. En een Boeddha die je kan opbranden?

Hij zegt nooit de intentie gehad te hebben om iemand te kwetsen en hij was niet van plan om de lont op het hoofd van de Boeddha ooit aan te steken! Hij laat mij zien dat hij veel afbeeldingen heeft van Ganesh, Lakshmi, Shiva en Saraswati.

Dan stelt hij mij een onthutsende vraag: maar wat doen jullie dan 35

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 36

Januari / maart 2001

met al die wierookverpakkingen waarop vaak de godin Lakshmi staat afgebeeld? Die ga je toch ook niet allemaal bewaren? Die mikken jullie toch ook tussen de resten van de vorige maaltijd? En al die kalenders dan die elk jaar weer worden afgedrukt met verschillende Hindoegoden erop? Wat moet je ermee als het jaar voorbij is? Dan doe je die toch ook bij het oud vuil? Ik heb geen weerwoord en dat zet mij aan het denken.

Het is niet de schuld van mijn nieuwe buurman die vanuit een bepaald esthetisch oogpunt beeldjes en posters koopt om zijn huis op te fleuren.

Nee, het is de schuld van de makers, van de importeurs en van de verkopers die die producten op de markt brengen zonder er verder bij na te denken. Uit commerciĂŤle overwegingen worden ons produkten aangeboden, al dan niet verpakt en voorzien van afbeeldingen, waarvan sommige kopers de betekenis niet kennen. We zien nu een groeiende trend in shirts en broeken met het AUM-teken en met afbeeldingen van Hindoegoden. Maar wie draagt deze kledingstukken eigenlijk? En wie niet? Ik denk er niet aan om met Krishna spelend op de fluit 36

afgedrukt op mijn achterzak rond te lopen. Maar moeten we het afkeuren als andere meisjes (en jongens) dat wel doen, gewoon omdat ze het kledingstuk mooi vinden?

Niemand legt je uit dat het een Hindoegod is en dat het niet gepast is om erop te zitten. En alle,strakke, shirts die met mooie oosterse afbeeldingen en teksten erop verkocht worden? Je kan toch niet iemand verbieden om iets mooi te vinden? Maar Shiva vastgeplakt aan je lichaam? Ik weet het niet. Rest de vraag: wat kunnen wij eraan doen? We kunnen in ieder geval beginnen bij onszelf. Waarom moeten er afbeeldingen staan op al die verpakkingen? Laten we die vraag stellen aan degenen die deze spullen produceren en aan diegenen die de producten verkopen.

Vinden wij dat wij die afbeeldingen mogen weggooien of moeten wij ze bewaren tot in lengte van dagen? Is het oneerbiedig om een oude kalender weg te doen, of is het erger om het ergens opgevouwen in een hoekje te bewaren omdat dat moet? Ik heb laatst een strak shirt met Chinese tekens erop gekocht. Ik moet er maar gauw achter zien te komen waar de letters voor staan. â?–

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:14

Pagina 37

januari / maart 2001

‘WAAROM SPREEK IK, ALS IK NAAR KRISHNAMURTI LUISTER OF ZIJN UITSPRAKEN LEES, VAN

‘VERLICHTING‘ ?

HENRI METHORST

L L

aat ik direct stellen, dat ik en vele anderen met mij in zijn geval van “verlichting” spreken om hier een naam aan te geven; hijzelf spreekt er in betrekking tot zichzelf nooit van. De “Verlichting” brak door of manifesteerde zich opeens, toen hij in 1926, toen 30 jaar oud, voor een talrijk publiek - de ooit voor hem opgerichte “Orde van de Ster” - sprak met de woorden: “..... en ik kom voor hen, die warmte en geluk wensen en die ernaar smachten te worden bevrijd. Ik kom om te hervormen en niet om af te breken, ik kom niet om te vernietigen maar om op te bouwen.”

(Herald of het Star, febr.1926) Krishnamurti hief toen meteen de Orde op, wees iedere vorm van organisatie of aanhangerschap af en besloot voortaan alleen te spreken waar hij ertoe uitgenodigd werd. Oefeningen of methoden waren volgens hem zinloos voor het ontdekken van de waarheid, (wat door anderen, niet door hem, het bereiken van “Verlichting” genoemd werd.) Verlichting is dus volgens hem noch iets dat “van hogerhand geschonken” wordt, noch iets wat te veroveren valt. Het is een toestand waarin men afgerekend heeft met herinneringen, illu37

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 38

Januari / maart 2001

AAKHRI BIDAAI uitvaartverzorging

Voor de melding van een sterfgeval zijn wij dag en nacht bereikbaar. bereikbaar.

Aakhri Bidaai is een uitvaartonderneming voor allochtonen.

Aakhri Bidaai regelt uitvaarten volgens uw geloof,cultuur en ook in uw eigen taal.

Statenlaan 78 * 2582 GR Den Haag

Tel. 070 - 3586187

Andre’s Caribbean Travel PARAMARIBO! KLM/SLM/AIRFRANCE

sies, spijt, verlangens en verwachtingen door inzicht in de zinloosheid en beperktheid daarvan. Het is veeleer een toestand van intense liefde en meegevoel omdat de eigen illusies tot oplossing gekomen zijn.

Verlichting is dus autonoom en niet verkregen of veroverd - het is geen resultaat, maar een bevrijding.

Het woordje “ religie” - als een verbondenheid met alles en allen heeft hij, evenals het woordje God, meermalen als verwijzing naar een toestand, vermeld - evenals uiteraard het woordje liefde en compassie. Zeker niet als een doel of een ideaal.

Hoofdzaak is de bevrijding van onze herinneringen, illusies, opvattingen, theorieën, verplichtingen. Ja, volgens Krishnamurti brengt werkelijk inzicht, ontstaan in een toestand van geestelijke intensiteit, een definitieve mutatie teweeg in de hersencellen. Leer- en levenspraktijk zijn dan één en de hersenen resteert een uitvoerende rol in dienst van het liefdevolle handelen. ❖ Luister ook naar OHM Radio op 21 januari 2001 om 15.00 uur

Singel 240 (hoek Raadhuisstraat tegenover het postkantoor) 1016 AB AMSTERDAM-Centrum Tel: 020-6833840 Robin Premdhani Directeur 38

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 39

januari / maart 2001

SPIRITUELE OPVOEDING IN DEZE TIJD Voor veel mensen is het zonneklaar: we leven in een tijd die gekenmerkt wordt door veranderend gedrag van talloze kinderen. Ze zijn in het algemeen vroegrijp, doen al op jeugdige leeftijd uitspraken die je niet zou verwachten en houden hun opvoeder dikwijls een spiegel voor waardoor die denkt: wie voedt wie eigenlijk op?

BEREND JAGER

V V

aak hoor je zeggen dat deze kinderen spiritueler zijn. Maar wat moeten we ons daarbij voorstellen? Het woord spiritualiteit wordt tegenwoordig te hooi en te gras gebruikt. Onder de ‘vlag’ van spiritualiteit rijzen allerlei alternatieve groeperingen die bewustzijnsverruiming beloven, als paddestoelen uit de grond. Echte spiritualiteit laat zich echter niet aanleren. Die heb je.

Spirituele kinderen hebben al een zeer lang evolutieproces achter de rug. Het zijn wat men wel eens ‘’oude zielen’’ noemt. Vooral op jeugdige leeftijd staan ze nog open voor indrukken uit de geestelijke wereld waaruit hun ziel afkomstig is. Ze weten dat

ze er deel van uitmaken, wat ook in hun gedragsuitingen zichtbaar wordt. Spirituele opvoeding is voor deze categorie kinderen een contradictio in terminis: ze hoeven niet spiritueel opgevoed te worden; ze zijn het al. Ouders moeten zich daar goed van bewust zijn. In wezen voeden ze het kind niet op, maar ze begeleiden het in zijn groei naar de binding aan deze aarde.

Het Argentijnse jongetje Flavio Cabobianca heeft deze gedachte op zevenjarige leeftijd indrukwekkend onder woorden gebracht.

Ik geef hier de vertaling van de in Duitsland onder de titel “Ich komme aus der Sonne” uitgebrachte versie: ‘Men zou kunnen zeggen dat een 39

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 40

Januari / maart 2001

ziel als ziel geboren wordt als ze zich losmaakt van de kern van het goddelijk wezen. Ze zwerft dan door vele bestaansvormen en keert dan tenslotte naar de kern terug, vele ervaringen rijker. In die zin heeft mijn ziel veel ervaring, maar op deze wereld, die zwaar voor me is, heb ik nog weinig vorming.

Daarom heb ik veel hulp nodig.’’

We kunnen dus een merkwaardige discrepantie constateren: aan de ene kant heeft de mens als ziel al een belangrijke vorming ondergaan, aan de andere kant moet de mens in dit aardse bestaan nog zijn vorm proberen te vinden.

En hier rijst een enorm dilemma van deze tijd. Deze gevoelige, zeer sensitieve, kinderen hebben een basis nodig van vertrouwen en openheid.

Kernbegrip in de begeleiding naar de volwassenheid is geborgenheid.

En hier ontbreekt het in deze tijd juist vaak aan. Deze tijd is een tijd van jagen naar materiële welstand.

Beide ouders willen werken en hebben daar (terecht uiteraard!) ook recht op. Maar het probleem is dat ze niet de formule weten om het hele begeleidingsproces van hun kind op de juiste wijze te laten verlopen. Om nog maar te zwijgen van de relatieproblemen van de ouders, de spanningen die die meebrengen, de onzekerheid waarin ook de ouders zelf verkeren.

Als een kind zich niet geborgen weet, en onvoldoende aandacht krijgt, zoekt het vluchtwegen, bijvoorbeeld in druk of agressief 40

gedrag of trekt zich juist terug. De kans dat deze kinderen beschadigd raken is dan ook levensgroot aanwezig.

Als ouders zich bewust zijn van het feit dat hun kind weliswaar een klein lichaam heeft, maar een rijpe ziel bezit die hun hulp en vertrouwen nodig heeft in de zoektocht van dit aardse bestaan, zullen ze hun kind anders en met meer begrip benaderen. ❖

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 41

januari / maart 2001

Schijnheiligheid werkt ook PETER

I I

DEN

HARING

k woonde eind jaren zeventig, de gouden jaren van vrije seks, experimenten met drugs en communaal wonen ook een jaar of twee in de Indiase ashram van Bhagwan ‘Osho’ Rajneesh. Ik ging erheen als kritische journalist voor het Algemeen Dagblad, maar lettend op de combinatie van meditatie, zeer vooruitstrevende psychotherapie, palmbomen, vegetarisch eten en een zichzelf steeds verfrissende golf van dames in de geslachtsrijpe leeftijd besloot ik te blijven en mijn artikelen voortaan naar de redactie te faxen. In die tijd deden toegewijde sanyassins ook nog een donatie van vijftienduizend gulden à fonds perdue in de kas van de Rajneesh Foundation. Ik wou natuurlijk bewijzen hoe toegewijd ik was en in ruil daarvoor kreeg ik het privilege om dicht bij de woning van de meester op een bamboehut op het platte dak van één van de ashramgebouwen te wonen. Ik was een ashramite geworden. Wat een heerlijkheid om zo bijzonder en speciaal te zijn. Na twee jaar verhuisde de meester van Poona naar Oregon. Bhagwans secretaresse Sheila Silbermann (“We hebben alleen handwerkslieden nodig

waren om de nieuwe ashram op poten te zetten.”) stuurde mij en een paar honderd andere ashramites teleurgesteld en aangeslagen weer terug naar hun oorspronkelijke vaderland. In Den Haag had ik aanvankelijk niets te zoeken.

Bovendien viel ik er (in juli 1981) erg uit de toon met mijn oranje kleren en mijn mala met Bhagwans portret er aan. Ondertussen pleegde de meester allemaal spannende experimenten met Rolls Royces, lachgas en gewapende lijfwachten in zijn Amerikaanse project en er bleven dringende verzoeken om meer donaties in mijn brievenbus vallen. Gelet op zijn eerdere filosofische uitspraken werd het gedrag van de meester in toenemende mate schijnheilig. Ik schreef in 1985 over mijn ongerustheden een lange brief aan Bhagwans Nederlandse secretaresse, mevrouw ‘Arup’ Kortenhorst en ik kreeg een kort bericht terug: “Je mag altijd stoppen met je discipelschap.”

Inderdaad. Die vrijheid biedt een intelligente goeroe zijn leerlingen.

Dat al mijn sombere voorspellingen in september 1985 uitkwamen met de catastrofale ontmanteling van Rajneeshpuram in Oregon, ach, dat 41

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 42

Januari / maart 2001

was onderwerp van menig meditatief moment, niet alleen voor mij.

In de zomer van 1987 snapte ik dat ik na mijn totale overgave van 1978 ook totaal nee moest leren zeggen tegen die zelfgekozen voorbeeldvader. Ondanks mijn bewondering voor zijn succesvolle heksentoer om zijn oude ashram in Poona stralend nieuw leven in te blazen. Ik verbrandde mijn mala en werd weer Peter den Haring na een oranje leven als Swami Deva Sagaro. En van al die dingen, gedachten, gevoelens, toestanden, experimenten, donaties, vrijerijen, en trainingen uit die jaren heb ik nooit spijt gehad.

42

ILLUSTRATIE: WILLEM-PAUL MAJOIE

In relatie met een goeroe gaat je zelfonderzoek namelijk in een extra versnelling. Als je ook nog gebruik kunt maken van (al dan niet therapeutisch) groepswerk schiet de boel helemaal flink op.

Discipelen ontwikkelen een fijne neus voor andermans egotrip, zoveel is zeker. Slimme discipelen laten die inzichten daarna ook op

hun eigen gedrag en denkwereld los. Of er echt een beloning wacht, zoals mijn vroegere meester vaak suggereerde (“De verlichtingservaring is als een sterrenregen uit het universum.”), ach, dàt weet ik niet zeker meer. Dat het leven aan kwaliteit wint en jouw geest aan relativeringsvermogen, dat weet ik wel.

Wie nog eens wat levendig en kritisch onderzoek naar Aziatische goeroes wil lezen, verwijs ik graag naar het schitterende en humoristische boek Ontmoetingen met meesters en dwazen (Uitgeverij AnkhHermes, Deventer) van Erik Bruijn.

Sommige quasi-meesters en gestoorde, vaak zeer vrouw-onvriendelijke monniken die hij tegenkomt, zouden hier ten lande beslist in passende gestichten zitten, maar andere leraren ontroeren door hun eerlijkheid en zachtmoedigheid.

Veel Indiase saddhu’s worden vereerd als bijna-heiligen, omdat ze indrukwekkende magisch lijkende yoga- en verstervingstechnieken beoefenen. Men is ook bang voor die tovenaars. Want van iemand die salpeterzuur kan drinken en die glas fijnkauwt en inslikt kun je alles verwachten. Wie wat concrete houvast nodig heeft en een checklijstje (‘Wat kan wel en wat niet’) voor de omgang met een Nederlandse goeroe, therapeut, genezer, leraar, channelaar of medium, moet beslist mijn artikel De uitverkorenen en hun slachtoffers nalezen in BRES 204 van oktober 2000. ❖

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 43

januari / maart 2001

De mens: een wereld in het klein OHM zendt in januari en februari drie delen uit over de Veda’s, de heilige boeken van veel Hindoes. In dit artikel gaat drs. S. Biere in op de betekenis van een tekst uit deze boeken.

S. BIERE

I I

n deze Veda mantra wordt verteld dat de mens zijn leven toegewijd aan God moet leven. Wanneer het tijdstip van zijn dood aanbreekt, zal hij aan God moeten denken en het woord Aum - de verhevenste naam van God - uitspreken. Na de dood dient het stoffelijk overschot gecremeerd te worden.

Ons lichaam bestaat uit drie componenten namelijk atma (de ziel), urja (energie) en prakriti (materie).

De atma is onsterfelijk en wordt ook nooit geboren. Wanneer we het hebben over de geboorte of het overlijden van iemand, dan hebben we het slechts over de eenwording of scheiding van het lichaam en de atma. Bij de dood wordt de prakriti,

de verbruikte energie, gescheiden van de atma op de subtiele kern na, die de ziel vormt bij een volgende geboorte of incarnatie. Het stoffelijk overschot wordt gecremeerd en dat is het einde. Vanuit de vedische overtuiging wordt er niets meer verlangd na de crematie. De adem voegt zich bij de universele lucht en de subtiele energie voegt zich bij de universele energie. Niemand kan deze wetten verdagen of overtreden. In het eerste deel van bovenstaande mantra staan de wetten.

Het tweede deel van de mantra zegt wat wij moeten doen op het moment van de dood.

De Veda’s zetten de wetten van het bestaan uiteen. Hoewel de mens onderworpen is aan de wetten van 43

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

JADE Health and Training Center Ayurvedische behandelingen: pancha karma, masage, kruidentherapie Acupuntuur, Prana-therapie en levende Analyse Lessen: Tai Chi Chuan, Kung Fu, Qirobics, QiGong/Yoga/Meditatie Ayurvedische leef- en voedingsadviezen

Pagina 44

STICHTING migranten televisie AMSTERDAM • video post produkties • video registraties • documentaires

Workshops/Opleidingen: Ayurvedische massage, Oosterse masage Prana-Therapie, Qigong en meditatie

• bedrijfsfilms

Import en distributie van Arjuna Ayurvedische kruiden

• commercials

Elke dinsdag van 10.00 - 11.30 uur Gratis diagnose en Prana-behandelingen Chan Makhan: Frieda de Putter:

Chinese Ayurvedisch Doctor Acupuncturiste en Ayurvedic Practitioner

Adelaarstraat 13, 3514 CA Utrecht Tel.: 030 - 2734171 www.jade-health.com

• clips Rembrandtplein 17 • 1017 CT Amsterdam Tel.: 020-5353535 • Fax: 020-6384001 E-mail: info@mtvasterdam.nl Internet: www.mtvamsterdam.nl

MBO- en HBO-opleidingen

Ayurvedische geneeswijze

In samenwerking met de stichting EISRA, de World Ayurvedic Health Organisation WAHO en universiteiten in India verzorgt ICAU een 2-jarige MBO-opleiding tot Ayurvedic Technician en een 4-jarige HBO-opleiding tot Ayurvedic Practitioner.

De opleiding is in handen van het AGN Den Haag.

De opleiding zal de vakgebieden van Ashtanga (achtvoudige) Ayurveda behandelen.

Hoofddocent is de heer Dr. A.K. Mehta die tevens auteur is van diverse vakliteratuur publicaties op dit gebied: Ayurveda in de praktijk, Gezond met Ayurveda, Genezen met magneten, Acupuncture for everyone, Acupuncture & Magnet Therapy en Pancha Karma.

Voor opleidingen en consulten: AGN Ayurvedisch Gezondheidscentrum Nederland Thijssestraat 16, 2521 ZL Den Haag, tel.: 070 - 319 25 46 / 399 36 05 Almere, Amsterdam, Borgerhout (B), Den Haag, Made, Nijmegen, Nijverdal, Zwolle

44

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 45

januari / maart 2001

het bestaan, is hij vrij in zijn keuze al dan niet te handelen naar de voorgeschreven handelingen. Soms zal hij handelen in overeenstemming met de leer, maar soms ook niet. Hij zal zichzelf soms voor de gek houden, wanneer hij verkeerd handelt, maar denkt dat hij goed handelt. Wanneer de mens echter oog in oog staat met de dood, kan hij zichzelf niet meer voorliegen.

Dus zal hij voor zichzelf de rekening opmaken van zijn leven en in een flashback zijn minder goede handelingen voor zich zien. Hij draagt deze seconde mee in zijn gedachten en dit verleden bepaalt ook zijn volgende (weder)geboorte. En dit moment van bezinning is ook zijn laatste kans van handeling.

Wanneer hij aan God denkt, Aum uitspreekt, zich bezint op zijn handelingen en berouw toont kan deze manier van handelen toch nog een ommekeer in zijn voordeel veroorzaken. Vanwege deze mogelijkheid worden uit de geschriften de heilige teksten gezongen wanneer een mens het moment van zijn dood nadert. Soms wordt de stervende ook bijgestaan door een pandit (priester) in de hoop dat zijn einde vredig zal zijn en de toekomst - volgende geboorte - beter.

Deze mantra heeft niet alleen betrekking op de dood, maar ook op de hele levensloop van een mens. Het herinnert je eraan dat de atma onsterfelijk is, maar dat het lichaam weer verdwijnt. Maar het

levensverhaal van het bestaan van de ziel staat in het lichaam beschreven in de vorm van de verrichte handelingen. Daarom is het voor een goed leven van belang dat de mens zich Aum herinnert en zich bedenkt dat alleen positieve handelingen de moeite waard zijn. Doe je kwaad, dan haal jezelf naar beneden. Doe goed en redt jezelf.

Wanneer je minder goede dingen doet, zul je voor de consequenties moeten instaan. Niemand kan je redden, geen heilige, geen goeroe, dokter of wie ook. Het bereiken van Gods genade is de ultieme bestemming: Moksha. ❖

Rectificatie In de vorige OHM-Vani zijn verkeerde auteursnamen vermeld bij twee artikelen.

De juiste auteurs van de volgende artikelen zijn: “25-jaar Hindoestanen in Nederland” geschreven door

D. Bangoer “Ashok Bhalotra” geschreven door

A. Bhalotra en A. de Jong

45

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 46

Januari / maart 2001

Beelden over het leven na de dood In Hindoebronnen treffen we beelden over de dood aan. Een intrigerend beeld van de dood kennen wij als Chitragupta, letterlijk ‘de verborgen plaatjes’ van het leven. Op het moment dat de ziel het lichaam wil verlaten, zien wij in een flits dingen, die wij in ons leven hebben gedaan en meegemaakt.

Zaken die wij hebben opgeslagen en die van invloed zullen zijn op ons hiernamaals. Een ander, meer mythologisch beeld is de dood als Yama.

PANDIT ATTRY RAMDHANI

Y Y

ama is de kracht die alle processen rondom een volgend bestaan bestuurt. Daarom wordt Yama als de heerser over leven en dood gezien. Dergelijke beelden zeggen iets over onze verklaringsmechanismen van de vergankelijkheid die al onze zekerheden doet verdwijnen. Zij vertellen in feite ook iets over ons onmacht wanneer wij geconfronteerd worden met het einde van het menselijk leven.

Zowel het beeld van Chitragupta als het beeld van Yama verklaren dingen die wij niet zomaar kunnen weten. Immers niemand is van de andere kant teruggekomen met een helder relaas over de andere machten die ons menselijk bestaan beheersen.

Natuurlijk geloven Hindoes dat hun ziel, de atma, een reis door tijd en ruimte maakt. Ook geloven zij dat die reis bepaald wordt door handelingen, de karma, die een wederke-

46

rig karakter hebben. Maar de manier waarop onder andere eerdergenoemde beelden over de dood gehanteerd worden, getuigt vaak van een zekere versteendheid.

Beelden die niet meer leven in het hart van de mensen, omdat zij geassocieerd worden met fatalisme.

Beelden die tijdens rouwplechtigheden worden gehanteerd om gevoelens weg te drukken. Het begrip karma wordt gereduceerd tot een onontkoombare cirkel van oorzaak en gevolg waarin de mens gevangen zit. Karma is daardoor niets meer of minder dan een noodlot.

De beelden laten door hun culturele inhoud geen ruimte meer voor nieuwe interpretaties.

Vaak hoort men tijdens rouwdiensten keer op keer dezelfde verklaringen. Men laat zich uit in bewoordingen als ‘Dit leven is slechts illusie’, of ‘Wij zullen ook die weg opgaan welke de overledene heeft

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 47

januari / maart 2001

Een kleine jaar geleden kwam ik een Hindoestaanse vrouw tegen op de afdeling Intensive Care van een Haagse ziekenhuis. Zij kon mij wel horen en zien, maar zelf kon zij niet meer communiceren. Er was een Nederlands christelijk gezin dat zich over haar ontfermd had. Uit hun verhaal maakte ik op dat zij verstoten was door haar familie. Zij was toen door deze familie opgevangen.

Samen vierden zij zowel het

SCÈNE

UIT:

LAND

VAN

RAMA

Divalifeest als het Kerstfeest. Zij leefden ieder vanuit hun eigen levensbeschouwing heel harmonieus samen. De artsen hadden de familie al verteld er rekening mee te houden dat zij zou overlijden. Om die reden benaderde de Nederlandse familie mij met de vraag of er in het hindoeïsme een ritueel voor de stervende is. Er bestaan veel rituelen op het gebied van Praayaseit, het vragen van vergiffenis, tijdens de laatste levensuren. Deze rituelen waren door de eeuwen heen verdwenen.

Wat er nog resteerde was het reciteren van mantra’s uit de Veda’s of de Bhagavad Gita. In de situatie van deze mevrouw hadden de familie en ik afgesproken om één hoofdstuk uit de Gita te reciteren. Maar voordat ik bij de patiënt was aange-

FOTO: A. RAHMAN

betreden’, of ‘De dood slaat niemand over’. Deze uitlatingen doen geen recht aan de diepere rouwgevoelens van de nabestaanden, maar hebben alleen een moraliserende strekking: straks zal ook over ons leven geoordeeld zal worden onder anderen door Yama.

47

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 48

Januari / maart 2001

komen, bleek dat haar eigen familieleden stiekem langs waren geweest. Zij hadden haar wens geen contact met hen meer te hebben genegeerd. Ook toen het Nederlandse gezin dit kenbaar had gemaakt. Na hun vertrek was de patiënte heel onrustig. Het Nederlands gezin vertelde dat haar eigen familie haar had toegesproken met woorden als graha, karma en paap. Graha verwijst naar de planeten die bij haar geboorte een negatieve invloed op haar leven zouden hebben gehad. Paap staat voor de zonden die zij zou hebben gedaan. Waarschijnlijk refereerde haar familie aan haar gedrag tegen-

Op verzoek hebben wij deze hanger gemaakt In zilver inclusief collièr FL. 39,50 De hanger zwaar verguld, goud op zilver FL. 47,50 De hanger in 14krt goud FL. 135,00 Collier 14krt [ ware grootte ] 45cm FL. 90,00 Levering franco huis in geschenk verpakking Klanten service, tel: 020 - 6344403 fax: 020 - 6344405 e-mail: zdz@xs4all.nl St Zilver Design Zierikzee

48

over hen dat zij niet gepast vonden.

De patiënte was nu, na het familiebezoek, opgezadeld met schuldgevoelens en angsten. Het Nederlands gezin kon zich niet voorstellen dat mensen dit elkaar konden aandoen.

Als je iemand niet in rust kunt laten leven, laat haar dan in rust heengaan.

Ik haalde de Bhagavad Gita te voorschijn. Ik las een stuk voor waarbij Shri Krishna ieder levend wezen lief heeft, als ware zij zijn eigen kinderen. Na een aantal verzen pakte ik de hand van de patiënte en sprak haar persoonlijk toe. ‘Als je in het diepste van je hart in Shri Krishna gelooft, dan zal Hij je alles vergeven. Vertrouw op Hem in je laatste levensadem. Je hebt niemand pijn willen doen. Voel je daarom niet schuldig. Vertrouw op Hem.’ Dit waren mijn laatste woorden voor haar. Het Nederlands gezin vond dit een heel mooi gebed. De volgende dag belden zij mij op om te vertellen dat zij heel vredig de dood in was gegleden.

Rituelen worden door beelden beheerst. Beelden die positief zouden moeten. Zijn, zowel voor de stervende als voor de nabestaanden.

Beelden die gemeenschappelijk worden gedragen en toch persoonlijk beleefd kunnen worden.

Beelden die ons niet in ons laatste uur opzadelen met schuldgevoelens, angsten en geslotenheid. ❖

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 49

januari / maart 2001

AYURVEDA EN:

zwangerschap Voor iedere vrouw is de zwangerschap een bijzondere gebeurtenis in het leven. In alle samenlevingen gaat de vrouw op een zorgzame manier met haar zwangerschap om. Door de emancipatie van de vrouw in de Westerse landen is de wijze waarop zij met haar zwangerschap omgaat veelal het gevolg van een eigen besluit. In de Indiase cultuur zal het gedrag van de vrouw meer bepaald worden door de familie waar zij deel van uitmaakt.

Binnen de Indiase samenleving is het gebruik van tabak en alcohol tijdens de zwangerschap taboe.

VAIDYA

I I

ROBERT SWAMI PERSAUD

n de Ayurveda wordt uitgebreid beschreven wat de maatregelen zijn om een zwangerschap zo goed mogelijk te laten verlopen. Deze maatregelen gelden niet voor de Indiase vrouw alleen maar voor vrouwen van alle samenlevingen. In de eerste plaats zou de zwangere vrouw zich moeten onthouden van alle tabak, alcohol en (veel) vlees omdat volgens de Ayurveda dit bijzonder schadelijk kan zijn voor het nog ongeboren kind. Roken bijvoorbeeld onttrekt grote doses vitamine C aan het lichaam wat schadelijk is voor het foetus. Het eten van

(onvoldoende doorbakken) vlees of rauw vlees (denk aan tartaartjes en filét Americain) wordt sterk ontraden vanwege de verhoogde kansen op toxoplasmose, een ernstige infectieziekte.

Een andere maatregel is het ondergaan van oliemassages. Tijdens de zwangerschap is het goed om massages te ondergaan, echter pas vanáf de vierde maand! Je voorkomt daar zwangerschapshypertensie (verhoogde bloeddruk) mee en het geeft rust. Het zijn dan milde massages waarbij vooral het hoofd en de voeten gemasseerd moet worden. Zuivere sesamoliën of amandeloliën kun je daar het beste voor gebruiken. Wat 49

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 50

Januari / maart 2001

de Ayurveda in het bijzonder aanbeveelt bij zwangere vrouwen in het gebruik van shatavari, een poeder dat gewonnen wordt uit de wortel van de aspergeplant.

Vanwege haar verzorgende werking

50

op eierstokken en baarmoeder is het goed om tijdens de gehele zwangerschap gebruikt te worden.

Ook de melkvorming tijdens het zogen wordt bevorderd. We zijn blij dat dit oude Ayurvedische middel thans bij vele Nederlandse winkels goed te verkrijgen is. Als je je als vrouw tijdens de zwangerschap moe en uitgeput voelt, dan beveelt de Ayurveda een kuur aan met bala, een plant uit de bekende Kaasjeskruidfamilie. Deze heeft een zuiverende en aansterkende werking en wordt daarom veel gebruikt door zwangere vrouwen met moeheidsklachten.

Vanaf de tweede zwangerschapsmaand wordt het ook aangeraden om regelmatig granaatappels te eten. Deze vrucht (die in de Ayurveda dadima genoemd wordt) bevordert het goede verloop van de zwangerschap. Kort na de geboorte van het kind dient de vrouw zich regelmatig te laten masseren met oliĂŤn. Je voorkomt daar o.a. postnatale depressies mee en het bevordert een goede kraamperiode. Ook moet gedacht worden aan een goed geestelijk evenwicht gedurende de zwangerschap. De Ayurveda gaat daar zeer uitgebreid op in. Het komt echter neer op een leven van regelmaat en rust. Als de zwangere vrouw moet werken, dan hoeft dat geen enkel probleem te zijn, mits zij daar geestelijk goed mee omgaat.

Overmatige stress dient dus te allen tijde vermeden te worden. â?–

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 51

Kervelstraat 30-34 • Telefoon: (31) 55 366.46.66 7322 PW Apeldoorn • Telefax: (31) 55 366.85.97 Nederland • E-mail: tavs@euronet.nl Digital International Tv Standards Conversion Video Duplication, TV-Postproduction Facility

Digital Video-normvertalen

TV-Postproductie

Wij kunnen video omzetten van en naar verschillende videosystemen: NTSC, PAL SECAM. (ook Braziliaans PAL-M en Argentijns PAL-N).

Wij werken met een HIGH BAND BROADCAST QUALITY Converter Compleet van en naar elke videomastertape: Digital D3, Digital Betacam, 1"C-Format Betacam-SP, Mll, BVU, U-matic, S-VHS, DV, Hi-8.

Video - dupliceren Wij werken met kwaliteits VHS-video dupliceermachines.

Wij kunnen dupliceren in elke gewenste hoeveelheid, alles in real time.

Wij dupliceren op hoogwaardige TAVS videocassettes en op videocassettes naar keuze: BASF, SONY. Wij zorgen voor een professionele videoband-presentatie d.m.v. bedrukte stickers, diverse videoboxen en colour inlay.

Wij verzorgen: op Lineair en op Non-Lineair Digitale normen de verwerkingen van TV-programma's, Commercials en Bedrijfsfilms.

Wij produceren van script tot eindmontage van: TVDocumentaires, Corporate-Video en Commercials.

Wij maken Computer-Animaties van logo's tot productie-processen.

Wij hebben ENG-Production-crews.

OHM Vani 1 Kwart. 2001

09-08-2005

21:15

Pagina 52

De Vedische cultuur, filosofie, religie en wetenschap in de vorm van strip en literaire boeken.

Leden betalen Ć’19,95 voor 1 exemplaar.

Andere exemplaren tegen niet-ledenprijs van Ć’29,95. Inclusief verzendkosten

Ook voor BhagavadGita, Bhagavatam, Vegetarische kookboeken, etc.

Voor meer informatie over abonnementen: Gopal Jiu Publications, Postbus 21342, 3001 AH, Rotterdam.

Tel.: (010) 202 65 65, Fax: (010) 202 58 68.

Internet: www.gopaljiu.com