OHM Vani 1e kwartaal 2008

NR

14

e

JA A RG A NG

JA NUA RI /M A A RT P RIJS €

1

2008

12,00 P E R JA A R

• Holi 2008 • Ga je de weg samen of alleen?

• Geweldloos leven

COLOFON OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoe-gemeenschap.

Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Een jaarabonnement kost € 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM.

Een heel fijn, gezond en gelukkig

Eindredactie Sawitrie Marhe-Benie Caspar Dullemond

Auteurs Brigitte Ars Hans Feddema Carlo Jadnanansing Sharda Balla Manon van Dijk Wierish Ramsoekh Mina Mangre Kumar Gowricharn Robert H. Swami Persaud

en een kleurrijk shubh Holi gewenst door alle medewerkers van OHM

Met dank aan Ruud Chander Bikram Lalbahadoersing Chander Mathura Grafische verzorging ExLibras Adri Segaar Druk Practicum Grafimedia Groep b.v.

Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

2 -januari/maart 2008

INHOUD

Pagina 5 Redactioneel

Pagina 6 OHM Televisie

Pagina 10 OHM Televisie Hindi

Pagina 12 OHM Radio

de Lotusvijver

Pagina 18 OHM Radio

Darshan

Pagina 22 Holi een andere invulling?

Pagina 26 Kleur mengen

Pagina 29 Holi Phagua in Radhadesh

Pagina 31 Karma en dharma

Pagina 33 Hoe kwam yoga tot Wendy van Dijk?

Pagina 36 Ga je de weg samen of alleen?

Pagina 39 Geweldloosheid als beleving van spiritualiteit

Pagina 43 Hoe ga ik met een Indiase familie om?

Pagina 47 Ayurveda en voeding

3 -januari/maart 2008

4 -januari/maart 2008

R E D A C T I O N E E L

Beste OHM Vani-lezer, Ieder kwartaal als wij de OHM Vani af hebben, ervaren wij een gevoel van tevredenheid maar ook nieuwsgierigheid. Hebben we met de artikelen een goede combinatie van religie, filosofie, spiritualiteit en cultuur kunnen maken? Zijn ze wel actueel en interessant en bieden ze nieuwe inzichten? In deze editie worden drie aspecten van Holi Phagua besproken: een spirituele, een religieuze en een cultureel-maatschappelijke.

Ahimsa , Karma en Dharma zijn de bekendste begrippen van het Hindoeïsme. Maar als Ahimsa in verband wordt gebracht met het tegenwoordig zo geroemde recht op ‘de vrijheid van mening’ dan zien we dat het kan ontaarden in ‘de vrijheid van verbaal geweld’. En hoe gaan we om met Karma en Dharma als we in onze directe omgeving te maken krijgen met pijn en lijden?

Yoga, meditatie en ayurveda zijn thema’s die ieder kwartaal weer terugkomen omdat ze in onze Nederlandse samenleving ‘a way of life’ aan het worden zijn. Wat zijn de ‘zegeningen’ van globalisering, migratie en multiculturaliteit? Onze boekrecensie maakt nieuwsgierig en biedt nieuwe inzichten in deze thema’s.

Ohm Vani magazine wil u graag op de hoogte houden van de nieuwste ontwikkelingen en inzichten bieden, maar dat kan alleen als u ons ondersteunt en met ons meedenkt .Geef in het nieuwe jaar een familielid of vriend een abonnement als cadeau en reageer op onze artikelen door te bellen, schrijven of mailen.

Wij wensen u veel leesplezier in 2008!

De redactie

5 -januari/maart 2008

TELEVISIE 1e kwartaal 2008 Iedere zondag op

Nederland 2

15.30 uur Herhaling iedere zaterdag 11.25 uur

Zondag 6 januari 2008

herhaling

OHM Magazine

zaterdag 12 januari

Actuele culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de hindoegemeenschap in Nederland. Een vast thema in het OHM Magazine is: hoe gaan autochtone hindoes, of belangstellenden, om met het hindoe誰sme.

Zondag 13 januari 2008

herhaling

Ayurveda en voeding

zaterdag 19 januari

De Ayurveda gaat ervan uit dat voeding afgestemd moet worden op de lichamelijke constitutie. Elk mens heeft een eigen constitutie. En het voedsel dat hij tot zich neemt hoort daarop te worden aangepast. Want alleen dan hebben de voedingstoffen het optimale effect op lichaam en geest.

Maar hoe kook je Ayurvedisch met Nederlandse groenten, kruiden en fruit? Zie ook het artikel op pagina 47.

Zondag 20 januari 2008

Christenen en hindoepraktijken Yoga en meditatie met de daarmee samenhangende filosofische inzichten helpen de mens om zich spiritueel te ontwikkelen.Volgens het hindoe誰sme zijn deze vaardigheden en inzichten universeel en door iedereen te gebruiken; ook door niet-hindoes. Maar hoe denken christenen hierover?

Zijn deze praktijken te combineren met hun christelijke geloofsbeleving? Hoe denken hun gezagsdragers hierover?

6 -januari/maart 2008

herhaling zaterdag 26 januari

En wat zijn de ervaringen van christenen die deze praktijken al jaren toepassen in hun leven? herhaling zaterdag 2 februari

Zondag 27 januari 2008

Chatney.nl

We zijn nauwelijks bekomen van het indringend tvprogramma van BNN waarin geprobeerd is meer mensen te interesseren voor het doneren van hun organen, of de regering komt alweer met een nieuw voorstel. De donor wordt in dit voorstel beloond met een levenslange gratis ziekenzorg. Hoe staan hindoes hierin? Is er onder hen voldoende belangstelling voor orgaandonatie? herhaling zaterdag 9 februari

Zondag 3 februari 2008

OHM Magazine Actuele culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de hindoegemeenschap in Nederland. Een vast thema in het OHM Magazine is: hoe gaan autochtone hindoes, of belangstellenden, om met het hindoeĂŻsme.

herhaling zaterdag 16 februari

herhaling zaterdag 23 februari

Zondag 10 februari 2008 In oktober 2007 was het precies 125 jaar geleden dat Swami Dayanand de Satyarth Prakash schreef: een religieus-spirituele handleiding voor het dagelijks leven. De conferentie die in het Indiase Udaipur ter herdenking van dit geschrift werd georganiseerd, werd bijgewoond door de Nederlandse Ivy Charan. Volgens Charan is de Satyarth Prakash nog even actueel als toen het werd geschreven: ‘De aanbevelingen die Swami Dayanand hierin geeft voor met name de ontplooiing van de vrouw, komt geheel overeen met mijn denkwijze hierover hier en nu ’, zegt ze. Wat zijn die aanbevelingen die haar zo aanspreken?

Zondag 17 februari 2008

Gelukkig ouder worden Ouderdom gaat gepaard met gebreken, zegt men. We krijgen in deze levensfase niet alleen met lichamelijke en psychische beperkingen te maken; het ouder worden dwingt ons tot een 7 -januari/maart 2008

Televisie levenshouding die op andere inzichten is gestoeld dan het leven ervoor, bijvoorbeeld ten aanzien van bezit en gehechtheden. Hoe kunnen we ondanks deze ‘onprettige’ ontwikkelingen toch nog gelukkig zijn? Welke inzichten reikt het hindoeïsme ons hiervoor aan?

Zondag 24 februari 2008

Chatney.nl Karma: kans of straf?

herhaling zaterdag 1 maart

Voor veel mensen is karma een straf-concept, volgens het principe van eigen schuld, dikke bult. De onherroepelijkheid en causaliteit, die volgens hen met de karmagedachte samenhangt, leiden tot wanhoop en gelatenheid. Maar is karma niet een evolutietraject, bedoeld om te leren en nieuwe inzichten te ontwikkelen die nieuwe kansen met zich meebrengt? Zie ook het artikel op pagina 31.

Zondag 2 maart 2008

herhaling

OHM Magazine

zaterdag 8 maart

Actuele culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de hindoegemeenschap in Nederland. Een vast thema in het OHM Magazine is: hoe gaan autochtone hindoes, of belangstellenden, om met het hindoeïsme.

Zondag 9 maart 2008

herhaling

De nacht van Shiva

zaterdag 15 maart

De Maha Shivaratri is ‘de grote nacht van Shiva’, een avond en nacht waarin Shiva vereerd wordt door middel van mantrarecitatie, gebeden, offers, meditatie en lofzangen. Shiva, het regenererende aspect van de Goddelijke drie-eenheid Brahma, Vishnu en Shiva, zorgt dat het leven op aarde steeds weer opnieuw wordt geschapen. Shiva wordt daarom in de hindoetraditie geacht in de directe nabijheid van zijn schepselen en vooral devoten te zijn. Vanwege die nabijheid wordt Shiva door zijn devoten aangeroepen om hen te helpen. Dit jaar staan we stil bij de betekenis van Shiva in crisissituaties.

8 -januari/maart 2008

Televisie herhaling zaterdag 22 maart

Zondag 16 maart 2008

Rajpur: een Surinaams internaat Rajpur was een katholiek jongensinternaat in Suriname.

Hier verbleven jongens van voornamelijk het platteland.

Van daaruit volgden ze middelbaar en hoger onderwijs.

Je zou kunnen zeggen dat de intellectuele ontwikkeling van de Hindoestanen door het internaat Rajpur een extra impuls heeft gekregen. De studenten van Rajpur waren een voorbeeld voor jonge districtskinderen. Rajpur bestaat nu niet meer, maar het heeft ruim vijftig jaar onderdak gegeven aan studenten. OHM gaat op zoek naar verhalen van voormalige Rajpur-bewoners.

herhaling zaterdag 29 maart

Zaterdag 22 maart 2008 om 18.00 uur

Zondag 23 maart 2008

Holi: een feest van kleur

Het lentefeest Holi is vooral een feest van kleur. Mensen strooien gekleurd poeder op elkaar of ze besprenkelen elkaar met gekleurd water. Hiermee wordt benadrukt hoe belangrijk kleur en diversiteit in het leven zijn. Maar de kleuren staan ook voor de gelijkwaardigheid van verschillende soorten mensen ten opzichte van elkaar.

Holi is vooral een familiefeest. Maar hoe zit het met de familiaire viering van Holi in Nederland, waar de samenleving sterk individualiseert, familieverbanden vervagen en veel jongeren een eenpersoonshuishouden voeren? herhaling zaterdag 5 april

Zondag 30 maart 2008

Chatney nl: Sterft het beroep van pandit zijn uit?

Pandits vervullen een essentiĂŤle rol binnen de hindoetraditie.

Als het om geloofsbeleving in de vorm van ceremonies en rituelen gaat vervullen zij de rol van intermediair tussen God en de devoot. Daarnaast zijn zij ook de gevers van pastorale zorg, in het bijzonder bij stervensbegeleiding en rouwverwerking. Het merendeel van de praktiserende pandits is 45 jaar of ouder. Slechts een enkeling is jonger en als gevolg van een reguliere baan slechts in de weekenden beschikbaar. Sterft het beroep van pandit uit?

9 -januari/maart 2008

Vertaling door: Dr. pt. A. Bierdja

Televisie Hindi

10 -januari/maart 2008

REGRESSIE REĂ?NCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht. * Totale gezichts- en lichaamsverzorging * Vergoeding zorgverzekeraar * Lid VNT " DAT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN"

Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 Noordse Bosje 33d 1211 BD Hilversum savitaharpal@gmail.com.

11 -januari/maart 2008

Radio 1e kwartaal 2008

Zondag 14.15 - 15.00 UUR

de over weten r e en e M wden ervie t n ? ï e g grond chter hun a

OP

747 AM

EN VIA DE KABEL:

r de n voo je aa d l e sbrief M nieuw r e v j vi Lotus nl

w.ohm op ww

RADIO 5

VIA DE ETHER:

DEN HAAG 88.1 FM AMSTERDAM 96.6 FM ROTTERDAM 90.0 FM

net.

OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.

Zondag 6 januari

Ascese als voorwaarde voor spirituele groei?

Bij een spiritueel leven hoort een bepaalde levensstijl. Vegetarisch eten, geen alcohol of sigaretten, veel stilte om je heen, mediteren en seksuele onthouding. Maar hoe noodzakelijk zijn deze voorschriften voor de spirituele groei?

Zondag 13 januari

Alleen of samen mediteren?

Zoveel mensen zoveel wensen - ook in het spirituele. Zo wil de een het liefst in alle rust alleen mediteren, terwijl anderen gezamenlijk beter op de energie kunnen afstemmen en gelijkgestemden willen ontmoeten. Is de ene manier beter dan de andere? Zie ook het artikel op pag. 36.

Zondag 20 januari

Afscheidsceremonieën Er worden steeds nieuwe manieren bedacht om op een mooie manier afscheid te nemen van overleden dierbaren.

Deze ceremoniën en rituelen zijn gebaseerd op de manier waarop men kijkt naar leven, dood, reïncarnatie en zielenrust. De Lotusvijver doet verslag van enkele bijzondere afscheidsceremoniën.

12 -januari/maart 2008

Zondag 27 januari

Belangrijke momenten van Gandhi We kennen Gandhi als iemand die geweldloosheid voorstond. Maar daarmee houdt de kennis van de gemiddelde Nederlander over hem op. In deze Lotusvijver hoort u belangrijke momenten uit het leven van Mahatma Gandhi, die hebben gemaakt dat hij zo’n groot voorbeeld werd voor de wereld. Zie ook het artikel op pagina 39.

Wie was er bang voor spiritualiteit?

In de jaren zestig en zeventig maakte Nederland massaal kennis met Indiase filosofie en spiritualiteit.

In die tijd deden mensen voor het eerst aan yoga en meditatie en maakten kennis met Krishnamurti en de Bhagwan. Er kwam erkenning voor de eigen spirituele ervaring en eindelijk kon erover worden gepraat. De Lotusvijver maakt een serie over de begintijd van Indiase spiritualiteit in Nederland.

Zondag 3 februari

De introductie van yoga Ruim vijftig jaar wordt al in Nederland les gegeven in vele verschillende yogatechnieken. Maar toen het allemaal nog nieuw was kon je niet zo eenvoudig beginnen aan een yogales. In de Lotusvijver hoort u het verhaal van Maria Tromp die zich al vijftig jaar met yoga bezighoudt.

Zie ook het artikel op pagina 33.

Zondag 10 februari

Mediteren en dansen met Bhagwan In de jaren zeventig was vooral de belangstelling voor Bhagwan (ook wel Shri Rajneesh of Osho) erg groot. Mensen gingen massaal naar de meditatielessen die door hem waren opgezet. Er bestaan veel verhalen, feiten en misverstanden over hem en zijn ideeĂŤn. De Lotusvijver zocht naar het echte verhaal.

13 -januari/maart 2008

Zondag 17 februari

Op zoek naar spiritualiteit in India Tegenwoordig reizen wij gemakkelijk de wereld af op zoek naar inspiratie uit andere culturen en religies. Zo eenvoudig was dat niet een aantal decennia geleden. Toen reisden mensen op goed geluk naar India op zoek naar een goeroe of geestverruimende middelen. De reizigers van het eerste uur vertellen over hun reis naar India.

Zondag 24 februari

De school voor filosofie Een invloedrijk spiritueel centrum in de zestiger jaren was de ‘school voor filosofie’. Hier hebben duizenden cursisten voor het eerst kennis gemaakt met de Indiase filosofie en mystiek. Met een aantal oud-bestuursleden van deze school onderzocht de Lotusvijver de aantrekkingskracht van de Indiase filosofie voor spirituele zoekers.

Zondag 2 maart

Reïncarnatieonderzoek Voor hindoes is reïncarnatie een van de pijlers van het geloof. Sinds enkele decennia proberen wetenschappers het bestaan van reïncarnatie aan te tonen. Op welke manier wordt dit onderzoek gedaan en wat zijn de resultaten?

Zondag 9 maart

Oefeningen voor universele liefde Onvoorwaardelijke liefde is …oefenen om iedereen lief te hebben. Helaas kunnen we met ‘liefde voor iedereen’ vaak niets mee beginnen.Toch zijn er methoden om universele liefde te ontwikkelen. De Lotusvijver geeft een korte cursus in universele liefde.

14 -januari/maart 2008

Zondag 16 maart

Deeksha en genezing Deeksha is overdracht van een zekere energie die spirituele groei teweeg brengt. Het is enkele jaren geleden ge誰nitieerd door het Indiase echtpaar Amma en Bhagavan. Opvallend is dat er naast spirituele groei ook sprake is van genezingen bij de gevers en ontvangers van de deeksha. In de Lotusvijver vertellen zij over hun genezingen.

Zondag 23 maart

God is eenvoudig Mevrouw Nieuwenhuizen woont al 20 jaar afwisselend in Nederland en in de Indiase plaats Rishikesh. In India houdt zij zich vooral bezig met simpele liefdadigheidsactiviteiten en ervaart ze het spirituele in deze handelingen. De Lotusvijver volgde mevrouw Nieuwenhuizen een aantal dagen in India in de ashram van haar goeroe.

Zondag 30 maart

Als het ongeluk goede mensen treft Hoewel we niemand ongeluk toewensen is de verbijstering groter wanneer het mensen treft die in onze ogen goede mensen zijn. Maar ook de getroffenen ondergaan hun lot vol ongeloof en vragen zich af hoe het kan het ongeluk juist hen treft. Zij vertellen over hun vragen, twijfels en eventuele antwoorden in deze Lotusvijver.

15 -januari/maart 2008

AYURVEDA:: Afstemming Afstemming tussen tussen lichaam, lichaam, geest geest en en ziel ziel Onder leiding van Chanderdath Makhan, Ayurvedische vaidya Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e traditionele in de generatie en doctor in Chinese geneeswijzen, worden Ayurvedische vaidya’s) wordengegeven, traditionele Ayurvedische behandelingen afgestemd op de behandelingen westerse mens. gegeven, afgestemd op de westerse mens.

Frieda de Putter is gespecialiseerd is acupunctuur, ayurveda, Frieda de Putter is gespecialiseerd in acupunctuur, ayurveda, levend bloed analyse en ooracupunctuur. levend bloed analyse en ooracupunctuur.Verder is Ayurvedische er een team Een team van artsen en therapeuten zorgt voor de van artsen en therapeuten, die met veel zorg en toewijding de behandelingen. Alle behandelingen vinden plaats in het behandelingen verzorgen. Het centrum werkt samen met het centrum met veel zorg en toewijding.

Ayurvedisch research instituut Nagarjuna, India.

Met een multi disciplinair team willen we iedereen iedereen die die bij bij ons ons komt voor behandeling, in een zo kort mogelijke mogelijke tijd tijd helpen. helpen. voeding enenleefstijl Massage, shirodhara, kruidentherapie, voedingsleefstijl training, yoga en meditatie zijn onderdeel van een behandeling.

We behandelen o.a. o.a.:: reuma, reuma, migraine, migraine, fybromyalgie, fybromyalgie, hoge hoge huidaandoeningen, maagbloeddruk, prostaatklachten, huidklachten, RSI, maag en en darmklachten, diabetes, diabetes, menstruatie menstruatie en en menopauze menopauze klachten. klachten. darmklachten,

Pancha karma Pancha karma (Ayurvedisch reinigen), (Ayurvedisch reinigen), Massage, Massage, Acupunctuur Acupunctuur Ontspanning Ontspanning Hoge HogeAyurvedische Ayurvedische darmspoelingen, darmspoelingen, Levend bloed analyse Levend bloed analyse Ayurvedisch coachen, Ayurvedisch coachen, Voeding en leefstijl advies Voeding en leefstijl advies Opleiding Ayurvedische Opleiding Ayurvedische massage Yoga massage Meditatie Yoga Pranayama Meditatie Pranayama

Het centrum biedt speciale programma’s aan: Het centrumprogramma biedt speciale programma’s aan: 1. Burn-out 1.

2. Burn-out Obesitas programma (overgewicht) programma 2. (overgewicht) 3. Obesitas Gezond ouder worden programma 3. oudercoachen worden 4. Gezond Ayurvedisch Orthomanuele geneeskunde Ayurvedisch coachen.

Drs.zijn Seppo Lindroos, en acupuncturist, behandelt alle Wij blij dat we hetarts volgende in één sessie kunnen genezen: klachten die te maken hebben mettot de te wervelkolom.

Allerlei soorten allergieën, neiging veel alcohol drinken, Bijv. hoofdpijn, rugpijn,excessieve schouder eetbuien, en nekklachten, roken, eten van lage chocolade, fobieën en bekkeninstabiliteit en whiplash. post traumatische pijnen.

Scheefstaande wervels worden op een zachte manier weer gecorrigeerd.

Gratis diagnose : elke dinsdag van 10.00-12.00 uur en elke vrijdag van 09.00-11.00 is er een diagnose Gratis diagnose: elke dinsdag vangratis 10.00-12.00 uureneneen elke pranabehandeling. vrijdag van 09.00-11.00 is er een gratis diagnose en een pranabehandeling.

Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons bellen. Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht, tel. 030 2734171, bellen. Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht, tel. 030 2734171, www.jade-health.nl, e: info@jade-health.nl www.jade-health.nl, e: info@jade-health.nl

16 -januari/maart 2008

verdiepend & spiritueel

NIEUWSBRIEF OHM stuurt maandelijks een nieuwsbrief met actuele programma informatie over haar spirituele programma’s op radio en televisie.

U kunt zich kosteloos aanmelden voor deze extra service via onze website.

Op dezelfde website kunt u overigens terecht voor allerhande informatie, en interactie mogelijkheden over spirituele onderwerpen.

www.lotusvijver.nl 17 -januari/maart 2008

Radio 1e kwartaal 2008

Maandag 22.00 - 23.00 uur

t van he oogte h e d p de Blijf o uws via doenie in H e t f! laats wsbrie n nieu Darsha via e aan Meld j

OP

RADIO 5

VIA DE ETHER:

747 AM

EN VIA DE KABEL :

DEN H AAG 88.1 FM A MSTERDAM 96.6 FM ROTTERDAM 90.0 FM

.nl hmnet www.o

OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.

Darshan, een wekelijks programma met: ● berichtgeving over de laatste ontwikkelingen van de Hindoestaanse gemeenschap in Suriname, ● achtergrondreportages uit Suriname, ● nieuws uit de Hindoestaanse gemeenschap in Nederland, ● prachtige Hindoestaanse muziek uit India, Suriname en Nederland, en ● een onderwerp dat diepgravend wordt besproken en onderzocht.

Maandag 7 januari

Hindoe trends Traditie, religie en cultuur veranderen constant. Ook de beleving van het hindoeïsme is in ontwikkeling. Zo zien we de functie van de mandir veranderen, ayurveda raakt bekend, er is meer aandacht voor het spirituele, etc.

Darshan signaleert de nieuwste trends.

Maandag 14 januari

Een ayurvedische levenswijze De ayurveda staat bekend als eeuwenoude Indiase geneeswijze. Maar het impliceert een totaal andere kijk op het leven en werkt door in het leven van alledag.

In Darshan vertellen mensen hoe de ayurveda deel is geworden van hun manier van leven.

18 -januari/maart 2008

Darshan Maandag 21 januari

Aids-problematiek in Suriname Cijfers wijzen uit dat HIV besmettingen en een groeiend aantal Hindoestanen met Aids in Suriname al jaren een nijpend, maar verzwegen probleem zijn. Schaamte, religieuze opvattingen en sociale controle maken dat de bewustwording van dit probleem zeer langzaam verloopt.

Darshan volgt een aantal hindoes in Suriname die het taboe wil doorbreken.

Maandag 28 januari

Gandhi’s biografie Ter gelegenheid van de sterftedag van Mahatma Gandhi, 30 januari, vertellen Nederlands Hindoestaanse artiesten en andere bekende Hindoestanen zijn levensverhaal.

Maandag 4 februari

Reïncarnatieonderzoek Voor hindoes is reïncarnatie een van de peilers van het geloof. Sinds enkele decennia proberen wetenschappers het bestaan van reïncarnatie aan te tonen. Op welke manier wordt dit onderzoek gedaan en wat zijn de resultaten?

Maandag 11 februari

Hoe uiten Hindoestanen romantiek?

Hindoestanen worden door Bollywoodfilms overstelpt met de meest romantische beelden en liederen. Wat neemt men hiervan mee in het eigen leven? Hoe vertellen hindoestaanse mannen en vrouwen elkaar wat de ander voor hem of haar betekent?

19 -januari/maart 2008

Radio Maandag 18 februari

Overwinteraars Veel oudere Surinamers klagen over gebrekkige medische voorzieningen, hoge criminaliteitscijfers en beperkte mobiliteit. Toch gaan veel oudere Nederlandse Hindoestanen de winter overbruggen in Suriname. Waarom kiezen zij hiervoor?

Maandag 25 februari

Sociale controle De Hindoestaanse gemeenschap in Nederland kent een verregaande vorm van sociale controle. Dit kan een veilig maar ook een beklemmend gevoel geven. Darshan volgt een aantal pogingen om het beklemmende van de sociale controle probeert weg te nemen.

Maandag 3 maart

Su誰cide onder Hindoestaanse vrouwen Dat sommige hindoestaanse meisjes su誰cidale neigingen hebben omdat zij zich beperkt voelen, was al bekend. Maar ook volwassen vrouwen kunnen soms het leven niet meer aan en weten geen uitweg uit een uitzichtloze situatie. In Darshan vertellen zij hun verhaal.

Maandag 10 maart

Shiva traditie Op 7 maart is het Shivaratri, de nacht van Shiva. In verschillende landen geven Hindoes een eigen invulling aan deze hoogtijdag. In deze uitzending van Darshan hoort u reportages van Shivaratri uit India, Suriname en Nederland.

20 -januari/maart 2008

Darshan Maandag 17 maart

Kansarme jongeren in Suriname Zonder rijke ouders en de juiste connecties zijn er nauwelijks mogelijkheden voor Surinaamse jongeren om iets van hun leven te maken. Maar soms krijgen de kansarmen ondersteuning van familie of charitatieve organisaties en realiseren ze hun dromen. In Darshan vertellen enkele gelukkigen over de hulp die zij kregen.

Maandag 24 maart

Marginalisering van chautaal Een van de kenmerken van het holifeest is de traditionele chautaal muziek. Echter, dit genre maakt op de holifeesten steeds vaker plaats voor moderne (dans)muziek. Behoort de chautaal alleen maar in het voorprogramma?

Maandag 31 maart

Omstreden hindoe Waldo Doerga is een hindoe die zich boos maakt om heel veel. Hij is actief op diverse fora, geeft ongezouten en ongenuanceerd zijn mening en schrijft boeken die hij via het internet publiceert. Hij is strijdbaar, verspreidde ooit poederbrieven onder Hindoe organisaties en wordt door velen vermeden. Wat bezielt Waldo Doerga?

21 -januari/maart 2008

Holi een andere invulling?

Kumar goWriCharn

Holi, phagua, poederfeest, lentefeest, oogstfeest… Allemaal namen voor het Holifeest. Bij bijna iedere Holi toespraak wordt naar de geschiedenis gerefereerd, waarbij de overwinning van het goede op het kwade wordt benadrukt. Overwinning van arrogantie, beheersen van je ego, dienstbaarheid als onderdeel van je dagelijkse leven maken, hebzucht verdrijven, zijn de lessen die ons steeds voorgeschoteld worden.

Met Holi wordt een nieuwe jaar ingeluid met allemaal goede voornemens. En daarna nog een jaar en nog een. En dan is het leven voorbij. Huisje boompje beestje.

Er worden dagelijks plannen gemaakt voor de carrière, de sportontwikkeling, maatschappelijke ontwikkeling en de kinderen.

Allemaal niet onbelangrijk. Maar er worden haast geen plannen gemaakt voor de persoonlijk (spirituele) ontwikkeling. Hoe willen we zijn, wat en wie zijn we, wat doen we hier op aarde? Welke middelen hebben we ingezet om ons te wapenen tegen de kwade invloeden van binnen? Veelal zijn de plannen op het materiële vlak.

Hoe vaak staan we stil bij wat er met ons is gebeurt en wat hebben we eraan gedaan?

We zouden twee veranderingen in ons leven moeten vieren. De eerste is die door de kosmische veranderingen die een positieve wending geven aan ons leven. Niet alleen aan je eigen leven maar ook aan dat van je naasten, die beïnvloed worden door je gedrag dat op haar beurt weer verandert door de processen van de natuur (dharma). Het gedrag verandert waardoor men meer gaat relativeren, emoties en zinnen beter kan controleren, rust uitstraalt en positieve invloed op anderen heeft. Je vergevingsgezindheid is toegenomen.

Het vermogen om anderen hun fouten te helpen rechtzetten, zelf afstand te nemen van de fouten van anderen maar wel ervan leren, dat zijn de positieve ontwikkelingen in je eigen spirituele vooruitgang.

22 -januari/maart 2008

Wat doet Holi met ons door het te vieren? Holi is een dag om plezier te maken en ook anderen te plezieren.

Een dag ook om te bezinnen en te vergeven. Dit gebeurt door een tweede veranderingsproces dat wij zelf aanbrengen in onze buitenwereld (karma). De acties liggen bij ons zelf.

We bezinnen ons op wat we gedaan hebben met ons zelf en naasten. Zijn we op de juiste weg? Hoe kunnen we dat verbeteren? Hoe is ons gedrag nu en hoe willen we dat in de toekomst hebben? Wat verwacht je van jezelf en wat hoe wil je dit invullen? Denk maar aan de omgang met familie, vrienden en collega’s, je kijk op de natuur, milieu, politieke en maatschappelijke ontwikkelingen. In hoeverre heeft deze zelfreflectie een kleurrijke Holi-verandering teweeg gebracht in je houding en acties ten

aanzien van deze zaken? In hoeverre zie je bij jezelf dat je een positieve uitstraling hebt naar anderen (ze luisteren graag naar je, men vraagt je graag om hulp, etc.)? Hoe wil je die positieve veranderingen overdragen?

Door lezingen te geven, te gaan schrijven daarover en/of gewoon vrijwilligers werk te gaan doen?

Steeds nagaan hoe groot de wil is om iets negatief na te laten. Dan komt het positieve gedrag vanzelf boven drijven. Allemaal bezinningsvragen waarbij satsangs, bhakti, onthechting (bv stoppen met roken of alcohol) en meditatie niet onbelangrijk zijn om die te beantwoorden. Bij de viering van Holi dient nagegaan te worden in hoeverre men de voornemens die men had bij het begin van het nieuwe jaar heeft kunnen waarmaken.

23 -januari/maart 2008

lid van SGR en IATA

Kantoren in ROTTERDAM,

DEN HAAG,

ALMERE

Dordtselaan 144 D Rotterdam Tel. 010 -484 91 77 maar ook in BOMBAY & DELHI

Regentesseplein 12 A Den Haag Tel. 070 - 363 95 36

Allendestraat 115 Almere Tel. 036 - 530 00 33

ERCO REIZEN IS GESPECIALEERD OP RONDREIZEN OP MAAT .

(Inclusief privé-auto met chauffeur) Vertrekken wanneer u wilt.

GOEDKOPE TICKETS INDIA met KLM (2 mnd / 30 kg /1x kosteloos wijzigen) Air India met binnenlandse vluchten Jet Airways, Luft Hansa, Austrian Airlines, Swiss Air, Alitalia e.d.

DubAI met KLM , Britisch Airways, Alitalia e.d. bANGKOK met KLM, Eva, China Airlines e.d.

VERZORGDE RONDREIZEN: Vertrek op elk gewenst tijdstip.

voor € 450,-voor € 425,--

vanaf € 249,-vanaf € 479,--

Offerte aanvraag: info@ercoreizen.nl of ercoreizen@planet.nl Vliegticket naar SuRINAME met KLM, SLM of MARTINAIR tegen zeer lage tarieven. Wij vezorgen gratis uw visum.

LAAGSTE PRIJSGARANTIE VOOR SuRINAME TICKETS Voor spoedgevallen: 06 55 83 60 38 AGENTEN IN SuRINAME: ARA TRAVE Tel. 437 887 RASONIC TRAVELS Tel. 231447 NATIONAL TOuR Tel. 472 887

Dhr. Randhir Narain Dhr. Sudhir Sookha Dhr. Riaz Mohamedjoesoef

Wij helpen u bij aanvraag van visum van uw familie/vrienden uit Suriname.

Bezoek:

WWW.ERCOREIZEN.NL

l 8 l 10 l 15

DAAGSE REIS DubAI met KLM DAAGSE REIS DubAI met Alitalia DAAGSE REIS MAuRITIuS

€ 649,-€ 790,-€ 850,--

l 10 l 15 l 22 l 22 l 18 l 16 l 24 l 22 l 22

DAAGSE REIS INDIA met KLM DAAGSE PROMOTIE REIS INDIA DAAGSE KLASSIEK INDIA DAAGSE NOORD-INDIA & HIMALAYA DAAGSE ZuID-INDIA TOuR DAAGSE ZuID-INDIA TOuR DAAGSE KERALA/GOA/NOORD-INDIA DAAGSE bIHAR TOuR DAAGSE YATRA TOuR INDIA

€ € € € € € € € €

685,-950,-1.250,-1.250,-1.350,-1.175,-1.495,-1.295,-1.295,--

l 15 l 15 l 15 l 21 l 15 l 16 l 14 l 15

DAAGSE REIS THAILAND / bANGKOK / PATTAYA DAAGSE REIS SINGAPORE/MALEISIE DAAGSE REIS MALEISIE met KLM DAAGSE REIS SINGAPORE/THAILAND/MALEISIE DAAGSE REIS SuRINAME verblijf in Eco Resort DAAGSE REIS FIJI ( Nandi/Suva) en Korea DAAGSE REIS ZuID-AFRIKA DAAGSE REIS bALI / HONGKONG

€ € € € € € € €

895,-1.199,-1.050,-1.440,-895,-1.750,-1.495,-1.195,--

Alle door ERCO REIZEN uitgevoerde rondreizen vallen onder de garantie van SGR. www.surinametour.nl voor rondreizen / hotelboekingen in Suriname

WWW.ERCOTRAVELS.COM

24 -januari/maart 2008

WWW.SuRINAMETOuR.NL

De wijze waarop Holi gevierd wordt roept soms vraagtekens op. Om te beginnen met de commerciële activiteiten die in naam van Holi georganiseerd worden. Afgezien van een stukje cultuur dat gepresenteerd wordt op zo’n dag is er niet veel meer te zien van het religieuze en spirituele karakter van Holi. Er wordt aan elkaar een Subh Holi toegewenst met alle goede bedoelingen. Vraagt men zich af wat men bedoelt als men elkaar Subh Holi toewenst?

Het verhaal is bekend maar de boodschap misschien minder en het leven ernaar, de spirituele zoektocht en invulling? Meestal wordt alleen verteld wat de aanleiding geweest is om Holi te vieren. Maar de Holi-boodschap, de bezinning, de vergeving, de goede voornemens die zijn al gauw weer zoek. Het is een feest dat in de eerste plaats gevierd zou moeten worden door en voor jezelf.

Holi is een ‘afsluitingsfeest’ en tevens een ‘openingsfeest’ waarbij tevens de wens wordt uitgesproken dat men weer succesvol mag zijn in het bereiken van de goede voornemens.

De vier universele waarden, dharma, artha, kaam en moksh (purushartha’s) waarnaar gestreefd dient te worden, zullen regelmatig geëvalueerd moeten worden. Je eigen waarden en normen zul je naargelang je vorderingen, omgeving en mogelijkheden moeten bijstellen. Wat geeft rust en brengt

vrede in jezelf? Laat er harmonie zijn tussen de mogelijkheden, hoe weinig die ook mogen zijn, die men heeft en de verlangens.

Na bezinning volgt vergeving.

Hoevelen staan stil bij het feit dat ze met iemand ruzie hebben, ooit kwaad hebben gedaan, iemand haten etc.? Gezond is het niet om met zulke gevoelens en gedachten rond te lopen. Voor zover die gevoelens en gedachten aanwezig zijn, is het een uitdaging en een reden om de Holi boodschap toe te passen en uit te dragen. Het is een mogelijkheid om het hindoe-zijn (de universele richtlijnen voor harmonie en en innerlijke vrede zoals de yama’s en de niyama’s) uit te dragen. De yama’s omvatten beginselen van zelfbeheersing die de omgang met naderen harmoniseren. De niyama’s dienen om het persoonlijke leven vredig te maken. In de richtlijnen zijn alle ingrediënten aanwezig die ook in de Holi boodschap aanwezig zijn. De Holi boodschap is dus iets dat je in het dagelijks leven dient in te passen. Je dient ook alert te zijn wat er verandert in je omgeving en wat voor invloed dit kan hebben op jezelf en je naasten. Maar bovenal is het een eerste stap om Holi te gaan vieren en een extra gelegenheid om de waarden over te dragen en de vaart erin houden. n

25 -januari/maart 2008

Kleur mengen

brigitte arS

Holi Phagua ken ik niet goed. Meestal ben ik in India rond Divali, en dan ook nog eens in het zuiden, in Bangalore, bij mijn Indiase schoonfamilie, waar Holi minder wordt gevierd dan elders in het land. Maar een enkele keer heb ik er toch iets van meegekregen en dan leek het mij een erg prettig festival. Elkaar volgooien met kleur, bandeloos haast, leek mij een manier om barrières binnen de maatschappij, tussen mensen, af te breken. Dan wenste ik dat wij het in Nederland ook zouden vieren en vroeg ik me af hoe mijn humeurige buurman van nummer negen met zijn bleke laptophanden er uit zou zien als hij paars, oranje en roze poeder over zich heen zou hebben gekregen. Hij zou zich vast anders zijn gaan gedragen. En ik zou hem vast anders zijn gaan bejegenen.

Van mensen die uit Suriname afkomstig zijn hoor ik dat Holi een feest is dat door alle groepen van de maatschappij gevierd wordt. Het is niet alleen een nieuwjaarsviering, een voorjaarsfeest en een verlossingsfeest, maar het dient ook als een brug tussen culturen, waarbij rangen, standen en afkomst er niet meer toe doen. Een feest van saamhorigheid en tolerantie. Over tolerantie gesproken. Tijdens mijn reizen door India was ik er trots op Nederlander te zijn, niet zozeer omdat we ‘Goellit’ hadden – die was in Afrika trouwens beroemder dan in India, waar de

mensen liever een cricketbat in de handen hebben dan een bal aan de voeten – maar ook onze befaamde tolerantie die in het verleden in één adem werd genoemd met klompen, tulpen en molens. Maar verder ben ik niet zo van het Nederlander moeten zijn. Identiteit zegt me wel iets, maar na mijn huwelijk met een Indiër uit Bangalore en na jaren in Maleisië te hebben gewoond tussen Maleiers, Indiers en Chinezen – waar identiteit en de multiculturele samenleving een belangrijk gespreksonderwerp is – kom ik eigenlijk tot één conclusie: mijn Nederlandse identiteit is inmid-

26 -januari/maart 2008

dels zo beïnvloed door buitenlandse invloeden dat ik me eerder een ‘homo globus’ voel, Latijn voor wereldburger.

Wat was ik blij dat prinses Maxima in haar introductie van de WRR duidelijk maakte dat ze zich ook een wereldburger voelde en dat dé Nederlander eigenlijk niet bestaat.

Ik was zo blij dat ik haar mijn boek toestuurde én diezelfde dag een brief inzond voor de opiniepagina van Trouw, waarin ik drie dingen stelde: 1. Net zoals Maxima en ik zijn er inmiddels tal van ‘wereldburgers’ in Nederland die eigenlijk leven in verschillende culturen, 2. Er zijn veel succesvolle allochtonen, maar net als Groot-Brittannië, Canada en de VS moet Nederland de grenzen openen voor talent. Zo is de diaspora uit India een van de succesvolste ter wereld. En 3: In de Nederlandse media komen allochtonen vooral ter sprake als ‘een probleem’: als mensen die op ander manier niet meedoen aan onze samenleving en die zelfs bedreigen,

van tassendieven tot terroristen in spe. Als autochtonen – net zoals in de VS, Canada en Groot-Brittannië – maar vaak genoeg ook dokters, tandartsen en advocaten van Indiase, Ghanese of Marokkaanse komaf treffen, gaan ze dat als normaal ervaren.

Zover is het hier nog niet, zeker niet in de provinciestad waar ik woon.

Nou, ik heb het geweten toen ik dat schreef, zo bleek uit de vele reacties. Het riool van de Nederlandse samenleving ging open. Ik was elitair, en ik was vast naar Nederland teruggekomen om te profiteren van het goede Nederlandse onderwijs (wat overigens door Indiase ogen gezien niet zo bijster is). Ik moest mijn kinderen maar eens op een Indiase school zetten. En ik werd zelfs in het kamp Wilders geplaatst, want met de juiste drogredeneringen kon ik zo in dat hokje worden geplaatst. Inmiddels wist ik dat ook Máxima felle reacties kreeg op haar verhaal over identiteit en wereldburgers, en dat zij in een reactie te horen kreeg dat ze haar maar eens onder een boerka

27 -januari/maart 2008

moesten zetten. En wat bedoelde ze met dat ‘ene koekje bij de koffie’, dat ‘wij’ krenten zijn? Reacties uit de onderbuik van Nederland, die eigenlijk voortkomen uit angst. Want “wie ben ik, en wie ben jij dan?” dat leeft nu.

En ook: waarom zouden we bruggen bouwen? Laten we vooral terugkruipen in ons eigen hokje, ook al zijn Nederlanders eigenlijk niet zo Nederlands als ze zelf denken – onze gehaktballen zijn kennelijk Joods en de tulp komt oorspronkelijk uit Turkije. En zo is het ons ook met gewoonten vergaan. Dé Nederlander heeft nooit bestaan en elke cultuur is in ontwikkeling. Hooguit kun je bepaalde etiketten aan een cultuur hangen, zoals ‘tolerantie’ en ‘zelfrelativering’ etiketten waren die golden voor de Nederlandse. En nog steeds geldt dat voor een groot deel van de bevolking, maar

inmiddels voor veel mensen ook niet meer.

Het wordt tijd dat ‘autochtone’ Nederlanders Holi gaan vieren met de Hindoestaanse gemeenschap. Dat ze weer naar buiten komen en hun geroemde tolerantie terugvinden. Dat ze de angst van zich afschudden, de angst voor verslaan voor het monster dat ze in andere culturen menen te herkennen.

Dat ze zien dat de wereld een feest kan zijn. Een feest van kleuren, om te merken dat kleur er uiteindelijk niet toe doet. En dat barrières afgebroken kunnen worden, en dat juist cultuur daarbij kan helpen. n

28 -januari/maart 2008

Holi Phagua in Radhadesh

mina mangre

In het Srimad Bhagavatam (SB2.7.33) vertelt Heer Brahma aan Sri Narada over hoe de Allerhoogste persoon Gods Sri Krishna de inwoners van Vrindavan beschermde. Een van Zijn lila’s was dat Hij de demon Sankhacuda doodde op de plaats Horika in de maand Phalguna. Deze lila wordt gememoreerd door het symbolisch verbranden van de beeltenis ven de demon voorafgaand aan Holi.

Holi is ook wel bekend als het lentefeest waarbij de natuur ontwaakt en verschillende kleuren en aroma’s zich openbaren. Heer Krishna verwelkomde de lente samen met de gopi’s en werd er een regenboog aan kleurenmengsels over en weer gespoten.

Maar dat was in Dvaparayuga.

In Kaliyuga is Zijn incarnatie verschenen op holi ook wel Gaurapurnima genoemd. Heer Gauranga, Sri Caitanya Mahaprabhu, verscheen voor het verkondigen van de yugadharma in Kaliyuga, namelijk het reciteren van de Heilige Namen:

Tretayuga was het doen van yajnas, in Dvaparayuga was het het aanbidden van de arca-vigraha, de Gedaante van de Heer en in Kaliyuga s het Nama-sankirtan: het gezamenlijk verkondigen van de Heilige namen van de Heer. We kunnen een bloem of een blad of een vrucht aan Krishna offeren. Echter de naam van Krishna

Hare Krishna Hare Krishna Krishna Krishna Hare Hare Hare Rama Hare Rama Rama Rama Hare Hare Elk yuga heeft zijn eigen specifieke dharma: in Satyuga was dat mediteren op Heer Narayana, in

is niet verschillend van Krishna, God is absoluut. Dus door het offeren van de Naam van Krishna aan Krishna,

29 -januari/maart 2008

door het doen van de nama-yajna, offeren we eigenlijk het beste wat we kunnen offeren. In het Srimad Bhagvatam staat: yajiayu sankirtanaprayair yajanti hi sumedhasah: wie verstandig is, zal in dit tijdperk van tweedracht en onenigheid (kaliyuga) de Allerhoogste vereren door nama sankirtan yajna. Diegenen volgen de instructies van Heer Caitanya Mahaprabhu die Heer Krishna is in de gemoedstoestand (en kleur) van Srimati Radharani. Sri Gaura Hari ki jaya! Bhakta’s moeten hun toevlucht nemen tot de Heilige Namen van de Heer om een leven te kunnen leiden zonder zonde en ellende.

Viering Holi Phagua / Gaura Purnima in Radhadesh op vrijdag 21 maart 2008. Voor meer informatie: www.radhadesh.com

’S A M M A • P R O G R€12,00 per jaar D O H M I N F O B L •Ajanuari/maart 2006 • nr 1 • prijs

12e jaargan

g

top? n, één berg Vele wege een henk aan Holi: gesc samenleving gespleten en geluk Trouwen

’s a M M a • P r o g rE12,00 per jaar d o H M I n f o b l •a juli/september 2006 • nr 3 • prijs 12e jaargan

g

In de aanloop naar het nieuwe jaar 2008 maken we graag anderen blij. Schenk uw relatie, uw goede vriend of uw familielid daarom een jaarabonnement op OHM Vani.

Zo blijven ze een heel jaar op de hoogte van boeiende ontwikkelingen op het gebied van filosofie, religie, cultuur en spiritualiteit èn van alle programma’s die OHM op radio en televisie uitzendt. Voor € 12,- maakt u iemand een heel jaar lang blij.

mer: Themanum nden Familieba ofie De filos

atie van medit

Voor meer informatie neem contact op met: a d

M M a ’ s Progra per jaar oHM • 3 • prijs E12,00

TIP

Infobl

wie je bent ipe ch princ

taris Het vege

Shubh Divali

Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 E-mail OHM: info@ohmnet.nl

30 -januari/maart 2008

CA

Divali 2006 a: worden

Svadharm

DE AU -

2006 • nr /december g • oktober 12e jaargan

Karma en dharma

Carlo jadnananSing

Bij bestudering van opvattingen rond pijn en lijden komt men algauw terecht bij de begrippen karma en dharma. Daarbij is het mij gebleken dat bedoelde begrippen niet altijd op een correcte wijze worden gehanteerd. Als wetenschappelijk bestudeerder van het hindoeïsme wil ik graag een korte uitleg geven over karma en dharma, voornamelijk gebaseerd op de werken van Jnan Adhin, die ik als mijn guru met betrekking tot de hindoefilosofie, in het bijzonder de Vedanta (Universele Eenheidsfilosofie) beschouw.

Karma (handeling) – afgeleid van de sanskrit wortel ‘kri’ (doen,handelen) – moet steeds in samenhang met dharma (Wet, godsdienst, moraal) – afgeleid van de wortel ‘dhri’ (dragen, in stand houden) – worden gezien. Zulks omdat beide begrippen te maken hebben met de onwrikbare overtuiging van het bestaan van fundamentele orde en wetmatigheid in het heelal. Filosofisch gezien is dharma de grondwet van het materiele en spirituele heelal en karma is het actieve aspect ervan. Dit houdt in dat karma de dynamische wet is die er zorg voor draagt dat afwijking van de inherente wet wordt gecorrigeerd en er weer evenwicht wordt bereikt. Men zou ook kunnen zeggen dat dharma de wezenswet is (dat wat maakt dat iets is wat het is) en karma de gedragswet die voor alle niveaus van gedrag geldt.

In eenvoudigere woorden kan men zeggen dat dharma te maken heeft met goed/juist gedrag. Hierbij moeten wij wel beseffen dat goed gedrag tijden plaatsgebonden is. Wat duizenden jaren geleden goed gevonden werd zou in deze tijd als maatschappelijk onbetamelijk beschouwd kunnen worden. In de (hindoe)literatuur zijn er vele werken die gewijd zijn aan dharma en vele voorbeelden ervan worden gegeven. Zo is de dharma van een koning om er zorg voor te dragen dat de samenleving op een rechtvaardige wijze functioneert, zodat zijn onderdanen het goed hebben. In deze betekenis zou men dharma het beste met plicht kunnen vertalen. Het is duidelijk dat bedoeld begrip niet met één bepaald woord vertaald kan worden. Wij moeten echter blijven vasthouden aan de dragende en schragende betekenis

31 -januari/maart 2008

ervan. De dharma van een leraar is het overdragen van kennis aan zijn studenten. De dharma van een huisvrouw is om goed te zorgen voor haar man en kinderen. De dharma van een rechter is om op rechtvaardige en onpartijdige wijze recht te spreken. De dharma van een dokter is zijn patiënten beter te maken of zo min mogelijk pijn te doen lijden. De dharma van een parlementariër is om op te komen voor de belangen van de kiezers (het volk).

Karma heeft betrekking op de dynamiek van het menselijk handelen. Het gaat om het totaal van handelingen (in elke denkbare vorm) waardoor het leven telkens weer wordt beïnvloed. Ethisch bezien is er sprake van goed en slecht karma al naar gelang er wel of niet in overeenstemming met de inherente norm (dharma) wordt gehandeld. Adhin waarschuwt ervoor om karma niet in theologische of juridische betekenis

van deugd en zonde of van beloning en straf te interpreteren. In ieder geval is het zo dat een mens niet voor een ander mag bepalen wat diens karma is. Het oordeel daarover ligt niet bij de mens. Volgens de karmafilosofie is het enige wat de mens als goed lid van de samenleving moet doen, is te handelen volgens de in die samenleving geldende regels die in wetboeken kunnen zijn neergelegd, maar ook op ongeschreven regels (b.v. moraal, godsdienst) kunnen berusten. Karma is mede gebaseerd op het principe van reïncarnatie. De mens draagt onherroepelijk zijn verleden met en in zich en kan dit niet wegwissen, maar hij kan wel bouwen aan zijn toekomst.

Adhin stelt het navolgende: ‘Karma leert berusting en geeft zekerheid en hoop: berusting in wat niet veranderd kan worden, zekerheid dat de toekomst veranderd kan worden en hoop dat de toekomst beter zal worden, mits in het heden op de juiste wijze wordt gehandeld.’ n

32 -januari/maart 2008

Hoe kwam yoga tot Wendy van Dijk?

Sharda balla

Bekende Nederlandse sterren doen aan yoga! Weliswaar gewoon om hun figuur te ‘shapen’, maar toch. En ze kunnen kiezen uit een keur aan yogavormen: Raja Yoga, Hatha Yoga, Ashtanga of Power Yoga, Kundalini Yoga, Bikram yoga, Iyengar yoga, Kashmir yoga, Dru Yoga, zwangerschapsyoga en zo kunnen we nog even doorgaan.

Zestig jaar geleden had in Nederland niemand van yoga gehoord. Nu is het niet meer weg te denken uit een gebalanceerd leven. Bovendien kwamen en komen regelmatig Indiase yogabeoefenaars naar Nederland, bijvoorbeeld Shivananda of Iyengar, die een eigen vorm van yoga onderwijzen. En er is inmiddels volop de mogelijkheid om zelf naar goeroes in India af te reizen.

Hoe begon het allemaal? Pas na de Tweede Wereldoorlog werd yoga in Nederland geïntroduceerd. Niet door Indiase beoefenaars, maar door twee geboren Indonesiërs. Jan Rijks (1903-1988) kwam in 1946 vanuit Indonesië waar hij wijsbegeerte en yoga had bestudeerd, via India naar Europa. Zijn leraren hadden hem

de naam Saswitha (hij zei zelf dat het een andere, Indonesische, naam voor godin Saraswati is) gegeven. En nog steeds bestaat de yoga opleiding die hij startte onder de naam Saswitha Stichting voor Yoga en Wijsbegeerte.

Jos Plenckers (1933) heeft zijn eerste lessen in de jaren zestig van Saswitha gekregen en werd later door hem gevraagd de opleiding voor zijn rekening te nemen. Plenckers weet te vertellen dat Saswitha niet erg spraakzaam was over zijn eigen eerst contact met yoga.

Dus waar Saswitha zelf yoga heeft geleerd blijft tot op de dag van vandaag een mysterie.

In de oorlog zat Saswitha in een jappenkamp waar hij gelukkig en wonder boven wonder levend uit kwam.

In Nederland startte hij in 1946 de

33 -januari/maart 2008

dering was: onderzoek wat voor jou geschikt is, durf eigenwijs te zijn. In de jaren zeventig kwamen Plenckers en Saswitha in contact met Harish Johari. Deze bracht een nieuw aspect in de yogatraditie: de chakra’s. Ook in die tijd kwam Shyam Bhatnagor naar Nederland, hij introduceerde mantra’s in de yoga-opleidingen. Saswitha vond dat een waardevolle aanvulling en bracht het in de opleiding.

Een andere pionier op het gebied van yoga was Rama Polderman (19242004). Geboren in Indonesië kwam hij tijdens de Japanse bezetting in een kamp in aanraking met yoga. Hij had hartklachten en iemand die zelf yoga beoefende gaf hem oefeningen om zijn klachten tegen te gaan. Uiteindelijk was hij geheel van zijn klachten Maria Tromp

yogalessen in Scheveningen. Mensen kwamen uit alle delen van het land naar zijn lessen. Voor hem was het leven in het nu belangrijk, vroeg je hem naar zijn verleden dan deed hij dit af als niet terzake doend. Ook is hij nooit meer teruggeweest in India.

Zijn benaRama Polderman

Jos Plenckers

af. Als hij na de oorlog naar Nederland reist om zijn studie geneeskunde voort te zetten, komt hij op wonderbaarlijke wijze in contact met zijn goeroe. Ook ontmoet hij op doorreis Ramana Maharishi in Tiruvannamallai. In 1957 zet hij in Nederland de

34 -januari/maart 2008

Stichting Yoga, nu bekend als de Stichting Yoga en Vedanta, op.

In de jaren vijftig lag de nadruk in het yogaonderwijs op ontspanning.

Juist na de ellende van de oorlog was zachte ontspanning iets waar mensen op zaten te wachten, dacht men. De oefeningen waren ook alleen een voorbereiding op studie van de hogere filosofie of ter voorbereiding van meditatie. Later ontstond pas de bewustwording dat het lichaam ook over intelligentie beschikt en dat lichaam en geest niet als gescheiden moeten worden gezien.

Nu zijn de eerste beoefenaars van yoga al ver in de 70. Maria Tromp (1923) en Jos Plenckers (1933), respectievelijk leerlingen van Rama Polderman en Saswitha hebben beide de yoga verder verspreid in Nederland.

Shyam Bhatnagor

Jos Plenckers begon halverwege de jaren zestig met yoga bij Saswitha.

Uiteindelijk heeft hij veel in India gereisd en veel yogastudies gevolgd.

Het meest boeiende vindt hij het persoonlijk contact met de yogi’s.

Maria Tromp begon in 1959 met yoga in Amsterdam op een zolderkamer met tien man. Zij weet zich te herinneren dat Polderman een hele milde, vrolijke man was die naast arts ook beroepsgoochelaar was. Toen er veel vraag kwam naar yoga in het hele land en Polderman regelmatig lezingen ging geven, ging Tromp mee om de oefeningen liggend op een tafel voor te doen.

35 -januari/maart 2008

Zo kunnen u en ik en alle bekende sterren vandaag de dag kiezen uit een groot aanbod en is yoga een helemaal geaccepteerde manier van bewustwording van het lichaam. Maria Tromp beoefent de yoga al vijftig jaar en is daarmee een van de langste beoefenaars van yoga (in leven) in Nederland. In de Lotusvijver van 3 februari hoort u een radioportret van haar. n

Ga je de weg samen of alleen?

manon Van dijK

We leven in een individualistische maatschappij waarin we zelf willen bepalen hoe we onze kostbare tijd besteden en met wie. Ook als het gaat om spirituele activiteiten als mediteren, mantra’s zingen en de Gita bestuderen. We hebben niet altijd tijd of zin om naar anderen te luisteren die hun eigen spirituele ervaringen hebben. Eén op één begeleiding is veel efficiënter. Maar lopen we dan geen wezenlijke dingen mis? Hebben we anderen niet nodig bij onze spirituele groei?

Met nieuwe technieken kunnen we aan veel van onze wensen tegemoetkomen.

Op internet is een massa spirituele cursussen te volgen: elke week krijg je een nieuwe meditatieles in je mailbox die je kunt openen wanneer jou dat uitkomt. Je kunt lezen over de betekenis van mantra’s of hoe je je kundalini-energie omhoog kunt brengen. Je kunt filmpjes bekijken van bijeenkomsten met Swami’s, je kunt geluidsfragmenten downloaden en op je iPod zetten. Als spirituele zoeker word je op je wenken bediend. Er wordt gesproken over ‘instantverlichting’ en ‘online-moksha’. En anderen hebben we daar niet voor nodig, lijkt het wel.

Toch komen veel mensen regelmatig

bij elkaar om samen te mediteren of de Gita of Ramayana te lezen. Zij ervaren een meerwaarde bij het mediteren of studeren in groepsverband.

Iedereen die wel eens in een groep gemediteerd heeft, zal het verschil met alleen mediteren kennen. In een groep kun je je beter concentreren en gaat het mediteren doorgaans makkelijker.

Ria mediteert tweewekelijks in een groep onder begeleiding en deelt deze ervaring: ‘Ik mediteer graag alleen, maar ook graag in een groep. Het is anders. In een groep is er automatisch meer rust en mogelijkheid om naar de stilte in jezelf te gaan. Ik voel verbinding met de anderen en kom

36 -januari/maart 2008

sneller tot rust. Als je alleen mediteert lukt dat niet altijd zo gemakkelijk.

Ik denk dat zo’n groep iets uitzendt, waardoor er in die ruimte al een sfeer is die het mediteren gemakkelijker maakt.’

Toine van Os is landelijk coördinator van de oecumenische beweging ‘Meditatie vanuit de Christelijke Traditie’, onderdeel van de ‘World Community of Christian Meditation’.

Hij is zowel met christelijke als met hindoeïstische mantrameditatie bekend.

Van Os: ‘Het is de ervaring van denk ik bijna iedere wat meer ervaren mediteerder dat de innerlijke stilte zich aanmerkelijk kan verdiepen wanneer in een groep wordt gemediteerd.’ Hij neemt aan dat dit wordt veroorzaakt doordat het subtiele, geestelijke ‘veld’

dat je met elkaar deelt wordt beïnvloed door de concentratie van aandacht en meditatie. ‘Er is minder subtiel rumoer en het wordt mogelijk in te voegen in de stroom van aandacht die op dat moment in het gedeelde veld aanwezig is. Vergelijk het met het betreden van een bibliotheek of gebedsruimte: ook daar is een stilte waarneembaar die dieper gaat dan de stilte die je in fysieke zin waarneemt.’

Een groep is vooral belangrijk wanneer je net begint met mediteren omdat goede gewoonten nog aangeleerd moeten worden. Zo kan een groep helpen om de meditatietijd uit te zitten.

Als je alleen bent, heb je nu eenmaal sneller de neiging om te stoppen of steeds op de klok te kijken. Ria: ‘Het valt niet mee om de discipline op te

37 -januari/maart 2008

brengen en vaak vergeet ik het ook om te mediteren. Ik probeer het elke ochtend even te doen voor ik naar mijn werk ga en verder op andere momenten wat langer, maar dat komt er niet altijd van.’ Regelmatig in een groep mediteren kan helpen om thuis ook meer regelmaat in het mediteren te krijgen.

‘Eigenlijk is het nodig om meditatietijd op te eisen, ook al heb je het nog zo druk’, weet Mark uit eigen ervaring: ‘In een groep is mediteren makkelijker; je maakt er dan echt tijd voor. Een afspraak met jezelf maken is moeilijker.

Al begin ik het steeds meer onzin te vinden dat ik het er te druk voor zou hebben. In het begin plande ik het mediteren om mijn andere bezigheden heen. Nu wil ik er ruimte voor maken en zeg ik ook tegen mijn omgeving: nu is het tijd om te mediteren.’

Behalve dat mediteren in groepsverband makkelijker en diepgaander is, kun je op zo’n avond ook ervaringen uitwisselen. Mirjam bestudeert met acht anderen regelmatig de Bhagavad Gita en vindt dit ‘helemaal geweldig’. ‘Naast dat de bijeenkomsten een heleboel verduidelijken, is het prettig om met mensen samen te zijn die dezelfde interesse hebben. Je kunt praten over iets wat je na aan het hart ligt zonder het idee te hebben dat je de ander verveelt of dat je beslag legt op zijn tijd. En je hoeft niet zoveel uit te leggen omdat er al een gedeeld referentiekader is.’ Aan de andere kant heb je wel geduld nodig om naar het verhaal van een ander te luisteren, en dat is iets dat niet erg past bij onze snelle manier van leven. Mark: ‘Ik ben een groepsmens, maar toch zou ik niet elke avond in

een groep willen mediteren. Het is erg intensief, alle drukte eromheen krijg je ook; de meningen en verhalen van anderen.’

Hag zou het liefst een op een begeleiding krijgen: ‘Ik denk dat de intensiteit dan het hoogst is.’ Maar heel reëel vindt hij privé-onderwijs niet. ‘Het werken in een groep heeft niet mijn voorkeur, maar is het best haalbare. Zeker wanneer er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan.

Bijvoorbeeld qua samenstelling en grootte. De groep moet niet te groot zijn omdat anders niet iedereen in voldoende mate aan het woord komt.

En een belangrijke conditie is ook dat iedereen op dezelfde golflengte zit.’

Mark heeft een ander ideaalbeeld: ‘Het zou ideaal zijn om bijvoorbeeld een kerk binnen te kunnen lopen, niets te hoeven zeggen, ongedwongen, en om dan samen te mediteren.’

Eigenlijk willen we de voordelen van een groep, maar niet de nadelen.

Typisch iets van deze tijd. En waarom ook niet? Toine van Os zegt dat het van belang is om naast de groepsmeditatie ook regelmatig alleen te mediteren. ‘Men zou zich anders afhankelijk kunnen gaan voelen van de aanwezigheid van de groep.

Uiteindelijk moet je toch het eigen eenzame pad volgen.’ Daarnaast is alleen mediteren ook behulpzaam om de nodige ‘zwaarte’ of gecenterdheid te creëren die je in staat stelt ook in moeilijkere omstandigheden tot meditatie te komen, aldus Van Os: ‘Er is meer weerstand en minder gemak – wanneer die worden overwonnen heeft dat gevolgen in positieve zin.’ n

38 -januari/maart 2008

Geweldloosheid als beleving van spiritualiteit

hanS feddema

Geweldloosheid wordt vaak gezien en werd bekend als alternatieve methode van conflictoplossing. Maar zij is heel wat meer dan dat. Je kunt zelfs spreken van een wereldbeeld, met een eigen spiritualiteit of manier van leven. Kortom een (spirituele) levenshouding, met als pretentie doelen te bereiken zonder fysieke, psychische en materiele schade toe te brengen. Niet kwetsen dus. Dat is nogal wat. Hoe vaak verwonden of doden we niet psychisch. Zoals anderen ‘katten’, aftroeven, bevoogden, negeren, miskennen, vernederen en sociaal uitsluiten of zelfs openlijk treiteren, pesten en zwartmaken.

Allemaal vormen van psychisch geweld.

Het is van belang deze en andere schaduwzijden onder ogen te zien. Carl Jung zei hierover: ‘Wie naar buiten kijkt droomt, wie naar binnen kijkt wordt zich bewust. Men wordt niet verlicht door zich allerlei beelden van licht voor te stellen, maar door zich bewust te worden van de eigen duisternis.’

Het hebben van eigenwaarde is van belang, maar voor het helen is bewustwording over onze schaduwzijden niettemin essentieel.

Dit omdat arrogantie het laatste is dat bij mensen past. Maar vooral omdat

verdringing van het geweld in ons leidt tot projectie op de ander. Erkenning van dat geweld in ons werkt al helend.

Sterke punten van geweldloosheid zijn, dat 1) deze geen symptoombestrijding is, maar boven het geweld uitstijgt, 2) dat met open vizier wordt gestreden, dat je 3) het goede niet kunt afdwingen met geweld, dat 4) geen lijden wordt toegebracht, maar er in principe de bereidheid is dat op zich te nemen, dat 5) geweldloosheid zich richt op het beste in de ander en dat 6) mede daarom haat en het woord ‘vijand’ taboe is, dat 7) in de geweldloze strijd

39 -januari/maart 2008

het middel minstens zo belangrijk is als het doel, dit om niet in de spiraal van geweld te blijven hangen en dat 8) voor de verstandhouding met de tegenspeler een onderscheid wordt gemaakt tussen hem als persoon en de kwestie.

Maar kunnen mensen dit alles wel opbrengen zonder innerlijke vrede bij zichzelf? Kunnen we wel in vrede leven met een ander, laat staan vrede bij hem brengen, als we niet in staat zijn in vrede te leven met onszelf? Is aan onszelf werken niet hard nodig, voordat we een Gandhi kunnen nazeggen: ‘Ik heb van vijanden vrienden gemaakt. Mijn grootste succes was dat de Britten India verlieten als vrienden.’

Ik denk dat dit ook geldt voor het beleid van vergeving en verzoening van Nelson Mandela en Desmond Tutu. Een geweldloze strategie zou ook kunnen zijn half wankelende dictators als Mugabe een vrijwillige ballingschap aan te bieden met dan tevens amnestieverlening om een verdergaand lijden in het land te voorkomen.

Maar vergt dit niet veel zelfoverwinning bij ons? We willen immers diep in ons hart vaak de genoegdoening van wraak.

Tutu waren en zijn zich sterk bewust van de innerlijke component bij geweldloosheid. Bijvoorbeeld van angst als dodelijke factor, volgens de eerste zelfs de oorzaak van geweld. Angst die ons kleinmaakt of ons in zelfafwijzing laat belanden en dat terwijl ook voor het leven in het algemeen juist zelfvertrouwen en spirituele kracht zo belangrijk is. De Soefimysticus Inyat Khan zei kernachtig: ‘Vechten met de ander geeft oorlog en worstelen met zichzelf geeft vrede’. Om anderen te transformeren, moet je eerst jezelf transformeren, wist ook Gandhi.

‘Geweldloosheid is zachtmoedig, het kwetst nooit, het is als het goed is niet een gevolg van boosheid of kwaadaardigheid, het is nooit bedillerig, nooit ongeduldig, nooit schreeuwerig en lijnrecht tegenover dwang’, vond hij, er aan toevoegend: ‘en ik zal niet wachten tot het hele volk zich daartoe heeft veranderd, maar zonder omwegen een begin bij mezelf maken.’

De spirituele giganten Gandhi, Mandela en 40 -januari/maart 2008

Zelf voorleven dus. Is vredeswerk ook niet gedoemd te falen, als we niet in de gaten hebben, dat een ‘conflict dat ik buiten mezelf tegenkom een uitdrukking is van een conflict in mezelf’, omdat de wereld in ons zit, kortom een uitdrukking is van wat er in ons omgaat? Dat dus het zich inzetten voor vrede in de wereld alleen werkt, als ik systematisch werk maak van de weggemoffelde conflicten in mijzelf en ook, zoals Christus ons al voorhield, minder ‘oordeel en veroordeel’. Kortom, zijn we niet bezig onze omgeving te veranderen om zo ons eigen probleem op te lossen? Ook in het groot, denken we maar aan Uruzgan, alle retoriek ten spijt?

Stef Bos zei in een tv-programma op oudjaar 2006 treffend: ‘Aanvaard toch eerst vooral jezelf. Zonder dat is er geen vrede, want dan wil je met de ander in wezen jezelf vermoorden.’ En Marco Borsato in datzelfde programma: ‘Als je de vrede bij de ander neerlegt, komt er geen vrede.’ Beiden ontmaskerden in die twee korte zinnen ons projecteren op anderen, wat samenhangt met oertrauma’s, onbewuste schuld, angst en ons nog niet geheeld zijn.

En toch willen we naar een ‘wereld voorbij de angst’, een wereld van bruggenbouwers. Mijn antwoord is daarom: 1) We zijn niet schuldig, dat hebben we onszelf aangepraat of ons laten aanpraten. 2) We hebben angst, omdat we ons te afhankelijk van de mensen hebben gemaakt of ons verkeerd vereenzelvigen, zoals met onze status of zelfoordeel, te veel in onze ‘kop’ en/of in een basisgevoel van afgescheidenheid zitten in plaats

van in eenheidsbewustzijn.Dus dat er achter alles een essentiele innerlijke ‘goddelijke’ eenheid zit, ook omdat wij, of we dat nu beseffen of niet, geestelijke wezens en kosmos zijn.

Geweldloosheid is een beleving van dat eenheidsbewustzijn, leven in verbondenheid, leven vanuit je hart, waardoor we het niet in ons hoofd halen een ander te doden.

Hebben we ons niet al eeuwen bang laten maken voor elkaar door een basisgevoel van afgescheidenheid, tekort en eenzaamheid? Gandhi had zijn successen, omdat hij geheel opereerde vanuit eenheidsbewustzijn, wat ook betekende veel stilte inlassen, weet hebben van de wetten van het universum en luisteren naar je innerlijke stem.

Vandaag zien we in, dat zo’n spiritualiteit een enorme kracht is en leidt tot vrijheid, authenticiteit en individualiteit. Gandhi was hierin een voorloper. ‘Als een mens spiritueel ontwaakt, wordt daarmee de aarde een beetje opgetild’, zei hij. Hij richtte zich sterk op het individu en zijn innerlijk kracht en had het ook vaak net als Christus over het mogelijk maken van het onmogelijke. Vanuit eenheidsbewustzijn ben je niet bang voor mensen met wie je in wezen verbonden bent via onze ‘ware ik’, zei hij.

Overal in ons land zijn er nu kringen rond het boek Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg, die het onderscheid maakt tussen wolven- en giraffentaal. Het ligt vaak heel subtiel,

41 -januari/maart 2008

maar als je zegt: ‘Dat heb je mooi verpest’ of als je zegt ‘Ik schrik van het resultaat, ik had dat anders voor ogen’, dan is er toch verschil. Wolventaal is hoe dan ook doorspekt met oordelen, kleineringen en verwijten, terwijl giraffentaal de taal is van het hart, van mededogen en de vredelievendheid.

Gandhi liet ook steeds zien, dat wolventaal en neerkijken op anderen vijandschap geeft, dat je door

ik het eerst mijzelf geven. Ik realiseer blijheid en vrede in mezelf en daarna deel ik die.

Innerlijke kracht (zielekracht volgens Gandhi), is een enorme kracht, misschien wel de grootste die er is. Ik spreek dan ook liever van geweldloze kracht , via welke je leeft vanuit een hoger ideaal en niet gericht bent op eenzaamheid, angst, rivaliteit, wrok, iemand gebruiken, op tekort en eigen belang, maar op gelijkwaardigheid, verbinding, mededogen, vrijheid, geven en denken in overvloed. Luther King, ook een spirituele gigant, formuleerde deze kracht als volgt: ‘De zwakte van geweld is dat het een neergaande spiraal is en juist datgene opwekt wat je wilt vernietigen. Met geweld kun je de hater doden, maar niet de haat. Met geweldloosheid hebben we echter een kracht die groter is dan een kernbom.

Want een bom kan alleen vernietigen, maar geweldloosheid kan harten veranderen.’ n Dr Hans Feddema is antropoloog, publicist en actief in de Linker Wang.

kleineren jezelf kleineert. Iets dat momenteel maar al te vaak wordt vergeten in het islamdebat.

Behoeven we niet allen transformatie?

Aan vrede in mezelf werken is niet, kun je zeggen, omdat ik vrede nodig heb, maar omdat vrede nodig is. En omdat ik het ook anderen gun. Maar dan moet 42 -januari/maart 2008

Hoe ga ik met een Indiase familie om?

WieriSh ramSoeKh

Zo’n twintig jaar geleden was het nog bijzonder als een Hindoestaan trouwde met een blanke Nederlander. Vaak was het een gedurfde keuze vanwege de norm van trouwen binnen de eigen etnische en religieuze gemeenschap. Niet zelden werden deze Hindoestanen met blanke partner sociale buitenstaander in eigen kring. Genegeerd op feesten. Soms bleef bij bezoek aan familie de deur dicht. Ouders die uit schaamte voor de gemeenschap bruiloften en feesten meden.

Inmiddels is de situatie behoorlijk veranderd. Bijna elke familie heeft een niet-Hindoestaan binnen de gelederen. Het lijkt wel alsof de sociale norm zelfs helemaal is omgedraaid. De mensen die vroeger de toon zetten, vooraanstaand in de gemeenschap, zijn nu als ouderwets in het defensief gedrongen. Soms doet zich zelfs de ultieme tragiek voor: de kinderen van de hoeders van de moraal komen pardoes zelf thuis met Peter of Marijke.

Ik heb altijd veel belangstelling gehad voor die Hindoestanen, die het lef hadden de gemeenschapsdwang te trotseren. Misschien deels als mentale voorbereiding voor het geval

ik zelf in een dergelijke situatie zou geraken. Ik zag ze op bruiloften vaak alleen komen, zonder de blanke partner. Soms was er sprake van overcompensatie en gingen ze zich juist vol overgave storten in de Hindoestaanse organisatiewereld.

Maar niet minder nieuwsgierig was ik naar de blanke partners. Menigmaal gluurde ik tijdens bruiloften naar hen en vroeg mij af wat zij nou zouden vinden van al die Hindoestaanse eigenaardigheden.

Sinds dit jaar is er een antwoord van één van die blanke partners.

Brigitte Ars schreef weliswaar een boek over haar relatie met een Indiase man, maar voor Nederlandse Hindoestanen is in Hoe wikkel je een

43 -januari/maart 2008

sari om? toch veel herkenbaar. Ars is een Nederlandse journaliste, die al vroeg wat had met India. Als kind in het ziekenhuis kreeg ze een reisboek van haar oma met een plaatje van de Taj Mahal: ‘Ik, het gevangen prinsesje, had mijn droompaleis gevonden waar mijn kinderfantasieën zich zouden afspelen’. Als volwassen vrouw bleef het exotische trekken: ‘Zelf was

ik allesbehalve xenofoob, eerder xenofiel. Donker was mooi, andere culturen waren fascinerend, en een relatie met een buitenlander was als een exotische reis in eigen omgeving. Waarom voor een Nederlandse man gaan als mijn bestaan zich in duizend kleuren kon afspelen’. Een reis naar India eindigt echter ontnuchterend: ‘Stinkend rattenhol, vunzig lustoord van gefrustreerde fantasieën. Nooit meer naar dit land, waar vele mannenhanden heimelijk hun weg zoeken onder je kleren’. Maar toch, liefde kruipt waar het niet gaan kan als de Indiase Raj uit Bangalore op de proppen komt.

Het boek van Ars is vooral het persoonlijke verhaal van een Nederlandse vrouw, die een relatie met een Indiër krijgt, bereid is zich aan te passen aan zijn orthodox-brahmaanse familie en zijn land, maar Brigitte Ars toch ook ervaart dat het eigen ik zich niet laat wegvlakken en eigen grenzen kent.

Wat opvalt, is de integriteit waarmee Ars haar persoonlijke verhaal doet.

Niet alleen analyseert ze zichzelf kritisch, maar ook heeft ze een inlevingsvermogen naar anderen, dat je ten aanzien van Indiërs niet vaak tegenkomt. Daarnaast heeft ze zich goed verdiept in Indiase achtergronden.

44 -januari/maart 2008

Volgens Ars zijn er bij gemengde relaties drie valkuilen. De eerste valkuil komt als verliefdheid plaats maakt voor realiteit. Dat was voor Ars tijdens haar huwelijk: ‘Het waren immers de families die trouwden volgens eeuwenoude systemen, en de bruid en bruidegom waren slechts representanten, of misschien zelfs figuranten binnen het grote scenario.

Eigenlijk trouwde ik met India’. Ze bereikt de grens van haar bereidheid tot aanpassen: ‘Daarna moest ik languit op de grond voor Raj buigen en zijn voeten aanraken als eer voor mijn man, die vanaf nu mijn God zou moeten zijn. Was ik mij aan het aanpassen of dreigde ik mezelf te verliezen…De keuze tussen respect voor de andere cultuur of voor het navolgen van de universele mensenrechten was wat mij betreft snel gemaakt’. De tweede beproeving komt op het moment dat een familie aan de partner gaat trekken, of dat er een persoon zelf naar zijn eigen culturele zijde gaat hellen en de toren van het huwelijk begint te zwiepen, aldus Ars. Het is belangrijk om compromissen te blijven zoeken. De derde beproeving komt bij de komst van een kind.

‘In de roes van de verliefdheid deden religie en cultuur er vaak nog niet toe.

Maar met de komst van de kinderen kwamen ook de problemen. Liefde en cultuur gingen dan een strijd met elkaar aan. Op de achtergrond van gemengde relaties waren altijd de schoonouders aanwezig…Het kind waar iedereen graag een stempel op zette, de afstammeling van het eigen volk, de eigen cultuur’.

Naast het persoonlijke verhaal van Brigitte Ars en haar Raj krijgt de lezer tussen de bedrijven door ook een schets van maatschappelijke ontwikkelingen in India in de afgelopen vijftien jaar. Ars heeft hierin geen grote pretenties, maar haar treffende, haast terloopse observaties, zijn vooral voor Indiabeginners zeer leesbaar. Ze schrijft over veranderende waarden bij jongere generaties. Ze beschrijft zuidelijk India met goden waar weinig Nederlandse hindoes ooit van gehoord zullen hebben: Venkatachalapati en de goden van de lagere kasten Pochamma, Potaraju, Kattamaisamma, Kaatamaru of Beerappa. We leren dat het zeer complexe Tamil in 2500 jaar nauwelijks is veranderd - de teksten van toen waren ook nu nog altijd leesbaar. Vergeleken daarmee kwam het Hindi, dat door de Moghuls was geïntroduceerd, net kijken. Ze beschrijft de huwelijksceremonie die maar liefst acht uur duurt. Ook de latente spanning tussen Noord en Zuid komt aan bod: ‘Nog altijd heersten de noorderlingen over India en was hun taal – het Hindi- naast het Engels de officiële taal van het land. Tot grote ergernissen van de zuiderlingen met hun eigen Dravidische talen en culturen. India is nooit één India geweest’. Haar Nederlandse ogen zien het leed van de kastelozen, dat zelden opgetekend wordt door de nationale journalistiek, die wordt gedomineerd door de hogere kasten.

Ars’ schrijfstijl, lichtvoetig spelend met de taal, verdient aparte vermelding. Een selectie:

45 -januari/maart 2008

‘rottetandengrijnzen’, ‘kruipruimten van mijn kinderherinneringen’, ‘flirtende stof van zijdezachte sari’s’, ‘moegereisde brief’, ‘Indiase slaapkamerogen’, de Indiase auto Ambassador als ‘bolhoed op wielen’, ‘welkom in de wereld van de boze Indiase schoonmoeder’, ‘het rauwe gevoel van rouw’ en ‘we reden de plattegrond van Delhi af’.

Er blijft echter toch iets knagen bij mij na het lezen van het boek en dat heeft betrekking op haar man Raj en haar schoonouders.

Natuurlijk is het moeilijk in een persoonlijk verhaal al te diep in te gaan op de psyche van je eigen man. Dat is zo dichtbij, zo kwetsbaar, dat er een blinde vlek kan ontstaan. Zeker als die man zijn Indiase zielenroerselen op dit vlak, wetend hoe moeilijk die te begrijpen zijn voor een westerse rationalist, misschien voor zich houdt.

Het beeld van Raj dat Ars schets is die van een sterke persoonlijkheid, een rationalist, een wereldburger, die zich relatief makkelijk boven culturele begrenzingen verheft.

Ars schrijft: ‘In tegenstelling tot veel Indiërs was hij het westerse eten lekker gaan vinden en at hij net zo graag aardappelen, kool en worst als kip curry’. Ik heb genoeg Indiërs meegemaakt, die tot mijn

verbijstering zonder veel emotionele problemen een hamburger tot zich kunnen nemen, om Ars op dit vlak te geloven. Wat ik niet kan geloven is dat Raj zonder veel interne worsteling bepaalde taboes van zich kan afschudden. Met name die van het trouwen buiten de eigen groep. En dat zijn ouders, die Ars in Bangalore nog verzoeken vanwege de buren geen broek te dragen, dat zo relatief makkelijk aanvaarden. Met name de moeder. Af en toe schemert er iets door van een interne strijd. Raj’s vader noemt hem zijn verloren zoon. Ook wordt genoemd, dat Raj schuldgevoel heeft omdat hij door zijn partnerkeuze niet aan de verwachtingen van zijn ouders had voldaan. Bij de dood van zijn moeder en de geboorte van een kind is hij bang om zijn cultuur te verliezen. Maar wetend hoe diep de eigen cultuur in de Indiase genen zit, vind ik Ars’ beschrijving van Raj te vlak en niet overtuigend. Raj, wat is jouw eigen verhaal? Wat zeiden je ouders toen je vrouw Brigitte er niet bij was? Had je echt geen last van schaamte en slapeloze nachten? Na het geslaagde Hoe wikkel je een sari om? zou het toch wel heel aardig zijn om een boek Hoe eet je een Hollandse haring? van iemand als Raj te kunnen lezen. n

46 -januari/maart 2008

Ayurveda en voeding

robert h. SWami perSaud

De diëten volgen elkaar in een steeds rapper tempo op. Van Atkins tot Sonja Bakker, van koolhydraten tot calorieën, je wordt bijna doodgegooid met aanwijzingen wat wel en niet goed voor je zou zijn. De wetenschap echter met de meeste kennis over de voeding, de Ayurveda, brengt helemaal niets nieuws. Je zou je kunnen afvragen: hoeveel waarheid schuilt er in beweringen die het maximaal twee jaar uithouden en hoeveel waarheid schuilt er in beweringen die het al meer dan drieduizend jaar uithouden? Laten we daar eens naar kijken.

Het grote verschil tussen de uitgebreide voedingsleer der Ayurveda en andere voedingsleren is dat de Ayurveda het menstype vrij centraal stelt. De Ayurvedische dokter zal je daarom eerst analyseren naar je constitutie en vervolgens zijn voedingsadvies daarop baseren. Maar hoe zitten die adviezen nu in elkaar? Wat zijn de belangrijkste uitgangspunten die eigenlijk voor iedereen gelden? Welnu: in de eerste plaats moet je weten dat de Ayurveda niet zoveel belang stelt in koolhydraten, vetten en wat dies meer zij. Zij zegt juist dat alle voeding die we kennen bronnen zijn van elementaire krachten, die we in het Nederlands kunnen onderscheiden als aarde-, water-, vuur-, lucht- en sfeerkrachten.

Appels, champignons, andijvie en sla bijvoorbeeld bevatten veel luchtelementen en zijn voor mensen die

ook veel lucht in hun constitutie hebben dus niet gunstig. Voor hun zijn bijvoorbeeld worteltjes, courgettes, avocado’s en bananen weer heel goed.

Overgewicht komt erg veel voor bij mensen die een hoog aarde-gehalte hebben. Ga je die bestoken met Sonja Bakkerboekjes dan lijkt dat in eerste instantie wel te helpen maar al gauw vallen ze terug op hun oude gewicht.

Niet de aanwijzingen in die boekjes hebben dan voor het eerste effect gezorgd, maar de speciale aandacht die ineens voor de voeding ontstond. Wie namelijk met aandacht eet, eet minder dan iemand die zonder aandacht eet - probeer dat maar eens.

De Ayurveda gaat echter een stuk verder dan alleen aandacht. Stel dat je inderdaad een flink overgewicht hebt, min of meer met een hoog aarde-gehalte als een der oorzakelijke

47 -januari/maart 2008

factoren. Het algemene advies dat wij dan aan zo iemand geven is: houd je niet langer aan de vaste etenstijden.

Bepaal wat je op een dag zult eten en eet dat gewoon verspreid over die dag.

Misschien eet je ieder uur wel iets, maar op is op! Je laatste hapjes mogen overigens nooit ofte nimmer later genuttigd worden dan zeven uur in de avond. Eet je toch later, dan is iedere poging om af te slanken volkomen zinloos. De enige aanwijzingen die zo’n kuurder nodig heeft betreffen de voedingsmiddelen die zijn of haar aarde-elementen niet langer meer verhogen zoals voeding met een te zoete of zoute smaak, bananen, papaja, watermeloen en teveel melkproducten; dit soort producten moeten strikt beperkt worden. Worden de aanwijzingen opgevolgd plus het advies om de vaste etenstijden los te laten dan is gewichtsvermindering binnen korte tijd te verwachten! Natuurlijk worden in een persoonlijk consult nog meer puntjes op de i gezet omdat ieder persoon weer anders is, maar deze

maatregel is al voor de meeste mensen aan te bevelen.

Het bijzondere van de Ayurvedische wetenschap over de voeding is dat zij ook heel veel aanwijzingen geeft over de geestelijke effecten van voeding. Nergens ter wereld bestaat zo’n voedingssyteem, hierin is de Ayurveda werkelijk geheel uniek. Wij spreken dan over de verdeling van alle voeding over de drie aspecten sattva, rajas en tamas, die het ‘trigunasysteem’ genoemd wordt. Letterlijk ieder voedingsmiddel, van een stukje brood tot een stukje kip, van druivensap tot melk, van een pinda tot een kokosnoot, alles is in te delen naar de genoemde sattva-, rajas- en tamas-gehalten. Heeft een persoon inmiddels een goede balans bereikt voor zijn constitutie, dan kan hij ook nog kiezen voor dit triguna-systeem.

De effecten van dit systeem beperken zich niet tot de fysieke gesteldheid van de mens maar strekken zich uit naar de groei van de geest. Wie bijvoorbeeld spirituele aspiraties heeft

48 -januari/maart 2008

zal eerder voor sattvische voeding kiezen; rajasische en vooral tamasische voeding kan de spirituele groei danig in de weg zitten. Mensen die gewoon werelds gericht zijn zonder bepaalde spirituele belangstelling kunnen eten wat ze willen. Hun voeding wordt instinctief en op smaak gekozen zonder een bepaald beleid. Wie echter een spirituele weg bewandelt en toch de tamasische voeding niet kan laten staan loopt een serieus risico op allerlei onbalansen die zich kunnen uiten in geestelijke en fysieke malaise. Zelfs het serieus beoefenen van yoga kan dan riskant zijn indien de yoga-beoefenaar door blijft gaan met het eten van teveel dierlijke voeding, het gebruik van tabak, drugs of alcohol, allemaal voorbeelden van tamasische middelen.

Duizenden jaren lang kende India dan ook de vaste traditie dat mensen die leerling wilden worden in een yogaschool eerst tot een soort ‘zuivering’ moesten komen door alle tamasische voeding te vermijden.

Vandaag de dag bestaat deze traditie nog steeds maar het neemt af vanwege de toenemende westerse invloeden die het met deze wijsheden niet zo nauw nemen. De effecten van de

sattvische, rajasische en tamasische voeding op de geest zouden we steeds met één woord kunnen samenvatten: sattvische voeding maakt de geest helder, rajasische voeding maakt haar dynamisch en tamasische voeding maakt haar duister. De begrippen ‘goed’ en slecht’ zijn niet van toepassing. Ook een volstrekt tamasisch persoon zal spontaan alle liefdadige hulp kunnen verlenen die op een moment gevraagd wordt; maar het gaat hier niet om de zich tot de wereld beperkende sociale gedragingen alleen, maar ook om de innerlijke groei en Zelfrealisatie. Naarmate de helderheid van de geest toeneemt, komt de Zelfrealisatie ook dichterbij.

Voor een duistere of tamasische geest is dit niet mogelijk, maar dat is niet erg want er bestaat ook geen behoefte aan. We zien dus dat de Ayurvedische voeding een enorm breed scala aan mogelijkheden biedt; een goede balans, het voorkomen van ziekten als gevolg van onbalans, het groeien van het bewustzijn en Zelfrealisatie. Natuurlijk kan niemand zich heilig eten. Hoge moraliteit en dienstbaarheid zijn net zulke essentiële voorwaarden. Maar de voeding blijft wel een belangrijk fundament in het leven.n

49 -januari/maart 2008

Saraswati Art Publishers Geef eens een boek cadeau !

Saraswati Art publishers & Distributeurs

Bezoek onze Literatuurdagen & boekenmarkt Voor meer informatie: saraswati.art@planet.nl of bel Telefoon 020 - 696 64 05

50 -januari/maart 2008

51 -januari/maart 2008

Ayurveda Massagetherapeut: een boeiend vak!

De Hogeschool Ayurveda Geneeskunde verzorgt al jarenlang haar Ayurvedische opleidingen; tientallen Ayurvedische Massagetherapeuten met een goed draaiende praktijk in Nederland, België en Duitsland hebben hun waardevolle diploma’s bij ons gehaald. Onze lessen zijn boeiend, zeer gericht op de praktijk en in helder Nederlands.

De Hogeschool staat onder leiding van de ervaren geneesheer en filosoof vaidya Robert H. Swami Persaud, die ook diverse boeken schreef welke allemaal door Servire/Kosmos Z&K (Utrecht) worden uitgegeven.

De opleidingen worden gegeven in Nijmegen en starten steeds in vooren najaar.

De Ayurveda Praktijk.

De medische Ayurveda praktijk van vaidya Robert H. Swami Persaud is van maandag t/m vrijdag te bezoeken volgens afspraak. U komt voor een eenmalig en uitgebreid consult van ca. 2 uren, waarbij u zonder rompslomp, dure pillen of moeilijke oefeningen te weten komt hoe u uw lichamelijke en geestelijke gezondheid weer helemaal optimaal kunt krijgen!

U krijgt een zeer persoonlijk en duidelijk voedingsadvies en adviezen welke uw leven betreffen. Zelfbewustzijn, inzichtsgroei en energie vormen sleutelwoorden in het consult. Langdurige chronische klachten, overgewicht en malaise nemen allemaal af door een juist voedingsen leefpatroon, geheel afgestemd op uw persoonlijke situatie. Indien gewenst, kunt u na afloop zelfs in uw eigen regio door een van onze meer dan 50 Ayurvedische therapeuten verder behandeld worden.

Het tarief voor het eenmalig, ca. twee uur durende consult bedraagt niet meer dan € 135,- welke door de meeste zorgverzekeraars wordt vergoed. Op de site www.ayurveda-center.com staat de meest aktuele informatie, die moet u zeker even bezoeken!

Even bellen?

Onze telefonistes staan u elke werkdag van 08.00 tot 17.00 uur vriendelijk te woord.

Alle info: tel. 024-641 83 98 (buiten kantoortijden: 024-645 03 16).

52 -januari/maart 2008