OHM Vani 4e kwartaal 2000 by Stichting OHM

INFOBLAD OHM • PROGRAMMA’S

6e jaargang nr. 4 • oktober/december 2000 • prijs ƒ 7,50 (€ 3,41)

BHAGAVAD GITA DIVALI GEWELDLOZE COMMUNICATIE VERSTANDELIJK GEHANDICAPTEN

vr aag

onze

re me t bro chu e s p e c ia l t a r ie v e

BEZOEK

: WEBSITE ONZE m

els.co rcotrav www.e

ZEN IS LID ERCO REI N A V D U S. ., O P Z EK ER U R EI ST

KLM/SLM tickets naar Paramaribo AIR FRANCE (jaarretour) AIR INDIA

v.a. fl 1500,v.a. fl. 1275,v.a. fl. 1200,-

VERZORGDE RONDREIZEN 15 dagen MAURITIUS v.a. fl. 2.095,inclusief: verblijf in apt., transfers, 5 dagen tours en 1 boottocht elke maand 2 rondreizen. Speciale Maha Shiv Ratri en Holi Tour naar Mauritius voor 21 dagen fl. 2.250,- per persoon, vertrek: feb. 2001

16 dagen INDIA

v.a. fl. 2.250,-

Bombay, Delhi, Amber, Agra, Taj Mahal, Mathura, Vindraban, Haridwar, Rishikesh e.d. Vertrek: 14 oktober 2000 (divalitour) Vertrek: 19 november en 3 maart 2001 (Holi-tour)

21 dagen VERRE OOSTEN

v.a. fl. 2.095,-

Singapore. Kuala Lumpur, Maleisie, Penang, Phuket, Pattaya, Bangkok Vertrek: 23 maart 2001, 25 mei 2001, 20 juli 2001

Bijzondere 21 daagse HOLI-TOUR TRINIDAD, GUYANA EN SURINAME voor fl. 3.500,Vertrek: 6 maart 2001 DORDTSELAAN 144-D • 3073 GL ROTTERDAM • TELEFOON 010-484 91 77 • FAX 010-4846534 REGENTESSEPLEIN 12A • 2562 EV DEN HAAG • TELEFOON 070-363 95 36 • E-mail:erco.reizen@wxs.nl

al 12 jaar lang, het beste indiase restaurant in de stad...!

INDIA PALACE DJ en dans mogelijkheden voor al uw feestjes, verjaardagen, trouwerijen, conferenties en andere soorten feestjes. Menu voor kinderfeestjes vanaf ƒ 15,- per kind. Carering service over heel Nederland.

Gevers Deynootplein 223 (links van het Kurhaus, achter Sea life Center)

Scheveningen Telefoon: (070) 354 44 57 Fax (070) 358 41 86 afhaalcentrum. ook voor uw catering

oktober / december 2000

OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrond informatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de Hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM.

I N H O U D Redactioneel

TV Hindi

11.

De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Radio zondag

12.

Radio Hindi

14.

Een jaarabonnement kost Fl. 20,-. Opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Radio Maandag

16.

De Bhagavad-Gita

19.

Divali

23.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM. Eindredacteur: G. Rolsma De volgende personen hebben bijgedragen aan dit nummer: Dhiri Gangaram Panday, dr. D. Tiemersma dr. B.M.J. Nagel, C. van Kuijk, B. Lalbahadoesing, R. Raghoebier Sharda Badloe-Balla, A. Bierdja, J. Hoek (Jayadeva), S. Biere, S. Mangre, C. Morssink, Coverfoto: Krnsa Art Grafische verzorging: NOS-Omroepdrukkerij Adri Segaar Stg. OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail: ohm@omroep.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

Na gedane arbeid is het goed rusten 25. Meditatie en psychotherapie

27.

25 jaar Hindoestanen in Nederland

30.

Advaita Vedânta

32.

Vastzitten-Bezinning-Meditatie

38.

Geweldloze communicatie

40.

Genieten

43.

Ashok Bhalotra, architect

46.

Verstandelijk gehandicapten

48.

Surinam Air Travel R E D A VOOR

REIZEN

Noord, Oost, Zuid, West Surinam Air Travel The Best!! De laagste tarieven en groepskortingen naar o.a. Azië, Mauritius, Suriname, Dubai, Zuid Afrika enz., voor meer informatie: Telefoon: 030-2321516 Fax: 030-2322500 Amsterdamsestraatweg 91 3513 AC Utrecht Elke maand groepsreizen naar Mauritius! Lid SGR nr 2319 - K.v.K. 072319

Mr Drs T. Bissessur ADVOCAAT & PROCUREUR

• • • • • • • •

Strafzaken Echtscheidingen Kort Gedingen WAO-zaken Verblijfsvergunningen Letselschade Ontslagzaken Schadeprocedures

Grotewaard 1 • 2716 XP Zoetermeer Tel: 079 - 352 15 16 • Fax 079 - 352 19 82

Het tijdstip waarop de OHM haar televisieprogramma’s uitzendt is per 10 september jl. veranderd. De nieuwe zendtijd is weer op zondagmiddag en wel van 13.00 tot 13.30 uur. Daarmee zenden wij een half uurtje later uit dan u van ons gewend was. De wijziging is het gevolg van de zendtijduitbreiding van de NMO. Wij hopen dat u snel aan de nieuwe tijd zult wennen. Verder weer een keur aan onderwerpen bij OHM, zoals Divali. Binnenkort is het weer Divali, het lichtfeest van de hindoes. Daarin stelt OHM dit jaar Saraswati centraal. Zij staat symbool voor het aspect kunst en cultuur. Bij mij rees de vraag wat de waarde is van het toeschrijven van eigenschappen aan een goddelijke manifestatie. Het drong tot mij door dat er eigenlijk nog maar weinig collectieve tradities zijn die verder reiken dan het prozaïsche en allerdaagse, die ons verankeren met de diepere oorsprong en betekenis van ons leven. We kennen nauwelijks ‘goden’ en ‘godinnen’, collectieve helden die een voorbeeld zijn voor verder reikende menselijke mogelijkheden of aspiraties en die ons persoonlijke leven doen oplichten. Ghandi was bijvoorbeeld zo’n held. Wellicht dat Shri Lakshmi en Shri Saraswati bij

oktober / december 2000

CT IONEEL Divali een dergelijke inspirerende rol voor ons dagelijks leven kunnen spelen. In dit nummer van OHM-Vani vragen wij speciale aandacht voor verstandelijk gehandicapten. Deze groep verkeert in een onderdrukte situatie. Binnen de gemeenschap schamen ouders zich er maar al te vaak voor dat hun kind een dergelijke handicap heeft. Nadruk lijkt te liggen op wat de verstandelijke gehandicapte niet kan. Vergeten wordt wat de capaciteiten en inbreng van ieder individu kan zijn. Een handicap maakt iemand immers niet minder mens. OHM tracht met dit programma taboes te doorbreken, ouders en gehandicapten te stimuleren om hun stem meer nadrukkelijk te laten horen en daarmee de acceptatie en integratie van deze groep te bevorderen. Op 25 november viert Suriname haar onafhankelijkheid. Het is precies 25 jaar geleden dat de koloniale band met Nederland werd verbroken en de democratische staat Suriname werd gesticht. De aankondiging van de onafhankelijkheid had een massale uittocht van Surinamers tot gevolg. Vele kwamen naar Nederland en hebben hier hun bestaan opgebouwd. De komst

naar hier heeft veel mensen innerlijk verscheurd. Families zijn uit elkaar gerukt en het verlangen naar het vaderland is bij velen blijven bestaan. OHM spreekt hindoes over verlangen en heimwee. OHM biedt u de komende tijd afwisselende en uitdagende programmaâ&#x20AC;&#x2122;s aan. Ik wens u veel lees, kijk- en luisterplezier en mede namens het bestuur en medewerkers van OHM een Subh Divali! Ger Rolsma

P.s. OHM biedt haar excuses aan voor het niet tijdig doorgeven in OHMVani dat de uitzendtijd van OHMtelevisie op zondag is verschoven van 12.30 naar 13.00 uur. Ohm ontving deze informatie na het verschijnen OHM-vani 3. Verder zal OHM-Radio per 1 januari 2001 op de AM/MW verhuizen naar de 747 KHZ. We zijn misschien wat vroeg met dit nieuws. Daarom zullen wij hieraan ook in de volgende OHM-Vani aandacht besteden.

oktober / december 2000

Vierde Kwartaal 2000 op Nederland 1

13.00 - 13.30 uur! Bhagavad Gita. OHM komt dit kwartaal met een vervolg op de serie de Bhagavad Gita. De Bhagavad Gita behandelt het probleem: moet de mens in deze wereld handelen of zich juist hiervan onthouden? Arjuna, de aangever in het verhaal, vraagt zich af of hij wel deel moet nemen aan een oorlog tussen de Pandava’s en de Kaurava’s, die familie van hem en van elkaar zijn. De Bhagavad Gita , dat “het lied van de verhevene” betekent, bevat aanwijzingen voor het oplossen van veel (levens-)vragen van de mens en geeft hoop, vrolijkheid, verlichting of troost. De Bhagavad Gita is een onderdeel van de Mahabharata, een van de grote epen van de Hindoes. De hoofdverteller van het vervolg van deze serie is de mysticus Mansukh Patel. Zondag 1 oktober 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 7 okt ± 10.30

Bhagavad Gita: hoofdstuk IX HET KONINKLIJKE GEHEIM Van het spreken over God gaat een bijzonder sterke invloed uit. Als iemand zo gelukkig is dat hij met gelovigen kan omgaan en als hij de kennis tracht te verwerken, zal hij beslist vorderen in de richting van zijn geestelijke realisatie. Om Arjuna hierin te ondersteunen beschrijft Shri Krishna in dit negende hoofdstuk zaken die vertrouwelijker zijn dan alles wat tot dus ver is onthuld. ‘Wie verankerd is in de meest vertrouwelijke kennis aangaande spiritualiteit, is vanzelf verheven; hij kent derhalve geen stoffelijke smart, ook al bevindt hij zich in de stoffelijke wereld.’ Zondag 8 oktober 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 14 okt. ± 10.30

Bhagavad Gita: hoofdstuk X HET OOG VAN DE WAARNEMER In dit hoofdstuk geeft Shri Krishna aan Arjuna uitleg over de zes bijzondere 6

oktober / december 2000

volheden van God; Hij is bron van alle kracht, roem, rijkdom, kennis, schoonheid en verzaking. Krishna zegt tegen Arjuna: ‘Mijn dierbare vriend, O, de sterk gearmde Arjuna, luister wederom naar het goddelijke woord. Ik vertel je het goddelijke woord omdat dit tot je eigen voordeel is en dat zal je grote vreugde geven’. Zondag 15 oktober 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 21 okt ±10.30

Bhagavad Gita: hoofdstuk XI DE KOSMISCHE SPIEGEL (Acte 1) In deze aflevering laat Krishna aan Arjuna zien dat God de oorzaak is van de stoffelijke universa. Na de uitleg van Shri Krishna aan Arjuna over de vertrouwelijke geestelijke zaken, waarna al zijn twijfels zijn weggenomen, ziet Arjuna het licht en is blij dat hij zo’n grote vriend als Shri Krishna heeft. Zondag 22 oktober 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 28 okt ± 10.30

Bhagavad Gita: hoofdstuk XI DE KOSMISCHE SPIEGEL (Acte 2) Arjuna betuigt verschillende malen zijn instemming met wat Krishna zegt. Krishna spreekt alleen maar in zijn belang tot hem. Arjuna wordt door Krishna overtuigd dat God de oorzaak is van alle oorzaken en dat God als Paramatma (Superziel) zetelt in ieders Atma (ziel). Donderdag 26 oktober 18.30 uur !

herh. zon 29 okt. ±10.30

DIVALI (Let op de tijd 18.30-18.55 uur) Vandaag vieren meer dan 1 miljard mensen over de hele wereld het hindoe lichtfeest genaamd Dipavali. In de volksmond staat deze dag bekend als het Divalifeest. Bij dit feest worden aarden lampjes, met daarin lontjes van katoen gedrenkt in boterolie (ghi) aangestoken. Overwinning van het licht op de duisternis staat bij dit bezinningsfeest centraal. Dit jaar staat het Divalifeest in het teken van kunst en cultuur. Daarom schenkt OHM speciale aandacht aan Shri Saraswati, het goddelijke aspect van de creativiteit, vernieuwing en harmonie tussen mens en natuur. Zie ook pag. 23 Zondag 29 oktober 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 4 nov. ± 10.30

DIVALI (herhaling 26 oktober 2000)

oktober / december 2000

Zondag 5 november 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 11 nov. ± 10.30

MAGAZINE In OHM-Magazine dit keer aandacht voor het congres 125 jaar Arya Samaj. De leden van deze hindoestroming gaan zich vanuit de historie bezinnen op de uitdagingen van de 21ste eeuw. Verder een interview met de bekende Indiase Bollywood actrice Shabana Azmi. Zondag 12 november 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 18 nov. ±10.30

OUDEREN IN BEWEGING De vergrijzing in Nederland is sterk aan het toenemen. Ook binnen de Hindoestaanse gemeenschap groeit het aantal ouderen geleidelijk. Er zijn veel zestig plussers die geen raad weten met hun overvloedige vrije tijd. Andere Hindoestaanse ouderen hebben daaraan wel een zinvolle invulling weten te geven. In dit programma volgen wij enkele actieve ouderen die binnen de gemeenschap op diverse terreinen vrijwilligerswerk verrichten. Zondag 19 november 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 25 nov. ± 10.30

BHALOTRA’S ARCHITECTUUR Ashok Bhalotra is een veelgevraagd architect en stedenbouwkundige. Zowel in Nederland als ver daarbuiten staan de door hem ontworpen gebouwen en woonwijken. Bekend zijn onder meer zijn plannen voor de herinrichting van de Bijlmer, de nieuwe wijken in Almere en de nieuwbouwwijk Kattenbroek in Amersfoort. Ashok Bhalotra komt uit een moderne, welgestelde Indiase familie uit de staat Gujarat. Bij de onafhankelijkheid van India verhuisde de familie naar New Delhi, India. In hoeverre vindt zijn Indiase achtergrond weerslag in zijn ontwerpen? Een portret van een vermaarde architect. Zondag 26 november 14.00 uur!

herh. zat. 2 dec. ± 10.30

25 JAAR HINDOES IN NEDERLAND Tussen 1873 en 1916 vertrokken uit India ruim vierendertig duizend Hindoestanen naar Suriname. Rond de onafhankelijkheid in 1975 vertrokken wederom duizenden Hindoestanen naar Nederland. Door de massale volksverhuizing ontstond er een verscheurdheid in zeer veel families. Veel Hindoestanen die naar Nederland kwamen gaven toen reeds te kennen terug te willen naar Suriname als hun kinderen zelfstandig zouden zijn. Maar het gros blijkt toch in Nederland te blijven. In dit programma spreken 8

oktober / december 2000

we ter gelegenheid van 25 jaar Surinaamse onafhankelijkheid met diverse gezinsleden over het verlangen om naar Suriname terug te keren. Zondag 3 december 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 9 dec. ±10.30

VERSTANDELIJK GEHANDICAPTEN Een deel van de Nederlandse bevolking heeft een lichamelijke en/of verstandelijke handicap. Door een handicap worden mensen belemmerd in een deel van hun functioneren. Binnen de Hindoestaanse gemeenschap verkeert een geestelijke gehandicapte vaak in een isolement. Ouders maken niet graag bekend dat zij een gehandicapt kind hebben en/of schamen zich daar soms voor. Deze ontkenning gaat soms zo ver dat zij niet aan de buitenwereld laten weten dat zij een gehandicapt kind hebben. Hebben verstandelijk gehandicapten ook recht op een volwaardige plaats in deze samenleving? Een programma over de positie van gehandicapten. Zondag 10 december 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 16 dec. ±10.30

HINDOES AAN DE MAAS Na Den Haag ontwikkelde Rotterdam zich tot tweede Hindoestaanse stad. Je ziet er veel Hindoestaanse winkels, zalen, mandirs, Hindoestanen op belangrijke politieke en maatschappelijke posities en een hindoeschool. In deze uitzending ziet u portretten van hindoes die, samen met andere Rotterdammers zij aan zij, hard werken aan de opbouw van hun stad en daarmee integreren in de Nederlandse samenleving. Zondag 17 december 13.00 - 13.30 uur!

herh. zat. 23 nov. ± 10.30

MAGAZINE In augustus 1999 werd op Trinidad een Wereld Hindoe Conferentie gehouden rond het thema emancipatie en welzijn van de wereld. Daar werd één van de hedendaagse uitdagingen van het Hindoeïsme besproken; hoe kan zij haar rijke erfenis op geestelijk en wereldlijk terrein bewaren en inzetten voor het welzijn van de mensheid. OHM woonde de conferentie bij en maakte hiervan een verslag. 9

oktober / december 2000

Zondag 24 & 31 december

herh. zat. 30 dec. 2000 & 6 jan. 2001 ± 10.30

JONGERENPROGRAMMA Onder het thema van aanpassen en inwortelen maakt OHM een tweedelig jongerenprogramma waarin het omgaan van jongeren met gezins- en generatieconflicten aan de hand van nagespeelde situaties aan de orde wordt gesteld.

FILMS INTERNATIONAL

• Doku / Drama • Producent van film en video producties • Ruim 35 jaar ervaring in creativiteit en kwaliteit Laan van van Meerdervoort Meerdervoort 316 316 • • 2563 2563 AM AM Den Den Haag Haag Laan Te e ll e e ff o oo on n :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 58 82 21 18 8• •F Fa ax x :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 53 37 71 16 6 T e -- m ma a ii ll :: rr ff ii ff ii ll m m ss @ @c ca a ss e em ma a .. n ne e tt e 10

oktober / december 2000

Zondag Radio 5 15.00-16.00 Zondag van 15.00-16.00 uur op Radio 5 of AM/MW 1008 KHZ en via de kabel: Den Haag 88.1 ◆ A’dam 96,6 FM ◆ R’dam 89.9 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio. Zondag 1 oktober 15.00-16.00 uur Geweldloze communicatie Op 2 oktober wordt wederom de geboortedag van Mahatma Gandhi, de vredesapostel, herdacht. Helaas wordt vrede teveel in verband gebracht met gewapende oorlogen. Hierdoor dreigt vrede op dezelfde afstand als de oorlogen te geraken, namelijk ver van ons. In deze uitzending van de Lotusvijver wordt een aspect van de vrede besproken dat we dagelijks tegen komen: geweldloze communicatie. Wat is dit? Hoe kun je geweldloos communiceren? Zondag 8, 15, 22 en 29 oktober 15.00-16.00 uur Interreligieuze ontmoetingen Verschillende wegen leiden naar Rome, luidt de overbekende zin waarin de spirituele overeenkomsten van de verschillende religies simpel worden uitgedrukt. In tegenstelling tot deze simpelheid, zien we in de dagelijkse praktijk complexe verschillen tussen diverse godsdiensten. In hoeverre kunnen we zeggen dat de verschillende wegen dan ook echt naar Rome leiden? Dat is te horen in een 4delige serie religieuze ontmoetingen. Ontmoetingen tussen hindoes, boeddhisten, christenen en islamieten. Een leerrijke serie voor geïnteresseerden in de praktijk van religie en spiritualiteit. 12

oktober / december 2000

Zondag 5, 12, 19, 26 november 15.00-16.00 uur De maand van de meditatie Meditatie is een vanzelfsprekendheid geworden en zowat half Nederland zegt wel eens te mediteren. Bij navraag blijkt echter dat onder meditatie een scala van activiteiten wordt verstaan. Dit kan variĂŤren van meditatief koken tot het waarnemen van je eigen gedachtewereld. Wat is meditatie nu eigenlijk en wat kan je ermee? De hele maand november zoekt de Lotusvijver naar antwoorden. Zondag 5 november 15.00-16.00 uur Wat is meditatie? Zondag 12 november 15.00-16.00 uur Meditatie voor ouderen Zondag 19 november 15.00-16.00 uur Meditatie als therapie Zondag 26 november 15.00-16.00 uur Meditatie voor gedetineerden Zondag 3, 10, 17 december 15.00-16.00 uur In de ban van genot December is voor veel mensen de duurste maand van het jaar. Niet alleen kopen we allemaal bergen kerstcadeautjes en gaan massaal uit eten, soms vinden we het zelfs tijd om een reis te maken. Op wintersport of een vakantie naar de zon, het wordt allemaal steeds gewoner. Wanneer we het een keer hebben gedaan willen we meer en meer. We willen zo veel mogelijk genieten. Maar wat is genieten eigenlijk? Is het krijgen wat je wilt hebben? Is het kunnen doen wat je wilt? Is het kunnen kopen wat je wilt? In drie afleveringen gaat de Lotusvijver op zoek naar het genieten. 13

oktober / december 2000

Zondag 24 december 15.00-16.00 uur Jezus is ook heilig voor hindoes Vele hindoes zullen de komende dagen met belangstelling de kerstviering op televisie volgen. Jezus is dan ook geen onbekende bij hen. Dit komt onder andere doordat hindoe heiligen zoals Ramakrishna Paramhamsa, naar wie de wereldwijde organisatie Ramakrisha Mission is vernoemd, Jezus zag als één van de heiligen op aarde. Dit komt tot uitdrukking in het feit dat hindoes doorgaans zonder moeite een kerkdienst kunnen bijwonen. In deze uitzending hoort u welke plaats Jezus inneemt bij de hindoes. Zondag 31 december 15.00-16.00 uur Jaarafsluiting met mantra’s In deze uitzending volgen wij een oud hindoe gebruik, namelijk dat voor het begin van iedere belangrijke handeling, mantra’s worden gereciteerd. Ook de afsluiting van de handeling gaat gepaard met mantragezang. De Lotusvijver besluit het jaar 2000 met een uitzending waarin vooraanstaande mantrazangers op zullen treden.

HENRY MARSCHALL

oktober / december 2000

RADIO maandag 21.00-22.00

MAANDAG van 21.00-22.00 uur op Radio 5 of AM/MW 1008 KHZ en via de kabel: Den Haag 88.1◆A’dam 96,6 FM◆R’dam 89.9 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio. Maandag 2, 9 en 16 oktober 21.00-22.00 uur Hindoe opvoeding in de eerste levensjaren De indrukken in de eerste jaren van een kind zijn heel belangrijk voor de rest van zijn leven. In menig opzicht wordt in deze periode de basis voor de toekomst gelegd. Tegen deze achtergrond is het zeer opmerkelijk te constateren dat hierover in de Nederlandse hindoe gemeenschap nauwelijks gesproken wordt noch dat er over gepubliceerd wordt. Het ontbreekt aan aandacht voor deze jonge, maar belangrijke doelgroep. In een driedelige serie onderzoekt OHM radio waarom er geen voorzieningen zijn voor de zeer jonge hindoe kinderen. Verder wordt er onderzocht hoe Hindoegemeenschappen elders de opvoeding van deze specifieke groep vorm geven. Maandag 23 oktober 21.00-22.00 uur Hoe moet ik Divali vieren? Op donderdag 26 oktober zal het Divalifeest in de meeste Hindoegezinnen worden gevierd. Tegen zes uur ’s avonds worden de lichtjes aangestoken. Dit gaat gepaard met een klein ritueel en de recitatie van mantra’s. Bij veel jongeren, alleenstaanden en jonge gezinnen, 16

oktober / december 2000

leven diverse vragen over de viering van dit feest. Hoeveel dagen tevoren moet je het huis schoonmaken? Moet je alle niet-vegetarische etenswaren uit je vriesvak verwijderen? Waarom moet het aantal lichtjes een oneven getal zijn? Moet de man of de vrouw de lichtjes aansteken? Op deze uiteenlopende vragen zal er in dit programma antwoorden worden gezocht. Maandag 30 oktober 21.00-22.00 uur Een ayurvedische kijk op ons lichaam De medisch-wetenschappelijke benadering van de gezondheid heeft ons een beeld van het menselijk lichaam opgedrongen, waarin we een organisme zijn bestaande uit miljarden cellen. Ziekte en gezondheid interpreteren we binnen dit model. De ayurveda biedt ons een andere kijk op het menselijk lichaam. Hierin staan de drie principes vata, pitta en kapha centraal. Een evenwicht tussen deze principes resulteert in gezondheid en disbalans heeft ziekte tot gevolg. Wat zijn vata, pitta en kapha en hoe verkrijgen we een evenwicht ertussen? In deze uitzending geven enkele ayurvedische artsen uitleg. Maandag 6, 13, 20 & 27 november 21.00-22.00 uur 25 jaar Hindoestanen in Nederland De gehele maand november zendt OHM radio discussieprogramma’s uit over ‘25 jaar Hindoestanen in Nederland’. Rondom 1975 zijn duizenden Hindoestanen vanwege de onafhankelijkheid van Suriname massaal naar Nederland gekomen. Verschillende overheidsinstanties en Hindoestaanse organisaties hebben zich indertijd ingezet om de grote toestroom op te vangen en verder te begeleiden zodat men op een adequate manier zou kunnen integreren in de Nederlandse samenleving. In vier discussieprogramma’s wordt de integratiepolitiek vanaf 1975 vanuit verschillende invalshoeken besproken. Verder zal er ook worden gekeken naar enkele belangrijke ontwikkelingen (bijv. emancipatie van de vrouw) binnen de Hindoestaanse gemeenschap. 17

oktober / december 2000

Maandag 4, 11 & 18 december 21.00 22.00 luisteren naar Indiase klassieke muziek De Indiase klassieke muziek geniet een grotere belangstelling in de hindoestaanse gemeenschap dan voorheen. Via stichtingen en verenigingen worden cursussen aangeboden waar vooral jongeren gebruik van maken. Maar ook de verkoop van cdâ&#x20AC;&#x2122;s met deze muziek neemt gestaag toe en er wordt steeds meer naar Indiase klassieke muziek geluisterd. Wil men optimaal genieten van deze muziek dan is informatie over muziektheorie en de geschiedenis van deze muziektraditie vereist. Daarom brengt OHM radio een driedelige serie over hoe te luisteren naar Indiase klassieke muziek. Maandag 25 december 21.00-22.00 Jezus is ook heilig voor hindoes In een vedantacentrum te Amstelveen wordt naast de vele hindoe hoogtijdagen ook kerst als een religieuze dag gevierd. Dit komt doordat Ramakrishna Paramhamsa, de heilige uit Bengalen naar wie de wereldwijde organisatie Ramakrishna Mission is vernoemd, Jezus als een belangrijke heilige op aarde zag. Daarom wordt jaarlijks op kerstavond een speciale dienst ter gelegenheid van de geboorte van Jezus gehouden. OHM radio maakte een reportage van de kerstviering in het vedantacentrum in Amstelveen.

oktober / december 2000

De Bhagavad-Gita De Bhagavad-Gita is een onderdeel van de Mahabharata, één van de epen van de Hindoes. Dit epos beschrijft de oorlog van de Pandavas en de Kauravas, twee onderling verwante geslachten die beide afstammen van Bharata, de legendarische stamvader van de Hindoes. DRS

S. BIERE

D D

e Bhagavad-Gita behandelt het volgende probleem: moet de mens in deze wereld handelen of zich hiervan juist onthouden. Dit dilemma wordt getoond aan de hand van een conflict waarvoor een der Pandava’s Arjuna genaamd, zich voor het uitbreken van de beslissende strijd gesteld voelt. Arjuna deinst voor deze strijd terug omdat hij bang is om de Kaurava’s, die zijn verwanten zijn en met wie hij daar-

om medelijden heeft, te doden. Shri Krishna die als Arjuna’s wagenmenner en vriend optreedt, zet hem dan uiteen dat hij moet handelen om de boosdoeners te vernietigen en de goede mensen te beschermen. Zo legt Shri Krishna aan Arjuna uit dat hij zich door zijn persoonlijke gevoelens er niet mag laten leiden om de plicht (Dharma) op te geven die hij als ridder (Kshatriya) heeft om voor het goede te strijden.

D e e s s e n t i ë l e t h e m a ’s p e r h o o f d s t u k u i t d e B h a g a v a d - G i t a z i j n : ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆ ◆

De yoga van de vertwijfeling van Arjun De sankhya yoga De yoga van actie De yoga van de scheidslijnen van wijsheid De yoga van verzaking van actie De yoga van meditatie De yoga van wijsheid en realisatie De yoga van het onvergankelijk brahman De yoga van de koninklijke wetenschap en het koninklijk geheim De yoga van eeuwige heil De yoga van de visie van de kosmische vorm De yoga van devotie De yoga van de onderscheiding tussen gebied en de kenner van het gebied De yoga van de onderscheiding in de drie guna’s De yoga van de allerhoogste geest (Opperwezen) De yoga van het onderscheid tussen het goddelijke en het demonische De yoga van de onderscheiding van de drie soorten eigenschappen of (kenmerken) geloofsovertuigingen ◆ De yoga van bevrijding door verzaking (verzaking van de verlangens) 19

Tewarie & Partners Accountants en Belastingadviseurs Parmessar & Tjon A Ten Accountants en Belastingadviseurs T&H Groep Accountants & Belastingadviseurs bestaat uit: • Tewarie Accountants en Belastingadviseurs • Parmessar & Tjon A Ten Accountants & Belastingadviseurs • Admi Services, administratieve dienstverlening voor het midden & kleinbedrijf. T&H Groep is uitgegroeid tot een organisatie met een gevarieerd samengestelde praktijk voor controle, beoordeling en samenstellingsopdrachten. Naast adviespraktijk en de financiële-administratieve begeleiding biedt de organisatie tevens fiscale dienstverlening. Een belangrijk uitgangspunt is de betrokkenheid bij de cliënt, waarbij korte communicatielijnen zowel binnen als in de relatie met de cliënt een belangrijke rol spelen. Naast de specialisten in eigen huis beschikt T&H Groep over een met zorg ontwikkeld contactennetwerk van externe onafhankelijke adviseurs uit diverse disciplines. Nederland: Suriname:

Oranje Nassaulaan 55 • 1075 AK Amsterdam. Tel: 020-6711256 • Fax: 020-6737272 Mr. F.H.R. Lim A Poststraat 19 • Postbus 1700, Paramaribo. Tel: 474452 • Fax: 474643 en Oranje Nassaustraat 53 • Nieuw Nickerie. Tel: 0231979

Ayurvedisch materiaal direct uit de bron CD-ROM

Dhanvantari-Ayurveda (Engelstalig) Deze CD-ROM geeft u inzicht in de kennis van Ayurveda, de Indiase holistische geneeswijze geba-seerd op een complete natuurlijke kruiden-filosofie.

CD-ROM

Patanjali-Yoga (Engelstalig) Deze CD-ROM geeft u een gedetailleerde introductie in ‘Patanjali Yoga’ en haar uitgangspunten. Een ‘must’ voor elke yogabeoefenaar.

CD-ROM

Massage & Marma Therapy (Engelstalig) Deze CD-ROM geeft u inzicht in de kennis van systematische lichaamsmassage t.b.v. comfort, ontspanning en een goede gezondheid. (IBM PC & MAC compatible) Min. systeemvereisten: MS-Windows 3.11 of hoger, 8 MB RAM (16 MB RAM aanbevolen), geluidskaart.

CD-ROM’s per stuk Fl. 145,- (bij alle drie tesamen Fl. 120,- per stuk). Bestellen: giro 4208366, t.n.v. A.K. Mehta - Den Haag, o.v.v. Artikel.

Info en bestellingen, ook voor opleidingen en consulten: Ayurvedisch Gezondheidscentrum Nederland Thijssestraat 16, 2521 ZL Den Haag, telefoon: 070 - 319 25 46 Almere, Amsterdam, Borgerhout (B), Den Haag, Made, Nijmegen, Nijverdal, Zwolle

K.B. Tewarie RA P. Parmessar FB M.L.J. Braspenning AA Mr. L. Krokke-Toffoli Drs. Ing. W.N.B. Tewarie RE

REGRESSIE REÏNCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht.

" D AT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN" Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 ’s-Gravenlandseweg 152 a 1217 GA Hilversum

oktober / december 2000

Het wezen van de Bhagavad-Gita spreekt uit de tekst van de Bhagavad-Gita zelf. Om een voorbeeld te geven: willen we een bepaald geneesmiddel gebruiken, dan moeten we de aanwijzingen volgen die op het etiket staan. We kunnen het niet zomaar innemen, of volgens de aanwijzingen van een vriend. Het moet worden gebruikt volgens de aanwijzingen op het etiket of volgens de aanwijzingen van een arts. Evenzo moet de BhagavadGita worden gebruikt of ter harte genomen volgens de aanwijzingen van een doorleefde spreker zelf. In de Bhagavad-Gita is de spreker, Shri Krishna. Er zijn drie typen van geestelijk leven, namelijk dat van de jnani, de

yogi en de bhakta- of van degeen die in een niet-als-persoon-bestaande-God gelooft, van degeen die meditatie beoefent en van de vrome toegewijde. Een toegewijde kan in contact staan met het goddelijke door middel van de vijf volgende relaties: • • • • •

In passieve staat In actieve staat In vriendschap Als ouder In echtelijke liefde

Arjuna stond met Shri Krishna in kontakt als vriend. Het betreft hier een bovenzinnelijke vriendschap die niet iedereen zomaar beleven kan. Uiteraard heeft iedereen zijn eigen relatie met God en deze relatie is inniger naarmate men meer op God vertrouwt. In onze huidige levensstaat zijn velen niet alleen God vergeten, maar ook onze eeuwige band met god. De tijger der onwetendheid zit ons allen voortdurend op de hielen. Maar God is de levende wezens bijzonder genadig. Als vriend van Shri Krishna was Arjuna boven alle ontwetendheid verheven. Maar op het slagveld van Kurukshetra werd hij in ontwetendheid gedompeld om Shri Krishna te kunnen ondervragen over de problemen van het bestaan. Zo kon Shri Krishna hem antwoorden ten 21

oktober / december 2000

bate van de komende geslachten van menselijke wezens en hem de levensdoelen uitleggen. Dan zou de mens dienovereenkomstig kunnen handelen en de opdracht van het menselijk bestaan volmaakt kunnen uitvoeren. Van de vele in leed verkerende menselijke wezens zijn er slechts enkele die zich werkelijk afvragen wat hun plaats is, wie ze zijn, waarom ze in deze netelige toestand zitten. Zij vragen zich terdege af waarom men lijdt, waarom men niet als een volmaakt menselijk wezen wordt beschouwd. Onze menselijkheid begint juist waar deze vragen in onze geest oprijzen.

STICHTING migranten televisie AMSTERDAM

Elke activiteit van het menselijk wezen dient als een mislukking te worden beschouwd, behalve wanneer het een onderzoek instelt naar de aard van God (=van het absolute). Daarom zijn degenen die beginnen te onderzoeken waarom zij lijden en waar ze vandaan komen en waar ze na hun dood naar toe zullen gaan de geschikte personen om de Bhagavad-Gita te bestuderen. Shri Krishna heeft aan de onderzoeker Arjuna het werkelijke doel des levens uitgelegd. Kijk ook naar de serie over de Bhagavad Gita op OHM Televisie vanaf 7 t/m 22 oktober

Lees 'India Nu' Het enige Nederlandstalige tijdschrift over India! • • •

Cultuur en Religie Politiek en Economie Samenleving en Milieu

• video post produkties • video registraties • documentaires

Recent verschenen specials over o.m. vrouwen en gezondheidszorg, Religie en maatschappij, sport in India. India Nu is een tweemaandelijks blad. Een jaarabonnement kost ƒ 35,- , losse nummers ƒ 7,-

• bedrijfsfilms • commercials • clips Rembrandtplein 17 • 1017 CT Amsterdam Tel.: 020-5353535 • Fax: 020-6384001 E-mail: mtvadam@wxs.nl Internet: www.mtv-adam.nl 22

India Nu wordt uitgegeven door de Landelijke India Werkgroep, een organisatie die vanuit Nederland wil bijdragen aan een menswaardig bestaan van (kans)armen in India. Voor meer informatie: Tel: 030-2321340, www.antenna.nl/liw

oktober / december 2000

Divali GER ROLSMA

Ieder jaar zoekt OHM nieuwe invalshoeken om Divali, het lichtfeest van de hindoes, te belichten. Dit jaar is de keus gevallen op het thema kunst en cultuur.

S S

araswati is de godin van de kennis en de meesteres van de kunst. Wereldse bezittingen intereseren haar niet; zij heerst over het intellectuele en creatieve domein. Bibliotheken en scholen zijn haar tempels. Zij siert zich niet met edelstenen of juwelen. Gedrapeerd in een witte sari, berijdt zij een zwaan met in één hand een boek en in de andere een fluit. Bij het begin van de schepping was Brahma zo getroffen door de schoonheid van zijn eerste creatie – Shatarupa, godin van de materiële existentie – dat bij hem vijf hoofden groeiden waarmee hij haar in alles wat zij deed wilde volgen. Hij volgde al haar verrichtingen op de voet, maar hoe zeer hij het probeerde, hij kon geen greep krijgen op dit bewegelijke wezen. Om het verlangen van Brahma in te perken rukte Shiva

één van de hoofden van Brahma af. Ontnuchterd door deze ervaring, wendde Brahma zich tot Saraswati om te leren hoe hij weer heer en meester over zijn zinnen kon worden. Saraswati’s kinderen, de Veda’s, toonden Brahma de weg uit het labyrinth van de zinnen. Vanaf die dag chanten de vier hoofden van Brahma de vier Veda’s. Daarom wordt het onderwijs in de Veda’s vaak voorafgegaan en gevolgd door een gebed gericht aan Saraswati. Zij symboliseert de wijsheid, evenals Lakshmi, en de vrije stroom van kennis van het bewustzijn. Zij wordt ook geïdentificeerd als de godin van de spraak, de rede of de voordracht. Men gelooft dat Saraswati verblijft in de mond van Brahma. Het feit dat zij geassocieerd wordt met de rede en de 23

oktober / december 2000

voordracht verklaart haar betekenis voor de vocale kunsten en literatuur. Er bestaat in India het volgende gezegde: Wijs is de man op wiens tong Saraswati verblijft. Als godin van de studie is het voor de handliggend dat zij eveneens de godin is van belangrijke gebieden van de kennis en studie, zoals kunst en muziek. In Vatsayana’s Kamasutra gingen rijke burgers iedere week naar haar tempel om theateropvoeringen bij te wonen. Als godin van de kunst lijkt zij iets op de Romeinse godin Minerva en de Griekse godin Athena. Er lijkt ook grote overeenkomst te bestaan tussen Shri Lakshmi en Shri Saraswati. Shri Lakshmi staat symbool voor zorg, intelligentie, overvloed en creativiteit en moederschap. Echter de primaire rol van Lakshmi, zoals die in de historie van het hindoeïsme wordt toegeschreven en ervaren, is het bieden van zorg en

hulp aan pasgeboren baby’s. Als het kind groter wordt, dan krijgt haar moederrol een meer moralistische, ethische en estetische inhoud. Wanneer we de rol van Lakshmi en Saraswati analyseren zien we dat zij incarnaties zijn van verschillende behoeften, die van toepassing zijn in verschillende levensfases. Aan kwetsbare baby’s biedt Shri Lakshmi bescherming. Een volwassen hindoe zal zich voor zijn / haar innerlijke ontwikkeling meer richten op de verering van Saraswati. Zowel Lakshmi als Saraswati worden van oudsher geassocieerd met water, rivieren en de lotusbloem. Lakshmi is de godheid van schoonheid en voorspoed. Ook Saraswati is de godin van de voorspoed, maar meer nog van studie, kennis en hogere idealen. Kijk ook naar ons televisieprogramma op donderdag 26 oktober om 18.30 uur.

oktober / december 2000

Na gedane werken is het goed rusten. DHIRIN GANGARAM PANDAY

Dit is een oud Nederlands spreekwoord die vandaag de dag nog wel van toepassing is, maar toch enige nuance behoeft. Een aantal ouderen ervaart het rusten niet als goed en een aantal andere ouderen rust niet, na een leven lang hard gewerkt te hebben.

D D

at binnen de Hindoe gemeenschap de ouderen het nog moeilijker hebben mag als bekend worden verondersteld. Er is steeds meer sprake van vereenzaming als gevolg van de individualisering in deze maatschappij. De eigen kinderen hebben nauwelijks tijd meer voor hun ouders of grootouders. In Nederland zijn een bejaardentehuis, een ouderenwoongroep of andere vormen van professionele verzorging in een eigen woning heel normaal. De Hindoe ouderen, veelal uit Suriname afkomstig, zijn dit niet gewend en hebben er daarom ook veel moeite mee niet meer door de kinderen verzorgd te worden tot

aan 'de verlossing' toe. Voor deze ouderen is het rusten dus niet echt â&#x20AC;&#x2DC;zoetâ&#x20AC;&#x2122;. Hoe kan een als oudere hiermee omgaan? Laat men het maar over zich heen komen en gaat men zitten kniezen in een hoek en wachten op het einde of gaat men er positief mee om. Een van de mensen die absoluut niet bij de pakken is gaan neerzitten is de heer Rudi Sewbalak. Hij is 58 jaar oud en zit in de WAO. Ongeveer 9 jaar geleden heeft hij een donornier ontvangen. Daarvoor heeft hij 10 jaar gewerkt in Zwolle. In Suriname heeft hij als boekhouder gewerkt bij de Stichting 25

oktober / december 2000

Machinale Landbouw (SML) in Wageningen, Nickerie. Hij was daar ook actief als vakbondsbestuurder. Hiernaast was hij actief betrokken bij de Hindoestaanse Ontwikkelingsen ontspannings-vereniging (HO&OV) in 1975 vertrok hij naar Nederland. In Zwolle was hij erg actief bij onder meer de vereniging Jeewan Jyoti en de Samenwerkende Organisatie voor Surinamers. (SOS). Toen hij in 1990 naar Amsterdam verhuisde onderging hij een niertransplantatie. Na enige tijd pakte

hij het vrijwillgerswerk weer op toen hij werd benaderd door de oprichters van de vereniging Jagritie in Amsterdam West. 26

Momenteel is Rudi Sewbalak actief bij de Stichting donorvoorlichting. Verder is hij coรถrdinator fondswerving voor de nierstichting in de Bijlmermeer. Hiermee probeert hij vooral allochtonen te activeren om ook mee te doen. Wat hij zelf ook heel 'belangrijk'vindt is zijn functie als ondervoorzitter van de Ouderen Advies Raad Welzijn in Amsterdam Zuidoost. Verder zit hij in het bestuur van de Hindoestaanse Ouderen Woongrooep Anand Joti, waar hij ook de beheerder is van de gezamenlijke ruimte. Hij organiseert daar veel activeteiten. Ook is hij een van de initaitiefnemers en coรถrdinatoren van de ouderen-computerclub in de bijlmer. Zo heeft hij onlangs in een discussie gesproken met minister Van Boxel, waar hij namens de ouderen in de Bijlmer heeft gezegd dat zij graag 'mee willen op de digitale snelweg en dat zij niet achter het (inter) net willen vissen'. Rudi Sewbalak probeert telkens bij zijn activiteiten andere ouderen te stimuleren mee te doen. Sommigen zijn heel actief en anderen zitten maar thuis en blijven passief.Als hij hierna nog tijd over heeft, en dat heeft hij... dan wijdt hij zich aan zijn hobby. Zijn grootste hobby op dit moment is het schrijven van gedichten. De zeer sociaal ingestelde Rudi Sewbalak rust niet zoet na al het harde werken, maar blijft actief en gaat 'lachend door het leven'.... Kijk ook naar OHM Televisie op zo. 12 november a.s.

oktober / december 2000

Meditatie en psychotherapie DR.

DOUWE TIEMERSMA

Psychotherapie is de behandeling van psychische problemen of ziekten, of ook een bepaalde methode die bij deze behandeling wordt gevolgd. Zo zijn er bijvoorbeeld de irreële angsten (fobieën), de dwanghandelingen en dwangvoorstellingen, die behandeld worden met bijvoorbeeld gedragstherapie, rationele therapie, psychoanalyse en transpersoonlijke therapie. Aan deze behandelingswijzen ligt een leer van de psyche en gedrag (psychologie), alsmede van hun storingen en afwijkingen (psychopathologie) ten grondslag. Veel mensen beginnen met mediteren omdat ze psychische problemen hebben, bijvoorbeeld concentratieproblemen, stress. Velen raken door mediteren deze problemen kwijt, zodat de meditatie blijkbaar psychotherapeutisch heeft gewerkt. Meditatie kan dus dienen als een hulpmiddel bij een psychotherapie, maar meditatie is zelf geen psychotherapie. De psychotherapie wil mensen terugbrengen naar een toestand waarin ze zonder al te grote problemen weer kunnen deelnemen aan de maatschappij. Meditatie start vanuit deze 'gewone' situatie om een ontwikkeling op gang te brengen naar een overstijging van deze 'gewone' situatie. Daarbij is er ook een visie op het functioneren van de geest (psychologie), maar typisch is de gericht-

heid op hogere mogelijkheden die voorbij de geest/psyche gaan. De meditatie op een beeld van Krishna, Kâlî, Shiva of andere goddelijke figuur laat de essentie van dat beeld in de eigen sfeer werkelijkheid worden. Door zo te mediteren kom je letterlijk in die goddelijke sfeer te leven en val je meer en meer samen met die god. Het is een mystieke beweging naar eenheid met God. In de Yoga-sûtra's van Patañjali leidt de meditatie tot een één-zijn (samâdhi), waarin de geestelijke processen volledig stilliggen. Dan is er geen waarnemen en denken meer. Andere tradities, zoals de Advaita Vedânta en vormen van het boeddhisme leggen vaak de nadruk op het inzicht in dat één-zijn, waarbij de psychische processen kunnen doorgaan. Het gaat 27

oktober / december 2000

dan om een wakker-zijn, dat is een realisatie van dat hoogste één-zijn, terwijl de wereld en de persoon aanwezig kunnen blijven. Dit inzicht betekent wel een doorzien van de sterke betrekkelijkheid van de eigen persoon en de wereld ten opzichte van de eenheid als dé werkelijkheid. De gerichtheid op deze boven-psychische realisatie is een meditatie, een meditatie die eigenlijk voortdurend doorgaat. De realisatie zelf is een gebeuren waarbij geen methode een rol speelt. Meditatie en psychotherapie vertonen dus een overlap, vooral als de psychotherapie transpersoonlijk is, voor zover beide zijn gericht op een opheffing van een minder gewenste toestand.

De meditatie gaat daarbij verder dan de psychotherapie, omdat zij een sfeer schept die voor vrijwel iedereen bevorderlijk is voor de overgang naar een 'goddelijjke staat', naar één-zijn, naar bevrijding (moksha). In een meditatieve staat kan het besef en zo de werkelijkheid doorbreken dat we vrij zijn van alle psychische structuren en processen. Het hoogste zelf (Âtman) gaat aan de psyche en aan de psychotherapie vooraf en is er de voorwaarde van. Luister ook naar OHM Radio op zondag 19 nov. 15.00 uur. IN

HET TIJDSCHRIFT INZICHT.

ZELFONDERZOEK NR. MEI

5257150)

WEGEN

VAN RADICAAL

2000 (UITG. ALTAMIRA

Traditionele gezondheidsleer

Ayurveda Lezingen, opleidingen en behandelingen zeer nauwkeurige constitutiebepaling Ayurvedische behandelingen, van massage tot kuren ● 4-jarige beroepsopleiding ● lezingen in het hele land ● ●

Ayurveda Health Center - gevestigd in SANADOME Nijmegen Postbus 463, 6600 AL Wijchen, tel.: 024 - 641 83 98, fax: 024 - 645 03 16 28

TEL.

023-

WORDT DIT ONDERWERP UITVOERIG BESPROKEN.

oktober / december 2000

25-jaar Hindoestanen in Nederland GER ROLSMA

Verandering is het criterium voor alle leven. Het paradoxale is dat deze verandering veroorzaakt wordt door de onveranderlijke Eeuwige Wet waaraan alle processen onderhevig zijn. Deze wet wordt in het hindoeïsme de Sanatan Dharma genoemd die zijn invloed doet gelden op alle levende en levenloze natuur zoals erosie, groei, bloei en verwelking. Geboorte, jeugd, volwassenheid, ouderdom en dood. Ook op geestelijk gebied is de wet onverkort van toepassing zoals blijkt uit de navolgende uitspraken. Wat men zaait zal men oogsten; Wie goed doet goed ontmoet. Liefde overwint haat ten alle tijden.

e Brits-Indische immigranten namen met hun geloof deze waarden en normen met zich mee. Zij waren de dragers van deze culturele elementen zoals blijkt uit het woord “dharma” dat verwant is met het Nederlandse woord dragen. Dit houdt in dat de doorsneeHindoestaan deze waarden en normen in zijn dagelijks leven moet toepassen en/of uitdragen. Tijdens de contractperiode leidde zij een geïsoleerd bestaan op de plantages maar ook later op de plaatsen waar zij zich vestigden. Als ze ergens naar toe moesten, dan moesten ze lopen. In een later stadium konden zij die langs een rivier of kanaal woonden in een bootje of korjaal varen. Terwijl zij die aan een weg woonden een karretje of rijtuig benutten. Zo leidden ze een marginaal bestaan tot ongeveer 1930. Onder invloed van de economische

wereldcrisis in de jaren dertig werden de landbouwers gedwongen meer te produceren, vanwege gebrek aan voedsel. De overheid legde beslag op hun levensmiddelen als zij deze niet wilden verkopen. Hiermee deed het economisch belang met zijn winstbejag en concurrentie zijn intrede. De Tweede Wereldoorlog en de economische wereldcrisis veroorzaakten grote sociaal-economische en culturele mobiliteit in een voorheen tamelijk statische gemeenschap. Door de betrokkenheid van Nederland bij de Tweede Wereldoorlog moest Suriname ook een bijdrage leveren aan het militaire potentieel. De dienstplicht werd ingevoerd en de soldaten werden uit alle bevolkingsgroepen gerekruteerd en ondergebracht in het kampement in Paramaribo, waar de verschillende bevolkingsgroepen elkaar voor het 29

oktober / december 2000

AyurvedaBiological-Remedies Import en distributie van Ayurvedische voedingssupplementen Vademecum opvraagbaar alleen voor artsen en therapeuten

AyurvedaDamyanti-Cosmetica Ayurvedische cosmetica

Saidhanvantari-Ayurvedic-Institute Ayurvedische opleidingen European Academy of Ayurveda, verbonden aan de Open Universiteit van Poona 1 jarig: Ayurvedic Technician (diploma) 3 jarig: Ayurvedic Practitioner (diploma) Docenten Drs. Ing. E.B.S. Premdani, MD (Ayurveda) Prof. Dr. P.H. Kulkarni, Ayurvedic scientist

Cursus Levend-Bloed-Analyse en H.L.B. Diploma Bradford Research Institute

Premdani-Health-Clinic Ayurveda-Pancha-Karma Drs. Ing. Etienne Premdani - MD (Ayurveda) Prof. Dr. P.H. Kulkarni - Ayurvedic scientist Rijksstraatweg 195, 3956 CM LEERSUM Tel. 0343 - 46 13 00 / Fax 0343 - 46 01 39 Mobiel 0653 - 44 39 62 / 0628 - 81 81 74 E-mail e.premdani@hetnet.nl Internet http://www.ayurvedicclinic.com

eerst goed leerden kennen. De militaire orde en tucht waren gelijkelijk op hen allen van toepassing. in de vorm van onvoorwaardelijk gehoorzaamheid, dienstbetoon, kameraadschap en verantwoordelijkheid voor elkaar. De invoering van het algemeen kiesrecht in 1948, urbanisatie en meer participatie in het onderwijs waren factoren die de mobiliteit pas goed op gang brachten. Nauwelijks was dit proces goed op gang gekomen of er diende zich de tweede immigratie golf aan. De nakomelingen van immigranten vertrokken naar Nederland, een land met andere klimatologische omstandigheden en hoog ontwikkelde conjunctuur. Van een primitieve samenleving belandden zij van de ene dag op de andere letterlijk in de westerse, industriĂŤle welvaartsmaatschappij met andere waarden en normen. De vele opvangcentra, maatschappelijke welzijnsinstellingen en initiatieven van individuele Nederlanders hebben de immigranten goed opgevangen en begeleid. Was dit niet gebeurd dan zou het menselijk leed niet te overzien zijn geweest. Het spreidingsbeleid heeft echter veel leed veroorzaakt, doordat dat de familiebanden en het sociaal-cultureel leven heeft ontwricht. De Hindoestanen nemen ongeveer een kwart eeuw deel aan de Nederlandse samenleving met afwisselend succes. Doordat hun geloof intrinsiek verbonden is met de in de universe-

oktober / december 2000

le, humane waarden en normen, konden zij zich redelijk goed aanpassen, waarbij in de beginfase hun blikken gericht bleven op het geboorteland met het oog op de eventuele terugkeer naar hun dierbaren. Dit streven werd wreed doorkruist door militaire coup gevolgd door de Decembermoorden en een sterk verslechterende economische situatie in Suriname. Hierdoor besloten velen zich hier blijvend te vestigen. Vanwege hun aanpassingsvermogen en het feit dat zij het nut van het onderwijs in Nederland inzagen, hun studiezin, doorzettingsvermogen en hun streven om carriĂ¨re te maken, hadden tot gevolg dat zij hier in vele opzichten succesvol waren. De hen aangeboden mogelijkheden grepen ze met beide handen aan. Vandaag de dag zijn ze tot alle beroepssectoren doorgedrongen. Dit geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. De laatsten blijken bij gelijke kansen meer aanpassingsvermogen en flexibiliteit te vertonen, met alle positieve en negatieve gevolgen van dien.

Het integratieproces is niet op alle terreinen even vlekkeloos verlopen. Ondanks hun successen op economisch terrein, op maatschappelijk cultureel vlak hebben zij vele perikelen moeten doorstaan. Dit is vooral van toepassing op ouderen en minder goed geschoolde jongeren. De hoofdzakelijk statisch ingestelde Hindoegemeenschap met haar beklemtoning van de sociaalmaatschappelijke geledingen of klassen, vertoont doorgaans weinig of geen affiniteit met democratische denkbeelden. Hebben de hoog opgeleiden minder te lijden gehad onder hun integratie zoals elders vermeld, diegenen die in achterstand situatie verkeren hebben het meest te lijden onder dit proces zoals vroege schoolverlaters en randgroepjongeren die vaak het kind van de rekening werden. De minder goed aangepasten en geĂŻntegreerden vormen gelukkig een minderheid onder de Hindoestanen in Nederland. â?&#x2013;

oktober / december 2000

Advaita Vedânta: de Eenheid van alles in het Zelf DR. BRUNO M.J.NAGEL

D D

Upanishad VI), waarmee de jonge e oorsprong van de Vedânta Shvetaketu door zijn vader, de brahligt in de oude Upanishaden, maan Uddâlaka Âruni onderricht teksten uit de Veda (het heilige wordt in de uiteindelijke eenheid ‘weten’), die stammen uit de 8e - 6e van de verborgen fijne, dragende eeuw voor chr. De Upanishaden veressentie (tat) van de dingen met zijn tolken een meditatief ‘weten’ dat ware Zelf (tvam). beschouwd wordt als het ‘einde’ of Een voorbeeld de ‘grens’ van dit onder(anta), de vol‘Breng mij eens een vijg van die boom.’ richt uit VI,12: tooiing van ‘Hier is hij, Heer.’ de Veda. ‘Breek hem doormidden.’ Tot hem zei Men kan de ‘Hij is doormidden gebroken, Heer.’ hij: ‘Van uit Upanishaden ‘Wat zie je daarin?’ deze fijnheid, zien als een ‘Een soort kleine graankorrels, Heer.’ beste jongen, rijke veelheid ‘Wel, splijt daarvan één doormidden.’ die je niet van pogingen ‘Hij is gespleten, Heer.’ waarneemt, om iets te ver‘Wat zie je daarin?’ ‘Niets, Heer.’ rijst deze zo woorden van grote vijgeeen besef van boom op. de onuitspreGeloof, beste kelijke grote jongen, deze fijnheid hier is het Eenheid van alles, van de éne “zelf” van het heelal. Dat is werkeKracht die in de kosmos, in de menlijkheid. Dat is zelf. Dat ben jij, sen, en in de rituele handelingen Svetaketu.’ aanwezig en werkzaam is. De meest centrale verwoordingen (mahâNog meer inzicht geven de passages vâkya’s, ‘grote’ woorden) drukken waarin de toegang tot het ware iets uit van de eenheid van het Zelf van de mens, van jou zelf ware Zelf (Âtman) met de al doorwordt aangeduid. Ook hier vinden dringende alles dragende Grond we nogal eens stappen van een van de werkelijkheid (Brahman). Zo afpelproces, maar dan van buiten is er de beroemde spreuk tat tvam jezelf naar binnen toe. Een mooi asi (‘dat ben jij’, Chândogya-

oktober / december 2000

voorbeeld is te vinden in een van de grote dialogen van de wijze Yâjñavalkya uit Brhad-ÂranyakaUpanishad IV, 3, 1 v.v. De gesprekspartner koning Janaka mag aan de wijze naar hartelust vragen stellen, en hij vraagt naar het licht van de mens. En hij vraagt door. Yâjñavalkya antwoordt in eerste instantie:

heeft (ook in jezelf) loslaat, kom je bij de stille Getuige, het stille licht dat alles draagt en doordringt, dat het ware wezen van alles is. Wie leeft vanuit de bewustwording van dit éne Grote Licht is bevrijd van alle wederwaardigheden van het bestaan, vergankelijkheid, dood, karma en reïncarnatie hebben geen vat meer op hem.

‘De zon is het licht van de mens.’ En de koning vraagt: ‘Maar als de zon nu te ruste is gegaan, wat is dàn het licht van deze mens?’ ‘Dan is de maan zijn licht.’ ‘Maar als zon en maan te ruste zijn gegaan, wat is dan zijn licht?’ ‘Dan is het vuur zijn licht.’ ‘Maar als nu ook het vuur gedoofd is?’ ‘Dan is de stem zijn licht.’ ‘Maar als nu ook de stem nog stil geworden is?’ ‘Dan is het zelf (âtman) zijn licht.’

De vele richtingen van de Vedântafilosofie bouwen allemaal voort op deze bevrijdende mystieke Eenheidservaring. Wie in alles het Zelf ziet, ziet in alles de diepe en fundamentele verwantschap, ja, eenheid met zichzelf, met zijn ware Zelf. Nu zijn er wel verschillen in opvatting, met name over de aard van de wereld van de verschijnselen, inclusief die van het eigen ‘ik’, in hun

Uiteindelijk blijkt dan het ‘zelf’, het licht bij de gratie waarvan alle andere lichten licht kunnen zijn, niet alleen het fijnste en kleinste licht te zijn, maar ook zo wijd als alle werkelijkheid: er is maar één groot Zelf (Âtman), dat niet onderscheiden is van de fijne dragende essentie (Brahman) van alles. Als je al het uitwendige, alles wat met veelheid en wording te maken

veelheid. Een aantal Vedânta-richtingen kent aan de veelheid wel enige realiteit toe, maar dan een 33

oktober / december 2000

afhankelijke. De veelheid heeft op de een of andere wijze deel aan het éne Zelf dat Brahman is. Deze opvatting is vooral te vinden bij richtingen die het grote Zelf beschouwen als een persoonlijke God, Vishnu (Krishna) of Shiva. Daardoor wordt het mogelijk, zich de verhouding tussen het kleine ‘ik’ en het grote, goddelijke Zelf voor te stellen als een persoonlijke verhouding van wederzijdse liefde en toewijding (bhakti). De meest radicale richting van de Vedânta, de Advaita Vedânta gaat nog een stapje verder en stelt dat dualiteit of de wereld van de verschijnselen (dvai-ta) uiteindelijk niet (a-) bestaat. De grote advaita-leraar Shankara (rond 800 na chr.) legt dit uit met het beeld van een touw, dat wij in de verte aanzien voor een slang. De slang is de wereld van de verschijnselen, inclusief ons beperkte ik. Het touw is Brahman, het ware Zelf. Als we ‘naderbij komen’ en beter zien, zien we dat wat we eerst voor een slang aanzagen (en waarvoor we bijvoorbeeld bang werden) niets anders is dan een touw. Wie het bevrijdende inzicht bereikt, ziet dat er uiteindelijk niets anders is dan ons éne ware Zelf, dat Brahman is. Wordt hier nu de hele werkelijkheid zoals we die kennen en ervaren als waardeloos weggegooid? Het is zeker een poging tot verwoorden van een mystieke ervaring van Grote Lichtende Eenheid, waarbij 34

alle veelheid en verschil ‘in het niet valt’. Maar het is ook een aan het licht komen van het stille Licht dat altijd al ons bewustzijn draagt, en dat ons zoeken naar werkelijkheid bepaalt, dat de diepste en enige zin en waarde uitmaakt van alles waarop wij ons richten, en dat ook de kern is van onze gerichtheid, ons verband en communicatie met de dingen en met elkaar. Dit wonder waarvan wij misschien af en toe een glimp mogen opvangen is ons in wezen meer nabij dan wij doorgaans aan onszelf zijn. Doorgaans zoeken wij ons ware Zelf in iets wat zich van dit Zelf afsnoert en het tegelijk verduistert. Shankara zegt dat het denken hier veel kan verhelderen, maar dat het niet de uiteindelijke bewustwording tot stand kan brengen. Uiteindelijk is het de levende lichtkracht van ‘grote’ upanishad-woorden zoals tat tvam asi, door de leraar uitgesproken, die de bevrijdende bewustwording tot stand brengt. Shankara maakt een mooie vergelijking: tien mannen zwemmen over een rivier. Aan de overkant gekomen, tellen ze na of iedereen behouden aangekomen is. Maar wie er ook telt, ze komen maar tot negen; niemand kan de tiende vinden. Tot er iemand anders langs komt en tegen de teller zegt: ‘De tiende, dat ben jíj!’ ❖

oktober / december 2000

RADHADESH SHAMILA MANGRE

Vlakbij het het Belgische Durbuy bevindt zich het Chateau de Petite Somme ofwel Radhadesh, de hoofdzetel van de Hare Krishna gemeenschap in de Benelux. Officieel genaamd International Society for Krishna Consciousness (ISKCON). Het vijftiende-eeuwse kasteel is de afgelopen jaren in de oude glorie hersteld. De bewoners hebben hard gewerkt voor het verzorgen van een goede huisvesting voor Sri Gopinath (Krishna) en Srimati Radharani. Op het binnenplein zien we de toegewijden lopen in sarees en dhotis. De meeste mannen hebben een kaalgeschoren hoofd op een plukje haar na (sikha).

V V

oor de dorpsbewoners die allicht nog nooit van Krishna hadden gehoord, werkte deze ingrijpende verandering aanvankelijk heel verwarrend. Geleidelijk maakte wantrouwen plaats voor nieuwsgierigheid. Inmiddels zijn er goede relaties tussen de bewoners en de dorpelingen. Jaarlijks trekt Radhadesh duizenden bezoekers uit Nederland, België zelf, Duitsland, Engeland en Frankrijk. De tempelkamer, de bibliotheek, de uitkijktoren en het museum kunnen bezocht worden en bezoekers krijgen uitleg over de vedische cultuur. De ‘Hare Krishna’s’ volgen het vedische geloof dat vastgelegd is in de Vedische Geschriften zoals de Bhagavad-Gita. Dit oude geloof, het Vaishnavisme, is sinds 1966 op grote schaal wereldwijd verspreid door A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada, een groot geleerde. Hij had de opdracht van

zijn geestelijk leraar de kennis ook toegankelijk te maken voor de mensen in de westerse landen. Niet alleen wordt de kennis gepredikt maar ook in de praktijk nageleefd. De toegewijden staan om 4 uur ’s ochtends op om de ochtendceremonie (mangala-arati) van Sri Krishna met al Zijn metgezellen bij te wonen. Hierbij wordt er een puja (verering) gedaan van Sri Krishna, Srimati Radharani en de andere murti’s (Godsgedaanten) op het altaar. Na de mangala-arati wordt er gemediteerd op een kralensnoer (japa). Daarbij wordt de Maha-mantra gereciteerd: HARE KRISHNA HARE KRISHNA KRISHNA KRISHNA HARE HARE HARE RAMA HARE RAMA RAMA RAMA HARE HARE

Op Radhadesh wordt er geleefd volgens de leefregels uit de Vedische 35

Andre’s Caribbean Travel PARAMARIBO! KLM/SLM/AIRFRANCE

Ayurveda Kennis van het gezond leven. De Ayurveda is een gezondheidswetenschap, die afkomstig is uit India. Daar wordt zij al jaren beoefend. Ayurveda is gericht op het voorkomen en genezen van ziekten. Ook in Nederland kunt u nu gebruikmaken van deze methode. Voor diagnostiek, behandeling, voedingsadviezen, Pancha Karma en opleiding, kunt u contact opnemen met de Ayurvedische arts A.K. Mehta.

Singel 240 (hoek Raadhuisstraat tegenover het postkantoor) 1016 AB AMSTERDAM-Centrum Tel: 020-6833840 Robin Premdhani Directeur

Ayurvedisch Gezondheid scentrum Nederland Thijssestraat 16 2521 ZL Den Haag

Tel.: 070 - 319 25 46 Almere, Amsterdam, Borgerhout (B), Den Haag, Made, Nijmegen, Nijverdal, Zwolle

VOORLICHTINGSBIJEENKOMST OVER DIABETES MELLITUS Voor wie? Voor Hindoestaanse mannen en vrouwen met diabetes mellitus, hun naasten en andere geïnteresseerden. Waar? Het auditorium in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, ‘s Gravesandeplein 16 te Amsterdam. Wanneer? Maandag 20 november 2000 van 14.00 tot 16.00 uur. Onderwerpen:

• voeding • beweging • complicaties

Door wie?

• arts • diabetesverpleegkundige • diëtiste • hindoestaanse ervaringsdeskundige

Er is ruime mogelijkheid tot het stellen van vragen.

Meer informatie?

Telefoonnummer 020-599 2912

oktober / december 2000

geschriften. Deze leefregels worden geadviseerd voor het bereiken van een bewustzijnsniveau waarbij kwaliteiten als mededogen, rust, geweldloosheid, vreedzaamheid, tolerantie, waarheidlievendheid, nederigheid en wijsheid worden gecultiveerd. Kwaliteiten die bij alle mensen aanwezig zijn, maar worden vaak overheerst door ongewenste gevoelens als haat, afgunst, valse trots, hoogmoed, gewelddadigheid, onverdraagzaamheid, woede en hebberigheid. De toegewijden volgen het principe van ahimsa (geweldloosheid) en eten daarom geen vlees, vis of eieren. Zij doen niet mee aan gok- of kansspelen en gebruiken geen intoxicerende dranken zoals zwarte thee, koffie en cacao. Bovendien hebben ze geen seks buiten het huwelijk. Er zijn in ISKCON bhakta’s van alle leeftijden en alle niveaus. De sannyasi’s (swami’s) zijn toegewijden die zich voornamelijk bezighouden met het prediken in de vedische wijsheid, ze bestuderen de geschriften en trekken door heel de wereld om de boodschap van het Vaishnavisme te verkondigen. Er komen vaak sannyasis op Radhadesh. Regelmatig worden er op Radhadesh cursussen en festivals georganiseerd. Dit jaar wordt bijvoorbeeld op 28 oktober de Govardhan Puja gevierd. Hierbij wordt gevierd dat Krishna de Govardhan heuvel optilde om de inwoners van Vrindavan te beschermen tegen een rampzalige overstroming. Deze heuvel wordt nage-

maakt met allerlei heerlijke vegetarische gerechten. Tijdens deze gelegenheden krijgen de bezoekers alle gelegenheid om eens nader kennis te maken met deze prachtige cultuur. Ook worden de toegewijden regelmatig uitgenodigd door scholen en universiteiten als gastsprekers. Als bezoeker van Radhadesh komt u ogen tekort; er is van alles daar om gezellig met het hele gezin een rustige en spiritueel vakantie door te brengen. Radhadesh beschikt over een eigen bakkerij en restaurant. De ingrediënten die gebruikt worden bij de bereidingen zijn natuurlijke, vegetarische producten. Er is ook een grote groenten-, fruit- en bloementuin. In de boetiek worden er allerlei beeltenissen, boeken, sarees en muziekinstrumenten uit India verkocht. In Radhadesh is het mogelijk om speciale rituelen uit te voeren. Een zevendaagse Gita-yajna, Gita-path, uitvoeren van samskara’s zoals muran, het offeren van bloemen aan Sri Radha en Sri Krishna murtigedaanten. Ook worden er huwelijken afgesloten waarbij een pujari (priester) de ceremonie begeleidt. Om beter tegemoet te komen aan de wensen van de bezoekers is er reeds een aanvang gemaakt met de bouw van een gastenhuis. De planning is dat in 2001 de bouw afgerond is. Radhadesh is een ideale omgeving voor bezinning en om even een weekend uit de jachtige sleur van alledag weg te zijn. ❖ 37

oktober / december 2000

VASTZITTEN – BEZINNING – MEDITATIE C.

VAN

KUIJK

Je komt echt helemaal vast te zitten in je leven wanneer je een ernstig delict hebt gepleegd en je wordt opgepakt. Je komt vast te zitten in een politiecel en je kunt geen kant meer op. Je leven wordt stilgezet. Na je veroordeling moet je een aantal jaren ‘zitten’. Heb je behalve een aantal jaren gevangenisstraf ook een terbeschikkingstelling opgelegd gekregen dan gaat het vastzitten nog een aantal jaren door in een psychiatrische behandelkliniek voor TBS-ers.

I I

k werk als katholiek geestelijk verzorger een aantal jaren in zo’n TBS-kliniek in Utrecht. Vorig jaar heb ik in kader van dat werk met vijf patiënten van die kliniek een viertal dagen doorgebracht in een klooster van Benedictijner monniken in Oosterhout. Het werd een veelbetekenende ervaring. Ze kozen er duidelijk voor zoveel mogelijk het leven van de monniken te delen. Ze namen deel aan de vijf dagelijkse gebeds- en bezinningsmomenten. Ze aten gezamenlijk met de monniken in stilte. En tot mijn verbazing hingen zij tijdens de avondgesprekken aan de lippen van de monnik die de zorg voor de gasten had. Er was herkenning over en weer. Monniken en patiënten herkenden bij elkaar wat het is om vast te zitten en te leven op enkele vierkante meters. Beiden hadden de weg naar binnen, binnen in jezelf, genomen. Het grote verschil was natuurlijk dat de monniken die weg

vrijwillig gekozen hadden en dat de patiënten gedwongen waren in een TBS-behandeling binnen bij zichzelf stil te staan. De avondgesprekken gingen over die weg naar binnen en over wat je er zoal tegenkwam; over de leegte en de kunst het in die leegte uit te houden, over de eenzaamheid, over trauma’s, het lijden, en over soms iets van God tegen komen. Deze kloosterervaring maakte voor mij veel duidelijk. Ik begreep weer veel beter waarom er in een TBS-kliniek zo’n behoefte is aan geestelijke verzorging. Juist wanneer je tijdens de behandeling stil moet staan bij wat er allemaal voor verschrikkelijke dingen in je leven gebeurd zijn, dan heb je ook behoefte aan een vrijplaats, waar je even op adem kunt komen, behoefte ook aan een plek waar je met je levensvragen terecht kunt en waar je stil kunt staan en stil mag worden in

oktober / december 2000

bezinning, meditatie, vieringen en gesprekken. De geestelijke verzorging biedt daarvoor ruimte en plaats. Daarom ook hebben de beide geestelijk verzorgers hun handen vol werk. Niet omdat de patiënten zo’n diepreligieuze achtergrond hebben, maar omdat ze vastzitten en daarom zo vele levensvragen tegenkomen. Het is voor een geestelijk verzorger van belang goed samen te werken met het behandelteam van de kliniek. Het is opvallend hoezeer een groot aantal psychiaters, psychotherapeuten en andere behandelaars de zin van geestelijke verzorging in zien. Tevens is het van belang dat de geestelijke verzorgers zelf een grote openheid hebben naar alle religies en levensbeschouwingen. Natuurlijk ben ik als katholiek gees-

telijk verzorger het meest vertrouwd met het katholicisme en omdat ik zelf al zo’n jaar of vijftien aan zen meditatie doe, doe ik ook meditatieoefeningen met enkele patiënten, maar mijn werkterrein gaat door alle religies en levensbeschouwingen heen. De Koran staat naast de Bijbel. In de kerkzaal staat een afbeelding van Shiva naast het kruis. Wij vragen zo nodig ook een imam, een pandit, een rabbijn of een bonuman te komen voor een bezoek aan een patiënt die erom vraagt. Het is zeker dat een aantal bewoners van een TBS-kliniek juist door de gedwongen psychiatrische behandelsetting ook opener staat voor bezinning en meditatie. ❖

oktober / december 2000

Waarnemen zonder oordelen is de hoogste vorm van menselijke intelligentie -Krishnamurti- Indiase filosoof

Geweldloze communicatie SHARDA BADLOE-BALLA

Ik denk een gezellig dagje strand te doen en besluit naar Kijkduin af te reizen. Daar aangekomen moet ik proberen een parkeerplaats zien te vinden. Na twintig minuten rondrijden wenkt een oudere dame mij dat zij gaat vertrekken.Gelukkig! Opgelucht haal ik adem want mijn geduld was al op en ik was bijna huiswaarts gekeerd. Ik geef richting aan en rustig wacht ik tot zij de auto van de plaats rijdt. Vriendelijk zwaai ik nog naar de oudere dame maar wat schets mijn verbijstering? Een andere dame stapt uit een wagen en gaat op mijn plek staan om de plek te claimen voor de auto waar zij uitstapte!!! Ik voel de woede naar mijn hoofd stijgen. Met de neiging om mijn auto b贸ven op haar te parkeren draai ik mijn raampje naar beneden en zeg haar eens goed de waarheid. Al kijvend staan wij daar op die plek en uiteindelijk geeft zij al vloekend toe. Ik parkeer de wagen op m铆jn parkeerplaats en geniet van mijn overwinning, maar kan het voorval de rest van de dag niet meer van mij af zetten en heb eigenlijk geen plezier meer van mijn dagje uit.

I I

eder mens zal wel eens met een soortgelijk voorval te maken hebben gehad. Vaak reageren we impulsief en maken ons zo boos dat we verbaal of fysiek geweld gebruiken om onze tegenstander te beschadigen. Om te leren hoe we met deze situaties om kunnen gaan bestaan er cursussen heb ik, helaas, later geleerd. Een cursus geweldloze communicatie leert je hoe je zonder geweld en agressie dergelijke situaties kunt oplossen. Ik heb mij wel eens afgevraagd hoe het Gandhi is vergaan toen hij te maken kreeg met geweld. Toen hij door racisten

de trein uitgegooid werd bijvoorbeeld. Nou zal ik wel nooit zo kunnen worden als Gandhi, maar misschien is het te leren om met geweld in jezelf om te gaan. Toen ik

oktober / december 2000

mij verdiepte in de toepasbaarheid van geweldloosheid in het dagelijks leven stuitte ik op het boek van Marshall Rosenberg over geweldloze communicatie. Uit dit boek werden mij twee zaken duidelijk. Ten eerste moeten wij ons ervan bewust zijn dat ĂŠĂŠn van de veroorzakers van geweld de taal is. De taal gebruiken wij niet alleen om de ander iets woordelijk duidelijk te maken. We gebruiken de taal vooral om weer te geven hoe wij ons voelen, hoe wij denken en wat wij ervaren. Helaas gebruiken wij het woord 'voelen' vaak zonder er daadwerkelijk een gevoel mee uit te drukken. Wij hebben geleerd om gevoelens voor onszelf te houden. Wij zijn erop getraind om ons te richten op de ander. Wij leren om in ons hoofd af te vragen wat anderen goed of fout vinden van wat wij doen en zeggen. Dit is een manier die vaak (ongewild) gewelddadig is. De taal is een gebrekkig instrument dat problemen met zich meebrengt wanneer wij trachten een realiteit te beschrijven dat voortdurend aan verandering onderhevig is. In de tweede plaats geeft hij aan dat als er tussen twee mensen of groepen een verschil in de manier van denken is, wij denken in termen van goed en fout. En het foute denken van de ander dient te worden gecorrigeerd. Boosheid wordt opgewekt wanneer wij ervan overtuigd zijn dat de ander 'fout' is. Wanneer wij leren

accepteren dat er meerdere interpretaties van dezelfde gebeurtenis zijn dan zullen wij ook minder geneigd zijn met alle geweld ons gelijk te halen. Geweldloze communicatie traint ons in het zorgvuldig waarnemen. Bovendien leren we duidelijk te verwoorden wat wij precies willen in een bepaalde situatie. Het helpt wanneer wij een duidelijk onderscheid maken tussen een waarneming en onze beoordeling ervan. Een ervaring wordt al snel omgezet

in een mening. Ik nam bijvoorbeeld waar dat de vrouw op mijn plaats parkeerde en had meteen mijn oordeel klaar dat die dame de parkeerplaats inpikte om mij te pesten. 41

oktober / december 2000

Geweldloze communicatie vraagt ons onze diepste behoeftes en gevoelens naar buiten te brengen. Het herkennen van onze eigen gevoelens en behoeftes wordt makkelijker nadat wij ons hebben ingeleefd in de gevoelens van de ander. Het draagt bij tot een meer vreedzame samenleving wanneer wij leren onszelf te herkennen in de ander. Als ik mij dit eerder gerealiseerd had, misschien had ik dan anders, in ieder geval minder agressief, gereageerd ten opzichte van die dame die dezelfde parkeerplaats claimde. En dan was mijn dag waarschijnlijk een stuk aangenamer verlopen. Luister ook naar de Lotusvijver op zo. 1 oktober om 15.00 uur ◆

uitvaartverzorging

Voor de melding van een sterfgeval zijn wij dag en nacht bereikbaar. bereikbaar. Aakhri Bidaai is een uitvaartonderneming voor allochtonen. Aakhri Bidaai regelt uitvaarten volgens uw geloof,cultuur en ook in uw eigen taal.

Statenlaan 78 * 2582 GR Den Haag

Tel. 070 - 3586187

MARSHALL B. ROSENBERG: GEWELDLOZE

COMMUNICATIE,

ONTWAPEND EN DOELTREFFEND,

LEMNISCAAT,

ROTTERDAM, 1999 ◆

AAKHRI BIDAAI

CENTRUM GEWELDLOZE COMMUNICATIE TEL: 070 363 78 63

JADE Health and Training Center Ayurvedische (Oud Indiase) behandelingen, Massage (Tuina, Shiatsu, Qi-Gong), Acupunctuur, Prana (Universele) Therapie, Touch For Health, Levend Bloed Analyse Lessen: Tai Chi Chuan, Kung Fu, Qirobics, Qi-Gong/Yoga/Meditatie Cursussen/Opleidingen: Ayurvedische Geneeswijzen, Oosterse Massage, Prana-Therapie, Acupunctuur, Afvallen Elke dinsdag van 10.00 - 11.30 uur Gratis diagnose en Prana-behandelingen Chan Makhan: Frieda de Putter:

Chinese Doctor/ Ayurvedisch Therapeut Acupuncturiste

Adelaarstraat 13, 3514 CA Utrecht Tel.: 030 - 2734171 42

oktober / december 2000

Genieten. JACQUES HOEK (SPIRITUELE

NAAM JAYADEVA)

Als we praten over genieten, moeten we eerst duidelijk maken dat we het niet hebben over het kortstondig lol hebben of over het gedurende kortere of langere tijd plezier aan iets beleven. Als we het hebben over genieten bedoelen we de psychische gesteldheid, welke in het woordenboek zo mooi omschreven staat als het 'genoegen hebben van'. Dit kan plaats vinden als gevolg van een externe gebeurtenis. In dat geval is er wel sprake van een innerlijke gesteldheid, maar deze heeft een tijdelijk karakter en is afhankelijk van externe omstandigheden.

M M

aar er is ook een ander genieten. Ik duid nu op de permanente staat van genieten van binnenuit. Hoe komt dit genieten tot stand? Op dit punt verschillen de westerse inzichten sterk van de oosterse. De westerse psychologie kent aan de mens een aantal oerdriften toe. De mens is altijd op zoek om deze oerdriften te bevredigen. Dit bevredigen doet hem genieten van het gevoel van voldaanheid. De oosterse psychologie onderscheidt naast deze oerdriften ook nog de drijfveer naar eeuwig geluk en eeuwig bestaan. Deze drift heeft betrekking op het stadium van het bovenbewuste. In de Hindoe gedachtegang onderscheiden we namelijk vier stadia van

bewustzijn, de slapende (susupti), de dromende (swapna), de ontwaakte (jagrat) en het bovenbewuste stadium (turiya). In turiya ervaart de mens zijn relatie met Bramha, Het Allerhoogste Beginsel. Door die ervaring is er een staat van gelukzaligheid en dus een permanent genieten. Door onwetendheid echter voelt de ziel zich afgescheiden van de Het Absolute, Bramha. Het SatChit- Ananda, het Oneindig Bestaan-Bewustzijn-Geluk, is dan niet aanwezig. De ziel zal dan smachten naar Goddelijke Eenheid en Geluk. Helaas tracht de mens steeds het hoogste geluk te vinden in de wereld van de zinnen, dat wil zeggen in bevrediging door externe 43

oktober / december 2000

zaken. Teleurstelling en onvrede zijn het gevolg. Gezien vanuit de Veda's is yoga, de relatie met de Goddelijke kern in jezelf en in al wat is, de enige weg. Dit betekent dat er pas sprake van permanent genieten kan zijn, als die relatie met de Goddelijke bron wordt ervaren. Immers, dan is er genieten door de staat van 'Zijn'. Hier nu spreiden zich de wegen van de diverse Godsdiensten. De Christelijke, Islamitische en Joodse Godsdienst plaatsen God buiten de mens en zelfs buiten het bestaande als een schepper en regeerder. We zien hier God als een projectie van de middeleeuwse koningen. Dan wordt God een toezichthouder,

een vorst waaraan gehoorzaamd dient te worden en in wiens dienst men is. Deze zienswijze heeft m.i. grote gevolgen voor 'genieten'. 'Genieten ' wordt dan al gauw uitgelegd als rebellie tegen De Heer en wordt als duivels gezien. Het druist in tegen dienstbaarheid. Genieten wordt in zo'n denkpatroon uitgesteld naar het paradijs, dat men verwerft na de dood, mits aan voorwaarden wordt voldaan welke gelegen zijn in de dogma's van het geloof. Let wel, het drama van het niet mogen genieten is hier niet een gevolg van het Goddelijke, maar van volgelingen die dogma's verwarren met religiositeit. Gelukkig zijn er talloze Christelijke en

Marbella Property Advisors s.l Pesonal advice. Dream homes “Uw vertrouwens partner in het buitenland” Spreekt het volgende u aan? ♦

Zon, zee en strand

♦

Een heerlijk klimaat (het hele jaar door gem. 23 graden)

♦

Op 2,5 uur vliegen van Nederland

♦

Een prachtige natuur

♦

Een ontspannen manier van leven

♦

Een jaarlijkse verhoging van uw kapitaal van op z’n minst 25%

Zo ja, neem dan vandaag nog kontakt op met Marbella Property Advisors, want wij kunnen U dit alles aanbieden. Investeren en tegelijkertijd genieten van de Costa Del Sol (Zuid-Spanje), terwijl uw rendement tenminste 25% per jaar bedraagt! Dit alles onder ‘persoonlijke’ begeleiding van ons Nederlands-Hindoestaan sprekend team. U kunt direct (en vrijblijvend met ons hoodkantoor bellen:

Marbella Property Advisors s.l Tel/fax: 0034 952932075 of direkt met mevr. L Ramsahai 0034 619 000 692. E-mail: lila@mercuryin.es 44

oktober / december 2000

Islamitische mystici en vele kloosterlingen die laten zien dat opperste gelukzaligheid, het constante genieten, mogelijk is door het opgaan in de relatie met God, hetgeen zich meestal uit in blijmoedige dienstbaarheid aan de medemens. De denkwijze van een God op afstand als bestuurder is nietoosters. De oosterling plaatst God niet buiten de mens en niet buiten de wereld. Alles wat is, is God. God is de constante wording en geeft als zodanig leiding aan de mens, niet door regels en geboden, maar door het constant aanwezig zijn in alles, dus ook in de mens. De mens draagt God in zich. Het volgen van de innerlijke stem van God is het volgen van de Goddelijke weg (Dharma). Wie het Dharma volgt, komt tot 'Het zelf'. Dharma is te vertalen als Zelf-aard. Dat houdt in dat je als mens tot je kern, de God in jou (Jîvâtmâ), komt. Wat houdt dit in? Door de zelfaard te ervaren komt men tot zelfrealisatie, dat wil zeggen: ervaren dat je deel bent van het Goddelijk geheel. Die zelfrealisatie geeft een permanent geluksgevoel en er is dan sprake van permanent genieten.Yoga, ofwel verbinding met de Goddelijke

kern, is dus de sleutel tot blijvend geluk. Yoga is de realisatie van en dienst aan het absolute, de Allerhoogste Geest, welke in ons allen zetelt. Om met de Bhagavad Gîta te spreken: "Moeiteloos verkrijgt de yogi het Oneindige Geluk door de vereniging met het Allerhoogste. De yogi ziet Hem in alle wezens en alle wezens in Hem. Door die verbinding geniet de mens permanent door het bovenbewuste ervaren deel te zijn van Het Allerhoogste. Om te genieten hoeft men dus niets te bereiken. Men hoeft niet ergens naar toe. Het is een zaak van 'zichontwikkelen'. Dat wil zeggen: het afleggen van de wikkels van de maatschappij, de opvoeding enz. Daarbij hoort ook het afleggen van de wikkels van het ego. Zolang we nog zeggen ik zal, ik doe, ik ervaar, is er nog het ego. Pas als het ego zwijgt, pas als er 'ontwikkeling' heeft plaats gevonden, is er ruimte voor de zuivere relatie met God en is er een permanent genieten bij elke ademtocht en bij elke handeling, omdat men bewust is van het 'Gij werkt door mij'. ❖ Luister ook naar ons radioprogramma op zo. 3, 10, 17, december. 45

oktober / december 2000

Ashok Bhalotra GER ROLSMA

Hij is geboren in India, 1943. Studeerde wiskunde en architectuur aan de universiteit van New Delhi en werkte er een jaar als architect-stedenbouwkundige. Vervolgens een jaar Koeweit en drie jaar Parijs. Daarna Nederland.

I I

k zwierf met vrienden in een volkswagenbusje zeven maanden door de wereld. We kwamen in Nederland, vliegveld Zestienhoven. We zouden naar New York gaan, via Heathrow. In de laatste minuut dacht ik, wat moet ik in New York? Ik ga naar Parijs! Ruzie met mijn vrienden, die waren al door de douane heen. Maar ik ging terug naar mijn busje, schroefde de nummerplaten er weer op en ging naar Parijs. Ik was nooit eerder in Parijs geweest. Wist er wel iets van, maar in India heb ik toch weinig contact gehad met de Franse literatuur en filosofie. India is meer op Engeland georiĂŤnteerd. Ik sprak geen woord Frans. Dat ik naar Parijs ging was

zeer impulsief. Het is een trekkersmentaliteit. De mentaliteit van een zigeuner. Ik heb dat in mijn bloed, die trekkersdrang om voortdurend in beweging te zijn: fysiek letterlijk, figuurlijk geestelijk. Je moet voortdurend in beweging blijven. Zo voel ik dat. Ik wil geen gevangene worden. Niet van een plek, niet van een filosofie, niet van een ideologie, niet van een cultuur. Ik wil ieder dogma omver gooien. Je moet je voortdurend afvragen welke dialectiek je moet hanteren. Bhalotra woont en werkt sinds begin jaren '70 in Nederland. Zijn Nederlandse vrouw ontmoette hij in Parijs. Aldo van Eijck nodigde hem uit voor een gastdocentschap

oktober / december 2000

SHRI LAKSMI BASISSCHOOL AMSTERDAM

Bouwkunde in Delft. Dat was aanleiding om hier te komen, zijn gezin heeft hem hier gehouden, althans, doet hem steeds terugkeren. Maar hij blijft reizen. Fysiek en mentaal. Over de wereld, in Nederland, in India. In Nederland is Bhalotra bekend geworden met het stedenbouwkundig- en inrichtingsplan voor Kattenbroek een woonwijk van ruim 5.000 woningen ten noorden van Amersfoort. Momenteel is hij bezig met het ontwerp van twee Hindoe scholen, één in Amsterdam Zuidoost en één in Den Haag.

droom. Dat is zó mooi. Dat koester ik altijd. Dat kan niemand van je afnemen. Dat is je eigen bezit. Ook als het niet uitgevoerd wordt. Als een opdrachtgever niet uitvoert wat jij bedacht hebt, nou dan heeft híj pech gehad. Eerst moet je dromen. En realiteiten, die kun je maken vanuit je dromen en idealen. Niet de realiteit accepteren zoals die is en dan proberen je idealen daarop aan te sluiten. Nee, omgekeerd. Voortdurend moet je je dromen, idealen, verlangens, verleidingen centraal stellen. ❖

Bij mij begint het altijd met een droom. Het mooiste moment is als je ergens in je stoel, tijdens het koken, of achter je tekentafel die eerste gedachten krijgt, die eerste 47

oktober / december 2000

Hindoestanen met een verstandelijke handicap. ROHINA RAGHOEBIER

In de afgelopen 5 jaren is veel onderzoek gedaan naar de positie en de situatie van migranten met een handicap in Nederland. Deze aandacht werd gerechtvaardigd vanwege het feit, dat de Nederlandse instellingen en voorzieningen in de gehandicaptensector in toenemende mate te maken kregen met migrantenclienten met een handicap. Zo blijkt uit onderzoek, dat Surinamers oververtegenwoordigd zijn in instituten voor licht verstandelijk gehandicapte jongeren. Bij de Sociaal Pedagogische Diensten (SPD-en) in de vier grote steden is de helft van het clientenbestand van buitenlandse komaf. Deze aantallen gelden ook voor deelname aan het speciaal onderwijs.

D D

eze instituten worden geconfronteerd met nieuwe vragen, met andere talen en communicatiepatronen en ook met andere opvattingen, normen en waarden van verschillende bevolkingsgroepen. Dit maakt, dat de zorgverleners vaak maar moeizaam hun houding tegenover migranten kunnen bepalen. Zij voelen zich onzeker om in deze gezinnen hulp te verlenen. Ondanks de inzet van extra tijd en middelen hebben zorgverleners het idee, dat eigenlijk nooit goed zicht wordt verkregen op de wensen behoeften en mogelijkheden van migrantenclienten of van hun ouders. Informatie over hoe deze ouders het hebben van een kind met een handicap beleven, hun opvattingen over de zorgverlening maar ook hun opvattingen over bijvoorbeeld geloof en de opvoeding van het

verstandelijk gehandicapt kind wordt node gemist. Bij het merendeel van de migrantengroepen - en dit geldt eveneens voor hindoestanen - is vaak een grote onbekendheid met de professionele zorg en onduidelijkheid over de structuur van de zorg. Oorzaak hiervoor is de afwezigheid van vergelijkbare professionele zorg in het land van herkomst en de geringe bekendheid met â&#x20AC;&#x201C; en het anders aankijken tegen het verschijnsel (mensen met een ) verstandelijke handicap. In Suriname zijn instellingen, medici en hulpverlerners een autoriteit, waar men vaak geen kritiek op durft te hebben. Het gevolg is dat onvrede niet wordt geuit en dat men soms hun heil ergens anders zoekt. In Nederland leidt dit gedrag tot grote isolement van migranten met een handicap of hun ouders.

oktober / december 2000

In Nederland richt de professionele zorg zich met nadruk op het bevorderen van de zelfstandigheid van mensen met een (verstandelijke) handicap. Mensen met een functiebeperking dienen zoveel mogelijk te worden opgenomen in de maatschappij om daarin zo normaal mogelijk te kunnen funktioneren. Om deze belangrijke doelstelling te kunnen bereiken worden mensen met een handicap en/of hun ouders in Nederland nauw betrokken bij de zorgverlening . Zij hebben een actieve stem bij de organisatie, vormgeving en uitvoering van de zorgen dienstverlening. Uitgangspunt hierbij is dat de zorgverlening alleen effectief is, als de vraag, inbreng, invloed en zeggenschap van de client is gegarandeerd. Zo zijn in de loop der tijd vele belangenverenigingen, oudergroepen, klachtencommissies, patienten – en consumenten platforms voor mensen met een handicap ontstaan. Helaas lukt het ook binnen deze structuren niet om migranten te bereiken met hun activeiten. Om uit deze impasse te geraken is inspanning en dialoog vereist van beide partijen. Instellingen voor verstandelijk gehandicapten moeten heel hard gaan werken aan optimale toegankelijkheid, aan adequate oplossingen om de communicatie en het contact met migrantengroepen te verbeteren en aan aanpassing van voorzieningen m.a.w. aan interculturatie van de zorgverlening.

Naast allerlei structuren en regels vraagt dit van de zorgverlening een bepaalde visie op verhoudingen tussen – en de omgang met mensen waar het om gaat.. Als gebruiker van zorgvoorzieningen worden migranten en dus ook hindoestanen geconfronteerd met volstrekt andere communicatiepatronen, communicatiestijlen en – codes. Men krijgt te maken met een onderhandelings- en praatcultuur, waar men niet zo goed mee weet om te gaan. Toch zullen ook hindoestanen zich beter moeten oriënteren op deze cultuurpatronen en de verwachtingen die daaruit voortvloeien. Op grond hiervan kunnen zij dan zelf bepalen en aangeven, wat zij onderschrijven en waar hun grenzen liggen. Dit is ook het moment waarop zij instellingen kunnen steunen en adviseren om hun dienstverlening af te stemmen op hun mogelijkheden, wensen en behoeften. Het zal enige tijd duren voor het zover is, omdat migranten als groep en dus ook hindoestanen niet voldoende georganiseerd zijn. Men is nog teveel gefocused op de eigen individuele stituatie. Daarnaast is men vaak van huis uit erg terughoudend in het uiten van persoonlijke gevoelens en meningen. Ook kritiek wordt niet expliciet geuit. Het liefst brengt men de kritiek met een glimlach, om toch een beetje vriendelijk over te komen. 49

oktober / december 2000

In Suriname heeft men de gewoonte dingen te zeggen met weinig woorden. Men voelt elkaar goed aan en dus heeft men een half woord nodig om elkaar iets te vertellen of uit te leggen. Ook nonverbale communicatie speelt een belangrijke rol binnen de gedachten – en belevingswereld van hindoestanen. Er wordt bijvoorbeeld veel gebruik gemaakt van oogcommunicatie of de tsjoerie, een non-verbale uiting van iets of iemand af te wijzen. Bij hindoestanen is er geen sprake van een praatcultuur zoals die gebruikelijk is binnen Nederlandse voorzieningen en zeker niet over dit thema. Het praten over het hebben van een gehandicapt kind en hoe ouders dit beleven is in hindoestaanse kringen voorlopig min of meer taboe. Het is een gegeven waar men zo goed mogelijk mee moet zien te leven. Omdat de onderlinge familieband zeer sterk is worden problemen met betrekking tot het gehandicapt kind vaak met meerdere familieleden besproken, voordat er een beslissing wordt genomen. Zorgverleners kunnen daarom niet verwachten dat hindoestaanse moeders zelf meteen een beslissing nemen ten aanzien van de verzorging en / of behandeling van hun kinderen. Anderzijds is het vooral de moeder, die zich bezighoudt met de opvoeding en verzorging van het gehandicapt kind. De belangrijkste ken50

merken van de opvoeding zijn; grote toegeeflijkheid (verwennen) tijdens de eerste levensjaren ‘ fatsoenlijk ‘gedrag aanleren In voorzieningen komt het nogal eens voor, dat jonge hindoestaanse verstandelijk gehandicapten moeite hebben met het aangeven van hun behoeften. Zij zijn gewend dat hun ouders meteen reageren zonder dat ze hun behoeften duidelijk hebben kunnen maken. Zorgverleners die dit weten kunnen kinderen deze vaardigheid leren hun behoeften duidelijk te maken. Bij de opvoeding wordt niet zozeer de nadruk gelegd op het ‘problemen zelfstandig oplossen’van het kind , maar meer op ‘discipline en regels leren’. Door dergelijke verschillen in onder andere communicatie en opvoedingspatronen tussen ouders en voorzieningen kunnen kinderen de kluts kwijtraken als ze opeens tercht komen in een situatie van overleg.Dat is niet goed voor hen. Zowel de voorziening als de ouders hebben een opvoedende rol, en als de verschillen zo uiteenlopen geraken kinderen tussen het wal en het schip. Het is dus winst voor beide partijen en de samenleving om dit vraagstuk serieus te nemen en gezamenlijk oplossingen te bedenken. ❖

Kervelstraat 30-34 • Telefoon: (31) 55 366.46.66 7322 PW Apeldoorn • Telefax: (31) 55 366.85.97 Nederland • E-mail: tavs@euronet.nl Digital International Tv Standards Conversion Video Duplication, TV-Postproduction Facility

Digital Video-normvertalen

TV-Postproductie

Wij kunnen video omzetten van en naar verschillende videosystemen: NTSC, PAL SECAM. (ook Braziliaans PAL-M en Argentijns PAL-N). Wij werken met een HIGH BAND BROADCAST QUALITY Converter Compleet van en naar elke videomastertape: Digital D3, Digital Betacam, 1"C-Format Betacam-SP, Mll, BVU, U-matic, S-VHS, DV, Hi-8.

Wij verzorgen: op Lineair en op Non-Lineair Digitale normen de verwerkingen van TV-programma's, Commercials en Bedrijfsfilms. Wij produceren van script tot eindmontage van: TVDocumentaires, Corporate-Video en Commercials. Wij maken Computer-Animaties van logo's tot productie-processen. Wij hebben ENG-Production-crews.

Video - dupliceren Wij werken met kwaliteits VHS-video dupliceermachines. Wij kunnen dupliceren in elke gewenste hoeveelheid, alles in real time. Wij dupliceren op hoogwaardige TAVS videocassettes en op videocassettes naar keuze: BASF, SONY. Wij zorgen voor een professionele videoband-presentatie d.m.v. bedrukte stickers, diverse videoboxen en colour inlay.

ar ja

s es n i s bu

De Vedische cultuur, filosofie, religie en wetenschap in de vorm van strip en literaire boeken.

Leden betalen Ć&#x2019;19,95 voor 1 exemplaar. Andere exemplaren tegen niet-ledenprijs van Ć&#x2019;29,95. Inclusief verzendkosten

Ook voor BhagavadGita, Bhagavatam, Vegetarische kookboeken, etc.

Voor meer informatie over abonnementen en verkooppunten: Gopal Jiu Publications, Postbus 21342, 3001 AH, Rotterdam. Tel.: (010) 202 65 65, Fax: (010) 202 58 68. Internet: www.gopaljiu.com