OHM Vani 4e kwartaal 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 1

INFOBLAD OHM • PROGRAMMA’S 11e jaargang • oktober/december 2005 • nr 4 • prijs € 12,00 per jaar

Oud en eenzaam?

Moeder Kali Als de ziel valt

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 2

Colofon OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Een jaarabonnement kost €12,- Opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM. Eindredactie Savitrie Marhe-Benie Caspar Dullemond

Het Licht Het Licht dat de donkerte doet verdwijnen Het Licht dat kwaad doet verbleken Het Licht dat het hart doet verwarmen Het Licht dat mensen doet stralen Het Licht van innerlijke vrede Het Licht van de Goddelijke liefde Dat is het ware Licht.

Dhiren

Auteurs Sharda Balla Kees Boukema Ron van Es Bikram Lalbahadoersing Chander Mathura Mansukh Patel Robert Swami Persaud Pandit Attry Ramdhani Wierish Ramsoekh Met dank aan R. Chander Moti Marhé Grafische verzorging Adri Segaar © Foto Cover boven (oude man) M.J. Smets Logistiek René van der Linden Druk PRACTICUM GRAFIMEDIA GROEP B.V. Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

Subh Divali 2 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 3

Inhoud pagina 4

Televisie zondag

pagina 9

Televisie Hindi

pagina 10

OHM Radio De Lotusvijver

pagina 14

OHM Radio Darshan

pagina 19

Divali: een feest van geluk en bezinning

Pagina 22

De kracht van dankbaarheid en vrijgevigheid

pagina 24

Zelfdoding en hindoe誰sme

pagina 26

Wanneer valt de ziel?

pagina 30

De oude dag in Baghban en Familiekwesties

Pagina 34

Een monnik en een vader op zoek naar bevrijding

Pagina 38

Geen woord zonder Saraswati

Pagina 40

Moeder Kali: een westerse benadering

Pagina 44

Ouderdom als kroon op het leven

Pagina 47

Mantra yoga

3 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 4

Televisie

Televisie 4e

K W A R TA A L

2005

IEDERE ZONDAG OP NEDERLAND 1

13.00 - 13.30 uur

ZONDAG 2 OKTOBER 2005

HERHALING 8 OKTOBER OM 10.00 UUR

Ojhai of bijgeloof ?

Veel mensen roepen voor verbetering van hun fysiek en geestelijk welzijn de hulp in van een witte of zwarte magiër, ook wel ojha genoemd. Ojha’s zeggen natuurkrachten te kunnen manipuleren, waardoor ze mensen kunnen helpen bij problemen waarvoor de reguliere geneeskunde geen oplossingen weet. Wat doet een ojha precies? Waar haalt hij zijn veronderstelde krachten vandaan? En waarom denken mensen steun te vinden bij deze ojha’s?

ZONDAG 9 OKTOBER 2005

HERHALING 15 OKTOBER OM 10.00 UUR

OHM Magazine Actuele ontwikkelingen in de hindoegemeenschap in Nederland op het gebied van cultuur en religie. In het magazine ook verslag van de wijze waarop autochtone Hindoes met elementen uit het hindoeïsme omgaan.

ZONDAG 16 OKTOBER 2005

Als de ziel valt (deel 1) Polariteit vormt de grondslag voor ons bestaan. Scheiding tussen het mannelijke en het vrouwelijke, tussen mens en God, maar ook tussen goed en kwaad en tussen licht en duisternis, bepalen ons denken en handelen. De advaita-filosofie gaat ervan uit dat tweedeling niet bestaat. Zij vindt dat

4 - oktober/december 2005

HERHALING 22 OKTOBER OM 10.00 UUR

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 5

de meest fundamentele werkelijkheid zonder tweeheid is en dat de schepping een onderling verbonden eenheid vormt.

En dat iedereen zich dit besef hoort eigen te maken en van hieruit hoort te leven. Hoe internaliseer je dit besef? En welke consequenties heeft de realisatie ervan voor het individu en de wereld? In dit programma vertelt een viertal mensen in leidinggevende functies over de tegenstellingen die zij in hun persoonlijk en sociaal maatschappelijk leven ervaren. Kunnen zij een eenheidservaring krijgen door die tegenstellingen te beschouwen in het licht van de eenheidsfilosofie uit de advaita-filosofie?

HERHALING 29 OKTOBER OM 10.00 UUR

ZONDAG 23 OKTOBER 2005

HERHALING 5 NOVEMBER OM 10.00 UUR

ZONDAG 30 OKTOBER 2005

Als de ziel valt (deel 2)

Ch@tney.nl De meeste hindoe-ouders vinden het een ouderlijke plicht om te ervoor zorgen dat hun kinderen ‘goed’ trouwen en eventueel - een gezin stichten.Maar tegenwoordig kiezen steeds meer jongeren voor een alleenstaand bestaan. Of ze beginnen heel laat aan een relatie. Ze kunnen geen geschikte partner vinden in de eigen groep of ze werken langdurig aan hun persoonlijke ontwikkeling. Tussen wat de traditie voorschrijft en wat jongeren wensen heerst een spanning. Soms vindt dit zijn uitdrukking in een conflict tussen ouders en kinderen. Waarom kiezen jongeren voor een bestaan alleen?

5 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 6

Televisie Speciale uitzending!

DINSDAG 1 NOVEMBER 2005

HERHALING 4 NOVEMBER OM 14.45 UUR

Divali 2005

VRIJDAG

Divali, het lichtfeest van de Hindoes, is een feest van bezinning en vooral overwinning. Overwinning van licht op duisternis, van goed op kwaad en van onwetendheid op wijsheid. Wie het kwade of de eigen onwetendheid overwint is een gelukkig mens, zegt de hindoetraditie. Divali is daarom ook het feest waarop je bidt voor en je bezint op je eigen geluk. Geluk wordt gesymboliseerd door Lakshmi, een Goddelijke manifestatie in de vorm van een vrouw of moeder. Maar Lakshmi wordt te vaak eenzijdig geassocieerd met succes en materieel geluk, met name geld. Met geld kun je geluk als het ware kopen. Maar hoeveel geld maakt gelukkig? Heb je ooit genoeg? Hoe verhoudt de behoefte aan geld zich tot de hindoe誰stische kerngedachte van de onthechting?

Op pagina 19 vertelt professor Rao over de betekenis die Divali voor hem heeft.

ZONDAG 6 NOVEMBER 2005

Zelfmoord onder jongeren

HERHALING 12 NOVEMBER OM 10.00 UUR

Uit diverse onderzoeken, zoals dat van de GGD in Den Haag, blijkt dat het aantal pogingen tot zelfmoord onder jonge hindoestaanse meisjes in verhouding hoog is.

Onvoldoende communicatie tussen ouders en dochters en/of gebrek aan keuze en bewegingsvrijheid zijn de belangrijkste oorzaken. Binnen de hindoestaanse gemeenschap heerst rond dit onderwerp een taboe. Uit schaamte wordt er geen hulp gezocht. OHM maakte een docudrama over dit onderwerp. Hierin vertelt een jong meisje aan een onderzoeker wat haar tot een zelfmoordpoging bracht en hoe zij later hulp vond. Zie ook het artikel op pagina 24.

ZONDAG 13 NOVEMBER 2005

Maya, het wezen der dingen (deel 1) Volgens nieuwe inzichten in de kwantumfysica schommelen de kleinste deeltjes waaruit materie ontstaat tussen zijn en niet-zijn. De ene keer hebben ze de vorm van een golf, de

6 - oktober/december 2005

HERHALING 19 NOVEMBER OM 10.00 UUR

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 7

Televisie andere keer vertonen ze zich als een schijnbaar chaotisch bewegend deeltje. Constante verandering schijnt een wezenskenmerk te zijn van alles wat er is. Maya: illusie of constante verandering, zo noemde de advaita-filosofie deze eigenschap van de schepping al vele duizenden jaren geleden. In dit programma gaan we op onderzoek uit naar parallellen tussen de nieuwe inzichten van de kwantummechanica en de advaita-filosofie.

HERHALING 26 NOVEMBER OM 10.00 UUR

ZONDAG 20 NOVEMBER 2005

HERHALING 3 DECEMBER OM 10.00 UUR

ZONDAG 27 NOVEMBER 2005

Maya, het wezen der dingen (deel 2)

De teloorgang van Nickerie In de tweede helft van de jaren zeventig trokken veel jongeren weg uit het Surinaamse district Nickerie. De streek leek weinig toekomstmogelijkheden te bieden. Hoger onderwijs was er niet. En als je werk kreeg dan was dat bijna altijd in de agrarische sector. Op zoek naar meer ontplooiingsmogelijkheden trokken veel jongeren naar Paramaribo of Nederland. Nu zo’n dertig jaar later bezoekt een van deze jongeren van toen, de heer Ramlal, Nickerie opnieuw.

Ramlal staat symbool voor alle jongeren die Nickerie verlieten. Hij blikt terug. Hoe was het om in Nickerie te leven toen hij nog jong was? Hoe hebben zijn ouders het vertrek van de kinderen verwerkt en welke gevolgen heeft zijn vertrek uit Nickerie voor zijn ouders en het district zelf gehad?

Voelt hij zich schuldig?

HERHALING 10 DECEMBER OM 10.00 UUR

ZONDAG 4 DECEMBER 2005

Ch@tney.nl Jongeren denken mede vanwege hun ontwikkeling in de Nederlandse samenleving anders over relaties en andere zaken dan hun ouders. OHM wil met dit programma bevorderen dat conflictueuze en taboeonderwerpen niet onbesproken blijven.

7 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 8

Televisie ZONDAG 11 DECEMBER 2005

Burhapa ki Laathi (deel 1)

HERHALING 17 DECEMBER OM 10.00 UUR

Een gedramatiseerd verhaal over oud worden en op zoek gaan naar nieuw geluk. Een oudere man komt alleen te staan. Volgens de hindoetraditie zou één van zijn kinderen de zorg op zich moeten nemen, maar dit gebeurt niet. De man wordt geconfronteerd met hun sterk geïndividualiseerde kijk op het leven. Bovendien wonen ze ver weg, hebben hun eigen gezin en zijn ze klein behuisd.

Hindoestaanse jongeren in Nederland zijn goed geïntegreerd. Ze hebben veel van de Nederlandse waarden en normen overgenomen. In hun dagelijks leven denken en handelen zij Nederlands. Maar als hun oude vader zelf het initiatief neemt en op zoek gaat naar nieuw geluk, blijken ze ineens traditionele opvattingen te hebben. Naar hun idee moet een Hindoe zich op gevorderde leeftijd bezighouden met zijn spirituele ontwikkeling en niet met een ‘aardse’ leefwijze.

ZONDAG 18 DECEMBER 2005

Burhapa ki Laathi (deel 2) Een gedramatiseerd verhaal over oud worden en op zoek gaan naar nieuw geluk.

ZONDAG 25 DECEMBER 2005 Geen uitzending van OHM in verband met kerstviering.

8 - oktober/december 2005

HERHALING 24 DECEMBER OM 10.00 UUR

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 9

VERTALING DOOR:

DR. PT. A. BIERDJA

Televisie hindi

Met dank aan Shami Chander voor sponsoring 9 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 10

Radio de 4e

K W A R TA A L

2005

Zondag 14.15 - 15.00 uur OP

R A D I O 747AM

EN VIA DE KABEL:

D E N H A A G 88.1 FM A M S T E R D A M 96.6 FM R O T T E R D A M 90.0 FM OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN

Aandacht!!

UW REGIO.

nieuwe aanvangstijd 14.15 uur ZONDAG 2 OKTOBER

Magische praktijken in de hindoetraditie In de hindoecultuur gaat men als vanzelfsprekend uit van hogere machten en krachten die het leven van de mens be誰nvloeden. Bij sommige kwesties of bij zaken die niet goed gaan, richt men zich dan ook soms tot deze machten.

In het westen is er weinig ruimte en erkenning voor bovennatuurlijke krachten. De Lotusvijver bespreekt de plaats die magie inneemt onder Hindoes.

ZONDAG 9 OKTOBER

Als offer voor Saraswati Kunst komt voort uit inspiratie. Dat kan een gebeurtenis zijn, een persoon of een ingeving. Voor veel kunstenaars uit de hindoetraditie is kunst een gift van Saraswati, waarmee zij erkennen dat kunst dankzij Haar bestaat. Zij is de Godin van wijsheid, kennis, muziek, kunst en literatuur. In deze Lotusvijver gaat het over kunstenaars en hun Goddelijke inspiratie. Meer weten over Saraswati? Zie dan het artikel op pagina 38 (f

10 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 11

lotusvijver ZONDAG 16 OKTOBER

Mijn hogere Zelf en de samenleving Veel spirituele zoekers zijn ervan overtuigd dat spirituele ontwikkeling noodzakelijk is voor een goede toekomst van onze samenleving. Maar spiritualiteit wordt voornamelijk gezien als een individuele aangelegenheid. Hoe kan deze zeer persoonlijke benadering leiden tot positieve resultaten voor de gehele gemeenschap?

ZONDAG 23 OKTOBER

Mantra’s voor elk moment In het hindoeïsme zijn mantra’s essentieel. Voor elk moment van de dag is er wel één. Mantra’s zijn er om je op te concentreren, om te reciteren en op te mediteren. Het herhalende aspect zorgt ervoor dat je geest tot rust komt en dat je tot een hoger spiritueel bewustzijn kunt komen. In deze Lotusvijver hoort u de basisprincipes van mantra’s.

ZONDAG 30 OKTOBER

De kracht van de vrouw Met Divali, het hindoefeest ter ere van Godin Lakshmi, vragen Hindoes voorspoed, kracht en geluk voor iedereen.

Amma, de knuffelende moeder, reist de hele wereld over met dezelfde boodschap. Eind oktober was zij in Nederland.

In de Lotusvijver hoort u over de kracht die mensen putten uit een Darshan - een ontmoeting met deze bijzondere vrouw.

ZONDAG 6 NOVEMBER

De ervaring van Advaita: één zijn De advaita vedanta-filosofie gaat uit van het principe: Atman is Brahman. Je individuele ziel verschilt niet van het Goddelijke en zal er ooit weer in opgaan. Er zijn in Nederland veel mensen die zich door deze gedachte aangesproken voelen. Maar wat is die ervaring van één-zijn?

Wat verandert er dan in je dagelijks leven? In De Lotusvijver vertellen mensen over hun eigen ervaringen met het Goddelijke. (foto) © Buro voor Verbeeldingskracht

11 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 12

Radio de ZONDAG 13 NOVEMBER

De essentie van de mens ‘Ik denk dus ik besta’ is een overbekende uitspraak, waarin het denken de essentie van het mens-zijn wordt genoemd.

Maar jij zorgt niet zelf voor je gedachten: ze komen uit het niets naar je toe. Denken is dan niet ‘slechts’ een hersenactiviteit. Maar wat dan wel? De Lotusvijver gaat op zoek.

ZONDAG 20 NOVEMBER

Premayoga - yoga van de liefde Sri Satya Sai Baba is al jaren een welbekend fenomeen. Eén van zijn belangrijkste boodschappen is: God is liefde, liefde is God. Hij noemt het zelfs premayoga, de yoga van de liefde. Pas wanneer je God in alles en iedereen ziet, heb je de hoogste wijsheid bereikt. Welke weg beschrijft Sai Baba om tot dit doel te komen?

ZONDAG 27 NOVEMBER

Hoezo maya?

We ervaren deze wereld als de werkelijkheid. We identificeren ons met dit lichaam, met onze naam, ons beroep, onze nationaliteit, ons werelddeel. Volgens hindoegeschriften als de Bhagavad Gita en de Upanishads is het allemaal maya, illusie! Maar wat kun je met een dergelijke benadering? Je moet toch elke dag gewoon eten, drinken, slapen en werken? Wat bedoelen genoemde hindoegeschriften nu precies met illusie?

ZONDAG 4 DECEMBER

Ik ben dankbaar voor…

Heel veel gebeden gaan over het uiten van dankbaarheid voor alles wat we mogen ontvangen. Maar hoe vaak zijn we écht tevreden en blij met wat we hebben, doen of kunnen?

De Lotusvijver praat met mensen die de kunst verstaan om dankbaar te zijn voor ieder moment, elke dag.

12 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 13

lotusvijver ZONDAG 11 DECEMBER

Eetyoga Al vroeg in december denken we na over wat er allemaal gegeten en gedronken gaat worden met de feestdagen. Maar niet iedereen wil zich te buiten gaan aan de meest exorbitante gerechten. Soms willen mensen op een meer bewuste manier omgaan met dat wat elke dag in het lichaam wordt gestopt. In De Lotusvijver hoort u over de spirituele betekenis van voedsel.

ZONDAG 18 DECEMBER

Putten uit herinneringen of leven in het nu?

Er wordt wel gezegd dat je, om spiritueel te groeien, moet leven in het moment, zonder je bezig te houden met wat is geweest of wat komen gaat. Maar voor veel mensen ligt de essentie van het leven juist in alle opgedane levenservaringen, alle herinneringen. Wie heeft het bij het rechte eind?

ZONDAG 25 DECEMBER

Jezus bestudeerde het hindoe誰sme

Illustratie: 息 Alek Tamlimson

Het lijkt alsof de historische ontwikkeling van het christendom helemaal los staat van die van het hindoe誰sme. Maar Hindoes zien Jezus als grote yogi en verlichte goeroe. En sommige bronnen beweren dat Jezus ook in India geweest moet zijn en daar het hindoe誰sme heeft bestudeerd. Wat betekent deze informatie voor Hindoes en Christenen?

13 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 14

Radio 14 e

K W A R TA A L

2 0 0 52

Maandag 21.00 - 22.00 16.00 17.00 uur uur R A D I O 747AM EN VIA DE KABEL: D E N H A A G 88.1 FM A M S T E R D A M 96.6 FM 89.9 FM R O T T E R D A M 90.0 OP

OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.

MAANDAG 3 OKTOBER

Kali, de duistere Godin Waar beeltenissen van Ganesha, Shiva of Lakshmi gebruikelijk zijn, zullen weinigen iets met een afbeelding van Kali hebben. Zij wordt geassocieerd met dood, duisterheid en magie. Men schrikt van haar. In Darshan spreken we met mensen voor wie Kali een belangrijke en positieve rol speelt in hun leven. Wat spreekt hen aan in deze Godin en hoe kijken anderen daarnaar? Zie ook het artikel op pagina 40.

MAANDAG 10 OKTOBER

De teloorgang van Nickerie Ooit was Nickerie het rijkste deel van Suriname. De toekomst voor dit district, dat zich grotendeels richtte op landbouw, leek veelbelovend. Nu is er sprake van grote economische en sociale problemen. Hoe kijkt de overwegend hindoestaanse bevolking naar deze malaise? En wat doet zij er zelf aan?

MAANDAG 17 OKTOBER

Ik wil dood!

Bijna iedereen heeft wel eens meegemaakt dat iemand in zijn of haar omgeving niet langer wilde leven. Sommigen ervan brachten hun wens zelfs ten uitvoering. Hoe kijken Hindoes tegen het zelf beĂŤindigen van het leven aan? Zie ook het artikel op pagina 24.

14 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 15

Darshan MAANDAG 24 OKTOBER

Wat zijn mantra’s?

In het hindoeïsme zijn mantra’s essentieel. Iedere pooja, katha of havan gaat ermee gepaard. Mantra’s zijn er om je op te concentreren, om te reciteren en om op te mediteren. Het herhalende aspect zorgt ervoor dat je geest tot rust komt en dat je de eigenschapen die ermee beoogd zijn je eigen kan maken. In Darshan hoort u over toepassing van mantra’s.

MAANDAG 31 OKTOBER

De vrouwen van Suriname Als we denken aan hindoestaanse vrouwen uit Suriname dan komt het beeld van de gehoorzame, lekker kokende vrouw in ons op. Klopt dit wel met de werkelijkheid? Welke mogelijkheden en ambities hebben vrouwen in dat land?

Darshan onderzoekt de dromen, verlangens en kansen van Hindoestaanse vrouwen in Suriname.

MAANDAG 7 NOVEMBER

Doe wat ik zeg, anders…!

Ahimsa, geweldloosheid, is een hoog ideaal in het hindoeïsme. Wat moeilijk hiermee te rijmen valt, is het geweld dat men jegens elkaar in huiselijke kringen uitoefent. Slaan, uitschelden, commanderen, onderdrukken en kleineren zijn ook in hindoestaanse kring een groot probleem. In Darshan indringende verhalen van slachtoffers en hulpverleners. Wat zijn de oorzaken van dit geweld?

MAANDAG 14 NOVEMBER

De eerste dagen van de Hindoestaanse Surinamers In 1975 kwamen veel hindoestanen aan op Schiphol. We kennen allemaal de foto’s nog van deze Surinamers, hoopvol gestemd, op het vliegveld. Wat ging er door hen heen? Hoe keken ze aan tegen het vreemde Nederland? In Darshan vertellen ze hun ervaringen.

15 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 16

Radio MAANDAG 21 NOVEMBER

Met grote dromen‌ Veel ouders kwamen in 1975 met grote dromen van Suriname naar Nederland. Men verwachtte maximale kansen voor hun kinderen in dit land te krijgen. Voor sommigen is die droom uitgekomen, voor anderen helaas niet.

Darshan praat met de hindoestaanse ouders en kinderen van toen.

MAANDAG 28 NOVEMBER

Schaam jij je voor je culturele uitingsvormen?

Een modieuze bindi voor vrouwen is in Nederland algemeen geaccepteerd. Maar met een tilak van chandan lopen ook Hindoestanen liever niet over straat. Waarom roepen sommige culturele uitingen een gevoel van schaamte op? Moeten we niet juist streven naar algemene acceptatie van het eigene? In Darshan hoort u mensen die liever niet met elementen uit hun eigen cultuur naar buiten komen en mensen die dat juist wel doen.

MAANDAG 5 DECEMBER

Wat willen we nog weten?

Veel hindoes konden vroeger alles over personages of gebeurtenissen in hindoegeschriften woordelijk herhalen.

Tegenwoordig weten veel mensen niet meer wie Rukmini, Savitri, Bhishm en Sugriva waren. En wie weet nog wie tegen wie streed in de Mahabharata? Wat willen we tegenwoordig nog weten over het hindoeĂŻsme?

MAANDAG 12 DECEMBER

Wat staat in je janamkundali?

In India is het gebruikelijk om je kundali te raadplegen om er achter te komen of je de juiste studie hebt gekozen, of je partner goed bij je past, of er kinderen in het verschiet liggen en wanneer een eind aan je leven komt. Nederlandse Hindoes hebben steeds minder met dit gebruik. Maar ook hier zijn er mensen die zich in deze materie hebben verdiept. Darshan kijkt met hen mee.

16 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:53

Pagina 17

Darshan MAANDAG 19 DECEMBER

Orthodoxe Hindoes In elke familie of kennissenkring is er wel iemand die zich meer dan anderen met religieuze regels bezighoudt: strikt vegetarisch leven, het superieur achten van de eigen (sub)stroming of weigeren iemand de hand te schudden. Op zich mag iedereen zijn of haar eigen invulling geven aan het leven. Maar hoe is het voor anderen om met zo iemand om te gaan?

MAANDAG 26 DECEMBER

Bekering van Hindoes Het is bekend dat sommige Hindoes in Suriname zich tot een andere religie bekeren. Maar ook in Nederland komt dit voor. Geboren Christenen keren de kerk de rug toe, maar de kerken stromen vol met bekeerde Christenen. Waarom bekeert een hindoe zich tot het christendom?

17 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:54

Pagina 18

Advertenties

EEN AYURVEDISCHE BEHANDELING VOOR U? De Ayurveda is een bijzonder effectieve natuurgeneeskunde. Het Ayurveda Health Center met praktijken in Nijmegen, Gouda en Bloemendaal bestaat thans meer dan 20 jaar en is vermaard om haar resultaatgerichte behandelingen zoals zeer veel patiënten in binnen- en buitenland hiervan mogen getuigen. Wat bieden wij u?

1. krachtige medicinale geneeskruiden die úw apotheek levert op ons recept.

2. een vlot resultaat zonder u afhankelijk te maken van een arts.

3. een consult tussen de anderhalf en twee uur. Het tarief bedraagt nooit meer dan tussen de € 80,- en € 100,-. Vanwege hun lengte zijn de meeste consulten éénmalig!

4. meer dan 30 zorgverzekeraars vergoeden onze behandelingen.

5. wij analyseren zeer nauwkeurig uw persoonlijke type, uw medicijngebruik en probleemstelling; wij geven daarbij waardevolle voedingsadviezen en vele aanwijzingen.

6. Indien nodig verwijzen wij u na het consult door naar een van onze ervaren therapeuten in uw eigen regio (we hebben er meer dan 60).

7. in sommige gevallen zijn ook e-mail consulten mogelijk: effectief en betrouwbaar.

Zie daarvoor onze website.

Uw Ayurvedisch geneesheer is vaidya R.H. Swami Persaud. Prof. Molkenboerstraat 30 A, Nijmegen. Tel. 024-641 83 98. www.ayurveda-center.com

Ayurvedisch kuren in Bloemendaal - Consulten - Individuele behandelingen - Hoge Darmspoelingen - Ayurvedische verwendag - Panchakarma (kuur) De consulten worden gegeven door geneesheer Robert H. Swami Persaud. Ook de Panchakarma en het Ayurvedisch geschoolde team staan geheel onder zijn leiding.

Rijperweg 9, 2061 BG, Bloemendaal, www.mayura.nl

Bel voor gratis brochure en/of info: 023 - 5254897

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:54

Pagina 19

Divali: feest van geluk en bezinning

CHANDER MATHURA

Professor Venugopala Rao, verbonden aan de Emory University in Atlanta (VS), houdt zich naast zijn wetenschappelijk werk op het gebied van kwantumfysica, ook bezig met de advaita-filosofie. Na zijn studie natuurkunde studeerde hij Sanskrit en verdiepte zich in de advaita. Onlangs was hij in Nederland. Wat betekent Divali, het lichtfeest van de hindoes, dat dit jaar op 1 november wordt gevierd, voor hem?

‘In de Divaliperiode mis ik India het meest. Ik woon nu 40 jaar in Amerika.

Ik voel me meer Amerikaan dan Indiër, behalve op Divalidag. Divali in India betekent feest. Feest alom. De verlichte straten, winkels, mandirs. Waar je ook bent, de gezelligheid en de feestsfeer komt je tegemoet. Je ontkomt er niet aan. De warmte, de gezelligheid, de familiebijeenkomsten en de gebeden, dat alles mis ik heel erg. In Amerika is Divali vooral een gezinsfeest. Er zijn de laatste tijd wel bijeenkomsten, bijvoorbeeld in het cultureel centrum, maar dat is een momentopname. Want daarna ben je alleen, met je gezin. Divali is in Amerika daarom meer een bezinningsfeest geworden. Voor mij betekenden de eerste divalifeesten die we hier meemaakten, een begin van bezinning.

Bezinning vanuit de advaita-filosofie, die niet ophoudt na het Divalifeest, maar

vooral doorgaat om op de volgende Divalidag verder te worden verdiept.

‘Divali staat voor de overwinning van licht op duisternis, van goed op kwaad en van wijsheid op onwetendheid. En het staat vooral voor geluk. Het geluksaspect van Divali wordt gepersonifieerd door Lakshmi, een vrouwelijke uitdrukkingsvorm van God. Als schenker van geluk wordt Lakshmi vaak afgebeeld als een (oer)moeder die geluk brengt in de vorm van geborgenheid, zorgzaamheid, begrip en vooral onuitputtelijke liefde.

In onze huidige sterk gematerialiseerde, consumptieve en vooral competitieve samenleving wordt Lakshmi vaak geassocieerd met geld. Geld als bron voor aanschaf van geluk. Want wie geld heeft kan geluk als het ware kopen. We hebben het dan natuurlijk over geluk in materiële vorm. Voor veel mensen geldt

19 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:54

de hoeveelheid geld die zij te besteden hebben en het bezit dat ze daarmee kunnen verwerven - een groot huis, een mooie auto, dure kleren - als maat voor hun geluksgevoel. Hoe meer geld en exclusief bezit, hoe intenser hun geluksbeleving. Op zich is daar niks mis mee.

Zo lang je het geld en deze bezittingen op een zo eerlijk mogelijke wijze hebt verkregen, is er niets op tegen. Maar als jouw geluksbeleving uitsluitend van dit soort materiĂŤle genoegens afhangt, is dat te eenzijdig en doe je jezelf eigenlijk tekort. ‘Divali benadrukt daarom ook andere vormen van geluk. Bijvoorbeeld dat wat je ervaart als gevolg van contact met je diepste kern, het Goddelijke in jou.

Maar ook het geluk als gevolg van een eenheidservaring met andere schepselen: medemens, planten, dieren, materie

Pagina 20

en kosmos, dat als resultaat van de voorgaande ervaring tot stand komt.

Omdat ook zij hetzelfde Goddelijke beginsel in zich dragen als jij. De belangrijkste attributen die wij op Divali-avond gebruiken, en de daarmee samenhangende symbolieken, verwijzen naar deze twee vormen van ervaring: het Goddelijke in je en eenheid met je omgeving. Het diyalicht symboliseert het innerlijk licht, God in ons. Met het aanmaken van dit licht spreken we onze intentie uit daarnaar op zoek te gaan.

De diya is van aarde gemaakt. Je zou kunnen zeggen dat de diya moeder aarde symboliseert. De ghi die we erin doen als energiebron komt van de koe en symboliseert de fauna. De lont die we aansteken wordt van katoen gemaakt en symboliseert de flora. Het licht verwijst naar onze verlichting via ontdekking van het innerlijk licht. Voor de

20 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

vlam hebben we zuurstof, een element uit de kosmische ruimte nodig. Kortom: het hoofdelement van de Divaliviering, de brandende diya, is een oproep tot een zoektocht naar ons innerlijk licht.

En dat vanuit een besef van verbondenheid met moeder aarde, flora, fauna en kosmische ruimte. ‘Wie zich verbonden weet met zijn omgeving, leeft niet alleen vanuit een sterk solidariteits- en verantwoordelijkheidsgevoel met betrekking tot zijn medemens, maar ook vanuit een verantwoord rentmeesterschap ten aanzien van het milieu, flora en fauna. Voor zowel de Goddelijke als de eenheidservaring moet je jezelf ontwikkelen. Niet alleen cognitief, maar ook spiritueel en emotioneel. Wie die diepste bron ont-

Pagina 21

dekt, heeft contact met het absolute en dat wat alleen maar gelukzaligheid kent.

Iets wat je in staat stelt tot beleving van de meest ultieme gelukservaring. Dit contact met de oorsprong van alles wat er in de schepping is, ontwikkelt ook een soort eenheidsbesef in je, een invoeling of identificatie en verbondenheid met alles en iedereen om je heen. Je realiseert je dat je niet alleen deel bent van een groter geheel, maar ook van alles in dat geheel.Wie die wijsheid in zichzelf ontwikkelt wordt gelukkig.

Want je verbonden te weten met alles en iedereen maakt je niet alleen meer mens, maar het verbindt je met alles en iedereen in je omgeving. De wereld waarmee je in contact staat wordt ineens zo veel groter. De dingen waarvan je kunt genieten en, ik wil bijna zeggen, mee kunt communiceren worden onuitputtelijk en onbegrensd. Ik zelf heb het gevoel beide soort ervaringen af en toe te beleven.

Zeker in momenten van bezinning. Het op zoek gaan naar deze ervaringen of het verdiepen ervan, is voor mij de belangrijkste boodschap van het Divalifeest.’

21 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 22

De kracht van dankbaarheid en vrijgevigheid

MANSUKH PATEL

December is een tijd die uitnodigt om te geven. We weten allemaal hoe de reclame op ons inspeelt om vooral veel te geven en te kopen. Het principe van het geven wordt in deze tijd eigenlijk misbruikt om de consument tot kopen aan te zetten en dan vaak van totaal onnodige cadeaus. We hoeven geen dure cadeaus te kopen om onze vrijgevigheid te tonen. Er zijn tal van eenvoudiger, zinvolle mogelijkheden waarmee je genegenheid kunt tonen zonder er iets voor terug te verwachten. Het gaat er niet om wat je geeft maar hoe je het geeft en daarbij is het fijn om iets te geven wat inspireert.

Denk bijvoorbeeld aan vriendschap, aan gezond en lekker voedsel, aan kaarsen, of als je wel iets meer wilt besteden, aan een goed boek.

De meeste mensen staan er niet bij stil dat dankbaarheid de eenvoudigste en natuurlijkste weg naar succes is. Het ligt zo voor de hand dat het veel mensen ontgaat. Hoe dankbaar ben je voor wat het leven je heeft gegeven? Als je in staat bent om al je gedachten te baseren op dankbaarheid, ga je altijd opgewekt door het leven. Opgewektheid geeft je de innerlijke vreugde die je ook ziet bij kinderen. Dankbare mensen zijn sprankelend door hun positieve instelling. Zij nemen actief deel aan het leven. Als je in staat bent om vanuit dankbaarheid te

leven, ga je anders kijken naar je negatieve ervaringen. Je bent in staat om zelfs in het negatieve iets positiefs te ervaren.

Het uiten van je dankbaarheid geeft een positieve reactie. Toon daarom altijd je dankbaarheid. Leer eenvoudige dingen te waarderen, zoals de zang van een vogel, de kleur van herfstbladeren en het veranderen van de seizoenen. Wees dankbaar voor een gezond lichaam en een gezonde geest.Wees dankbaar voor de mensen om je heen en voor het

22 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

voedsel dat je in leven houdt. Oefen je geest om alles te waarderen, waardoor je in staat bent om ook dankbaar te zijn voor minder prettige ervaringen. Dit geeft een verrijking in je leven die je eerder niet voor mogelijk had gehouden. Zonder dat je het merkt veranderen gedachten als ‘Oh nee, niet weer zo’n dag’ in ‘Hoera, een nieuwe dag!’.

Succes is volledig afhankelijk van je levenshouding. Als je belaagd wordt door negatieve gedachten is het moeilijk ze om te zetten in iets positiefs. Dit lukt wel als je uitgaat van dankbaarheid, want dat stelt je in staat om in iedere situatie het beste te zien. Door je te oefenen in dankbaarheid wordt alles wat je doet positief. Dit geeft je vertrouwen in je eigen mogelijkheden. Geef jezelf gelegenheid om te beseffen hoeveel er is om dankbaar voor te zijn. Een dankbaar mens is zich volledig bewust van de betekenis van geven. Dankbaarheid en vrijgevigheid zijn nauw met elkaar verbonden.

Alles komt en gaat, maar er is een kracht die onuitputtelijk is en dat is vrijgevigheid. Deze eigenschap komt tot uiting als je alles met anderen deelt: je huis, je kleding, je geld, je tijd en je energie. Het effect van een vriendelijk woord of een daad die uit vrijgevigheid voortkomt, is groter dan je denkt. Als je iets met liefde geeft, word je deel van een kringloop, want alles wat je geeft, komt als een boemerang weer bij je terug. Dit is een universele wet.

Pagina 23

dat ik door tijd en energie daarin te investeren iets blijvends zou creëren. Ik begon gratis yogalessen te geven op de universiteit. In plaats van geld te vragen voor de lessen, stelde ik de deelnemers voor dat zij iets zouden geven aan een goed doel, zodat zij profijt konden hebben van de wet van het geven. In die yogalessen heb ik mijn beste vrienden leren kennen. Veel van hen werken vandaag nog met mij samen.

Jaag geen macht of roem na want alleen door te geven ontvang je en ben je in staat om de volheid van het leven te ervaren. Mijn moeder zei altijd: ‘Als je de kracht van het geven zou kennen, zou je nooit een gelegenheid voorbij laten gaan om je maaltijd met iemand te delen’. Neem de tijd om hierover na te denken en de betekenis ervan tot je door te laten dringen.

Spontaan geven is de krachtigste vorm van vrijgevigheid. Ken je de momenten dat je iets wilt weggeven, maar dat het niet verstandig lijkt? Mijn advies is: doe het voordat je er teveel over nadenkt.

Als je die momenten aangrijpt, komt er een enorme kracht beschikbaar die zorgt voor welvaart en succes in je leven.

Dit artikel is mede ontleend aan het boek: Vrede begint bij jezelf.

Het idee destijds een eigen centrum op te richten kwam voort uit de zes uur die ik iedere week doorbracht met gehandicapte kinderen. Die tijd kon ik niet besteden aan mijn studie, maar ik wist 23 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 24

Zelfdoding en hindoeïsme

PANDIT ATTRY RAMDHANI

Over zelfdoding als fenomeen binnen de hindoestaanse gemeenschap is heel lang gezwegen. Men nam aan dat dit wel eens plaatsvond. Over de oorzaken en gevolgen daarvan werd daarna niet of nauwelijks gecommuniceerd.

Oorzaken lagen in de taboesfeer en gevolgen werden niet gezien. De laatste jaren zijn er wel veel publicaties geweest. Aanleiding hiervoor waren onderzoeken waaruit bleek dat zelfdoding relatief vaak voorkomt bij jonge hindoestaanse meisjes. Na veel aandacht in de media leek een bewustzijn wakker te zijn geworden om dit probleem aan te pakken. Vanaf dat moment heb ik ook steeds mijn bijdrage geleverd tijdens congressen en bijeenkomsten. Wat mij als eerste opviel – en wat nog steeds een rol speelt is de grote gedrevenheid naar aanleiding van onderzoeken om zelfdoding als fenomeen te onderzoeken. Hulpverlening na suïcidepoging, preventie en gesprekken in de leefwereld van de Hindoestanen zijn belangrijke pijlers.

Het tweede wat mij opviel was een verwarring bij de betrokkenen omtrent rollen en taken. De pandit werd meteen gebombardeerd tot sleutelfiguur. Hij was te verleiden voor een rol als taboe-doorbreker. Hij zou tijdens religieuze bijeenkomsten aandacht kunnen besteden aan dit probleem. Wie ook zijn authenticiteit kwijtraakte in dezen was de hulpverlener. Hoe neutraal kan een hulpverlener luisteren als er zoveel aandacht is geweest aan dit onderwerp? Een van mijn cliënten voelde zich bespied door haar eerste hulpverlener. Ze zei: ‘Zij

vroeg of ik wel eens thuis werd geslagen. Ik had haar verteld dat mijn ouders er niets mee te maken hadden, maar mijn familie eromheen.’ Als er veel wordt gesproken over de hindoestaanse gemeenschap en de specifieke problemen, dan ontkom je er als hulpvrager niet aan dat je in het gesprek als exotica wordt gezien: je hebt dan niet alleen een probleem maar je bent deel van een groep die veel problemen heeft.

De sociaal wenselijke rol waartoe de pandit heeft zich laten verleiden zien we

24 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

terug op organisatieniveau. Volmondig zeggen ze toe dat ze aandacht zullen besteden aan zelfdoding onder de hindoestanen. Vijay is een hulpvrager die eens heeft aangeklopt bij een Hindoestaanse organisatie. Hij kreeg te horen dat ze op macroniveau wel aandacht aan dit onderwerp besteden, maar op individueel niveau niets voor hem kunnen doen. ‘Vind je het gek dat ik niet meer onder de Hindoestanen wil komen. Ze zeggen ja maar het is vaak nee.’ Bij de witte hulpverlening voelt hij zich wel oké, omdat ze zich aan hun afspraken houden en niet te veel persoonlijke vragen stellen. ‘Maar vaak heb ik het gevoel dat ze mij niet begrijpen. Ze stellen van die oppervlakkige vragen. Dan zag ik vaak ja terwijl ik eigenlijk nee had moeten zeggen.

Eigenlijk ben ik het ook zat om steeds vragen te moeten beantwoorden.’

Pagina 25

was als verlamd. Ze zal nooit een antwoord vinden op haar ‘waarom?’ Nu berust ze in hoe het is gebeurd en heeft ze zelf ruimte weten te creëren om haar gevoelens een uitweg te bieden.

In onze poging om het probleem van zelfdoding onder Hindoestanen aan te pakken is een groep die we hebben overgeslagen: de nabestaanden. Zij zitten met heel veel vragen en zoeken hulp. De filosofen die verkondigen dat het leven maya (illusie) is kunnen hen niet troosten, ook niet degenen die proberen het gesprek op tafel te krijgen als taboedoorbrekers. Hun dierbaren hebben hen op een abrupte manier verlaten. Na de diverse onderzoeken is er heel veel aandacht geweest voor dit thema. Maar voor hen is alles opeens heel stil geworden.

Veel van de hulpvragers voelen ook de twee werelden waar ze naar toe kunnen gaan voor hulpverlening: de eigen kring van pandits, familie en vrienden en de wereld van de reguliere hulpverlening.

In hun eigen godsdienst vinden ze wel troost, maar daar hebben ze veelal niemand anders bij nodig. ‘Ik hou niet van mensen die interpretaties geven van wat wel mag en niet mag. Mijn godsdienst is puur en zal niemand veroordelen. Ook niet als ze zelfmoord hebben getracht te plegen of daarin zijn geslaagd.’ Vijay is voor zichzelf heel duidelijk, hij wil geen moralisten om zich heen. Sharita heeft veel steun aan haar godsdienst omdat ze er troost in kan vinden. Ze heeft nooit begrepen waarom haar broertje hen heeft verlaten. Ze stond altijd klaar hem met daad en raad, maar dit had ze nooit zien aankomen. Die avond toen ze thuiskwam hing hij aan een touw. Ze 25 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 26

Wanneer valt de ziel?

RON VAN ES

Stelt u zich eens een wereld voor waarin er geen tegenstellingen meer zouden zijn. Alleen maar gezondheid, dus geen ziekte. Geen dood, alleen maar leven. Misschien een fijne gedachte. Maar ook geen donker tegenover het licht. Of geen stilstaan tegenover voortbewegen. Iets minder prettig al. Of geen slaap tegenover het wakker zijn. U begrijpt het al: ons leven bestaat uit tegenstellingen. Sterker nog; zonder tegenstellingen is er geen leven. Want leven staat tegenover niet-leven.

Alleen zo kunnen we het herkennen. Zonder binnen geen buiten.

Zonder haat geen liefde. Zonder vrouw geen man.

Zolang de tegenstellingen in balans zijn is er geen vuiltje aan de lucht. Maar ook hierin schuilt de tegenstelling, want tegenover balans staat de tegenstelling niet-balans. Ja, zult u denken, waar blijven we met al die tegenstellingen? Wel, in de spanning zou ik zeggen, en die spanning zorgt ervoor dat we ons levend voelen. Dus tegenstelling leidt tot spanning en spanning leidt tot mens-zijn? Ja, precies, in de spanning komen we tot soms grootse daden, worden we geïnspireerd, komen we in beweging. De Griekse denker Pythagoras stelde in zijn logisch denken de volgende tien dualiteiten voorop:

De grens en het onbegrensde Het evene en het onevene Het ene en het vele Het rechtse en het linkse Het mannelijke en het vrouwelijke Het rustende en het bewogene Het rechte en het kromme Het licht en de duisternis Het goede en het kwade Het vierkant en de rechthoek

En toch is er meer dan alleen de tegenstelling in ons leven. We kunnen als het ware boven die tegenstelling uitstijgen.

Want in tijden van vrede kan oorlog wel de tegenstelling zijn, maar ook een verkeerde keuze. Tegenover de rust kan het rusteloze staan, maar is dat de weg?

Tegenover wij staan zij, maar waar brengt ons dat dichter bij elkaar?

Tegenover mijn ideeën staan jouw ideeën. Kan ik in die polarisatie het gemeenschappelijke blijven ontdekken?

We leven in een (westerse) maatschappij waarin de tegenstelling steeds scherper wordt neergezet. Die tegenstelling leidt tot onverdraagzaamheid en ook tot een zeer beperkte blik op onze mogelijkheden. Is er een uitweg uit deze impasse?

‘Leg dit zout in het water en kom morgen bij me terug’. Hij deed zoals hem gezegd was. Toen zei zijn vader: breng me het zout dat je gisteravond in het water hebt gelegd.

Hij voelde er naar maar kon het niet vinden. Zijn vader sprak: ‘Je kunt het niet vinden omdat het volledig in het water is opge-

26 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 27

lost. Indien je het wilt waarnemen, proef er dan van. Hoe smaakt het?

Zout. Precies. Dat zout is overal in het water. Zo is het Zijn overal. Je kunt het niet waarnemen, maar het is er.’

Deze tekst komt uit de Upanishaden, die weer het laatste deel vormen van de Veda’s. In deze tekst zijn het zout en het water elkaars tegenstelling. Totdat het zout oplost in het water en verdwenen lijkt. Maar is het zout ook verdwenen? Zout en water zijn opgegaan in iets nieuws. Je kunt het weliswaar niet zien, maar wel proeven.

Het waterige zout of het zoute water is een nieuwe substantie geworden. De tegenstelling is hier niet opgeheven maar tot iets anders geworden. Het oude is overgegaan in iets nieuws zonder dat de oude bestanddelen weg zijn; het zout kan weer uit het water worden gewonnen.

In de documentaire ‘Wanneer valt de ziel?’ willen we op avontuurlijke manier kijken naar de tegenstellingen in ons leven en werk. Waar leiden die ‘bekende’ wegen nu naar toe en hoe kun je – door anders te kijken – dat nieuwe ervaren?

‘Breng me een vrucht van deze boom. Hier is zij, heer. Breek haar open. Zij is opengebroken, heer. Wat zie je daarbinnen? Heel kleine zaden, heer. Breek er een open. Het

is opengebroken heer. Wat zie je daarbinnen? Helemaal niets, heer. Toen zei hij tegen hem: “Waarlijk dat subtiele dat je niet kunt waarnemen, daaruit ontstaat deze reusachtige boom. Vertrouw erop dat wat deze subtiele essentie uitmaakt, Dat als het zelf heeft. Dat is waarheid. Dat is het Atman.’

Aan de hand van de oude teksten uit de Upanishaden willen we met drie mensen uit bedrijfsleven en non-profit sector kijken waar deze teksten hun geldigheid nog steeds hebben. Waar leidt de synthese tussen de tegenstelling toe? Waar zit de eenheid in de tegenstelling? Het is opvallend hoe juist de westerse maatschappij zoekt naar die essentie, die je niet kunt waarnemen, maar die er onder alles en in alles is en het leven daardoor mogelijk maakt. Uitspraken als van bijvoorbeeld Dee Hock, de oprichter van Visa International, geeft dat wel aan:

27 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 28

Advertenties

REGRESSIE REÏNCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht. * Totale gezichts- en lichaamsverzorging * Vergoeding zorgverzekeraar * Lid VNT " D AT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN"

Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 Noordse Bosje 33d 1211 BD Hilversum

Lees 'India Nu' Het enige Nederlandstalige tijdschrift over India!

• Cultuur en Religie • Politiek en Economie • Samenleving en Milieu Recent verschenen specials over o.m. vrouwen, gezondheidszorg, Religie en maatschappij, sport en milieu India. India Nu is een tweemaandelijks blad.

Een jaarabonnement kost €17,50, losse nummers € 3,50

India Nu wordt uitgegeven door de Landelijke India Werkgroep, een organisatie die vanuit Nederland wil bijdragen aan een menswaardig bestaan van (kans)armen in India.

Voor meer informatie: Tel: 030-2321340, www.indianet.nl

“Every living being in this world is knowingly or unknowingly on a spiritual pilgrimage” (Baba) H e a l i n g

T e m p e l

S h r i

S h i r d i

B a b a

Vol dankbaarheid is de stichting Shri Shirdi Baba in Holland opgezet.

Joke Broeke is al jaren een devotee van Shri Shirdi Baba.

Zij gebruikt nu haar gaven om te helpen bij geestelijke, lichamelijke of spirituele problemen.

W ilt u een consult?

W ilt u meer weten?

Of helpen een tempel voor Shri Shirdi Baba in Holland te realiseren, dan bent u van harte welkom.

Stichting Shri Shir di Baba Donaustraat 167 • LD Lelystad • Tel.: 0320-251116 Vo o r d o n a t i e s : R e k e n i n g n u m m e r : 8 7 5 4 0 3 4 "The present i s a product of the past. But al sothe seed for the f uture". (Baba)

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 29

Wanneer valt de ziel?

‘Verandering gaat niet over reorganisatie of herstructurering. Het gaat over herzien. Wanneer je iets her-ziet - een gedachte, een situatie, een bedrijf, een product - creëer je een hele nieuwe orde.’

Er is dus wel een tegenstelling, maar als je goed kijkt valt die tegenstelling op een ander niveau ook weer samen. Door de drie mensen te volgen die we in het eerste deel van de documentaire uitvoerig spreken en in het tweede deel ook in hun dagelijks werk (en daarnaast) zien, zullen we ontdekken waar die nieuwe ‘orde’ werkelijk gestalte krijgt. De teksten in de Upanishaden vragen bijna om er iets mee te doen in het dagelijks leven. Juist in een wereld als de onze waar de tegenstellingen zo makkelijk gehanteerd worden en we er ons maar al te graag achter verschuilen. Het ìs nu eenmaal zo, zeggen we dan, en dat is waar. Maar er is meer. Als we maar willen kijken. En het toelaten. En wat nu als de wijsheid van de Upanishaden, die universeel van aard is, toepasbaar blijkt te zijn in ons leven? Sterker nog: als deze wijsheid zo praktisch is dat het een eye opener kan zijn om leven en werk te verlichten? In ‘Wanneer valt de ziel?’ gaan we dat onderzoeken. Voordat u dat echter te zien krijgt, kunt u misschien voor uzelf eens de volgende simpele oefening doen. Probeert u het eens uit en laat – via de redactie – eens weten hoe het u bevallen is. Welke inzichten kreeg u? wat ‘her-zag’ u bij deze oefening? Wat zegt het over de tegenstellingen in uw leven?

als je zo deze bronnen van dit blad voelt? Je zou kunnen zeggen dat naast het zintuig ‘tasten’ er nog een zintuig beslag op je legt.

Niet het zintuig van het letterlijk zien naar buiten, maar het zintuig van zien naar binnen. Het zien naar de beelden die je spontaan krijgt als je je hand op het blad hebt gelegd. Het schouwen. Deze aanvulling op het zintuig ‘tasten’ is een verdieping, geeft het tasten perspectief. Met een beetje verbeelding zou je zelfs kunnen ‘zien’ dat het blad ademt door de aderen heen. En niet alleen het blad, maar de hele boom.

Wonderlijk, niet? De boom is er niet, alleen het blad waar je hand op ligt, en toch kun je, door het blad heen als het ware, je de boom voorstellen waar het blad aan vast gezeten heeft. En misschien nog steeds aan vast zit. Schrijf beelden en gedachten naderhand eens op.

Pak een blad van een boom. Je kunt de nerven voelen. De aderen van dit blad. De levenslijnen. Welke beelden komen in je op 29 - oktober/december 2005

(foto) © Buro voor Verbeeldingskracht

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 30

De oude dag in Baghban en Familiekwesties

WIERISH RAMSOEKH

Als Hindoestanen hun cultuur vergelijken met die van het westen, dan is een voornaam punt vaak de centrale, koesterende rol van de familie, afgezet tegen het naakte individualisme van de westerse cultuur. De Nederlandse vertaling van de titel van het boek Family matters van de IndiaasCanadese schrijver Rohinton Mistry lijkt dit vooroordeel te bevestigen. Immers, de Nederlandse vertalers kiezen voor het meer naar zakelijk individualisme riekende Familiekwesties, terwijl de vertaling “Familie is belangrijk� meer overeenkomstig het hindoestaanse denken zou zijn.

Tijden veranderen en daarmee normen en waarden, ook voor Hindoestanen.

Twee boeiende werken van de afgelopen tijd hierover zijn de Indiase film Baghban, met Amitabh Bachan in de hoofdrol, en het reeds genoemde Familiekwesties. Hoofdthema in beide werken is de familie en meer in het bijzonder de veranderende omgang van kinderen met hun bejaard rakende ouders. Beide werken hebben dezelfde centrale boodschap: ouderen, pas op je tellen, neem maatregelen voor je oude dag en vertrouw niet blind op je kinderen. Hun normen en waarden hoeven

niet dezelfde te zijn als die van jullie.

In Baghban besteedt de vader al zijn geld, ook zijn pensioenvoorziening, aan de opvoeding van zijn vier zonen. Uit onbaatzuchtige liefde. Hij verwacht niet anders dan dat zijn zonen later eveneens uit liefde voor hun ouders zullen zorgen. Kortom, het traditionele hindoestaanse ideaal. Als echter na de pensionering van vader puntje bij paaltje komt en vader en moeder denken in te trekken bij de kinderen, blijken deze middenklassestedelingen vooral bezig te zijn met hun eigen leven en weinig trek te

30 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

hebben in inwonende ouders, die hun leefritme zullen verstoren. Al die warme gezinstaferelen in het ouderlijke huis tijdens Divali en Holi blijken dan flinterdun te zijn geweest. De elkaar innig liefhebbende vader en moeder worden zelfs van elkaar gescheiden door het intrekken bij verschillende kinderen. De ouderlijke verbittering vindt zijn hoogtepunt in het wonderschone lied “Main yaha, tu waha”, waarin vader en moeder elkaar via de telefoon in troost liefhebben.

Familiekwesties speelt zich af in het stedelijk middenklasse milieu van Mumbaise Parsi’s. De oude professor Nariman heeft zijn opgebouwde vermogen besteed aan huisvesting voor zijn kinderen. Zijn verzorging valt zijn twee ongetrouwde stiefkinderen, met wie hij samenleeft, zwaar en als de aan Parkinson lijdende Nariman ook nog ten val komt en zijn been breekt wordt de dagelijkse zorg zijn verbitterde stiefdochter Coomy te veel. Gedetailleerd beschrijft Mistry poepen schoonmaakscènes met de bedlegerige Nariman: ‘Ze waren verbijsterd en verontwaardigd over het feit dat een menselijk schepsel van vlees en bloed, in goede gezondheid zo efficiënt, plotseling zo vies kon worden’. Door een list weet Coomy haar stiefvader uit haar huis en naar het gezin van zijn uitwonende andere dochter te krij-

Pagina 31

gen. Hier blijkt een vijfde inwoner in het tweekamer-appartement echter te veel en schoonzoon Yezad, in het verleden zo joviaal tegen zijn schoonvader, valt deze situatie heel zwaar. De steeds hulpelozere Nariman, wel liefdevol verzorgd door zijn steeds vermoeidere dochter, wordt lijdend voorwerp in een steekspel tussen verschillende familieleden, die het probleemgeval liever bij de ander geparkeerd zien.

Baghban is meer zwart-wit in de karakterisering van ouders en kinderen. De ouders zijn een soort rechtschapen Ram en Sita, terwijl de kinderen gekarakteriseerd worden als egoïstisch, zelfs een tikje decadent, met weinig inlevingsvermogen voor het denken van de ouders en weinig erkenning voor hun offers voor de kinderen (‘Ik dacht dat ik thuis

31 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 32

De oude dag in Baghban kwam, maar je noemt me een gast’). De naïviteit van de vader om zo blind op zijn kinderen te vertrouwen is niet echt een issue (‘met vriendelijkheid en vertrouwen heb je nog geen dak boven je hoofd’ Familiekwesties). Integendeel, het traditionele Hindoestaanse ideaal dat de kinderen uit plicht en liefde zorgen voor hun ouders blijft overeind en in Baghban uiteindelijk bevestigd als een aangenomen zoon, hoewel niet van eigen vlees en bloed, wel liefdevol alle zorg op zich wil nemen.

In Familiekwesties hebben we veel meer te maken met menselijke onmacht in een kader van de individuele struggle for life. Het is niet zozeer een kwestie van niet willen, zoals in Baghban, maar vooral van niet kunnen. De stiefdochter kan de zorg voor haar stiefvader lichamelijk niet aan. Het gezin van de andere dochter heeft het financieel niet breed. Ze zijn zo kleinbehuisd, dat een kind op het balkon onder een afdakje moet slapen als opa erbij komt. De stiefzoon wil wel goed doen, maar durft niet tegen zijn zus op te komen. Het is jammer dat het karakter van de stiefdochter te hekserig wordt gemaakt, waardoor deze dimensie van niet kunnen toch een beetje overschaduwd wordt door niet willen.

Het zwart-wit karakter van Baghban komt ook tot uiting in de liefde en loyaliteit die niet-bloedverwanten aan vader en moeder geven. Naast de aangenomen zoon zijn er verschillende karakters die zonder reden goed voor de ouders zijn: menselijke relaties zonder winstoogmerk, die de basis vormen voor gemeenschapszin. De vader stelt het voor als een generatieverschil: ‘De nieu-

we generatie is praktisch, elke relatie is een ladder om maatschappelijk verder te komen. En als een ladder niet meer nuttig is, wordt deze zonder pardon opzij geschoven’. Familiekwesties is somberder en wordt gedomineerd door de tragiek van individuele mensen, die worstelen om zingeving. ‘Iedereen onderschat zijn eigen leven. Het grappige is dat uiteindelijk al onze verhalen, jouw leven, mijn leven, oude Husains leven, hetzelfde zijn. En waar je ook komt op de wereld, er is slechts één belangrijk verhaal: dat van jeugd, en verlies, en verlangen naar verlossing’. Toch is ook hier sprake van hoop in de vorm van menselijke liefde. Niet alleen is er de zorgzame dochter, maar ook de kleinkinderen die extra bijverdienen om het gezinsinkomen stiekem aan te vullen.

Hoe belangrijk ook de boodschap is dat kinderen zorg aan hun ouders moeten geven op hun oude dag, beide werken hadden wat realistischer kunnen zijn door meer aandacht voor de beweegredenen van de kinderen. Het leven is immers zelden zwart-wit, good guy-bad guy. Vaker is sprake van grijstinten, waarbij iedereen vanuit het eigen perspectief zijn eigen gelijk heeft en de specifieke situatie daaruit tragiek voortbrengt. Wat voor de vader in Baghban onvoorwaardelijke liefde is, blijkt voor de zoon verstikkende dominantie te zijn. De verboden liefde in Familie-kwesties van Nariman met een niet-Parsi vrouw herinnert ons eraan, dat een sterke familieband niet altijd een zegen is: ‘Ze waren vermalen door hun families’.

Denk ook aan het conflictpotentieel tussen man en vrouw naar aanleiding van een inwonende ouder. ‘Waarom voelde hij in gedachten alleen maar liefde voor

32 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 33

en Familiekwesties haar en kwam er voortdurend geruzie en animositeit over zijn lippen als ze tegenover hem stond, alsof ze de vijand was?’

(Familiekwesties). De kinderen dienen derhalve ook rekening te houden met hun partner, hetgeen overigens iets anders is dan zich uitleveren: ‘Doe niet zo mal, Yezad. Ze zullen altijd onze zonen blijven’. ‘Nee. Ze zullen de echtgenoten van hun vrouwen zijn’ (Familiekwesties).

Hoewel zowel Baghban als Familiekwesties zich in een snel veranderend India afspelen, waar normen- en waardenconflicten tussen generaties onvermijdelijk zijn, is er veel herkenbaars voor Nederlandse Hindoestanen. Dat is niet vreemd, indien men zich realiseert dat de huidige ouderen opgegroeid zijn in het armere Suriname en hun kinderen toch sterk beïnvloed zijn door Nederland. Ook in dit geval is er dus sprake van grote veranderingen en derhalve van normen- en waardenconflicten tussen generaties.

Toch is er het fundamentele verschil, dat Nederland een ontwikkeld land is met een verzorgingsstaat die ruimte biedt aan individuele vrijheid, terwijl India nog steeds een ontwikkelingsland is waar de kinderen voor velen nog steeds de belangrijkste oudedagvoorziening zijn. Nederlandse voorzieningen als de

AOW en woonvarianten als aanleunwoningen voor ouderen maken het mogelijk een tussenweg te vinden tussen aan de ene kant (vaak de onmogelijkheid van) het inwonen bij kinderen en aan de andere kant (de schaamte over) het bejaardenhuis.

Dit schept meer ruimte voor maatwerk gebaseerd op de individuele vrijheid van zowel ouderen als hun kinderen (‘die fijne balans tussen traditie en moderniteit’). Gelukkig maar, want iets doen alleen uit sociale dwang leidt uiteindelijk tot ellende. ‘Hoe kun je mensen dwingen? Kun je zorg en aandacht afdwingen? Of het zit in het hart, of nergens’ (Familiekwesties).

Overigens behandelen zowel Baghban als (vooral) Familiekwesties (kandidaat Booker Prize 2002) nog tal van andere thema’s: de schaduw van armoede over menselijk handelen, de relatie manvrouw, godsdienst, hindoefundamentalisme, corruptie, de langzame verdamping van de Parsi-gemeenschap in India.

Zowel de film als het boek worden van harte aanbevolen.

Het thema ‘ouderdom’ komt uitgebreid aan de orde in de tweedelige dramaserie Burhapa ki Laathi die OHM op 11 en 18 december uitzendt.

33 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 34

Een monnik en een vader op zoek naar bevrijding

BIKRAM LALBAHADOERSING

De wereld om ons heen verandert voortdurend; we worden ouder, de seizoenen veranderen, de buurt verandert etc. Is verandering dan de essentie van ons bestaan? Nee, zeggen hindoeïstische denkers. Er ligt iets eeuwigs, iets permanents aan de basis van deze veranderende wereld. Maar hoe komt het dan dat we het eeuwige niet waarnemen en slechts de verandering zien? Maya, illusie!

Om deze werking van maya teniet te doen, hebben vele spirituele tradities uiteenlopende wegen ontwikkeld. In het volgende interview leest u hoe Kadamba Kanan Swami en Mehdi Jiva met het besef van maya in het leven en in de wereld staan. Kadamba Kanan Swami is een monnik (sannyasin) bij de Hare Krishna organisatie (ISKCON) en bewandelt de weg van onthechting. Mehdi Jiva heeft een gezin, is werkzaam als patholoog in een ziekenhuis. Tien jaar geleden richtte hij de Stichting voor Filosofie en Meditatie op.

Uitgangspunt in deze discussie is de volgende stelling van Kadamba Kanan Swami: ‘Het voornaamste wat men wenst met onthechting is: tijd en energie bnesparen. En die tijd en energie kan men richten op spiritualiteit.’

U verspilt dus die tijd en energie, meneer Mehdi Jiva…

Mehdi Jiva: ‘Ik weet niet of dat waar is.

Ik geloof dat het de situatie is waarin ik geplaatst ben. Ik heb vier dochters en ben werkzaam in de wereld. Ik heb niet het gevoel dat dit één deel is en dat de

spiritualiteit een ander deel is.’

U bent getrouwd, vader van vier dochters.

U bent zo bezig met het tijdelijke?

Mehdi Jiva: ‘Ja, maar door het tijdelijke heen, door de dingen die steeds veranderen, blijft er altijd iets over dat als een continue stroom aanwezig blijft. Hoe je dit moet noemen? Bewustzijn waarvan al deze situaties modificaties zijn? Of noem het liefde.’

Kadamba Kanan Swam, bent u het hiermee eens?

34 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Kadamba Kanan Swami: ‘Ja, je kunt het tijdelijke ofwel de maya energie noemen, zoals in de Bhagvad Geeta besproken wordt. Deze energie kun je gebruiken en spiritualiseren.’

Hoe zou je in de praktijk de maya energie kunnen spiritualiseren?

Kadamba Kanan Swami: ‘Denk maar aan geld. Geld wordt gezien als het symbool van materialisme. Maar als je geld gebruikt voor spirituele doeleinden, dan wordt dat geld gespiritualiseerd en dan wordt het tegelijkertijd een spirituele kracht die zelfs een positieve spirituele invloed kan hebben.’

Mehdi Jiva: ‘Ja, dat geloof ik ook, de situatie is niet bepalend. Het motief dat je diep in jezelf voelt en hoe je die situatie tegemoet treedt, is bepalend. En dit bepaalt of het een egoïstische handeling is of een open spirituele handeling. De Bhagvad Geeta zegt ook: de hoogste manier van handelen is het offer. Hoe maak je een handeling tot een offer? Dit zit diep in je.

Het gaat om de diepere motieven en de intentie waarmee je het tegemoet treedt.’

Pagina 35

En trapt u ook in een valkuil als u denkt: die dame is mijn vrouw?

Kadamba Kanan Swami: ‘Absoluut! En ook als ik denk: dit zijn mijn kinderen, ik ben verantwoordelijk voor hun opvoeding. De Vedische cultuur biedt een traditie aan, waarin de mens geleidelijk aan vooruitgang kan boeken. Het gaat er vanuit dat de invloed van maya heel subtiel werkt. En we zien dit in diverse geschriften waarin staat dat de getrouwde persoon wordt aanbevolen, nadat de kinderen opgegroeid zijn, om zich terug te trekken uit de verwikkelingen van de materie.’

Ziet u een verschil tussen de fase waarin u een gezinsleven leidde en de fase waarin u nu verkeert? U heeft oranje kleding aan, u bent kaalgeschoren. Bent u nu minder gehecht en minder gegrepen door maya, door illusie?

Wanneer ben je dan slachtoffer van die illusie?

Kadamba Kanan Swami: ‘Als je gelooft dat het tijdelijke de werkelijkheid is. Als ik bijvoorbeeld zou geloven dat mensen door mijn toedoen beter zouden worden, dan trap ik in een valkuil.’

35 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 36

Een monnik en een vader Kadamba Kanan Swami: ‘Voor mij is het een verschil van dag en nacht, omdat mijn meditatie op Krishna enorm is toegenomen. Het offer wat gebracht wordt, heeft onmiddellijk als resultaat dat er iets teruggegeven wordt.’

Mehdi Jiva, hij was wat u nu bent en hij is wat u zult zijn…

Mehdi Jiva: ‘Als het zo gezegd wordt, dan zal het wel zo zijn. Ik heb zelf nooit het gevoel gehad dat ik daarin een echte keuze heb gehad. Als ik terugkijk op mijn leven en als ik zie waar ik nu zit, dan denk ik: hoe ben ik hiertoe gekomen? Heb ik nou zoveel gekozen, heb ik daar allemaal beslissingen in genomen? Ik heb zelf het gevoel dat ik het leven volg dat me aangeboden wordt.’

Nooit gedacht: ik ben slachtoffer geworden van maya, van de illusie?

Mehdi Jiva: ‘Eén van de geschriften waar

ik gek op ben is de Yoga Vashistha, Wij denken dat de geest maya oproept en zo kan je ernaar kijken. De Yoga Vashistha zegt: je kan het ook andersom zien. De geest is een product van maya. Hoe wil je met je geest maya overstijgen, die als het ware de basis en wortel van dezelfde geest is. Dat is niet iets wat daar zomaar buiten staat.’

Kadamba Kanan Swami, is die goddelijke genade u wel ten deel gevallen zodat u uiteindelijk een onthecht leven als sannyasin kon gaan leven?

Kadamba Kanan Swami: ‘Ik denk niet dat een onthecht leven als sannyasin vrij is van de invloed van maya. Het hele systeem van varna ashram is een geleidelijk systeem, bedoeld om de mens, die op subtiele manieren beïnvloed is door maya, toch langzaam maar zeker te bevrijden. Zo’n sannyasin is daar ook mee bezig. Je spreekt echt over een par-

Advertentie

36 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 37

op zoek naar bevrijding mahamsa, iemand die volkomen bevrijd is. Die is vrij van de invloed van maya.’

Waar is een sannyasin nu aan gehecht?

Kadamba Kanan Swami: ‘De illusie in de geest is ook nog aanwezig, het speelt zich op een subtieler niveau af. Dus er kan gehechtheid zijn aan positie, aan macht, aan de tegenovergestelde sekse.

Het is niet eenvoudig om dit op te geven. Lust is een hele krachtige drijfveer. In de Bhagvad Geeta wordt lust beschreven als ‘de eeuwige vijand’. En om die eeuwige vijand te overwinnen, die kan nog heel subtiel in de geest doorwerken en blokkeert ons tot op zekere hoogte om ons open te stellen voor Krishna. De kern van het probleem is egoïsme. Zolang er sprake is van egoïsme en zolang men niet alles in perfect offer kan doen is er sprake van de invloed van maya. Dus men kan zelfs sannyasin zijn in egoïsme.’

Mehdi Jiva, wat is nou de juiste remedie tegen die illusie?

Mehdi Jiva: ‘Ik geloof dat je de illusie pas te boven kunt komen als er een heel diep besef in de mens oprijst dat wat de wereld te bieden heeft, het uiteindelijke doel van het leven niet zal geven. Wat mij altijd een beetje zorgen baart is dat heel veel mensen eigenlijk met die vraag komen als ze bijvoorbeeld ongeneeslijk ziek zijn: als ze werkelijk zien dat alles wat ze hebben, niet meer meetelt. Ik heb het zo vaak gezien, in ziekenhuizen komen arme en rijke mensen; ze hebben dezelfde tumor, ze zijn allemaal heel bedroefd, ze zien er hetzelfde uit. Ze hebben niks meer aan hun dure auto, niks meer aan hun huis met zwembad, ze hebben er

niks meer aan. Ook de armoede van de armen valt weg. Alle zorgen daarvan vallen weg. Dan wil je maya overwinnen. Dan moet dat besef komen dat het relatieve werkelijk relatief is en dat het geen betekenis heeft. En dan ook niet stiekem…’

Kadamba Kanan Swami, is het soms ook een illusie om te denken dat je zelf spiritueel bezig bent?

Kadamba Kanan Swami: ‘Ikzelf denk dat het één van de grootste illusies is waar een mens door gevangen kan worden. Zelfs het hele concept van bevrijding. Als je daar mensen over hoort spreken, ademt daar heel vaak de sfeer van illusie vanaf. Ik bedoel, bevrijding van wat? Iedereen wil naar de schepper toe, maar wijst de schepping af. Dat is een hele merkwaardige manier van kijken naar de zaak. Ik denk dat het grootste verschil is, dat ik in een spirituele traditie bezig ben. De traditie op zich, als deze niet zuiver gevolgd wordt, kan een illusie zijn. Maar als men zich bevindt in een zuivere spirituele traditie, dan staat er aan het hoofd daarvan een goeroe. Die goeroe, Prabhupada in ons geval, is degene die de perfecte gids is. En onder zijn leiding worden wij geleid uit de illusie.’

Mehdi Jiva, in uw methode, staat die ook garant?

Mehdi Jiva: ‘Misschien wel, ik denk dat iedere inspanning, mits met zuiver hart gedaan, z’n resultaat heeft. De Bhagvad Geeta zegt ook: wat je ook aan mij offert; een blaadje, een bloemetje, zelfs een beetje water, het is goed genoeg.

Mits het met zuiver hart gedaan wordt.

Het zal door mij worden aangenomen.’

Dit artikel is een bewerking van een gesprek dat enige tijd geleden werd uitgezonden in het OHM radioprogramma Lotusvijver (voor uitzendtijden zie de radioprogrammering).

37 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 38

Geen woord zonder Saraswati

SHARDA BALLA

In de eeuwenoude hindoetraditie zou de vrouw het hoogst mogelijke respect en de grootst mogelijke erkenning genieten.

Wijsheid wordt zelfs gepersonifieerd door een vrouw, een Godin. Heb je wijsheid, inspiratie, kracht en helderheid van geest nodig, dan richt je je tot de Godin Saraswati. Zij is een oceaan van kennis, de oorzaak van alle beweging, de bron van het spirituele licht, verwijderaar van onwetendheid en verspreider van kennis.

Saraswati is een prachtige Indiase vrouw in een smetteloos witte sari, een kroon op haar hoofd en een veena, snaarinstrument, in twee van haar handen. Soms heeft zij ook een rozenkrans vast, symbool voor de kracht van meditatie en spiritualiteit. En in één van haar vier armen het heilige geschrift, de Veda’s, symbool voor universele Goddelijke kennis. Vaak zit zij op een lotusbloem, symbool voor absolute waarheid, daarmee aangevend dat zij sterk verankerd is in de ervaring van het Absolute. Haar rijdier is een zwaan. Daarvan wordt gezegd dat die het verschil tussen pure en aangelengde melk feilloos kent.

Ofwel: hij leert ons het onderscheid te maken tussen goed en kwaad. Soms zien we ook een pauw bij haar. Deze is hooghartig en trots op zijn schoonheid.

Hij leert ons dat we niet moeten verdwalen in uiterlijke zaken, maar ons

moeten richten op de eeuwige waarheid.

Ook is Saraswati een manifestatie van de moedergodin, Devi, en de personificatie van de vrouwelijke energie, Shakti. Er zijn vele namen en gedaanten voor haar.

Zij is onder andere Sharada (bron van kennis), Gayatri (hymne), Savitri (verlichting) en Vacdevi, Godin van geluid en spraak.

Godin Saraswati wordt als de metgezel van de Godheid Brahma, de schepper, gezien. Alleen door de kracht van Saraswati kan Brahma scheppen en creëren. En door Saraswati heeft Brahma de kracht om het oergeluid, nada brahma, de bron van creatie, te horen.

Zonder Saraswati, zijn Shakti, kan zelfs de Godheid Brahma weinig beginnen.

Maar zonder Brahma is Saraswati ook incompleet.

38 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 39

Het hindoeïsme onderscheidt verschillende wegen naar het Goddelijke.

Saraswati wijst ons op de bhakti marga, de devotionele weg, en de gyana marga, de weg van kennis. Zij heeft in één van haar handen het boek, de kennis van de Vedanta, waarin de verschillende lagen van de mens worden beschreven, met als onderliggende essentie het Atman dat deel uitmaakt van het Brahman, het Godddelijke. Door studie en reflectie leert men het innerlijke kennen en daarmee het Goddelijke. Anderzijds wijst zij op de weg van de bhakti door de veena te bespelen. Door het vanuit het hart zingen van bhajans, kirtans en het bezield bespelen van muziek, ontwikkelt men een gerichte devotie voor het Goddelijke. Zo kan men ook tot het Goddelijke komen.

Tijdens Navratri, Basant Panchami en Divali wordt Saraswati aangeroepen.

Vooral kunstenaars, musici, wetenschappers en kinderen doen gebeden voor Saraswati. De laatste drie dagen van de Navratri zijn gewijd aan de Saraswati pooja. Op de laatste dag worden alle muziekinstrumenten symbolisch in haar buurt gelegd en zijn er speciale mantra’s en gebeden om haar zegeningen te vragen. Op deze dag wordt er niet gespeeld, gezongen of gestudeerd want Saraswati zegent dan de boeken en instrumenten. Op de tiende dag, Vijaya Dashami, wordt het gebed afgesloten en begint men weer met de studie op deze dag, de dag van het begin van kennis (Vidya arambh). Elk instituut waar onderwijs, kunsten of wetenschappen wordt onderwezen is de tempel van Saraswati. Muziekinstrumenten zijn symbolen van Saraswati. Heel veel hin-

doestudenten doen voor elk belangrijk examen eerst een gebed voor deze Godin om haar te vragen hen wijsheid en creativiteit te schenken. Studenten die willen ontdekken, creëren en kennen zijn afhankelijk van haar gratie.

Geïntegreerde wijsheid en scheppende creativiteit leiden tot een mooiere, verfijndere en subtielere wereld, waarin men door middel van kennis en devotie probeert te groeien naar het Goddelijke.

Zeg mooie, zoete, positieve woorden.

Want Saraswati weerklinkt door de woorden. Maak mooie, geïnspireerde, bezielde muziek. Dan hoor je Saraswati.

Zing en dans met overgave. Je zult Saraswati ervaren. Misschien is het Goddelijke niet buiten onszelf te vinden, maar juist te ervaren in onze eigen creaties.

De uitzending van De Lotusvijver van zondag 9 oktober is gewijd aan de godin Saraswati.

39 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 40

Moeder Kali: een westerse benadering

KEES BOUKEMA

Wie, zoals schrijver dezes, gefascineerd is geraakt door leven en leer van Sri Ramakrishna, de heilige van Dakshineswar (1836 – 1886), kan niet om de Moedergodin Kali heen. Ramakrishna was priester van de aan Kali gewijde tempel en vereerde haar beeld met ongekende intensiteit. Hij versierde het met bloemen, brandde wierook, offerde voedsel, zong hymnen en zat urenlang voor haar beeld in diepe meditatie. In deze Kalitempel kreeg Ramakrishna ook zijn eerste visioen. Hijzelf beschreef dit als volgt : ‘Plotseling openbaarde de Goddelijke Moeder zich aan mij. De tempel en al het andere verdween voor mijn ogen zonder enig spoor na te laten en daarvoor in de plaats zag ik een grenzeloze, blinkende oceaan van Bewustzijn of Geest. Zo ver het oog reikte, stormden glanzende vloedgolven op me af om me te verzwelgen. In een oogwenk waren ze bij me en overspoelden me volledig. Ik snakte naar adem, maar binnen in mij was een ononderbroken stroom van pure gelukzaligheid en ik voelde de aanwezigheid van de Goddelijke Moeder’.

In het hindoeïsme staan de vele goden en godinnen voor de vele aspecten van de uiteindelijke werkelijkheid: Brahman. Elk aspect van het als mannelijk opgevat transcendente principe van Brahman wordt in relatie gezien met het als vrouwelijk opgevat dynamisch principe. Zo is Shiva - de god van vernietiging, onthechting, ascese en zuivering verbonden met Kali, die als Moeder haar kinderen beschermt en fel strijd voert tegen het kwaad. Kali wordt voor-

al vereerd in Bengalen en Assam.

Verering van een van de aspecten van Brahman wordt beschouwd als één van de vele wegen die leiden tot het kennen of ervaren van God. Het beeld dat in de Kalitempel van Dakshineswar staat opgesteld is van zwart basalt en is onmiskenbaar het beeld van een vrouw. Iemand die is opgegroeid in ‘de vreeze des Heeren’ en die het ‘Onze Vader’ heeft leren bidden,

40 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 41

gaat begrijpen hoe cultuurgebonden zijn denkbeelden over God zijn.

Immers, in de joods/christelijke traditie is God mannelijk. Slechts op één plaats in de bijbel is sprake van een godin: Sofia (Wijsheid). Job hunkert naar Haar. Hij wil inzicht in de ellendige situatie waarin hij verkeert en betreurt het dat hem de Wijsheid wordt onthouden. Maar alleen God kent Haar en kent de weg naar Haar toe. Tot de mens heeft God gezegd: ‘De vreeze des Heeren, dat is wijsheid en het kwade vermijden is inzicht.’

Het Kalibeeld heeft vier armen. Om haar hals heeft ze een guirlande van schedels. Met haar rechterarmen geeft ze het universele teken van vrede en zegent zij ons. Haar linkerzijde toont gewelddadigheid en doodslag. Ze heft het zwaard en houdt het afgehouwen hoofd vast van een demon, druipend van het bloed. Uit elke druppel bloed die op de grond valt groeit een nieuwe demon.

Een westerling heeft uit het bijbelboek Genesis geleerd, hoe het kwaad is ontstaan. Satan, een gevallen engel, heeft Adam, de eerste mens, verleid om te eten van ‘de boom der kennis des goeds en des kwaads’. Toen Adam de vrucht van die boom gegeten had, viel hij uit de eenheid van het ‘zijn-zoals-hij-is’. Hij zag de dualiteiten: ik - de ander, naakt bedekt, oorzaak - gevolg, waarheid -

leugen, goed - kwaad. Toen afgunst bezit nam van Adams zoon, Kaïn, ontstond het eerste kwaad. Kaïn had gezien dat het offer van zijn broer Abel door God werd aanvaard, maar het zijne niet, omdat het niet goed bedoeld was.

Daarop werd Kaïn woest en met vertrokken gezicht sloeg hij Abel dood.

De bijbel zegt niet dat de mens verdorven is. Integendeel; hij is door God geschapen en God had gezien ‘dat het zeer goed was wat hij gemaakt had’. Het verderf komt voort uit de weg die de mens kiest. Hij hoeft zijn driften niet uit te roeien, maar hij moet zijn stuurloze passies verenigen met zijn verlangen naar wijsheid en ze op God richten. Met andere woorden: ‘Hij moet God liefhebben met geheel zijn hart, geheel zijn ziel, geheel zijn verstand en geheel zijn kracht’. Hij moet, zoals Martin Buber

41 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:55

Pagina 42

Advertenties

Jade Ayurvedic Health Center Ontspanning Pancha Karma Massage Yoga - Meditatie - Pranayama Voedings- en leefstijladvies Opleiding Ayurvedische massage J a d e H e a l t h C e n t e r i s h e t g r o o t s t e Ay u r v e d i s c h e c e n t r u m v a n N e d e r l a n d .

Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e in de generatie Ayurvedische artsen) worden traditionele Ayurvedische behandelingen gegeven, afgestemd op de westerse mens.

Frieda de Putter is gespecialiseerd in Ayurveda, naast Levend Bloed Analyse, acupunctuur en ooracupunctuur.

Een team van massagetherapeuten zorgt voor de Ayurvedische behandelingen. integraal kankeronderzoek Samen met arts Prem Heera worden Ayurveda en reguliere geneeskunde complementair gebruikt om tot een integrale behandeling van kanker te komen.

Het centrum verzorgt een 1-jarige opleiding traditionele Ayurvedische massage en geeft regelmatig workshops Ayurvedisch koken.

Hieronder volgt een selectie uit de aandoeningen die wij behandelen. burn-out slapeloosheid menstruatieklachten RSI hoge bloeddruk diabetes reuma huidklachten maag- en darmklachten

migraine fybromyalgie whiplash

Elke dinsdag van 10.00 tot 11.00 en vrijdag van 9.00 tot 10.00 is er een gratis diagnose en een pranabehandeling.

Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons bellen: Mississippidreef 81 • 3565 CE Utrecht • Tel. 030-2734171 • www.jade-health.nl • E: info@jade-health.nl

Tewarie & Partners Accountants en Belastingadviseurs Parmessar & Tjon A Ten Accountants en Belastingadviseurs T&H Groep Accountants & Belastingadviseurs bestaat uit: • Tewarie Accountants en Belastingadviseurs • Parmessar & Tjon A Ten Accountants & Belastingadviseurs • Admi Services, administratieve dienstverlening voor het midden & kleinbedrijf.

T&H Groep is uitgegroeid tot een organisatie met een gevarieerd samengestelde praktijk voor controle, beoordeling en samenstellingsopdrachten.

Naast adviespraktijk en de financiële-administratieve begeleiding biedt de organisatie tevens fiscale dienstverlening.

Een belangrijk uitgangspunt is de betrokkenheid bij de cliënt, waarbij korte communicatielijnen zowel binnen als in de relatie met de cliënt een belangrijke rol spelen.

Naast de specialisten in eigen huis beschikt T&H Groep over een met zorg ontwikkeld contactennetwerk van externe onafhankelijke adviseurs uit diverse disciplines.

Nederland:

Oranje Nassaulaan 55 • 1075 AK Amsterdam Tel: 020-6711256 • Fax: 020-6737272 • info@thgroep.nl

Suriname:

Mr. F.H.R. Lim A Poststraat 19 • Postbus 1700 • Paramaribo Tel: 474452 • Fax: 474643 • thgroep@parbo.net en G.G. Maynardstraat • Nieuw Nickerie. Tel: 00-597-232955

K.B. Tewarie RA P. Parmessar FB M.L.J. Braspenning AA Mr. L. Krokke-Toffoli Drs. Ing. W.N.B. Tewarie RE

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

zegt, ‘het vermetele werk van de zelféénmaking beginnen’.

Het beeld van Kali de Moedergodin drukt de gruwelijkheid uit die de wereld ons te bieden heeft en de troost die we erin kunnen vinden. We zien dat Kali met één voet staat op het wit-marmeren beeld van Shiva die onbeweeglijk voor haar op de grond ligt en naar haar opkijkt. Kali’s dans van destructie is abrupt tot stilstand gekomen. Hier is het moment van Verlichting uitgebeeld: de

Pagina 43

ziel, gezuiverd van alle angsten en aardse verlangens, kijkt naar de wereld en ziet God. De toeschouwer herinnert zich het woord van Christus: ‘Zalig zijn de reinen van hart, want zij zullen God zien’, en realiseert zich dat in het hindoeïsme deze uitspraak letterlijk wordt genomen.

Kees Boukema was werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam en had zitting in het Amsterdamse Gerechtshof.

De uitzending van Darshan van 3 oktober is gewijd aan de godin Kali.

43 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

Pagina 44

Ouderdom als kroon op het leven

ROBERT H. SWAMI PERSAUD

Je hoort ouderen wel eens zeggen: ‘Hoe ouder ik word, hoe sneller de jaren voorbij lijken te gaan’. En inderdaad, hoe langer je verleden wordt, hoe meer tijd je toen ook scheen te hebben. Je kinder- en jeugdjaren lijken eeuwig, maar je huidige jaren vliegen voorbij. Is oud worden een kunst? Of gaat het allemaal maar vanzelf? Als Ayurvedische artsen denken wij dat je er eigenlijk een kunst van zou moeten maken: je leven wordt er alleen maar mooier door.

Dat ouderdom met gebreken gepaard gaat is een volkomen onjuiste veronderstelling. In mijn praktijk, die ook veel door ouderen wordt bezocht, mag ik dat dagelijks meemaken. De jonge patiënten komen praktisch altijd met gezondheidsproblemen, maar de ouderen zoeken vaak een nieuw begin, een weg tot regeneratie, tot vernieuwing. Natuurlijk lopen ouderen vaker risico’s bij bepaalde handelingen in het dagelijks leven, maar dat weten zij zelf ook wel. Tijdens de zomer van dit jaar liep ik met een goede kennis van mij, die de gezegende leeftijd had van tachtig jaar, door een woest berglandschap in de Franse Alpen. Het was klimmen, klauteren en afzien, en na een wandeling van bijna drie uren had ik het wel gezien. Mijn tachtigjarige kennis mompelde na afloop vergenoegd: ‘Zo, deze ervaring pakken ze niet meer

van mij af’. Zelf was ik blij dat het erop zat met mijn bijna vijftig jaren!

Ouderdom kan een bekroning zijn op het leven. Je kunt jonge artsen, leraren, politieagenten, rechters, therapeuten, professoren en directeuren dan aankijken met de blik: ‘ja, je mag dan een hoop boeken gelezen hebben, maar de levenservaring die ík heb, heb jij niet!’

Toch is de ouderdom niet voor iedereen een bekroning, en dat heeft deels met de eigen gezondheid, deels met de cultuur te maken waarin je leeft. Onder gezondheid verstaan wij niet het louter afwezig zijn van bepaalde aandoeningen, maar het zich goed en gelukkig voelen. De ouder wordende mens zal aan één ding nimmer ontkomen: hij zal mensen verliezen. En die mensen zijn dikwijls zijn dierbaren en vrienden met

44 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

wie hij jarenlang een vertrouwelijke relatie heeft gehad. Voor de jongere lezers klinkt het misschien onzinnig, maar dat proces begint al op je vijfenveertigste; in de geneeskunde kennen we enkele levensfasen waarin het menselijk leven verdeeld is en de twee laatsten zijn de fasen tussen het vijfenveertigste en vijfenzestigste levensjaar, en de laatste vanaf het vijfenzestigste levensjaar. Zo kijken we naar bepaalde ‘stressoren’, dat zijn omstandigheden of situaties, die kenmerkend zijn voor die levensfasen en die zo’n fase erg negatief kunnen kleuren. In de levensfase vanaf het vijfenveertigste jaar zien we bijvoorbeeld: bezorgdheid over de ouder wordende ouders alsmede hun sterven, ontslag bij het bedrijf waar men jaren heeft gewerkt, achteruitgang van de eigen gezondheid en het niet meer bij kunnen houden van de moderne technologische ontwikkelingen. De stressoren van de daaropvolgende levensfase kun je benoemen als: het verlies van dierbaren, achteruitgang van geheugen en gehoor, minder inkomen, verlies van onafhankelijkheid, een nog slechter wordende gezondheid en toenemende eenzaamheid. En dit laatste is wel één van de ergste stressoren. De telefoon rinkelt niet meer, en als je ’s avonds naar bed gaat doe je dat soms zonder één woord gesproken te hebben met iemand, want er was niemand en er

Pagina 45

kwam niemand. En dat niet alleen vandaag, ook gisteren, eergisteren, vorige week, vorige maand, en je weet niet of iemand je morgen wel zal bezoeken, je weet het gewoon niet. En zo worden je herinneringen langer, waardoor je er langzaamaan in gaat leven. Want alleen in je herinnering zie je je vrouw nog, of je man, of je kinderen…

Wie te maken heeft met dit soort stressoren, kan moeilijk van een ‘bekroning’ spreken. Voor die mens betekent de ouderdom een lijden. Daarom kunnen wij het niet lang en niet duidelijk genoeg zeggen: verzamel jezelf een geestelijke schat als je nog jong bent! Want als deze stressoren bij je toeslaan kun je nóg zoveel geld hebben, je zou het zo willen inruilen voor wat geestelijke rust en rijkdom. Een geestelijke schat bou-

45 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

wen doe je met de cultuur waartoe je je aangetrokken voelt of waarin je thuis bent. Ben je Hindoe, neem dan regelmatig de tijd om haar bijzondere geschriften te lezen, het liefst zoveel mogelijk met je hart. Niet allerlei moeilijke literatuur, maar bijvoorbeeld de mooie gedichten van Tagore of Kabir. Ben je christen, doe hetzelfde: lees Meester Eckhardt of Thomas a Kempis. Maar verzamel die schat want ze zal op je oude dag van grote waarde blijken te zijn!

Dat de bekroning van de ouderdom ook met de cultuur te maken heeft, zien we duidelijk bij de verschillen tussen de oosterse en westerse culturen. In de oosterse culturen ontstaat er een soort vanzelfsprekende plicht om zorg te gaan dragen voor de ouder wordende ouders, terwijl in de westerse culturen die zorg wordt overgenomen door de officiële instanties. Dat dit laatste opvallend vaak spaak loopt hoeven we hier niet uit te leggen. Wij leven hier in een ‘verzorgingsstaat’ waarbij de economie bepalend is voor de kwaliteit van de zorg.

Maar juist die economische aspecten

Pagina 46

mogen in veel oosterse culturen, met name in de hindoecultuur, geen rol van betekenis spelen bij het al of niet verzorgen van de oudere mens, met name je eigen ouders. De hindoecultuur heeft hiertoe het begrip dharma ontwikkeld, dat je zou kunnen vertalen met ‘levensroeping’ of ‘ordenend gedrag’. Wie de dharma een plaats geeft in zijn leven is een ‘drager’ van bepaalde waarden met een normatief karakter. Je dharma spruit voort uit je dienstbaarheid aan de ander en aan de samenleving waar je deel van uitmaakt. Wie zei het prachtiger dan de grote dichter Tulsidas: Parhit saris dharma nahi bhai Par piya sam nahi adharma (‘Er is geen hogere deugd -dharma- dan het zorgen voor het welzijn van de ander’).

Dat betekent in de praktijk dat je je ouders te allen tijde zult blijven steunen en onderhouden, hoe je eigen financiële positie er ook uitziet. Maar moeten wij daar nu een pleidooi voor houden? Ik denk niet dat dat zin heeft. Wat wél zin heeft is de onschatbare waarde van het begrip dharma te leren kennen, zoals haar betekenis voor een zinvol leven en de rijkdom die ze biedt aan de geest, indien ze toegepast wordt. Niet voor niets – zouden we kunnen zeggen – rijmt dit woord op karma, de handeling en de oogst der handelingen. Tot slot zou ik de ouderen onder ons willen aanbevelen: het belangrijkste medicijn om je geest helder en levend te houden is het veel luisteren naar muziek waar je echt van houdt. En heb je zin in een dansje, ga je gang!

Het thema ‘ouderdom’ komt uitgebreid aan de orde in de tweedelige dramaserie Burhapa ki Laathi die OHM op 11 en 18 december uitzendt.

46 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

Pagina 47

VERTALING MANTRA’S: MOTI MARHÉ

MANTRA - YOGA Mantra-yoga komt in bijna iedere levensbeschouwing of religie voor. Het kan de zachtjes uitgesproken herhaling van een gebed zijn of een mantra voor eigen meditatie, een gezamenlijk zingen van spiritueel verheffende liederen of het noemen van de namen van de Allerhoogste. Het is hetzelfde principe, maar in de hindoetraditie wordt het mantra-yoga genoemd, omdat het een makkelijke manier is om de gedachten te concentreren op de Allerhoogste om zodoende tot een hoger spiritueel bewustzijn te komen. Dit is het doel van ieder spiritueel pad. Mantra bestaat uit man en tra. Man betekent geest en tra

verlossing of bevrijding. Een mantra is een combinatie van heilige woorden die samen de kern vormen van spirituele energie. Iedere traditie kent zijn eigen gebeden of mantra’s. Zo ook de Vedische mantras die ons in verbinding brengen met het spirituele bewustzijn. Vele van deze mantra’s bestaan nog steeds maar mensen die het op de juiste wijze kunnen chanten of reciteren worden steeds schaarser. Mantra’s die makkelijker te reciteren zijn en voor ons bereikbaar, kunnen ons helpen om het bewustzijn te zuiveren, spirituele verlichting te verkrijgen en daardoor in contact te treden met de Allerhoogste.

47 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

Pagina 48

Om Bhoor Bhuvasvaha Tatsavitur varenyam, bhargo devasya dhimahi Dhi yo yo naha prachodayaat

Wij richten onze geest op de verheven pracht en schittering van God, die met Zijn Zonneglans al het leven in beweging zet. Moge hij aan onze geest inspiratie schenken.

Om Poornamada Poornamidam Poornat Poonamudachyate Poornasya poonamaadaaya Poornamevaa vashishyate Om Shantih! Shanti! Shanti!

Dit is Volmaakt en dat is Volmaakt. Alles wat uit die Volmaaktheid voortkomt is opnieuw Volmaakt. Wat overblijft nadat deze Volmaaktheid daaruit is weggehaald blijft steeds Volmaakt.

Moge vrede en harmonie in het universum heersen.

48 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

Pagina 49

Ya Devi Sarva Bhutesu, Matru Repena Sansthita Namastasyai Namastasyai Namo Namah

O Devi die in alle wezens verblijft als de liefhebbende God de Moeder, Ik vereer Je. Aanvaard mijn nederige begroetingen.

Twameva Mataa cha Pitaa twameva Twameva Bandhushcha Sakha twameva Twameva Vidhya Dravinam twameva Twameva Sarvam mama deva deva

Jij bent mijn Vader en Moeder tegelijk Jij bent mijn Broeder en Metgezel Jij bent mijn Kennis en mijn Rijkdom O Heer, Jij bent Alles voor mij

49 - oktober/december 2005

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

Pagina 50

Advertenties

Bezoek: www.ercoreizen.nl www.ercotravels.com www.mauritiustours.com SPECIALE AANBIEDINGEN

Mr Drs T. Bissessur ADVOCAAT & PROCUREUR

€ 620,-

3 weekse ticket met KLM/SLM naar Suriname voor

Inclusief luchthavenbelasting, visumkosten en brandstoftoeslag.

DUBAI MET KLM VOOR EEN SUPER PRIJS voor

€ 550,-

12 dgn MAURITIUS

voor

€ 800,-

15 dgn INDIA

voor

€

15 dgn SRI LANKA

voor

€ 1050,-

15 dgn THAILAND en SINGAHPORE

voor

€ 1250,-

8 dgn DUBAI

• • • • • • • •

895,

21 dgn SINGAPORE, MALEISIE voor

€ 1440,-

15 dgn Promotiereis INDIA

voor

€ 895,-

22 dgn Rondreis INDIA

voor

€ 1250,-

voor

€ 595,-

en THAILAND

8 dgn CURACAO met KLM en verblijf in appartementen

SPECIALE TICKETPRIJZEN VAN AIR MAURITIUS , AIR INDIA, SINGAPORE AIRLINES EN KLM

Strafzaken Echtscheidingen Kort Gedingen WAO-zaken Verblijfsvergunningen Letselschade Ontslagzaken Schadeprocedures

Eigen kantoren in India, Mauritius, Suriname.

Dordtselaan 144 3073 GL ROTTERDAM Tel. 010 - 484 91 77

Regentesseplein 12 2562 EV DEN HAAG Tel. 070 - 363 95 36

ercoreizen@planet.nl Lid van SGR en IATA, dus u reist op zeker !!

Grotewaard 1 • 2716 XP Zoetermeer Tel: 079 - 352 15 16 • Fax 079 - 352 19 82

FILMS INTERNATIONAL

• Doku / Drama • Producent van film en video producties • Ruim 35 jaar ervaring in creativiteit en kwaliteit Laan van van Meerdervoort Meerdervoort 316 316 • • 2563 2563 AM AM Den Den Haag Haag Laan Te e ll e e ff o oo on n :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 58 82 21 18 8• •F Fa ax x :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 53 37 71 16 6 T e-mail: rfifilms@w d ao.on.entl c aasneam

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

Pagina 51

Advertentie

OHM Vani 4e kwart. 2005

21-09-2005

13:56

Premdani

Pagina 52

Ayurveda

Ayurvedische behandelingen bij klachten zoals chronische vermoeidheid, stress, burnout, Candida-syndroom, parasieten, slaapstoornissen, darm-en spijsverteringsklachten, spier- en gewrichtsklachten, etc.

Gespecialiseerd in Levend-Bloed-Analyse (geavanceerde microscopisch bloedonderzoek waarbij u meekijkt op de monitor), Pancha-Karma (ontgiften, onthaasten, verjongen en vitaliseren), Hoge darmspoeling (met Ayurvedische kruiden en olieën), Mora therapie (meten van orgaan-energieën en uittesten van Ayurvedische kruiden), NAET (elimineren van allergieën).

Tevens verzorgen wij erkende opleidingen op het gebied van Levend-Bloed-Analyse (diploma Bradford) en Ayurvedische massages (diploma Poona).

Premdani-Health-Clinic te Leersum

Premdani Onthaastingskliniek te Olst

Etienne Premdani en de Bradford microscoop

Beena Premdani en een hoofdmassage

Verbonden aan de universiteit van Poona. Prof. Dr. P.H. Kulkarni en Prof. Dr. Yogesh Bendale. Erkend lid van de NWP en LVNG.

Premdani-Health-Clinic, Rijksstraatweg 195, 3956 CM LEERSUM Tel. 0343-461300, ayurveda@premdani.nl, www.premdani.nl

52 - oktober/december 2005