I
N F O B L A D
OHM • P
R O G R A M M A
’S
13e jaargang • oktober/december 2007 • nr 4 • prijs €12,00 per jaar
Divali 2007 Shakti: vrouwelijke kracht India buiten india: de kracht van ideeën
COLOFON OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoe-gemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer. Een jaarabonnement kost € 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM.
Eindredactie Savitrie Marhe-Benie Caspar Dullemond Auteurs Indra Boedjarath Manon van Dijk Robert H. Swami Persaud H.Rambaran Wierish Ramsoekh Gabi Wojtiniak Met dank aan Ruud Chander Bikram Lalbahadoersing Chander Mathura Sharda Balla Grafische verzorging ExLibras Adri Segaar Druk Practicum Grafimedia Groep b.v.
Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694
In het licht, ben ik de energie.
Subh Divali 2 - oktober/december 2007
INHOUD pagina 4 Beste OHM-Vani lezer
pagina 5 Gedicht
pagina 6 OHM Televisie
pagina 10 TV Hindi
pagina 12 OHM Radio De Lotusvijver
pagina 18 OHM Radio Darshan
pagina 22 Lakshmi en carrière
Pagina 24 Shakti, de vrouwelijke kracht
pagina 28 India buiten India: de kracht van ideeën
pagina 32 Parhit in de strijd tegen zinloos geweld
pagina 34 Liefde en Vedanta
Pagina 38 Dulari: eerbetoon aan de shakti
Pagina 42 Ayurveda en de kosha’s
3 - oktober/december 2007
Beste OHM Vani-lezer, Dertien jaar geleden, ergens op een zolder in Den Haag, zag het eerste nummer van OHM Vani het licht. Wij zijn 52 nummers verder en dat is bemoedigend. Het vervult mij met dankbaarheid, en ook met een zekere trots, dat wij dit blad nog steeds uitbrengen. En met het geloof dat OHM Vani een toekomst heeft, wil ik bij mijn afscheid als directeur vooral u als lezers hartelijk dank zeggen voor uw steun. Ook dank aan de opeenvolgende redacties/ schrijvers en vooral aan Sawitrie en Caspar die er elke keer in slagen om er iets moois van te maken: een blad complementair aan onze programma’s met artikelen die veelal verdiepend zijn of bredere inzichten bieden. Dat OHM Vani moet blijven, daar twijfel ik niet aan. Het blad heeft een eigen vorm en inhoud en wordt nog steeds door duizenden mensen gelezen. Uit onze onderzoeken blijkt dat het ook tegemoet komt aan de verwachtingen van u als lezer. Wij willen daarom ook in de toekomst steeds uw stem blijven horen. Voor mij is het na 42 jaar arbeid tijd om met pensioen te gaan en mezelf te ontwikkelen op andere terreinen. Het is voor mij een leerrijke en grensverleggende tijd geweest bij OHM. Ik heb bijna veertien jaar met veel enthousiasme en plezier de OHM geleid en samen met de medewerkers en producenten gewerkt aan een inspirerende en vernieuwende omroep. Een omroep die een herkenbaar gezicht en stem heeft en die meegaat met de ontwikkelingen in medialand en oog heeft voor de veranderingen in de samenleving. Het laatste jaar is er veel gedaan om de websites van OHM een volwaardiger plek te geven binnen de organisatie. De nieuwsbrieven hebben een positief onthaal gekregen. Internet wordt belangrijker en OHM gaat daarin mee. U heeft waarschijnlijk gemerkt dat OHM–tv sinds september op een ander tijdstip uitzendt. Hiermee is er een eind gekomen aan de wisselende uitzendtijden. Ik denk dat dit voor de grote groep kijkers prettiger is. Uit de kijkcijfers en reacties blijkt dat OHM een landelijke bekendheid heeft en dat de programma’s goede waardering krijgen. Ik heb dan ook het volste vertrouwen dat de OHM u nog vele jaren zal blijven informeren over een rijke, levende traditie en vooral zal inspireren vanuit een filosofie waarin zelfkennis en spirituele ontwikkeling altijd de mens als hoogste doel wordt voorgehouden. Ik blik even vooruit op de mooie programma’s die OHM uitzendt in het laatste kwartaal: India beyond India, Tagore: geloof is een vogel die zingt en Saraswati in New York om enkele te noemen. Ook boeiende thema’s bij OHM-radio: Het moment van sterven, Ayurveda en stress. En het divaliprogramma is altijd een bijzonder productie: hoe communiceren wij de inspirerende boodschap van het lichtfeest? Licht dat in ons wordt aangestoken. Een subh divali en het ga u en OHM Vani goed. Ruud Chander 4 - oktober/december 2007
De lichtlotus bloeit breed open onder een grootse hemelkoepel, ze spreidt haar blaadjes als een sluier over het rimpeloze watervlak dat de donkere diepte scheidt van dit goudgele schouwspel dat mij intens gelukkig maakt. In de lucht weerklinkt een lied dat zich zingend en golvend laat horen vanuit de vier windstreken en mijn hart ritmisch aanslaat, om mijn wezen te doorstromen met de oneindige levenskracht die zee, wind en wolken beweegt. De uitgestrekte vruchtbaarheid van Moeder Aarde draagt leven dat in zijn groei en bloei, in zijn vormen, kleuren en geuren, een eindeloze vreugde uitstraalt die mijn hart en ziel doen zingen van de eeuwigdurende schoonheid die steeds nieuw leven schenkt. O Licht, ik groet U. Zet mijn tekorten in de schaduw en laat mij mijn vreugde uitstralen door Uw bevrijdende kracht. O Wind, ik groet U. Verjaag mijn ellendige traagheid en stem mijn lied opnieuw af op Uw bemoedigende kracht. O Aarde, ik groet U. Laat mij vanuit uw geborgenheid oproepen tot levensvervulling, dankzij Uw vernieuwende kracht. Rabindranath Tagore Uit: Gitanjali
5 - oktober/december 2007
TELEVISIE 4e kwartaal 2007 Iedere zondag op
Nederland 2
15.30 uur
7 oktober 2007
herhaling
OHM Magazine
zaterdag
13 oktober
om 11.25 uur
Actuele ontwikkelingen binnen de hindoegemeenschap, met name op cultureel-religieus gebied. Met dit keer: hindoestudenten geven invulling aan sewa of dienstbaarheid, een van de grondwaarden van het hindoeïsme, door een week uitsluitend te besteden aan vrijwilligerswerk.
14 oktober 2007
herhaling
Democratie
zaterdag 20 oktober om 11.25 uur
“Democratie is voor mij gehoord en gerespecteerd worden, luisteren en begrijpen, een eigen visie hebben. Maar vooral communiceren met anderen en meeleven” “De mate waarin we democratie in ons leven toelaten bepaalt ons beschavingsniveau” dat zegt Richard Moti, gemeenteraadslid in Rotterdam. Elke dag fietst hij door een levendige “multiculturele straat“, op weg naar het stadhuis. Hier wordt democratie vooral in politieke zin manifest. Maar hoe zit het met de democratie in de multiculturele straat waardoor hij elke dag fietst. Op welke manier leeft democratie in het gezin van bijvoorbeeld de eigenaar van de sariwinkel, of het schoonmaakbedrijf iets verderop? 6 - oktober/december 2007
herhaling zaterdag 27 oktober om 11.25 uur
Zondag 21 oktober 2007
Moeder Saraswati als gids voor het leven De Goddelijke uitdrukkingsvorm Saraswati staat symbool voor kunst en kennis. Kennis die je helpt om tot zelfinzicht te komen en zo het Goddelijke in je te ervaren. OHM bracht een bezoek aan een grote Saraswati-vereringsdienst, in de Verenigde Staten,waaraan ruim drieduizend mensen deelnamen. Toegewijde Shah organiseerde deze dienst.
herhaling zaterdag 3 november om 11.25 uur
Zondag 28 oktober 2007
Ch@tney.nl
Volgens de Vedanta filosofie zijn gedachten een vorm van energie. Ze kunnen invloed hebben op de materiële energie en daarmee ook op de werkelijkheid om ons heen. Kwantumfysici hebben de laatste jaren aangetoond dat subtiele kwantumdeeltjes ongeacht ruimte en tijd met elkaar kunnen communiceren en elkaar beïnvloeden. Deze deeltjes reageren op menselijke gedachten-energie. herhaling zaterdag
10 november om 11.25 uur
Zondag 4 november
OHM Magazine Actuele ontwikkelingen binnen de hindoegemeenschap, met name op cultureel-religieus gebied.
Vrijdag 9 november 2007
Divali 2007
Divali, letterlijk een rij of snoer van lichtjes, is een van de bekendste feestdagen van het hindoeïsme. Het licht van de diya verwijst naar het innerlijk licht in ons. Als je je eenmaal hebt geworteld in het innerlijk licht, het Goddelijke in je, overstijg je je beperkingen. Je wordt een invoelend mens die zich verbonden weet met andere schepselen. Maar hoe kom je in contact met het licht in je?
7 - oktober/december 2007
Televisie Zondag 11 november 2007
herhaling
Divali: innerlijk licht
17 november om 11.25 uur
Zondag 18 november 2007
Ayur Veda: over de verschillende lichaamslagen.
herhaling zaterdag 24 november om 11.25 uur
De Ayur zegt dat het menselijk lichaam uit drie hoofd- en vijf subdimensies bestaat: de kosha’s of lagen of stadia van het zelf. Yoga helpt je om langzaam te groeien naar contact met de binnenste laag, je diepste kern, en daardoor verlichting te bereiken.Welke zijn die lagen? En hoe helpen ze je in je spirituele groei?
Zondag 25 november
herhaling
Ch@tney.nl
zaterdag 1 december om 11.25 uur
Hindoes putten als het om hun geloof gaat uit vele bronnen. Voor veel jongeren is dit een probleem. Zij wijzen naar andere religies die vaak een leidend geschrift hebben, dat eenduidig is. Hindoes daarentegen kennen vele geschriften en verschillende filosofische scholen.Welke zijn die geschriften? En liggen ze inhoudelijk werkelijk heel ver uit elkaar of gaat het om dezelfde boodschap in verschillende tijden en werelden?
Zondag 2 december 2007
God binnen of God buiten?
herhaling
8 december om 11.25 uur
Hindoes geloven dat God in de mens zetelt, in zijn of haar atman. Het lichaam is slechts een manifestatie van zijn energie. Maar ongeacht waar het goddelijke zich bevindt, we willen het allemaal ervaren. Wat zegt die ervaring over de plek waar God zich bevindt? Zijn buiten en binnen gescheiden of maakt dat voor de ervaring totaal niets uit?
Zondag 9 december 2007
herhaling
Angkor Wat 1
zaterdag 15 december om 11.25 uur
Angkor Wat is een majestueus tempelcomplex in Cambodja; een Hindoe tempel die ter ere van de Goddelijke manifestatie Vishnu werd gebouwd. Vishnu is het aspect 8 - oktober/december 2007
Televisie van God dat de schepping onderhoudt. Angkor Wat werd in de 12e eeuw gebouwd. De bouw duurde 37 jaar. In dit programma meer achtergrondinformatie over dit grootse tempelcomplex. herhaling
22 december om 11.25 uur
Zondag 16 december 2007
Angkor Wat 2 Het tempelcomplex Angkor Wat is de grootste toeristische attractie in Cambodja. Handelslui uit India brachten gedurende vele eeuwen hun religie en cultuur naar landen als Cambodja. De Inheemse bevolking omarmde deze uitingen. Angor vat is een uitdrukking van deze mix van Indiase en Cambodjaanse architektuur. In dit programma meer achtergrondinformatie over dit grootse tempelcomplex.
herhaling zaterdag 29 december om 11,25 uur
Zondag 23 december 2007
Tagore: geloof is de vogel die zingt deel 1 Een tweedelig programma over de Indiase dichter, filosoof en Nobelprijswinnaar, Rabindranath Tagore. Mensen uit verschillende generaties vertellen hoe Tagore in hun levenshouding nog altijd voortbestaat, en hoe Tagore hen helpt een balans te vinden tussen individualiteit, culturele achtergrond en de veranderende Nederlandse samenleving. We onderzoeken en verkennen hoe verassend actueel het pleidooi dat Tagore 88 jaar geleden in de Remonstrantse kerk te Rotterdam hield, anno 2007 is. Hij riep op om bruggen te slaan tussen oost en west, en sprak over spiritualiteit en materialisme, vrouw en man, en persoonlijke groei.
herhaling zaterdag 5 januari 2008 om 11.25 uur
Zondag 30 december 2007
Tagore: geloof is de vogel die zingt in de nacht, deel 2 De dichter, filosoof en Nobelprijswinnaar Tagore was ook een onderwijsvernieuwer, die sterk de nadruk legde op het ontwikkelen van het kind in vrijheid en in contact met de natuur en met kunst.
9 - oktober/december 2007
Vertaling door: Dr. pt. A. Bierdja
Televisie Hindi
10 - oktober/december 2007
REGRESSIE REĂ?NCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht. * Totale gezichts- en lichaamsverzorging * Vergoeding zorgverzekeraar * Lid VNT " DAT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN"
Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 Noordse Bosje 33d 1211 BD Hilversum savitaharpal@gmail.com.
11 - oktober/december 2007
Radio de 4e kwartaal 2007
Zondag 14.15 - 15.00 UUR
de over weten en n Meer wde ervie ? ge誰nt n o gr d chter hun a
OP
e oor d aan v e j ef d Mel wsbri r nieu e v j i v Lotus t.nl
w. op ww
o
RADIO 5
VIA DE ETHER:
747 AM
EN VIA DE KABEL:
DEN HAAG 88.1 FM AMSTERDAM 96.6 FM ROTTERDAM 90.0 FM
hmne
OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.
Zondag 7 oktober
Geweldloosheid en yoga Bij geweldloosheid denken we meteen aan Gandhi en de Indiase onafhankelijkheidsstrijd. Minder bekend is dat geweldloosheid in de yogafilosofie ook een belangrijk principe is. Op welke manier leidt geweldloosheid tot spirituele groei? Lees het artikel op pagina 32.
Zondag 14 oktober
De Himalayaman 25 jaar geleden begon Jeroen Schiks de spirituele boekhandel annex theehuis Himalaya in Amsterdam. Zelf is hij ergens in zijn leven ge誰nteresseerd geraakt in het hindoe誰sme. Hij bezoekt India zeer regelmatig om religieuze festivals bij te wonen en de spirituele kracht ervan te ervaren. In De Lotusvijver een portret.
Zondag 21 oktober
Darshan van een heilige Jaarlijks komt Amma naar Nederland en verspreidt met haar knuffels en darshan haar spirituele boodschap. In de hindoetraditie is deze darshan (zien/ontmoeten van een heilige) op zich al een spirituele gebeurtenis. In De Lotusvijver hoort u wat een ontmoeting met een heilige voor mensen betekent. 12 - oktober/december 2007
lotusvijver Zondag 28 oktober
Energetisch reinigen van de omgeving Sommige plekken geven een goed gevoel, andere niet. Er zijn mogelijkheden om je omgeving te ontdoen van negatieve energieën. De Lotusvijver belicht enkele manieren om hiervoor te zorgen.
Zondag 4 & 11 november
?
Het moment van sterven Een groot mysterie van het leven is de dood. Niemand kan navertellen hoe het moment van daadwerkelijk overlijden is. Maar iedereen heeft wel gedachten, angsten en verwachtingen over hoe het zal zijn. In deze Lotusvijver aandacht voor dat ene, onbekende, moment.
Zondag 18 november
Ayurveda tegen stress Stress is voor velen een probleem. Uitrusten en ontspannen dat helpt. Maar ook ayurveda kan helpen stress tegen te gaan en zelfs te voorkomen. In deze Lotusvijver hoort u hoe het werkt.
Zondag 25 november
Overschaduwing Bijna alle religieuze tradities kennen het fenomeen van overschaduwing van een individu door een hoger of goddelijk bewustzijn. Wat is de spirituele betekenis van dit verschijnsel voor de betrokkenen zelf?
Zondag 2 december
De verborgen kracht Vragen, geloven en ontvangen. Met deze drie stappen kun je je dromen realiseren. Dit idee is niet nieuw, maar zo wordt het wel gebracht in het boek en de film ‘The Secret’, en wel op zo’n manier dat het aanslaat bij miljoenen. Maar is het wel zo eenvoudig?
13 - oktober/december 2007
AYURVEDA:: Afstemming Afstemming tussen tussen lichaam, lichaam, geest geest en en ziel ziel Onder leiding van Chanderdath Makhan, Ayurvedische vaidya Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e traditionele in de generatie en doctor in Chinese geneeswijzen, worden Ayurvedische vaidya’s) wordengegeven, traditionele Ayurvedische behandelingen afgestemd op de behandelingen westerse mens. gegeven, afgestemd op de westerse mens. Frieda de Putter is gespecialiseerd is acupunctuur, ayurveda, Frieda de Putter is gespecialiseerd in acupunctuur, ayurveda, levend bloed analyse en ooracupunctuur. levend bloed entherapeuten ooracupunctuur.Verder is Ayurvedische er een team Een team van analyse artsen en zorgt voor de van artsen en therapeuten, die met veel zorg en toewijding de behandelingen. Alle behandelingen vinden plaats in het behandelingen verzorgen. Het centrum werkt samen met het centrum met veel zorg en toewijding. Ayurvedisch research instituut Nagarjuna, India. Met een multi disciplinair team willen we iedereen iedereen die die bij bij ons ons komt voor behandeling, in een zo kort mogelijke mogelijke tijd tijd helpen. helpen. voeding enenleefstijl Massage, shirodhara, kruidentherapie, voedingsleefstijl training, yoga en meditatie zijn onderdeel van een behandeling. o.a.:: reuma, We behandelen o.a. reuma, migraine, migraine, fybromyalgie, fybromyalgie, hoge hoge huidaandoeningen, maagbloeddruk, prostaatklachten, huidklachten, RSI, maag en en darmklachten, diabetes, diabetes, menstruatie menstruatie en en menopauze menopauze klachten. klachten. darmklachten,
Pancha karma Pancha karma (Ayurvedisch reinigen), (Ayurvedisch reinigen), Massage, Massage, Acupunctuur Acupunctuur Ontspanning Ontspanning Hoge HogeAyurvedische Ayurvedische darmspoelingen, darmspoelingen, Levend bloed analyse Levend bloed analyse Ayurvedisch coachen, Ayurvedisch coachen, Voeding en leefstijl advies Voeding en leefstijl advies Opleiding Ayurvedische Opleiding Ayurvedische massage Yoga massage Meditatie Yoga Pranayama Meditatie Pranayama
Het centrum biedt speciale programma’s aan: Het centrumprogramma biedt speciale programma’s aan: 1. Burn-out 1. 2. Burn-out Obesitas programma (overgewicht) programma 2. (overgewicht) 3. Obesitas Gezond ouder worden programma 3. oudercoachen worden 4. Gezond Ayurvedisch Orthomanuele geneeskunde Ayurvedisch coachen. Drs.zijn Seppo Lindroos, en acupuncturist, behandelt alle Wij blij dat we hetarts volgende in één sessie kunnen genezen: klachten die te maken hebben mettot de te wervelkolom. Allerlei soorten allergieën, neiging veel alcohol drinken, Bijv. hoofdpijn, rugpijn,excessieve schouder eetbuien, en nekklachten, roken, eten van lage chocolade, fobieën en bekkeninstabiliteit en whiplash. post traumatische pijnen. Scheefstaande wervels worden op een zachte manier weer gecorrigeerd. Gratis diagnose : elke dinsdag van 10.00-12.00 uur en elke vrijdag van 09.00-11.00 is er een diagnose Gratis diagnose: elke dinsdag vangratis 10.00-12.00 uureneneen elke pranabehandeling. vrijdag van 09.00-11.00 is er een gratis diagnose en een pranabehandeling. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons bellen. Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht, tel. 030 2734171, bellen. Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht, tel. 030 2734171, www.jade-health.nl, e: info@jade-health.nl www.jade-health.nl, e: info@jade-health.nl
14 - oktober/december 2007
Radio de lotusvijver Zondag 9 december
Yoga en kanker? Yoga is gericht op ontplooiing van lichaam en geest. Wanneer een ziekte als bijvoorbeeld kanker het evenwicht tussen lichaam en geest verstoort, kan yoga helpen. In De Lotusvijver vertellen kankerpatiĂŤnten over hun ervaringen met yoga.
Zondag 16 december
Waar is God? Sommige mensen geloven dat God een kracht is buiten ons. Door gebed kunnen we met deze kracht in contact komen. Anderen geloven juist dat God een vonk is die in ieder mens aanwezig is en door introspectie en meditatie kan worden ervaren. Wie heeft gelijk?
Zondag 23 december
Priesters aan de yoga Hoewel yoga afkomstig is uit de hindoetraditie, vinden sommige christelijke geestelijken het niet bezwaarlijk om deze spirituele weg te beoefenen. Hoe combineert men de hindoe- en de christelijke traditie? En wat vindt de omgeving ervan?
Zondag 30 december
Levende spirituele leraar Zolang een goeroe in leven is zal hij/zij je helpen op het spirituele pad. Wat te doen wanneer de leraar komt te overlijden? Hoe moet je verder?
15 - oktober/december 2007
16 - oktober/december 2007
17 - oktober/december 2007
Radio 4e kwartaal 2007
Maandag 22.00 - 23.00 uur
t van he oogte h e d p de Blijf o uws via doenie in H e t f! laats wsbrie n nieu Darsha via e aan Meld j
hmn www.o
OP
RADIO 5
VIA DE ETHER:
747 AM
EN VIA DE KABEL :
DEN H AAG 88.1 FM A MSTERDAM 96.6 FM ROTTERDAM 90.0 FM
et.nl
OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.
Darshan, een wekelijks programma met:
● berichtgeving over de laatste ontwikkelingen van de Hindoestaanse gemeenschap in Suriname, ● achtergrondreportages uit Suriname, ● nieuws uit de Hindoestaanse gemeenschap in Nederland, ● prachtige Hindoestaanse muziek uit India, Suriname en Nederland, en ● een onderwerp dat diepgravend wordt besproken en onderzocht.
Maandag 1 oktober
Gandhiaanse ideeën Gandhi is de bekendste hindoe in het westen. Hij is het boegbeeld van geweldloosheid, spirituele kracht en verdraagzaamheid. Hij inspireert nog altijd veel mensen, waaronder natuurlijk ook veel hindoes.
Maandag 8 oktober.
Familietrauma’s Hindoestanen kunnen op hun familie rekenen en zijn daar trots op. Helaas ligt in de familie soms ook de kiem voor onenigheden, ruzies en gebeurtenissen die de rest van het familieleven ingrijpend bepalen. Hoe proberen families deze achter zich te laten of uit te praten?
18 - oktober/december 2007
Darshan
Maandag 15 oktober
Navratri wereldwijd Navratri (letterlijk: ‘negen nachten’) is een hindoefeest dat wereldwijd gevierd wordt. De verering van de verschillende manifestaties van de Moedergodin Durga staat centraal. Darshan volgt hindoes in hun viering van navratri in India, Suriname en Nederland.
Maandag 22 oktober
Amma brengt andere vorm van hindoeïsme Jaarlijks komt Amma naar Nederland en verspreidt met haar knuffels de spirituele boodschap. Steeds meer Hindoestaanse hindoes gaan om de zegeningen van de heilige te ontvangen. Zij draagt het hindoeïsme op een andere manier uit dan Hindoestanen gewend zijn. Wat vindt men van deze ‘andere’ manier?
Maandag 29 oktober
Meer mandirs in Nederland! Veel initiatieven worden genomen om door heel Nederland nieuwe hindoetempels te bouwen. Wat zegt dit over het hindoeïsme in Nederland? Darshan ging op zoek naar het antwoord.
Maandag 5 november
De klapzoen Steeds meer Hindoestaanse vrouwen durven toe te geven dat zij in een gewelddadige relatie gevangen hebben gezeten. En steeds meer vrouwen nemen een duidelijk standpunt in tegen dit geweld. In Darshan hoort u hoe zij proberen weer een normaal leven op te pakken. Zie ook het artikel op pagina 24.
19 - oktober/december 2007
Radio Maandag 12 november
Divali wereldwijd In Suriname willen hindoes van divali een nationale vrije dag maken. In India is iedere hindoe bezig met vuurwerk, lichtjes, eten en cadeaus. En in Nederland worden dia’s aangestoken en is het een echt gezinsmoment. Darshan doet in een sfeervolle uitzending verslag van de divaliviering op drie continenten.
Maandag 19 november
Wereldmeditaties Geregeld worden er in het hele land wereldmeditatiesessies gehouden vanuit de hindoetraditie. We zien echter weinig Hindoestaanse hindoes deelnemen aan dergelijke activiteiten. Darshan volgt een groep Hindoestanen die dit wĂŠl doet.
Maandag 26 november
Onafhankelijk(heid) van Suriname Op 25 november 1975 werd Suriname een onafhankelijke republiek. Sinds die tijd zijn veel Hindoestanen uit het land vertrokken. Hoe heeft de band tussen Hindoestanen en hun geboorteland zich in de loop van de jaren ontwikkeld?
Maandag 3 december
Gevangenisgoeroe inspireert Sinds enkele jaren leeft de Hindoestaanse Premnath Kamta in een ashram van Swami Premananda in het zuiden van India. Hij heeft zijn leven en familie in Nederland achtergelaten om zich te wijden aan het werk van Swami Premananda, die zelf in de gevangenis zit. Darshan zocht hem op in de ashram.
20 - oktober/december 2007
Darshan Maandag 10 december
Baithak Gana verjongt De typisch Surinaams-Hindoestaanse volksmuziek, de baithak gana, krijgt nieuw elan doordat ook jonge Hindoestanen zich ermee bezighouden. Ze willen bijvoorbeeld eigentijdse en Nederlandse teksten voor de baithak gana schrijven. Darshan volgt de nieuwe ontwikkelingen.
Maandag 17 december
Darshan van een heilige In de hindoetraditie is een darshan (zien/ontmoeten van een heilige) op zich al een spirituele gebeurtenis, zelfs wanneer er geen woord gewisseld wordt. Daarom komen mensen ook van heinde en verre om de heilige te zien. U hoort ervaringen van hindoes.
Maandag 24 december
Alcoholgebruik onder Hindoestaanse vrouwen Gaat het om alcoholgebruik of zelfs om een alcoholprobleem, dan denken we al gauw aan mannen. Maar ook vrouwen houden wel van een drankje. Darshan deed een onderzoek naar het alcoholgebruik onder Hindoestaanse vrouwen.
Maandag 31 december
Hindoestaans zangtalent Op feesten en huwelijken horen we veel Hindoestaanse zangers en zangeressen die erg goed zijn. Veel mensen vragen zich af waarom zij het niet ook proberen bij het grotere publiek. Darshan vroeg een aantal artiesten om hun topprestaties te laten horen en te vertellen wat zij hiermee ambiĂŤren.
21 - oktober/december 2007
Lakshmi en carrière
de rdactie
Beiden hebben een topbaan. Allebei vertegenwoordigen hun land op ambassades in Den Haag. Allebei hebben een hindoe/ Hindoestaanse achtergrond. Neelam Sabharwal en Urmila Joella vinden dat hun achtergrond geen enkele belemmering heeft gevormd voor hun carrières. Integendeel daar halen ze hun kracht en energie, hun shakti uit.
Media in Nederland profileren ‘de allochtone vrouw’ vaak als ondergeschikt, onderdanig of slachtoffers van onderdrukking door familie en religie. Haast nooit worden de successen, die mede door de hulp van deze combinatie bereikt worden, beschreven of getoond. En toch zijn die er. Urmila Joella, ambassadeur van Suriname, werd in 1968 geboren in het district Para in Suriname. Moeder en Nani waren vrouwen die studie heel belangrijk vonden. Discipline, eerlijkheid, oprechtheid waren o.a. deugden die elk kind bijgebracht werden. Vader leerde liefde voor de natuur en las voor uit boeken in het Hindi. Ze studeerde rechten aan de Universiteit van Suriname in Paramaribo en was sociaal heel actief. Haar echtgenoot leerde ze kennen als een jonge charismatische politicus en
werd zelf ook politiek actief en thans een dominante factor in de VHP. Haar echtgenoot, de voorzitter van de VHP en de President van Suriname hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan haar carriëre. In het vorige kabinet van Suriname was ze minister van Binnenlandse Zaken. De eerste hindoestaanse vrouw die minister werd en reeds op zeer jonge leeftijd. Ze heeft afgezien om weer minister te worden in de huidige regering en nu gekozen om ambassadeur te zijn met een speciale missie. De religie heeft een belangrijke plaats in haar leven. Een afbeelding van Godin Durga hangt in haar werkkamer, en in elk huis waar ze gewoond heeft of woont is er
22 - oktober/december 2007
een kleine mandir waar de dag begint met een gebed. Divali is een bijzondere feestdag voor haar. Door haar drukke baan lukt het niet om elke dag zelf te koken. Maar op deze dag staat ze zelf in de keuken en kookt een traditionele maaltijd, en doet zelf de rituelen bij het aansteken van de dia en maakt de prasad om Lakshmi te eren. Neelam Sabharwal, ambassadeur van India, werd in 1948 geboren in Punjab in India. Ze komt uit, zoals ze het zelf noemt, ‘a middle class family’. Haar vader was rechter en zonen en dochters kregen dezelfde opvoeding en dezelfde kansen om zich te ontplooien. Religie was ingeweven in het dagelijks leven. Het is ‘a way of life’. Ze studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Delhi en is al 33 jaar in diplomatieke dienst. Ze startte in Hong Kong en Beijing,
werkte later in o.a. Washington en is permanente vertegenwoordiger voor India geweest bij de VN en Unesco in Geneve en Parijs. Haar echtgenoot, met wie ze drie kinderen heeft is ook diplomaat. Divali betekent voor haar ‘family’. Het lichtfeest wordt met name thuis, in familieverband, gevierd. Ook al ben je niet allemaal bij elkaar, het sociaal-culturele aspect van familie is zó belangrijk. In haar familie en gezin is het normaal dat je elkaar warmte, liefde, respect en daardoor energie geeft zodat carrière maken geen doel is maar een vanzelfsprekendheid. Zo bekeken heeft niet alleen ‘moeder de vrouw’ maar ieder lid van de familie de energie van Lakshmi in zich. Beide dames benadrukken het belang van hechte familieverbanden en hoe we daarmee omgaan in de dagen tussen twee divalivieringen en wensen u SUBH DIVALI! n
23 - oktober/december 2007
Shakti, de vrouwelijke kracht
Indra Boedjarath
In de hindoe traditie wordt kracht als een vrouwelijk principe gezien. Zonder shakti, ofwel kracht en macht, is alles zonder potentie. Zonder Radha is Krishna niet compleet en zonder Sita Rama niet. Zelfs de Trimurti (Brahma, Vishnu, Shiva) is krachteloos, zonder de vrouwelijke tegenhangers. Zonder de gratie van Saraswati, ofwel de Saraswati-Kataksham, kan Brahma niet zijn werk doen als creator. Lakhsmi, de godin van voorspoed is de onafscheidbare compagnon en energiebron van Vishnu, de beschermer. Parvati staat voor de creatieve energie die Shiva nodig heeft om te kunnen herscheppen.
Dit concept van vrouwelijke en mannelijke principes die als gelijken een eenheid vormen in het universum, is typerend voor het hindoeïsme. De ultieme symbiose is terug te zien in de vorm van Ardhanaareeswara, een fusie van Shiva en Shakti in één lichaam: ieder vormt een deel van het lichaam en is dus zonder de één de ander niet compleet. Shakti staat voor de dynamische vrouwelijke energie die tezamen met het mannelijke zorgdraagt voor creatie, handhaving en instandhouding van het universele. Zonder shakti gebeurt er niets, geen kinderen worden
geboren, de zon komt niet op, etc. De wederzijdse afhankelijkheid en verbondenheid van het vrouwelijke en mannelijke is zowel metafysisch als praktisch bedoeld. Het dient ook als voorbeeld voor het dagelijks leven. Door de tijd heen echter is een verwijdering ontstaan tussen deze oorspronkelijke beginselen van de hindoetraditie en de (culturele) praktische naleving ervan. Want in vele man-vrouw-relaties is weinig van de genoemde verbondenheid, gelijkheid en respect voor het vrouwelijke terug te vinden. Wederzijds onbegrip, communicatieproblemen leidend tot
24 - oktober/december 2007
echtscheidingen, mishandeling en misbruik van vrouwen, vormen slechts een greep uit de scheefgroei tussen Hindoestaanse mannen en vrouwen. De huidige praktijk laat ook zien dat er veel geput wordt uit de vele hindoeïstische geschriften als het gaat om sekserollen, maar veelal dient dat om de vrouw haar plaats wijzen als tweede sekse. De culturele invulling van de oude tradities kent daarmee een selectief gebruik van de vele rolmodellen uit de hindoetraditie. Van Sita en Savitri bijvoorbeeld worden slechts die kwaliteiten en deugden gebruikt in de socialisatie van vrouwen die bijdragen tot het beeld van een gedienstige, verdraagzame, kuise, trouwe, immer vriendelijke vrouw. Niet alleen mannen, maar ook moeders reproduceren dit beeld in de opvoeding van hun dochters. De oorspronkelijke betekenis van de dualiteit van mannen en vrouwen is verwaterd geraakt door allerlei maatschappelijke invloeden. Zo heeft men (lees: vooral mannen) in India door de eeuwen heen getracht onder vreemde overheersing (bijvoorbeeld de Britten) de cultuur en vooral de eer van de eigen dochters te beschermen door strakker vast te houden aan een culturele regelgeving. Het uithuwelijken op jonge leeftijd is een voorbeeld, voordat de dochters ten prooi zouden vallen aan de overheersers. In Suriname was er de gevreesde confrontatie met andere culturen, met name die van christenen en Creolen. In Nederland is er de confrontatie met de westerse levensstijl. Het resultaat is dat men
angstvallig vasthoudt aan het oude, bekende, waarbij menigeen roomser wordt dan de paus. De kinderen van deze groep komen, meer dan hun ouders, in aanraking met de verschillende ‘gevreesde’ elementen van het nieuwe land, met andere opvattingen over man-vrouwverhoudingen, rondom seksualiteit, etc. Zij verkeren dag in dag uit in de nieuwe samenleving en tegelijkertijd ervaren ze een psychologisch verbod op vergaande integratie met deze samenleving. De meisjes ondervinden de meest verregaande gevolgen van dit spanningsveld. Een illustratie ervan vormt het verhaal van Asha. Asha is 16 jaar, ze heeft een suïcidepoging gedaan, na een ruzie met haar broer. Haar broer maakte opmerkingen over het feit dat Asha met jongens sprak en over de kleding van Asha, zoals: ‘Je lijkt wel een slet.’ Uit onderzoeken blijkt dat Hindoestaanse meisjes en vrouwen vaak een poging tot zelfdoding ondernemen. Er bestaan ernstige psychosociale problemen onder deze groep, die vooral ontstaan als gevolg van een gebrekkige communicatie met hun ouders en het feit dat ze weinig bewegingsvrijheid en een grote sociale controle ervaren. Bij deze jongeren blijkt er zelden sprake te zijn van een psychiatrische stoornis. Bij Asha speelde een rol dat ze zich als meisje aan heel andere regels diende te houden dan haar broer, die veel meer vrijheid genoot. Ook zij wilde wel eens uitgaan of gewoon met vriendinnen in de stad rondhangen. Vaker heeft ze dat aan
25 - oktober/december 2007
haar moeder gevraagd, moeder begreep het wel, maar gaf geen toestemming. Voor veel ‘migrantenmoeders’ is vaak een dubbele, enigszins paradoxale rol weggelegd, die voortkomt uit de eigen familiegeschiedenis en uit hun verantwoordelijkheid als opvoedsters van de kinderen. Niet zelden leidt dit tot een opvoedingsmachteloosheid. Aan de ene kant willen ze het beste voor hun kinderen, voor wie de toekomst in het migratieland ligt. Aan de andere kant zijn ze op zoek naar continuïteit tussen generaties en willen ze de bijbehorende normen en waarden meegeven. Zij vormen zowel de opening als de afgrenzing tussen culturen. Asha kwam in een spagaat tussen de nieuwigheden van ‘buiten’ en het psychologisch verbod dat vaak van
‘binnen’ uitgaat op het mengen met ‘buiten’. De ruzie met haar broer was de trigger tot het ondernemen van een suïcidepoging. Haar zelfmoordpoging stond voor een ontsnapping uit een hier-en-nu ervaring en niet voor de wens om dood te gaan. Ze voelde zich niet geliefd, niet gehoord, niet begrepen. In psychotherapie is in een aantal sessies met Asha haar gevoelens besproken. Niet alleen kreeg zij daarbij ruimte om haar eigen wensen en frustraties te exploreren, ook werd aandacht besteed aan het kweken van begrip voor de handelwijze van haar familie. Zij leerde inzien dat het geen gebrek aan liefde voor haar was wat de familie dreef tot een streng optreden, maar het naleven van de familie-eer. Moeder werd bij de therapie betrokken.
26 - oktober/december 2007
Zij wist uiteindelijk een brug te slaan naar de rest van het gezin. Moeder moest eerst haar eigen ‘bezwaren’ overwinnen, wat vooral inhield dat ze dacht aan ‘manai ka boli’ (‘wat zullen mensen zeggen’). Moeder werd uitgenodigd over haar eigen puberteit te vertellen en vond daarin herkenning voor het gedrag van haar dochter. Ook moeder is een puber geweest. Moeders pubergedrag uitte zich in de jaren zeventig bijvoorbeeld in een strijd met haar ouders om minirokjes te kunnen dragen. Door de herkenning in beider gedrag waarbij de behoefte aan eigenheid en zelfbeschikking de overeenkomst vormde, ervoer moeder ruimte om in onderhandeling te gaan met haar dochter, in plaats van onbeargumenteerde strikte grenzen te trekken. Er ontstond ruimte om elkaar werkelijk te zien en te leren kennen. Ook het aandeel van ieder gezinslid kwam aan de orde. Asha bleek net zo min als moeder ‘slecht’ te zijn, maar dat het een label was geworden om gedrag waarover geen overeenstemming bestond te problematiseren. Het gezin bleek Asha wel degelijk meer bewegingsvrijheid te kunnen bieden toen ze het vertrouwen hadden dat ze niet het slechte pad op zou gaan. Zowel de broer, die als beschermer van de eer optrad als vader, die vooral met alcoholgebruik bezig was, konden de gehele situatie in een ander perspectief plaatsen.
haar overlevingskracht om te zetten in ruimte voor zichzelf en het verbeteren van de communicatie. Moeder gebruikte haar kracht als Ghar ki Laxmi om haar man en zoon mee te krijgen. Het verhaal van Asha laat zien dat zoals zo vaak theorie en praktijk niet met elkaar overeenstemmen. Mannen verwachten van vrouwen de onvoorwaardelijke verdraagzaamheid en inschikking, terwijl zijzelf zich slecht spiegelen aan de fijngevoeligheid van de mannen uit het hindoepantheon. De bedoelde complementaire verhouding tussen man en vrouw, zoals verpersoonlijkt in Sita-Rama en RadhaKrishna wordt dan uit zijn evenwicht gehaald. Het gebruik van shakti om tot herstel te komen kan vele vrouwen en mannen helpen. Wanneer de vrouw de ruimte krijgt en neemt om shakti op te nemen in haar bewustzijn en ermee aan de slag gaat treedt er een verandering op. Shakti helpt vrouwen in hun zoektocht naar heelheid. De grootste beloning is de ontdekking dat de shakti in haarzelf zit, waardoor ze haar vrouwzijn kan vieren. n
Het kenmerkende in deze casus is, dat zowel Asha als moeder in staat bleken een kracht, een shakti, aan te boren in zichzelf, waardoor ze de rest van het gezin in beweging kregen. Asha leerde 27 - oktober/december 2007
India buiten India: de kracht van ideeën
gabi Wojtiniak
Ter gelegenheid van het feit dat India dit jaar zestig jaar bestaat besteedt de OHM in december twee weken lang aandacht aan de unieke maritieme geschiedenis van India. Rob Hof maakte de films, zijn vaste researcher Gabi Wojtiniak schreef een verslag van haar rondreis door India en Zuid-Oost-Azië.
Ho Chi Minh City, 3 augustus 2007 ‘Mijn man en ik hebben jarenlang een kind gewenst, maar het lukte maar niet. Ik was vertwijfeld. Totdat ik van deze tempel hoorde. Men zei, dat iedere wens, die je uitte, hier vervuld zou worden. Ik heb toen lang gebeden, dat God me een kind zou schenken en toen werd ik op mijn veertigste zwanger.’ De Vietnamese Thue glimlacht en het is alsof ze aan ieder, die het maar horen wil, haar verhaal wil vertellen. Naast haar loopt een tweejarig kind, dat ze van het ene naar het andere altaar sleept. Het is vrijdagavond en de Maiammam tempel in het centrum van Ho Chi Minh City, het voormalige Saigon, is volgepakt met gelovigen. Een enkeling hier is een hindoe of komt uit India. De meeste Indiërs verlieten Vietnam, maar de laatste vijftien jaar is er weer sprake van een kleine Indiase gemeenschap. Ramesh Anand kwam veertien jaar
geleden toevallig vanwege een zakelijke reis in Vietnam. Op een Indiaas feestje leerde hij zijn Vietnamese vrouw kennen. Zij had zich al sinds jaren geïnteresseerd voor India, omdat haar voorouders uit het Noorden van India kwamen. Ramesh is tot op heden verbaasd, hoe snel hij zich ingeburgerd heeft in Vietnam en denkt,
28 - oktober/december 2007
dat de komende jaren meer en meer Indiërs zijn voorbeeld zullen volgen en Vietnam zullen ontdekken. ‘Ontdekt’ hebben de Indiërs het huidige Vietnam al heet wat eeuwen eerder. Tweeduizend jaar geleden liepen Indische handelsschepen de havens van Zuid-Oost-Azië binnen. De grootste en belangrijkste haven heette Oc Eo in de Mekong-Delta. Het was het centrum van het toenmalige Funan-rijk, dat zich tot in het huidige Cambodja uitstrekte. Het Funan-rijk ontstond in de eerste eeuw voor Christus in de MekongDelta en geldt als voorloper van het koninkrijk van Angkor en als het eerste door Indiërs beïnvloede rijk van de regio. In het rijk werd het shivaïsme staatsreligie, Sanskriet de overheidstaal en vele Indiërs staatsambtenaren.
Balamons noemen de Hindoe-Cham zich. Het zijn de nakomelingen van het machtige Champa-rijk, dat tussen de tweede en vijftiende eeuw langs de kust van het huidige Vietnam heerste. Net als het Funan-rijk werd het geindiaïseerd door de handelsrelaties met en immigratie van Indiase geleerden en priesters. Ook de Cham namen het hindoeïsme en Sanskriet als heilige taal over, naast veel culturele inspiratie. Nog altijd zijn verschillende tempels uit de hoogtijdagen van het Champa-rijk te bewonderen. Tegenwoordig leven er zo’n honderdduizend Cham in Vietnam. De helft is nu moslim en de andere helft is hindoe gebleven. Ze aanbidden hun vroegere koningen en Shiva, maar hoe dat alles onderling samenhangt kan bijna niemand uitleggen.
29 - oktober/december 2007
De geschiedenis van India is zo’n vijfduizend jaar oud en sinds bijna vierduizend jaar varen Indiase schepen over de zee. Het woord ‘navigeren’ komt uit het Sanskriet. Tot op vandaag worden in de haven van Mandhwi in Gujarat nog traditionele Dhows, de oude houten vrachtschepen, die ooit vracht tussen het subcontinent en de golfstaten vervoerden, gebouwd. De Indiase kust is 5600 kilometer lang en is vol belangrijke havens, vanwaar Indiase schepen beladen met de schatten van het land uitvoeren. Maar het was niet alleen peper en ingwer, dat de wereld zo leerde kennen. De zeepioniers, de handelaren, geleerden en priesters verspreidden cultuur, religie en wetenschap vanuit het subcontinent over de hele wereldbol. ‘Wij denken dat globalisering iets nieuws is, maar in werkelijkheid is ze oud als de bergen’, zegt de Indiase schrijver Gucharan Das. Waarom de Indiërs zo succesvol waren bij de export van hun cultuur naar ZuidoostAzië is tot op heden een raadsel voor de experts. ‘Het is misschien de kracht, de invloed van de ideeën, van de spirituele ideeën met name, die tot heden hun aantrekkingskracht niet verloren hebben’, denkt Das: ‘Misschien was het de fascinatie, die uitging van de mythologie. Misschien ook omdat heel veel van die mythologie in het alledaagse leven terug te vinden is. De twee grote epossen, Ramayana en Mahabharata, gaan over thema’s die ieder mens vertrouwd zijn’, vermoedt historica Romila Tapar. Zo deed het Ramayana-epos op
natuurlijke wijze zijn intrede in de mythologie van de Khmer, die voordat het hindoeïsme Cambodja bereikte, hun eigen natuurreligies hadden waarin voorouders, geesten en monsters vereerd werden. Maar ze namen de nieuwe invloeden snel over en integreerden ze in hun godenwereld. Onder Indiase invloed werden de voorwaarden voor de bloeitijd van het Angkor-rijk (negende tot dertiende eeuw na Christus) geschapen. Mathematica, astronomie en Sanskriet werden verbreid in een strak georganiseerde samenleving. Angkor is een reusachtig complex van ontelbare tempels. De bouwwijze verbeeldt de hindoeïstische voorstelling van de opbouw van de wereld, de Indiase kosmologie, waarin de berg Mehru, waar de goden verblijven, in het middelpunt staat. Ook de laatste koningen van Angkor, die het boeddhisme volgden, bleven trouw aan deze manier van bouwen. Angkor was in die tijd het machtigste rijk van Zuidoost-Azië, dat zich uitstrekte tot in het huidige Thailand, Laos en Vietnam. Sinds 1992 behoort Angkor tot het werelderfgoed. ‘Vannacht om twaalf uur precies, wanneer de wereld slaapt, zal India levend en vrij ontwaken. Vandaag beëindigen we een tijd van ongeluk en ontdekt India weer zichzelf.’ Zo proclameerde Jawaharlal Nehru op 15 augustus 1947 de onafhankelijkheid van het Indische subcontinent. Het onafhankelijke, socialistisch georiënteerde India legde zag weinig in opening naar en handel met de omringende wereld. Waarom dan nog
30 - oktober/december 2007
in de IT-sector. Nog even en Indiase auto’s rijden over alle wereldwegen. India is al een nucleaire macht en heeft het op drie na grootste leger ter wereld. Het land wil nooit meer onder vreemde heerschappij komen. De tijd van een nieuw zelfbewustzijn is gekomen. Gucharan Das noemt het de ‘dekolonisatie’ van het bewustzijn. Maar er bestaat ook angst bij de razendsnelle ontwikkelingen in het kielzog van de globalisering de eigen identiteit te verliezen.
belangstelling hebben voor de oude zeepioniers? ‘Dat is de ironie van onze geschiedenis’, zegt Gucharan Das: ‘De communisten geloofden dat alle onheil uit handel voortkomt. Vooral de handel met het westen zou alleen maar tot afhankelijkheid leiden. Om haar onafhankelijkheid te bewaren, moest India zich afschermen van de wereld. Daardoor verloren we een tijdperk. Zo herinner ik me deze tijd.’ Werkelijk ontwaakt is India pas sinds het begin van de jaren negentig. Voor leidende economen en de financiële wereld is India de globale groeimotor van de toekomst. Het land is nu al leidend
Ramesh Anand uit Ho Chi Minh is daar echter niet bezorgd over. Hij weet hoe sterk de Indiase cultuur is. Net als vierduizend jaar geleden, toen de zeepioniers het subcontinent verlieten. ‘Ze gingen naar zee om te handelen, nooit om te veroveren. Maar hun cultuur, wetenschap en religie werden welkom onthaald’, zegt historica Romila Thapar. Ook in Bangkok, de hoofdstad van Thailand, staat een Maiammam Tempel, midden in ‘Little India’. Er zijn hier priesters, in tegenstelling tot Vietnam, waar ze na de heropening van het land nog altijd niet toegelaten worden. De tempel is niet alleen op vrijdagen geopend, maar de gehele dag. Maar ook hier zijn er maar een paar Indiërs onder de gelovigen. Het zijn vooral Thaise boeddhisten, die hier de hindoegoden aanbidden. En wie niet in de buurt van ‘Little India’ woont, vindt overal in de stad hindoeïstische heiligdommen, waar Ganesh, Vishnu of Shiva aanbeden kunnen worden. Het is allemaal India buiten India. n Kijk ook naar de programma’s van 9 en 16 december.
31 - oktober/december 2007
Parhit in de strijd tegen zinloos geweld
h. rambaran
Over hindoes wordt wel eens door sommige mensen neerbuigend gedaan omdat zij niet zouden behoren tot ‘het volk met één boek’. Zij die zich tot deze bewering laten verleiden, hebben in de regel slechts één boek ter beschikking waaruit zij zouden mogen putten om zich te laten leiden in hun leven. Andere meningen worden als ketterij bestreden of afgedaan als dwaling of als niet normaal.
Het is wel waar dat hindoes over meerdere bronnen beschikken waaruit geput kan worden. Maar spreken de verschillende bronnen elkaar dan tegen? Neen, integendeel. Deze veelheid van werken versterken en vullen elkaar aan. Niemand wordt bestreden als een ketter en geen enkele idee wordt als dwaling afgedaan of verwezen naar het rijk der vergissingen. Gaat het om het licht zelf of om de lamp die het licht geeft? Voor een verantwoord gedrag (karma) laten Hindoes zich leiden door dharma, het geheel van normen en waarden. Hindoes mogen putten uit een veelheid van bronnen, maar de boodschap uit al die werken is telkens dezelfde dharma. Neem maar eens het ‘gebod’ ahinsa, niet schaden; het niet toebrengen of veroorzaken van leed. Het woord ahinsa komt uit de Sanskriet-traditie, maar het begrip heeft in het gehele cultuurgebied en ook ver daarbuiten zijn sporen
nagelaten. In het laatste kwartaal van de zestiende eeuw (omstreeks 1575) voltooit govswami Tulsidas zijn mahakabya (grootse gedicht) ‘Ramcarit Manas’. Deze dichtbundel bestaat uit zeven hoofdstukken en bezingt het levensverhaal van sri Rama en Sita uit Ajodhya. Sri Rama laat zien hoe men een rechtvaardig leven kan leiden, zijn plichten kan nakomen, de normen van dharma kan blijven volgen, om zodoende de staat van moksha (de verlossing) te bereiken. Veel hindoes beschouwen het Ramcaritmanas als een geloofsboek. Het dichtwerk van Tulsidas behoort tot de bhakti-literatuur. In deze traditie bezingt en vereert men God naar eigen keus in de eigen taal, op tal van manieren en in verschillende genres. Ook Tulsidas gaf leefregels mee en benoemt de oude leefregels van dharma uit de Sans¬kriet-traditie in eigen
32 - oktober/december 2007
bewoordingen. Hij schrijft immers in het Avadhi, een streektaal gesproken in de omgeving van Ajodhya. In Ramcarit¬manas VII:40:1(Utterkanda) dicht hij het volgende: ‘Parhit saris dharma nahi bhai; parpira sam na adharmai’, ofwel ‘Geen dharma hoger dan het welzijn van de ander; geen adharma (zonde, misdaad, vergrijp) groter dan het kwellen van de ander. ’De leefregel parhit is te vergelijken met het hoogste ‘gebod’ uit de oude (Sanskriet) traditie ahinsa. Het niet toebrengen van leed houdt niet alleen fysiek geweld in of niet doden, maar ook psychisch of verbaal geweld valt er onder. Men dient te voorkomen dat men noch in gedachte, noch met woorden en ook niet in daden geweldadig optreedt. Parhit houdt liefde en mededogen in naar een ander toe; oog hebben voor het welzijn van een ander. Evenals ahinsa dient ook parhit te worden aangekweekt. Kinderen dienen deze levenshouding bij de ouders waar te nemen, aan te leren om in hun leven toe te passen. Wanneer ouders het kind aanleren dat slechts hún mening en visie de enige ware is, zal bij het kind noch het gevoel noch de levenshouding van parhit worden aangekweekt. Men moet dan niet vreemd opkijken wanneer de kinderen gewelddadig worden wanneer zij hun zin niet krijgen. Parhit begint met respect voor jezelf en deze levenshouding wordt gevoed door verantwoordelijkheid aan te leren voor je daden, om uit te monden in respect voor een ander; voor alles wat is en leeft. Belemmeren parhit en ahinsa dan de vrijheid van meningsuiting? Mag je dan niet zeggen wat je zou
willen zeggen? Neen, dat niet, want wanneer dat niet meer het geval is, pleeg men geweld tegen zich zelf en dat druist ook in tegen hetzelfde gebod. Maar zeggen en zeggen is twee. Men dient zich ook af te vragen of iemand alles straffeloos kan zeggen. Ook de wijze, de intonatie en de intentie waarop iets gezegd wordt zijn van belang. Nimmer mag de bedoeling zijn om de ander te beledigen; leed toe te brengen. Vrije meningsuiting is bij ahinsa en parhit gewaarborgd, het gaat vooral te voorkomen om de ander te kwetsen. Parhit wordt in stand gehouden door twee zuilen, nameljjk: santosha (tevredenheid) en vairagya (onthechting). Het aanleren van parhit begint met santosha (tevreden zijn) en mondt uit in vairagya (loslaten, niet begeren). Het zijn twee krachtige begrippen uit de vedische levensbeschouwing waarin men zich voordurend dient te oefenen, maar zij houden geenszins in dat men fatalistisch wordt en niet meer ondernemend moet zijn. Karma (handelen) is immers het enige dat verlossing brengt. Wanneer men oog heeft voor het welzijn van een ander (parhit aanwendt), ervaart men de verrukking van het menszijn, van datgene wat de mens maakt wat hij is, namelijk een mens. Met die ervaring als kracht vaart men op in de richting van het ultieme doel van het leven, namelijk moksha, de bevrijding. Men komt niet er toe om geweld te plegen, laat staan zinloos geweld. Maar het lijkt er op dat men soms zo vastzit aan één bepaald boek of begrip dat men vergeet zich te bevrijden en dat het ene wel eens teveel wordt. n
33 - oktober/december 2007
Liefde en Vedanta
manon van dijk
Liefde houdt iedereen bezig. We willen het krijgen, ervaren, controleren. We willen weten wat liefde is: het is zo vaag en ongrijpbaar! Pujya Swami Dayananda Saraswati, vooraanstaand Advaita Vedantaleraar, beschrijft in zijn nieuwste boek hoe liefde ontdekt kan worden. In heldere taal en aan de hand van de Upanishads en de Bhagavad Gita legt hij uit hoe de ontdekking van liefde een ontdekking van jezelf is.
Liefde is een primaire emotie. Dat wil zeggen: het is de eerste en de laatste emotie. In feite staan alle emoties in verband met liefde. Liefde neemt vele vormen aan. Zelfs haat is een verwrongen vorm van liefde. In de Veda’s, de oudste bron van kennis die de mensheid heeft, is er een uiteenzetting over dit onderwerp ‘liefde’ opgenomen. In de Brihadaranyaka Upanishad zegt de wijze Yajñavalkya: ‘Een object van liefde schijnt iets anders te zijn dan ons zelf. Maar in werkelijkheid is het alleen je eigen zelf waarvan gehouden wordt. Het zelf waarvan wordt gehouden, is niet het veeleisende, ontevreden, strijdende, tekortkomende zelf, maar het zelf dat tevreden en gelukkig is.’ ‘Dit feit moet je heel goed beseffen’, zegt Swami Dayananda in zijn boek Liefde Ontdekken: ‘Ik hou van iets omdat het in mij een persoon opwekt die
aanvaardbaar is, die aangenaam is en die tevreden is. Als ik tevreden ben, kan ik mezelf accepteren.’ Dit is een verrassende bewering. We denken altijd dat we van de dingen in de wereld houden, maar waar we eigenlijk van houden is ons zelf. Yajñavalkya legt uit: ‘Je houdt van je huis, je bezit en al het andere waar je van houdt, omdat zij jou in verschillende mate behagen en jij houdt van de tevreden persoon.’ Het is een feit dat de dingen waar we van houden, ons niet eeuwig tevreden stellen. Je kunt verliefd raken op een bepaald type auto of op een aantrekkelijke man of vrouw, maar als die liefde voor het object bestemd is, zou die dan niet net zolang moeten duren als het object bestaat? Een nieuwe auto stelt je een poosje tevreden, net als die nieuwe partner, maar na een tijdje zie je dat de buren een nog mooiere auto gekocht
34 - oktober/december 2007
hebben en blijkt je nieuwe partner niet volmaakt te zijn. Liefde en geluk zijn vaak van korte duur. ‘Er bestaat geen object dat geluk genoemd kan worden’, zegt Swami Dayananda: ‘Noch kan geluk een kenmerk van een object zijn, zoals zoete limonade of bittere yoghurt.’ Als er een object zou bestaan dat elk mens tevreden zou stellen, waar iedereen spontaan van zou houden, dan zou iedereen dat object willen hebben. Zo is het niet. We hebben allemaal andere voorkeuren en antipathieën. Er bestaat ook geen tijdstip of plek op de wereld waar we gelukkig van worden. We kunnen op elk moment en op elke plek gelukkig of ongelukkig zijn. Worden we dan soms gelukkig door het vervullen van wensen? Er zijn mensen die zeggen dat we gelukkig
worden tussen het in vervulling gaan van de ene wens en het opkomen van de volgende. Is dat waar? Nee, zegt Swami Dayananda. Ook zonder het in vervulling gaan van een wens kunnen we gelukkig en tevreden zijn. We kunnen gelukkig zijn én een wens hebben. Bijvoorbeeld als we spontaan moeten lachen om een leuk grapje. Swami Dayananda: ‘Als eerst al onze wensen vervuld zouden moeten worden om ons gelukkig te maken dan zouden we hopeloos verloren zijn.’ Het heeft niets te maken met de vervulling van een wens. Jouw geluk en jouw tevredenheid zijn niet afhankelijk van omstandigheden. Wat betekent dit? Het betekent dat geluk en tevredenheid je eigen natuur moet zijn. Jouw zelf (atma) is het enige object van liefde en iedereen die dat gelukkige zelf oproept,.
35 - oktober/december 2007
Het wordt een object van jouw liefde. Yajñavalkya leert ons dat ons eigen zelf het object van liefde is. Met andere woorden: hij zegt dat er zelf-liefde is en dat het zelf aantrekkelijk is. Maar wat we ervaren is zelf-afkeer, zelf-kritiek en zelf-veroordeling, geen zelf-liefde! Hoe is dat mogelijk? Swami Dayananda: ‘De Veda zegt dat onze ervaring het gevolg is van onze verwarring over ons zelf. Er bestaat verwarring over het zelf. We houden ons eigen zelf voor iemand die we eigenlijk niet zijn. Onze opvatting is dat het object van liefde buiten ons ligt en dat wij zelf ook een object van liefde voor anderen zijn. Onze opvatting is dus net tegengesteld.’ We denken dat we klein en onbetekenend zijn, maar volgens de Veda is het zelf volmaakt. ‘De
volmaaktheid van de mens is merkbaar in de vorm van liefde’, zegt Swami Dayananda: ‘Liefde is de basisemotie en gaat over in medeleven, sympathie, begrip, delen en geven. Dit gaat vanzelf. We zijn van nature liefdevolle mensen. We zijn liefdevol op een roekeloze en niet-eisende manier.’ Wat is er gebeurd met die liefdevolle persoon? Waar is hij naartoe gegaan? Waar heeft hij zich verstopt? Hij heeft zich nergens verstopt, zegt Swami Dayananda: ‘Hij is in wantrouwen gesmoord.’ Swami Dayananda gaat in zijn boek in op verschillende factoren die onze liefde verstikken. Als belangrijkste noemt hij ‘gebrek aan vertrouwen’. Hij zegt: ‘Liefde is alleen werkzaam in de vorm van vertrouwen. Als we vertrouwen, kunnen we liefhebben. Als we niet vertrouwen, dan zal de getoonde
’S A M M A • P R O G R€12,00 per jaar D O H M I N F O B L •Ajanuari/maart 2006 • nr 1 • prijs
12e jaargan
g
top? n, één berg Vele wege een henk aan Holi: gesc samenleving gespleten en geluk Trouwen
’s a M M a • P r o g rE12,00 per jaar d o H M I n f o b l •a juli/september 2006 • nr 3 • prijs 12e jaargan
g
mer: Themanum nden Familieba ofie De filos
In de aanloop naar Diwali en het nieuwe jaar 2008 maken we graag anderen blij. Schenk uw relatie, uw goede vriend of uw familielid daarom een jaarabonnement op OHM Vani. Zo blijven ze een heel jaar op de hoogte van boeiende ontwikkelingen op het gebied van filosofie, religie, cultuur en spiritualiteit èn van alle programma’s die OHM op radio en televisie uitzendt. Voor € 12,- maakt u iemand een heel jaar lang blij.
atie van medit
Voor meer informatie neem contact op met:
Divali 2006 a: worden
wie je bent
Svadharm
ipe ch princ
taris Het vege
Shubh Divali
TIP
P oHM •
3 • prijs E12,00
Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 E-mail OHM: info@ohmnet.nl
36 - oktober/december 2007
DE AU -
a d
2006 • nr /december g • oktober 12e jaargan
CA
Infobl
M M a ’ s r o g r a per jaar
liefde, de ontdekte liefde, verstikt en verminkt worden door dit gebrek aan vertrouwen.’ In zijn boek legt hij uit dat dit gebrek aan vertrouwen in de kindertijd ontstaat. Eerst zijn de ouders nog onfeilbaar voor het kind en is het vertrouwen absoluut, maar als het opgroeit merkt het dat niets onfeilbaar is, ook de ouders niet. ‘Mensen groeien op met allerlei soorten complexen en we interpreteren daarmee voortdurend alles wat we zien. We interpreteren en we interpreteren altijd verkeerd, omdat we niet van onszelf houden. Dit betekent dat we door moeten gaan met groeien om van deze complexen af te komen.’ Om ons zelf te bevrijden van al deze complexen is het daarom nodig dat we liefde ontdekken als een liefdevol mens. Swami Dayananda: ‘Er is één waarheid die je heel goed moet begrijpen: je bent liefdevol, en niet alleen als iemand jou liefheeft. De gelukkige, liefdevolle persoon komt tevoorschijn zodra
een ander jou liefheeft en zodra je denkt dat een ander jou liefheeft. En hetzelfde gebeurt als jouw liefde zich uitstrekt naar een ander. Het hangt van jouw waarneming af of die ander wel of niet van je houdt. Als je echter liefde schenkt aan een ander, speel je op zeker. Het hangt van niemands waarneming af.’ Om liefde te ontdekken is het nodig om liefdevol te zijn, zegt Swami Dayananda. Enerzijds om inzicht te krijgen in de waarheid van onszelf als een individu en anderzijds om ons die waarheid eigen te maken. Als we ons openstellen en liefde verspreiden, dan brengt dat op den duur de liefdevolle persoon in ons naar buiten. Swami Dayananda: ‘Doe iets liefs! Doe alsof, maar doe het!’ Door liefde te verspreiden wordt het onvermijdelijk dat we de liefdevolle persoon in onszelf gaan ontdekken. Het boek ‘Liefde Ontdekken’ van Swami Dayananda is te bestellen bij Uitgeverij Viveki via www.viveki.nl. n
37 - oktober/december 2007
Dulari, een eerbetoon aan de shakti
WieriSh ramSoekh
Toen ik eind vorig jaar na lange tijd weer in Suriname was, stond hoog op mijn ‘doe-lijstje’ het kopen van boeken van Surinaamshindoestaanse schrijvers. Immers, in dit blad had ik al de nodige boeken van Indiase schrijvers (al dan niet uit de diaspora) besproken, maar waarom niet dichter bij het eigen culturele huis gebleven? Mijn zoektocht langs de paar verrassend modern uitziende boekwinkels van Paramaribo leverde echter weinig op. Wat kinderboeken van Ismène Krishnadath, een enkel boekje van Shrinivasi. Steevast kreeg ik bij navraag te horen: ‘Hindoestanen schrijven nauwelijks!’ Reden te meer om zeer verheugd te zijn over de eerder dit jaar verschenen verhalenbundel Dulari - de weg van mijn naam van Usha Marhé.
Marhé (43 jaar) is geen onbekende in de Hindoestaanse gemeenschap. Haar eerste boek Tapu sjen- bedek je schande (1996) zorgde vanwege het thema incest voor de nodige beroering. Dulari is veel breder van opzet. Zes hoofdstukken zijn ieder gewijd aan een Hindoestaanse vrouw en brengen de lezer van de contracttijd naar het Hollandse hier en nu. Centraal in het boek staat de kracht van vrouwen. Vaak aan het oog onttrokken in de dagelijkse werkelijkheid,
waarin een grootmoeder nijdig haar kleindochter de naam ‘Manthorni’ (= ‘zij die mijn hart heeft gebroken’) geeft, alleen omdat ze een meisje en geen jongen is (‘Hoe leer je over jezelf denken, als je Manthorni heet?’). Wie achter de façade kijkt, weet echter hoe belangrijk in de sociale geschiedenis van de Surinaamse Hindoestanen de rol van vrouwen was en is: ‘De vrouwen houden het land gaande, vertelde hij, zij voeden kinderen met eten dat er niet is, zij reizen naar hun werk met openbaar vervoer dat niet functioneert,
38 - oktober/december 2007
zij sturen kinderen naar school terwijl ze hun hoofd breken over het betalen van boekenhuur met monopolygeld.’ Marhé roemt de vrouwelijke shakti. Dat in één van de verhalen deze speels gelijk gesteld wordt aan girl power zal overigens voor kenners van het hindoeïsme een zaak van overmatige frivoliteit zijn. Het wekt geen verbazing, dat de manvrouw relatie belangrijk is in het boek. Mannen komen er vaak niet gunstig van af: alcoholisme, bekrompenheid, losse handjes en het weglopen van gezinsverantwoordelijkheid. De algehele conclusie lijkt somber en beperkt zich niet tot Hindoestaanse mannen: ‘In die relatie was ik tot de conclusie gekomen, dat het niet uitmaakt uit wat voor cultuur een man komt: ze zijn bijna allemaal ouderwets als het om de plek van de vrouw in de maatschappij gaat in relatie tot de man.’ Maar alle hoop is niet verloren. De mannen uit de meer recente tijd zijn wat moderner. Vooral het laatste hoofdstuk, Shakuntela, is verrassend. Na alle man-vrouw tragiek uit de vorige hoofdstukken leest dit hoofdstuk als het niet opgeven van illusies, de klassieke droom van SurinaamsHindoestaanse meisjes van Usha Marhé’s generatie: twee Hindoestanen, trouw en wederzijds begrip, samen in Suriname. Aangrijpend is de rol van kinderen door de verhalen heen. Zij zijn vaak het gras, dat lijdt onder de worstelende olifanten. Slachtoffers van het ongeluk van de ouders en soms zelfs kop van Jut: ‘We misten mama en waren blij te
horen dat ze weer thuis zou komen. We zaten te eten toen ze kwam. Weet je wat ze deed? Ze pakte een kapmes en wilde ons doodmaken.’ Moeders die hun kinderen perfect willen zien om eigen tegenslag in het leven te compenseren: ‘Natuurlijk wilde mijn moeder dat ik op mijn beurt zou slagen in het leven, maar ze dacht dat het alleen op haar manier kon. Ze wilde mij en mijn broertje tot modelkinderen drillen om de schande van haar echtscheiding weg te wassen.’ Moeders die, ongelukkig bij hun man, hun hoop op levensvreugde projecteren op hun zonen en hen daarmee van een zware last voorzien. Vaders die vaak afwezig zijn: ‘… hij was weggegaan toen ik drie was en tot die dag van ontmoeting was hij op de achtergrond van mijn kinderleven geraakt… Mijn vader is zowel van zijn vrouw als van zijn dochter gescheiden.’ Je vraagt je bijna af waarom de Hindoestaanse familieband, de emotionele loyaliteit, vaak toch zo hecht is. Zou het komen, doordat moeilijke tijden lotsverbondenheid benadrukken en daardoor blijvende banden smeden? Niet vreemd in een boek over vrouwen is de aandacht voor de relatie moederdochter. Mijn favoriete verhaal is Chowrie. De dochter in het verhaal wil haar eigen leven leiden (‘Ik kan mijn leven niet inrichten naar jouw tijdgeest’). Het karakter van de moeder is complexer. Enerzijds wil ze een vriendin zijn en wil ze dat haar dochter al die dingen doet, die ze zelf niet kon doen vanwege alle sociale beperkingen in haar tijd. Door haar dochter leert ze zelfs allemaal nieuwe
39 - oktober/december 2007
dingen. Anderzijds is er de ingebakken moederangst voor ongewenste zwangerschap van haar dochter en de schande richting de gemeenschap. En haar grotere levenswijsheid, die zo moeilijk over te brengen is: ‘Hoe moest ze haar dochter al die dingen uitleggen? Dat ze, hoe lang ze ook hier zouden blijven wonen, toch nooit als echte Nederlanders zouden worden geaccepteerd. Hoe ze hun tong ook zouden draaien, al kwamen ze altijd op tijd op afspraken, de mensen zouden ze toch altijd aanspreken op hun buitenlandse achtergrond, al had dat buitenland eeuwenlang deel uitgemaakt van het Koninkrijk der Nederlanden. Daarom was het belangrijk je wortels te koesteren, je cultuur goed te kennen en de mensen die je wel accepteerden niet al te veel tegen je in het harnas te jagen, want je had elkaar nodig om staande te blijven.’ Die gespletenheid leidt er toe, dat ze vaak het ene denkt, maar toch het andere doet en zegt. Zodat ondanks haar goede bedoelingen haar kinderen haar ouderwets vinden: ‘Zowel Maya als haar broer vonden dat eigenlijk de moeders en andere vrouwen zelf van generatie op generatie de boodschap aan meisjes doorgaven dat ze minder waren dan jongens.’
En zo kan een vrouw, die zelf geleden heeft onder ‘admi ka boli’ een antiheld worden. In de openhartige verhalen van Dulari kan de buitenvrouw niet ontbreken. De hoop op meer verzuurt ook hier steevast wat zo speels begon. En laat kinderen met de nodige bagage achter: ‘Ik wilde ook niet eindigen als mijn moeder, die haar beste jaren vergooide aan een eerloze man die haar niet waard was. Hij had haar doen geloven dat ze hem nodig had, terwijl het net andersom was. Als mijn moeder haar kaarten beter had uitgespeeld, als ze meer van het leven had durven te vragen, had ze kunnen krijgen wie ze wilde. Ik wilde niet leven binnen de grenzen van haar beperkingen. Dus vond ik mijn eigen leven uit.’ En tenslotte is op de achtergrond steeds aanwezig het heimwee, dat zo kenmerkend is voor veel Surinaamse Hindoestanen met één been in Suriname en de ander in Nederland. De passie spettert van het papier als Marhé schrijft over een aankomst op het Surinaamse vliegveld Zanderij: ‘Het leek alsof er wortels uit haar voeten groeiden zodra ze het vliegtuig uit was en weer vaste grond onder haar
40 - oktober/december 2007
voeten voelde, alsof die wortels dwars door het beton van het vliegveld heen contact zochten met de aarde eronder, alsof ze smachtten naar het grondwater en groeiden totdat ze het hadden gevonden, zich ermee voedden en blij keken naar de andere wortels onder de grond.’ Waar de boeken van Salman Rushdie ware trektochten door een jungle zijn en de boeken van V.S. Naipaul stevige boswandelingen, leest Dulari als een wandeling door een stadspark. Het boek is relatief dun, de verhalen zijn niet al te complex en de verhaallijnen kennen relatief weinig zijpaden en uitwijdingen. En toch is Dulari een heel mooi en ontroerend boek, dat
een groot lezerspubliek verdient. Niet alleen verkiezen veel mensen een parkwandeling boven een jungletocht, ook is er bij nader inzien meer te vinden dan aanvankelijk lijkt. Als je maar de tijd neemt om de Hindoestaanse gezichten in het park tot je te nemen om erachter te komen dat achter elk gelaat een aangrijpend levensverhaal schuil gaat. Verhalen die nadrukkelijk overlappen met de levensverhalen van u en mij, de deur openen tot een sentimental journey naar het eigen verleden en laten nadenken over het hier en nu. En dat is nou het bijzondere van het lezen van een Nederlands-Surinaams-Hindoestaanse schrijver als Usha MarhĂŠ. n
41 - oktober/december 2007
Ayurveda en de kosha’s
robert h. SWami perSaud
De kosha’s vormen een opvallend mysterieus aspect van de Ayurveda; het is dan ook een vrij abstracte wetenschap. Toch zullen we een poging doen om deze op een eenvoudige manier nader te verklaren. Het uitgangspunt is dat de mens niet alleen over zijn grofstoffelijk lichaam beschikt, maar ook over een vijftal kosha’s of etherische omhulsels, die variëren van gasachtig tot zeer subtiel.
Als je inzicht hebt in de werking en functies van deze omhulsels dan vallen een hoop dingen in het leven beter te begrijpen. We zullen daar straks enkele voorbeelden van geven, maar eerst gaan we de kosha’s of omhulsels eens nader beschouwen, waarbij we ons in dit artikel beperken tot de eerste drie en wellicht in een volgend artikel met dit thema verder gaan. De eerste drie omhulsels kun je vergelijken met een soort electromagnetisch veld dat om je heen zit. Het laagste veld is vrij gasachtig en zit om iedere lichaamscel en wordt de annamaya-kosha genoemd, dit komt van het annam, dat voedsel betekent en maya dat voor sluier staat. De annamaya is dus een ‘sluier van de fysieke stof’, die van stoffelijk voedsel afhankelijk is. De tweede laag wordt de pranamaya-kosha genoemd en is uiterst functioneel in ons leven. Prana staat voor levensstroom en de pranamaya-kosha is dus de ‘sluier van de levensstroom’. De derde laag wordt de manomaya-kosha genoemd en staat
voor de ‘sluier van het denken’. Deze drie sluiers kunnen we dus als dat zogenaamde elektromagnetische veld beschouwen. Hoe gaat dan nu in de praktijk van alledag? Welnu, vooral die tweede laag, de pranamaya-kosha, is een zeer plastische laag, wat betekent dat ze erg bewegelijk is, vervormbaar en constant uitwisselend met andere pranamayakosha’s die ze tegenkomt. Mensen kunnen grote hoeveelheden substanties van die pranamaya-kosha’s van elkaar overnemen. In de meeste gevallen gaat dat geheel onbewust, maar het kan ook bewust gebeuren. Laten we eens wat negatieve en wat positieve voorbeelden bekijken. Stel dat je je heel erg gemanipuleerd voelt door iemand. Die persoon zit ‘constant in je nek te hijgen’ zoals dat weleens wordt genoemd. In de menswetenschappen van de Ayurveda wordt dan gezegd dat je heel veel van de pranamaya-kosha’s van die persoon hebt meegenomen en letterlijk met je
42 - oktober/december 2007
Illistratie: Adri Segaar
meezeult. Je ervaart al die krachten als negatief want je voelt voor de bron van die krachten om persoonlijke redenen geen sympathie, integendeel. Wanneer je het je bewust bent dat JIJ het bent die de drager van die krachten is, dan kun je je daarvan losmaken. Indien je je dat niet bewust bent, ontstaat er wellicht haat naar die persoon, wat dan voortkomt uit het onbewust meezeulen van al die krachten. Je kunt je jezelf van die negatieve krachten bevrijden door in de eerste plaats te beseffen dat je er zelf de drager van bent. Je moet dan ook beseffen dat de daaruit voortspruitende haat jóu in de eerste plaats vergiftigt, niet die ander! Daarom leert de Ayurveda ons dat haat een zelfziekmakende kracht is die we moeten verbannen; niet door allerlei zogenaamde spirituele trucjes toe te passen, maar verbannen
met verstand en gevoel. Het is ook mogelijk substanties van de pranamayakosha’s uit mensen bewust weg te ‘zuigen’. Fans doen dat bij hun idolen, volgelingen bij hun goeroes, verliefden bij elkaar. Mensen die uit eigen keuze in het middelpunt van de belangstelling staan willen zo’n positie vaak niet graag verliezen en zullen er (bewust of onbewust) voor zorgen dat ze permanent over krachtige hoeveelheden pranamaya-kosha’s beschikken om niet ‘leeggezogen’ te worden. Daarom hoor je vaak van volgelingen dat hun ‘goeroe hen zo veel kracht geeft’, maar dat zijn dus louter die kosha’s want fans hebben hetzelfde verhaal over hun idolen en als je stevig verliefd bent kun je ook de hele wereld aan. Soms kun je zo begeesterd zijn door een ideaal dat je dat heel veel pranamaya-kosha geeft van grote positieve waarde. Mensen gaan
43 - oktober/december 2007
dan heel graag doen wat je vraagt en een carrière, op welk gebied dan ook, is snel gemaakt. Maar het kan ook dat de pranamayakosha’s zeer bewust worden afgegeven en bestuurd, ten goede of ten kwade. In de oudheid leerden artsen dat ten goede te doen, vooral in de antieke Ayurvedische boeken staat dat beschreven; we spreken dan soms over charisma, hetgeen van het Griekse ‘gunst’ of ‘genadegave’ komt. Charismatische mensen verstaan de kunst om op een vrij vanzelfsprekende wijze veel krachtige en positieve pranamaya-kosha’s af te geven aan een ieder die ze tegenkomen. Zo kun je bijvoorbeeld verklaren waarom sommige artsen praktisch nauwelijks patiënten hebben; de mensen komen immers niet alleen voor de therapie, maar ervaren al of niet bewust het eventueel aanwezige charisma, de positieve pranamaya-kosha van zo iemand. Is dat nauwelijks of niet aanwezig dan ervaart de patiënt een ‘lege’ therapie, een onbezielde en onbetrokken aanwezigheid van de arts. Als je dit extreem doortrekt dan kan de grootste kwakzalver met veel charisma een enorme drukke praktijk hebben en de kundigste arts zonder charisma staat met een lege spreekkamer. Daarom leert de Ayurveda haar medische studenten alle negativiteit en schraperigheid uit te bannen. Soberheid, eenvoud en dienstbaarheid moeten de sleutelwoorden zijn voor een ieder die een dienst verricht aan de ander. Het zijn namelijk juist die deugden, die de positieve pranamayakosha doen toenemen; niet wanneer
het fake is, want je kunt met de natuur geen loopje nemen. Die deugden moeten komen uit het hart want alleen dan zijn ze herkenbaar voor de ander. De verschillende kosha’s hebben ook een zekere vluchtigheid. Daar komt de uitdrukking ‘Uit het oog, uit het hart’ vandaan. Wanneer het contact met een mens verbroken wordt, vervluchtigt uiteindelijk ook de pranamayakosha die je van die mens met je meedroeg. Een nieuwe ontmoeting kan onmiddellijk een nieuwe lading geven maar soms moet het weer helemaal opnieuw opgebouwd worden. Voeding is heel belangrijk om de aard van je kosha’s te bepalen; hoe dierlijker of synthetischer je voeding is, hoe meer van hetzelfde in je kosha’s terechtkomt. Je zult dan als geheel vanzelfsprekend ook meer mensen aantrekken met vergelijkbare kwaliteiten in hun kosha’s. Voel je je dus niet thuis in een bepaald milieu van mensen, kijk dan eens goed naar je voeding! Hoe sterker je dat verandert, hoe meer ándere mensen jouw weg zullen kruisen met wie je veel liever wilt omgaan. Als je jezelf niet verandert, verandert je omgeving dus ook niet. De Ayurveda noemt in dat verband de voedingskwaliteiten van sattva, rajas en tamas. Wellicht zullen we daar een andere keer dieper op ingaan. Het vakgebied van de kosha’s zoals deze in de Ayurveda een rol speelt is dus erg uitgebreid, maar we hopen hiermee alvast een klein tipje van de sluier te hebben opgelicht. n Kijk ook naar ons programma van 18 november
44 - oktober/december 2007
ZOEKT U EEN AYURVEDISCHE BEHANDELING? Dat is begrijpelijk, want de Ayurveda is een bijzonder effectieve natuurgeneeskunde voor lichaam en geest. Het Ayurveda Health Center is daarom al meer dan 20 jaar vermaard om haar resultaatgerichte behandelingen zonder rompslomp. Na een meestal eenmalig en uitgebreid consult van ca. twee uren beschikt u over persoonlijke voedingsadviezen, heldere inzichten in uw constitutie en wegen naar een betere gezondheid en lifestyle. Het eenmalige tarief bedraagt slechts € 135,= en wordt door de meeste zorgverzekeraars vergoed. Voor onze cliënten is er een gratis helpdesk waardoor de nazorg gegarandeerd blijft! 1. De praktijk is geopend van maandag t/m vrijdag van 10 tot 18 uur, steeds volgens afspraak. 2. Eventuele Ayurvedische medicijnen worden door uw apotheek geleverd op ons recept. 3. Na het consult zijn er ook behandelingen mogelijk in uw regio! 4. Behandelingen kunnen bestaan uit: Ayurvedische massages, hoge darmspoelingen, Pancha Karma behandelingen, thuiskuren, reinigingsbehandelingen enz. 5. Alle Ayurvedische therapeuten in ons netwerk zijn APB ® gecertificeerd! Uw Ayurvedisch geneesheer is vaidya R.H. Swami Persaud, Professor Molkenboerstraat 30A, Nijmegen. Telefoon 024-641 83 98. Kijk ook naar: www.ayurveda-center.com verdiepend & spiritueel
“ Heeft u ook de uitzending over
NIEUWSBRIEF
gezien?” En heeft u interesse in zijn helende en meditatieve muziek?
Kijk dan voor meer informatie op: http://www.sgsbenelux.nl of bel met de SGS-Muziekshop: 035-6010864.
OHM stuurt maandelijks een nieuwsbrief met actuele programma informatie over haar spirituele programma’s op radio en televisie. U kunt zich kosteloos aanmelden voor deze extra service via onze website. Op dezelfde website kunt u overigens terecht voor allerhande informatie, en interactie mogelijkheden over spirituele onderwerpen.
www.lotusvijver.nl 45 - oktober/december 2007
Kantoren in ROTTERDAM,
lid van SGR en IATA
DEN HAAG,
ALMERE
Dordtselaan 144 D Regentesseplein 12 A Allendestraat 115 Rotterdam Den Haag Almere Tel. 010 -484 91 77 Tel. 070 - 363 95 36 Tel. 036 - 530 00 33 maar ook in DELHi , BOMBAy, MAuRiTius, DuBAi èN pER 1 juLi iN KuALA LuMpuR (MALEisiE)
suRiNAME TiCKETs MET sLM , KLM Of MARTiNAiR NERGERs GOEDKOpER!
ELDERs GOEDKOpER LAAT ONs WETEN ....!
suRiNAME spECiAL (incl. 21 daagse retourticket, luchthavenbelastingen, visumkosten en boekingskosten ) Vertrek elke woensdag tot en met 31 mei 2007 EXTRA ZOMERVLuCHTEN NAAR suRiNAME Vertrek: 9 juli en 23 juli 2007 Retour: 13 augustus en 20 augustus 2007 Delhi , Bombay , Mauritius
€ 575,--
per persoon
€ 1.070,--
Dubai, per 1 juli in Kuala Lumpur
€ €
970,-140,--
per volw. inclusief visumkosten, luchthavenbelastingen en boekingskosten per kind (tot 12 jaar) per baby
€ € €
600,-620,-630,--
(speciale groepskorting -meer dan 10 personen ) ELDERs GOEDKOpER LAAT ONs WETEN ......! 1 MAANDS TICKET MET SLM voor maar 1 MAANDS TICKET MET KLM voor maar 1 MAANDS TICKET MET MARTINAIR voor maar (tarieven inclusief visumkosten, luchthavenbelastingen en toeslagen) HOTELBOEKiNGEN iN suRiNAME: UW SPECIAL VOOR REIZEN NAAR INDIA , SRI LANKA, NEPAL ,MAURITIUS, DUBAI , THAILAND, MALEISIE INDONESIE Diverse verzorgde rondreizen, vertrek elke week 8 Dagen reis naar DUBAI 9 Dagen reis naar INDIA/DELHI 15 Dagen reis naar INDIA 15 Dagen reis naar MAURITIUS 22 Dagen reis naar INDIA 22 Dagen Bihar Tour
€ 700,-€ 675,-€ 1000,-€ 1100,-€ 1490,-€ 1535,--
per persoon ( All-in) per persoon ( All-in) per persoon ( All-in) per persoon ( All-in) per persoon ( All-in) per persoon ( All-in)
Bezoek: WWW.ERCOREiZEN.NL n WWW.ERCOTRAVELs.COM n WWW.suRiNAMETOuR.NL n WWW.iNDiAspECiALisT.NL
46 - oktober/december 2007
47 - oktober/december 2007
Premdani
Ayurveda
Ayurvedische behandelingen bij klachten zoals chronische vermoeidheid, ermoeidheid, stress, burnout, Candida-syndroom, parasieten, slaapstoornissen, darm-en spijsverteringsklachten, spier- en gewrichtsklachten, etc. Gespecialiseerd in Levend-Bloed-Analyse (geavanceerde microscopisch bloedonderzoek waarbij u meekijkt op de monitor), Pancha-Karma (ontgiften, onthaasten, verjongen en vitaliseren), Hoge darmspoeling (met Ayurvedische kruiden en olieën), Mora therapie (meten van orgaanenergieën en uittesten van Ayurvedische kruiden), NAET (elimineren van allergieën). Tevens verzorgen wij erkende opleidingen op het gebied van LevendBloed-Analyse (diploma Bradford) en Ayurvedische massages (diploma Poona).
Premdani Health Clinic en...
het Premdani Onthaastingskliniek te Olst
Etienne Premdani en de Bradford microscoop
Beena Premdani en een hoofdmassage
Verbonden aan de universiteit van Poona. Prof. Dr. P.H. Kulkarni en Prof. Dr. Yogesh Bendale. Erkend lid BATC, NWP, LVNG, RING
Premdani-Health-Clinic, Kotterikstraat 2A, 8121 RH Olst Tel. 0570-564636, ayurveda@premdani.nl, www.premdani.nl 48 - oktober/december 2007