OHM Vani 4e kwartaal 2008

nr

4

14e

jaargang okteber/december

2008

prijs E 12,00 per jaar

n 15 jaar OHM

15 jaar hindoe誰sme in Nederland n Ronald Plasterk , Mansukh Patel

feliciteren OHM

n Shubh Divali

Wat doen we tijdens het lichtjesfeest? n Amma

over de kracht van de vrouw

COLOFON OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media.

OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Een jaarabonnement kost e 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM. Eindredactie Sawitrie Marhe-Benie Manon van Dijk Auteurs Freek Bakker Ruud Chander Sri Mata Amritanandamayi Devi Liselotte Gootjes Devi Koeldiep Wim Knoppert Robert H. Swami Persaud Wierish Ramsoekh Rinus van Warven Met dank aan Bikram Lalbahadoersing Chander Mathura Sharda Balla Grafische verzorging ExLibras Adri Segaar Druk Practicum Grafimedia Groep b.v.

Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

Shubh Divali 2 - oktober / december 2008

INHOUD Pagina 5 Redactioneel Pagina 6 Televisie Pagina 10 Televisie hindi Pagina 12 Radio de Lotusvijver Pagina 18 Radio De Zevende Hemel Pagina 22 Shubh Divali,een gezegend Divalifeest Pagina 25 van mechanisch handelen naar beleving Pagina 28 Wijze woorden: Lakshmi mantra’s Pagina 29 Bekeren is omkeren naar je medemens Pagina 33 Een hindoestaans homohuwelijk, kan dat?

Pagina 36 Het oneindige potentieel van vrouwen 15 jaar OHM 15 jaar hindoeïsme in Nederland

Pagina 39 Wetenschap van de adem Pagina 42 Shobha Dé en de Indiase vrouw Pagina 45 Hoe kijkt u terug op 15 jaar OHM?

?

Geef uw mening en win!

Pagina 46 Oud-directeur Ruud Chander blikt terug Pagina 50 Mijmeringen bij 15 jaar OHM Pagina 52 Een ware zoeker blijft vragen stellen Pagia 54 De Ayurveda toen en nu… pagina 57 OHM Van harte gefeliciteerd

3 - oktober / december 2008

4 - oktober / december 2008

R e d a c t ion e e l

Het is feest!

De OHM-vani die u nu in uw handen heeft, is een feestnummer. In de maand oktober vieren wij Divali, maar ook dat OHM 15 jaar bestaat.

In het eerste deel willen wij u alvast in Divalisfeer brengen met een artikel van Wim Knoppert over de rituelen en gebruiken tijdens dit feest.

Ook biedt dit eerste deel verdieping: Lakshmi mantra’s, Amma, Liselotte Gootjes, Shobha DÊ en Devi Koeldiep doen dat, elk op hun eigen manier.

In het tweede deel laten Ruud Chander en Freek Bakker de geschiedenis van OHM en de ontwikkelingen in de hindoegemeenschap de revue passeren. Beiden laten zien dat wij best trots mogen zijn op hetgeen er gerealiseerd is. OHM is uitgegroeid tot een medium dat er mag zijn. Minister Ronald Plasterk feliciteert ons daarmee. Ook Henk Hagoort,voorzitter Raad van Bestuur van de Publieke Omroep, vindt de bijdrage van OHM heel belangrijk. Zo ook Ruben Gowricharn, Rajindre Tewarie en Mansukh Patel, elk vanuit een eigen visie.

Moeten we nu tevreden achterover leunen? Dat denken wij niet. Daarom vragen we ook een bijdrage van u. Laat ons weten wat uw bevindingen zijn. Op blz. 57 leest u hoe u dat kunt doen. Uw mening moet ons inspireren om in de komende 15 jaar verder te gaan op de goede weg.

De redactie

5 - oktober / december 2008

Televisie 4e kwartaal 2008 Iedere zondag op

Nederland 2

15.30 uur Herhaling iedere zaterdag 11.25 uur

Zondag 5 oktober 2008

Herhaling zaterdag 11 oktober

OHM Magazine Een actueel programma dat ingaat op sociale, culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de hindoesamenleving in Nederland. In het Magazine ook aandacht voor de beleving van het hindoeïsme door autochtone hindoes.

Zondag 12 oktober 2008

Herhaling zaterdag 18 oktober

in

ht

zic

va

is

nn

e

ke

do

w

en

Mens

ill

p er

n

en

so

rde

ed

n

n

ou

ng

me &

w &

H

s

di

aa

w

on

rken Mo

ti e

ve

n

6 - oktober / december 2008

g

z ij

Een van de belangrijkste kenmerken van het hindoeïsme is flexibiliteit. Het principe van tijd, plaats en omstandigheden geeft ruimte voor persoonlijke invulling en beleving van hindoepraktijken, zonder dat daarbij echter concessies

di

h

te

Herhaling zaterdag 25 oktober

OHM Lustrum

ar

n

Zondag 19 oktober 2008

&

e

Steeds meer hindoevrouwen kiezen voor een maatschappelijke carrière als belangrijk doel in hun leven.

Vaak wordt deze keuze mede door andere overwegingen ingegeven dan alleen maar de natuurlijke behoefte tot ontplooiing en ontwikkeling. Zo is artha, of materiële welvaart – een basiswaarde binnen het hindoeïsme – vaak een belangrijk uitgangspunt. Maar ook culturele overwegingen spelen op de achtergrond een grote rol. Welke waarden zijn dat? En op welke manier spelen ze een rol in het maken van keuzes?

n ke

Vrouw en carrière

worden gedaan aan de kernwaarden. Veel hindoes zien een bron van emancipatie in deze ‘vrije’ ruimte voor invulling van hun religieuze uitingen. Het geeft hen ruimte voor zelfonderzoek en pragmatische keuzes. Hoe hebben hindoes in Nederland deze mogelijkheid gebruikt om een hindoeïsme te ontwikkelen dat bij hen past?

Herhaling zaterdag 1 november

!

Herhaling zaterdag 8 november

Zondag 26 oktober 2008

OHM Lustrum De belangstelling voor hindoespiritualiteit in Nederland neemt toe. Een reis naar India, ontmoeting met hindoes, gesprekken met yogabeoefenaars of gewoon een geschrift: bijna altijd is er een prikkel vooraf geweest die direct met het hindoeïsme is verweven. Wat kan het hindoeïsme betekenen voor de Nederlandse samenleving?

Dinsdag 28 oktober 2008 om 18.30 uur

Divali vieren met vrienden Hindoes maken een deel uit van de Nederlandse samenleving.

Waarom zijn toch zo weinig Nederlanders bekend met het divalifeest. Vier dit jaar divali met uw buren, OHM neemt het voortouw.

Zondag 2 november 2008

OHM Magazine Een actueel programma dat ingaat op sociale, culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de hindoesamenleving in Nederland. In het Magazine ook aandacht voor de beleving van het Hindoeïsme door autochtone Hindoes.

Herhaling zaterdag 15 november

Zondag 9 november 2008

Dood in Varanasi dl 1 In Varanasi (India) is de omgang met de dood een levensstijl, het is een bruisende business. Gelegen aan de heilige rivier de Ganges is de stad niet alleen een bedevaartsoord, maar ook een uitverkoren plaats om te sterven in India. Waarom?

7 - oktober / december 2008

Televisie Zondag 16 november 2008

Dood in Varanasi dl 2

Herhaling zaterdag 22 november

In Varanasi (India) is de omgang met de dood een levensstijl, het is een bruisende business. Gelegen aan de heilige rivier de Ganges is de stad niet alleen een bedevaartsoord, maar ook een uitverkoren plaats om te sterven in India. Waarom?

Zondag 23 november 2008

Herhaling zaterdag 29

Momenten van stilte

november

Ons leven bestaat uit een rommelig geheel van voornamelijk auditieve en visuele impulsen. Mobiele telefoons, verkeer, radio, tv, mensen: allemaal hebben ze ons dag en nacht iets te melden. Als dat een keer ophoudt, dan is het onze eigen geest die voor het interne ‘lawaai’ zorgt in de vorm van aanhoudende gedachten, zorgen, stress, ergernissen, etc.

Het hindoeïsme pleit juist voor een leefstijl die structureel momenten van alleen zijn, stilte en gedachteloosheid kent.

De momenten van stilte zijn processen die bijdragen aan succes en slagen. Hoe wordt het duidelijk dat stilte en leegte, niets met eenzaamheid of angst te maken heeft, maar met contact maken met jezelf?

Zondag 30 november 2008

Herhaling zaterdag 6 december

Chatney.nl

Het jongerenprogramma van de OHM, waarin de presentatoren op humoristische maar ook kritische wijze de hindoestaanse gemeenschap een spiegel voorhouden over de omgang met tradities, religie en cultuur. Deze aflevering kijken we naar geweld binnen relaties bij jongeren.

Zondag 7 december 2008

Herhaling zaterdag 13 december

OHM Magazine Een actueel programma dat ingaat op sociale, culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de hindoesamenleving in Nederland. In het Magazine ook aandacht voor de beleving van het hindoeïsme door autochtone hindoes.

8 - oktober / december 2008

Televisie Herhaling zaterdag 20 december

Zondag 14 december 2008

Mantelzorg

Voor hindoes is mantelzorg belangrijk. Niet alleen omdat de zorgomgeving en de achtergrond van de zorgverlener vertrouwd zijn, maar ook omdat de zorg is afgestemd op de persoonlijke behoefte van de zorgvrager. Maar het aantal mantelzorgverleners onder hindoes neemt af. Steeds meer mensen prefereren een betaalde baan boven vrijwilligerswerk en hebben het druk met hun persoonlijke ontwikkeling en sociale leven. Hoe maken we mantelzorg aantrekkelijk voor potentiĂŤle zorgverleners?

Herhaling zaterdag 27 december

Zondag 21 december 2008

Kleurrijk Suriname dl 1 In Suriname groei je niet op met het idee dat je christen, hindoe of moslim bent. Je bent Surinamer. Steeds meer wordt Suriname een voorbeeld van hoe de multiculturele samenleving functioneert. OHM neemt een kijkje in het dagelijkse leven in Suriname.

Herhaling zaterdag 3 januari

Zondag 28 december 2008

Chatney.nl special Het jongerenprogramma van de OHM, waarin de presentatoren op humoristische wijze de gemeenschap een spiegel voorhouden over de omgang met tradities, religie en cultuur. Deze Chatney.nl zal een bijzondere afsluiting van 2008 zijn.

9 - oktober / december 2008

Vertaling door: Dr. pt. A. Bierdja

Televisie Hindi

10 - oktober / december 2008

REGRESSIE REĂ?NCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht. * Totale gezichts- en lichaamsverzorging * Vergoeding zorgverzekeraar * Lid VNT " DAT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN"

Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 Noordse Bosje 33d 1211 BD Hilversum savitaharpal@gmail.com.

11 - oktober / december 2008

Radio 3e kwartaal 2008

Zondag 14.15 - 15.00 uur

de over weten r e en e M wden ervie t n ? ï e g grond chter hun a

op

r de n voo je aa d l e sbrief M nieuw r e v j vi Lotus t.nl

w.ohm op ww

Radio 5

via de ether:

747 AM

en via de kabel:

Den Haag 88.1 FM Amsterdam 96.6 FM Rotterdam 90.0 FM

ne

of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

Zondag 5 oktober

15 jaar OHM

OHM is de enige omroep die hindoespiritualiteit in Nederland onder de aandacht brengt. Dit jaar viert de omroep haar derde lustrum. Welke grote ontwikkelingen op spiritueel gebied hebben zich de afgelopen vijftien jaar voorgedaan? Welke rol speelde OHM hierin?

Zondag 12 oktober

Thuis in Indiase spiritualiteit De Nederlandse Purnima Zweers woont al meer dan 25 jaar in India. Ooit las zij over verlichte mensen in India en wilde hen wel eens ontmoeten. Nu heeft zij er tientallen ontmoet en weet dat zij zich thuis voelt in de Indiase spirituele traditie. In de Lotusvijver vertelt zij over dat thuisgevoel.

Zondag 19 oktober

De kracht van het verleden De bestseller van Eckhart Tolle ‘De kracht van het nu’ legt de nadruk op het belang van leven in het nu. Dan lijkt het alsof het verleden er niet meer toe doet. Nieuwe inzichten beweren anders, er is immers ook sprake van de kracht 12 - oktober / december 2008

van het verleden. In de Lotusvijver praten we met gasten over hun verleden, dat hun juist kracht voor het heden geeft

Zondag 26 oktober

Mannen doen niet aan yoga In yogacentra kom je vooral vrouwen tegen, mannen laten zich daar nauwelijks zien. Yogadocenten spreken ook hun verbazing uit over de geringe belangstelling van mannen voor yoga. Is het echt een vrouwending?

Zondag 2 november

De TM na de Maharishi Nu de spiritueel leider en grondlegger van de Transcendente Meditatie is overleden, moeten de volgelingen van de beweging alleen verder. Hoe doen zij dat?

Zondag 9 november

Hoe te mediteren?

Moet je nu stilzitten in lotushouding en nergens aan denken? Moet je juist naar een punt staren en concentreren?

Of moet je mantra’s reciteren en denken aan God? Wat is de beste manier om te mediteren en hoe weet je of je het goed doet?

Zondag 16 november

Het gebed

Veel mensen stellen hun eigen religieus pakket samen en hebben dus ook een eigen manier van zich richten tot het goddelijke. Sommigen branden een kaars, anderen wierook, en weer anderen reciteren mantra’s. Wat doet het gebed voor mensen?

13 - oktober / december 2008

Zondag 23 november

Vechtersbaas zoekt spiritualiteit Meervoudig kampioen taekwondo, Soeris Kalika gaat met zijn gezin op vakantie niet aan het strand liggen of op safari, maar zoekt innerlijke bevrediging op bedevaart in India. Hij bezoekt verschillende heilige plaatsen en vertelt in de Lotusvijver hoe hij en zijn gezin het spirituele beleven.

Zondag 30 november

Ego: vriend of vijand?

Spirituele tradities spreken van het overwinnen van het ego. Deze zou de verbinding met het Zelf in de weg staan en je tegenhouden het goddelijke te herkennen. Maar hoe overwin je je ego?

Zondag 7 december

Spirituele steun belangrijker dan sociale

‘Spirituele hulp bieden is belangrijker dan sociale’, zegt Mina Mangre. Jarenlang heeft zij zich ingezet om huiselijk geweld tegen te gaan en kinderarbeid te bestrijden. Nu vindt zij dat mensen meer baat hebben bij spirituele steun, bijvoorbeeld uit de Bhagavad Gita. Een gesprek met haar hierover.

Zondag 14 december

Vegetarisme in India Nergens ter wereld leven zoveel vegetariërs als in India.

De hindoetraditie staat een geweldloos leven voor en dieren dienen om die reden niet gedood te worden. De hele Indiase samenleving is vegetariër-vriendelijk. Van OHM-verslaggever Karel Nijman in India hoort u hoe het vegetarisme daar in de samenleving verankerd is.

14 - oktober / december 2008

Zondag 21 december

Synthese tussen hindoeïsme en christendom Hein Stufkens is een bekend auteur van boeken over spiritualiteit. Hij voelt zich thuis zowel in de christelijke als de hindoetraditie. In de Lotusvijver vertelt hij hoe beide voor hem samengaan.

Zondag 28 december

Subtiele energieën Klanken (van mantra’s bijvoorbeeld), prana (adem), en chakra’s (energiecentra in het lichaam) zijn voorbeelden van energieën die binnen het hindoedenken invloed hebben op ons welbevinden. Op welke manier?

15 - oktober / december 2008

: Afstemming tussen lichaam, geest en ziel Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e in de generatie Ayurvedische vaidya’s) worden traditionele Ayurvedische behandelingen gegeven, afgestemd op de westerse mens.

Frieda de Putter is gespecialiseerd is acupunctuur, ayurveda, levend bloed analyse en ooracupunctuur.

Een team van artsen en therapeuten zorgt voor de Ayurvedische behandelingen. Alle behandelingen vinden plaats in het centrum met veel zorg en toewijding.

Met een multi disciplinair team willen we iedereen die bij ons komt voor behandeling, in een zo kort mogelijke tijd helpen.

Massage, shirodhara, kruidentherapie, voedings- en leefstijl training, yoga en meditatie zijn onderdeel van een behandeling.

We behandelen o.a. : reuma, migraine, fybromyalgie, hoge bloeddruk, prostaatklachten, huidklachten, RSI, maag en darmklachten, diabetes, menstruatie en menopauze klachten.

1BODIB LBSNB "ZVSWFEJTDI SFJOJHFO

.BTTBHF "DVQVODUVVS 0OUTQBOOJOH )PHF "ZVSWFEJTDIF EBSNTQPFMJOHFO -FWFOE CMPFE BOBMZTF "ZVSWFEJTDI DPBDIFO Voeding en leefstijl advies Opleiding Ayurvedische massage :PHB .FEJUBUJF 1SBOBZBNB

Het centrum biedt speciale programma’s aan: 1. Burn-out programma 2. Obesitas (overgewicht) programma 3. Gezond ouder worden Ayurvedisch coachen.

Wij zijn blij dat we het volgende in één sessie kunnen genezen: Allerlei soorten allergieën, neiging tot te veel alcohol drinken, roken, eten van chocolade, excessieve eetbuien, fobieën en post traumatische pijnen.

Gratis diagnose : elke dinsdag van 10.00-12.00 uur en elke vrijdag van 09.00-11.00 is er een gratis diagnose en een pranabehandeling.

Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons bellen. Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht, tel. 030 2734171, www.jade-health.nl, e: info@jade-health.nl

16 - oktober / december 2008

verdiepend & spiritueel

nieuwsbrief OHM stuurt maandelijks een nieuwsbrief met actuele programma informatie over haar spirituele programma’s op radio en televisie.

U kunt zich kosteloos aanmelden voor deze extra service via onze website.

Op dezelfde website kunt u overigens terecht voor allerhande informatie, en interactie mogelijkheden over spirituele onderwerpen.

www.lotusvijver.nl 17 - oktober / december 2008

Radio 4e kwartaal 2008

Zaterdag 16.00 - 17.00 uur op

Radio 5

via de ether:

747 AM

en via de kabel :

Den H aag 88.1 FM A msterdam 96.6 FM Rotterdam 90.0 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

Vanaf september maakt OHM in samenwerking met de Boeddhistische Omroep Stichting (BOS), Nederlandse Moslim Omroep (NMO) en de Nederlands Islamitische Omroep (NIO) een nieuw multireligieus programma: ‘De zevende hemel’. Vanaf september is deze te beluisteren op zaterdag van 15.00 - 19.00 uur, met van 16.00 tot 17.00 uur de OHM. Het programma Darshan op maandag komt daarmee te vervallen.

Zaterdag 4 oktober

Verdraagzaam als Gandhi?

In Nederland wordt religie nogal bekritiseerd. Het betreft dan vaker de islam en het christendom. Maar ook het hindoeïsme wordt wel eens onder vuur genomen. De Zevende Hemel onderzocht hoe hindoes het liefst willen reageren als er kritiek is op hun godsdienst.

Zaterdag 11 oktober

Pandits in zorginstellingen Als de patiënt het wil dan kan hij in Nederlandse zorginstellingen geestelijke hulp krijgen, ook van pandits.

Hoe maken hindoes gebruik van de pandit als pastoraal werker, waarbij communicatie belangrijker is dan het voltrekken van traditionele rituelen?

18 - oktober / december 2008

De Zevende Hemel

Zaterdag 18 oktober

Hindoestaanse partner?

Sommige hindoestanen willen alleen maar een hindoestaanse partner, terwijl anderen juist alsjeblieft geen hindoestaanse partner (meer) willen. Waarom deze uitgesproken keuzes?

Zaterdag 25 oktober

Uniformiteit of verscheidenheid?

Naar het voorbeeld van de islam en het christendom willen veel hindoes ook een zekere mate van uniformiteit in hun eigen religie. Is dit het zoeken naar de eenheid en gemeenschappelijke kracht of het vergooien van de waardevolle religieuze vrijheid die kenmerkend is voor het hindoe誰sme? Een discussie in De Zevende Hemel.

Zaterdag 1 november

Divali groots vieren?

Vele hindoes koesteren de wens om Divali grootser te vieren, zodat het feest verder reikt dan alleen de Nederlandse hindoegemeenschap. Waarom vindt men het belangrijk om Divali naar een nationaal niveau te tillen? In De Zevende Hemel discussie over de voor - en nadelen van dit streven.

Zaterdag 8 november

Religieus geweld Verkrachtingen, uitsluiting, beledigingen. In Bangladesh worden hindoes systematisch onderdrukt en gediscrimineerd. Bij OHM hoort u de nijpende situatie van hindoes in dit land. Verder vertellen Nederlandse hindoes wat zij aan deze situatie proberen te doen.

19 - oktober / december 2008

Radio Zaterdag 15 & 22 november

Onbekend India India speelt een steeds prominentere rol in de wereld, maar in Nederland is er weinig bekend over dit land.

Daarom organiseert het Concertgebouw samen met een groot aantal andere cultuurinstellingen een festival dat geheel gewijd is aan India. In De Zevende Hemel een tweedelig verslag van het festival.

Zaterdag 29 november

Beleving in het hindoe誰sme In de Maand van de Spiritualiteit (november) doet ook De Zevende Hemel aan spirituele verdieping. Het hindoe誰sme kent immers een sterke spirituele traditie, waarin het ervaren van het goddelijke als het belangrijkste doel wordt gesteld. Hoe komen we tot deze ervaring?

Zaterdag 6 december

Suriname helpen Nederlandse hindoestanen zijn nog steeds erg verbonden met Suriname. Sommigen willen het land ook graag verder helpen. Wat willen zij allemaal doen?

20 - oktober / december 2008

De Zevende Hemel Zaterdag 13 december

Su誰cide onder homoseksuelen Hindoestaanse homoseksuelen durven het niet aan hun ouders en familie te vertellen. Sommigen willen uit onmacht en uit schaamte zelfs dood. Moet het zover komen?

Zaterdag 20 december

22 jaar lang mishandeld Na 22 jaar van mishandeling in haar huwelijk ontvluchtte mevrouw Soedamah haar huis. Uit angst voor wraak ging zij helemaal in India wonen. Nu, na lange tijd, voelt zij zich veilig genoeg om haar kinderen en vrienden in Nederland weer op te zoeken. Tijdens haar laatste bezoek vertelde zij haar schrijnende verhaal aan De Zevende Hemel.

Zaterdag 27 december

Het fenomeen Anand Bahadoer Anand Bahadoer heeft in een korte tijd grote aanhang gekregen. Zijn grote aantrekkingskracht is dat hij tijdens zijn lezingen en ook op andere momenten, naar eigen zeggen, overschaduwd wordt door een goddelijke energie. De Zevende Hemel maakte een portret van Anand Bahadoer.

21 - oktober / december 2008

Shub Divali, een gezegend Divalifeest

Door: Wim Knoppert

Eén van de grootste hindoefestivals van India is Divali, het feest van de lichtjes. Divali is een feest van vreugde en blijheid, waarbij familieleden en vrienden elkaar opzoeken en elkaar veel geluk toewensen, ‘Shub Divali’. Net als in ons land heb ik in India ervaren dat het gebruikelijk is om elkaar tijdens Divali cadeautjes en zoetigheid te geven, dus houd die datum in de gaten…

Divali valt dit jaar op 28 oktober. De datum van het festival wordt bepaald aan de hand van de stand van de maan en aan de hand van de hindoekalender.

Divali wordt gevierd op ‘Amavasya’, nieuwe maan, de dag waarop geen maan te zien is, in de maand Kartik (oktober/november). Op deze dag herdenken we dat Lord Rama na 14 jaren van ballingschap terugkeert naar zijn stad Ayodhya na zijn overwinning op de demonen koning Ravana. Dit symboliseert de overwinning van het goede op het kwade, de overwinning van het licht over de duisternis. De viering van Divali staat daarmee voor de vernieuwing in het leven en het licht symboliseert dit nieuwe leven.

Vijf dagen feest Het festival duurt vijf dagen. De eerste dag van Divali, Dhanteras, valt op de 13e dag van de maand Ashwin en is belangrijk voor de gehele gemeenschap omdat dan de rijkdom en overvloed voor de gehele samenleving wordt gevierd.

De volgende dag wordt genoemd Chotti Divalli (kleine Divali) en staat in het teken van de overwinning van Koning Bali door Lord Vishnu.

De derde dag is het hoogtepunt, de dag waarop het feest van de lichtjes plaatsvindt. Dit is de dag waarop ’s avonds een Lakshmi Puja wordt uitgevoerd, voor de zegen van de Godin van de Overvloed. Tijdens de Lakshmi Puja wordt de Godin

22 - oktober / december 2008

Lakshmi uitgenodigd om in huis te komen en de armoede te verdrijven.

Padwa, de kroning van koning Vikramaditya oftewel de start van de jaartelling van de hindoes, wordt gevierd op de vierde dag van Divali.

Op de vijfde en laatste dag van het Divalifestival staat de liefde tussen broer en zus centraal en gaat de broer naar het huis van zijn zuster om deze dag te vieren.

Lakshmi Puja De derde dag van het Divalifestival is de belangrijkste dag vanwege de Lakshmi Puja die dan wordt gehouden.

Ondanks dat deze dag valt tijdens de donkere nacht van Amavasya, de dag van de nieuwe maan, is het toch een zeer veel belovende dag. De

klanken van tempelbellen en drums klinken veelvuldig als men vreugdevol ervaart hoe de overvloedige liefde van Lakshmi in onze harten stroomt. Een subliem licht van Weten daalt over de mensheid en komt tot uitdrukking in de ontelbare lampjes die deze nacht verlichten. Men gelooft dat de Godin Lakshmi op deze dag door de velden wandelt en overvloed en voorspoed brengt met haar zegeningen.

Tijdens de Lakshmi Puja worden vijf verschillende goden vereerd; Ganesha wordt zoals gebruikelijk, in de vorm van Vighnaharta, als eerste vereerd bij iedere nieuwe actie. De Godin Lakshmi wordt aanbeden in haar drie vormen van Mahalakshmi (Godin van geld en rijkdom), Mahasaraswati (Godin van kennis en wijsheid) en in de vorm van

23 - oktober / december 2008

lid van SGR en IATA

Kantoren in ROTTERDAM,

DEN HAAG,

ALMERE

Dordtselaan 144 D Rotterdam Tel. 010 -484 91 77 maar ook in BOMBAY & DELHI

Regentesseplein 12 A Den Haag Tel. 070 - 363 95 36

Allendestraat 115 Almere Tel. 036 - 530 00 33

ERCO REIZEN IS GESPECIALEERD OP RONDREIZEN OP MAAT .

(Inclusief privé-auto met chauffeur) Vertrekken wanneer u wilt.

GOEDKOPE TICKETS INDIA met KLM (2 mnd / 30 kg /1x kosteloos wijzigen) Air India met binnenlandse vluchten Jet Airways, Luft Hansa, Austrian Airlines, Swiss Air, Alitalia e.d.

DUBAI met KLM , Britisch Airways, Alitalia e.d.

BANGKOK met KLM, Eva, China Airlines e.d.

VERZORGDE RONDREIZEN: Vertrek op elk gewenst tijdstip. ● 8 ● 10 ● 15

voor ` 450,-voor ` 425,--

vanaf ` 249,-vanaf ` 479,--

Offerte aanvraag: info@ercoreizen.nl of ercoreizen@planet.nl Vliegticket naar SURINAME met KLM, SLM of MARTINAIR tegen zeer lage tarieven. Wij vezorgen gratis uw visum.

LAAGSTE PRIJSGARANTIE VOOR SURINAME TICKETS Voor spoedgevallen: 06 55 83 60 38 AGENTEN IN SURINAME: ARA TRAVE Tel. 437 887 RASONIC TRAVELS Tel. 231447 NATIONAL TOUR Tel. 472 887

Dhr. Randhir Narain Dhr. Sudhir Sookha Dhr. Riaz Mohamedjoesoef

Wij helpen u bij aanvraag van visum van uw familie/vrienden uit Suriname.

Bezoek:

WWW.ERCOREIZEN.NL

DAAGSE REIS DUBAI met KLM DAAGSE REIS DUBAI met Alitalia DAAGSE REIS MAURITIUS

` 649,-` 790,-` 850,--

● ● ● ● ● ● ● ● ●

10 15 22 22 18 16 24 22 22

DAAGSE REIS INDIA met KLM DAAGSE PROMOTIE REIS INDIA DAAGSE KLASSIEK INDIA DAAGSE NOORD-INDIA & HIMALAYA DAAGSE ZUID-INDIA TOUR DAAGSE ZUID-INDIA TOUR DAAGSE KERALA/GOA/NOORD-INDIA DAAGSE BIHAR TOUR DAAGSE YATRA TOUR INDIA

` ` ` ` ` ` ` ` `

685,-950,-1.250,-1.250,-1.350,-1.175,-1.495,-1.295,-1.295,--

● ● ● ● ● ● ● ●

15 15 15 21 15 16 14 15

DAAGSE REIS THAILAND / BANGKOK / PATTAYA DAAGSE REIS SINGAPORE/MALEISIE DAAGSE REIS MALEISIE met KLM DAAGSE REIS SINGAPORE/THAILAND/MALEISIE DAAGSE REIS SURINAME verblijf in Eco Resort DAAGSE REIS FIJI ( Nandi/Suva) en Korea DAAGSE REIS ZUID-AFRIKA DAAGSE REIS BALI / HONGKONG

` ` ` ` ` ` ` `

895,-1.199,-1.050,-1.440,-895,-1.750,-1.495,-1.195,--

Alle door ERCO REIZEN uitgevoerde rondreizen vallen onder de garantie van SGR. www.surinametour.nl voor rondreizen / hotelboekingen in Suriname

WWW.ERCOTRAVELS.COM

24 - oktober / december 2008

WWW.SURINAMETOUR.NL

Mahakali (de gezel van Lord Shiva).

Tot slot wordt Lord Kubera geëerd, de schatbewaker van de goden, onmetelijk rijk geworden door zijn devotie voor Lakshmi.

Grote schoonmaak Het is belangrijk om grote schoonmaak te houden voor Divali. Lakshmi is namelijk erg gesteld op netheid en reinheid en zal altijd de schoonste huizen het eerst bezoeken. Dat is overigens ook de reden waarom op deze dag de bezem wordt versierd met offertjes van haldi (kurkuma) en kumkum (vermiljoenpoeder).

De schoonmaak symboliseert de noodzaak om oude zaken op te ruimen en orde te scheppen in chaos, zowel fysiek als geestelijk.

Alleen dan ontstaat er ruimte voor vernieuwing en nieuwe overvloed.

Ritueel Het huis wordt tijdens de donkere nacht van Amavasya mooi verlicht en de lampjes op het pad naar de voordeur verwelkomen Lakshmi. In iedere kamer brand een lichtje of ‘diya’, een traditioneel olielampje met ghee. De vrouw des huizes verwelkomt de Godin in haar huis en maakt een rituele rondgang door alle kamers van het huis om de armoede te verjagen. Ze slaat daarbij met een stok op een rieten rijstmand, een zogeheten wan. Daarbij roept zij Lakshmi aan om binnen te komen en de armoede te verdrijven.

Tot slot wordt de rijstmand en daarmee de armoede buitenshuis weggegooid.

De oudste dochter gaat dan het huis

binnen met een schaal met vijf diya’s en plaatst deze in de vijf belangrijkste vertrekken van het huis en brengt zo letterlijk licht in de duisternis. De vrouwen wrijven roet van de diya’s rond hun ogen om zo het kwaad af te weren, waarna een uitgebreide vegetarische maaltijd wordt gegeten.

Populair Divali is één van de grootste festivals onder hindoes in India en in de hele wereld. De verering van Lakshmi is daarbij zeer belangrijk. Lakshmi is bijzonder populair in India en in vrijwel ieder hindoe huishouden zal zij intensief worden vereerd, met name door de vrouwen van India. Uit de enorme toename van de welvaart en overvloed in India zou kunnen worden opgemaakt dat Lakshmi haar zegeningen rijkelijk over de aarde laat vloeien. Als we echter kijken naar het innerlijke aspect van liefde en rijkdom in ons hart, dan is het goed om Haar tijdens Divali te vragen om de duisternis in onze harten te verdrijven en de wereld te baden in Haar liefde en werkelijke overvloed.

Laten we deze Divali gebruiken om Lakshmi vreugdevol uit te nodigen, niet alleen in ons eigen hart en ons eigen huis, maar op onze gehele planeet, om zo Haar licht te laten schijnen op plekken waar de duisternis nog overheerst… n Wim Knoppert is Ayurvedisch geneesheer en begeleidt mensen naar gezondheid.

Samen met zijn vrouw heeft hij het Lakshmi Centrum Nederland opgericht. www.lakshmicentrum.nl

25 - oktober / december 2008

Mijn

spirituele groei :

van mechanisch handelen naar beleving

Door: Devi Koeldiep

Wanneer ik terugkijk hoe ik vanaf mijn kindertijd de rituelen van het hindoeïsme ervaren heb, kan ik vaststellen dat ik er nu heel anders mee omga. Het mechanisch uitvoeren van rituelen heeft plaatsgemaakt voor een beleving van binnenuit.

Als kind leerden mijn ouders mij om thuis puja te doen. Mijn vader had in een aparte kamer een altaar geïnstalleerd met daarop verschillende beelden die de personificatie van God voorstelden en heilige geschriften zoals de Hanuman Chalisa, het Ramayan en de Bhagavad Gita. Samen met mijn grootmoeder deed ik de dagelijkse puja. We plukten elke ochtend bloemen en offerden die aan de beelden en de geschriften bij het altaar.

Hierna bewierookten we het geheel.

Met een diya beschenen we het gehele altaar. We reciteerden mantra’s en zongen bhajans. Na enige tijd moest ik de puja zelfstandig uitvoeren.

Mechanisch Hoewel ik elke dag heel trouw mijn puja verrichtte, stond ik niet stil bij de essentie ervan. Ik verrichtte alle rituele handelingen mechanisch. Het

hoorde bij de dagelijkse bezigheden en routine. In de mandir werden de rituelen elke zondag heel uitgebreid verricht en las men uit de heilige geschriften. Ook hier ging men niet zo diep op de essentie in. Blijkbaar was het ook niet nodig, want iedereen was tevreden met de gang van zaken. De mensen stelden weinig tot geen vragen.

Het geloof werd met het hart beleefd en niet met het hoofd. Ik hield mij ook niet bezig met de essentie van de puja’s en van de heilige geschriften. Ik nam de verhalen voor waar aan en dacht er verder niet over na. Ik verrichtte iedere ochtend mijn puja en was tevreden.

Dit weerspiegelde zich ook in mijn omgeving.

26 - oktober / december 2008

Kentering Maar naarmate ik ouder werd, kwam er een kentering in mijn leven. Niets meer van wat ik tot nu toe deed, bevredigde mij. De ene vraag na de andere begon op te komen. Wat is de zin van het leven? Waarom moet ik puja doen en voor wie doe ik dit eigenlijk? Wat voor betekenis hebben de rituelen? Bestaat God eigenlijk wel en zo ja, waar is Hij dan?

Waarom is er zoveel leed en zoveel onrechtvaardigheid? Elke dag bid ik en als Hij zo Almachtig is, waarom grijpt Hij niet in bij onheil? Heeft het nog zin om trouw aan de rituelen en gebeden te zijn? Mijn vragen kenden geen einde. Op al mijn twijfel en verdriet kwam geen gehoor, niet vanbinnen en ook niet vanbuiten. Ik had geen sradha (vertrouwen) en bhakti (devotie) meer. Bovendien waren er toen geen geestelijken of andere helpers die mij een bevredigend antwoord op mijn brandende vragen konden geven. Voor mij was dit als de hel.

Mijn zoektocht was begonnen. Ik wilde nu de essentie van de rituelen, gebeden en God begrijpen. Bij toeval (bestaat dat eigenlijk wel; ik denk het niet) ontmoette ik Mataji Swami Hridyananda. Zij wijdde mij in en onder haar leiding heb ik de Bhagavad Gita, de Upanishaden en werken van gerealiseerde Meesters bestudeerd.

Zij leerde mij yoga en meditatie.

Langzamerhand drong de mystieke betekenis van de rituelen tot mij door.

Mijn dagelijkse rituelen maakten nu langzaam plaats voor meditatie en contemplatie.

Ander bewustzijn Ik weet nu dat er een kosmische kracht is die overal en in alles altijd aanwezig is. Ik verricht nog steeds mijn puja en ik mediteer twee keer per dag maar dit doe ik met een ander bewustzijn.

De puja bestaat niet meer uit het gedachteloos reciteren van mantra’s en het mechanisch uitvoeren van rituele handelingen. Ik beleef het geheel intens, met mijn hele wezen. Wanneer ik er behoefte aan heb, verricht ik rituelen. De beleving gaat nu bijzonder diep. Woorden schieten hierbij tekort.

Voor mijn dagelijkse gebed en meditatie ben ik niet meer gebonden aan mijn altaar; ik kan het overal doen, want God in zijn verschillende gedaanten is overal en in alles aanwezig (dus ook in mij). Ik ga nog steeds af en toe naar de mandir, maar er is geen dwangmatige behoefte aan.

Nu weet ik dat we God, die in alles aanwezig is, tijdens een puja tijdelijk buiten onszelf plaatsen en met behulp van rituelen vereren en aanbidden om vervolgens weer dezelfde God te verinnerlijken.

Hoewel ik de rituelen nu niet meer elke dag uitvoer, ben ik door deze rituelen gevormd en gegroeid. De innerlijke, diepe en intense relatie die je tijdens een meditatie of puja met God aangaat, heeft geleid tot mijn persoonlijke groeiproces. Hiervoor ben ik mijn grootouders en ouders zeer dankbaar. n

27 - oktober / december 2008

Wijze Woorden Dit keer twee Lakshmi mantra’s als ‘wijze woorden’ in verband met de viering van Divali. U kunt uw vraag over hindoereligie of –filosofie de komende maanden weer mailen naar: info@ohmnet.nl

Lakshmi mantra’s AUM Lakshmih karotu kalyanam arogyam sukhasampadam mama shatru-vinashaya Dipajyotir namostu te Moge het verheven licht (Lakshmi) ons volkomenheid in gezondheid, geluk en voorspoed schenken.

Hulde zij aan U, ons lichtschijnsel, die tot onderdrukking van mijn innerlijke vijanden moge dienen.

Asato ma sad gamaya Tamaso ma jyotir gamaya Mrityor ma amritam gamaya O God, leidt U ons van onwaarheid naar waarheid Leidt U ons van de duisternis naar het licht Leidt U ons van de dood naar onsterfelijkheid

28 - oktober / december 2008

Bekeren is omkeren naar je medemens

Door: Rinus van Warven

We hebben altijd de neiging om andere mensen te overtuigen van ons eigen gelijk. In de wereld van de religie werkt het helaas niet anders dan in de dagelijkse werkelijkheid. Maar als niemand luistert naar niemand, vallen er doden in plaats van woorden. Als niemand luistert naar niemand, komen we in een spiraal van geweld terecht die liefde, vrede en gerechtigheid niet dichterbij zal brengen.

De rabbi van Zans placht te vertellen: ‘In mijn jeugd, toen de liefde van God mijn hart in vuur en vlam zette, dacht ik dat ik de hele wereld tot God kon bekeren. Maar al gauw begreep ik dat het genoeg zou zijn als ik de mensen van mijn stad bekeerde, en ik gaf me daarvoor veel moeite, maar het wou me niet gelukken. Toen merkte ik, dat ik nog altijd teveel had voorgenomen en ik richtte me tot mijn huisgenoten.

Het is mij niet gelukt hen te bekeren.

Tenslotte ging mij een licht op: mezelf wil ik in de rechte staat stellen, zodat ik God in waarheid dien. Maar ook deze bekering heb ik tot nu toe niet tot stand gebracht.’

Schaduwzijden Op de vraag hoe we een bijdrage kunnen leveren aan een betere wereld is geen eenduidig antwoord te geven. De vraag stellen is een probleem signaleren. Wij mensen zijn ongeneeslijk religieus omdat we blijven dromen van een wereld waarin het voor mensen, dieren en planten goed toeven is. Tegelijkertijd zullen we moeten erkennen dat godsdienst en religie schaduwzijden kennen.

De ene helft van de ellende op aarde wordt veroorzaakt in naam van de Koninkrijken Gods, Walhalla’s en Nirvana’s. De andere helft in naam van de niet-godsdienstige ideologieën.

29 - oktober / december 2008

Wat bekering (ommekeer) ten diepste betekent maakt het verhaal van de drie ringen duidelijk. Het verhaal is een parafrase van het boek ‘Nathan, der Weise’ van Lessing. ‘In een oosters land leefde een man, die een ring bezat van onschatbare waarde. Zijn drie zonen waren hem allen even lief. Hij gaf een goudsmid de opdracht om naar het model van zijn ring twee precies dezelfde ringen te maken. Vervolgens riep hij zijn zonen en schoof bij alle drie achtereenvolgens de ring aan hun vinger. Toen de vader stierf, kwam elk van de broers met zijn ring tevoorschijn. Maar omdat de echte ring niet viel aan te wijzen, besloten zij de zaak aan de rechter voor te leggen. Na ieder gehoord te hebben deed deze de volgende uitspraak: ‘Ik heb gehoord, dat de echte ring de wonderkracht bezit, de drager ervan geliefd te maken bij God en mensen. Welnu, valse ringen kunnen dat niet. Daarom geef ik u deze raad: laat ieder zijn ring voor de echte houden en met zijn broeders wedijveren in liefde en verdraagzaamheid.

Dan zal tenslotte wel blijken welke ring de echte was.’

Jihad heeft vele betekenissen. In de veelheid van betekenissen onderscheidt de Koran zich absoluut niet van de Bijbel en de Bhagavad Gita. Het woord Jihad kan ondermeer vertaald worden met heilige oorlog. Het wordt in de media heel vaak gebruikt om de strijd van de Palestijnen tegen de staat Israël te beschrijven. Maar dat is de kleine Jihad, de strijd tegen het kwaad in de wereld. De grote Jihad, de eigenlijke Jihad, dat is de innerlijke strijd tegen het kwaad in de mens zelf, het gaat om de morele en spirituele strijd tegen zelfzucht en begeerte, met als gevolg een rechtvaardige samenleving. Hoe die strijd er in de Boeddhistische traditie uit kan zien vertelt Sogyal Rinpoche: ‘Stel je eens levendig een situatie voor waarin je slecht gehandeld hebt. Terwijl je inademt, aanvaard je de verantwoordelijkheid

Begeerte Eén van de meest fascinerende begrippen uit de Islam is het woord Jihad. Het woord 30 - oktober / december 2008

Sogyal Rinpoche Foto© www.rigpa.nl

voor je daden in die situatie, zonder op een of andere manier je gedrag te rechtvaardigen. Erken wat je verkeerd hebt gedaan en vraag met heel je hart vergeving. Terwijl je uitademt straal je verzoening, vergeving, genezing en begrip uit.’ Shantideva zegt: ‘Alle vreugde in de wereld. Komt voort uit de wens dat anderen gelukkig mogen zijn. Alle ellende in de wereld, komt voort uit de wens dat ikzelf gelukkig mag zijn.’ En een van de leerlingen van rabbi Eliezer vroeg hem het onderscheid tussen dag en nacht. ‘Het is dag voor degene die in staat is om in een medemens een broeder en zuster te herkennen. Voor diegene die dat niet kan, blijft het altijd nacht.’

Om niet De woorden die de leraren van de Grote Tradities meegaven zijn vaak verstaan als het overtuigen van de ander van het gelijk van de eigen godsdienst. Ik had onlangs een gesprek in mijn radioprogramma met een man die ervan overtuigd was dat er alleen maar hoop zou zijn voor de moslims en de joden als ze ervan overtuigd zouden raken dat de christelijke weg de enige weg naar God is. Ik persoonlijk denk niet alleen dat dit van arrogantie getuigt, maar dat het niet de weg is die Tradities ons wilden wijzen. Want hoe staat het daar in die prachtige woorden: ‘Om niet hebt gij het ontvangen, geef het ook om niet’. Als je weet hebt gekregen van het licht en de liefde, heb je dat niet gekregen om wie dan ook om de oren te slaan. Ik denk dat de betekenis van die woorden ‘om niet’ heel radicaal is: ‘Geef wat je gekregen hebt door zonder

bijbedoelingen, geef wat je hebt, zonder verborgen of dubbele agenda.

Als je geeft wat je hebt, verwacht dan niet dat de ander overtuigd raakt van jouw gelijk.’

Ommekeer Wie zijn leven vindt, zal het verliezen.

Maar wie het verliest zal het vinden.

Wie denkt in zijn leven de waarheid in pacht te hebben, komt bedrogen uit.

Wie bereid is de eigen waarheid aan een kritisch onderzoek te onderwerpen en te luisteren naar de levenslessen van joodse, islamitische, hindoebroeders en -zusters kon wel eens ontdekken dat het leven veel meer kwaliteit heeft in de dialoog. Dat er veel meer is dat ons bindt dan scheidt, dat er veel meer is dat ons verenigt dan uit elkaar drijft.

Wat is bekeren? We hebben de neiging om van elkaar weg te lopen. Om elkaar de rug toe te keren, om ons van elkaar af te wenden. Je bekeren betekent je letterlijk omdraaien: kijk die medemens maar in de ogen en zie dat die uit hetzelfde goddelijke licht geboren is. Namaste. De weg van de dood is de weg van de noncommunicatie. Niet praten met je buurman is een weg waarbij je allebei doodgaat: er is een weg die naar het leven voert. Keer je om, bekeer je, de weg naar het rijk van vrede en liefde staat voor je: de ogen van je buurman of buurvrouw wijzen je de weg naar het licht. n Drs. Rinus van Warven is (foto)journalist, radioprogrammaker, schrijver en dichter.

Hij is daarnaast parttime werkzaam als therapeut en coach.

31 - oktober / december 2008

Een hindoestaans homohuwelijk, kan dat?

Door: Attry Ramdhani

Ik kan niet denken voor of spreken namens alle pandits en pandita’s binnen de hindoestaanse gemeenschap. Echter als pandit van de Sanatan Dharma stroming heb ik wel een bepaalde visie het verzoek van homo’s om hun relatie in te zegenen met rituelen vanuit de hindoetraditie. Ik expliciteer dit als ‘mijn visie’ om misverstanden te voorkomen. Want er is niet een eenduidige visie vanuit ‘het hindoeïsme’. Dus is er ook niet één algemeen aanvaarde hindoe visie op dit fenomeen.

Bovendien is het in een land als Nederland – waar homo’s decennialang strijd hebben geleverd op gelijke behandeling en gelijke rechten en die enigszins verworven hebben – heel lastig om iets finaal af te wijzen waardoor je uitgemaakt kan worden voor homohater. Discussie voeren over gelijke waardering tijdens het emancipatieproces van een doelgroep zorgt vaker voor verharde reacties. Ook is zorgvuldigheid gewenst in de manier waarop je iets verwoordt binnen de hindoestaanse gemeenschap. Want iets bespreekbaar maken wat taboe is, betekent al gauw dat je onderdeel van dat taboe bent. Je wordt dan gauw uitgemaakt voor een homo.

Tot op heden heb ik slechts één verzoek gehad om een homoseksuele

relatie in te zegenen. Dit is toen niet doorgegaan om hele andere redenen dan (non-)acceptatie van een dergelijke relatie vanuit hindoeïstische grondslag.

Ik kan me voorstellen dat collegapandits vaker zulke verzoeken krijgen.

Hoe zij daarmee omgaan weet ik niet.

Normaliter heb ik een voorgesprek met heterostellen die hun huwelijk door mij ingezegend willen zien. Dat zou dus de eerste stap zijn bij homo’s die daar ook expliciet om vragen.

Hindoerituelen De voorrituelen zoals verloving (chekaai/mangani), bevestiging van het gegeven woord (tilak), verering van moeder aarde (matkorwa), inrichten van de rituele plek (Harish planten) etc. zijn in zo’n situatie minder van belang

32 - oktober / december 2008

dan de geloften en beloften binnen de kern van het Sanatan-huwelijk.

Deze geloften en beloften, eveneens de ontvangst van de bruidegom (dwarpuja) als het weggeven van de bruid (kanyadaan), gaan uit van de eenwording van de bruid en bruidegom zoals die van de Goddelijke manifestaties Vishnu en Lakshmi.

Deze eenwording omvat verdeling van maatschappelijke, materiële en spirituele verantwoordelijkheden waarbij o.a. het voortbrengen van nageslacht belangrijk is. De emotionele relatie tussen man en vrouw wordt ingezegend met mantra’s die speciaal hiervoor zijn bedoeld.

Ik als pandit kan de Vedische mantra’s die invloed uitoefenen op de verlangens van man en vrouw niet veranderen. Ook kan ik niet zo’n huwelijk dat fundamenteel gebaseerd is op de traditionele eenwording van Lakshmi en Vishnu en zo al eeuwenlang wordt uitgevoerd opeens inkorten, door de basis weg te laten of weg te moffelen. Ik weiger ook, zoals collega’s dat soms wel trachten te doen, om voorbeelden van homoseksuele relaties tussen de Goddelijke manifestaties tevoorschijn te toveren om de weg met de minste weerstand te kiezen.

in te zegenen. Het homohuwelijk voor de wet is een goede stap richting emancipatie en gelijke behandeling van homo’s. Dat betekent niet automatisch dat geloofsgroepen zich ook moeten conformeren aan een dergelijke ontwikkeling en hun tradities dienen aan te passen. Wel vind ik dat iedere traditie vanuit humane redenen iedere doelgroep gelijke kansen moet geven. Ook vind ik dat voorgangers en spirituele leiders het voortouw moeten nemen om aan te geven welke mogelijkheden hiervoor bestaan. n Pandit Attry Ramdhani is hindoe geestelijk verzorger en opleider van pandits.

Alternatieven Dat wil niet zeggen dat ik een tegenstander ben van homoseksuele relaties. Integendeel, ik wil alleen maar zeggen dat de inzegening van zo’n relatie niet geforceerd hoeft te worden door te kiezen voor een hindoestaans huwelijk. Er zijn genoeg alternatieven om een dergelijke relatie 33 - oktober / december 2008

Het oneindige potentieel van vrouwen

Door: Sri Mata Amritanandamayi Devi

In het verleden werd de minachtende opvatting ‘De man is superieur aan de vrouw. Ze heeft geen vrijheid of een gelijkwaardige positie nodig’ verankerd in het denken van de meeste mannen. De mentaliteit van vrouwen is echter heel anders. Zij denken: ‘Al zo lang spelen de mannen de baas over ons en buiten ze ons uit. We hebben er genoeg van! Vanaf nu gaan we ze een lesje leren. Er is geen andere weg!’

“Beide houdingen zitten vol wrok en vijandschap. Vandaag de dag beheersen zulke destructieve gedachten zowel vrouwen als mannen, versterken hun ego’s en maken het probleem ingewikkelder. Om mentaal vrij te kunnen zijn moeten we deze competitieve mentaliteit van ‘Wie is beter?’ opgeven.”

“Vrouwen beginnen maatschappelijk gevormde regels en voorschriften in twijfel te trekken, wakker te worden en vooruit te gaan, maar door oude opvattingen en tradities staan mannen hun niet toe wakker te worden. ‘We hebben de vrouwen echt vrijheid gegeven’, zeggen de mannen. Maar wat voor vrijheid? Een man gaf een vriend een kostbare edelsteen, maar

zodra hij die had weggegeven, begon hij te jammeren: ‘Wat jammer! Ik had hem niet moeten weggeven.’ Hij bleef treuren en piekeren over wat hij gedaan had. Niet alleen dat, hij begon ook manieren te bedenken om hem terug te krijgen. Zo is het ook met de mentaliteit waarmee mannen aan vrouwen hun vrijheid hebben verleend.

Vrijheid is niet iets wat mannen aan vrouwen moeten geven. Het is het geboorterecht van vrouwen. Mannen hebben deze weggekaapt en zich toegeëigend.”

Autoritair gedrag “In het verleden hadden mannen de vrijheid en de volmacht om alles te doen, omdat zij de

34 - oktober / december 2008

enigen waren die werkten. Omdat zij de controle hadden over de financiën en andere zaken, oefenden zij een autoriteit uit die vrouwen gevangen zette. Dan namen ze hun zaken ter hand, terwijl ze de sleutel in de hand hielden. Maar nu is de situatie veranderd. Zelfs als vrouwen gevangen zitten, openen ze de deuren van binnen uit en ontsnappen. De reden is dat de vrouwen van nu onderwijs genoten hebben, een baan en de middelen hebben om op eigen benen te staan. Mannen moeten begrijpen dat de tijden veranderen.” “‘Vrouwen zijn zwak. Ze hebben mannen nodig om hen te beschermen.’

Dit is generaties lang de overheersende gedachte geweest. De samenleving heeft de man de rol van beschermer toegewezen. Maar mannen hebben

deze rol gebruikt om vrouwen uit te buiten. De man zou zich noch als beschermer noch als bestraffer van vrouwen moeten opwerpen. Hij moet met vrouwen samenleven en bereid zijn om vrouwen in openheid toe te laten tot de voorhoede van de maatschappij.”

Beschermers “Veel mensen vragen: waar komt dit mannelijk ego vandaan? Volgens Vedanta (de filosofie van non-dualiteit) kan de uiteindelijke oorzaak maya (illusie) zijn, maar op een fundamenteler niveau kan er een andere oorzaak zijn. In vroeger tijden leefden mensen in bossen. Ze woonden in grotten of boomhuizen. Omdat mannen fysiek sterker zijn dan vrouwen, gingen zij

35 - oktober / december 2008

op jacht en beschermden het gezin tegen wilde dieren. De vrouwen bleven gewoonlijk thuis, zorgden voor de kinderen en deden het huishoudelijk werk.

Omdat het de mannen waren die het voedsel en de huiden om kleren van te maken thuis brachten, kregen ze misschien het idee dat vrouwen voor overleving van hen afhankelijk waren, dat zij de meesters waren en vrouwen hun dienaren. Zo zijn vrouwen mannen misschien ook als hun beschermer gaan zien. Mogelijk hebben hun ego’s zich op deze manier ontwikkeld.

Vrouwen zijn niet zwak en mogen nooit zo gezien worden, maar hun natuurlijke compassie en sympathie worden vaak verkeerd geïnterpreteerd als zwakte. Als een vrouw een beroep doet op haar innerlijke kracht, kan ze mannelijker

zijn dan een man. (In India zijn mannelijke deugden onder andere moed, onderscheidingsvermogen en onthechting. Vrouwelijke deugden zijn onder andere liefde, mededogen en geduld.) De mannelijke samenleving moet vrouwen oprecht helpen hun verborgen kracht te realiseren en te erkennen. Als we ons op die innerlijke kracht afstemmen, kan deze wereld een hemel op aarde worden. Er zal een einde komen aan oorlog, ruzie en terrorisme. Het spreekt vanzelf dat liefde en mededogen een essentieel onderdeel van het leven op aarde zullen zijn.”

Kracht en vrijheid “Er is een onoverwinnelijke kracht in de vrouw. Als ze uit de uiterst donkere gevangeniscel van haar geest en emoties kan ontsnappen, kan ze opstijgen in de eindeloze hemel van

36 - juli/september 2008

vrijheid. Er was eens een jonge adelaar die door toeval te midden van een broedsel kuikens leefde. De moederhen voedde hem op dezelfde manier op als haar eigen kinderen. De jonge adelaar groeide op als kuiken en zocht in de grond naar wormen.

Daarom dacht de adelaar dat hij gewoon een kuiken was, en wist hij niets van zijn bekwaamheid om te vliegen en hoog in de lucht op te stijgen. Op een dag merkte een andere adelaar deze jonge adelaar tussen de kuikens op. Toen de ‘kuikenadelaar’ alleen was, ging de ‘luchtadelaar’ naar hem toe en nam hem mee naar een meer. De ‘luchtadelaar’ zei: ‘Mijn kind, weet je niet wie je bent? Hier, kijk naar mij en kijk nu naar je eigen reflectie in het water. Net als ik ben jij ook een adelaar met de capaciteit hoog in de lucht te vliegen; je bent niet een aan de aarde gebonden kuiken.’ Geleidelijk besefte de adelaar zijn kracht en spreidde toen weldra zijn vleugels en vloog de lucht in.

De uitgestrekte hemel is het geboorterecht van de adelaar. Zo heeft ook de vrouw het vermogen om op te stijgen in de oneindige hemel van kracht en vrijheid. Maar voordat deze vrijheid realiteit kan worden, moet de vrouw zich voorbereiden door gestage inspanning. De gedachte dat ze machteloos is en opgescheept zit met talloze beperkingen en zwakheden houdt haar tegen. Ze moet eerst van die manier van denken afkomen.

Dan zal er van binnen spontaan een verandering plaatsvinden. Ze moet echter de vrijheid van het Zelf niet verwarren met die van het lichaam.”

De vrouw is volmaakt “De mannelijke samenleving is er tot op zekere hoogte in geslaagd de misvatting te verspreiden dat vrouwen geen kracht of moed hebben. Het is hoog tijd om te bewijzen dat deze overtuiging niet klopt, maar vrouwen moeten dit niet doen door iemand uit te dagen of door met mannen te wedijveren. Door de zuivere essentie van het moederschap, die in alle vrouwen aanwezig is en zelfs niet bang is voor de dood, en door een onwankelbaar zelfvertrouwen dat haar voorbereidt om het leven te schenken aan een nieuw wezen, toont de vrouw de wereld voortdurend dat ze kracht en de belichaming van moed is.

Als je tegen iemand die gepromoveerd is, zegt: ‘Je bent niet gepromoveerd!’, maakt dat dan zijn of haar doctorstitel op enige manier ongeldig? Nee. Op dezelfde manier heeft de vrouw reeds alles wat ze nodig heeft om in de samenleving te stralen. Ze is volmaakt.

Ze is in alle opzichten volledig.

Als mannen proberen vrouwen te kleineren, hoeven vrouwen niet in te storten. Ze moeten nooit geloven dat ze minder zijn dan mannen. Het zijn vrouwen die het leven aan iedere man op aarde geschonken hebben.” n Deze tekst bevat gedeeltes van de toespraak van Sri Mata Amritanandamayi Devi (Amma) gehouden op 7 maart 2008 in Jaipur, India, tijdens de Conferentie van het Mondiale Wereldvredesinitiatief van Vrouwen. De hele toespraak is in boekvorm te verkrijgen via www.amma. nl Amma komt 6 t/m 8 november 2008 weer naar Maaspoort Sports & Events in ‘s-Hertogenbosch.

37 - juli/september 2008

Wetenschap van de adem

Door: Liselotte Gootjes

Stress, volksziekte nummer één. Wat doen we dus? Pillen slikken, roken en alcohol of drugs gebruiken. Geen remedie natuurlijk, en dat terwijl het antwoord simpeler kan zijn dan je denkt: de adem.

In de Oosterse traditie worden ademhalingstechnieken al eeuwenlang beoefend binnen de yogaleer. Degenen die dit soort oefeningen doen weten dat het niet alleen ontspanning kan geven, maar ook een verdieping van de wijze waarop je in het leven staat.

Nu yoga de laatste jaren in het Westen steeds populairder wordt, raakt ook de wetenschappelijke wereld steeds meer geïnteresseerd.

Wetenschappelijk onderzoek Bij het Instituut voor Psychologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam wordt onderzoek gedaan naar de effecten van een specifieke ademhalingstechniek: Sudarshan Kriya, een reinigende ademhalingstechniek die helpt balans terug te brengen in je leven en die, in spirituele zin, verdieping van het leven kan geven.

Sudarshan Kriya, ontwikkeld door Sri Sri Ravi Shankar, wordt door de internationale organisatie Art of Living in meer dan 140 landen onderwezen.

Wereldwijd hebben vele mensen de positieve effecten ervaren. Moderne wetenschappers gaan een stapje verder dan ervaring alléén en kijken of zij door middel van wetenschappelijk onderzoek de effecten van ademhalingstechnieken op ons lichaam en welbevinden op objectieve wijze in kaart kunnen brengen.

Goed tegen stress Dat Sudarshan Kriya een effect heeft komt naar voren uit onderzoeken gedaan in landen als India en de Verenigde Staten, en ook Europa.

Deze onderzoeken hebben laten zien dat Sudarshan Kriya onder andere de biologische reacties die een rol spelen bij stress beïnvloedt. Het

38 - oktober / december 2008

niveau van cortisol in het bloed (een biochemische indicator van stress), het cholesterolgehalte, en ook de cellen van ons immuunsysteem worden op een positieve wijze be誰nvloedt.

gedaan aan het All India Institute of Medical Sciences (AIIMS) in India, laten zien dat bij mensen die regelmatig beoefenen, het patroon van hersenactiviteit tijdens normale rust anders is dan bij een controlegroep die niets deed. Uit een studie bleek dat beoefenaars van Sudarshan Kriya meer beta-golven in de hersenactiviteit vertoonden. Beta-golven worden geassocieerd met toegenomen mentale focus en toegenomen concentratie. In een andere studie werd gekeken naar de hersenactiviteit tijdens het beoefenen van Sudarshan Kriya. Het bleek dat tijdens het doen van Sudarshan Kriya, meer alfa-golven optraden, afgewisseld met toegenomen beta-golven. Alfa-golven zijn geassocieerd met toegenomen staat van ontspanning.

Het doen van Sudarshan Kriya be誰nvloedt ook de hersenfuncties. In de neurowetenschappen is duidelijk dat iemands mentale toestand gereflecteerd wordt in de hersenen.

Als iemand alert en gefocust is, is er een ander patroon van activiteit in de hersenen te zien, dan wanneer iemand suf en afwezig is. Met behulp van electro-encephalografie (EEG) kunnen we dit onderzoeken. Onderzoeken o.a.

Invloed op emoties Het onderzoek waar we aan werken op de Erasmus Universiteit ligt in het verlengde van de onderzoeken die eerder in India zijn gedaan. We richten ons op het functioneren van de hersenen en kijken daarbij naar de invloed van Sudarshan Kriya op emoties. Onze emoties spelen een grote rol bij de hoeveelheid stress die we ervaren in het dagelijkse leven.

39 - oktober / december 2008

Kunnen omgaan met onze geest en negatieve emoties is een uitdaging waar ieder mens mee te maken heeft.

Mensen die Sudarshan Kriya doen ervaren dat deze oefeningen hen daarbij helpen. ‘Het maakt mijn geest rustig en kalm’, ‘Ik voel me energieker, sterker en meer bij mezelf’ en ‘Ik kan beter omgaan met de dagelijkse drukte’, zeggen beoefenaars.

De positieve effecten van de Sudarshan Kriya op het emotionele welbevinden dat mensen ervaren, zou ook in de hersenen te zien moeten zijn. Op dit moment zijn er al een groot aantal deelnemers onderzocht met EEG, en zijn we druk bezig met de analyse van de gegevens. Binnenkort hopen we de resultaten duidelijk te hebben zodat deze gepubliceerd kunnen worden in de wetenschappelijke pers.

Inzicht in het effect van ademhalingstechnieken op de geest, het gedrag

en de werking van de hersenen is belangrijk. Wanneer er meer bekend is over de werking van dit soort technieken kan dat bijdrage aan de gezondheid en welbevinden van mensen. De onderzoeken die tot nu toe gedaan zijn naar de Sudarshan Kriya geven aanwijzingen dat het opmerkelijke effecten kan hebben.

Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het belangrijk dat deze studies een vervolg krijgen zodat duidelijk kan worden hoe sterk deze effecten zijn en hoe zij het beste tot hun recht komen. n Liselotte Gootjes werkt als universitair docent en onderzoeker aan het Instituut voor Psychologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Daarnaast is ze als docent bij Stichting Art of Living betrokken bij cursussen in Sudarshan Kriya. Zie: www.aofl.nl

40 - oktober / december 2008

Boekrecensie

Shobha Dé en de Indiase vrouw

Door: Wierish Ramsoekh

Begin 2005 moest ik in het kader van een project over India in 2020 verschillende Indiërs interviewen. Eén van mijn eerste gesprekken was met een voor mij onbekende schrijfster, die beroemd was geworden met haar boeken en columns over emancipatie van de Indiase vrouw. Met name haar schrijven over seksualiteit was in het preutse India een sensatie.

Het grote flatgebouw van Shobha Dé in Mumbai zag er van buiten wat viesvlekkerig uit. Haar flat was heel groot van binnen en prachtig ingericht met kunst. De in 1948 geboren Dé bleek ondanks haar jaren een vitale schoonheid te zijn aan wie te zien was dat ze vroeger model was geweest.

Maar meer nog dan deze uiterlijkheden herinner ik mij het gesprek met haar. Al vrij snel raakte ze in zo’n kritisch verhaal over westerse landen, dat ik onder het mom van kritisch doorvragen mijn terughoudendheid van neutrale interviewer verloor. Het was aandoenlijk te zien hoe ze India de hemel in prees, maar dat hoefde niet gepaard te gaan met ongenuanceerde opmerkingen over de VS en Europa.

Mijn Hollandse collega keek zwijgend en enigszins verbouwereerd naar het temperamentvolle ping-pong gesprek.

Gelukkig wist Dé enig weerwerk te waarderen en konden we in vriendelijke stemming afscheid nemen.

Pas onlangs kwam ik ertoe om de twee boeken te lezen die ik had gekocht uit nieuwsgierigheid naar de vrouw die begon als model, later journalist, columnist en schrijfster werd en als bekende Indiër deel uitmaakt van de Indiase societywereld.

Snapshots ‘Snapshots’ (= kiekjes) uit 1995 is de eerste roman van Shobha Dé en helaas niet in het Nederlands vertaald. Zes

41 - oktober / december 2008

oude schoolvriendinnen van rond de veertig jaar, die elkaar lang niet hebben gezien, komen bij elkaar als de koninginbij van vroeger, nu een bekende actrice in Engeland, weer een keer op bezoek is in Mumbai. In aanloop naar de ontmoeting belicht Dé de levens van de zes middenklassevrouwen. Ze hebben verschillende achtergronden, maken verschillende keuzes en het lot is ze verschillend gezind. In alle gevallen komen de mannen er niet best van af. De mannen zijn volledig in beslag genomen door hun werk. Ze hebben of moeite met de carrièredrang van hun vrouwen of die vrouwen hebben hun ambities opgegeven om dienende huisvrouw te zijn in ruil voor materiële zekerheid.

Verrassend zo niet verbijsterend is de expliciet erotische schrijfstijl van Dé.

Het is moeilijk voor te stellen dat in het cultureel conservatieve India, waar onlangs Richard Gere in juridische problemen kwam toen hij spontaan Shilpa Shetty in het openbaar een onschuldige zoen gaf, ‘Snapshots’ gewoon in de boekhandel te koop is. Ook veel thema’s zijn ongewoon Indiaas: lesbische relaties, incest met wederzijds goedvinden, veelvuldig overspel en dominant aanwezige seksualiteit.

‘Snapshots’, dat een spannend einde kent, kan gezien worden als lichte literatuur, maar blijft je wel bij door de beschrijving van middenklasseIndia. Het boek verliest overigens aan realisme, doordat Dé kennelijk in één keer wel heel veel taboes wilde doorbreken. De volgende keer als ik weer bij een meestal saai etentje bij Indiërs ben, zal ik zeer indringend naar de in sari gestoken vrouwen kijken en mij afvragen of er achter alle brave burgerlijkheid niet een menselijke vulkaan schuilgaat.

Daarmee herinnert ‘Snapshots’ mij aan mijn eigen naïviteit.

Als een automatisme associeer ik hindoestanen altijd met braaf gedrag.

Ik raak het gewoon niet kwijt. Het resultaat van een deugdzame opvoeding, woorden uit de Ramayana en Bollywood-films. En dan kijk ik altijd op als ik onverwachte dingen hoor over mensen in de hindoestaanse gemeenschap in Nederland.

Vrouwelijke studenten die niet meer zo preuts zouden zijn als in mijn eigen studententijd. Lang getrouwde mensen die opeens voor een ander kiezen. Zelfs sommige voorouders in de hindoestaanse contracttijd zouden volgens de normen van nu losbandig zijn geweest. Shobha Dé schrijft over de middenklasse in Mumbai. NGOwerkers vertelden mij onlangs over

42 - oktober / december 2008

het leven in Indiase dorpen, waardoor ik beter begreep waarom AIDS ook in India een groot probleem begint te worden. Maar ja, mensen blijven nou eenmaal mensen. Ook Indiërs en ook Nederlandse hindoestanen. Een opvoeding sterk gericht op ‘gedraag je naar hoe het hoort’ en sociale druk tot normhandhaving zijn niet altijd voldoende om algemeen menselijke driften en emoties in te tomen.

Misschien zouden we van mensen als Shobha Dé moeten leren wat toleranter met morele normen om te gaan, die nu te vaak reden zijn voor verdriet voor zowel hen die zich vastklampen aan de normen als voor hen die ze breken.

Speedpost Overigens blijkt Shobha Dé in haar eigen leven een stuk minder liberaal te zijn dan ‘Snapshots’ doet vermoeden. Het in 1999 uitgekomen ‘Speedpost’ (= snelpost) is een verzameling van korte brieven, waarin Dé zich met betrekking tot een specifiek thema of herinnering richt tot één of meerdere van haar zes (!) kinderen. De rode draad is ouderschap. Shobha Dé komt over als een vrouw die ondanks haar drukke leven veel tijd heeft vrij gemaakt voor haar kinderen. Door de verhalen vanuit het perspectief van een ouder komt de lezer natuurlijk ook

veel te weten over Dé zelf. Ze heeft een diep schuldgevoel over het in de steek laten van haar twee eerste kinderen, nadat ze wegging bij hen en haar man.

Ze trouwt daarna met de weduwnaar Dilip, die uit zijn eerste huwelijk twee kinderen heeft. Het is begrijpelijk dat het voor Dé moeilijker is over deze vier kinderen te schrijven dan over de twee jongste meisjes van haar en Dilip samen. De meeste brieven zijn dan ook aan hen gericht.

Ik vermoed dat vooral moeders de observaties van Dé zullen waarderen.

Wel blijken 284 bladzijden iets te veel van het goede om het interessante format boeiend te houden. Te meer daar Dé niet het achterste van haar tong laat zien, zeker wat betreft het leven van haar kinderen. Waar ‘Snapshots’ weinig grenzen kent, zijn die zeker aanwezig in ‘Speedpost’.

De af en toe wat traditionele houding van Dé is soms opmerkelijk. In een brief aan haar dochters over hun moderne opvattingen, waarin een carrière haast net zo belangrijk is als het huwelijk, voorspelt ze wat ouderwets dat met de jaren het gezinsleven het toch zal gaan winnen van het werk.

Uit respect voor het samenzijn met haar man verbant ze alles wat met werk te maken heeft als haar man thuis is. Ik begreep overigens na het

43 - oktober / december 2008

lezen daarover pas, waarom Dé tijdens het interview met haar indertijd aan het eind wat nerveus begon te worden, ons vertelde dat haar man zo thuis zou komen en daarmee te kennen gaf dat het tijd geworden was om te vertrekken. We voelden ons bijna als geheime minnaars die het huis uit moesten voordat de echtgenoot thuiskwam.

Overigens is het idee achter ‘Speedpost’ zo leuk, dat meer ouders dat voor hun eigen kinderen zouden moeten doen.

Daarmee herinneringen vastleggend en ook wijze levenslessen aan de kinderen meegevend. Ook voor als je er zelf niet meer bent.

Superstar India Nu ligt op mijn nachtkastje het eerder dit jaar uitgekomen boek ‘Superstar India’ van Shobha Dé. De titel doet mij

sterk denken aan mijn interview met haar in 2005. Weer is het aandoenlijk als ze in haar voorwoord schrijft dat ze net zo oud is als het moderne India en dit boek een liefdesbrief aan haar land is: ‘Yeh mera prem patra padkar, ki tum naraaz na hona…’ Maar weer werkt de ondertitel van haar boek als een rode lap op een stier op mij: ‘From incredible to unstoppable’. Alsof de toekomst met zoveel zekerheid is te voorspellen. Alsof dingen in India niet mis kunnen gaan. Alsof het westen al naar de mestvaal van de geschiedenis is verwezen.

Ik ben benieuwd of Shobha Dé zich niet vertilt aan een dergelijk groot en moeilijk onderwerp. De politicoloog Brahma Chellany heeft zich al kritisch uitgelaten. Maar ter verdediging van haar moet gezegd worden dat haar perspectief niet de grote politieke analyse is, maar de menselijke kant van het moderniserende India.

Foto in de Taj Mocht u overigens ooit in het Taj Mahal Hotel in Mumbai (het beroemdste Indiase hotel naast de Gate of India) komen, kijk dan even in de etalage van de fotozaak op de begane grond. Van veel groten der aarde die logeerden in het Taj Mahal, zoals Kennedy, Churchill en Krutchev, staan foto’s in de etalage. De grootste foto in het midden is echter niet van een president, maar van een zeer jonge Shobha Dé. Wonderschoon!

Zou Dé dat overigens een compliment vinden of een seksistische gedachte? n

Coversfoto’s in dit artikel © www.penguinbooksindia.com

44 - oktober / december 2008

15 jaar OHM 15 jaar hindoeïsme in Nederland

Hoe kijkt u terug op 15 jaar OHM? Geef uw mening en win!

Wat vond u het mooiste OHM-programma? Wat vindt u belangrijk voor de toekomst van OHM? Mail ons uw ideeën en maak kans op een dvd met een aantal van de beste programma’s van OHM. Onder de inzenders verloten we 15 dvd’s.

E-mail naar: info@ohmnet.nl.

U kunt ook een kaartje sturen: Stichting OHM, redactie OHM-Vani, Koninginneweg 8, 1217 KX Hilversum.

15

jaar

OHM

Oud-directeur Ruud Chander blikt terug Het is voor mij geen eenvoudige opdracht om een objectief beeld te geven van vijftien jaar OHM. Het is ook een oordeel uitspreken over het gevoerde beleid en hoe beoordeel je je eigen rol daarin?

Kan ik voldoende afstand houden van iets dat nog te dicht bij mij is en ook nog dierbaar is, vroeg ik mij af bij het schrijven van dit artikel. Als historicus merk ik ook dat deze terugblik niet berust op bronnenonderzoek. Ik moet dit allemaal uit mijn eigen ervaring en herinnering putten en ook nog objectiviteit nastreven.

Dus met deze kanttekeningen wil ik toch een poging wagen om een persoonlijk beeld te schetsen van de afgelopen vijftien jaar.

Na een moeizame periode van strijd en onderhandelen tussen de verschillende stromingen binnen de hindoegemeenschap vonden we in 1993 een compromis en konden de statuten worden goedgekeurd.

Het Commissariaat voor de Media kende daarna de stichting OHM in 1993 zendtijd toe en in oktober van datzelfde jaar begonnen we met het uitzenden van radio- en televisieprogramma’s.

Onder leiding van het toenmalige bestuur werd snel een opdracht (missie) geformuleerd en een niet

al te streng beleidsplan (visie) geschreven dat veel ruimte bood aan het uitvoerende bureau om dit te vertalen in concrete programma’s.

De inhoudelijke programmering gaf dan ook de nodige fricties. Moest er een accentuering zijn van de religieuze dimensie of een sterkere betrokkenheid bij de maatschappelijke en culturele ontwikkelingen binnen de gemeenschap? Ook de representatie naar de verschillende stromingen is een kwestie die alsmaar op de agenda van bestuur en programmamakers terugkwam.

46 - oktober / december 2008

Niet alleen voor hindoes Een ander steeds terugkerend discussiepunt was de kwestie van smal of breed: een hindoeomroep voor hindoes of een voor ook niet hindoes.

Ik heb altijd gepleit voor een brede programmering om niet in een soort getto verzeild te raken. Een belangrijk deel van de programmering is expliciet gericht op meer dan hindoeluisteraars en -kijkers. Het bestuur heeft dit beleid ook altijd ondersteund waarbij wel de opdracht werd meegegeven om de hindoe-identiteit van de programma’s niet te laten verwateren.

Het bestuur had vanaf het begin een commissie in het leven geroepen om de inhoudelijke toetsing van de meer (religieuze) programma’s te bewaken.

Na enige discussies heb ik het bestuur kunnen overtuigen om de commissie terug te brengen tot vijf leden en dat de commissie niet alle programma’s vooraf hoefde te bekijken. Ik denk dat deze commissie in de beginperiode een nuttige functie had. Na vijftien moet het bestuur zich afvragen of deze nog echt noodzakelijk is.

Evenwichtige programmering In de loop der jaren is er een zeker kritisch evenwicht gevonden in de programmering. Dit wil helemaal niet zeggen dat alle groepen tevreden zijn.

De geringe zendtijd en de specifieke eisen van de media dwongen ons tot het maken van noodzakelijke keuzes die niet door iedereen werden begrepen en gewaardeerd. OHM heeft altijd geopereerd vanuit de gedachte dat de hindoecultuur een dynamisch proces meemaakt en dat de

OHM-programma’s dat ook moesten weerspiegelen.

Aanvankelijk maakten we meer godsdienstige programma’s die expliciet de filosofie van de verschillende stromingen naar voren brachten. Later verschoof de inhoudelijke boodschap van expliciet naar algemeen. Dit resulteerde onder anderen in de serie Bhagavad Gita.

Een 19-delige serie die enorm aansloeg bij een breder publiek. De kijkcijfers piekten zelfs boven de 200.000 per week. Voor de filosofische kant van het hindoeïsme bleek een grote belangstelling te bestaan bij een brede groep Nederlanders. Dit accent zou voortaan ook in de programmering een plek krijgen.

Naast de godsdienstige programma’s brachten we veel culturele programma’s: dans- en muziekprogramma’s met grote sterren als Anup Jalotha, Kumar Sanu en de bekende bhajanzanger Hari OM Sharan gaf een extra dimensie aan de viering van ons eerste lustrum.

Taboes doorbreken Uit gesprekken met nietreligieuze organisaties bleek een grote behoefte aan informatieve programma’s die maatschappelijke en ethische vraagstukken binnen de hindoegemeenschap aan de orde konden stellen. De uitbreiding van de zendtijd naar twintig uur per jaar gaf meer ruimte voor aanvulling van de programmering en ook intern was er meer interesse voor dit soort moeilijk bespreekbare onderwerpen. OHM ging op zoek naar wrijfpunten tussen geloof en de samenleving waarin de

47 - oktober / december 2008

hindoes leefden. Via documentaires over geleefde voorbeelden en praatprogramma’s werden onderwerpen als aids, euthanasie, vereenzaming en verborgen armoede besproken. Zowel bij radio als televisie werd een kritische journalistieke werkwijze gekozen bij het behandelen van dit soort onderwerpen.

Een zeer populaire serie die sinds 1995 wordt uitgezonden is Hindoes in hun Omgeving. Deze serie documenteerde de geschiedenis en het sociaalculturele leven van de PIO’s (People of Indian Origin) in de verschillende voormalige Engelse en Franse kolonies.

Gedramatiseerde vertellingen – een uitstekende maar dure vorm om thema’s uit te diepen, maar ook een vorm die Surinaamse hindoestanen aanspreekt – werden mogelijk gemaakt door extra subsidies van Stimulering- en Coobofonds. Met Land van Rama werd een lang gekoesterde wens gerealiseerd en later volgden Upanishads en jongerendrama. De namen van Jonne Severijn en Abdoel Rahman mogen hierbij niet onvermeld blijven.

Jongerenprogramma Begin jaren 2000 kozen we bewust voor een jongerenprogramma. De grote groep hindoestaanse jongeren werd onvoldoende bediend en het bereik was zeer laag onder deze doelgroep. Er moest een eigensoortige, herkenbare en aansprekende programmavorm worden ontwikkeld. Het antwoord was: ‘Chatney’, een format dat na een tijd goed aansloeg. Een prestatie

waarop wij best trots mogen zijn.

Eindredacteur Televisie, Chander Mathura en het productieteam hebben veel creatieve energie in dit project gestoken.

OHM Radio heeft een eigen ontwikkeling doorgemaakt. Onder leiding van de eindredacteur Bikram Lalbahadoersing heeft het radioteam vanaf het begin gekozen voor twee doelgroepen: de hindoestaanse volwassenen – die voor een belangrijk deel een overgangsgeneratie vormen en vaak ook een sterke band met Suriname hebben – en spiritueel geïntereseerde Nederlanders Het bereik van OHM Radio is veel breder dan de cijfers van KLO (Kijk en Luister Onderzoek). Onze programma’s worden via de lokale zenders in de ether gebracht en ook in Suriname zijn de programma’s te beluisteren.

Wat hebben we bereikt?

Hebben wij degenen die wij wilden bereiken bereikt en hoe reageerden de mensen op de programma’s en op de omroep? Ik denk dat kwantificering van het bereik een zeer moeilijke is.

De wekelijkse cijfers van KLO geven hoogstens een indicatie van het bereik.

De publieke omroep heeft nooit gericht onderzoek gedaan naar het bereik. OHM heeft in het verleden een onafhankelijk bureau ingeschakeld om het bereik en de waardering te onderzoeken. Daar kwam een positief resultaat uit. Wat de effecten waren (informatie, inspiratie, troost, meer begrip en cohesie versterkend) is als zodanig nooit wetenschappelijk

48 - oktober / december 2008

gemeten. Uit gesprekken bleek wel dat veel mensen de informatie en ook de inspiratie konden waarderen. Vooral onder de Nederlanders was er veel lof over OHM. Ook uit vergelijkende onderzoeken kwamen wij niet slecht uit de bus.

Natuurlijk waren er ook mensen met kritische opmerkingen. Er werden altijd veel vragen gesteld over waarom wij niet in het Hindi uitzonden, meestal door ouderen, en waarom OHM niet meer programma’s maakte over activiteiten in Suriname en Nederland en over mandirdiensten.

Ook werden wij verweten weinig aandacht te hebben voor meer sociaalmaatschappelijke onderwerpen en dat de programma’s niet altijd herkenning gaven of dat het hindoeïstisch karakter van het programma niet overeenkwam met de opvattingen in sommige orthodoxe kringen.

Leerpunten Wellicht is het ten slotte zinvol aan het einde van deze korte terugblik – die zeker niet volledig is – enkele zaken als lering mee te geven voor de toekomst.

Bij de oprichting is er veel energie en overtuigingskracht gebruikt om de verschillende groepen met hun deelbelangen bij elkaar te brengen en OHM tot stand te brengen.

Dankzij de mensen van dat eerste uur is OHM in de afgelopen vijftien jaar altijd in een betrekkelijk rustig vaarwater gebleven en nu een

professionele en gerespecteerde kleine omroep in het publieke bestel. Het zou de verschillende stromingen binnen de hindoegemeenschap dan ook sieren hun deelbelangen ondergeschikt te maken aan de eisen die inherent zijn aan het leiden van een professionele mediaorganisatie; zoals professionaliteit, geïnspireerde betrokkenheid die ook wereldgericht is en een duidelijke visie hoe men wil opereren binnen het publieke bestel.

Twee andere aandachtspunten zijn de technologische ontwikkelingen op internetgebied en de samenwerking met andere omroepen. De samenwerking met Rob Hof heeft ertoe geleid dat wij nu veel meer contacten hebben met de andere omroepen binnen 39f en ook in Europa. Die samenwerking geeft ons een platform dat wij als kleine niet hebben. De serie Sporen uit het Oosten heeft de Nipkovprijs gewonnen en wordt op vele plaatsen in de wereld uitgezonden.

Het opent mogelijkheden om coproducties te doen met gerenommeerde makers.

Nieuwe media vraagt een grote investering in creativiteit en deskundigheid. Goed gebruik van Internet en samenwerking kunnen ons een groter bereik geven.

Vijftien jaar OHM: ik denk zeker reden om te vieren maar ook een moment van bezinning en laat het verleden een bron van inspiratie zijn. n

‘Hinduism is a movement not a result, a process not a position, a growing tradition not a fixed revelation.’ S. Radhakrishnan.

49 - oktober / december 2008

Mijmeringen bij 15 jaar OHM

Door: Freek L. Bakker

Het begin van OHM riep vragen op. Zou deze eerste Nederlandse hindoeomroep meer zijn dan een eendagsvlieg? Heel wat mensen verwachtten toen dat de nieuwe zendgemachtigde binnen enkele maanden of anders enkele jaren aan interne tegenstellingen ten onder zou gaan. Maar dat gebeurde niet. En nu viert OHM trots haar vijftienjarig jubileum. De omroep liet zien dat het inderdaad mogelijk was om als hindoes samen iets moois en goeds tot stand te brengen.

Ondertussen is er veel veranderd in hindoe Nederland. Toen, bij de oprichting van OHM in 1993, was de mooiste hindoetempel in ons land te vinden in een gebouw dat eerst een andere functie had gehad, bijvoorbeeld een gebouw dat ooit een school was geweest. In 2000 en later in 2006 werden twee spiksplinternieuwe hindoetempels gebouwd, de Radha Krishna Mandir in Amsterdam en de Shree Ram Mandir in Wijchen.

De laatste is een gebouw van drie verdiepingen geworden en daarmee de grootste mandir van Nederland.

Indiase goeroes Bij de eerste uitzendingen van OHM was het Sai Baba die de harten van vele hindoes won, zowel in de kring van de hindostanen als daarbuiten. Nu is zijn roem enigszins verbleekt en spreken de mensen over andere goeroes, over Sri Sri Ravi Shankar of over Amma, de vrouwelijke goeroe die de wereld wint door haar liefdevolle omhelzingen.

Maar toen, in 1993, dachten we ook dat de dagen van de beweging van Bhagvan of Osho geteld waren, terwijl tot verassing van velen de beweging op dit moment bezig is aan een kleine come-back.

Ftto: Š www.mandirwijchen.nl

50 - oktober / december 2008

Hindoeorganisaties Bij de eerste schreden van OHM in omroepland was er misschien net één hindoeschool, de Shri Vishnu Basisschool in Den Haag.

Inmiddels zijn deze scholen te vinden in alle drie de grote steden en ondertussen is in Den Haag een tweede hindoebasisschool geopend.

En sommigen hopen inmiddels op een hindoe middelbare school.

In de eerste jaren van haar bestaan leek de OHM eigenlijk de enige hindoeorganisatie te worden die met succes voor heel Nederland kon spreken. Hindoes luisterden naar OHM-radio en keken naar OHM-TV. Andere organisaties leken telkens weer in een mislukking te eindigen. Maar sinds 5 juni 2001 is er nog een belangrijke landelijke hindoeorganisatie gekomen, de Hindoe Raad Nederland met vertegenwoordigers uit alle belangrijke stromingen van het hindoeïsme, zowel van de Sanatan Dharm als van de Arya Samaj. En ondertussen doen de Hare Krishna’s ook mee.

Bollywood Vijftien jaar geleden werd algemeen verwacht dat Bollywoodfilms langzamerhand hun populariteit zouden verliezen en dat in de toekomst ook de hindostaanse jongeren liever naar westerse films zouden kijken. Nu zijn de Bollywoodfilms populairder dan ooit, zo populair zelfs dat westerse jongeren interesse beginnen te tonen.

Bij de hindostaanse jongeren blijven ze onverminderd populair. Wat hen aanspreekt is dat het in deze films

dikwijls over dezelfde problemen gaat als die ze tegenkomen in de eigen wereld van de hindostaanse subcultuur.

Het hindoeïsme is in de loop van deze vijftien jaar steeds meer in Nederland geworteld geraakt. Er zijn nog banden met Suriname, maar het belang daarvan is minder geworden. Liever kijken de Nederlandse hindoes naar India. Velen maken een reis naar het subcontinent om zelf te kijken hoe het daar is en te ontdekken waar hun wortels liggen.

Samenwerking Ondertussen zijn er in die vijftien jaar soms heftige conflicten geweest in de hindoegemeenschap; er ontstonden situaties waarin mensen elkaar danig in de weg zaten. Maar dwars door alles heen liet OHM zien wat je bereikt als je samenwerkt. En zo handelde OHM in de geest van het Ramayana. Rama’s overwinning was zo groots, omdat de vier broers samen optrokken en zich tegen alle dreiging en tegenslagen in niet uit elkaar lieten spelen. Ik wens OHM veel geluk en nog vele jaren toe, opdat zij nog lang het hindoe erfgoed zoals verwoord in het Ramayana en de Bhagavad Gita over het voetlicht mag brengen. Deze boodschap inspireerde immers niet alleen hindostanen maar ook talloze mensen buiten de eigen hindostaanse kring. Proficiat! n Freek Bakker is universitair docent interculturele theologie en hindoeïsme en boeddhisme aan de theologische faculteit van de Universiteit Utrecht.

51 - oktober / december 2008

Een ware zoeker blijft vragen stellen

Door: Tanja Jadnanansing

Paramaribo, begin jaren tachtig. Ik herinner mij nog goed hoe mijn vader op een uitzonderlijk warme namiddag de trap kwam oplopen en aan mij vroeg: ‘Tan, wil je mee naar een meditatieles?’ Ik was zestien en mijn toch al saaie wiskundeopdrachten verloren het uiteraard van deze nieuwe spannende vraag. Hoezo? ‘Nou, vandaag kwam een dame in witte sari op kantoor om een akte te laten passeren en zij vertelde dat zij van de Brahma Kumaries is en ik ben geïnspireerd door haar verhaal.’

Drie dagen later zat ik met papa in een ruimte die zo heerlijk rustig was en waar de dame die Sister Krishna bleek te heten ons de eerste beginselen van de Brahma Kumaries uitlegde.

‘Je bent dit lichaam niet, je bent een ziel, een punt van licht, je bent van nature goed, positief, je komt uit de zielenwereld.’

Ik voelde een traan over mijn wang glijden, een ziel, een onsterfelijk wezen, ik ben er altijd geweest en zal er altijd zijn. De liefde die toen over mij heen kwam was overweldigend, ik voelde mij eindelijk thuis, thuis bij wie ik was, een twijfelende zestienjarige maar het was oké.

Nee, ik ben niet meteen en onmiddellijk een sadhu geworden toen ik meditatielessen van Sister Krishna

kreeg, wel vegetariër en tot op de dag van vandaag drink ik geen druppel alcohol. Maar de verlokkingen van het leven maakten dat ik na maanden in de felle zon naar Tourtonne (een buitenwijk in Paramaribo) fietsen om de lessen te volgen ineens wegbleef.

Amsterdam, vele jaren later Tot ik op een middag een telefoontje kreeg van Sister Krishna, ze was in Amsterdam en wist dat ik hier studeerde en vroeg of ik naar het Brahma Kumaries centrum in Amsterdam wilde komen. Ik aarzelde, ging niet, bracht alleen bloemen langs.

Het was op een vrouwenbijeenkomst (inmiddels werkte ik als jurist bij het Emancipatiebureau Amsterdam) waar ik Karen tegenkwam, een lerares bij het Brahma Kumaries Instituut en er

52 - oktober / december 2008

was een klik, en er was die vraag: ‘Wie ben jij?’ Tja, Karen kent Suriname niet, kent mijn vader niet, ik kon mij niet verschuilen achter: ‘Ik ben de dochter van de notaris.’

Wie ben ik? Een vraag die mij bleef achtervolgen tot ik weer dacht aan Sister Krishna: ik ben een ziel, een punt van licht! Ik fietste nu in de ijzige kou wederom vaak naar het Spiritueel Centrum om te mediteren, om mijzelf te blijven inspireren en de zoektocht naar mijzelf voort te zetten. Niet alleen om mijn eigen groei te dienen maar vooral ook om de talenten die ik heb gekregen in te zetten voor meer dan mijzelf alleen.

Inmiddels kreeg ik steeds meer door dat ik naast veel obstakels in het leven ook zoveel zegeningen heb meegekregen en dat ik deze moest gebruiken om een hoger doel te dienen, een doel dat zich langzaam ontvouwde…

Inspirerende ontmoetingen Daar kwam OHM op mijn pad. Ik mocht programma’s maken en kwam zoveel mooie mensen tegen die mij nieuwsgierig maakten naar het hindoeïsme. Tegelijkertijd was mijn vader in Suriname ook bezig zijn spirituele kennis te verdiepen mede met de hulp van zijn Guru Jhan Adhin.

De combinatie van gesprekken met enkele programmamakers en mijn vader maakte dat ik steeds meer ging beseffen dat mijn zoektocht nooit zou ophouden en dat dat ook niet de bedoeling is: de ware zoeker moet vragen stellen en blijven stellen.

Vier jaar geleden kwam ik mijn huidige partner tegen en het eerste gesprek dat wij voerden ging over Mahatma Gandhi en de Bhagavad Gita. Ik was op dat moment bezig met het zeer aanbevelingswaardige boek van Sylvia Arnold: ‘De Bhagavad Gita in het dagelijks leven’ en vertelde hem daarover en hij zei: ‘De Gita helpt iedere zoeker zijn eigen weg te bewandelen.’ Dat inspireerde mij om die eigen weg inderdaad te bewandelen met een bezoek aan de katholieke kerk, vele bezoeken aan de mandir en ook frequent langsgaan bij de Brahma Kumaries.

Kan ik niet kiezen? Ja, ik heb gekozen voor een spiritueel leven waarin God centraal staat, waarin ik Heer Krishna dagelijks dank voor de inspiratie en vooral waarin ik alles wat ik doe opdraag aan God. Ben ik dan een sadhu geworden, of pretendeer ik dat? Absoluut niet, elke dag maak ik fouten, zit mijn ego mij in de weg, maar elke dag opnieuw weet ik dat als ik geloof in het goede, God mij standvastig zal maken in mijn geloof. Als ik in totale oprechtheid en eerlijkheid leef krijg ik een dikke knipoog van Sister Krishna die inmiddels in de zielenwereld woont.

Tot zover mijn spirituele zoektocht welke nog steeds gaande is… n Tanja Jadnanansing werkt voor NOS Nieuws en is in haar vrije tijd mentor en coach van een groep Amsterdamse jongeren die radio maakt en debatten organiseert.

In het verleden presenteerde zij een aantal discussieprogramma’s voor de OHM

53 - oktober / december 2008

De Ayurveda toen en nu…

Door: Vaidya Robert H. Swami Persaud

Nu de Ohm Vani alweer bijna 15 jaar bestaat en ook al jarenlang iedere keer een artikeltje over de Ayurveda plaatst, wordt het tijd om eens te kijken hoe de Ayurveda zich in de loop der jaren in Nederland heeft ontwikkeld. Want hoewel zij een ouderdom van eeuwen heeft is ze in Nederland nog betrekkelijk jong. Een korte terugblik op de geschiedenis.

In het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw sijpelde de Ayurveda langzaam de westerse landen binnen dankzij de introductie van deze geneeswijze door de Maharishibeweging. Tegelijkertijd werd zij in Nederland steeds meer in kaart gebracht door zowel enkele Indiërs als hindoestanen.Er verschenen enkele Nederlandstalige boeken en eind jaren tachtig kon je al enkele praktijken vinden van deze oude geneeskunst.

een ernstig verkeersongeluk mij bijna naar de andere wereld hielp en ik die ‘andere wereld’ daadwerkelijk ook even zag. Maar dankzij de Ayurvedische adviezen van mijn vader kon ik mezelf goed genezen, een proces dat de behandelende artsen verbaasde.

Daarom vertrok ik later naar India om intensieve Ayurvedische studies te doen, want het bewijs dat de Ayurveda werkte had ik immers door mijn eigen genezing laten zien!

Persoonlijke genezing Opgegroeid binnen de hindoestaanse gemeenschap kwam ik er zelf op een vreemde manier mee in aanraking. Mijn vader had mij al enkele bijzondere dingen geleerd uit de Ayurveda, maar ik had daar nauwelijks interesse in. Ik vond meer vreugde in een rechtenstudie.Totdat

De eerste praktijken Zo gebeurde het dat ik samen met enkele collega’s - zoals de bekende dr. Anil Mehta - eind jaren tachtig de eerste onafhankelijke Ayurvedische praktijken in Nederland ging opzetten.

Het was nog een onontgonnen veld met veel onduidelijkheden voor de mensen. We spreken immers over een

54 - oktober / december 2008

geneeskunde met sterke wortels in de Indiase cultuur.

Gelukkig zorgde o.a. de stichting Organisatie voor Hindoe Media ervoor dat de Ayurveda de nodige aandacht kreeg in radio- en televisieprogramma’s, waardoor de bekendheid steeds meer toenam. Het bleef echter niet bij ons initiatief alleen en naarmate het aantal praktijken groeide bleek het onontkoombaar dat de uitoefening van de Ayurveda hier en daar ook nogal vercommercialiseerde.

Ook kwam de nadruk steeds meer te liggen op de verkoop van allerhande voedingssupplementen waardoor de aandacht voor de échte voeding – waar de Ayurveda zo groot mee is geworden - wat meer naar de achtergrond schoof.

Ook werd het etiket ‘Ayurveda’ op diverse therapeutische behandelingen geplakt terwijl de vlag die lading niet altijd dekte. Gelukkig werden veel cliënten steeds kritischer dankzij goede literatuur en voorlichting. Ook het onderwijs in de Ayurveda breidde zich behoorlijk uit. Mensen als Coen van der Kroon en Naveen Gupta drukten een belangrijke stempel op de kwaliteit van het Ayurvedische onderwijs.

Beroepsvereniging Eind jaren negentig werd er een eerste poging ondernomen om de verschillende Ayurvedische praktijken in Nederland onder één noemer te brengen. Dit werd als noodzakelijk ervaren vanwege de

55 - oktober / december 2008

grote versnippering die er toen heerste en die als schadelijk werd gezien voor de voorlichting. Die eerste poging liep helaas op niets uit, misschien was het nog te vroeg. Inmiddels hadden diverse algemene beroepsverenigingen voor natuurgeneeskunde Ayurvedische licenties uitgegeven. Dit hield in dat wanneer je het Ayurvedische vak beoefende en in het bezit was van minimaal een medisch HBOcertificaat, je in aanmerking kon komen voor een registratie. De cliÍnten van zo’n geregistreerde therapeut kregen hun behandeling vergoed van verschillende zorgverzekeraars.

In 2004 werd er opnieuw een poging gedaan om de Ayurvedische praktizijns in Nederland met elkaar te verenigen. Nu met meer succes. Hoewel de Ayurvedische behandelaren allemaal verschillende uitgangspunten hanteerden, slaagden zij erin om in september 2006 het eerste Ayurvedische artsensymposium te organiseren in Utrecht.

In september 2007 werd uiteindelijk de ANVAG opgericht, de Algemene Nederlandse Vereniging Ayurveda Geneeskunde.

Het bestuur werd gevormd door dr. Bernard van Drenth, drs.

Viktor Manhave en mijzelf, Vaidya Robert Swami Persaud. De ANVAG streeft ernaar om de kwaliteit van de Ayurvedische toepassingen in Nederland zo goed mogelijk te bewaken en te bevorderen.

De wording van de Ayurveda in Nederland bedraagt dus een kleine 25 jaar. Een periode waarin de Ayurveda naar grote bekendheid groeide, met regelmatig verschijnende Ayurvedische magazines, professionele praktijken en een heuse beroepsvereniging. Maar er is nog een lange weg te gaan, die mijn inziens uiteindelijk zal leiden tot een volwaardige plaats van de Ayurveda binnen de Nederlandse gezondheidszorg.

www.anvag.nl

56 - oktober / december 2008

OHM van harte gefeliciteerd OHM geeft Hindostanen een gezicht, bevestigt hun andere culturele identiteit en communiceert met hen en met de Nederlandse samenleving. Die vijftien jaren waren hard nodig voor de emancipatie van de Hindostaanse bevolkingsgroep in Nederland. Hartelijk gefeliciteerd!

Ruben Gowricharn,

hoogleraar sociale cohesie en transnationale vraagstukken, Universiteit van Tilburg Van harte gefeliciteerd met jullie 15 jarige bestaan!

Steeds meer mensen maken werk van innerlijke vrede. OHM heeft inmiddels al tienduizenden mensen geholpen om hun weg naar vrede te vinden.

Dat komt door de toegankelijkheid van de programma’s. OHM is veel meer dan een mediakanaal voor de hindoegemeenschap in Nederland. Het inspireert alle mensen die steun en inspiratie zoeken in het hindoeïsme.

Het is een voorrecht om mijn vertaling van de Bhagavad Gita te mogen delen.

De Gita is een tijdloze bron van wijsheid. Voor mij is dit boek een praktische gids, die me iedere ochtend vertelt wat die dag belangrijk is. Ik blijf het ongelofelijk vinden hoe je op die manier in 5 minuten tijd zoveel steun kunt ervaren, of je nu oud of jong bent.

Vrede begint bij jezelf. Gelukkig is er altijd wel iemand in de buurt die ons daaraan herinnert. Gelukkig zijn er

ook interviews en documentaires die OHM onder onze aandacht brengt. Die zijn de afgelopen jaren voor veel mensen van grote waarde geweest. Ik ben dankbaar dat OHM haar werk op deze manier nog vele jaren kan voortzetten.

Mansukh Patel De publieke omroep is het resultaat van teamwerk door een breed palet van onafhankelijke omroeporganisaties. Voor mij is het onbetwist dat ook de OHM vanuit zijn eigen missie een bijdrage levert aan het geheel en mede zorg draagt voor een pluriform aanbod.

Van harte gefeliciteerd met 15 jaar OHM!

Henk Hagoort

Voorzitter Raad van Bestuur NPO

Een jubileum moet je gewoon vieren.

Namens het GOPIO bestuur wens ik jullie een feestelijk jubileum toe. Onze welgemeende bewondering voor de programmering en jullie gevoel voor wat er leeft in de samenleving. Jullie leveren een duidelijke bijdrage aan het bereiken van een volwassen multiculturele samenleving. Keep up the good work!

Drs Rajindre Tewari

Chapter President GOPIO Nederland (Global Organizaton of People of Indian Origin)

57 - oktober / december 2008

A D

INFOBL

£ÓiÊ >>À}> }ÊU

M M A ’ S PROGRA O H M • Ê ÀÊ£ÊUÊ«À ÃÊ%£Ó]ääÊ«iÀÊ >>À

Ê > Õ>À É >>ÀÌ

ÊÊÓääÈÊU

RGTOP

EN ÏÏN BE

6ELE WEG

EEN HENK AAN (OLI GESC SAMENLEVING GESPLETEN EN GELUK 4ROUWEN

’S A M M A • P R O G R%12,00 per jaar D O H M I N F O B L •A juli/september 2006 • nr 3 • prijs 12e jaargan

g

In de aanloop naar het nieuwe jaar maken we graag anderen blij. Schenk uw relatie, uw goede vriend of uw familielid daarom een jaarabonnement op OHM Vani. Zo blijven ze een heel jaar op de hoogte van boeiende ontwikkelingen op het gebied van filosofie, religie, cultuur en spiritualiteit èn van alle programma’s die OHM op radio en televisie uitzendt. Voor e 12,- maakt u iemand een heel jaar lang blij.

mer: Themanum nden Familieba ofie De filos

atie van medit

M M A ’ S PROGRA per jaar OHM • 3 • prijs %12,00

Divali 2006 a: worden

wie je bent

Svadharm

ipe ch princ

taris Het vege

Shubh Divali

Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 E-mail OHM: info@ohmnet.nl

58 - oktober / december 2008

DE

A D

2006 • nr /december g • oktober 12e jaargan

CA

INFOBL

AU -TI P

Voor meer informatie neem contact op met:

Saraswati Art Publishers

Gespecialiseerd

in

boeken

over

Hindoestaanse

kunst

&

Cultuur

Verkrijgbaar boeken over: HindoeĂŻsme - Boeddisme - Islam - Yoga - Ayurveda - Indiase Astrologie - Geschiedenis Klassieke Indiase muziek & dans - Bollywood - Studie methoden Hindi - Urdu - Sanskriet - Hindiboeken

Bezoek onze webwinkel: www.saraswatiart.com

en bestel nu bij de grootste webwinkel voor Hindoestaanse / Indiase boeken en CD’s

Geef eens een boek cadeau!

Saraswati Art publishers & Distributeurs

Bezoek onze Literatuurdagen & boekenmarkt Voor meer informatie: saraswati.art@planet.nl of bel Telefoon 020 - 696 64 05

59 - oktober / december 2008

Ayurveda Massagetherapeut: een boeiend vak!

De Hogeschool Ayurveda Geneeskunde verzorgt al jarenlang haar Ayurvedische opleidingen; tientallen Ayurvedische Massagetherapeuten met een goed draaiende praktijk in Nederland, België en Duitsland hebben hun waardevolle diploma’s bij ons gehaald. Onze lessen zijn boeiend, zeer gericht op de praktijk en in helder Nederlands. De Hogeschool staat onder leiding van de ervaren geneesheer en filosoof vaidya Robert H. Swami Persaud, die ook diverse boeken schreef welke allemaal door Servire/Kosmos Z&K (Utrecht) worden uitgegeven.

De opleidingen worden gegeven in Nijmegen en starten steeds in vooren najaar.

De Ayurveda Praktijk.

De medische Ayurveda praktijk van vaidya Robert H. Swami Persaud is van maandag t/m vrijdag te bezoeken volgens afspraak. U komt voor een eenmalig en uitgebreid consult van ca. 2 uren, waarbij u zonder rompslomp, dure pillen of moeilijke oefeningen te weten komt hoe u uw lichamelijke en geestelijke gezondheid weer helemaal optimaal kunt krijgen!

U krijgt een zeer persoonlijk en duidelijk voedingsadvies en adviezen welke uw leven betreffen. Zelfbewustzijn, inzichtsgroei en energie vormen sleutelwoorden in het consult. Langdurige chronische klachten, overgewicht en malaise nemen allemaal af door een juist voedingsen leefpatroon, geheel afgestemd op uw persoonlijke situatie. Indien gewenst, kunt u na afloop zelfs in uw eigen regio door een van onze meer dan 50 Ayurvedische therapeuten verder behandeld worden.

Het tarief voor het eenmalig, ca. twee uur durende consult bedraagt niet meer dan € 135,- welke door de meeste zorgverzekeraars wordt vergoed. Op de site www.ayurveda-center.com staat de meest aktuele informatie, die moet u zeker even bezoeken!

Even bellen?

Onze telefonistes staan u elke werkdag van 08.00 tot 17.00 uur vriendelijk te woord.

Alle info: tel. 024-641 83 98 (buiten kantoortijden: 024-645 03 16).

60 - oktober / december 2008