OHM Vani 4e kwartaal 2009 by Stichting OHM

15 e

jaargang oktober / decemer

n Muziek en spiritualiteit n Geworteld in wat blijft n De Bhagavad Gita in het dagelijks leven

2009

prijs E

12,00

per jaar

COLOFON OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer. Een jaarabonnement kost e 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM.

Eindredactie Savitrie Marhe-Benie Aat-Lambèrt de Kwant Auteurs Raj Mohan Ojas de Ronde Kyra de Vreeze Robert H. Swami Persaud Eekta Trienekens Aat-lambèrt de Kwant Met dank aan Bikram Lalbahadoersing

Wij

Chander Mathura Sharda Balla Cover: © Eekta Trienekens Grafische verzorging

Druk Practicum Grafimedia Groep b.v. Hilversum Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

Wensen U een

Shubh Divali 2 - oktober / december 2009

INHOUD Pagina 5

Redactioneel

Pagina 6

Muziek en spiritualiteit

Pagina 9 Geworteld in wat blijft

Pagina 12 Wortels of vleugels, hoofd of hart?

Pagina 16 Wijze woorden

Pagina 17 Mag je uit elkaar voor je

spirituele ontwikkeling? Pagina 20 De Bhagavad Gita

in het dagelijks leven (deel I - II) Pagina 26 Boekrecensie

Pagina 27 Alle Prakritis aan Tafel

Pagina 30 De Ayurveda

en de Mexicaanse griep Pagina 36 OHM televisie

Pagina 41 OHM televisie

Hindi

Pagina 42 OHM Radio

De Lotusvijver

Pagina 46 OHM Radio

De Zevende Hemel

3 - oktober / december 2009

...laat uw blanco papier tot leven komen...

DTP | Vormgeving | Grafisch Ontwerp

u Flyers/leaflets u Advertenties u Brochures u Huisstijlen u Posters u Fotomontages u logoâ&#x20AC;&#x2122;s etc.

Wilt u meer informatie? Bel of mail gerust, onze medewerkers zullen u graag te woord staan. Eerste Nieuwstraat 66 1211 JS Hilversum

Telefoon: 06 28 538 701 e-mail: exlibras@planet.nl 4 - oktober / december 2009

November is de Maand van de Spiritualiteit. Mensen zoeken naar een beter evenwicht tussen materiële welvaart en geestelijk en lichamelijk welzijn. Het thema is dit jaar ‘wortel schieten’. De redactie heeft bij de samenstelling van deze editie gemeend mensen aan het woord te laten die hun weg proberen te vinden of hebben gevonden tussen traditionele religiositeit, nieuwe spiritualiteit en de vele tussenvormen. Ze vertellen over wortels en ontworteling over takken en bladeren en over vleugels en ‘aarden’. Misschien herkent u zich in hun verhalen. De discussie over het wel of niet uitbreken van een grieppandemie is nog gaande. De Ayurveda biedt u veel mogelijkheden om weerstand op te bouwen doormiddel van goede voeding en een aangepaste levenswijze. Wij wensen u een Shubh Divali op 17 oktober, fijne feestdagen in december en een gezond en spiritueel 2010. De redactie

R e d a c t ion e e l

Wortels en vleugels

5 - oktober / december 2009

Muziek en spiritualiteit

Door: Raj Mohan

Interculturaliteit en diversiteit in de kunsten Inspiratie laat zich niet bepalen, maar ontstaat vanzelf. Denkt de kunstenaar bij inspiratie dat de creatie die daaruit voortkomt van zichzelf is of realiseert hij dat hij ‘maar’ een doorgeefluik is? Dit is afhankelijk van het spirituele stadium waarin de artiest zich bevindt.

Uiteraard speelt haar of zijn expertise hierbij een belangrijke rol maar het is zeker niet het belangrijkste. Inspiratie heeft ook geen kleur en kent geen cultuur maar draait om haar eigen as. Jezelf uiten via een kunstvorm is niet slechts behouden aan de kunstenaar maar is een van de basis spirituele behoeften van de mens. Naarmate iemand zich spiritueel ontwikkelt, neemt de behoefte tot het uiten ervan in de kunsten alleen maar toe. In veel culturen is samenzang bijvoorbeeld een veel voorkomende uiting zoals in West -Europa, India en Afrika. Ook buiten deze werelddelen is daar sprake van een dergelijke cultuur en is daar ook behoefte aan. De Bhagavad Gita (letterlijk “Lied van de Heer”), een van de belangrijkste heilige geschriften uit het Hindoeïsme, zegt bijvoorbeeld dat zingen bij de mens hoort.De stem is tenslotte het natuurlijke instrument dat de mens met zich draagt en dus ook de meest voor de hand liggende.

interreligieuze kunstervaring Interculturaliteit is een concept waarbij men ervan uit gaat dat de verschillende levende culturen naast elkaar kunnen bestaan, elkaar wederzijds zullen beïnvloeden, zonder echter geheel te verdwijnen. Alleen is het besef ervan niet in alle lagen van de bevolking doorgedrongen. Angst voor verlies van de oorspronkelijke culturele componenten en identiteit spelen daarbij vaak een belangrijke rol. In mijn pogingen om verschillende muziekculturen bij elkaar te brengen en te vermengen, beland ik telkens weer in verschillende werelden waarbij ik mezelf regelmatig betrap op onderschatting van het grote belang van die samenwerking. Ik ging er immers steeds van uit dat muziek op zichzelf voldoende is om met de deskundigen de verschillende stijlen met elkaar te vermengen tot een mooi geheel. Door deze ‘technische kruisbestuiving’ werd ik weer bepaald bij mijn eigen filosofie van kunstuiting en vooral de beleving ervan. De energie die vrijkomt bij

6 - oktober / december 2009

mijn reguliere concerten ervoer ik dan bij deze eerste technische vermenging nog niet. “Het klopte wel maar innerlijk voelde ik het niet.”

wanneer muziek wordt gepeeld met geniale virtuositeit is het onnavolgbaar en soms ook mooi

onderzoek doen naar de culturele aspecten van een muziekstuk of gedicht, de andere keer meer in de gevoelsbeleving. Op een dergelijk moment En soms wordt het me ga ik naar binnen om na te gewoon gegeven zoals maar gaan waarom het dan niet de minnezang uit het wordt het gespeeld met lukt om in dat energieveld Hooglied. Dan brengt engelachtige goedheid te komen. Het is voor mij iemand het letterlijk is het goddelijk immers een voorwaarde naar mij toe en weet om kunst te scheppen Het ik dat dit een goddegedicht: Raj Mohan komt zelden voor dat het lijke opdracht is. Want niet lukt om met de nieuw tijdens het werken aan gecreëerde muziek in dat gebied van zo’n stuk merk ik dat het mij weinig hoger bewustzijn te komen maar als het moeite kost om iets nieuws te creëren gebeurt, zie ik het als een proef. Ik weet uit een ouder werk: Nieuw eraan is de dan dat er iets is dat ik over het hoofd vorm zoals de taal of compositie. Wat heb gezien of waarover ik te laconiek gelijk blijft is de goddelijke energie. Ik dacht. In mijn meditatie vind ik dan vertrouwde er op dat de kracht van de antwoorden. “Wanneer je zoekt in chaschitterende tekst van het Hooglied os vind je chaos, wanneer je zoekt in intact bleef wanneer ik er een Indiaas leegte vind je alles.” Soms moet ik meer lied van maakte. Minnezangen uit het Hooglied Hooglied 8,6-7 Leg mij als een zegel op je hart, draag mij als een zegel om je arm

Ek mohar jaise mujhko tum dil pe lagaalo, ek mohar jaise pehanlo tum kalaayee men apni

Liefde is onstuitbaar als de dood, hartstocht ongenaakbaar als de krocht

Prem nishchit hai maut ki tarhaa, bhaav pahunch se baahar hai paataal ki tarhaa

Flitsen vuur is zij, een bliksemschicht, liefdevlam waarin Zijn wezen licht

Chamakti aag hai woh, ek bijli, premagan jis men Unki rooh chamakti hai

Liefde, niet te blussen door de vloed, door geen stromen wordt zij overspoeld

Prem jwaar se bujh nahin saktaa, koi bhi dhaaraa se doob nahin saktaa

Wie met geld of goed naar liefde grijpt, is veracht, ja diep veracht is zij

Dhan daulat se jo prem ko jhapatataa, granaa ke yogya hai woh, ati granaa ke yogya

Nederlandse vertaling: Kees Waaijman,

hindi vertaling: Raj Mohan

7 - oktober / december 2009

Het is deze energie die het publiek raakt of ontroert. Ook dit is de genade van God en heeft het niet alleen te maken met esthetiek en kwaliteit. Goddelijke schoonheid gaat verder dan de schoonste kunsten. Deze is niet meetbaar en zeker ook niet uit te leggen en ik zal daartoe dan ook geen poging doen. In het Boeddhisme mogen vergevorderde monniken niet naar kunstuitvoeringen gaan of zich op welke wijze dan ook bezig houden met kunst tenzij deze meditatief is zoals het maken van mandala’s. De vraag is dan waarmee mensen die het genot van zelfs de schoonste kunsten niet meer koesteren vervuld. In ieder geval zijn er dus mensen -noem ze heiligendie weten dat er een kracht, een genot is dat veel groter en krachtiger is en dat die ervaring veel verder gaat dan bij de kunst. India, jazz en opera In een opmerkelijk spannende samenwerking met twee Utrechtse vocalisten Denise Jannah (jazz) en Anthony Heidweiller (bariton) wilde ik drie verschillende muziekdisciplines en muziekculturen namelijk Indiase, Jazz en opera op een dusdanige wijze vermengen dat de toehoorder op een gegeven moment alleen maar muziek zou horen en niet bezig zou zijn met de achtergronden van de verschillende muziekstijlen en talen. Op dat niveau hebben tekst en muziek een

ondergeschikte rol en speelt de energie die vrijkomt de hoofdrol. Daarvoor is de intentie waarmee je op het podium staat erg belangrijk. Wanneer je wilt imponeren kan dat ook gebeuren maar iemand raken is een ander verhaal. Technisch raffinement en virtuositeit zijn voor mij dan ook niet voldoende om muziek te maken. Ik wil wat ik voel en ervaar bij het maken van muziek of een voordracht, met mijn toehoorders delen. Daar bid ik om en daar mediteer ik op. Ook al zou de toehoorder slechts een tiende deel voelen van wat ik ervaar bij het zingen. Dit is een hogere vorm van delen, een hogere vorm van goed doen voor de mensheid. Niet goed doen om goed te willen doen maar zo handelen dat het goede vanzelf gebeurt. Het contact met een ander buiten je eigen culturele groep, via een handdruk, een muziekstuk of een ander gebaar is, is pas zuiver wanneer je werkelijk beseft dat je in wezen niet van elkaar verschilt. Pas dan zullen de verschillen wegvallen en wordt de weg naar intermenselijk contact vrij. Een compositie bestaat niet maar uit één toon maar uit verschillende. En al deze tonen hebben een authentiek karakter en verschillen van elkaar maar in een lied worden ze een collectief om zodoende schoonheid te creëren. n

terwijl de ziel prioriteit geeft aan hogere zaken laat de creativiteit nog even op zich wachten en is de geest geduldig 8 - oktober / december 2009

gedicht: Raj Mohan

Geworteld in wat blijft

door:

Ojas Th. de Ronde

Onthechting is een belangrijk thema in alle spirituele tradities. De bedoeling is los te komen van de buitenwereld, om zo meer tijd en ruimte te vinden voor je innerlijke wereld. Maar om dat goed te doen is een kunst, de echte levenskunst. Dat heb ik ook in mijn eigen leven ervaren. Mijn leven als monnik in een christelijk klooster was onthecht, uiterlijk los van alles wat begeerte of afweer kon oproepen. En toch was het moeilijk innerlijke vrede en vreugde te vinden. Die werd pas gevonden tijdens een bezoek aan India.

â&#x20AC;&#x2DC;Onthecht je aan alle dingen om je heen, aan je relaties, aan alles wat je lief is. Alleen dan kun je loskomen van de wereld , de smaak van het goddelijke vinden en de wereld in liefde dienen.â&#x20AC;&#x2122; Dit waren de woorden van de novicemeester van het christelijke klooster waar ik op jonge leeftijd intrad. Daarmee begon een leven in ascetische afzondering, waarin ik afstand deed van de normale behoeften van een mens: behoefte aan slaap, lekker eten en drinken, geld, bezit, status, seksualiteit, eigen wil. Noem maar op. Ik deed afstand van alle dingen die me aan deze aarde zouden kunnen binden. Aanvankelijk bracht dit loslaten een intens gevoel van bevrijding. Alsof je in een luchtballon rechtstreeks naar de hemel opsteeg. Maar na een tijdje kwamen oude patronen en verlangens terug en wilde je weer terug naar de

aarde waar je toch je wortels had. Dat werd echter beschouwd als een valse verlokking en je leerde voorturend nog meer ballast overboord te gooien. Tot ook dat niet meer hielp. Crisis Ik begon me af te vragen of ik wel op de goede weg was. Hoe lang zou het nog duren voor ik werkelijk thuis kwam? Een heel leven? Dat was voor mij te lang. Er moest ook tijdens dit leven innerlijke vrijheid, vrede en vreugde mogelijk zijn. Niet alleen als een voorbijgaand moment, maar als een blijvende staat. Ik begon tot God te bidden. Maar God bleek ver weg. Diegenen met wie ik hierover sprak maakten me toen duidelijk dat ik me nog meer moest onthechten aan het uiterlijke. Maar klopte dit? Zou ik niet een andere weg moeten vinden?

9 - oktober / december 2009

Nieuwe wegen Een vriend zei me op dag: ‘ Je piekert zoveel. Dat haalt toch niets uit. Je hebt alleen maar pieker-ervaringen, geen echte piek-ervaring. Misschien moet je dat hoofd van je tot rust brengen en een meditatiecursus volgen. Dan leer je met je hart te zien.’ Dat voelde goed en ik vroeg mijn overste of ik dit mocht doen. Hij vond het een goed idee. Mediteren bleek anders dan bidden. Het bracht ontspanning en vrede. En ik begon te voelen dat dit mij gemakkelijk in mijn centrum bracht. Ik raakte er ge-aard door en begon weer van het leven te genieten. Af en toe kon ik zien hoe ik aan het denken was, hoe mijn gevoelens over iemand waren. En dat gebeurde zonder dat ik er een oordeel over had. Het verstoorde me niet. Ik kon daarna ook gemakkelijker mijn werk doen, projecten opzetten, mezelf inzetten voor een betere wereld. Zou dit mijn weg zijn? Er waren ook aarzelingen. Mediteren ging gemakkelijk en bracht vrede zowel in mezelf als om me heen. Maar

twijfel begon als een worm aan me te knagen. Waar was God nu gebleven in dit hele spel? Ik bad niet meer tot hem, zoals ik van te voren had gedaan. En zou ik niet verstrikt raken ‘in de dingen van de wereld’ en egoïstisch gaan leven? In feite was ik bang de wortels van mijn christelijke traditie te verliezen. De oude patronen van een diepgelovige christen bleken dieper geworteld dan ik vermoed had. Ik moest een beslissing nemen. Het was opnieuw een vriend die me het advies gaf een aantal weken te gaan mediteren. En dan in het land waar hierover al een lange traditie bestaat: India. Hij was juist teruggekomen van de ashram van Sri Ramana Maharshi in Tiruvannamalai en raadde me die aan. Dat leek me een goed idee en ik kreeg verlof zes weken te gaan mediteren.

10 - oktober / december 2009

Photo©: energyenhancement.org

Ik stortte mezelf in het werk en zette me in voor iedereen die me nodig had, maar dat hielp niet veel. Als het even rustig was, begon ik weer te piekeren. Het werd steeds onrustiger en donkerder in me en om me heen. Had ik nog een plaats om te rusten? Ik herkende me maar al te goed in het lied van Huub Oosterhuis, ex-priester en dichter, ‘ Een mens te zijn op aarde’: ‘De bomen hebben wortels, de bomen mogen stevig staan, maar mensen moeten verder gaan. De vossen hebben holen, maar mensen weten heg noch steg, zijn altijd naar hun huis op weg.’

Loskomen van je ego Het bezoek aan de ashram veranderde mijn leven. Er vond een diepgaand zelfonderzoek plaats en er kwam helderheid op wezenlijke punten. In de gesprekken die ik voerde met anderen in de ashram werd me duidelijk waar mijn blinde vlek zat met betrekking tot ‘onthechting’. Mijn idee van onthechting bleek tamelijk naïef. Het ging immers niet om onthechting aan uiterlijke dingen waar je je aan vast kunt klampen, want dan kon je er nog aan blijven denken of er naar verlangen. Het ging om het loskomen van degene die vastklampt: je ego, je persoonlijkheid, je denken en voelen. Zolang je je daarmee identificeert is er immers van werkelijke bevrijdende onthechting geen sprake. Je blijft dan geworteld in iets wat komt en gaat. Dat geldt voor een yogi aan de Ganges, die van zijn totale onthechting ook een geweldige egotrip kan maken. Maar ook voor een westerse monnik. Het duurde even voor het tot me doordrong. Ik had mijn ‘ego’ nooit als zodanig gezien. Het is een grote stap voor een traditionele christen om dit inzicht toe te laten in zijn eigen leven. Een traditionele christen hecht er grote waarde aan hoe zijn persoonlijkheid er in Gods ogen uit ziet. Is zijn denken vroom en zijn gedrag godvruchtig? God oordeelt immers over goed en kwaad en heeft in de Bijbelse geschriften duidelijk aangegeven welke kriteria hij daarvoor aanlegt. En nu zouden deze kriteria toch nog één obstakel – de identificatie met je ego ongemoeid laten? Nu zou je na je dood niet meer bij God kunnen aankomen met de opmerking: “Ik ben die en die,

u kent me wel. En kijk eens naar mijn goede daden. U heeft een beloning daarvoor beloofd en die zou ik nu graag ontvangen.” Inderdaad, deze gehechtheid aan het ego dat gestraft of beloond kan worden bleek mijn blinde vlek en zou moeten verdwijnen. Maar hoe? . God in je zelf vinden Het antwoord bleek even onthutsend als eenvoudig: niet door er tegen te vechten, maar door het in liefde te zien zoals het is. Dat ‘zien’ was me in de meditaties als overkomen, maar daar had ik de diepte niet van gezien. Die werd me duidelijk in Tiruvannamalai. Iemand gaf mij een tekst van Ramana waarin hij zegt: ‘Wie is God? Het waarnemen van je denken. Je denken wordt waargenomen door jezelf, je ziel. Dat heldere waarnemen is God.‘ Dat sloeg in! Dat werd herkend. Whaw! Het ego kon gezien worden als iets buiten mijn wezenlijke Ik en kon worden losgelaten als ‘het ik dat ik ben’. De identificatie ermee was verbroken. De Waarnemer was God zelf, het werkelijke Ik. Het was een onbeschrijfelijke doorbraak. Dagen lang was er helder geluk. Het werd het begin van een intens proces, waarin ‘ik’ steeds meer geworteld raakte in dat wat niet voorbijgaat maar eeuwig IS. In de jaren daarna heb ik herhaaldelijk mensen mogen ontmoeten die deze weg gegaan zijn. Als het over de waarheid gaat, is het Oosten een onuitputtelijke schat. n Ojas Th. de Ronde www.denieuwemens.eu

11 - oktober / december 2009

Wortels of vleugels, hoofd of hart?

Door: Eekta Trienekens

“Hoe zit het met jouw spirituele wortel?” Vroeg een vriendin mij laatst. Ik heb een tijdje moeten nadenken en kwam tot de ontdekking dat het een onderwerp is dat me altijd wel op de een of andere manier heeft beziggehouden. Vreemd dat ik daar nu pas achterkom, ik beeld al jaren bomen en hun wortels af in mijn schilderijen. Maar ja, de vraag kwam natuurlijk niet zomaar.

De wortels van bomen zijn meestal niet zichtbaar en zo is het ook met de meeste mensenwortels. Maar bij bomen is het vaak wel zo dat de wortels op de een of andere manier een afspiegeling zijn van de kroon van de boom, en andersom dus ook. En misschien is dit ook zo bij mensen, van buiten kun je min of meer zien waar iemand vandaan komt en wat voor achtergrond die persoon heeft maar de echte dieperliggende wortels worden pas blootgelegd na vele gesprekken en samenzijn. Zelfs je eigen wortels en al hun vertakkingen ontdek je soms pas heel laat. Hoe je geworteld bent heeft veel te maken met waar je vandaan komt, waar je thuis hoort. Met spirituele wortels is het ook zo, ze zijn als luchtwortels, waar je ook gaat, ze zijn met je en

ze voeden zich met energie uit je omgeving. En misschien zijn ze in die zin ook wel een afspiegeling van je zichtbare ‘kroon’. Omdat ik familie in Nederland en India heb stond ik vroeger nooit stil bij de vraag waar ik nu echt hoor, of ik een Nederlander ben of een Indiër, ik hoefde er niet over na te denken want ik was allebei. Althans, dat dacht ik. De buitenwereld echter dacht er anders over, voor Nederlanders was ik toch echt een Hollandse en voor Indiërs een Indiër, wel fijn natuurlijk maar wat te doen in een situatie waarin je met allebei te maken hebt? Bovendien krijg ik ook vaak het idee dat de Nederlander/ Indiër gewoon verwachtte dat je liever dat bent, wat zij zijn, beter kan toch niet?

12 - oktober / december 2009

Wortelconflict? Beetje wel, ik voel me namelijk écht allebei, ik besef dat ik op sommige vlakken veel Hollandser ben dan ik dacht maar andersom ook dat ik Indiaas ben op gebieden waarvan ik het niet verwachtte. Mijn spirituele kant is duidelijk Indiaas. Ik denk dat mijn Nederlandse kant mijn rationele kant is en mijn emotionele, en dus ook spirituele kant meer Indiaas. Ik ben er namelijk van overtuigd dat je emotionele kant grotendeels door je moeder beïnvloedt wordt. Zo weet ik nog dat ik als klein meisje een keer midden in de nacht wakker werd gemaakt door mijn nani (oma) die me meenam naar een nachtelijke recitatie in de gurudwara, ik ging vol verbazing helemaal op in de muziek en mensenmassa. Het was alsof iedereen daar als een wezen ademde, zong, keek, luisterde, aanwezig was. Het heeft ook zo zijn voordelen niet echt ergens bij te horen. Zo was het als kind in India altijd heerlijk, alles mocht en als je iets verkeerd deed, dan kwam dat doordat je van ‘buiten’ kwam en toch niet alles kon begrijpen. Later echter bleek Nederland een groter paradijs, daar mocht je als kind dan niet zo veel maar zodra je meerderjarig wordt kan niemand je nog iets maken. Terug in India was het na mijn achttiende minder ontspannen, dat had natuurlijk ook te maken met het feit dat ik een vrouw ben. Je kon niet eens alleen de deur uit om wat kleine boodschappen te halen. Ik begon toen wel iets meer te begrijpen van de bijna

magische wereld zoals mensen die daar kunnen ervaren. Het spirituele is overal, het wordt ook wel voor lief genomen want is immers altijd aanwezig. Het is meer een houding ten opzichte van de wereld om je heen. Ik begreep niet altijd hoe dat precies zat maar sommige dingen, daar deed je gewoon aan mee omdat het op de een of andere manier goed voor je was. Achteraf bevalt deze benadering van spiritualiteit mij wel. Waarom zou alles verklaard en uitgelegd moeten worden? Hoe dan ook zat ik steeds met mijn Hollandse hoofd op uitleg te wachten van iets dat mijn Indiase hart al lang begreep. Als je nergens echt bij hoort, heb je dan wel wortels? Ik weet niet zo zeker hoe het zit met die wortels, wat we wel hebben zijn banden, relaties, met mensen, banden met plekken, dingen, dieren. Die banden maken dat je je geworteld voelt. Die bepalen of je wel of niet kunt aarden. Hoewel ik het grootste deel van mijn jeugd in Nederland doorbracht heb ik altijd veel meer banden gevoeld met het kleine dorpje van mijn oma in India waar we met mijn moeder regelmatig naar toe gingen, deze bezoekjes duurden trouwens vaak wel vier tot acht maanden. Wel ietsjes langer dan de tijd die we nodig hadden voor het kopje thee dat ik bij mijn Hollandse oma kreeg. Ik heb me vaak afgevraagd hoe het kan dat we ons zo ver van huis toch zo thuis voelden. Maar het is duidelijk het waren de banden met de mensen daar. Mensen hebben

13 - oktober / december 2009

dat soort wortels nodig, wortels als vleugels. Wij wortelen niet zomaar, en wortel schieten doen we al helemaal niet. Het groeien van spirituele wortels kost enorm veel tijd, en soms, wanneer we die tijd niet krijgen of maken, krijgen we dus ook geen wortels. Sommige planten hebben luchtwortels, die kunnen overal terecht komen en leven van wat de lucht brengt. Ik heb me vaak afgevraagd of ik ook zo ben. Toch schilder ik nog steeds veel bomen, soms zonder maar meestal

mét wortels. Zou het schilderen van zo¹n boom mijn diepste verlangen weergeven? Ze zeggen wel eens dat elk schilderij eigenlijk een zelfportret is, maar schilder ik mezelf dan zoals ik ben of zoals ik zou willen zijn? Waar voel ik me thuis? Tijdens deze speurtocht naar mijn spirituele wortels realiseerde ik mij vaak hoe fijn het is niet echt ergens bij te horen, wortelvrij te zijn. Wortels zijn goed maar met vleugels kom je verder. n

14 - oktober / december 2009

Kantoren in ROTTERDAM, Dordtselaan 144d Rotterdam Tel 010 484 91 77 mail: info@ercoreizen.nl Online: WWW.ERCOREIZEN.NL

WWW.ERCOTRAVELS.COM

DEN HAAG,

ALMERE

Regentesseplein 12a Den Haag Tel 070 363 95 36

Allendestraat 115 Almere Tel. 036 530 00 33

Online boeken: WWW.TICKETBANK.NL

Special deals India (30 kgs inchecken, 1x wijzigen na vertrek) lage ticketprijzen KLM , Lufthansa, Swiss Air , Air India, Jet Airways l 15 daagse promotiereis India l 15 daagse Kennismakingsreis India l 10 daagse Shoppingtour Delhi l 22 daagse Bihar tour l 17 daagse Goa & Noord-India l 12 daagse Shopping tour India/Dubai

€ 1280,€ 1095,€ 840,€ 1750,€ 1735,€ 1190,-

l 21 daagse rondreis ( met KLM) Singapore, Maleisie en Thailand voor l 8 daagse reis Dubai voor

€ 1850,€ 780,- per persoon

Eigen appartement in Goa en Rishikesh Eigen kantoren en luxe auto s en mini-bussen in Delhi , Bombay en Goa

KLM/SLM tickets naar Suriname voor € 750,-- per persoon ( all-in ). Speciale tarieven voor de hoogseizoen ( zomervakantie ) naar Suriname Voor offerte mail info@ercoreizen.nl of rabin@ercoreizen.nl Huurhuizen / Hotels in Suriname vanaf €10,- per persoon per nacht (www.surinametour.nl) E R CO R E I Z E N i s l i d va n S G R e n I ATA , d u s u re i s t o p ze ke r

15 - oktober / december 2009

Wijze

woorden

Alles wat bezield en onbezield is in dit universum wordt bestuurd door de Heer en is Zijn eigendom. Men behoort daarom alleen de dingen aan te nemen die men nodig heeft voor zichzelf en die ieder als zijn deel krijgt toegemeten; en men behoort geen andere dingen aan te nemen, want men weet heel goed aan wie ze toebehoren.

Spiritualiteit is creativiteit en bewustzijn. Het is niet religieus en kent geen dogmaâ&#x20AC;&#x2122;s. Spiritualiteit betekent creatief potentieel. Of dat nou muziek, poĂŤzie of technologie is. Een spirituele leider is het symbool van de gezamenlijke ziel van een groep individuen. Hij kanaliseert de energie en creativiteit

Wie vrij is van standpunten , kent geen banden; wie bevrijdt is door inzicht, kent geen dwaasheden, maar wie zijn toevlucht neemt tot meningen en filosofische standpunten loopt in de wereld rond en ergert anderen.

Door zijn ogen te sluiten en stil te zitten, verandert een onwetende niet in een wijze. Maar degene die het goede koestert en het kwade mijdt, die begrijpt wat goed en kwaad werkelijk zijn. is een ware meester. Hij zal geen levend wezen kwaad doen.

(Deepak Chopra)

(Uit: Sri Isopanishad)

(Uit: Sutta-nipatta)

Vrij zijn is niet alleen het kunnen doen wat we willen of het ontsnappen aan invloeden van buitenaf. Het is het volledig begrijpen van de problematiek van de afhankelijkheid.

(Krishnamurti)

16 - oktober / december 2009

(Uit: Dhamammanpada)

Mag je uit elkaar gaan voor je eigen spirituele ontwikkeling?

door:

Lambèrt de Kwant

Relatie of huwelijken houden niet altijd stand. Iets dergelijks doet zich ook voor bij mensen, vooral vrouwen, die zich spiritueel zijn gaan ontwikkelen. Eerdere interesses lijken minder belangrijk en kunnen niet meer met de partner gedeeld worden. Hun belangstelling voor spiritualiteit, het deelnemen aan workshops en bijeenkomsten en de vaak vele boeken op dit gebied die gelezen worden, leidt dan ook vaak tot spanningen en irritaties bij de partner.

Agnes Colijn (46) was negentien jaar getrouwd. Zij is op jonge leeftijd, 19 jaar, getrouwd en werd moeder toen zij 24 was. Is ook snel gaan werken en heeft dat ook altijd gedaan. Haar spirituele ontwikkeling begon toen zij na een verhuizing in een crisis terecht kwam, een burn out eigenlijk. Haar spirituele ontwikkeling riep in haar huwelijk wel de nodige spanningen op. Haar partner kon niet meer volgen waarmee zij bezig was. Ze wilde dit wel graag delen, ook de inzichten die ze had en hoe ze daartoe gekomen was. “Dat kon ik niet bij hem kwijt, want hij was nogal sceptisch. Het sprak hem ook totaal niet aan. Voor mij was dit de aanleiding toch mijn eigen weg te gaan. Ik kreeg inzichten in (mijn eigen

rol, daarin,) hoe ons huwelijk in elkaar zat, wat mijn rol daarin was en wat mijn behoeftes op dat moment waren. De behoeftes die ik aan het begin van ons huwelijk had waren totaal anders dan19 jaar later en ik zag dat ik ook andere verwachtingen van een relatie. Daarna ging het allemaal snel; we hadden elkaar niet zo veel meer te zeggen en ik zag ook wel wat irritatie bij hem.” Agnes is dan ook steeds meer haar eigen gang gegaan. Haar kinderen werden groter, zodat zij en haar man ook steeds meer op elkaar waren aangewezen. Ze vond zich te jong om in een huwelijk te blijven wat haar niet bracht wat zij graag wilde. Ze besloot dan ook dit bespreekbaar te maken, waarna ze samen tot de conclusie kwamen dat het beter was

17 - oktober / december 2009

het huwelijk te beëindigen. Door de problemen bespreekbaar te maken ging dit zonder al te grote conflicten. “Ik heb in mijn omgeving te vaak gezien dat mensen te lang blijven hangen terwijl de relatie is doodgebloed waarna de relatie geforceerd uit elkaar kan klappen. Wij hebben het rustig kunnen doen omdat we tijdig signaleerden dat het zo niet langer kon en zo onze conclusies hebben kunnen trekken.” Wel heeft Agnes Colijn eerder geprobeerd bij haar partner ook belangstelling te wekken voor het belang van spiritualiteit en reflectie en ze was ook teleurgesteld dat zij daarin niet slaagde. . “Ik had zeker samen met hem willen gaan, maar helaas was dat niet mogelijk. Ik ben nu zeven jaar verder en ik kan zeggen dat het me heel veel heeft gebracht. Spijt heb ik niet; ik weet dat ik juist heb gehandeld.” Vooral blijven communiceren Het thema voor dit programma is niet alleen een thema dat Danielle Pasma (40aan het hart ligt: verschillen tussen mannen en vrouwen, de manier van omgaan met elkaar, zijn aspecten waarmee zij ook in haar praktijk te maken heeft. Daniëlle is natuurcoach, klassiek homeopaat en geeft workshops in spirituele natuurbeleving. Zij heeft regelmatig te maken met vrouwen die willen scheiden om spiritueel verder te groeien. Zelf is haar relatie na twaalfenhalf jaar beëindigd. Wat spiritualiteit betreft, heeft zij achteraf het idee dat zij haar partner wat had

meegesleeptDoor zijn reacties kreeg ze het gevoel dat zij in haar eigen spirituele ontwikkeling werd geremd. Toen zij eenmaal op eigen benen stond, is haar ontwikkeling ook in een stroomversnelling terechtgekomen en bleek dat het beëindigen van de relatie door haar partner, voor haar toch heel gunstig was . “Mijn ex - partner is later ook zijn eigen spirituele weg gegaan, maar het is bij hem wel veel boekenwijsheid. Ik leg meer de nadruk op de ervaring. In mijn workshops zeg ik ook dat het niet zozeer gaat om boekenkennis. Belangrijk weliswaar, maar ga het maar ervaren. Je kunt dus ook beiden de spirituele weg gaan, maar toch in je eigen spirituele ontwikkeling worden geremd omdat de een meer in het hoofd zit en de ander meer bij het hart, het gevoel.” In haar huidige relatie speelt spiritualiteit bij haar partner ook een belangrijke rol, ook al vindt hij daarin zijn eigen vorm. Het is iets wat hen beiden bindt. Een relatie waar een partner geen belangstelling heeft voor spiritualiteit is voor Danielle ondenkbaar, omdat het zo’n belangrijk deel van haar leven uitmaakt. Dat wil ze ook met haar partner kunnen delen en ze kan zich voorstellen dat vrouwen hun huwelijk of relatie verbreken als hun man of partner die belangstelling niet deelt. Ze ziet dat ook regelmatig in haar praktijk. ”Hoewel mijn partner, los van mij, een andere weg gaat, denken we in de kern hetzelfde. Het hoeft voor mij ook niet zo dat we alles gezamenlijk doen; we beleven veel samen, in die zin dat we er over praten en elkaar voeden en prikkelen. Een heel andere situatie dus

18 - oktober / december 2009

dan in mijn vorige relatie, waarin ik het gevoel had dat ik het was die het bepaalde.” In haar praktijk komt zij regelmatig vrouwen tegen die zich in hun spirituele ontwikkeling gefrustreerd voelen. Ze hoort vrouwen vaak vertellen dat een partner dat niet goed begrijpt of niet wil begrijpen en ze dat dus niet met hun partner kunnen delen. Dit hoeft volgens haar niet te betekenen dat dit problemen oplevert, maar ze hoort wel bepaalde verhalen dat hun partner hen helemaal niet meer volgen kan. De relatie komt dan op een ander level. “Ik maak ook wel vrouwen mee die het helemaal niet eens kunnen vertellen en op veel onbegrip, maar ook wel op boosheid stuiten bij hun partner. Ik heb zelfs meegemaakt dat vrouwen niet via de bank wilden betalen omdat manlief er anders achter zou komen dat zij bij mij geweest was. Daar is dus ook geen sprake meer van eerlijkheid. Blijf dus altijd communiceren! ” Je partner in zijn wezen zien. Dat het inderdaad ook anders kan blijkt uit het verhaal van Els van Coolwijk. Bij haar heeft haar spirituele ontwikkeling niet geleid tot een scheiding Zij is intens bezig met de

Bhagavad Gita en geeft duidelijk aan dat ook wat relatie betreft de Bhagavad Gita haar gids is. Haar panter heeft niets met yoga of de Gita. Ze vroeg zich dan ook wel eens af hoe dat in de toekomst moet en of ze dan niet uit elkaar groeien. “Je kunt dan kiezen voor je eigen spiritualiteit en uit elkaar gaan of, zoals de Bhagavad Gita zegt, in hem ook het goddelijke zien. Ik zie in hem zijn wezen en het maakt dan eigenlijk geen verschil dat hij meer met wiskunde bezig is dan met yoga of de Bhagavad Gita. Bovendien stimuleert hij mij waar ik mee bezig ben, dat is het mooie. Ik heb wel eens last van m’n rug en heb reuma. Dan brengt hij me naar een workshop toe en wacht bij wijze van spreken voor de deur tot ik er weer uit kom. Hij stimuleert mij dus met m’n eigen dingen Ook al noemt hij zich een wezenloze vrijdenker en ketter ik vind hem een heel spiritueel mens. Door het omgaan met de Bhagavad Gita wordt je dus ook milder in je oordelen. Trouwens, als je beiden intens met spiritualiteit bezig bent, kan het ook flink botsen hoor!” n Op 4 en 11 oktober zijn Agnes Colijn en Danielle Pasma in de uitzending van de Lotusvijver op Radio 5.

19 - oktober / december 2009

De Bhagavad Gita in het dagelijks leven (1) “ Vervul daarom voortdurend zonder gehechtheid uw noodzakelijke plicht, want doet de mens ongehecht zijn plicht, dan bereikt hij het hoogste.”

Bhagavad Gita

Door: Lambèrt de Kwant

Een goede kennis zei eens: “De Bhagavad Gita moet je niet alleen lezen, dan wordt het slechts boekenwijsheid, je moet het ervaren en ernaar leven. De Bhagavad Gita moet je leven.” De Bhagavad Gita (Het lied van God) is niet alleen een van de grootste spirituele en filosofische klassiekers, maar ook de essentie van de vedische wijsheid van India over het spirituele wezen van de mens, zijn gebondenheid in de cyclus van geboorte en dood en uiteindelijk zijn relatie met God.

Gandhi en de Bhagavad Gita Monique Briggeman is een van de oprichters van Yogacentrum Yogiya. Zij was al op zeer jonge leeftijd geïnteresseerd in yoga. Na lange tijd intensief yogalessen te hebben gevolgd heeft zij zich uiteindelijk gediplomeerd tot yoga-, meditatie-, zwangerschapsyoga- en kinderyogadocent. Door haar brede interesse in yoga heeft zij opleidingen, cursussen, retraites, seminars etc. gevolgd in onder andere

Hatha Yoga, Raja Yoga, Bhakti Yoga, Dru Yoga, Poweryoga en Kinderyoga. Haar liefde voor yoga brengt haar nog steeds bij vele leraren en tradities. Monique Briggemans raakte door Gandhi geïnteresseerd in de Bhagavad Gita. Ze schafte later de versie van Mansukh Patel (1) aan. Door zich te verdiepen in het leven van Gandhi begreep ze dat er bepaalde hoofdstukken waren waar hij erg mee bezig was, zoals hoofdstuk 2 shloka 55

20 - oktober / december 2009

t/m 72. Zij leest die nog steeds. Er zijn ook 8 shloka’s in hoofdstuk 12, die ze heel bijzonder vindt en regelmatig leest. “Het gaat erover hoe je God op een juiste manier kan dienen. Dat gaat over duidelijkheid.” Monique heeft ooit een psychose gehad, waardoor ze erg gesteld is op duidelijkheid. Ze had behoefte aan een richtlijn voor het indelen van haar leven. “Als ik in de war was hoefde ik de Bhagavad Gita maar open te slaan en ik had een richtlijn voor die dag waaraan ik mij vast moest houden. Dat vind ik sowieso met de Bhagavad Gita van Mansukh Patel heel mooi. Ook op momenten dat ik erg met mijzelf bezig was of me heel zielig voelde, of heel belangrijk. Nou, dan staat er in de Bhagavad Gita en in het commentaar van Mansukh: richt je op het gebed van Franciscus. Het gebeurt heel vaak dat ik die bladzijde opensla. Dan denk ik, o ja, probeer niet zozeer getroost te worden naar draai het eens om.” Voor Monique was en is Gandhi haar grote inspiratiebron, zeker als het gaat om de Bhagavad Gita. Zijn lijfspreuken sloka 55 t/m 72 van hoofdstuk 2, zijn eveneens voor haar erg belangrijk geworden. Er gaat geen week voorbij zonder dat ze die leest “Sri Krishna geeft hier zo prachtig weer hoe een mens in het leven dient te staan. Er zijn drie belangrijke momenten in mijn leven geweest waarbij de Gita van groot belang was. Allereerst toen ik in juni 2005 opgenomen was op de gesloten psychiatrische afdeling van het Erasmus MC. Misschien kun je je er

een voorstelling van maken hoe mijn 'medepatiënten' waren en hoe de sfeer en de energie daar was? Ik had mijn Gita meegenomen en ik sloeg hem open op hoofdstuk 6 en las shloka 30-32. Dat heeft ervoor gezorgd dat ik zowel naar mijzelf als naar mijn medepatiënten op een liefdevolle manier kon kijken en dat ik wellicht mijn nieuwe 'vrienden' kon bijstaan en helpen zover als ik dat kon.” Bevrijd van wrok door de Gita Marlie Maessen kreeg acht jaar geleden borstkanker op het moment dat zij dit te horen kreeg, wist zij dat ze een andere koers moest gaan varen. Zij zag die tumor als een soort opgehoopte wrok die ze met zich meedroeg. Dit kwam doordat zij er moeite mee had dat zij niet had gestudeerd. “Ik had nog een folder thuis liggen waarin informatie stond over een workshop ‘Kind van het Licht’. Je gaat dan helemaal teug naar het kind dat je was en dat we allemaal nog in ons hebben. Dáár bleek ook mijn pijn te zitten. Ik ben daarmee aan de slag gegaan. Daarna zag ik Louise en Philip Engelen in een programma over de Bhagavad Gita ik kocht meteen de boeken en gaf me op voor de workshops. Een paar weken voordat die cursus begon werd ik iedere ochtend met een steen in mijn maag wakker omdat ik bang was dat dit veel te hoog was gegrepen. Dat vertelde ik Louise ook, maar ze wist mij, achteraf gelukkig, over te halen toch te komen. Het heeft mijn leven compleet veranderd. De Bhagavad Gita heeft mij bevrijd van onder andere mijn wrok, mijn boosheid, mijn angsten, mijn pijn.

21 - oktober / december 2009

Vanaf dat moment is mijn leven alleen maar rijker geworden en ik denk er nooit meer aan dat ik die diploma’s niet heb.” Marlie Maessen vindt zowel inspiratie bij de Bhagavad Gita als de Bijbel. “Dat heb ik aan die twaalf films over Jezus overhouden. Zowel de Gita als de boodschap van Jezus zijn voor mij een dagelijkse inspiratiebron.” Onbaatzuchtig handelen Usha Bhageloe is in Suriname geboren. Ze heeft min of meer een religieuze opvoeding gehad. Zij hoorde wel veel over de Bhagavad Gita en over Arjuna vertellen, maar begreep er toen niet veel van. Ze zag wel in dat het iets groots en heel belangrijks was. Ze kreeg er eigenlijk niet veel van mee en is later in Nederland het belang van de Bhagavad Gita zelf gaan ontdekken en is ook Hindi gaan leren. Later ook Sanskriet. Zolang zij zich kan herinneren vroeg zij zich af waarom de dingen gaan zo als ze gaan. ” Ik vroeg me af waarom een mensenleven,met zo veel verdriet en pijn gepaard gaat. Ik kreeg van iemand een Gita cadeau en dacht toen, wat moet ik er mee, ik kan immers geen Sanskriet lezen. Korte tijd later kwam er iemand op mijn pad om mij vertrouwd te maken met het Sanskriet. Ik kocht ook de 2 delige Gita van Life Foundation. Door de Nederlandse uitleg van de shloka’s was het wat makkelijker te begrijpen. Zo probeerde ik mij te verdiepen in de Bhagavad Gita en had behoefte aan spirituele begeleiding Ik ontmoette

iemand die vertelde over Bhagavad Gita- lessen en ik herinner mij nog dat ik heel intens verlangde naar zo’n begeleiding.” Uiteindelijk kreeg Usha Bhageloe een folder van Louise en Philip Engelen met informatie in handen over hun workshops met de Bhagavad Gita In haar eerste Gita-week heeft ze veel geleerd en ervaren. “Ik had vroeger wel meer iemand vanuit de Gita, over Arjuna horen vertellen maar begreep niet waarom die Arjuna nu zo vaak ter sprake kwam, en waarom Krishna zo benadrukt dat hij het gevecht moet aangaan met zijn eigen familie. Nu weet ik dat Arjuna de mens voorstelt met al zijn vragen en onzekerheden en het een gevecht voorstelt tegen je eigen ego. Onbaatzuchtige handelen is een belangrijk les voor mij. Ik heb in mijn leven vaak wat voor mijn naaste willen betekenen. Ik deed dat met veel plezier, maar onbewust wilde ik aardig gevonden worden en dat heeft veel pijn en verdriet veroorzaakt. Dankzij de Bhagavad Gita heb ik geleerd, wat onbaatzuchtig handelen is. Ik mag blij zijn iets voor iemand te betekenen, maar mag er niets voor terug verwachten. Hoewel ik dit ergens wel wist kreeg ik dit inzicht door het omgaan met deze teksten. Zo kom ik in het leven van alledag de levenslessen tegen. De Bhagavad Gita leeft voor mij. Iedere dag weer.” n 1. Op weg met de Bhagavad Gita. Stichting Live Foundation. 2001

22 - oktober / december 2009

De Bhagavad Gita in het dagelijks leven (II)

Door: Lambèrt de Kwant

Ans Krietemeijer geeft sinds 2003 yogales. Zij is in 1999 begonnen met een docentenopleiding en is daar in aanraking gekomen met de Bhagavad Gita. Haar dagelijks, persoonlijke leven wordt gedragen door de Bhagavad Gita, ook in de lessen die zij geeft.

Zij begint iedere morgen met lezen in de Bhagavad Gita en weet dan weer waar het over gaat. “Vaak raak je gedurende de dag weer de weg kwijt en dan herinner je je weer, dat het niet om jou gaat. Centraal in de Gita staat de vraag hoe wij in alle aardse verwarring een rustpunt in onszelf kunnen vinden. Dat spreekt me enorm aan. Het omschrijft precies waar het om gaat. In alle verwarring van deze wereld, te midden van alle onrust en alle stress, roept de Gita mij voortdurend op om steeds opnieuw weer naar binnen te keren en dat rustpunt in mijzelf te vinden. Dat helpt mij heel erg en houdt me op het juiste spoor.”

Tijdens de begrafenis van haar schoonmoeder droeg Ans samen met haar vriend Waldy een tekst voor. “In dat verhaal kwam de boodschap uit de Gita naar voren: dat ze niet echt bij ons weg zou gaan, maar dat ze onsterfelijk was. Dit ontroerde alle aanwezigen. Het mooie is dat die eeuwenoude wijsheid uit de Gita nog steeds zo levend is en zo universeel. Niet alleen wij vonden er troost bij, maar ook mijn schoonvader, die enorm veel verdriet had en zijn vrouw nog steeds heel erg mist. Hoewel hij de Gita niet kent, is die boodschap zó universeel. En in momenten van groot verdriet herinneren wij ons dit en putten daar troost en kracht uit.”

Laat alles los en neem met geheel je hart je toevlucht tot Mij alleen. Ik zal je bevrijden van alle onwetendheid. Er is geen reden voor angst, zorgen of verdriet. Bhagavad Gita, hfd. 18, vers 66

23 - oktober / december 2009

Nooit was ik niet, nooit waart gij niet, nooit waren al die vorsten daar er eenmaal niet. Nooit zullen zij, nooit zullen wij er niet meer zijn. Bhagavad Gita, hfd. 2, vers 12

De Bhagavad Gita integreren Haar naam ontving Sharada Devi (Rian Verhoeven) van Sri Vasudeva (1) en ze verbleef ook in diens ashram. In 1998 volgde zij een yoga-docentenopleiding bij Rob Obermeyer, Yogacentrum Utrecht. In deze vierjarige opleiding werd gebruik gemaakt van de wijsheid uit de Bhagavad Gita. Ook werd eenmaal per jaar door jaargroep drie de hele Bhagavad Gita gelezen voor de andere jaargroepen. Bovendien moesten er lessen worden voorbereid op bijvoorbeeld shloka’s uit de Bhagavad Gita. Rian Verhoeven vindt het van groot belang dat deze wijsheid, deze handleiding voor het leven, die de Gita eigenlijk is, wereldkundig gemaakt wordt. Vanaf die tijd loopt de Gita in haar leven als leidraad om een goed mens te zijn. Rian werkt als trainer, coach en stoeit steeds om de Bhagavad Gita te integreren in werksituaties, zonder die overigens expliciet te noemen. Bijvoorbeeld: hoe werk je nou doelgericht, zonder geïnteresseerd te zijn in het resultaat? Zij noemt in dit verband een organisatie waar de deadline heilig is (en niet de Gita).

De teksten uit de Bhagavad Gita vertaalt Rian ook naar haar dagelijks leven. In haar yoga-lessen wijst zij ook op het belang om ernaar te leven, ieder moment van de dag. De Gita als leidraad voor je doen en laten, je beslissingen, het verwerken van verdriet of woede. ”Dat geldt ook voor mijzelf natuurlijk en ik oefen dagelijks (en faal) in de praktijk, steeds weer. Als ik geconfronteerd wordt met boosheid of geïrriteerdheid van mensen, is er ter plekke een multidimensionaal bewustzijn: ik ben de doener, ik kijk naar het proces dat zich afspeelt in mij, buiten mij, bij de ander, wat mijn les hierin is en waarom ik juist nu hiermee geconfronteerd wordt. Begrijpen vanuit het hartgebied Rian’s leven is tijdens de yogadocenten-opleiding nogal radicaal veranderd, en niet alleen door yoga maar vooral ook door de Bhagavad Gita waar Rob Obermeyer veel nadruk op legde en die als een rode draad door de opleiding liep. “In het begin begreep ik er niet zoveel van, maar Rob zei dat die verzen er niet zijn om begrepen te worden met het hoofd

24 - oktober / december 2009

maar op een dieper niveau, gevoeld en doorleeft moeten worden in het hart. Hij vertelde dat de Gita vroeger in de Oosterse landen bij iedere gelegenheid in een soort meditatieve toestand werd voorgelezen. Rob adviseerde om de Bhagavad Gita ook thuis te lezen en er een oefenritueel van te maken. Zijn idee was dat wanneer je met de Gita begint, dit de hele dag doorwerkt. Tijdens de opleiding heb ik dat met groot plezier gedaan en is het een gewoonte geworden. Meer geïntegreerd in mijn leven. Ik gebruik hiervoor drie soorten Gita’s omdat iedere vertaling weer anders is. Ik lees dan een paar verzen die ik vervolgens zing. Daarna lees ik de andere vertalingen. En heel vaak blijkt ook dat wat ik begrijp vanuit het vers, klopt met wat ik ervaar; ik krijg dan als het ware een boodschap vanuit de Bhagavad Gita. Ik “moet” er dan wel naar handelen. En eigenlijk beschrijft de Gita allemaal wat ik diep down in mijn innerlijk al wel weet. Ik word weer herinnerd hoe ik een goed mens kan zijn.” Momenten voorbij laten gaan. Els van Coolwijk is zich door haar omgang met de Bhagavad Gita ervan bewust geworden dat zij soms plotseling bepaalde dingen wilde. Ze wijst op het belang niet steeds aan die impulsen toe te geven “Ik moet even wat eten, of drinken. Vooral in de avonduren nog even een drankje of een hapje. Heel gezellig hoor, maar echt nodig is het niet. Wat ik geleerd heb is dat iedere keer als je onderzoekt waarom die behoefte ontstaat, of als je het even laat liggen, je er achter komt

waarom je onrustig bent. Er is even een aanleiding waar je je realiseert, hé, ik ben even geraakt door iets, wat zich dan uit door te denken aan wat eten of nieuwe schoenen kopen. Zulke dingen dus. Ik ben me bewust van mijn onzekerheden die ik hiermee ga voeden. “Door iedere keer gevolg te geven aan een ingeving of plotseling verlangen: ik moet iets hebben, voed je jezelf in je onmacht om ermee om te gaan. Maar als je even wacht en het moment voorbij laat gaan (dat zegt de Gita ook!) train je daarmee je wilskracht, je kracht.” Els van Coolwijk noemt als voorbeeld hoe zij omging met haar moeder, waar ze uit schuldgevoel drie of vier keer per week naar toe ging. “Bij haar was het eigenlijk nooit goed,want je gaat altijd weer weg en je laat haar altijd weer achter en ik ging dan ook steeds weer met een zwaar gevoel weg. Nu kan ik zeggen dat ik het niet kan opbrengen dan één keer in de week en als ik een goede week heb of vakantie, misschien twee keer in de week. Ik sla het nu ook wel eens over zodat ik negen dagen niet geweest ben. Maar ik ga dan pas als ik het echt kan opbrengen en als ik echt aandacht kan geven. Ik bedenk dus ook geen smoesjes meer om niet te gaan, maar zeg het eerlijk. Ook weer zo’n Gita-les.” n (1) Sri Vasudeva is de oprichter en spirituele leider van Blue Star Trinidad & Tobago Hij is schrijver van verschillende boeken, waaronder Zoek het Zelf in je.

25 - oktober / december 2009

Boekrecensie

De Vedische astrologie Het bijzondere van dit boek is in de eerste plaats dat het een complete beschrijving geeft van het analyseren en interpreteren van een Vedische geboortekaart.Daarnaast wordt in Deel II stapje voor stapje uitgelegd hoe we de Vedische Maankalender kunnen gebruiken bij het plannen van dagen of tijdstippen die het meest gunstig door de planetaire invloeden worden ondersteund. Narada Kush (Kush Visser) is niet alleen auteur van vele boeken, hij is ook een ervaren leraar in de takken van de Vedische wetenschap en heeft beide kwaliteiten in dit boek samengebracht. Het toont aan dat alle onderdelen van de Veda’s, zoals meditatie, yoga, ayurveda en vastu (architectuur) naar hetzelfde doel van innerlijke vrede, wijsheid en geluk leiden. De Vedische astrologie is de oudste vorm van astrologie. De Vedische hymnen zijn door de oude zieners waargenomen in de peilloze diepten van hun mystieke ervaringen en in de vorm van klanken of mantra’s naar de oppervlakte gebracht. Deze astrologie, in het Sanskriet Jyotish genoemd, is volgens Kush een van de grootse geschenken die de Veda’s voor de mensheid hebben nagelaten; ze is de wiskunde van de natuur. Jyotish betekent: innerlijk licht

( het goddelijke licht dat in ieder mens aanwezig is) en ten doel heeft het licht in ons te doen ontwaken. Het gebeurt nog al eens dat critici van astrologie in het algemeen, ook de Vedische astrologie afwijzen. Aan de wetenschappelijke waarde van Jyotish niet hoeft te worden getwijfeld.”De hele structuur van de schepping is gebaseerd op de werking van natuurwetten, die altijd dezelfde zijn. De cycli van de Zon, de Maan en de planeten, kunnen met uiterste precisie worden berekend. “Is het niet van ongewone en superieure klasse dat de Vedische geleerden het antwoord van het ontstaan en de ontwikkeling van het universum vooral in zichzelf zochten? Zo boven, zo beneden. Verder wijst hij erop dat Yjotish er dus van uit gaat dat de mens onlosmakelijk met het universum is verbonden. Ayurveda, de holistische gezondheidsbenadering en een zus van Jyotish, leert dat ieder mens een uniek lichaamstype heeft, prakriti genaamd. Op dezelfde wijze, leert Jyotish, dat ieder mens ook een unieke planetaire constitutie heeft. Al met al een heel boeiend boek dat veel nieuwe inzichten biedt. Het is een basis- en werkboek, en ook een handleiding voor het dagelijks leven. n LdK

26 - oktober / december 2009

Alle Prakritis aan Tafel

door:

Kyra de Vreeze

Wie voor het eerst met de eeuwenoude gezondheidswetenschap Ayurveda te maken krijgt, kan overweldigd zijn door de immens uitgebreide kennis. Enerzijds biedt deze wetenschap individualiteit en flexibiliteit door ieder mens als uniek te beschouwen en, gerelateerd daaraan, een andere behandeling te bieden. Zo zou je voor dezelfde klacht, in een andere periode een heel verschillend gezondheidsprogramma kunnen volgen. Deze individualiteit en dynamiek kunnen echter ook voor onzekerheid zorgen.

Ayurveda werkt met het principe van constitutieleer: ieder mens heeft een eigen unieke constitutie, ook wel prakriti genaamd. Deze constitutie blijft je hele leven lang hetzelfde. Wel zorgen omgevingsfactoren zoals de seizoenen, de werksfeer en de mensen waarmee we omgaan dat onze basisconstitutie uit balans kan raken waardoor we tijdelijk een ander gezicht laten zien. Deze onbalans wordt ook wel dosha genoemd. Wij zijn dus als mens één met onze omgeving, die van grote invloed is. Verandering van omgeving zorgt ervoor dat andere aspecten van onszelf kunnen worden aangesproken. Tijdelijke onbalans Een voorbeeld: Wanneer je een vata-pitta constitutie hebt, betekent dit dat vata meest dominant is. Je bent bijvoorbeeld erg slank, gaat in gesprekken makkelijk van de hak op

de tak en hebt een nerveus karakter. Je leeft in balans door voldoende rust te nemen en jezelf tegoed te doen aan massages, stoombaden en rustgevende muziek. Stel, je verhuist naar een ZuidAmerikaans land, een continent waar het element vuur sterk overheerst. Denk bijvoorbeeld aan de macho cultuur, het gebruik van chilipeper en het warme vochtige weer en opeens komt pitta, doorgaans slechts bijrijder, als meest dominant naar voren. Je krijgt last van ontstekingen, bent geïrriteerd en hebt last van woede- aanvallen. Wanneer iemand je dan zou ontmoeten, zou hij zeggen: “overduidelijk een pitta type”. Maar dit is slechts een tijdelijke onbalans. Door een periode volgens pitta leefregels te leven, kan je constitutie (vata-pitta) weer in balans komen. De adviezen die je krijgt kunnen dus van moment tot moment veranderen.

27 - oktober / december 2009

Preventiemiddel Waarom is het dan nodig onze constitutie te kennen? Om de simpele reden dat het een belangrijk preventiemiddel is. Door het volgen van de leefregels gekoppeld aan jouw constitutie krijgen ziektes en klachten geen kans en voel jij je goed in je vel. Nu even heel praktisch. In een samengesteld gezin waar alle drie de constituties en alle variaties van combinaties voorkomen, kan het koken van een voor iedereen passende maaltijd een uitdaging zijn. Stel, je man is een pitta-vata type. Hij is een aanwezige persoonlijkheid die, niet alleen aan de eettafel, het hoogste woord voert. Je dochter is kapha-vata, een rustig meisje dat lang over haar maaltijd doet en in gedachten op hele andere plekken is. Je zoon is vatakapha, een echte spring in het veld die constant van tafel wil om te laten zien welke uitvindingen hij die dag bedacht heeft. Jijzelf bent een kapha-pitta type, rustig van aard maar die soms verrassend gepassioneerd uit de hoek kan komen. Hoe ga je hier nu mee om? Wat ga je koken? Hoe zorg je ervoor dat alle constituties ondersteund worden? Hiervoor heeft Ayurveda een oplossing: koken volgens het tridoshic concept. Eten dat goed is voor elke constitutie! Ik heb een drietal tips voor je op een rijtje gezet zodat je niet alleen overheerlijke maaltijden maar ook een eettafel vol met blije en gezonde prakritis voorgeschoteld krijgt. n

TIP 1: Schaf de volgende tridoshic producten aan, zorg dat je ze altijd in huis hebt en gebruik ze volop! Voorbeelden van Tridoshic producten: Ghee, Zonnebloemolie, Honing, Granaatappel, Rozijnen (geweekt), Blauwe Bessen, Mango, Wortelen, Basmati Rijst, Witte Aardappel, Couscous. TIP 2: Ook de specerijen en kruiden waarmee gekookt wordt zijn van groot belang. Hiermee kan je een maaltijd omtoveren tot een heus paradijs voor alle prakritis! Zorg dat je een heel breed aanbod aan kruiden en specerijen in huis hebt zodat je alle maaltijden kan aanpassen. Voorbeelden van Tridoshic Kruiden & Specerijen: Koriander, Peterselie, Basilicum, Kaneel, Komijn, Pepermunt, Rozemarijn, Saffraan, Kurkuma. TIP 3: Wat ik zelf graag doe is simpelweg producten in huis halen waar ik zin in heb, zonder te denken aan een specifieke constitutie. Bijvoorbeeld: wortel en appel. Ik maak een grote bak met geraspte wortel en appel en verdeel het dan over drie kleinere bakken. De eerste bak bereid ik zo dat het goed is voor vata, de tweede voor pitta en de derde voor kapha. Zo werk je efficiĂŤnt, houd je rekening met individuele behoeftes en het is nog leuk ook om die drie verschillende maar toch heel gelijkende salades te zien!

28 - oktober / december 2009

RECEPT voor Kyraâ&#x20AC;&#x2122;s Wortelschietende Salade:

Wortelen zijn (voor pitta met mate) tridoshic. Wortelen staan erom bekend dat ze een sterk aardende kwaliteit hebben. Vooral voor vata erg belangrijk aangezien ze licht van energie zijn, de neiging hebben weg te dromen en wel wat sterke wortels kunnen gebruiken. Vata: Rasp wortel en appel. Zorg voor een verhouding van 3 op 1. Roerbak de wortel kort, meng de warme wortel met de appel. Snij prei in kleine ringetjes en roerbak. Laat de rozijnen wellen in warm water. Gebruik kaneel, olijf olie, honing en citroensap als dressing. Gebruik walnoten als topping.

Kapha: Rasp wortel en appel. Verhouding 1 op 1. Meng dit met een ui, die in kleine blokjes is gesneden. Voeg gedroogde rozijnen toe. Gebruik zonnebloemolie, kaneel, gemberpoeder en appeldiksap als dressing. Gebruik gekiemde kikkererwten als topping.

Pitta: Rasp wortel en appel. Verhouding van 1 op 2 Meng dit met de rauwe prei ringetjes. Voeg de gedroogde rozijnen toe. Gebruik kokosolie, munt en appeldiksap als dressing. Gebruik roergebakken tofu blokjes als topping.

Kyra de Vreeze is voedingsdeskundige en therapeute. Ze geeft workshops, lezingen en trainingen over voeding en leefstijl. Met haar kennisplatform BLOOHM wil ze laten zien dat iedereen een gezond, duurzaam en rijk leven kan leiden, hoe klein je budget ook is.

De slogan van BLOOHM is:

Pay Little, Live Large, Do Good. www.bloohm.nl 29 - oktober / december 2009

De Ayurveda en de Mexicaanse griep

Door: Robert H. Swami Persaud

Nu er een pandemie dreigt van een nieuw griepvirus zal ook de Ayurveda alles in het werk moeten stellen om juist in deze dagen haar waarde te bewijzen. Het grootste nut van de Ayurveda zit â&#x20AC;&#x2DC;m immers in de preventie. Wie eenmaal besmet is zal aangewezen zijn op antivirale middelen met al hun bijwerkingen. Daarom zullen wij nu aandacht besteden aan maatregelen waarmee je je het beste kunt wapenen tegen de dreigende griepgolf.

Inmiddels spreken we niet meer van Mexicaanse griep maar van Nieuwe Influenza 1 (H1N1). De technische omschrijvingen en dergelijke laten we hier achterwege omdat daar voldoende informatie over beschikbaar is. Als Ayurvedische artsen dienen we eerst alle aandacht te vestigen op de preventie, want opnieuw geldt het devies: 'voorkomen is beter dan genezen'. Juist in het voorkomen van ziekten heeft de Ayurveda altijd haar effectiviteit bewezen. In de eerste plaats natuurlijk door de persoonlijke programma's die ze tot haar beschikking heeft. Omdat de Ayurvedische geneeskunde zich primair richt op het persoonlijke type van ieder individu, worden van een

dergelijk individu de 'eigen' zwakke plekken opgespoord waardoor er een persoonlijke immuniteit kan worden opgebouwd. En hoewel het griepvirus natuurlijk geen enkel onderscheid maakt tussen de menstypen, kunnen we toch wel zeggen dat het vooral de kapha- en de vatatypen zullen zijn die het meest onder de griepverschijnselen zullen gaan lijden. Geen vleeswaren Er bestaan echter ook algemene programma's (dus voor alle menstypen) waardoor je je sterker kunt maken; heel bekend in de Ayurveda is bijvoorbeeld het begrip 'rasayana', waaronder zowel voedingsrichtlijnen, therapeutische behandelingen als middelen verstaan worden die de eigen immuniteit (bekend als 'ojas')

30 - oktober / december 2009

aanmerkelijk verhogen. Ten aanzien van de voedingsrichtlijnen is het als eerste aan te bevelen om koude voeding zoveel mogelijk te vermijden en meer te kiezen voor warme voeding. Ga de komende tijden maar eens zowel 's-middags als 's-avonds lekker warm eten. De Ayurveda zegt ook heel duidelijk dat een virus als micro-organisme zich slecht handhaven kan in een schoon intern milieu, dus in een rein lichaam. De Ayurvedische dokters uit het oude India mochten onder andere om die reden dan ook geen vleeswaren gebruiken of alcohol drinken, wat wij in deze tijd nog zouden moeten uitbreiden met het verbod op roken. Immers, een vervuild lichaam trekt eerder en sneller micro-organismen aan dan een rein lichaam. Dr. Albert Schweitzer is hier een voorbeeld van

toen hij in de diepe binnenlanden van Afrika de meest zieke mensen hielp (vooral melaatsen) zonder zelf ooit besmet te raken.

Dr. Albert Schweitzer

Regelmatige olie massages Door een tijd lang vleesloos te eten reserveer je ook kostbare energie van je lichaam (die anders gebruikt zou worden om het vlees te verteren) zodat deze energie dienstbaar gemaakt kan worden aan je weerstand. Het is dan wel belangrijk dat je voldoende fruit en groenten eet, het liefst zoveel 31 - oktober / december 2009

mogelijk van biologische oorsprong. Ben je meer van het vatatype, gebruik dan wat meer zoete voedingsmiddelen zoals basmatirijst, tarwe en lekker zoet fruit. Ben je meer van het kaphatype, gebruik dan wat meer pikante of scherpe voedingsmiddelen maar vermijd zoveel mogelijk zout en melkproducten. Voor alle menstypen geldt dat regelmatige oliemassages ook erg goed zijn om de eigen immuniteit te verhogen. Er bestaan daar drie mogelijkheden voor: je doet het zelf, je laat het doen door iemand die je kent of je laat het doen door een erkend professional. Als je het zelf doet gebruik je een redelijke hoeveelheid koudgeperste sesamolie die je even lekker warm maakt. Masseer jezelf al zittend vanaf je voeten tot aan je hoofd en dan weer terug. Je dient er ruim 20 minuten over te doen. Dit geldt ook voor de jou bekende die je masseert. De Ayurveda professional zal enkele oliĂŤn gebruiken die speciaal op je type gebaseerd zijn, waarbij 'basugandar' en 'bali tailam' daar deel van kunnen uitmaken. Kortom: massages vormen een niet te onderschatten behandeling om je weerstand heel sterk te maken; het is jammer dat de reguliere wereld daar niet opkomt. De Ayurveda kent ook vele hooggeconcentreerde kruidensupplementen die preventief gebruikt kunnen worden. Vooral typisch Indiase kruiden als 'surasa' en 'arusi' - nu ook in Nederland hier en daar verkrijgbaar - versterken de menselijke 'ojas'. Wie zulke supplementen combineert met juiste voedingsrichtlijnen wapent zich het beste tegen de dreigende griepgolf.

32 - oktober / december 2009

ÂŠ foto: www.ayurvedicyogi.com

Ayurveda als preventie Wanneer de griepsymptomen zich al voordoen dan dient in de eerste plaats de huisarts daarvan in kennis te worden gesteld. De Ayurveda kent ook geneeskrachtige planten zoals Amlaka die zowel in poedervorm als in capsules wordt aangeboden. Deze mogen echter niet de plaats innemen van de door de huisarts voorgeschreven anitivirale middelen. Daarnaast mag de patiënt wel thee drinken die getrokken is uit een combinatie van gember, kaneel en kardemom. Indien er al koorts aanwezig is, is 3 x daags een kop

2008

12,00 / nr

hind 15 jaar

Ron ald

felic iter

Shu bh

Pla ste

suk rk , Man

Div ali

jesf het licht

vro uw Am ma kra cht van de ove r de

ees t?

12,00

h Pat el

en OHM

ns n we tijde Wat doe

Samenvattend kunnen we dus zeggen dat de Ayurveda een belangrijke rol speelt in het preventieprogramma tegen de gevaarlijke Nieuwe Influenza 1. Aandacht voor voeding, energiegevende massages en enkele preventieve kruiden versterken de immuniteit waardoor het nieuwe virus het niet makkelijk wordt gemaakt zich in je te nestelen; het is de moeite waard! n

erla nd OH M in Ned 15 jaar oeïs me

2009

basilicumthee ook aan te raden (waarbij alle melk dient te worden vermeden).

n han dele eloo s Bel ang dat ? (hoe ) kan diep ’ s gaa n er s knu ffel knu ffelm oed de ‘Am ma’ w met Inte rvie

kel Hol i spe kta ek en sym boli

2009

12,00

ns med eme met de omg aan oeïs me en het Lijd en het hind van uit gezi en id , kelij khe Dro men derv olle Wer een won Gho sh i Am itav Kala Pan reis tot en de

2009

12,00

n hou den het leve n en van nd

Los late

Indi ër

er The pow

enla het buit zijn in plic ity of sim

Ook dit najaar maken we graag anderen blij. Schenk uw relatie, uw goede vriend of uw familielid daarom een jaarabonnement op OHM Vani. Zo blijven ze een heel jaar op de hoogte van boeiende ontwikkelingen op het gebied van filosofie, religie, cultuur en spiritualiteit èn van alle programma’s die OHM op radio en televisie uitzendt.

Voor meer informatie neem contact op met:

Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon: 035 - 6260920 E-mail OHM: info@ohmnet.nl

DE AU -TI

Voor maar e12,- maakt u iemand één heel jaar lang blij.

33 - oktober / december 2009

: Afstemming tussen lichaam, geest en ziel Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e in de generatie Ayurvedische vaidya’s) worden traditionele Ayurvedische behandelingen gegeven, afgestemd op de westerse mens. Frieda de Putter is gespecialiseerd is acupunctuur, ayurveda, levend bloed analyse en ooracupunctuur. Een team van artsen en therapeuten zorgt voor de Ayurvedische behandelingen. Alle behandelingen vinden plaats in het centrum met veel zorg en toewijding. Met een multi disciplinair team willen we iedereen die bij ons komt voor behandeling, in een zo kort mogelijke tijd helpen. Massage, shirodhara, kruidentherapie, voedingsen leefstijl training, yoga en meditatie zijn onderdeel van een behandeling. We behandelen o.a. : reuma, migraine, fybromyalgie, hoge bloeddruk, prostaatklachten, huidklachten, RSI, maag en darmklachten, diabetes, menstruatie en menopauze klachten.

Pancha karma (Ayurvedisch reinigen), Massage, Acupunctuur Ontspanning Hoge Ayurvedische darmspoelingen, Levend bloed analyse Ayurvedisch coachen, Voeding en leefstijl advies Opleiding Ayurvedische massage Yoga Meditatie Pranayama

Het centrum biedt speciale programma’s aan: 1. Burn-out programma 2. Obesitas (overgewicht) programma 3. Gezond ouder worden Ayurvedisch coachen. Wij zijn blij dat we het volgende in één sessie kunnen genezen: Allerlei soorten allergieën, neiging tot te veel alcohol drinken, roken, eten van chocolade, excessieve eetbuien, fobieën en post traumatische pijnen. Gratis diagnose : elke dinsdag van 10.00-12.00 uur en elke vrijdag van 09.00-11.00 is er een gratis diagnose en een pranabehandeling. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons bellen. Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht, tel. 030 2734171, www.jade-health.nl, e: info@jade-health.nl

34 - oktober / december 2009

35 - oktober / december 2009

Televisie 4e kwartaal 2009 Iedere zondag op

Nederland 2

15.30 uur Herhaling iedere zaterdag 11.25 uur

Zondag 4 oktober 2009

Herhaling zaterdag 10 oktober

OHM Magazine Een actueel programma dat ingaat op sociale, culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de hindoesamenleving in Nederland. In het Magazine ook aandacht voor de beleving van het Hindoeïsme door autochtone Hindoes.

Zondag 11 oktober 2009

Asha, een legende op haar eigen manier! De 76-jarige Asha Bhosle is een bijzondere vrouw. Als zus van een grote zangeres heeft ze zichzelf los moeten koppelen van haar familie en zich in haar jonge jaren moeten bewijzen. Na een aantal hits bereikte ze in de jaren ’70 met haar carrière ongekende hoogtes door liedjes te zingen van componist en echtgenoot R.D. Burman, zoals Dum Maro Dum en Mehbooba. Samen brachten zij voor het eerst wereldse invloeden in Bollywoodliedjes. Ook tegenwoordig zet ze zich in voor de samensmelting van het Oosten en het Westen. Zelfs in haar meest recente albums zien we duetten tussen Asha en bijvoorbeeld Boy George, REM, maar ook Bollywoodsterren als Sanjay Dutt, Anil Kappoor en Mithun Chakraborty. Naast haar muzikale carrière praten we ook uitgebreid met Asha Bhosle over de inspiratie, overtuiging en kracht die ze haalt uit het Hindoeïsme. 36 - oktober / december 2009

Herhaling zaterdag 17 oktober

Televisie Herhaling zondag 18 oktober

Zaterdag 17 oktober 2009, 18.30 uur !

Divali

Divali, het lichtfeest van de Hindoes, is een feest van bezinning en vooral van overwinning. Overwinning van het licht op duisternis, van goed op kwaad, wijsheid op onwetendheid. Wie het kwade of de eigen onwetendheid overwint is een gelukkig mens, zegt de Hindoetraditie. In deze extra uitzending staan we stil bij het Divalifeest. Het Divalifeest is nog niet bekend bij iedereen in de Nederlandse samenleving. Wij kijken naar gezinnen die Divali vieren samen met anderen, met bijvoorbeeld hun buren. Dit jaar wordt in de Haagse wijk Transvaal het Divalifeest in het openbaar gevierd. Ook daar neemt OHM een kijkje. Herhaling zaterdag 31 oktober

Zondag 25 oktober 2009

Chatney.nl: Een spirituele carrière? Carrière maken en spiritualiteit gaat dit samen? Is het niet zo dat bij het opbouwen van een topcarrière je eigen belang moet stellen? Vóór het belang van anderen? Is het niet zo dat je dan lange dagen moet maken en daarbij geen tijd hebt om te mediteren? In deze Chatney.nl gaan Narsingh en Zhunaysha op onderzoek uit om te kijken of spiritualiteit en carrière samengaan.

Herhaling zaterdag 7 november

Zondag 1 november 2009

Herhaling zaterdag 14 november

Zondag 8 november 2009

Being an Indian dl 1 Rob Hof, winnaar van de Zilveren Nipkovschijf 2007, reist opnieuw per trein de wereld rond. De trein blijkt wereldwijd de ideale plaats voor inspirerende gesprekken en bijzondere observaties. India staat bekend als een land van armoede en 37 - oktober / december 2009

Televisie exotische tempels. Maar de laatste twintig jaar heeft het land een enorme sprong voorwaarts gemaakt. Met een groeipercentage van zeven tot tien procent behoort het tot de snelst groeiende economieën van de wereld. Ieder jaar stromen honderdduizenden jonge getalenteerde studenten vanuit India over de wereld. De helft van de ICT-ers en medici in de Verenigde Staten is afkomstig uit India. De 21ste eeuw wordt wel de eeuw van India en China genoemd, waarbij India een voorsprong heeft op taalgebied. De voertaal in het Indiase onderwijs is Engels en dat is ook de voertaal in het internationale leven. Treinreizigers vertellen over hun verlangens en hun toekomstdromen in het land waar oude waarden en normen diepgeworteld liggen

Zondag 15 november 2009

Being an Indian dl 2

Herhaling zaterdag 21 november

Het vervolg van de treinreis van Rob Hof in India, waarbij nieuwe reizigers ontmoet.

Zondag 22 november 2009

‘Je bent jong en je gelooft’

Herhaling zaterdag 28 november

Christelijke, joodse, islamitische en hindoe jongeren brengen samen een weekend door op een landgoed in Deventer en gaan met elkaar in gesprek over verschillende actuele thema’s. Naast deze gesprekken ontvangen de jongeren ook gasten zoals Ella Vogelaar, Rabijn Soetendorp, Sherita Narain; met hen praten ze over hun dagelijks leven.

Zondag 29 november 2009

Chatney.nl: Muziek als uiting van devotie Het jongerenprogramma van de OHM, waarin thema op een humoristische wijze naar voren worden gebracht. In deze uitzending staan we stil bij als uiting van devotie. Mantra’s en bhajans zijn verschillende manieren om je tot God te richten. In deze Chatney.nl kijken Narsingh en Zhunaysha hoe jongeren muziek gebruiken om zich te richten tot God.

38 - oktober / december 2009

Herhaling zaterdag 5 december

Televisie Herhaling zaterdag 12 december

Zondag 6 december 2009

Herhaling zaterdag 19 december

Zondag 13 december 2009

Ayurveda in de moderne samenleving Voor de moderne samenleving zijn economische groei en technologische ontwikkeling belangrijke pijlers. Onze hiermee samenhangende leefstijl heeft de afgelopen jaren veel schade toegebracht aan zowel het milieu als aan onze gezondheid. Ziekten als huid- en luchtwegallergie谷n zijn in hevigheid en frequentie toegenomen. De reguliere geneeskunde houdt zich voornamelijk bezig met symptoombestrijding en het ontwikkelen van nieuwe medicijnen. Gezondheidsklachten duiden op een verstoring van de onderlinge samenhang. Welke therapeutische methodieken kent de Ayurveda om deze verstoring die zich concreet in bijv allergische klachten uit, te behandelen?

Herhaling zaterdag 26 december

Zondag 20 december 2009

Satvik koken

Werk en gezin leggen druk op mensen. Om rust te vinden grijpen veel mensen naar yoga en meditatie. Hierdoor vindt men vooral geestelijke rust. Het Hindoe誰sme gaat uit van een balans tussen lichaam en geest . Yoga en meditatie zijn hier goed voor. Om balans tussen lichaam en geest te bereiken kijken we ook naar voedsel. Binnen het Hindoe誰sme kennen we o.a. het vegetarisme en satvik voedsel die hierbij behulpzaam zijn. Wat is satvik voedsel en hoe verhoudt het zich met yoga en meditatie? Wat zeggen Hindoegeschriften hierover? Wie past het toe en uit welke overwegingen?

39 - oktober / december 2009

Zondag 27 december 2009

Herhaling zaterdag 2 januari

Chatney.nl

Het jongerenprogramma van OHM, waarin we problemen waarin we op humoristische wijze problemen aan de orde stellen welke binnen gezinnen ontstaan als gevolg van verschil in zienswijze met betrekking tot de eigen cultuur, traditie of wereldbeeld. Maar ook waarin we jongeren informeren over waarden uit de Hindoetraditie.

40 - oktober / december 2009

Vertaling door: Dick Plukker

Televisie Hindi ओ३भ ् दयू दर्शन चौथा सत्र २००९

सभम १५.३० से १६.०० फजे तक

यवििाय ४ अक्तूफय २००९: ओ३भ ् सभाचाय (ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय १० अक्तूफय)

ओ३भ ् सभाचाय आज के हारैंड के हहॊद-ू सभुदाम भें हो यहे साभाजजक, साॊस्कृनतक औय धार्भशक

विकासों ऩय योर्नी डारता है । स्िस्थाननक हहॊद ू हहॊद-ू धभश का अनब ु ि ककस प्रकाय कयते हैं?

यवििाय ११ अक्तूफय २००९: आर्ा जी, अऩने ढॊ ग की अकेरी! (ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय १७ अक्तूफय) आर्ा बोसरे (७६) वऩछरी र्ताब्दी के सातिें दर्क भें आय. डी. फयभन के गीत गाने से अऩि ू श

प्रर्सवि की चोटी ऩय ऩहुॉचीॊ । उन्होंने फारीिड ु के गीतों भें ऩहरी फाय के र्रए ऩयू ी दनु नमा के

सॊगीत के प्रबाि डार हदए ।आज बी आर्ा जी ऩजिभ-ऩि ू श के भेर के र्रए सकिम यहती हैं ।

र्ननिाय १७ अक्तूफय २००९: दीिारी (ऩुनयािवृ ि – यवििाय १८ अक्तूफय)

दीिारी हहॊदओ ु ॊ के र्रए चचॊतन औय ख़ासकय अॊधेये ऩय प्रकार् की औय अविद्या ऩय विद्या की

जीत का त्मौहाय है । इस सार दीिारी Den Haag के Transvaal भें खर ु े आभ भनाई जाएगी ।

यवििाय २५ अक्तूफय २००९: चटनी एन॰ एर॰

(ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय ३१ अक्तूफय)

चटनी एन॰ एर॰ इसका ऩता रगाना चाहता है कक आध्माजत्भक्ता औय अच्छा ऩद प्राप्त कयना साथ-साथ हो सकते हैं ।

यवििाय १ निॊफय २००९: ओ३भ ् सभाचाय (ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय ७ निॊफय) ऊऩय ४ अक्तूफय दे खें ।

यवििाय ८ निॊफय २००९: Being an Indian, ऩहरा बाग (ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय १४ निॊफय)

म.ू एस.ए. औय आस्रे र्रमा भें जो बायतीम प्रिासी यहते हैं उनकी चगनती सफ से सपर प्रिासी

सभुदामों भें होती है । कपय बी िे अऩने बायतीम व्मक्तक्तत्ि का सम्भान कयते यहते हैं । ऩहरे

बाग भें आसस्रे र्रमा का बायतीम सभुदाम ।

यवििाय १५ निॊफय २००९: Being an Indian, दस ू या बाग (ऩन ु यािवृ ि – र्ननिाय २१ निॊफय) दस ू ये बाग भें म.ू एस.ए. का बायतीम सभुदाम ।

यवििाय २२ निॊफय २००९: तुभ जिान हो औय आस्था यखते हैं । (ऩुनयािवृ ि– र्ननिाय २८

निॊफय) ईसाई, महूदी, इसराभी औय हहॊद ू जिान र्भरकय एक सप्ताहाॊत बफताते हैं । Ella Vogelaar, Rabbijn Soetendorp, Sherita Narain जैसे भेहभानों से अऩने दै ननक जीिन की फात कयें गे ।

यवििाय २९ निॊफय २००९: चटनी एन॰ एर॰: सॊगीत बक्तक्त की अर्बव्मक्तक्त के तौय ऩय । (ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय ५ हदसॊफय)

ओ३भ ् का मि ु ा कामशिभ इस फाय इसको ध्मान दे ता है कक जिान रोग अऩनी बक्तक्त को

अर्बव्मक्त कयने के र्रए सॊगीत का, भॊत्रों का औय बजनों का ककस तयह इस्तेभार कयते हैं ।

यवििाय ६ हदसॊफय २००९: ओ३भ ् सभाचाय (ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय १२ हदसॊफय) ऊऩय ४ अक्तूफय दे खें ।

यवििाय १३ हदसॊफय २००९: आज के सभाज भें आमुिेद (ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय १९ हदसॊफय) हभाये आचथशक िवृ ि औय प्रौद्योचगकीम विकास के जीिन ने हभाये ऩमाशियण औय स्िास््म को

फहुत हानी ऩहुॉचाई है । आमि ु ेद भें इस विकृनत का इराज कयने की कौन-सी ऩिनतमाॉ हैं? यवििाय २० हदसॊफय २००९: आज के सभाज भें आमि ु ेद (ऩन ु यािवृ ि – र्ननिाय २६ हदसॊफय)

मोग औय ध्मान र्यीय के सॊतुरन के र्रए अच्छे होते हैं रेककन खाद्य ऩदाथश बी । इस सॊफध ॊ

भें हभ र्ाकाहायी औय सािविक खाने की भदद रे सकते हैं ।

यवििाय २७ हदसॊफय २००९: चटनी एन॰ एर॰ (ऩुनयािवृ ि – र्ननिाय २ जनियी २०१०)

ओ३भ ् का मि ु ा कामशिभ । इसभें हभ अऩनी सॊस्कृनत, ऩयॊ ऩया औय दृवि के बेदों से जो

सभस्माएॉ ऩरयिायों भें उत्ऩन्न हो जाती हैं, उनको हास्मात्भक रहजे भें प्रस्तुत कयते हैं । सािधान ! हदसॊफय भहीने के त्मौहायों के कायण Nederlandse Publieke Omroep के कामशिभों भें

ऩरयितशन होते हैं । इससे ओ३भ ् के कामशिभों भें बी ऩरयितशन आ सकते हैं । अॊनतभ सूचनाओॊ

के र्रए हभाया िेफ-साइट www.ohmnet.nl दे खें ।

41 - oktober / december 2009

Radio 4e kwartaal 2009 de over weten r e en e M wden ervie t n ? ï e g grond chter hun a

Zondag 14.15 - 15.00 uur op

r de n voo je aa d l e sbrief M nieuw r e v j vi Lotus t.nl

w.ohm op ww

Radio 5

via de ether:

747 AM

en via de kabel:

Den Haag 88.1 FM Amsterdam 96.6 FM Rotterdam 90.0 FM

of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

Zondag 4 oktober

Alleen spiritueel verder, deel 1 De spanningen begonnen in haar huwelijk toen Agnes Colijn met haar spirituele ontwikkeling begon. Ze zag dat haar behoeften in de relatie anders waren dan 19 jaar geleden toen ze trouwde. Ze hebben erover gesproken en de conclusie was duidelijk, Agnes zou alleen verder gaan. In deze Lotusvijver het verhaal van Agnes Colijn.

Zondag 11 oktober

Alleen spiritueel verder, deel 2 Ik wist dat we vooral spiritueel gezien niet bij elkaar pasten maar wilde niet nadenken over het beëindigen van de relatie, al voelde ik dat ik stagneerde. Uiteindelijk verbrak hij de relatie , vertelt Daniëlla Pasma. In haar coaching gesprekken komt ze veel vrouwen tegen die voor hetzelfde dilemma staan.

42 - oktober / december 2009

Zondag 18 oktober & Zondag 25 oktober

Spiritualiteit en geluk

Oorspronkelijk komen mensen op het spirituele pad omdat men op zoek is naar verbinding met het hogere. Maar steeds meer zoekers zeggen gelukkig te willen worden met spiritualiteit. De Lotusvijver onderzoekt deze verschuiving in het doel van spiritualiteit.

November, maand van de spiritualiteit

Het thema dit jaar van de maand van de spiritualiteit is ‘wortel schieten’. Ik dit kader behandelt OHM in vijf radiogesprekken verschillende thema’s met mensen die zich in hun spirituele ontwikkeling laten leiden door het geschrift de Bhagavad Gita. Dit filosofisch werk bestaat uit 701 versregels en bespreekt vrijwel alle belangrijke ideeën uit het hindoeïsme, maar is tegelijkertijd uiterst praktisch van aard.

Zondag 1 november

Bhagavad Gita deel 1 Gesprek met Marli Maasen , Usha Bhageloe en Monique Briggeman over hoe de Bhagavad Gita richting geeft op hun levenspad.

Zondag 8 november

Bhagavad Gita deel 2 Gesprek met Marli Maasen , Usha Bhageloe en Monique Briggeman over hoe de Bhagavad Gita richting geeft op hun levenspad.

43 - oktober / december 2009

Zondag 15 november

Bhagavad Gita deel 3 Gesprek met Marli Maasen , Usha Bhageloe en Monique Briggeman over hoe de Bhagavad Gita richting geeft op hun levenspad.

Zondag 22 november

Bhagavad Gita deel 4 Gesprek met Rian Verhoeven , Els van Coolwijk en Ans Krietmeijer hoe de Bhagavad Gita hun leven heeft veranderd.

Zondag 29 november

Bhagavad Gita deel 5 Gesprek met Rian Verhoeven , Els van Coolwijk en Ans Krietmeijer hoe de Bhagavad Gita hun leven heeft veranderd.

Zondag 6 december & Zondag 13 december

Was het maar anders gegaan! In twee uitzendingen van de Lotusvijver kijken ge誰nterviewden terug op hun leven dat zij anders hadden willen invullen.

44 - oktober / december 2009

Zondag 20 december

De stroom verleggen In deze Lotusvijver een portret van Ineke Rabbering, de drijvende kracht van Spirituele Management Tafel. Deze organisatie helpt professionals om werk en spiritualiteit te integreren. Het motto van Ineke is: Verleg je stroom en je ziet zoveel meer.

Zondag 27 december

Een nieuwe tijd breekt aan Sinds enkele jaren is de Oneness University zeer actief om mensen tot verlichting te brengen zodat er vanaf november 2012 een nieuwe tijd op aarde zal aanbreken. De Lotusvijver sprak met enkele actieve leden van de Oneness University.

45 - oktober / december 2009

Radio 4e kwartaal 2009

Zaterdag 16.00 - 17.00 uur op

Radio 5

via de ether:

747 AM

en via de kabel :

Den H aag 88.1 FM A msterdam 96.6 FM Rotterdam 90.0 FM of vraag uw kabelexploitant naar de juiste frequentie in uw regio.

Zaterdag 3 oktober

Gandhi en de Internationale Dag van Geweldloosheid In deze uitzending een verslag van de activiteiten van de Dag van geweldloosheid. Deze dag is uitgeroepen door de Verenigde Naties ter gelegenheid van de geboortedag van Mahatma Gandhi op 2 oktober.

Zaterdag 10 oktober

Schuif aan in de Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp.

Zaterdag 17 oktober

Divali

De Zevende Hemel onderzoekt de veranderingen die dit familiefeest ondergaat ten gevolge van de steeds verdergaande individualisering bij Hindoes.

46 - oktober / december 2009

De Zevende Hemel Zaterdag 24 oktober

Schuif aan in de Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp.

Zaterdag 31 oktober

Schuif aan in de Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp.

Zaterdag 7 november

Jongvolwassen in de Mandir De christelijke kerken spreken van een ‘gat in de kerk’. Hiermee wordt bedoeld dat zeer weinig jongvolwassenen zich tot de kerk aangetrokken voelen. Hoe staat het met het ‘gat in de mandir’?

Zaterdag 14 november

Schuif aan in de Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp.

Zaterdag 21 november & Zaterdag 28 november

Zorg in Suriname

Het schrikbeeld van veel Nederlandse Hindoestanen is ziek te worden tijdens een verblijf in Suriname. Dat weerhoudt hen er dan ook van te remigreren of voor langere tijd in dat land te verblijven. In hoeverre klopt dit beeld met de werkelijkheid? OHM deed een onderzoek

47 - oktober / december 2009

Radio Zaterdag 5 december

Geven in het hindoe誰sme Op de dag van Sinterklaas onderzoekt OHM in de Zevende Hemel de betekenis van geven en schenken in de hindoe cultuur.

Zaterdag 12 december

Schuif aan in de Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp.

Zaterdag 19 december

Schuif aan in de Zevende Hemel In deze Zevende Hemel een discussie over een actueel onderwerp.

Zaterdag 26 december

Kerst bij hindoes Sommige hindoes vieren op hun eigen manier het kerstfeest. De tolerantie van de hindoetraditie geeft hen hiervoor de ruimte. In deze Zevende Hemel gesprekken met hindoes voor wie het kerstfeest een diepere betekenis heeft.

48 - oktober / december 2009

REGRESSIE REĂ?NCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht. * Totale gezichts- en lichaamsverzorging * Vergoeding zorgverzekeraar * Lid VNT " DAT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN"

Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 Noordse Bosje 33d 1211 BD Hilversum savitaharpal@gmail.com.

Bent U toe aan een positieve verandering in Uw leven?

KUSH CONSULTANCY LELYSTAD

De essentie van de Bhagavad Gita

Consulten, Workshops, Opleiding

Al eeuwenlang is de Bhagavad Gita de belangrijkste filosofische tekst die richting geeft aan het Indiase denken en leven. Haar boodschap is universeel. De Gita legt zich toe op de drie beperkingen die ieder mens ondervindt: onwetendheid, verdriet en sterfelijkheid.

Swami Dayananda (1930) geeft in dit boek een klassieke Vedantainterpretatie van de Bhagavad Gita. Hij duikt met grote bezieling en energie in het centrale thema en weet feilloos de belangrijkste verzen te selecteren om haar boodschap naar voren te brengen. Swami Dayananda is een zeer gerespecteerde en geliefde Vedantaleraar uit India, die al meer dan veertig jaar over de hele wereld lesgeeft. Hij is erin geslaagd om de diepte van de Bhagavad Gita te ontvouwen, met een helderheid die elke moderne geest zal aanspreken. www.viveki.nl

Tel. 06-45052524 www.naradakush.nl

De essentie van de Bhagavad Gita Swami Dayananda

Viveki

Praktijk voor Vedische Astrologie, Ayurveda, Yoga & Meditatie

De essentie van de Bhagavad Gita

Het onderwijs van de Bhagavad Gita begint met de gewaagde bewering dat dit stuk voor stuk ongeldige problemen zijn. Ze worden veroorzaakt door onze onwetendheid over de werkelijke natuur van het zelf. Puttend uit de essentie van alle Upanishads, legt de Gita uit hoe het zelf onbeperkt is, onverwoestbaar en ongeboren. Deze kennis bevrijdt je van elk gevoel van beperking. Dit is de essentie van de Bhagavad Gita.

Swami Dayananda

Een klassieke interpretatie voor de moderne geest

In eenvoudige en directe taal legt Swami Dayananda de essentie van de Gita uit. Het boek bevat naast gezonde denkwijzen en waarden, alles wat je wilt weten over de spirituele zoektocht. Helder, diepgaand en begrijpelijk voor iedereen.

Nu verkrijgbaar via www.viveki.nl en in de boekhandel.

â&#x201A;Ź 18,50 ISBN 9789078555070, Paperback, 200 blz.

49 - oktober / december 2009

Reisbureau Capricho Tours

Albert Cuypstraat 43

1072 CL Amsterdam

Tel.: +31(0)20 673 73 42 n Fax: +31(0)20 375 46 75 n e-mail: info@caprichotours.nl

Paramaribo

KLM en SLM retourtarieven laagseizoen 1 maand reeds vanaf 635,- euro, (incl. alle belastingen).

India

KLM - AI - OS - AY enz. naar diverse steden met lage retourtarieven, met extra bagage en ĂŠĂŠn keer de terugreis kosteloos wijzigen. Verzorgde reizen samengesteld naar uw wensen. De tours met het aantal dagen en de gewenste steden/plaatsen worden in overleg met u samengesteld. Onze specialiteit is ook het samenstellen van spirituele- en religieuze reizen. In India wordt de tour door erkende reisleiders begeleid. Tevens bemiddelen wij voor Suriname de hotelreserveringen en vakantiehuizen. Reisbureau Capricho Tours is lid van SGR en ANVR en is erkend IATA

50 - oktober / december 2009

Saraswati Art Publishers Gespecialiseerd in boeken over Hindoestaanse kunst & Cultuur

Verkrijgbaar boeken over: HindoeĂŻsme - Boeddisme - Islam - Yoga - Ayurveda - Indiase Astrologie - Geschiedenis Klassieke Indiase muziek & dans - Bollywood - Studie methoden Hindi - Urdu - Sanskriet - Hindiboeken

Bezoek onze webwinkel: www.saraswatiart.com

en bestel nu bij de grootste webwinkel voor Hindoestaanse / Indiase boeken en CDâ&#x20AC;&#x2122;s

Geef eens een boek...

nieuw

...of een CD cadeau!!

Saraswati Art publishers & Distributeurs

Bezoek onze Literatuurdagen & boekenmarkt Voor meer informatie: info@saraswatiart.com of bel Telefoon 020 - 696 64 05

51 - oktober / december 2009

Ayurveda Massagetherapeut: een boeiend vak! De Hogeschool Ayurveda Geneeskunde verzorgt al jarenlang haar Ayurvedische opleidingen; tientallen Ayurvedische Massagetherapeuten met een goed draaiende praktijk in Nederland, België en Duitsland hebben hun waardevolle diploma’s bij ons gehaald. Onze lessen zijn boeiend, zeer gericht op de praktijk en in helder Nederlands. De Hogeschool staat onder leiding van de ervaren geneesheer en filosoof vaidya Robert H. Swami Persaud, die ook diverse boeken schreef welke allemaal door Servire/Kosmos Z&K (Utrecht) worden uitgegeven. De opleidingen worden gegeven in Nijmegen en starten steeds in vooren najaar.

De Ayurveda Praktijk. De medische Ayurveda praktijk van vaidya Robert H. Swami Persaud is van maandag t/m vrijdag te bezoeken volgens afspraak. U komt voor een eenmalig en uitgebreid consult van ca. 2 uren, waarbij u zonder rompslomp, dure pillen of moeilijke oefeningen te weten komt hoe u uw lichamelijke en geestelijke gezondheid weer helemaal optimaal kunt krijgen! U krijgt een zeer persoonlijk en duidelijk voedingsadvies en adviezen welke uw leven betreffen. Zelfbewustzijn, inzichtsgroei en energie vormen sleutelwoorden in het consult. Langdurige chronische klachten, overgewicht en malaise nemen allemaal af door een juist voedingsen leefpatroon, geheel afgestemd op uw persoonlijke situatie. Indien gewenst, kunt u na afloop zelfs in uw eigen regio door een van onze meer dan 50 Ayurvedische therapeuten verder behandeld worden. Het tarief voor het eenmalig, ca. twee uur durende consult bedraagt niet meer dan € 135,- welke door de meeste zorgverzekeraars wordt vergoed. Op de site www.ayurveda-center.com staat de meest aktuele informatie, die moet u zeker even bezoeken!

Even bellen? Onze telefonistes staan u elke werkdag van 08.00 tot 17.00 uur vriendelijk te woord. Alle info: tel. 024-641 83 98 (buiten kantoortijden: 024-645 03 16).