OHM Vani 3e kwartaal 2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:36

Pagina 1

INFOBLAD OHM • PROGRAMMA’S 10e jaargang • juli/september 2004 • nr 3 • prijs € 10,00 per jaar

Land van Rama op herhaling Het verhaal van Krishna Recepten voor een Ayurvedische lunch

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 2

Advertenties

Meer weten over Ayurveda? Misschien je toekomstig beroep?

De vraag naar professionele Ayurvedische consulten en massages neemt toe.

Als Hogeschool Ayurvedische Geneeskunde hebben wij al velen opgeleid om dit prachtige vak uit te oefenen. Maar gezien de vraag is er nog steeds een tekort! Daarom: leer het eeuwenoude ambacht der Ayurvedische massage, of leer alles over de geneeskruiden en hun krachtige werkingen en de cultuur waar de Ayurveda uit voortkwam. Volg het beste onderwijs in de Ayurveda en vraag de gratis studiegids aan! Onderwijs in regio’s Amsterdam en Nijmegen.

Hogeschool Ayurveda Geneeskunde, Postbus 463, 6600 AL Wijchen. Tel. 024-6418398 Internet: www.ayurveda-center.com Email: vastuwidya@hotmail.com

“Zoals een lotus die openbloeit geven wij ons over aan de helende liefde van het Goddelijke” S h r i

S h i r d i

S a i

P a d u k a

H e a l i n g

Te m p e l

In de Paduka healing tempel staan twee paar paduka's; de heilige sandalen van God. In 1995 te India zag Joke vanuit haar derde oog Shri Shirdi Sai Baba verschijnen.

Zij voelde dat ze geleid werd. Haar gevoel werd bevestigd toen Sathya Sai Baba zowel Joke als de paduka's inzegende.

In 1996 bezocht Pandit Abaji Panshikar ( van de Shri Shirdi Sai Baba tempel in India) Joke's tempel in Lelystad. Hij overhandigde haar het tweede paar paduka's en gaf haar de Lakshmi inwijding. Voor de tweede keer werd Joke volledig vanuit het hart ingewijdt.

Door de stem, de liefde en genade van Shirdi Baba en sathya Sai Baba, helpt Joke obstakels verwijderen.

Joke is: • Kundalini-yoga lerares.

Zij opent de Kundalini, het derde oog en de chakra’s (Shiva-Shakti).

• Reincarnatie therapeute, regressie therapeute.

• Spiritueel healer (helende handen).

• Helderziende, medium.

• Mantrazangeres (helende stem).

Wilt u een consult?

Bel Joke Broeke, Donaustraat 167, 8226 LD te Lelystad. Tel.: 0320-251116 E-mail: info@premasai.nl WWW.Premasai.nl

"The present i s a product of the past. But al sothe seed for the f uture". (Baba)

2 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 3

Advertenties

3 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 4

Colofon OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Een jaarabonnement kost €10,- Opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM. Eindredactie: Soeshma Pandohi – Mishre Caspar Dullemond Auteurs Kiran Sukul Douwe Tiemersma Titus Rivas Rabinder Gajadhar Kirtie Ramdas Robert H. Swami Persaud Mw. mr. G.M. Mohanlal Kadamba Kanana Swami Lambert de Kwant Met dank aan: R. Chander C. Mathura B. Lalbahadoersing D. Gangaram Panday A. Bierdja S. Marhe V. Ramrattansingh Grafische verzorging: Adri Segaar

Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

4 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 5

Inhoud pagina 6

Televisie zondag

pagina 12

Radio zondag De lotusvijver

pagina 16

Radio maandag

pagina 20

Televisie Hindi

pagina 21

Radio Hindi

pagina 23

Suriname is ver weg, totdat Rama roept

Pagina 26

Ze dachten dat ik Shanta was

pagina 29

Sta op en vecht, zei de leraar

pagina 34

De geboorte van Krishna

pagina 37

Re誰ncarnatie is niet alleen een geloof

Pagina 41

Sanskaar markeert fases in mensenleven

Pagina 46

Kirtie's column: Hoe vertel je het je ouders?

Pagina 48

Smakelijk lunchen met de Ayurveda

Pagina 50

De bijna-doodervaring als zingeving

Pagina 53

Het spirituele web

5 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:49

Pagina 6

Televisie 3e

K W A R TA A L

2004

IEDERE ZONDAG NEDERLAND 1

OP

13.00 - 13.30 uur

ZONDAG 4 JULI 2004

HERHALING

Land van Rama deel 1

ZATERDAG OM

10 JULI

10.30

Een driedelige dramaserie geregiseerd door Jonne Severijn, over de belevenissen van een Hindoestaans gezin.

Vijfentwintig jaar lang had hij een goede reden, vindt de drieĂŤnveertigjarige chirurg Milan Rambharos, om Suriname en zijn familie radicaal buiten zijn leven te houden. Komt het daardoor dat er van alles mis gaat in zijn leven en in zijn gezin, nu hij terug moet om zijn vader in diens laatste dagen bij te staan? Elders in dit blad, vanaf pagina 23, vindt u twee artikelen over deze serie.

ZONDAG 11 JULI 2004

HERHALING

Land van Rama deel 2 In Suriname wordt Milan geconfronteerd met de ontwikkelingen binnen zijn familie en de economische malaise in het land. Het weerzien met zijn vader grijpt hem extra aan als hij ontdekt hoever de ziekte zich al in zijn vaders lichaam heeft uitgezaaid. Wat valt er nog goed te maken? Ook is hij geschokt als hij de eens zo vruchtbare landbouwgronden er troosteloos bij ziet liggen. De spanningen in de familie groeien als ook het gezin van Milan overkomt uit Nederland. Elders in dit blad, vanaf pagina 23, vindt u twee artikelen over deze serie.

6 - juli/september2004

17 JULI 10.30 UUR

ZATERDAG OM

OHMvani 3e Kwart2004 FC

HERHALING

24 JULI OM 10.30 UUR

ZATERDAG

17-06-2004

14:37

Pagina 7

ZONDAG 18 JULI 2004

Land van Rama deel 3 Vader Raman overlijdt, zoals verwacht. Alle Nederlandse familieleden worden met zichzelf geconfronteerd, waardoor er allerlei verrassende wendingen in het verhaal plaatsvinden. De dood van vader Raman doet de spanningen, die hij zijn leven lang heeft willen beteugelen, escaleren. Sharmila besluit, gedwongen door het lot, een geheim te vertellen waarvan zij bij de dood van Raman nog bezworen heeft het nooit te zullen openbaren. Elders in dit blad, vanaf pagina 23, vindt u twee artikelen over deze serie.

HERHALING

31 JULI OM 10.30 UUR

ZATERDAG

ZONDAG 25 JULI

Birha 130 jaar immigratie De Hindoestaanse gemeenschap is onderdeel van een grotere diasporagemeenschap. Vanuit het toenmalige Brits-IndiĂŤ, nu India, vertrokken groepen mensen naar o.a. Mauritius, ZuidAfrika, Engeland en Suriname.Vanuit Suriname migreerden velen weer naar Nederland. Ieder jaar wordt het moment gevierd dat de eerste migranten voet aan wal zetten in Suriname. Tachtig procent van deze immigranten was hindoe. Ze kwamen voornamelijk uit de provincies Bihar en Uttar Pradesh. Ondanks deze twee migraties zijn vele cultuuruitingen, rituelen, uitingen, rituelen en tradities van de Hindoestanen steeds bewaard gebleven, hoewel vaak aangepast aan tijd en plaats. Dat geldt zeker voor de muzikale cultuur. Naar aanleiding van de migratiegeschiedenis ziet u een documentaire de ontwikkeling van birha: een muziekstijl die vanuit India meereisde via Nederland en Suriname.

HERHALING

7 AUGUSTUS OM 10.30 UUR

ZATERDAG

ZONDAG 1 AUGUSTUS

Chatney.nl: Alcohol Een programma waarin jongeren praten over hun ontwikkeling, identiteitsvorming en besef van normen en waarden.

Narsingh en Kirtie praten in deze aflevering over alcohol. Zij spreken onder andere met een alcoholist en een aantal deskundigen.

7 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 8

Televisie ZONDAG 8 AUGUSTUS

HERHALING

Chatney.nl: Liefde

14 AUGUSTUS 10.30 UUR

ZATERDAG OM

Narsingh en Kirtie praten in deze aflevering met jongeren over liefde en seksualiteit. Hoe gaan Hindoestaanse jongeren om met liefde en seksualiteit? En hoe zit het met de Kama Sutra, een van de beroemdste werken uit het Hindoeïsme, over liefde en seks? De column van Kirtie op pagina 46 van deze OHM Vani gaat ook over de liefde.

ZONDAG 15 AUGUSTUS

HERHALING

OHM Lustrum deel 1

21 AUGUSTUS 10.30 UUR

ZATERDAG OM

OHM bestond in oktober 2003 tien jaar. Ter gelegenheid hiervan presenteerde OHM een show waaraan zowel Nederlandse als buitenlandse artiesten meewerkten. Het thema was: "De ontwikkeling van de hindoecultuur in de Nederlandse samenleving." De authentieke, door onze voorouders uit India meegenomen cultuur is allang niet meer dezelfde. Niet alleen onze eigen ontwikkeling, maar ook de ontmoeting met andere culturen hebben onze cultuuruitingen in de loop der jaren sterk beïnvloed. Maar hoe was die ontwikkeling precies? En wat is er van die oorspronkelijke cultuur geworden?

ZONDAG 22 AUGUSTUS

HERHALING

OHM Lustrum deel 2

ZATERDAG

Vervolg Lustrumprogramma OHM.

OM

ZONDAG 29 AUGUSTUS

HERHALING

OHM Lustrum deel 3

ZATERDAG

Vervolg Lustrumprogramma OHM.

OM

ZONDAG 5 SEPTEMBER

HERHALING

OHM Magazine

28 AUGUSTUS 10.30 UUR

4 SEPTEMBER 10.30 UUR

11 SEPTEMBER 10.30 UUR

ZATERDAG OM

Een actueel programma dat ingaat op de sociale, culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de hindoe-samenleving in Nederland. In het magazine ook aandacht voor de beleving van het hindoeïsme door autochtone hindoes. Vast onderdeel van het magazine is “De Vraag”, waarin een jonge hindoe antwoord krijgt op zijn of haar vragen over ceremonies, rituelen en gebruiken uit de hindoetraditie.

8 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 9

e HERHALING ZATERDAG

18 SEPTEMBER OM 10.30 UUR

ZONDAG 12 SEPTEMBER

Krisna Janamasthmi Op 7 september herdenken Sanatan Dharm-gelovigen de verschijningsdag van Shri Krishna. Op deze dag staat bezinning op de boodschap van Shri Krishna centraal. Shri Krishna’s boodschap hield vooral liefde in: liefde voor elkaar, maar ook voor alles wat leeft en aanwezig is, dus ook materie en milieu e.d. Om deze boodschap van onderlinge verbondenheid en liefde zo effectief mogelijk uit te dragen, leefde Shri Krishna deze de mensheid voor. In deze aflevering praten wij met devoten van Sri Krishna die deze dag op een speciale manier herdenken.

HERHALING ZATERDAG

25 SEPTEMBER 10.30 UUR

ZONDAG 19 SEPTEMBER

Psychologische betekenis van overlijdensrituelen Sterven confronteert nabestaanden, behalve met pijn en verdriet, ook met veel vragen. Het hindoeĂŻsme kent verschillende rituelen rond stervensbegeleiding, crematie en rouwverwerking. Doel is het geven van troost aan nabestaanden en bidden voor een goed vervolgbestaan van het Atman (ziel van de overledene), maar de rituelen zijn ook bedoeld om de dood een plek te geven in het leven van alledag. In het eerste kwartaal van dit jaar besteedden we aandacht aan de overlijdensrituelen van de Sanathan Dharm. In deze aflevering komen de overlijdensrituelen van de Arya Samaj aan bod.

HERHALING ZATERDAG

2 OKTOBER 10.30 UUR

ZONDAG 26 SEPTEMBER

Chatney.nl Een jongerenprogramma waarin Narsingh en Kirtie op humoristische en kritische wijze de Hindoestaanse gemeenschap een spiegel voorhouden over de omgang met tradities, religie en cultuur. Onderwerp nog niet bekend.

9 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 10

Advertentie

10 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 11

Advertentie

11 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 12

Radio de l 13 e

K W A R TA A L

2 0 0 42

Maandag Zondag 21.00 22.00 uur uur 14.00 -- 15.00 O OP P R R AA DD II OO 747AM 747AM EE N V N V II A A D D EE K KA AB B EE LL :: D E N H A A G 88.1 D E N H A A G 88.1 FM FM

MS S TT EE R RD DA AM M 96.6 AM 96.6 FM FM A O T T E R D A M 89.9 FM R R O T T E R D A M 89.9 FM OF OF VRAAG VRAAG UW UW KABELEXPLOITANT KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE NAAR DE JUISTE FREQUENTIE FREQUENTIE IN IN UW UW REGIO REGIO..

MAANDTHEMA JULI:

Nieuwe hindoes

Het hindoeïsme komt uit India. Als we aan hindoes denken, dan denken we aan mensen die uit dit land komen. Maar natuurlijk zijn er ook genoeg andere mensen die zich door het hindoeïsme of door hindoe-heiligen of geleerden geïnspireerd voelen en uiteindelijk als hindoe door het leven gaan. Wat betekent deze keuze voor hun dagelijks leven?

ZONDAG 4 JULI

Swami Vivekananda, mijn goeroe Swami Vivekananda is een grote denker die meer dan honderd jaar geleden een bekend verkondiger was van het hindoeïsme in het Westen. Hij heeft veel mensen geïnspireerd zich te verdiepen in het hindoeïsme. Een van hen is Kees Boukema. De Lotusvijver sprak met hem over zijn leermeester.

ZONDAG 11 JULI

Sri Krishna is de bron Een bekende hindoebeweging die een groot aantal westerse aanhangers kent is de International Society for Krishna Consciousness (ISCKON). We zien ze soms lofliederen of de mahamantra zingen op straat. Hun missie is het woord van Sri Krishna middels de Bhagvad Geeta verder te verspreiden.

Wat drijft deze hindoes?

12 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 13

e lotusvijver ZONDAG 18 JULI

Mediteren met de Brahmakumari’s

TT

De Brahmakumari’s Spirituele Academie is een internationale beweging die sinds de oprichting door Prajapita Brahma in 1937 op veel terreinen van de samenleving werkt aan positieve verandering in de wereld. De beweging verzorgt daartoe meditatiecursussen, zoals Patanjali in zijn Raja Yoga deze voor ogen had. De Lotusvijver neemt een kijkje op de academie en praat met volgelingen.

ZONDAG 25 JULI

Nisargadatta Maharaj en de advaitaleer Een van de grote geleerden in de Advaita vedanta-filosofie is Nisargadatta Maharaj. Zonder een weg, methode of vorm te propageren weet hij deze filosofie over te dragen en inzichtelijk te maken. Jan van Delden werd door hem geraakt en koos de advaita tot zijn weg. De Lotusvijver spreekt met hem over de betekenis van deze filosofie uit de Veda’s in zijn leven.

MAANDTHEMA AUGUSTUS:

De dood

Er is weinig zeker in het leven. Er is maar een ding dat we echt zeker weten: dat we allemaal een keer dood gaan. Er zijn vele visies op de zin van het leven en over wat er komt na de dood.

Vaak denken we er liever niet over na. Maar wat als je maar kort te leven hebt? Of zelfs bijna dood bent geweest? De Lotusvijver praat in augustus met uiteenlopende mensen over de dood.

ZONDAG 1 AUGUSTUS

Oud worden Achter de geraniums op drie hoog in een verzorgingshuis.

Dat is een schrikbeeld voor veel ouderen. Maar je kunt ook zeggen dat wanneer de lichamelijke kracht afneemt, de geestelijke kracht juist toeneemt. De Lotusvijver praat hierover met ouderen en deskundigen.

13 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 14

Radio de l 1e

ZONDAG 8 AUGUSTUS

Als het einde nabij is In dit programma een portret van iemand die weet dat het einde nabij is. Wat drijft je dan nog in het leven? Wat zijn je angsten en verwachtingen? Hoe kijk je naar het leven en naar de nabij komende dood?

ZONDAG 15 AUGUSTUS

Bijna dood-ervaringen

K W A R TA A L

2002

Maandag 21.00 - 22.00 uur OP

R A D I O 747AM

EN VIA DE KABEL:

D E N H A A G 88.1 FM A M S T E R D A M 96.6 FM R O T T E R D A M 89.9 FM OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT

Wat gebeurt er als we dood gaan? Vaak horen we spreken NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN over een tunnel van licht en een gevoel van alomvattende UW REGIO. liefde. Dit betekent dus dat er iets blijft voortleven als het lichaam is gestorven. Mensen die hebben ervaren wat het is om dood te zijn en hierover kunnen vertellen worden soms voor gek verklaard. Hoe verandert je leven na een bijna doodervaring? Zie ook het artikel op pagina 50.

ZONDAG 22 AUGUSTUS

Sterfbedvisioenen Soms hebben mensen een spirituele ervaring bij het sterfbed van iemand anders. De stervende maakt iets kenbaar aan de nabestaanden. Soms gaat het hierbij om een blik in de eeuwigheid, soms horen zij hemelse muziek en soms zien zij een verschijning die de stervende komt ophalen. Mensen die dit hebben meegemaakt vertellen hierover in de Lotusvijver.

ZONDAG 29 AUGUSTUS

Is er leven na de dood?

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer een kwart van de Nederlandse bevolking gelooft in re誰ncarnatie. Er wordt door sommige mensen ook al jaren re誰ncarnatieonderzoek gedaan.

Hoe ver zijn we met dit onderzoek en hoe groot is de acceptatie ervan? Zie ook het artikel op pagina 37.

14 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 15

e lotusvijver ZONDAG 5 SEPTEMBER

Wat meer energie graag!

Heeft u ook zo'n behoefte aan wat energie nu het eind van de vakantie nabij is? Er zijn mogelijkheden te over. De Lotusvijver bespreekt het fenomeen energie en kijkt naar de mogelijkheden om meer energie te krijgen.

ZONDAG 12 SEPTEMBER

Hij kwam op aarde…

T

Op Krishna Janam Ashtami wordt de geboorte van de kleine Krishna gevierd. Hij kwam op aarde om mensen te wijzen op hun dharma. U hoort de feestelijkheden rondom de herdenking van de geboorte en over zijn komst op aarde in de Lotusvijver. Een artikel over de jonge Krishna vindt u op pagina 34.

ZONDAG 19 SEPTEMBER

Het offer In het hindoeïsme wordt groot belang gehecht aan het offer.

In elk vereringsritueel en bij alle religieuze feestelijkheden worden bloemen, fruit, melk en andere spijzen geofferd aan het Hogere. Wat betekent het offer?

ZONDAG 26 SEPTEMBER

Wie begeleidt mij?

Sommige mensen zoeken een goeroe om hen te onderwijzen, om vragen aan te stellen en om hen te begeleiden in het leven. Anderen zeggen: geef je over aan de natuur, aan de kosmos en aan de lessen die ‘gewone’ mensen je kunnen leren. De Lotusvijver praat met mensen met uiteenlopende standpunten. Een verhaal over een ontmoeting met een leraar staat op pagina 29.

15 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 16

Radio 13 e

K W A R TA A L

2 0 0 42

Maandag 21.00 -- 22.00 20.00 21.00 uur OP

R A D I O 747AM

EN VIA DE KABEL:

D E N H A A G 88.1 FM A M S T E R D A M 96.6 FM R O T T E R D A M 89.9 FM OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.

MAANDTHEMA JULI:

Stedentrip door de ogen van Hindoestanen Wat is nu typisch Rotterdams voor Hindoestanen? Waar kennen we Den Haag vooral van? Hoe zit het met de Hindoestanen in Amsterdam? En waar denkt u aan bij Enschede? In vier programma’s biedt OHM Radio u een kijkje in uw eigen stad.

MAANDAG 5 JULI

Waar zijn de Hindoestanen?

In Amsterdam kent men Suriname hoofdzakelijk door de Creoolse Surinamers. Zij lijken succesvoller in ondernemen, in kunst en cultuuruitingen en in het zich profileren in de stad. Hoe proberen de Hindoestanen toch terrein te winnen?

MAANDAG 12 JULI

Een uitje naar de mart Sinds jaar en dag reizen mensen van heinde en verre naar de Haagse mart. Veel Hindoestanen wanen zich even terug in Suriname bij het zien van alle bekenden en van de kraampjes met tropische groenten en fruit.

16 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 17

MAANDAG 19 JULI

Hoe zit het met uw integratie?

We hebben de mond vol van integratie: inburgeringscursussen, taallessen en aanpassen aan de Nederlandse normen en waarden. In Rotterdam vinden ze het nog belangrijker dan elders. Hoe zit het met de integratie van de Hindoestaanse Rotterdammers?

MAANDAG 26 JULI

Overleven na een grote ramp T

13 mei 2000 is voor Enschede een dag om nooit meer te vergeten. Een hele woonwijk werd weggevaagd in de vuurwerkramp. Ook Hindoestaanse families hebben nare herinneringen aan deze zwarte dag. Hoe kijken zij vier jaar na dato naar hun stad en woonwijk?

MAANDTHEMA AUGUSTUS:

Familieverbanden

Hindoestaanse families kennen andere structuren dan andere families. Onze familierelaties reiken heel ver en iedereen lijkt iedereen te kennen. Toch is dit geen statisch gegeven: ook onze relaties veranderen naar tijd, plaats en omstandigheden. OHM Radio besteedt een maand lang aandacht aan de veranderende familiebanden.

MAANDAG 2 AUGUSTUS

Komen jullie op de koffie?

We leven in een samenleving waarin het geen opzien baart om familie te hebben uit een andere cultuur. Maar we moeten wel met elkaar leren omgaan. Hoe overbruggen we de onderlinge verschillen? OHM Radio kijkt hoe het eraan toe gaat tussen families en schoonfamilies.

MAANDAG 9 AUGUSTUS

Er is een yagya in de familie!

Huwelijken, verjaardagen, katha’s en havans zijn aanleiding voor grote familiebijeenkomsten. Al zie je elkaar verder nooit: tijdens speciale dagen wordt toch de familieband gevoeld. Iedereen komt helpen en meefeesten. Hoe beleven we een religieus gebeuren in de familie?

17 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 18

Radio 1e MAANDAG 16 AUGUSTUS

Mijn broer in Suriname Veel Hindoestanen hebben familieleden die in Suriname zijn blijven wonen. Het is bijna ondenkbaar dat je je ouders, broers en zussen maar één keer in het jaar zou zien. Hoe ervaart en onderhoudt men toch de familiebanden op zo'n grote afstand?

MAANDAG 23 AUGUSTUS

Wij zorgen voor onze ouderen Hindoestaanse gezinnen hebben te maken met ouder wordende ouders en grootouders. Vroeger leek het vanzelfsprekend om voor hen te zorgen. Maar zorg kost veel tijd, geld en inspanning. Met lede ogen zien we dat vader of moeder door vreemden verzorgd wordt. Soms kunnen we het ons gewoon niet veroorloven. OHM Radio stelt de dilemma's rond dit onderwerp aan de orde.

MAANDAG 30 AUGUSTUS

Broers beschermen zussen Hindoes kennen een speciale dag, raksha bandhan, waar de band tussen broers en zussen wordt aangehaald en versterkt.

De broer belooft voor zijn zus te zullen opkomen en haar te beschermen wanneer dat nodig is. Hoe beleven broers en zussen dit feest? Is het nog altijd heel belangrijk of is het een uitgehold fenomeen waar niemand meer een boodschap aan heeft?

MAANDAG 6 SEPTEMBER

De energie van stenen Een zwarte kraal om het slechte af te wenden kennen we allemaal. Ook robijnen, saffieren, smaragden en diamanten als sieraad zijn bekend. Maar stenen kunnen ook om andere redenen worden gedragen of neergezet. In het hindoeïsme zijn stenen van belang vanwege de genezende of energetische werking die er van zou kunnen uitgaan. Hoe gebruiken hindoes stenen?

18 - juli/september2004

K W A R TA A L

2002

Maandag 21.00 - 22.00 uur OP

R A D I O 747AM

EN VIA DE KABEL:

D E N H A A G 88.1 FM A M S T E R D A M 96.6 FM R O T T E R D A M 89.9 FM OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 19

Radio MAANDAG 13 SEPTEMBER

Suikerziekte Bij welke bevolkingsgroep is het percentage suikerziekte het hoogst? Juist: bij Hindoestanen. Hoe dat kan weet men nog altijd niet, maar het eetpatroon is een mogelijke verklaring.

Hoe weet je of je vatbaar bent? Hoe kun je het proberen te voorkomen en wat betekent het voor je functioneren als je suikerziekte hebt?

T

MAANDAG 20 SEPTEMBER

Geloof jij in Ganesh?

In de huidige Nederlandse samenleving wordt constant naar het waarom van alles gevraagd. Maar geloven is geen kwestie van begrijpen of rationaliseren. Ganesh heeft een olifantenhoofd, een dikke buik en rijdt op een muis. Vreemd toch? Probeer je het te begrijpen of geloof je het gewoon?

MAANDAG 27 SEPTEMBER

Pitri Pooja, het gedenken van onze voorouders Het hindoe誰sme kent, net als vele andere religies, een periode waarin er aandacht dient te zijn voor de voorouders die nog altijd in het leven van een familie aanwezig zouden zijn.

Het is belangrijk dat de voorouders tevreden zijn over de familieleden en blijven waken over hun welzijn. OHM Radio kijkt naar de plek die voorouderverering in verschillende religies en culturen inneemt.

19 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 20

VERTALING DOOR:

DR. PT. A. BIERDJA

Televisie hindi

20 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 21

VERTALING DOOR:

DR. PT. A. BIERDJA

Radio hindi

21 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 22

Advertenties

Premdani Ayurveda Premdani-Health-Clinic

Ayurveda-Pancha-Karma

Gespecialiseerd in Levend-Bloed-Analyse (unieke geavanceerde microscopisch bloedonderzoek waarbij de patiënt meekijkt op de monitor), Pancha-Karma (ontgiften, onthaasten en vitaliseren), Hoge darmspoeling (met Ayurvedische kruiden en olieën), Mora therapie (meten van orgaanenergieën en uittesten van Ayurvedische kruiden), NAET (elimineren van allergieën en voedselintoleranties).

Ayurvedische behandelingen bij klachten zoals chronische vermoeidheid, stress, burnout, Candida-syndroom, parasieten, slaapstoornissen, darm-en spijsverteringsklachten, spieren gewrichtsklachten, etc. In onze kliniek krijgt u de volle aandacht en tijd!

Erkend lid van de NWP en LVNG. Verbonden aan de universiteit van Poona.

Prof. Dr. P.H. Kulkarni en Prof. Dr. Yogesh Bendale.

Etienne Premdani tijdens intakegesprek

Het onthaastingskliniek Premdani Ayurveda te Olst

Premdani-Health-Clinic, Rijksstraatweg 195, 3956 CM LEERSUM Tel. 0343-461300, E-mail etienne@premdani.nl, Internet http://www.premdani.nl

REGRESSIE REÏNCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht. *Totale gezichts- en lichaamsverzorging " D AT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN" Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 ’s-Gravenlandseweg 152 a 1217 GA Hilversum

Lees 'India Nu' Het enige Nederlandstalige tijdschrift over India!

• Cultuur en Religie • Politiek en Economie • Samenleving en Milieu Recent verschenen specials over o.m. vrouwen, gezondheidszorg, Religie en maatschappij, sport en milieu India. India Nu is een tweemaandelijks blad.

Een jaarabonnement kost €17,50, losse nummers € 3,50

India Nu wordt uitgegeven door de Landelijke India Werkgroep, een organisatie die vanuit Nederland wil bijdragen aan een menswaardig bestaan van (kans)armen in India.

22 - juli/september2004

Voor meer informatie: Tel: 030-2321340, www.indianet.nl

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

LAND

VA N

14:37

RAMA

Pagina 23

WEER OP TELEVISIE

Suriname is ver weg, totdat Rama roept

MW. MR. G.M. MOHANLAL

Land van Rama is nog altijd een van de hoogtepunten uit de geschiedenis van de OHM. Deze driedelige drama-serie van de regisseur Jonne Severijn toonde het dagelijkse wel en wee van een Hindoestaanse familie in Nederland. Voor veel kijkers was dit leven tussen twee culturen, tussen verschillende waarden, normen en codes, zeer herkenbaar. Vanaf 4 juli herhaalt de OHM deze serie. OHM Vani frist uw geheugen vast op met deze terugblik.

Het verhaal draait om de welgestelde, gesettelde familie Rhambaros. Vader Milan (Carlo Magnoesing) is chirurg, moeder Shila (Gisela Mohanlal) juriste.

Hun puberkinderen Shanta (Kiran Sukul) en Vijay (Rajiv Girwar) doen het goed op school. In hun villa in Apeldoorn leven ze op grote afstand van de Hindoestaanse gemeenschap en de bijbehorende sociale controle. Een tevreden, stabiel leventje in Nederland dus, waarbij Suriname letterlijk en figuurlijk ver weg is.

De band met dat land en de familie in Suriname is door Milan vijfentwintig jaar geleden bewust afgesneden. Over Suriname mag absoluut niet worden gepraat. Totdat het noodlot beslist en de

confrontatie met (de familie) in Suriname onvermijdelijk wordt. Er is geen keuze meer: Rama roept!

Deel I laat het gezin in haar dagelijkse reilen en zeilen in Nederland zien.

Milan, de succesvolle chirurg voelt zich “Hollander onder de Hollanders�.

Problemen op zijn werk baren hem zorgen maar hij weet dit thuis goed te verbergen. Zijn zeer verwesterde, bruisende dochter Shanta is zijn evenbeeld. Met haar kan hij uitstekend overweg. Zijn vrouw Shila, eveneens verwesterd, koestert daarentegen een intense liefde voor het geloof. Zoon Vijay, haar lieveling, begeleidt haar bij de dagelijkse geloofsrituelen. Verschillende karakters en interesses binnen het gezin staan garant

23 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 24

Suriname is ver weg, t taak om het Hindoestaanse culturele erfgoed binnen het Hollandse gezinnetje serieus in stand te houden. Ondanks die spanningen in het gezin kun je stellen dat het leven van deze familie in Nederland redelijk stabiel verloopt. Tot die ene brief uit Suriname.

Opa Rhambaros heeft niet meer lang te gaan.

Of Milan wil komen…

voor talloze spanningen. Vijay en Shanta: dat is water en vuur. "Waarom gedraagt Shanta zich niet als een net Hindoestaans meisje?", verzucht Vijay menigmaal. Shanta’s ontwikkeling baart ook Shila grote zorgen. Milan lijkt zich daar niet veel van aan te trekken totdat het fout dreigt te gaan. Dat rekent hij Shila aan, "want zij is toch verantwoordelijk voor de opvoeding van de kinderen?" Een opvatting die niet goed past bij zo'n verwesterde Hollander. Net zo merkwaardig doet zijn reactie aan wanneer Shila aankondigt dat zij haar parttime baan wil uitbreiden naar een fulltime baan…

De spanningen in het Hollandse gezin Rhambaros krijgen een extra dimensie door de inwonende zwijgzame oom Chanderdath en de bemoeizuchtige tante Kamla. Beiden zien het als hun

Het publiek wordt vervolgens in de delen II en III meegezogen in Milan’s weerzien met Suriname na 25 jaar.

Door zijn ogen ziet de kijker de verpaupering, de armoede, de slechte gezondheidszorg, de slechte infrastructuur en niet te vergeten de gigantische onveiligheid.

Milan wordt belaagd door schuldgevoelens: hoe heeft hij zijn familie zo kunnen laten creperen in armoede, terwijl hij zijn luxe leven in Holland leidde?

We maken kennis met de op het platteland wonende familie Rhambaros in Suriname. Met Milans broer Ashok die Milan dood wenst; met de zieke opa Rhambaros die tot zijn dood vecht voor verzoening tussen beide broers; met oma Sharmila wier leven opgaat in bidden, bidden en nogmaals bidden; met Sita, de vrouw van Ashok; met Sonia, een 100% tegenpool van nichtje Shanta; en met neefje Sami, waar Vijay maar mee moet optrekken.

De komst van de Nederlandse familie

24 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 25

, totdat Rama roept Rhambaros op Leiding 8 is als een orkaan in de woestijn. Wat denkt Shila, de Hollandse dame die geen Hindoestaans spreekt en alles vies en smerig vindt? En Milan? Probeert hij te slijmen bij opa en de rest van de familie? Waar bemoeit die Hollander zich mee? Ashok kan zijn zaakjes toch prima zelf opknappen? En owee: Milan moet niet wagen aan Ashok’s bedrijf te komen. Shila ziet hij wel zitten: zij begrijpt hem, hij kan haar toevertrouwen waarom hij Milan haat.

Verzoening tussen beide broers lijkt steeds meer een onmogelijkheid. We leren een Shila kennen die totaal uit haar psychologische evenwicht raakt. Ze voelt zich geïsoleerd. Op steun van Milan hoeft zij niet te rekenen. Deze chirurg lijkt opeens een Surinaamse plattelander. Heeft hij altijd met een masker geleefd, een verborgen agenda? Hoe goed kent zij hem?

Shila’s vertwijfeling wordt groter door de wijze waarop Shanta door Suriname wordt opgeslokt: zij lijkt helemaal op te gaan in opa’s praktische beleving van het geloof.

Ook Vijay's gedrag schokt haar: haar lieverd raakt verzeild in een bloedig gevecht.

En dan is er de climax: de crematie. Waarom verricht Milan de rituelen , in plaats van Ashok als oudste broer? Emotionele taferelen volgen, de familie is in rep en roer. Oom Chanderdath en tante Kamla die inmiddels ook naar Suriname zijn

gevlogen, proberen te bemiddelen.

Vervolgens de ontknoping: wanhoop, emoties en ontroering. En het wordt oma te veel.

De crematie is ten einde; de rituelen zijn volbracht. Tijd voor terugkeer naar Nederland.

Bij het afscheid lijkt het erop alsof die verzoening er toch gekomen is, en dat de komst van de Nederlandse familie Rhambaros wat rust en stabiliteit op Leiding 8 heeft gebracht. Er lijkt weer perspectief te zijn ontstaan voor Ashok en zijn gezin.

En de Nederlandse familie Rambharos zelf? De liefde voor Suriname is na 25 jaar te zijn weggestopt weer naar boven gekomen. In ieder geval bij Milan, maar ook Shanta kan het land bekoren. En Shila?

Heeft het land niets in haar wakker gemaakt?

Of verloopt dat proces bij haar trager dan bij Milan? En Vijay? Hoe verwerkt hij zijn ervaringen met een land waar hij per se naar toe wilde?

De vraag wat voor invloed het bezoek aan Suriname heeft op het verdere leven van deze Hollandse familie Rambharos, op hun stabiele bestaan in hun Apeldoornse villa, blijft onbeantwoord. Op naar een Rama deel II?

25 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 26

Ze dachten dat ik Shanta was

KIRAN SUKUL

Toen ik net achttien was kwam het Land van Rama op mijn pad. Plotseling was ik een potentiĂŤle kandidaat voor de rol van Shanta Rambharos, de dochter van de hoofdpersoon, die in het verhaal een onmisbare rol speelt. Aangezien ik op school met enige regelmaat had meegedaan aan toneelstukjes, zegde ik toe om mee te doen aan de audities.

Elke week kwamen we in Eekta bijeen om te oefenen. Dat was voor mij iets nieuws. We deden onder leiding van Jonne Severijn en Ramdjan Abdoelrahman verschillende drama- oefeningen en improvisaties. Ik kon me steeds beter inleven in de rol van Shanta en merkte dat het spelen mij zeer goed beviel. Ik Kiran Sukul (links) merkte dat ik, zodra ik in Eekta was, dacht als Shanta. Na een aantal maanden oefenen kreeg ik uiteindelijk te horen dat ik was gekozen om de rol van Shanta te gaan vertolken! Blij als ik was besefte ik toen nog niet precies wat voor impact dit zou hebben op mij en mijn toekomst.

In de maanden die volgden nam Land van Rama steeds concretere vormen aan. We maakten opnames in verschillende delen van het land en ik verbaasde me over de tijd die er in zo'n serie gaat zitten! We moesten wennen en dat

is wel logisch: we waren bijna allemaal amateurs.

Wat ik in die fase met name heb geleerd is hoe het maken van een film in zijn werk gaat. Het camerawerk, de techniek, de lichten, de make-up, de continuĂŻteit -allemaal zaken waar ik tot dat moment niks van af wist. Een nieuwe wereld ging voor mij open, en ik ging zelfs met andere ogen naar films en televisieseries kijken.

Een bijzondere gewaarwording: je kijkt niet alleen naar de film, maar ook naar het licht, je let op of er geen hengels van geluidsinstallaties in beeld zijn, je kijkt of de acteurs goed gecast zijn. En nu ik weet hoeveel werk er in dergelijke projecten gaat zitten, kijk ik ook altijd naar de hele aftiteling. En dan bedoel ik dus niet naar de acteurs, nee, ik kijk altijd naar de namen van de crew. De crew namelijk verricht veel werk.

26 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 27

zien dan dat ik tot dan toe gewend was.

De rietvelden lagen er armoedig bij en de suikerfabriek waar we waren zag er behoorlijk verwaarloosd uit. Ik wist dit natuurlijk wel, maar had het nog nooit van zo dichtbij gezien. Voor mij is dat eigenlijk het meest onverwachte dat ik van de opnames daar heb meegekregen.

De opnames in Nederland zaten er op en we vertrokken met z'n allen naar Suriname. Twee maanden lang zijn cast en crew in Suriname geweest voor opnamen. Het was een superleuke, onbezorgde tijd. Natuurlijk had ik de nodige stress over de opnames, of alles wel goed zou gaan en of de serie goed ontvangen zou worden, maar deze stress woog niet op tegen de geweldige tijd die we daar met de gehele cast en crew hebben beleefd.

Ik heb veel familie in Suriname, dus ik was er al meerdere malen geweest, maar dit was toch een heel andere ervaring.

We sliepen met zijn allen in het Krasnapolsky Hotel, waren bijna elke dag op Leiding, en tussen de opnames door deden we ook nog leuke tripjes en hadden we geregeld feestjes hier en daar.

De opnames die we op Marienburg maakten lieten mij een ander Suriname

De serie kwam uit, en werd over het algemeen goed ontvangen, zowel in Nederland als in Suriname. We werden herkend en op de Milan vroegen ze ons om onze handtekeningen. Ik vond dat zeker in het begin zeer bizar, maar het was natuurlijk begrijpelijk. Mensen herkennen me overigens nog steeds! Dat had ik zelf niet verwacht na zoveel jaren.

Wat ik heel apart vind is dat sommige mensen fictie en werkelijkheid niet goed uit elkaar kunnen houden, en dus ook denken dat ik ĂŠcht Shanta ben, of dat Rajiv ĂŠcht Vijay is, en dat wij dus ook denken en handelen als de personages die wij speelden. Dat is iets wat ik niet voorzien had. Ikzelf kijk niet op die manier naar toneelspelers en zo.

Het voornaamste dat ik van Land van Rama heb geleerd, is het inleven in anderen. Niet alleen in de personages, maar ook in de omgang met cast en crew, het publiek en m'n omgeving. Ik heb daar nog steeds profijt van. Al met al heb ik een heel mooi jaar gehad en ik wist daarna ook dat ik zeker verder wilde met toneel. Land van Rama was een goede leerschool en ik ben nog steeds dankbaar dat ik het mocht meemaken.

27 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 28

Advertentie

Zoekt u een Ayurvedische behandeling?

De Ayurveda is de oudste en meest effectieve natuurgeneeskunde. Zij heeft haar wortels in het klassieke India en wordt daarom ook wel een ‘Hindoe-geneeskunde’ genoemd. In Nederland zijn de beste genezers aangesloten bij de NVAG. Deze vereniging garandeert een goede opleiding van de Ayurvedisch genezer. Zij hanteert de volgende regels: 1. alle medicinale kruiden worden geleverd op recept en kunt u bij iedere apotheek in Nederland verkrijgen; het zelf verkopen van geneesmiddelen is wettelijk niet toegestaan. Overigens past een goed voedingsadvies en goede levenswijze meer in de Ayurveda dan kruiden.

2. wij streven naar een vlot resultaat zonder u afhankelijk te maken van de geneesheer/vrouw.

3. ons consult duurt gemiddeld een tot anderhalf uur; de kosten bedragen nooit meer dan € 70,= á € 80,=.

De meeste consulten zijn eenmalig.

4. 24 zorgverzekeraars in Nederland vergoeden onze consulten.

5. centraal binnen het consult staat de analyse van uw persoonlijke constitutie waarna via een uitgekiend voedingssysteem vele klachten te verhelpen zijn.

6. na ons medisch intake-consult in Nijmegen verwijzen wij u graag naar een onzer ervaren Ayurveda-therapeuten in uw eigen regio (er zijn meer dan 60).

7. door onze persoonlijke aandacht gaan onze patiënten altijd naar huis met degelijke informatie en een concreet behandelings- c.q. voedingsplan.

Uw Ayurvedisch geneesheer is vaidya R.H. Swami Persaud, professor Molkenboerstraat 30 A te Nijmegen. Tel. 024-641 83 98. www. ayurveda-center.com.

Tewarie & Partners Accountants en Belastingadviseurs Parmessar & Tjon A Ten Accountants en Belastingadviseurs T&H Groep Accountants & Belastingadviseurs bestaat uit: • Tewarie Accountants en Belastingadviseurs • Parmessar & Tjon A Ten Accountants & Belastingadviseurs • Admi Services, administratieve dienstverlening voor het midden & kleinbedrijf.

T&H Groep is uitgegroeid tot een organisatie met een gevarieerd samengestelde praktijk voor controle, beoordeling en samenstellingsopdrachten.

Naast adviespraktijk en de financiële-administratieve begeleiding biedt de organisatie tevens fiscale dienstverlening.

Een belangrijk uitgangspunt is de betrokkenheid bij de cliënt, waarbij korte communicatielijnen zowel binnen als in de relatie met de cliënt een belangrijke rol spelen.

Naast de specialisten in eigen huis beschikt T&H Groep over een met zorg ontwikkeld contactennetwerk van externe onafhankelijke adviseurs uit diverse disciplines.

Nederland: Suriname:

Oranje Nassaulaan 55 • 1075 AK Amsterdam.

Tel: 020-6711256 • Fax: 020-6737272 Mr. F.H.R. Lim A Poststraat 19 • Postbus 1700, Paramaribo.

Tel: 474452 • Fax: 474643 en Oranje Nassaustraat 53 • Nieuw Nickerie. Tel: 0231979

28 - juli/september2004

K.B. Tewarie RA P. Parmessar FB M.L.J. Braspenning AA Mr. L. Krokke-Toffoli Drs. Ing. W.N.B. Tewarie RE

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 29

Sta op en vecht, zei de leraar

DOUWE TIEMERSMA

Na het lezen van I am That. Talks with Nisargadatta Maharaj wist Douwe Tiemersma het zeker: Maharaj is de leraar voor mij. "De waarheid van advaita was nog nooit zo direct en zo helder op me overgekomen. Dat de leermeester ook nog leefde was een bijzonder geluk. Ik wist meteen: naar hem moet ik toe."

En dat deed hij. In dit artikel, bedoeld om de lezers iets te laten herkennen van hun eigen mogelijkheden, vertelt hij over de ontmoeting met Maharaj en de impact die dit op hem had.

Eind 1979 ging ik naar Bombay, als een vlieg die aangetrokken wordt door een sterk licht om daar in het vuur te worden verbrand. Zo voelde het. Zonder ooit in het Oosten geweest te zijn stond ik van de ene dag op de andere met koffer en al in een helsdrukke straat in Bombay. Verdwaasd door het bombardement van indrukken stond ik te kijken naar het krioelende en luidruchtige leven, van armoede, ziekte en dood, te luisteren naar de kakofonie van getoeter, geschreeuw, belgerinkel, gezang, en de geuren op te nemen van rottend afval, wierook, autogassen en bloemguirlandes. Ik liet het maar gebeuren.

Ook later toen allerlei persoonlijke planningen in de stad in duigen vielen door de chaos en de onnavolgbare

mentaliteit van de Indiërs, besefte ik dat je alles wel moet loslaten en je moet laten gaan in de maalstroom van mâyâ, het schouwspel van de verschijnselen.

Als je aan je westerse ideeën van doelmatigheid en de geordende ik-wereld vasthoudt, word je gek.

Ik moest in de binnenstad zijn: tegenover een openbaar urinoir. In het huis van Nisargadatta Maharaj rook je dit nog duidelijk. Later, toen iemand hem vroeg waarom hij wierookstokjes aanstak, zei hij: "Tegen de urinestank."

Toch is die geur al de keren dat ik daar op het zoldertje kwam nooit hinderlijk aanwezig geweest, net zo min als het intense lawaai van de straat. We waren op andere dingen gericht. Toen ik later

29 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 30

Sta op en vecht, een cassettebandje terugluisterde van een gesprek met Maharaj, was ik verbaasd over het kabaal en vroegen anderen zich af hoe het mogelijk was daar normaal te communiceren. Spiritualiteit is dus niet afhankelijk van omstandigheden.

erkennen dat hij niet wist waarover hij had gesproken. Als er niemand een mond opendeed daagde Maharaj ons uit: "Sta op en vecht!" Maar degenen die langer op de zolder kwamen wisten het wel: zodra iemand zijn hoofd boven het maaiveld stak, ging dat eraf.

Zo is ook het leraarschap niet afhankelijk van uiterlijkheden. Vele bezoekers zagen niets in de oude man die aan een stuk door zat te roken en je vaak aanvallend, half schreeuwend toesprak. Als je hier echter doorheen keek, was er de zuiverste sfeer van waarheid en liefde.

Ook de omstandigheid dat iemand het Marathi, de regionale taal, in het Engels moest vertalen, was niet hinderlijk. Als je gericht bent op de betekenis, zijn de vormen waarin deze wordt uitgedrukt doorzichtig of ze bestaan helemaal niet.

De betekenis kristalliseert zich en wordt werkelijkheid zonder middelen. Dat is de "directe weg" die je niet kunt plannen, maar die je overkomt.

In de paar weken dat ik er was heb ik weinig gezegd. Maar dat had ook andere redenen. Als je meegaat met de verwijzing van de woorden, kom je op een rand waar wezenlijke dingen gebeuren.

Daar was ik – niet in de wereld van de woorden. Maharaj accepteerde dit blijkbaar, want hij vroeg mij slechts af en toe iets. Daarbij joeg hij mij voorbij alle grenzen. Toen ik 's avonds een keer langskwam om mee te doen met het zingen van devotionele liederen (bhajans), stuurde hij mij weg. Dat was niet mijn weg.

Wel zei hij op een gegeven ogenblik dat ik apart bij hem moest komen om een mantra te krijgen, een inwijding.

Daarna voltrok zich het hele proces heel erg snel. Maharaj deed zich in drie vormen aan mij vormen. Ze doken eerst in de halfbewuste sfeer op, maar werden

"Waarom kom je hier?", was de eerste, barse vraag van de tandenloze oude man op de lage zolder. Zijn ogen priemden dwars door me heen. Ik antwoordde dat ik hiernaar toe moest en dat ik genoeg had van de wereld van begrippen. Ik zag hem knikken en hoorde hem brommen dat dit een goed begin was. Op de grond zittend in een hoekje liet ik alles maar gebeuren.

Maharaj hield van een flink debat, dat hij trouwens altijd won. Speciaal als iemand uit de academische wereld bezwaren aantekende tegen zijn uitspraken, veerde hij op en begon de strijd. Binnen de kortste keren was de aanvaller een kopje kleiner en moest hij

30 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 31

, zei de leraar daarna de grootste werkelijkheid. Over dit proces volgt nu een stukje tekst uit een artikel dat ik na zijn overlijden in 1981 schreef: "De eerste was een verschrikkelijke vorm: die van een moordenaar. Een moordende kracht greep me bij de keel en trof me in het hart: de zwarte Durga/Kali met haar slagtanden, de geweldige demonen van het tantristisch boeddhisme. Het waren eigengemaakte beelden, als correlaat van de angst.

Voor het aangezicht van het Absolute springt en kronkelt het doodsbenauwde ik om te ontsnappen, om te overleven.

Maar het heeft geen kans, zolang het in die open situatie blijft. Het Zelf als getuige ziet toe hoe het ik letterlijk sterft en laat het toe. Alleen zo kan het gebeuren. In een bepaalde periode was er naast het bewuste Zelf nog steeds een rest van het persoonlijke ik, op een afstand, maar hinderlijk, met spanning.

In die situatie verscheen Maharaj als tovenaar. Daar stond hij en liet het ik verdwijnen, zonder iets te doen.

Tenslotte verdween ook de laatste ijle spanning van de zeer ruime ik-sfeer, dankzij Maharaj. Boven het persoonlijke/lichamelijke ik is er het vormloze ikben, maar hierin kan nog een spanning zitten. Wanneer die verdwijnt is er het Absolute op een volledig onbelemmerde wijze. Deze overgang kan worden gezien als de laatste fase van het sterfproces van het ik. Dit ijle ik moet zich in de afgrond van het Absolute storten.

Hoe is dat mogelijk? De goeroe verscheen weer, nu zonder vorm, in een woordloos weten dat hij het Absolute was en dat hij mij zou opvangen in lief-

de. Zo verdween het bewustzijn ik-ben en daarmee elke scheiding tussen bewustzijn en niet-bewustzijn, tussen zijn en niet-zijn, tussen het ik en het andere."

Over die 'staat' valt weinig te zeggen, want elke structuur van kenner en gekende en van de taal valt weg, elk ‘ik ben’ is verdwenen. Toch is er een 'weten' van deze 'staat', een weten dat niet verschillend is van het gewetene en 'degene die weet'. 'Degene' die Dit 'weet' wordt een 'kenner' (jñanin) genoemd. Na zo'n doorbraak is er niets.

Dan verschijnt op kosmische schaal energie zonder structuur. Deze blijft er, ook al verdicht de energie zich plaatselijk tot de vormen van de dingen in de wereld. Opmerkelijk is, dat er geen eerste persoon is die in die vormen wordt betrokken. De vormen blijven op afstand, doorzichtig en in een beperkt gebied. Op afstand draait alles door: het verkeer, het lawaai, het gesprek, maar het gaat door op een vrije wijze, in de eigen grote werkelijkheid, maar zonder deze te beperken. Er is een ontzettende verwondering dat er nog een wereld is, dat alles doorgaat. Hoe is het mogelijk als alles zich heeft opgelost? Er is geen plaats en tijd, en toch doemt een dynamische wereld en een lichamelijke persoon op. Blijkbaar gaan ze probleemloos samen. 's Ochtends zag Maharaj direct hoe het zat. "Het is klaar. Het is niet meer nodig dat je hier komt’, zei hij: "Je kunt gaan." Ramesh Balsekar vertaalde en herhaalde deze woorden omdat er bij mij geen zichtbare reactie was. Intern

31 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 32

Sta op en vecht, ontstond ineens een zekere verwarring over 'mijn' situatie, omdat er een denken opkwam: "DĂ­t is het, maar wat zijn de consequenties? Deze zijn onafzienbaar, niets is meer zeker. Ben ik wel voldoende gevestigd in het onpeilbare?"

Bij de afscheidsgroet aan Maharaj verdween echter elke verwarring. Zonder woorden bevestigde hij de nieuwe toestand. Dan was er alleen maar de oneindige sfeer van zijn, van bewustzijn, van geluk-zijn: de oceaan van satchitananda. Op een gegeven moment werd ik me ervan bewust dat ik in het zand van Chowpatty Beach zat.

om de brug te kunnen slaan van het beperkte naar het onbeperkte. Het samengaan van vorm en het vormloze maakt zijn functie mogelijk: de realisatie (bewustwording en verwerkelijking) van Openheid bij de leerling, het samenvallen van leraar en leerling.

Rond de figuur van Jezus bestaan veel theologische problemen, vooral betreffende zijn menselijke en/of goddelijke natuur en zijn middelaarsschap.

Deze problemen zijn echter theoretisch.

Als iemand Jezus of een andere leraar als uiteindelijke leraar (sadguru) ontmoet heeft, is precies duidelijk hoe de twee naturen samengaan.

De ontmoeting met de uiteindelijke leraar (sadguru) is het grootste geluk dat je in het leven ten deel kan vallen.

Dat is de leraar die zichzelf niet als leraar ziet, maar die zich als Openheid kent en laat kennen. Het is deze Openheid die de nodige ruimte geeft voor het oplossen van de ik-resten. Het is ook de Liefde die nodig is voor het uiteindelijke vertrouwen dat alles goed is, zodat ook de laatste spanning kan wegvallen. Het is ook de Bevestiging van het weten: Dit is het. Dit weten is al aanwezig en het is een zeker weten in het wakker zijn. Het geloof in wat leraar zegt en zijn bevestiging, vaagt elke rest van twijfel weg. De leraar heeft een menselijke vorm, maar die vorm is nodig Nisargadatta Maharaj

32 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 33

zei de leraar Achteraf is vast te stellen hoe het hele proces zo kon verlopen. Maharaj kwam vaak terug op de aanwezigheid van enkele essentiële dingen bij de leerling.

De leerling moet de zaak waar het om gaat zo ernstig nemen dat al het andere in belang wegvalt. Op elk niveau moet hij/zij totaal gericht zijn op het proces van herkenning en loslaten. Hij zal er alles voor over moeten hebben. Hij zal een onderscheidend inzicht moeten krijgen ten aanzien van dat wat hij is en dat wat hij niet is. Daarin zal hij volstrekt eerlijk moeten zijn, evenals in het trekken van consequenties uit het verkregen inzicht. Hij zal hard moeten zijn voor zichzelf en niet aan gevoelens van het ik blijven kleven. Dat is niet iets dat zomaar ontstaat, maar dat gebeurt in de aanwezigheid van de radicaliteit van de leraar. Bij mij was dat niet zozeer in een confrontatie (actie en reactie) op lijfelijk en mentaal niveau met Maharaj, zoals dat wel bij anderen plaatsvond, maar op het niveau van de gevoelsmatige vormen. In die subtiele wereld was het gevecht, vooral met mijn eigen angsten en de projecties die hieruit voortkwamen. De Leraar dwong me de angst onder ogen te zien en werd daardoor zelf vijand. Het hopeloze gevecht ging door totdat de liefde van de Leraar werd ervaren en overgave mogelijk was. In deze sfeer van absolute radicaliteit in helderheid en overgave gebeurt het erg snel. Alles is al gerealiseerd; je herkent het volledig, als je niet twijfelt.

Een jaar later, begin 1981, ging ik terug, omdat ik nog het lichaam als hinderlijk ervoer. "Ja", zei hij: "Dat gaat vanzelf over, zoals bij mij het roken vanzelf over is gegaan." Daarin heeft hij gelijk gehad.

Daarbij speelde de totale onverschilligheid voor zijn ziekte en voor zijn uiterlijk een belangrijke rol. Zoals hij daar toen zat: een doodziek oud mannetje op een tuinstoel die iemand had meegenomen, een wollen muts die hem te groot was op zijn hoofd. Veel sprak hij niet meer. Soms echter kwam het vuur terug, hij ging rechtop zitten en ogen schoten vuur. Geen ziekte en ouderdom meer te bekennen, wel bliksem die alles doorboorde: "Wat doe jij, als je doodziek medicijnen krijgt aangeboden?

Grijp je nog een strohalm?"

Toen ik in 1996 nog eens in India kwam, vond ik in de woning van Maharaj niets meer van waarde. Een paar oude mensen willen nog wel wat goeroeliederen zingen als er westerlingen zijn. Maar als de goeroe dood is, is er op de materiële plaats niets meer dan wat herinneringen. Wat van waarde is, is alleen de gerealiseerde kern waarnaar de goeroe verwees, en deze heeft tijd noch plaats. Elk institutioneel voortzetten van de oude situatie geeft aanleiding tot verstarring en conflict. De voorbeelden van Jezus tot en met Aurobindo en Osho zijn overduidelijk. De actieve, levende kern is er niet meer en overgeleverde woorden zijn zelden genoeg.

Elders gaan nieuwe sterren stralen. Wat hun helderheid en waarheid is, blijkt vanzelf.

Een deel van dit artikel is ook te vinden in: D. Tiemersma ‘Terugkeren naar de openheid: de relevantie van yoga en vedanta’, in: J. Bor en I. Bulhof (red.) Het antwoordloze waarom.

Filosoferen tussen Oost en West, Kok/Agora 2001. Tiemersma geeft leiding aan het Advaita centrum in gouda (www.advaitacentrum.nl)

33 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 34

De geboorte van Krishna

KADAMBA KANANA SWAMI

In augustus is het Krishna Janam Ashtami. Dan wordt de geboorte van de kleine Krishna gevierd. Kent u het verhaal niet? Lees het dan hieronder.

De demoon Kamsa wilde ter plekke een eind aan het leven van z’n zuster maken, maar uiteindelijk wist Vasudeva hem daarvan te weerhouden met de belofte dat hij alle kinderen die er uit het huwelijk geboren zouden worden aan Kamsa zou uitleveren. Zes kinderen werden geboren en meedogenloos gedood. De zevende was Balarama, een goddelijke expansie van Krishna, die door mystiek vermogen werd overgeheveld van de baarmoeder van Devaki naar die van Rohini, waardoor het leek alsof Devaki een miskraam had.

ren en alle andere planeten beheerste.

Krishna verscheen in de kerkers van Kamsa’s paleis, waar z'n ouders werden vastgehouden, in de gedaante van Visnu, met in z’n vier armen een schelphoorn, een knots, de discus en een lotusbloem.

Zijn lichaam was bedekt met juwelen en op zijn hoofd droeg Hij een gouden helm. Vasudeva kon z’n ogen niet geloven toen hij Visnu zelf als zijn zoon voor zich zag staan en bood hem snel toepasselijke gebeden aan. Devaki was bang dat Kamsa haar zoon zou doden en vroeg hem een regeling te treffen zodat Kamsa niet zou merken dat zij een zoon gekregen had. In antwoord op de gebeden van Vasudeva en Devaki zei Krishna: "Ik heb de gedaante van Visnu aangenomen om je te laten zien dat ik geen gewoon mens ben." Daarna transformeerde Krishna zichzelf weer in zijn oorspronkelijke gedaante.

Op het gunstige tijdstip dat Krishna verscheen vertoonde het hele universum tekenen van goedheid. Er was een vredige atmosfeer, die de zon, maan, ster-

De gedaante van Krishna, de koeherdersjongen, bestaat eeuwig in de hoogste Vaikuntha planet, die Goloka Vrindavan heet. Onder de invloed van Yogamaya,

Ten tijde van het koninklijk huwelijk van Vasudeva en Devaki bestuurde de kroonprins, Kamsa, het rijtuig van het nieuwe echtpaar. Ineens verscheen er een stem uit de hemel die zei: "O Kamsa, jij dwaas. Weet je niet dat het achtste kind van je zuster je zal doden?"

34 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 35

De geboorte van Krishna door Kamsa gestuurd was om alle pasKrishna's illusie-energie, viel iedereen geboren kinderen in de omgeving te in het paleis, de wachters incluis, in doden. Wie durft een mooie vrouw diepe slaap. Alle poorten zwaaiden open en Vasudeva droeg het kind over de rivier Yamuna naar Vrndavan, naar het paleis van zijn halfbroer Nanda Maharaja. Daar verwisselde Vasudeva Krishna voor de pas geboren dochter van Nanda en Yasoda, die een incarnatie van Yogamaya zelf was. Vasudeva keerde terug in het paleis met het dochtertje in zijn armen. De wachters, gewekt door het huilen van de baby, sloegen onmiddellijk alarm.

Illustratie: Madhava Priya devi dadi Binnen een ogenblik tegen te houden? Putana liep ongewas Kamsa ter plaatse. "Doodt dit kind stoord Nanda's paleis binnen en nam niet", smeekte Devaki, maar Kamsa Krishna in haar armen. Ze wierp een greep de baby en smeet het meisje blik op de baby en dacht: "Dit kind tegen de muur. Op dat moment nam heeft de kracht om het hele Universum het meisje de gedaante aan van Durga te doden." Ze verwierp de gedachte als devi, gezeten op een tijger met wapens onzinnig en ze bood het kind haar in tien armen. Ze zei: "Kamsa, jij borst aan, waarop een snelwerkend verdwaas. Het kind dat je zal doden, is al gif gesmeerd was. Baby Krishna zoog ergens anders geboren!". En ze verhet gif, de melk en ook het leven uit dween in de lucht.

Putana's borst. Putana stortte krijsend ter aarde en nam haar oorspronkelijke Krishna was de oogappel van heksengedaante aan. Ze had een Vrindavan. Iedereen in het koeherderslichaam van meer dan twintig kilometer dorpje vierde de geboorte van Nanda's lang en op de grond gelegen zag het er zoon met grote vreugde. Op een dag uit als een landschap: de borsten wezen ging Nanda samen met de andere koeals heuvels naar de lucht. Baby Krishna herders naar de hoofdstad Mathura om zat onschuldig bovenop dit reusachtige belastingen te betalen. Op dat moment lichaam. Wie kan zich de verwondering verscheen er in Vrindavan een vrouw voorstellen van Nanda Maharaja en zijn met de schoonheid van een godin. Het metgezellen toen ze thuis kwamen? was Putana, een bloeddorstige heks die

35 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 36

De geboorte van Krishna touw ineens lang genoeg. De ene vinger werd overbrugd door haar volkomen inspanning en de ander door de genade van Krishna. Dit is de wijze waarop men de Allerhoogste kan vangen.

Op elfjarige leeftijd doodde Krishna de demonische koning Kamsa in een open gevecht tijdens een worstelwedstrijd in Mathura. Daarna keerde Krishna niet meer terug naar Vrindavan, maar bouwde zich een paleizenstad in de zee, genaamd Dvaraka.

Illustratie: Madhava Priya devi dadi

Samen met andere jongens stal Krishna regelmatig boter en yoghurt uit de voorraadkamers van verschillende huizen in Vrindavan. Niemand kon hem tegenhouden. Als ze hem betrapten en voor dief uitmaakten dan zei hij: "Ik ben geen dief. Je bent zelf een dief!" Dat klopt, want Krishna is de ware eigenaar van alles en de natuur was er al voor wij geboren werden. Soms gaf Krishna die boter en yoghurt aan de apen en als die apen niets meer wilden, dan zei hij: "Zie, deze boter en yoghurt zijn volkomen bedorven, Zelfs de apen lusten het niet." Om hem te straffen besloot zijn moeder om de kwajongen vast te binden. Maar hoeveel touw ze ook om zijn middel wikkelde, het touw bleef steeds twee vingers te kort. Pas nadat Yasoda al haar energie had opgebruikt was het

Op honderdvijfentwintigjarige leeftijd was Krishna nog altijd jong. Op dat moment vond er een enorme oorlog plaats op het slagveld van Kuruksetra.

Daar sprak Krishna de transcendentale kennis die beschreven staat in de Bhagavad Gita. De boodschap van de Bhagavad Gita is dat wij het lichaam niet zijn maar een eeuwige ziel (Bg.2.20) en dat Krishna, en niet wij, de eigenaar is van alles (Bg.13.2) en dat wij Zijn eeuwige dienaar zijn. Krishna is de weldoener van alle levende wezens (Bg.5.29) en hij roept ons op om geen mensen te doden en geen dieren - ook niet voor voedsel (Bg.3.13&9.26). De Bhagavad Gita is meer dan een boek. De Bhagavad Gita is een levenswijze waarin de hele wereldbevolking in vrede kan samenleven, als de kinderen van de ene Goddelijke Vader.

36 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 37

Reïncarnatie is niet alleen maar een geloof

TITUS RIVAS

In de oosterse filosofie en religies bestaat al sinds duizenden jaren aandacht voor de reïncarnatie of wedergeboorte van de ziel.

Reïncarnatie komt bijvoorbeeld voor in de Bhagavad Gita en bij grote hindoe-filosofen als Shankara, maar het speelt ook een belangrijke rol in andere van oorsprong Indiase systemen als het jaïnisme en boeddhisme. Elke levensbeschouwing werkt het concept van reïncarnatie op zijn eigen manier verder uit. In het hindoeïsme bijvoorbeeld wordt doorgaans gesteld dat er een persoonlijke ziel is die de dood overleeft en wedergeboren wordt in een nieuw lichaam, terwijl de dominante vormen van boeddhisme stellen dat er alleen karma overblijft. Toch gaat men doorgaans uit van een kringloop van levens (samsara) die draaiende gehouden wordt door de gevolgen van je daden en waarvan je je uiteindelijk kunt verlossen door de juiste leefwijze.

Meer dan een miljard mensen geloven, onder invloed van filosofen en religieuze leraren uit Aziatische landen, in een of andere vorm van reïncarnatie. Het is daarmee een van de meest wijdverbreide gedachten over een leven na de dood.

Ook in het westen zie je steeds meer belangstelling voor het concept.

Overigens komt reïncarnatie ook al heel lang voor in de westerse filosofie, bijvoorbeeld bij Plato en Pythagoras. Het

concept heeft de laatste 2000 jaar echter nauwelijks een belangrijke rol kunnen spelen doordat het onverenigbaar werd geacht met de officiële christelijke leerstellingen. Pas de laatste tijd menen sommige christenen dat reïncarnatie best inpasbaar zou kunnen zijn in hun geloof. Onder invloed van de hippiejaren en stromingen als de theosofie, de antroposofie en de nieuwetijdsbeweging zijn veel westerlingen reïncarnatie aannemelijker gaan vinden.

37 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 38

Reïncarnatie is niet Daarmee is echter nog niet alles gezegd.

Dat mensen ergens in geloven wil nog niet zeggen dat hun geloof ook volledig correspondeert met de werkelijkheid.

Bovendien lijken bepaalde religieuze opvattingen in strijd met moderne wetenschappelijke bevindingen. Denk bijvoorbeeld aan de gedachte dat onze wereld plat is of dat de zon om de aarde draait. Maar rond reïncarnatie is wetenschappelijk onderzoek verricht dat uitwijst dat het concept waarschijnlijk veel realistischer is dan men misschien zou verwachten.

Er is al enkele eeuwen aandacht voor spontane gevallen van jonge kinderen die beweren dat ze voor hun geboorte al eens eerder hebben geleefd. In de twintigste eeuw zijn ook geleerden zich over

dit soort gevallen gaan buigen. Een bekend voorbeeld betreft het meisje Shanti Devi uit Delhi, dat vanaf haar kleuterjaren in de jaren dertig spontaan beweerde dat ze een getrouwde vrouw uit Mathura, Lugdi genaamd was geweest, en dat haar man Kedar Nath Chaubey heette. Ze wist allerlei details te noemen uit het leven van deze historische Lugdi en kon plaatsen en mensen herkennen die haar dierbaar waren geweest. Dit geval werd onderzocht door veel geleerde Indiërs, maar ook door de kritische Zweed Sture Lönnerstrand. De meesten van hen kwamen tot de conclusie dat je dit verhaal niet zo maar kunt wegverklaren door fantasie, omdat de overeenkomsten met een historische Lugdi daarvoor te groot waren.

Advertentie

Jade Ayurveda Health Center Ontspanning Pancha Karma Massage Yoga – Meditatie – Pranayama Voedings- en leefstijladvies Opleiding Ayurvedische massage J a d e H e a l t h C e n t e r i s h e t g r o o t s t e Ay u r v e d i s c h e c e n t r u m v a n N e d e r l a n d .

Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e in de generatie Ayurvedische artsen) worden traditionele Ayurvedische behandelingen gegeven, afgestemd op de westerse mens.

Nieuw:

integraal kankeronderzoek Samen met arts Prem Heera worden Ayurveda en reguliere geneeskunde complementair gebruikt om tot een integrale behandeling van kanker te komen.

Frieda de Putter is gespecialiseerd in Ayurveda, naast Levend Bloed Analyse, acupunctuur en ooracupunctuur.

Een team van massagetherapeuten zorgt voor de Ayurvedische behandelingen.

Hieronder volgt een selectie uit de aandoeningen die wij behandelen.

• Burn-out • Slapeloosheid • Menstruatieklachten • RSI • Hoge bloeddruk • Diabetes • Verlies van potentie bij mannen en vrouwen

• Migraine • Fybromyalgie

Elke dinsdag van 10.00 tot 11.00 en vrijdag van 9.00 tot 10.00 is er een gratis diagnose en een pranabehandeling.

Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons bellen: Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht. Tel. 030-2734171 - www.jade-health.nl - E: info@jade-health.nl

38 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 39

alleen maar een geloof Vanaf de jaren zestig is de Amerikaanse psychiater Ian Stevenson van de Universiteit van Virginia de voornaamste reïncarnatieonderzoeker. Hij verzamelde ongeveer 3000 gevallen van jonge kinderen zoals Shanti, die overal ter wereld voorkomen; niet alleen in India en andere Aziatische landen, maar ook in het Midden-Oosten, LatijnsAmerika, de VS, Afrika, Canada en Europa. Veel van die kinderen weten specifieke details van levens van mensen die in hun werkelijke omgeving volledig onbekend zijn. Maar hun herinneringen zijn geen klinische opsommingen van feiten. Ze gaan doorIan Stevenson gaans gepaard met sterke emoties en verlangens, bijvoorbeeld rond naaste familieleden of vrienden uit het vorige leven. De herinneringen houden jarenlang aan, hoewel ze vaak vervagen op het moment dat de kinderen naar de lagere school gaan. Sommige kinderen vertonen naast concrete herinneringen ook nog lichamelijke kenmerken die overeen lijken te komen met een dodelijke verwonding uit het vorige leven. Bijvoorbeeld in de vorm van een moedervlek die qua plaats en grootte overeenkomt met een schotwond. Ook zijn er kinderen met aangeboren talenten die uit het vorige leven lijken te stammen, bijvoorbeeld in de vorm van een onverklaarbare muzikale vaardigheid.

Al deze kenmerken tezamen maken dat reïncarnatieonderzoekers zoals Ian

Stevenson concluderen dat reïncarnatie een redelijke wetenschappelijke theorie is. Het werk van Stevenson heeft navolging gevonden bij geleerden uit allerlei landen, waaronder ook Nederland.

Bekende nog levende Indiase onderzoekers zijn Jamuna Prasad, Satwant Pasricha en Kirti Swaroop Rawat. Deze laatste heeft ook ons land bezocht om zijn bevindingen kenbaar te maken.

Andere beroemde onderzoekers zijn de IJslander Erlendur Haraldsson en de opvolger van Ian Stevenson aan de universiteit, Jim Tucker.

Een voorbeeld van een Nederlands geval betreft ene Myriam R. Toen ze een jaar of drie oud was vertelde ze haar moeder spontaan dat ze al eens eerder geleefd had. Het ging om een leven in de woestijn. Ze moest als oudste kind zorgen voor haar broertjes en zusjes. Haar vader was vaak van huis en haar moeder droeg een soort bloemetjesjurk. Ze stierf doordat ze overvallen werd door een zandstorm toen ze water was gaan halen bij een put. Dit geval lijkt sterk op de ervaringen van de kinderen die Stevenson heeft onderzocht, ook al waren Myriams herinneringen niet specifiek genoeg om er een bepaalde overledene bij te kunnen vinden.

Het gaat te ver om in het voorgaande een direct, onomstotelijk wetenschappelijk bewijs voor het hindoeïsme te zien, want er zijn zoals gezegd ook nog andere stromingen die leren dat er reïncarnatie bestaat en er kunnen ook nog nieuwe theorieën worden geformuleerd.

39 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 40

Reïncarnatie

Dr. Rawat interviewt iemand die zich een vorig leven herinnert.

Maar het is natuurlijk al heel opmerkelijk als zo’n centraal idee op meer blijkt te berusten dan een knap bedacht sprookje uit het oosten.

Reïncarnatieonderzoek naar jonge kinderen levert uiteindelijk een totaal ander mensbeeld dan we gewend zijn in de westerse wetenschap. Daarom verzetten sceptici zich ook tegen dit type onderzoek en ze zijn daarbij niet altijd even zuiver in hun weergave ervan.

Hoe dan ook: het zou erg mooi zijn als er meer werk van dit soort onderzoek werd gemaakt. Zo zou reïncarnatie op den duur zelfs een vast onderdeel kunnen worden van het algemene wetenschappelijke wereldbeeld. Daarbij zouden onderzoekers ook allerlei aspecten nader kunnen onderzoeken, zoals de vraag waarom sommige kinderen zich

bewust een vorig leven herinneren, en hoe iemand zich over verschillende levens ontwikkelt. Mogelijk zal ook karma ooit object van wetenschappelijk onderzoek kunnen worden.

Literatuur • Titus Rivas. Parapsychologisch onderzoek naar reïncarnatie en leven na de dood. Deventer: Ankh-Hermes, 2000.

• Ian Stevenson.

Bewijzen van reïncarnatie.

Deventer: Ankh-Hermes, 2000.

Oproep: heeft u ook kinderen met herinneringen aan een vorig leven?

Meldt ze dan aan de auteur.

Hij belooft discreet met uw gegevens te zullen omgaan.

Mail naar: titusrivas@hotmail.com

40 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:37

Pagina 41

Sanskaar markeert fases in mensenleven

RABINDER GAJADHAR

Binnen het hindoeïsme kennen we de sanskaars. Een sanskaar is een ritueel dat het begin inluidt van een nieuwe fase in het leven van een mens. Er zijn zestien sanskaars, maar tegenwoordig beperken hindoes zich vaak tot de moeran sanskaar (ritueel van kaal scheren enkele maanden na de geboorte), de vivah sanskaar (huwelijksritueel) en de antiem sanskaar (overlijdensritueel). Daarnaast wordt de term sanskaar ook in een andere betekenis gebruikt: als oorzaak van gedachten, eigenschappen en emoties. Deze sanskaars kunnen innerlijke sanskaars genoemd worden. Ze zijn namelijk niet zichtbaar: ze zitten in de mens. We nemen alleen de uitingen van deze sanskaars waar, namelijk de handelingen als gevolg van gedachten, de emoties en de eigenschappen in de mens.

Het is dus duidelijk dat er één term wordt gebruikt voor iets wat buiten de mens gebeurt (de zichtbare ritueel) en iets wat binnen in de mens zit. Dit is geen toeval. Beide zaken hangen met elkaar samen en deze samenhang wil ik in dit artikel duidelijk maken. Hiervoor gebruik ik de kennis die binnen de yogaleer bekend is over de mens.

Wat zijn sanskaars volgens de yogaleer?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden moeten we eerst kijken naar het mensbeeld in de yogaleer. Een mens bestaat net als een ui uit verschillende lagen. In het middelpunt bevindt zich

Atman (ziel). De eerste laag die om Atman heen gewikkeld is, is de karana sarira (het oorzakelijke lichaam). Dan volgt de suksma sarira (het subtiele lichaam) en daarna de sthula sarira (het grofstoffelijke lichaam).

Het grofstoffelijke lichaam omvat het fysieke lichaam en de energieën die het fysieke lichaam in stand houden. Het subtiele lichaam is de drager van de gedachten en emoties. Het oorzakelijke lichaam is de drager van buddhi (de hogere intuïtie), ahamkara (het ego) en citta. De term citta is moeilijk te vertalen. Citta is nauw verbonden met het

41 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 42

Sanskaar markeert fases Atman. Het heeft verschillende functies.

Aan de ene kant heeft het de functie van een filmdoek waarop Atman naar de film van het leven kijkt. Hierbij spelen de sanskaars een rol. Aan de andere kant heeft citta bewustzijn door zijn nauwe contact met Atman. Het bewustzijn ontstaat doordat Atman als het ware daarin weerspiegeld wordt. Verder genereert citta door zijn nauwe contact ook levenskracht, die doorgegeven wordt aan het subtiele en grofstoffelijke lichaam.

Wat is nu een sanskaar? De essentie van elke gedachte, gevoel of emotie die een mens heeft vormt een indruk in citta.

Deze indrukken zijn de sanskaars. Je kunt de sanskaars beschouwen als (geheugen)zaadjes die in het veld, citta, zijn gezaaid. Steeds als een handeling herhaald wordt, wordt de indruk daarvan in citta dieper. Anders gezegd: de zaadjes worden groter en krachtiger. Het is mogelijk om sanskaars direct te ervaren. Als je bijvoorbeeld in staat bent om de yogaoefening "dharma megha samadhi" succesvol uit te voeren, dan kom je op een gegeven moment met je bewustzijn op het niveau van citta terecht. Je zit dan temidden van al je sanskaars en ervaart deze als stemmingen (het zuivere gevoel gevrijwaard van gedachten). Je zit dan in een veld van stemmingen. Dit wordt binnen yoga het ervaren van je dharma genoemd. Als nu een sanskaar actief wordt, dan zal deze net als een zaadje gaan ontkiemen en de bijbehorende gedachte, gevoel of emotie veroorzaken in het subtiele lichaam. Omdat gedachten, gevoelens en emoties de oor-

zaak zijn van onze handelingen, zijn dus de sanskaars de uiteindelijke oorzaak van onze handelingen. De resultaten van onze handelingen veroorzaken op hun beurt weer gedachten, gevoelens en emoties, die op hun beurt weer de bijbehorende sanskaars in citta versterken of nieuwe sanskaars in citta veroorzaken.

Op deze wijze ontstaat de karma van een mens. De karma van een mens kun je beschouwen als het totaal van de actieve sanskaars.

Wat gebeurt er als je komt te overlijden?

Je verliest je grofstoffelijke lichaam, maar niet de subtiele en oorzakelijke lichamen. Als je incarneert in een nieuw lichaam, dan gaan de sanskaars die je reeds had ĂŠn de nieuwe die je opgebouwd hebt, mee in het nieuwe leven.

Het is zelfs zo dat de sanskaars de keuze van het nieuwe grofstoffelijke lichaam met zijn eigenschappen bepalen. De sanskaars bepalen de richting van de "karmische wind", die je in een nieuw lichaam blaast. Zoals eerder gezegd is je karma in essentie niets anders dan het totaal van je actieve sanskaars. Daarom kun je zeggen dat het je karma is dat je situatie in je nieuwe leven bepaalt.

Maar als wij volledig bepaald worden door onze sanskaars, dus door onze karma, hoe is er dan nog verandering mogelijk? Stel, iemand heeft een driftig karakter. Elke keer dat die persoon driftig wordt, wordt de sanskaar die daaraan ten grondslag ligt versterkt. Hierdoor wordt de driftige karakter nog verder versterkt, de persoon wordt sneller driftig, de sanskaar wordt sterker, enz.

42 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 43

s in mensenleven Komt hier ooit nog een einde aan? Het antwoord is ja. De omgeving werkt corrigerend.

Een mens heeft ontelbaar veel sanskaars, afkomstig uit ontelbare levens. Een deel is sluimerend en speelt daarom geen rol in het leven en een ander deel is actief en bepaalt de zijnstoestand van de mens. Een deel van de actieve sanskaars kan door de omgevingsinvloeden niet verzwakt worden, simpelweg omdat ze te sterk zijn. De sanskaars die de keuze van de menselijke levensvorm veroorzaken, zijn vrijwel niet te be誰nvloeden.

Door simpelweg als een mens te leven, wordt het activiteitsniveau van deze sanskaars onderhouden. Leven als een goed of slecht mens maakt hierbij niet

zo veel uit. Om in een volgend leven het grofstoffelijke lichaam van een dier te krijgen, moet je het wel erg bont maken.

De activiteit van een ander deel van de actieve sanskaars kan door de omgeving wel be誰nvloed worden. Sanskaars die goede eigenschappen als menslievendheid, waarachtigheid, geweldloosheid, enz. veroorzaken worden goede sanskaars genoemd. Daarnaast zijn er slechte sanskaars die eigenschappen als wreedheid, leugenachtigheid, hebzucht en andere negatieve eigenschappen veroorzaken. Al deze sanskaars zijn in de mens aanwezig. Alleen de kracht en invloed van de sanskaars verschillen van mens tot mens. Een heilige bijvoorbeeld

43 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 44

Sanskaar markeert fases heeft sterke goede sanskaars die zijn handelingen bepalen. Maar de slechte sanskaars zijn altijd – hoewel soms sluimerend - aanwezig.

Als de heilige zichzelf niet goed in de gaten blijft houden, dan kunnen door de invloed van de omgeving de sluimerende negatieve sanskaars langzamerhand sterker worden. Een man, ook al is hij een heilige man, zal altijd de aantrekkingskracht van een mooie vrouw voelen. Als die man voor

Advertentie

één moment toegeeft aan deze kracht en in zijn gedachten, al is het maar een ogenblik, fantaseert over de mooie vrouw, dan zal deze gedachte zijn invloed hebben in citta. De bijbehorende sanskaars die al die tijd sluimerend waren, krijgen energie.

Het zal nog niet veel energie zijn, maar toch!

Als dit herhaaldelijk gebeurt, dan worden de sanskaars van genotzucht sterker, ten koste van de sanskaars van ongehechtheid. Op een gegeven moment kan dit ertoe leiden dat de heilige in dit opzicht weer een gewoonmens wordt.

Wijzen uit het verleden onderkenden de invloed van de omgeving op de sanskaars. Binnen het hindoeïsme wordt in dit verband gesproken over sanskriti. De term sanskriti slaat op de omgeving waarin je leeft. Het duidt de positieve eigenschappen aan die aanwezig zijn in het milieu waarin je verkeert. Het gaat hier om beschaving. Niet beschaving in de zin van boekenwijsheid, goede manieren en wetenschap, maar een innerlijke beschaving, die gekenmerkt wordt door eigenschappen als geduld, liefde, mededogen, spiritualiteit, rechtschapenheid, menslievendheid, enz. Een belangrijk onderdeel van de sanskriti is de aanwezigheid van allerlei momenten in het sociale leven dat goede sanskaars gestimuleerd worden. Rituelen waarin

44 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 45

s in mensenleven

een belangrijke plaats wordt gegeven aan de hogere machten zijn in dit verband heel belangrijk. Op zulke momenten zijn mensen met elkaar bezig. Niet op een materialistische manier, maar spiritueel. De kwaliteit van de spiritualiteit bij de afzonderlijke personen is natuurlijk wel afhankelijk van hun sanskaars. Maar de positieve sanskaars worden hierdoor altijd wel gestimuleerd.

De rituelen die sanskaars worden genoemd, hebben daarom niet voor niets het woordje sanskaar achter de naam. Bijvoorbeeld mundan sanskaar, vivah sanskaar en antiem sanskaar.

Deze rituelen markeren de belangrijke fases in het leven van een mens. Ze zorgen ervoor dat de nieuwe fase en de afgesloten fase niet als iets vanzelfsprekends worden beschouwd en dat de

goede sanskaars bij de deelnemers en aanwezigen worden versterkt.

Sanskaars zitten in de mens. De karma van een mens is in feite het geheel van actieve sanskaars. De mens is niet ge誰soleerd, maar bevindt zich in een omgeving. Er ontstaat een ingewikkelde wisselwerking tussen de sanskaars en de omgeving. Hierdoor krijgen sommige sanskaars meer energie ten koste van andere. De sanskriti is erop gericht om deze wisselwerking tussen omgeving en sanskaars in positieve zin te be誰nvloeden. Het is duidelijk dat de rituelen die sanskaars worden genoemd, gebaseerd zijn op een diepgaande kennis van de mens.

45 - juli/september2004

COLUMN

OHMvani 3e Kwart2004 FC

14:38

KIRTIE'S

Pagina 46

COLUMN

Hoe vertel je het je ouders?

KIRTIE'S KIRTIE RAMDAS

17-06-2004

Liefde is zoveel meer dan een woord. Het is een gevoel dat je niet goed kunt omschrijven. Iedereen kent het, maar niemand weet wat het precies is. Liefde komt tot uiting in daden, in gedachten, in woorden. Net als elke andere emotie. Maar is liefde daarmee alleen een emotie? Iets dat in je hersenen wordt opgewekt door bepaalde stimuli? Het zou jammer zijn als zoiets krachtigs als liefde terug te voeren is op stofjes in je lichaam: serotonine, adrenaline… Of is het toch divine – goddelijk?

Wetenschappers kunnen er niet mee uit de voeten. Liefde zou ergens in het limbisch systeem in je hersenen zitten. Niet in je hart? Want daar zit toch echt het gevoel dat je hebt als je van iemand houdt. Een grote puzzel blijft het. Het is een doolhof waarin alle mensen op aarde verstrikt zijn. Iedereen zoekt iemand om van te houden. Maar niemand weet eigenlijk waar we mee bezig zijn. Is het geen "waste of time", dat zoeken naar een aardse verbondenheid?

De yogi’s en rishi’s in India hebben het goed gezien. Liefde is materialistisch. Je houdt van een persoon. Een persoon is vergankelijk, aards, materie. Met verlangens en verbintenissen krijg je geen verlossing. Niet voor niets staan de woorden verlossing en verbintenis lijnrecht tegenover elkaar.

Er zijn zes soorten van liefhebben: prem, pyar, mohabbat, ishq, bhakti en shraddha. Prem is de liefde die je als basis hebt voor de mensen om je heen.

Pyar is het houden van in romantische zin. Mohabbat is een toegewijde vorm van pyar. Ishq is nog meer, met meer passie. Bhakti is devotie, zoals de liefde voor God. Shraddha is volledige overgave aan God. In het Hindi wordt de liefde dus niet in één woord samengevat, maar gedefinieerd in verschillende woorden met licht verschillende betekenissen.

Men zegt: "It is better to have loved and lost than never to have loved at all." Met dit in hun hoofd gaan mensen op jonge leeftijd al relaties aan en storten zich in de wereld van de l’amour. Vlinders in de

46 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

buik, weke knieĂŤn, afspraakjes, hooggespannen verwachtingen. En hoe vertel je het aan je ouders? "Pa, ma, ik heb een vriendin?" Hm. Dat is nog niet zo gemakkelijk. Hoe komt dat? Onze ouders weten toch ook wat liefde is? Waarom hebben zoveel hindoestaanse jongeren dan moeite om dat te delen met hun ouders? Ik denk dat er verschillende verklaringen zijn. Allereerst het meest voor de hand liggende: het generatieverschil. Daarnaast het feit dat onze ouders niet zijn opgegroeid in een cultuur waarin langdurige verkering en daten gebruikelijk was. En tenslotte zouden communicatieproblemen een rol kunnen spelen. Kinderen zijn eigenlijk altijd op zoek naar goedkeuring van hun ouders. Als het niet bewust is, dan toch in ieder geval onbewust. Dat maakt het voor kinderen wel eens moeilijk om met hun ouders te praten over hun eigen wensen. Ouders zijn bezig met opvoeden en willen hun kinderen behoeden voor het kwaad en voor moeilijke situaties. Probeer daar maar een brug tussen te vinden. Dan is alle prem en pyar ver te zoeken. Liefde die je hebt voor iemand resulteert dan in lange gesprekken met je ouders. Of juist in

Pagina 47

omstandigheden waarin niemand meer met elkaar praat en niemand gelukkig is. Houden van iemand met goedkeuring van je ouders. Dat is voor Hindoestanen het hele eieren eten.

Vorige week heb ik het resultaat van de liefde gezien. Het was tijdens mijn dienst op de afdeling gynaecologie.

Voor het eerst maakte ik een bevalling mee. Ik mocht het kindje onderzoeken om te kijken of hij het goed deed. De trotse vader keek over mijn schouders mee. Plots deed het kind zijn oogjes open en zag mij. Pa was in de wolken: hij heeft zijn oogjes open! En hij vroeg mij welke kleur ogen zijn kind had.

Voor mij was het een klassiek moment.

De kamer was met liefde gevuld. Ik snap nu wat voor een oudergevoel het bij je losmaakt als je het product van jullie liefde op de wereld ziet komen.

Een klein mensje dat totaal nieuw is, rondkijkend, zoekend naar de ouders die van hem houden. De ouders aan wie hij later op de bank kan vertellen: "Pa, ma, ik heb een vriendin!"

47 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 48

Smakelijk lunchen met de Ayurveda

ROBERT H. SWAMI PERSAUD

De Ayurveda geeft naast allerlei natuurgeneeskundige behandelingen ook heldere richtlijnen voor onze voeding. In onze moderne wereld zijn er zoveel diëten dat we bijna door de bomen het bos niet meer zien. De Ayurveda geeft geen dieet maar voedingsrichtlijnen die goed zijn voor bepaalde menstypen of voor iedereen.

Vooral in het westen werd de hindoegeneeskunde bekend omdat zij voeding koppelt aan je persoonlijke constitutie, je deha-prakriti. Opeens bleek rauwkost niet meer zo gezond te zijn voor iedereen, opeens moest je allerlei fruitsoorten toch wel kritisch bekijken. Heb je een hoog vata (lucht) gehalte, dan zou fruit op de vroege ochtend funest kunnen zijn voor je gezondheid. Heb je daarentegen een hoog kapha (aarde) gehalte, dan mocht het juist weer wel.

Zo heb je ook vlees, vis en groenten die voor elk type weer anders zijn. Vroeger kende men een spreuk die zowel in het oosten als in het westen toegepast werd: "Eet 's morgens als een keizer, 's middags als een koning en 's avonds als een zwerver." Bij het Engels ontbijt zien we hier nog een afspiegeling van. Maar we moeten bij het hanteren van deze spreuk niet vergeten dat ons voedingspatroon sterk afhankelijk is van de werkzaamheden die we verrichten. De spreuk is meer van toepassing op

iemand die noeste handarbeid verricht dan op iemand met een rustige kantoorbaan.

Maar hoe zit het dan met onze lunch?

Menigeen smikkelt gauw een broodje kaas naar binnen of een broodje gezond en dat was het dan. Volgens de Ayurveda is dit niet zo’n goede gewoonte: juist tussen de middag werkt onze spijsvertering optimaal en zou onze lunch dus uitgebreid moeten zijn, uitgebreider zelfs dan ons avondeten!

Maar de excuses om dat niet te doen zijn legio: geen tijd, te omslachtig en ga zo maar door. Het heeft dan ook weinig zin om deze belangrijke Ayurvedische regel "er door te drukken" want zij zal toch niet in de praktijk gebracht worden. Laten we daarom eens kijken wat én Ayurvedisch verantwoord is én wel voor iedereen praktisch haalbaar is. We gaan het dus niet over type-gerelateerde lunches noemen, maar over lunches die je energie beïnvloeden. Bijvoorbeeld:

48 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

met het ene voedingsmiddel kun je wat meer tot rust komen tijdens hectische werkzaamheden en met het andere voedingsmiddel kun je je alertheid vergroten bij eentonig werk waarvoor wel aandacht nodig is. We noemen dat de selectie op basis van het "sattva-rajastamas"-principe, ook wel de "triguna" genoemd.

Zo zijn er middelen die rust (sattva) schenken en harmonie: courgette, spinazie, komkommer, wortelen, rozijnen, honing, selderie, peterselie, aardbeien en ananas. Ook zijn er voedingsmiddelen die dus de alertheid stimuleren, de zogenaamde "rajasische" middelen.

Hierbij gaat het bijvoorbeeld om knoflook, augurk, broccoli, harde kaas, paprika, radijs, ui, en okra.

Heb je grotere weerbaarheid nodig in stressvolle en zakelijk harde situaties, dan kan tamasische voeding soelaas

Pagina 49

bieden. We spreken dan over gevogelte, lamsvlees, diepvriesproducten, prei, avocado, ijsjes, sjalotjes en alle fastfoodproducten. Hieruit blijkt dus dat wanneer je een evenwichtiger leven prefereert, je dit soort producten niet teveel moet gebruiken!

Maar laten we de allerbelangrijkste Ayurvedische regel niet vergeten: gebruik je lunch in alle rust. Zonder je af van collega’s, klanten, patiënten, cliënten enzovoorts. Lees geen krant tijdens je lunch. Ga rustig ergens zitten en eet je lunch langzaam en met aandacht.

Het beste is om er een lekkere warme kruidenthee bij te drinken; een thee met zoethout of kaneel als je een wat slanker, kouwelijk type bent, een thee met brandnetel of kamille als je een wat heetgebakerd type bent en een thee met eucalyptus of jeneverbes als je een bedaard type bent.

Hier volgen twee lekkere recepten voor salades. Je kunt ze gewoon thuis klaarmaken en mee nemen naar je werk. Eet smakelijk!

Ayurvedische Zomersalade • • • • •

2 eetlepels rozijnen 10 minuten laten weken in een kopje warm water 2 wortelen wassen en goed raspen 1 theelepel zuivere honing en 1 eetlepel citroensap (vers) door elkaar mengen 1 á 2 eetlepels koudgeperste olijfolie er overheen gieten en mengen.

De uitgelekte rozijnen en geraspte wortelen erbij voegen en alles goed mengen.

Ayurvedische Energiesalade • • • •

3 of 4 flinke wortelen wassen en raspen 1 of 2 theelepels verse groene munt wassen en fijnknippen door elkaar mengen hier overheen enkele scheutjes koudgeperste olijfolie én citroensap gieten en goed mengen.

49 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 50

De bijna-doodervaring als zingeving

LAMBÈRT DE KWANT

‘Het werkte niet alleen lichamelijk genezend; mijn psychisch welbevinden ging ook vooruit. Mijn levensopvatting was niet langer somber en grauw. Mijn leven had nu een doel, dat bestond uit het helpen van anderen en ze laten delen in mijn positieve perspectief. Ik leek niet meer een slaaf van de tijd te zijn. Ik voelde me niet meer geprest door de klok; er was altijd wel tijd om wat meer of iets anders te doen.’

Zo maar een uitspraak uit de mond van één van die miljoenen mensen die een bijna–doodervaring hadden; een ervaring die hun leven en de manier waarop zij daarna naar het leven kijken, drastisch veranderde. Ook de angst voor de dood verdween in de meeste gevallen, een overtuiging die zij ook graag met hun omgeving wilden delen. Ze hebben een overweldigende lichtervaring gehad, hebben ‘wezens van licht’ ontmoet, zagen hun levensfilm, waarbij ze de pijn voelden die ze anderen aandeden. Het is mede door de medische technologische ontwikkelingen dat steeds meer mensen een levensbedreigende lichamelijke crisis overleven en over bijzondere ervaringen kunnen vertellen.

De samenleving lijkt steeds meer open te staan voor wat mensen hierover te

vertellen hebben. Het was de Amerikaanse psychiater Moody die het begrip ‘bijna-doodervaringen’ (BDE) introduceerde. Zijn vele publicaties en lezingen hebben ertoe geleid dat steeds meer mensen over hun BDE zijn gaan praten.

Velen hebben jarenlang deze ervaring verzwegen omdat de directe omgeving, maar ook artsen en verpleegkundigen, afwijzend reageerden op deze diepingrijpende ervaringen. Veel mensen die zo’n levensbedreigende crisis hebben overleefd, vertellen naderhand dat zij op dat moment een voor zichzelf buitengewone bewustzijnservaring hebben gehad.

Volgens Pim van Lommel, cardioloog, ex-bestuurslid en medeoprichter van de Stichting Merkawah (www.merkawah.nl) is een bijna-

50 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

doodervaring een geestelijke ervaring tijdens een bijzondere bewustzijnstoestand, die kan optreden tijdens een periode van klinische dood, maar ook tijdens een periode van ernstige ziekte, een fatale situatie (ongeluk), hartstilstand of een stervensproces. De nadruk in deze definitie ligt op de omstandigheden, waaronder men een dergelijke beleving had: men was bijna-dood, ofwel in medische termen: klinisch dood. Er komen ook steeds meer gevallen aan het licht die niet wijzen op een levensbedreigende omstandigheid, terwijl men toch dezelfde bijzondere bewustzijnservaringen rapporteerde.

Zoals tijdens een valpartij, een psychische shock, zintuiglijke over- of onderprikkeling, langdurige slaapdeprivatie (te weinig slaap of teveel storingen tijdens de slaap) of zomaar zittend in je stoel. In een wetenschappelijk onderzoek van de Stichting Merkawah is de definitie opgenomen van de BDE zoals die door een Nederlandse onderzoeksteam op grond van buitenlands onderzoek door Pim van Lommel is geïntroduceerd.

Aanvankelijk beperkte de studie en de discussie over leven na de dood zich tot het domein van de religie. Mensen met bepaalde ervaringen spraken daar niet over, uit angst voor gek of lijdend aan hallucinaties uitgemaakt te worden.

Mede door de vele verhalen over ervaringen met bijna-doodervaring konden artsen en wetenschappers dit verschijnsel niet langer negeren. Persoonlijkheidstests wezen uit dat mensen met een BDE normale, betrouwbare personen waren. Het is de verhoogde belangstelling voor de BDE die ook tot ander

Pagina 51

onderzoek heeft geleid. Mensen begonnen zich af te vragen of het ook mogelijk was deze gebieden te bereiken zonder een bijna-doodervaring te hoeven doormaken. Als deze werelden van Licht gelijktijdig met de onze bestaan en mensen ze na bijna dodelijke ongelukken voortdurend betreden, zou het ook mogelijk moeten zijn dat we ze op andere momenten binnengaan. Voor de moderne wetenschap is deze vraag nieuw, maar voor velen in het Oosten, en mensen die yoga en meditatie beoefenen, is het een vertrouwd gegeven.

Het ervaren van het bovenwereldlijke is zelfs een van de belangrijkste doelen van meditatie. Men is daardoor in staat geweest contact te maken met het Innerlijke Licht. Dit Licht is er niet alleen voor degenen die aan het eind van hun leven door de poorten van de dood gaan; ieder van ons kan het ook tijdens zijn of haar leven ontdekken.

Wat de bijna–doodervaring zelf betreft is het goed even stil te staan bij wat ervaarders meemaken. Hoewel er sprake is van onderlinge verschillen zijn er toch een aantal overeenkomstige ervaringen. Zo blijken mensen opeens buiten hun lichaam te zijn. Ze zien hun eigen lichaam op bed of op de operatietafel liggen, maar realiseren zich pas later dat dit hun eigen lichaam is. (“Alsof ik mijn jas heb uitgedaan”).

Mensen op een hartafdeling kunnen hun eigen reanimatie zien en horen wat er wordt gezegd. Wat mensen na hun reanimatie weten te vertellen blijkt precies te kloppen met de werkelijkheid: hoe vaak ze een stroomstoot hebben gehad, wie een infuus heeft toegediend en wie er bij de reanimatie aanwezig

51 -oktober/december

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

waren. Ook is bekend dat mensen die doof of ernstig hardhorend zijn, tijdens hun reanimatie precies kunnen horen wat er wordt gezegd. Mensen die kleurenblind zijn, kunnen precies vertellen wat voor kleuren er waren.

Heel frappant zijn de verhalen van mensen die vanaf hun geboorte blind zijn, die nooit hebben kunnen zien. Tijdens hun bijna窶電oodervaring hebben ze kunnen waarnemen wat er precies bij hun reanimatie gebeurde en hoe de omgeving eruit zag, al is dit voor hen moeilijk te beschrijven, omdat ze geen referentiekader hebben. In het eerste hoofdstuk van het boek Blind ziende.

Bijna窶電oodervaringen van blinden van Kenneth Ring en Sharon Cooper, houden de auteurs zich bezig met de vraag of blinden kunnen zien, en spreken dan ook van "aanwijzingen van een paradox." Ze wijzen erop dat veel materiaal van voor hun onderzoek naar het fenomeen van blinde BDE-ers de vlam van het geloof aanwakkert; dat blinden soms kunnen zien wanneer ze op de rand van de dood verkeren. De vraag of blinden kunnen zien was op dat moment dan ook zeer netelig. Sommige van de door hen weergegeven en onderzochte verhalen zijn zeker intrigerend, maar als verzameling van onderzoeksbevindingen zullen ze zeker kritische denkers niet van de waarheid van deze paradoxale bewering overtuigen, hoogstens van de mogelijke waarheid ervan. Hoe dan ook, het is niet goed medisch te verklaren hoe mensen die bewusteloos zijn, zonder hartslag, zonder ademhaling, zonder bloeddruk, kunnen waarnemen vanuit hun positie buiten en boven het lichaam.

Pagina 52

Het is tenslotte van belang dat alle mensen met een bijna窶電oodervaring hierover vertellen. In een tijd dat wetenschap en spiritualiteit elkaar steeds meer lijken te naderen, is het van belang dat er zoveel mogelijk ervaringen bekend worden. Iedereen met deze ervaring heeft een belangrijke bijdrage te leveren die de moeite waard is. De BDE kan een zuurdesem zijn voor de samenleving; het laat weinigen onberoerd als zij van een BDE horen en van de transformerende veranderingen die dit voor de betrokkene heeft.

Lambﾃｨrt de Kwant is religie-journalist. Hij verricht o.m. research voor OHM-Radio en is hoofdredacteur van het blad Terugkeer.

Geraadpleegde literatuur: P.M.H. Atwater, Naar het licht. Onbekende feiten over bijna-doodervaringen.

Strengholt 1995 Anja Opdenbeek, Bijna-doodervaringen.

Leven met bijna-doodervaringen. Lannoo 2001 Pim van Lommel, Ruud van Wees, Hans Moolenburgh e.a.: Bijna-doodervaringen. (symposiumbundel).

52 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 53

Het Spirituele Web www.satsang.nl Deze site bevat een compleet overzicht van alle satsangbijeenkomsten en retraites in Nederland. Een satsang is een bijeenkomst van spirituele zoekers: onder leiding van een spirituele leraar worden mantra’s gereciteerd, bhajans gezongen en dialogen gehouden. Het is een sjieke en overzichtelijke site. Onder het kopje ‘links’ vind je een lange lijst van personen en instanties die zich met spiritualiteit bezig houden. Wil je actiever bezig zijn met spiritualiteit, dan vind je hier vast iets van je gading.

www.hinduismtoday.com/hpi Trinidadianen gaan op zoek gaan naar hun roots in India, Amerikaanse basketballers doen aan yoga, in Ujjain vindt de Maha Kumbha Mela plaats. Wil je op de hoogte zijn van alles wat er gebeurt rondom het hindoeïsme? Surf dan naar deze site. Bezoek ook het bruikbare archief!

www.vegatopia.com Wat is een flexitariër? Wat is agar agar en hoe gebruik je dat? Bevat vegetarisch eten alle voedingsstoffen die een mens nodig heeft? Als je dit allemaal wilt weten, dan is deze site the place to be. Naast informatie over vegetarisch eten bevat de site verschillende fora.

53 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 54

Advertentie

54 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 55

Advertenties

ASVERSTROOIING OP DE NOORDZEE

Mr Drs T. Bissessur ADVOCAAT & PROCUREUR

AQUAMOTION B.V. BIEDT OOK DIT JAAR DE MOGELIJKHEID TOT ASVERSTROOIING VANAF EEN BOOT OP DE NOORDZEE.TIJDENS DE VERSTROOIING STAAN DE WENSEN VAN DE AANWEZIGEN CENTRAAL.

• • • • • • • •

ER KUNNEN ZICH MAXIMAAL ZES PERSONEN INSCHEPEN.AFVAART VINDT PLAATS VANUIT STELLENDAM (GOEREE/OVERFLAKKEE) TUSSEN 08.00 UUR EN 16.00 UUR.IN ONDERLING OVERLEG KAN DE EXACTE VERTREKTIJD WORDEN VASTGESTELD. INLICHTINGEN EN BOEKINGEN BIJ EIGENAAR EN SCHIPPER :

Strafzaken Echtscheidingen Kort Gedingen WAO-zaken Verblijfsvergunningen Letselschade Ontslagzaken Schadeprocedures

IR. R.E.M. MATTHEWS NACHTEGAALLAAN 34 3722 AB BILTHOVEN TEL. : 030-2287276 OF 0651348170 E-MAIL : matthews@worldonline.nl www.aquamotion.nl

Grotewaard 1 • 2716 XP Zoetermeer Tel: 079 - 352 15 16 • Fax 079 - 352 19 82

FILMS INTERNATIONAL

• Doku / Drama • Producent van film en video producties • Ruim 35 jaar ervaring in creativiteit en kwaliteit Laan van van Meerdervoort Meerdervoort 316 316 • • 2563 2563 AM AM Den Den Haag Haag Laan Te e ll e e ff o oo on n :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 58 82 21 18 8• •F Fa ax x :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 53 37 71 16 6 T e-mail: rfifilms@w d ao.on.entl c aasneam

55 - juli/september2004

OHMvani 3e Kwart2004 FC

17-06-2004

14:38

Pagina 56