Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:40
Pagina 1
INFOBLAD OHM • PROGRAMMA’S 10e jaargang • Oktober/december 2004 • nr 4 • prijs € 10,00 per jaar
Kids & Docs: "Had ik maar een bril" Ayurveda en seksualiteit De mandir: tempel en gemeenschapscentrum
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:41
Advertentie
Pagina 2
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:41
Pagina 3
Advertentie
in Suriname. 26 december 2004: Magazine-special: Bollywood Herhaling 1 januari 2005 10.00 uur Een magazine-special waarin Bollywood centraal staat. De nieuwe Bollywoodfilms hebben soms als thema: veranderende waarden als gevolg van modernisering, bijvoorbeeld door migranten uit India die in het westen wonen. Films als Baghban, Kabhi khusi kabhi gham en Kal Hoo Na Hoo zijn daar voorbeelden van. Hoe kijkt de Indiase filmbezoeker hier tegenaan en hoe de Nederlandse filmbezoeker? Een gesprek met Shah Rukh Khan en Amitabh Bachan.
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:41
Colofon OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Organisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoegemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer. Een jaarabonnement kost €10,- Opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM. Eindredactie: Soeshma Pandohi – Mishre Caspar Dullemond Auteurs Freek L. Bakker André van der Braak Eva Christen Brigit van Dam dr. Albertina Nugteren Soeshma Pandohi – Mishre Robert H. Swami Persaud Etienne Premdani H. Rambaran Pandit Attry Ramdhani Met dank aan: R. Chander C. Mathura B. Lalbahadoersing D. Gangaram Panday A. Bierdja S. Marhe V. Ramrattansingh Grafische verzorging: Adri Segaar
Stichting OHM (redactie OHM-Vani) Koninginneweg 8 1217 KX Hilversum Telefoon 035 - 6260920 Fax: 035 - 6280843 E-mail OHM: info@ohmnet.nl Website OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694
4 - oktober/december 2004
Pagina 4
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 5
Inhoud pagina 4
Televisie zondag
pagina 10
Radio zondag
pagina 14
Radio maandag
pagina 18
Televisie Hindi
pagina 19
Radio Hindi
pagina 21
Een stom klein ding aan je oor
Pagina 23
Ashok Patak: telg uit een eeuwenoude muzikantenfamilie
pagina 24
Nu klopt mijn hart voor Amma
pagina 26
Het hindoe誰sme in Nederland is in beweging
pagina 37
De Cara誰bische mandir: tempel en gemeenschapscentrum
Pagina 31
De kracht van de zon
Pagina 33
Het nut van vasten
Pagina 35
Lakshmi: de goddelijke moeder
Pagina 37
Ayurveda en seksualiteit
Pagina 39
Wetenschap en religie
De Lotusvijver
5 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 6
Televisie 4e
K W A R TA A L
2004
IEDERE ZONDAG NEDERLAND 1
OP
13.00 - 13.30 uur
ZONDAG 3 OKTOBER
HERHALING 9 OKTOBER, 10.00 UUR
OHM Magazine
ZATERDAG
Een actueel programma dat ingaat op de sociale, culturele en religieuze ontwikkelingen binnen de hindoe-samenleving in Nederland. In het Magazine ook aandacht voor de beleving van autochtone Hindoes. Vast onderdeel is De Vraag, waarin een jonge hindoe antwoord krijgt op zijn of haar vragen over ceremonies, rituelen en gebruiken uit de hindoetraditie.
ZONDAG 10 OKTOBER
Arya Samaj Suriname 75 jaar deel 1 Dit jaar is het 75 jaar geleden dat de Arya Samaj, een hervormingsbeweging binnen het hindoeĂŻsme, zich in Suriname als een officiĂŤle religieuze organisatie registreerde. In de jaren daarna stichtte deze organisatie, soms in de verste uithoeken in Suriname, verschillende mandirs, scholen en welzijnsorganisaties. Deze droegen in belangrijke mate bij aan een religieuze, culturele opleving in hun omgeving en aan de sociaal-maatschappelijke ontwikkeling. In dit eerste deel ligt de nadruk op de historische ontwikkeling van de Arya Samaj.
6 - oktober/december 2004
HERHALING 16 OKTOBER, 10.00 UUR
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
HERHALING
23 OKTOBER, 10.00 UUR
ZATERDAG
13-09-2004
18:42
Pagina 7
ZONDAG 17 OKTOBER
Arya Samaj Suriname 75 jaar deel 2 In dit deel gaat het om de Arya Samaj als bron van culturele, religieuze en sociaal-maatschappelijke emancipatie. Binnen de Arya Samaj zijn zelfontwikkeling en dienstbaarheid belangrijke uitgangspunten. Nadruk hierop vanuit de verschillende instellingen had een toenemend zelfbewustzijn binnen de Arya Samaj gemeenschap tot gevolg. Hoe verliep die ontwikkeling precies? En welke gevolgen had dit voor de eigen religiebeleving en voor de identiteit van de Arya Samaj als groep binnen de Surinaamse samenleving?
HERHALING ZATERDAG
30 OKTOBER 10.00 UUR
ZONDAG
24 OKTOBER
Ik zing om te bidden Bhajans, devotionele liederen, vormen binnen de hindoetraditie een belangrijke vorm voor devotionele expressie. Bekend is het verhaal van Mira, een Shri Krishna-devoot, die steeds opnieuw Shri Krishna’s schoonheid en liefde voor de mensen bezong. In dit programma aandacht voor deze bijzondere vorm van zang.
HERHALING ZATERDAG
6 NOVEMBER, 10.00 UUR
ZONDAG 31 OKTOBER
Ch@tney.nl Een jongerenprogramma waarin Narsingh en Kirtie op humoristische en kritische wijze de Hindoestaanse gemeenschap een spiegel voorhouden over de omgang met tradities, religie en cultuur. Onderwerp: huiselijk geweld. (Onder voorbehoud.)
HERHALING ZATERDAG
11 NOVEMBER, 10.00 UUR
ZONDAG 7 NOVEMBER
Had ik maar een bril De dertienjarige Jessica is slechthorend. Ze kan op school alleen meekomen als ze haar gehoorapparaat, dat zichtbaar is voor anderen, op heeft. Ze schaamt zich ervoor. Ze heeft het gevoel er niet bij te horen. Ze denkt dat ze anders is dan andere kinderen en had liever een bril gehad. Want daar kijkt niemand van op. Het gevoel anders te zijn, roept innerlijke spanningen op, wat invloed heeft op haar identi-
7 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 8
Televisie teitsontwikkeling en een bron van conflict is met haar omgeving. De documentaire, gemaakt door Brigit van Dam, duurt 15 minuten. De andere 15 minuten van deze uitzending bestaat uit een actueel onderwerp uit de hindoegemeenschap. Voor meer informatie over de documentaire, lees het stuk op pagina .
VRIJDAG 12 NOVEMBER, 18.00 UUR
Divali
!
HERHALING NOG NIET BEKEND
Divali is het feest van het licht. En van de verering van Lakshmi. Is Lakshmi een externe gelukschenkende Goddelijke kracht of is zij ook een bron van innerlijke kracht die we in ons hebben? Daarover gaat deze speciale uitzending. Meer over Lakshmi leest u op pagina .
ZONDAG 14 NOVEMBER
HERHALING
Wetenschap en spiritualiteit deel 1
ZATERDAG 20 NOVEMBER, 10.00 UUR
Wetenschap en spiritualiteit worden vaak als onverenigbare domeinen gezien. Toch hebben wij mensen vragen aan beide. Niet alleen als het om doel en zingeving aan het leven gaat, maar ook om inzicht in onszelf en onze omgeving te krijgen.Wetenschap en spiritualiteit worden vaak aan elkaar getoetst en soms wordt er een wisselwerking geforceerd. Wat zijn de consequenties hiervan ? Wat voor relatie hebben wetenschap en spiritualiteit met elkaar? Mag je ze met elkaar verbinden of horen ze gescheiden te zijn? Lees ook het artikel op pagina .
ZONDAG 21 NOVEMBER
HERHALING
Wetenschap en religie deel 2 Volgens kenners komen er veel wetenschappelijke feiten in de Veda’s en de Upanishads voor. Welke zijn dit precies? Waarom staan deze feiten in een filosofisch boek vermeld? Wat is de relatie met de andere teksten in dit boek, die wél een filosofisch karakter hebben? Waarom de keuze van de grote Rishi’s om wetenschappelijke en spirituele inzichten om en om te bespreken?
8 - oktober/december 2004
ZATERDAG 27 NOVEMBER, 10.00 UUR
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 9
e HERHALING
4 DECEMBER 2004 10.00 UUR
ZATERDAG
ZONDAG 28 NOVEMBER
Ch@tney.nl Een jongerenprogramma waarin Narsingh en Kirtie op humoristische en kritische wijze de Hindoestaanse gemeenschap een spiegel voorhouden over de omgang met tradities, religie en cultuur. Onderwerp: hindoeïsme voor dummies.
HERHALING ZATERDAG
11 DECEMBER, 10.00 UUR
ZONDAG 5 DECEMBER
Prana als levensenergie Prana wordt meestal vertaald met levensadem. Een goede pranahuishouding is van essentieel belang voor een evenwichtig en energiek leven. Daarom kent de yogatraditie een aantal asana’s (ademhalingstechnieken) die specifiek gericht zijn op maximale inname van prana uit de lucht. Welke zijn die technieken? En welke invloed heeft een goede prana inname op ons lichaam en geest?
HERHALING ZATERDAG
18 DECEMBER, 10.00 UUR
ZONDAG 12 DECEMBER
Sanatan Dharm Suriname 75 jaar deel 1 In december 2004 is het 75 jaar geleden dat de Sanatan Dharm als religieuze organisatie in Suriname werd opgericht. De institutionalisering van deze grootste stroming binnen het hindoeïsme had als gevolg een sterk religieus-cultureel identiteitsbesef. In de jaren daarna werden zowel in Paramaribo als op het platteland vele scholen, mandirs (tempels), zelforganisaties e.d opgericht. Ze vormden een bron van herkenning en kennis, en een symbool voor religieuze en sociaal-maatschappelijke emancipatie. In dit eerste deel een historisch verslag van de ontwikkelingen in de afgelopen 75 jaar.
HERHALING ZATERDAG
25 DECEMBER, 10.00 UUR
ZONDAG 19 DECEMBER
Sanatan Dharm Suriname 75 jaar deel 2 In december 2004 is het 75 jaar geleden dat de Sanatan Dharm als religieuze organisatie in Suriname werd opgericht. In het tweede deel vooral aandacht voor de sociaalmaatschappelijke en religieuze emancipatie van de hindoes
9 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 10
Radio de l 14 e
K W A R TA A L
2 0 0 42
Maandag Zondag 21.00 22.00 uur uur 14.00 -- 15.00 O OP P R R AA DD II OO 747AM 747AM EE N V N V II A A D D EE K KA AB B EE LL :: D E N H A A G 88.1 D E N H A A G 88.1 FM FM
MS S TT EE R RD DA AM M 96.6 AM 96.6 FM FM A O T T E R D A M 89.9 FM R R O T T E R D A M 89.9 FM OF OF VRAAG VRAAG UW UW KABELEXPLOITANT KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE NAAR DE JUISTE FREQUENTIE FREQUENTIE IN IN UW UW REGIO REGIO..
ZONDAG 3 OKTOBER
Gandhi Mahatma Gandhi en het geweldloos verzet ten behoeve van de Indiase onafhankelijkheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wat minder bekend is dat Gandhi met de geweldloosheid de afstand tussen de hindoes en moslims in India probeerde te overbruggen en een interreligieuze dialoog aan te moedigen. In deze uitzending van de Lotusvijver kijken we naar de visie van Gandhi op interreligieuze dialoog.
ZONDAG 10 OKTOBER
Schrijf het op! Als je verhalen vertelt, al dan niet op schrift, vertel je ook iets over je leven en je levensweg. Sommigen schrijven dan ook een spirituele autobiografie, waarin zij stil staan bij levenservaringen en proberen gebeurtenissen uit hun leven te ordenen. Hoe schrijf je zo'n autobiografie?
ZONDAG 17 OKTOBER
Aan welke eisen voldoet de ayurveda? Onder de alternatieve geneeswijzen is de ayurveda tamelijk populair. Maar in de reguliere gezondheidszorg worden allerlei regels en normen gehanteerd om behandelingen te screenen. Aan welke kwaliteitseisen moeten ayurvedische behandelingen voldoen?
10 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 11
e lotusvijver ZONDAG 24 OKTOBER
Vasten In vele religies en overtuigingen wordt vasten gebruikt voor de reiniging van om lichaam en geest. In de negen nachten van de Godin (navratri) wordt door Hindoes gevast en gebeden. In de Lotusvijver aandacht voor de betekenis van vasten. Zie ook het artikel op pagina . TT
ZONDAG 31 OKTOBER
Praktische spiritualiteit van Amma Je kunt heel moeilijk doen over spiritualiteit. Je kunt symposia, satsangs en diensten bezoeken in je zoektocht naar antwoorden op de vragen van het leven. Maar voor sommigen is simpele zorg voor de medemens de weg bij uitstek. Deze manier van spiritualiteit wordt onder andere door Moeder Amma uitgedragen. In deze uitzending hoort u gesprekken met beoefenaars van de praktische spiritualiteit van Amma. Een artikel over Amma vindt u op pagina .
ZONDAG 7 NOVEMBER
Genezen door Goddelijke energie Iedereen kent wel een aandoening waar de doktoren geen raad mee weten. Net zoals men in de kerk genezing kan zoeken en soms ook vindt, zijn er in het hindoe誰sme mogelijkheden om te genezen door middel van Goddelijke energie. In deze uitzending van de Lotusvijver hoort u over dergelijke genezingen.
ZONDAG 14 EN 21 NOVEMBER
Onderzoek naar bewustzijn Wat maakt het dat we kunnen denken en ons bewust zijn van onszelf? Lange tijd is dat terrein van de religie en de kerk geweest. Maar ook de wetenschap is gefascineerd door de vraag naar het bewustzijn. De Lotusvijver kijkt in twee afleveringen naar wetenschappelijk onderzoek naar het bewustzijn.
11 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 12
Advertenties
ASVERSTROOIING OP DE NOORDZEE
Mr Drs T. Bissessur ADVOCAAT & PROCUREUR
AQUAMOTION B.V. BIEDT OOK DIT JAAR DE MOGELIJKHEID TOT ASVERSTROOIING VANAF EEN BOOT OP DE NOORDZEE.TIJDENS DE VERSTROOIING STAAN DE WENSEN VAN DE AANWEZIGEN CENTRAAL.
• • • • • • • •
ER KUNNEN ZICH MAXIMAAL ZES PERSONEN INSCHEPEN.AFVAART VINDT PLAATS VANUIT STELLENDAM (GOEREE/OVERFLAKKEE) TUSSEN 08.00 UUR EN 16.00 UUR.IN ONDERLING OVERLEG KAN DE EXACTE VERTREKTIJD WORDEN VASTGESTELD. INLICHTINGEN EN BOEKINGEN BIJ EIGENAAR EN SCHIPPER :
Strafzaken Echtscheidingen Kort Gedingen WAO-zaken Verblijfsvergunningen Letselschade Ontslagzaken Schadeprocedures
IR. R.E.M. MATTHEWS NACHTEGAALLAAN 34 3722 AB BILTHOVEN TEL. : 030-2287276 OF 0651348170 E-MAIL : matthews@worldonline.nl www.aquamotion.nl
Grotewaard 1 • 2716 XP Zoetermeer Tel: 079 - 352 15 16 • Fax 079 - 352 19 82
FILMS INTERNATIONAL
• Doku / Drama • Producent van film en video producties • Ruim 35 jaar ervaring in creativiteit en kwaliteit Laan van van Meerdervoort Meerdervoort 316 316 • • 2563 2563 AM AM Den Den Haag Haag Laan Te e ll e e ff o oo on n :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 58 82 21 18 8• •F Fa ax x :: 0 07 70 0 -- 3 36 65 53 37 71 16 6 T e-mail: rfifilms@w d ao.on.entl c aasneam
12 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 13
Radio de lotusvijver ZONDAG 28 NOVEMBER
Dood en dan? Er zijn mensen die mee mogen reizen met een overledene naar de plek waar deze naar zijn of haar dood heen gaat. Zij reizen dwars door tijd en ruimte. In de Lotusvijver verhalen van mensen die een blik in de eeuwigheid mochten werpen.
ZONDAG 5 DECEMBER
Als je gevoel in de weg staat In de loop der jaren bouwt iedereen gedachten en emoties rondom gebeurtenissen in het leven. Soms merk je dat sommige ervan je altijd hebben dwars gezeten. In hoeverre kunnen deze gevoelens je belemmeren in je spirituele groei?
ZONDAG 12 DECEMBER
Energie voor lichaam en geest Leven is meer dan ademhalen In de hindoe-spiritualiteit wordt gesteld dat we via de ademhaling ook een zekere levenskracht, prana, tot ons nemen. Wat is prana en hoe werkt deze in ons?
ZONDAG 19 DECEMBER
Hoe word je Hindoe? We kennen de Yehova getuigen, de missionarissen en andere groepen die menen de weg naar het Goddelijke gevonden te hebben. Het Hindoe誰sme kent in wezen geen bekeringen of missiedrang. Maar (hoe) kun je toch Hindoe worden?
ZONDAG 26 DECEMBER
De Bhagvad Geeta Een van de bekendste vertolkers van de Bhagvad Geeta in Nederland is Mansukh Patel. Zijn benadering van dit eeuwenoude hindoegeschrift heeft veel mensen ge誰nspireerd. In de Lotusvijver gesprekken met mensen voor wie de Bhagvad Geeta van Mansukh Patel de leidraad is.
13 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 14
Radio 14 e
K W A R TA A L
2 0 0 42
Maandag 21.00 -- 22.00 20.00 21.00 uur OP
R A D I O 747AM
EN VIA DE KABEL:
D E N H A A G 88.1 FM A M S T E R D A M 96.6 FM R O T T E R D A M 89.9 FM OF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.
MAANDAG 4 OKTOBER
Geweld in woorden Bij geweldloosheid en satyagraha denken we vooral aan politieke toepassingen van de visie van Gandhi. Maar ook in kleine zaken als dagelijkse gesprekken is geweldloosheid als principe te hanteren. In deze uitzending wordt u zich bewust van het geweld in uw eigen manier van communicatie en wat u eraan kunt doen.
MAANDAG 11 OKTOBER
Toen werd ik Arya Samaji In Suriname waren aanvankelijk weinig Arya Samaji’s uit India overgekomen. Gaandeweg hebben zich meer mensen aangesloten bij deze hindoe-hervormingsbeweging. Waarom?
MAANDAG 18 OKTOBER
Zo vier ik Navratri Negen dagen en nachten wijden aan de Godin. Navratri is een belangrijke periode in het hindoeïsme. Weet u waarom? Darshan over de betekenis van navratri.
14 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 15
MAANDAG 25 OKTOBER
Surft u ook op het Internet? Bij de jeugd is internet niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven. Maar hoe zit het met de ouders van deze jongeren? Weten zij wel waar hun kinderen, soms stiekem, mee bezig zijn? Of kunnen zij de snelle ontwikkelingen niet bijbenen? Darshan praat met de ouders.
MAANDAG 1 NOVEMBER T
Succesvol? Een academische titel, een goede baan, een grote woning en een dure auto. Dit is voor velen traditioneel het ideaal van succes. Maar anderen zijn juist tevreden met het eenvoudige leven dat zij leiden.Wanneer ben je nu echt succesvol en geslaagd in het leven?
MAANDAG 8 NOVEMBER
Prana energie In het hindoeĂŻsme wordt de levenskracht die we via de ademhaling tot ons nemen prana genoemd. Doorgaans zijn we ons niet bewust van deze energie. In deze uitzending leren we hoe we er ons wĂŠl bewust van kunnen zijn.
MAANDAG 15 NOVEMBER
Divali voor vrouwen Divali is het feest van de Godin Laksmi. Het wordt ook gezien als een moment waarop er aandacht is voor de vrouw. In Nederland hebben vrouwen gestreden voor gelijke rechten. Hoe zit het met de rechten van de Hindoestaanse vrouw? Moet zij nog steeds strijden?
MAANDAG 22 NOVEMBER
Waarom gaat het zo slecht met Suriname? Nederlandse Surinamers begrijpen vaak niet hoe het kan dat het altijd maar slecht gaat in Suriname: constante prijsstijgingen, tekorten aan van alles en nog wat, geen elektriciteit en stromend water. Hoe komt dat? Darshan stelt de prangende vragen aan de Surinamers. 15 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 16
Advertentie
Zoekt u een Ayurvedische behandeling? De Ayurveda is de oudste en meest effectieve natuurgeneeskunde. Zij heeft haar wortels in het klassieke India en wordt daarom ook wel een ‘Hindoe-geneeskunde’ genoemd. In Nederland zijn de beste genezers aangesloten bij de NVAG. Deze vereniging garandeert een goede opleiding van de Ayurvedisch genezer. Zij hanteert de volgende regels: 1. alle medicinale kruiden worden geleverd op recept en kunt u bij iedere apotheek in Nederland verkrijgen; het zelf verkopen van geneesmiddelen is wettelijk niet toegestaan. Overigens past een goed voedingsadvies en goede levenswijze meer in de Ayurveda dan kruiden. 2. wij streven naar een vlot resultaat zonder u afhankelijk te maken van de geneesheer/vrouw. 3. ons consult duurt gemiddeld een tot anderhalf uur; de kosten bedragen nooit meer dan € 70,= á € 80,=. De meeste consulten zijn eenmalig. 4. 24 zorgverzekeraars in Nederland vergoeden onze consulten. 5. centraal binnen het consult staat de analyse van uw persoonlijke constitutie waarna via een uitgekiend voedingssysteem vele klachten te verhelpen zijn. 6. na ons medisch intake-consult in Nijmegen verwijzen wij u graag naar een onzer ervaren Ayurveda-therapeuten in uw eigen regio (er zijn meer dan 60). 7. door onze persoonlijke aandacht gaan onze patiënten altijd naar huis met degelijke informatie en een concreet behandelings- c.q. voedingsplan.
Uw Ayurvedisch geneesheer is vaidya R.H. Swami Persaud, professor Molkenboerstraat 30 A te Nijmegen. Tel. 024-641 83 98. www. ayurveda-center.com.
Tewarie & Partners Accountants en Belastingadviseurs Parmessar & Tjon A Ten Accountants en Belastingadviseurs T&H Groep Accountants & Belastingadviseurs bestaat uit: • Tewarie Accountants en Belastingadviseurs • Parmessar & Tjon A Ten Accountants & Belastingadviseurs • Admi Services, administratieve dienstverlening voor het midden & kleinbedrijf. T&H Groep is uitgegroeid tot een organisatie met een gevarieerd samengestelde praktijk voor controle, beoordeling en samenstellingsopdrachten. Naast adviespraktijk en de financiële-administratieve begeleiding biedt de organisatie tevens fiscale dienstverlening. Een belangrijk uitgangspunt is de betrokkenheid bij de cliënt, waarbij korte communicatielijnen zowel binnen als in de relatie met de cliënt een belangrijke rol spelen. Naast de specialisten in eigen huis beschikt T&H Groep over een met zorg ontwikkeld contactennetwerk van externe onafhankelijke adviseurs uit diverse disciplines. Nederland: Suriname:
Oranje Nassaulaan 55 • 1075 AK Amsterdam. Tel: 020-6711256 • Fax: 020-6737272 Mr. F.H.R. Lim A Poststraat 19 • Postbus 1700, Paramaribo. Tel: 474452 • Fax: 474643 en Oranje Nassaustraat 53 • Nieuw Nickerie. Tel: 0231979
K.B. Tewarie RA P. Parmessar FB M.L.J. Braspenning AA Mr. L. Krokke-Toffoli Drs. Ing. W.N.B. Tewarie RE
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
Pagina 17
Radio MAANDAG 29 NOVEMBER
Bollywood; Familiefilm? Heeft u soms ook dat u de rokjes van bijvoorbeeld Kareena Kapoor veel te kort vindt voor een familiefilm? Soms kun je bepaalde scènes niet samen met je kinderen kijken. Wat vinden we van deze ontwikkeling?
MAANDAG 6 DECEMBER
Goeroe en pandit Van oudsher is de pandit de religieuze vraagbaak en begeleider voor vele hindoes in Suriname en Nederland. Sinds enkele decennia dienen zich Indiase goeroes aan die mensen op spiritueel gebied leiden. Is dit concurrentie of aanvulling?
MAANDAG 13 DECEMBER
Genezen door Goddelijke energie Iedereen heeft wel eens gehoord van ziektegevallen waar de reguliere gezondheidszorg geen uitkomst biedt. Binnen de Hindoestaanse cultuur kennen we mogelijkheden van genezing door Goddelijke energie. In deze uitzending van Darshan hoort u hier meer over.
MAANDAG 20 DECEMBER
Hindoes vieren kerst Er zijn vele Hindoes die vanuit de gedachte "vele wegen leiden naar Rome" ook het kerstfeest vieren. In Darshan deze week aandacht voor de betekenis van het christelijke kerstfeest voor hindoes.
MAANDAG 27 DECEMBER
Overzicht 2004 In deze laatste uitzending van het jaar blikt Darshan terug op de belangrijkste, meest indrukwekkende en ontroerendste momenten voor Hindoestanen in het jaar 2004.
17 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:42
VERTALING DOOR:
DR. PT. A. BIERDJA
Televisie hindi
18 - oktober/december 2004
Pagina 18
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:43
VERTALING DOOR:
DR. PT. A. BIERDJA
Radio hindi
19 - oktober/december2004
Pagina 19
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:43
Pagina 20
Advertenties
Jade Ayurveda Health Center Ontspanning Pancha Karma Massage Yoga – Meditatie – Pranayama Voedings- en leefstijladvies Opleiding Ayurvedische massage J a d e H e a l t h C e n t e r i s h e t g r o o t s t e Ay u r v e d i s c h e c e n t r u m v a n N e d e r l a n d . Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e in de generatie Ayurvedische artsen) worden traditionele Ayurvedische behandelingen gegeven, afgestemd op de westerse mens. Nieuw:
integraal kankeronderzoek Samen met arts Prem Heera worden Ayurveda en reguliere geneeskunde complementair gebruikt om tot een integrale behandeling van kanker te komen.
Frieda de Putter is gespecialiseerd in Ayurveda, naast Levend Bloed Analyse, acupunctuur en ooracupunctuur. Een team van massagetherapeuten zorgt voor de Ayurvedische behandelingen. Hieronder volgt een selectie uit de aandoeningen die wij behandelen. • Burn-out • Slapeloosheid • Menstruatieklachten • RSI • Hoge bloeddruk • Diabetes • Verlies van potentie bij mannen en vrouwen
• Migraine • Fybromyalgie
Elke dinsdag van 10.00 tot 11.00 en vrijdag van 9.00 tot 10.00 is er een gratis diagnose en een pranabehandeling. Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of ons bellen: Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht. Tel. 030-2734171 - www.jade-health.nl - E: info@jade-health.nl
20 - oktober/december2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:43
Pagina 21
Een stom klein ding aan je oor
BRIGIT VAN DAM
Toen Jessica Tahdil (14) voor de klas een spreekbeurt hield over haar slechthorendheid en de moeilijkheden rond het dragen van een gehoorapparaat, werd het haar teveel: “Ik moest halverwege het verhaal huilen. Niet te geloven dat het zo moeilijk zou zijn!” Ze stuurde haar verhaal in voor de prijsvraag Kids & Docs. Brigit van Dam maakte op basis van haar verhaal een scenario en regisseerde de jeugddocumentaire "Had ik maar een bril." De OHM zendt dit programma op zondag 7 november uit (herhaling 13 november).
Een oorontsteking toen ze zes was leidde tot een gat in haar trommelvlies. Sindsdien is ze slechthorend. Op haar achtste werd ze geopereerd en kreeg ze een gehoorapparaat. Jessica vindt het nog steeds moeilijk om haar gehoorapparaat echt te accepteren. Ze schaamt zich ervoor: "Meestal hebben oudere mensen het". Ze wil niet anders zijn dan andere kinderen en vooral niet zielig gevonden worden. Ze is een levendig meisje, dat het liefst met haar vriendinnen lol maakt, fanatiek voetbalt en graag naar spannende of grappige films kijkt. Ze is bang om gepest te worden, met name in de klas. Wanneer ik haar voor het eerst ontmoet klikt het meteen. Ze kan goed verwoor-
den waarom het gehoorapparaat voor haar zo moeilijk is. Al meteen wordt duidelijk dat Jessica nog twijfelt of ze echt gefilmd wil worden. Gelukkig proef ik naast deze twijfel ook een echte eigen motivatie om aan andere kinderen duidelijk te maken hoe het is om slechthorend te zijn en zo’n "stom klein ding aan je oor" te moeten hebben. Dus ik wacht geduldig tot ze genoeg moed heeft verzameld. Natuurlijk begrijp ik ook dat het ook niet gemakkelijk is als andere kinderen in het hele land je angsten op tv kunnen zien. Intussen bedenken we samen welke dingen we zouden kunnen filmen. Het mooie aan Jessica’s verhaal vind ik dat hoewel het over haar gehoorproblemen
21 - oktober/december2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:44
Pagina 22
Een stom klein ding gaat, je het eigenlijk ook universeler kunt opvatten. Het gaat over een meisje die (niet door eigen keuze) anders is, dit moet accepteren en ermee moet leren leven. Dat we de halfjaarlijkse oortest gaan filmen ligt voor de hand. Daarnaast hoop ik dat ze voor haar nieuwe klas ook weer een spreekbeurt wil houden. Jessica weet nog niet of ze dit durft. En het feit dat ze sinds haar zesde niet meer heeft kunnen zwemmen blijkt belangrijk te zijn. Ik koester stilletjes de hoop dat ze wil gaan uitzoeken of het Êcht niet mogelijk is om te zwemmen; wie weet is er nu een nieuwe, goed sluitende oordop. Uiteindelijk stemt Jessica toe met het maken van de documentaire. De eerste draaidag hebben we geluk: er ligt een maagdelijk pak sneeuw, waarin we Jessica filmen terwijl ze naar school loopt. We moeten het af en toe wel even over doen, wanneer Jessica in de lach schiet, omdat ze nog moet wennen aan de camera die haar van zo dichtbij filmt. Eigenlijk verloopt de hele draaiperiode, die over een half jaar uitgesmeerd is, gesmeerd. Jessica doet het erg goed. Ze houdt haar spreekbeurt en gaat inderdaad uitzoeken of er geen oordop is voor het zwemmen. Naast Jessica spelen haar moeder, die iedere dag voor de genezing van Jessica’s oren bidt, en haar vriendinnen een belangrijke rol in de documentaire.
Aan het einde wordt het wel even spannend, omdat Jessica onder grote spanning staat van tentamens. De uitslag zal bepalen of ze naar het atheneum mag. Daardoor heeft ze even minder zin om gefilmd te worden. Of ze mij wil laten filmen als ze weer voor het eerst gaat zwemmen blijft tot op het laatst spannend. Ik merk dat de spanningsboog bij kinderen korter is en moet uitkijken dat Jessica de lol in het maken van de film verliest. Want dat zie je natuurlijk meteen in de documentaire. Als ik de bijna-af-versie aan Jessica laat zien, vertelt ze me dat het maken van de film haar veranderd heeft. Ze heeft het echt beter leren accepteren, zegt ze. Ik vind, en dat was ook mijn doel, dat ze de heldin is in deze documentaire,
dat ze sterk en wijs is en absoluut niet zielig. Dat Jessica het maken van de film zo heeft ervaren is een cadeautje voor mij.
22 - oktober/december2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:45
Pagina 23
T E L G VA N E E N E E U W E N O U D E M U Z I K A N T E N FA M I L I E
Ashok Pathak
SOESHMA PANDOHI-MISHRE
"Muziek is aanwezig in elke levend wezen, in alles", zegt Ashok Pathak, de beroemde Indiase sitar en surbaharspeler. Ruim twintig jaar woont en werkt hij nu in Nederland. Hij bracht verschillende CD's uit, waarop hij de typische stijl van de Pathak gharana ten gehore brengt.
Al op jonge leeftijd koesterde pandit Ashok Pathak de wens om de muziek van zijn familie, de Pathak gharana, internationale bekendheid te geven. Hij vertrok uit India en na diverse omzwervingen, waaronder een verblijf in Suriname, vestigde hij zich in 1983 in Nederland. Zijn leven is gewijd aan muziek. Hij treedt regelmatig op in het land en geeft ook muzieklessen. De klassieke muziek in India heeft zich voornamelijk binnen gharana's ontwikkeld. Een gharana (ghar betekent letterlijk huis) is een familie die zich van generatie op generatie beziggehouden heeft met muziek. De Pathak gharana, die haar oorsprong in de twaalfde eeuw vindt, bracht vele muzikanten voort, die allen een bijdrage aan de muzikale ontwikkeling van de familie geleverd hebben. Een van hen is pandit Balaram Pathak, de vader van Ashok Pathak. "Als ik aan mijn vader denk dan krijg ik het beeld voor mij van een man die heel
zijn leven gewijd heeft aan muziek. Al op jonge leeftijd mocht hij als hofmuzikant optreden aan het hof van de Maharaja van Kasim Bazar", zegt Ashok Pathak. Indiase klassieke muziek is opgebouwd uit raga's: korte muzikale thema's die samen een groter muziekstuk vormen. Het is een grote eer voor een muzikant om een raga aan de muziektraditie toe te voegen. Maar de Ashok's vader maakte er verschillende, waaronder de latangi, de charukeshi en de sanmukhpriya. De stijl van de Pathak gharana, zegt Pandit Ashok Pathak, wordt gekenmerkt door zachte en volle tonen. Het doorgaans scherpe geluid van de sitar wordt vloeiender en elegant door aanpassingen van het instrument, zoals een derde brug en een achtste snaar. Ook de meend - de veelgebruikte techniek van het glijden van de ene toon naar de andere - klinkt subtieler dan doorgaans.
23 - oktober/december2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:45
Pagina 24
Nu klopt mijn hart voor Amma
EVA CHRISTEN
De Indiase Heilige Mata Amritanandamayi Devi, beter bekend als Amma, komt weer naar Nederland. Eva Christen volgt Amma al een aantal jaren en vertelt in een persoonlijk verhaal over de betekenis van Amma in haar leven.
Vol verwachting klopt mijn hart, net als vroeger wanneer Sinterklaas kwam. Nu klopt mijn hart voor Amma. Binnenkort komt ze weer naar Nederland. Op 16, 17 en 18 oktober is ze in de Maaspoort in Den Bosch en zal daar weer duizenden met Haar omhelzing zegenen. Mata Amritananandamayi Devi of wel Amma is een Avatar (Goddelijke incarnatie) geboren in Kerala, Zuid-India. Zij reist over de hele wereld om mensen te troosten en hen te helpen op hun spirituele pad. Al lange tijd was een van mijn grootste wensen om een Heilige te ontmoeten. In 1998 ging die wens in vervulling. Ik ontmoette Amma en werd ook nog door Haar omhelsd. Voor het eerst in mijn leven ervoer ik onvoorwaardelijke liefde. Toen Ze in mijn oor fluisterde: "My darling daughter", sprong de deur van mijn hart open. Terug op eigen benen wist ik daarna even niets meer. Ik voelde alleen grote vreugde en diepe ontroering. Een guru is iemand die de duisternis van onwetendheid verwijdert. Eindelijk had ik in Amma mijn guru
gevonden. Amma is nu mijn grote voorbeeld. Een meester, die mij over de Waarheid kon vertellen en die tegelijkertijd deze Waarheid ook daadwerkelijk leeft. Niet alleen mooie woorden maar ook daden. Wat een zegen! Toen ik de biografie van Amma gelezen had groeide ook het verlangen om Haar thuis in India te bezoeken, de plek waar ze is opgegroeid, waar nu een ashram staat. Een jaar later ging deze droom in vervulling Ik hoorde daar in de tempel Amma’s satsang, (spirituele uiteenzetting door een wijze of geleerde) en grappen. Mijn hart werd overspoeld met liefde en de tranen stroomden regelmatig over mijn wangen, In de ashram kocht ik een paar boeken over Amma’s leer, zodat ik Haar wijze woorden thuis nog eens beter tot me door kon laten dringen. Het eerste boek dat ik las heet "Ontwaakt kinderen". Daarin schrijft Ze dat we allemaal slapen en dat we moeten ontwaken uit onze droom dat we afgescheiden zijn van God. Oorspronkelijk zijn wij in wezen
24 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
één. Nu ik dit zo op schrijf, besef ik steeds meer hoeveel liefde en mededogen Amma met ons heeft en hoe Zij mij leidt op mijn weg om wakker te worden. In India heb ik om een mantra (heilige formule of gebed) gevraagd. Amma zegt dat een mantra de slapende spirituele kracht activeert en de geest (mind of denken) zuivert en zo het doel van Realisatie (beseffen dat we één zijn) te bereiken. De mantra is het effectiefst als hij van een gerealiseerde leraar tijdens een initiatie ontvangen wordt. Op mijn laatste dag in de ashram heb ik de mantra-inwijding gekregen van Amma. Ik was zo blij als een kind en had het gevoel dat er niets meer met me kon gebeuren. Thuis ging ik direct aan de slag om de mantra de hele dag door in mijn gedachten te reciteren. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan In het begin werd ik er heel moe van. Het kostte mij heel veel concentratie en ik dwaalde steeds af omdat andere gedachten in me op kwamen en door mijn kleine hoofd spookten. Soms duurde het een tijdje voordat ik doorhad dat ik aan iets anders dacht dan aan de mantra. Maar toen ik doorzette merkte ik dat ik steeds vlugger mijn afdwalingen gewaar werd. Op deze manier word ik waarnemer van mijn gedachten en moet soms lachen over het gedoe - al die gedachten die steeds maar langskomen in mijn hoofd. Het gevolg is dat ik veel helderder ben geworden over wat er in mij omgaat en daardoor ben ik veel alerter. Amma zegt altijd als je wilt weten of je spiritueel gegroeid bent (wakkerder bent
18:45
Pagina 25
geworden), je dat het beste kunt zien aan de hoeveelheid liefde en mededogen in je leven uitdraagt. Sinds Amma mijn guru is, heb ik er vertrouwen in dat alles wat er in mijn leven gebeurt, bedoeld is om mij wakker te maken. Daardoor ervaar ik veel meer vrede, meer geduld, meer liefde en meer mededogen. Het is een zegen dat ik mag meehelpen met de voorbereiding van het bezoek van Amma aan Nederland en dat ik tijdens deze dagen mijn steentje kan bijdragen. Ze tilt me altijd over mijn zelfgestelde grenzen heen en haalt het beste in mij naar boven. Ik ben er zeker van dat Amma ons als vrijwilligers begeleidt en ondersteunt in deze veelzijdige taak. Ik verheug me ook op de prachtige bhajans die Zij voor ons zingt. Tijdens het meezingen voel ik dat mijn devotie zich verdiept. Amma heeft nu zelfs twee bhajans in het Nederlands laten vertalen. De tranen sprongen in mijn ogen toen ik Haar die voor het eerst hoorde zingen. Vooral één van de liedjes raakte mij diep in mijn hart. Dit is het refrein. Als een klein en hulpeloos atoom, Dwaal ik eindeloos door het heelal, Kom houd me vast, voorkom dat ik val, Leid mij uit dit tranendal. Sinds Amma in mijn leven is ervaar veel meer lichtheid en een stille vreugde in mijzelf. En als ik toch af en toe met mijn ziel onder mijn arm loop, dan hoor ik Amma in mijn oor fluisteren: "Maak je geen zorgen mijn dochter." Dan kan ik alleen maar diep dankbaar zijn – dankbaar voor dit grote geschenk dat ik gekregen heb.
25 - oktober/december2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:45
Pagina 26
Het hindoe誰sme in Nederland is in beweging
DR.
ALBERTINA NUGTEREN
Hindoes in Nederland kun je in twee groepen verdelen. De grootste groep vormen de Hindoestanen: de hindoes die uit Suriname afkomstig zijn. De tweede, veel kleinere groep, bestaat uit immigranten die een andere route gevolgd hadden (direct uit India, of via ZuidAfrika, Kenya, Mauritius, enzovoort) en uit westerse volgelingen van bewegingen als die rondom Indiase leraren Prabhupada, Maharishi, Bhagwan, Sai Baba, Deepak Chopra en Mansukh Patel. In beide groepen hebben zich de laatste jaren verschuivingen voorgedaan. Daarbij gaat het niet om modernisering, democratisering, secularisering en individualisering alleen: verschillende processen vinden tegelijkertijd plaats. Dr. Albertina Nugteren, als indologe en godsdienstwetenschapper verbonden aan de Universiteit van Tilburg, licht enkele van deze tendensen toe.
Hindoestanen Van de hindoes in Nederland vormen de uit Suriname afkomstige Hindoestanen de grootste groep. In de periode van vestiging, gekenmerkt door aanpassing aan de nieuwe situatie, werd de door de autoriteiten toegeschreven identiteit voornamelijk bepaald door etnische factoren (de Surinaamse afkomst), terwijl de zelf beleefde identiteit hervonden en opnieuw gedefinieerd
moest worden. In het begin leverde de meegebrachte indeling in Sanatan Dharma en Arya Samaj nog een duidelijke structuur, maar door het spreidingsbeleid van de regering loste deze al snel op. In dit proces van deformalisering kregen de priesters de vrije hand. Nog steeds wordt hun positie meer bepaald door een informeel netwerk van betrekkingen dan door een overkoepelende of onderliggende structuur.
26 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
Een ander kenmerk werd gevormd door het historisch bepaalde fenomeen dat religie meer een zaak was van de familie dan van de tempel. In het Nederlandse subsidieklimaat van destijds ontstonden wel allerlei cultuurspecifieke welzijnsorganisaties die als oogmerk hadden aspecten van de Hindoestaanse identiteit te ondersteunen. Priesters werden noodgedwongen multifunctioneel: behalve ritueel specialist fungeerden ze ook vaak als pastor en sociaal raadsman, of juist hoeder van cultuur en traditie. Hun ambtsprofiel werd door allerlei ontwikkelingen bepaald. Zo kreeg de pandit te maken met een generatie die uitleg eiste, bij ritueel en vieringen de voorkeur gaf aan het Nederlands, en in toenemende mate als leek een eigen weg zocht. Bovendien werden zijn cliënten niet alleen mondiger als het om zijn rituele functies ging, ook op andere gebieden gaven ze tegenwicht en weerwoord, bijvoorbeeld door zich eigenhandig te verdiepen in intellectuele en mystieke dimensies van vooral het neo-hindoeïsme. De komst van Internet versterkte deze tendens alleen maar. Na tempels in achterkamers, wijkcentra en andere geïmproviseerde onderkomens ontstonden enige als zodanig herkenbare tempels, maar nog altijd is de Hindoestaanse gemeenschap architectonisch nauwelijks zichtbaar. Er zijn enkele specifieke hindoe scholen, maar alleen de Shri Lakshmi school in Amsterdam-Zuidoost is speciaal ontworpen. Veel van dergelijke ontwikkelingen worden door leken gedragen. De interesse voor het hindoeïsme is onder hen zeer toegenomen, en onder invloed van
18:45
Pagina 27
allerlei interne en externe tendensen is er sprake van een heroriëntatie op India als broncultuur. Niet alleen Internet, Bollywood en Miss-verkiezingen zijn dragers van deze trend, ook zorgen scholing en toegenomen welvaart voor pelgrimage en toerisme naar een als gidsland geïdealiseerd India. Dat die verheerlijking selectief van aard is ligt voor de hand: onverkwikkelijke zaken als armoede, vuil, corruptie en het hiërarchische kastensysteem worden afgewezen, haar oude beschaving, spirituele verfijning en expressieve kunsten bewonderd. Tegelijk vinden in de laatste decennia ook andere neigingen vanuit India hun weg naar de hindoe diaspora, zoals de hindutva retoriek en de daarbij behorende politisering (VHP, RSS). Hierdoor ontstond in sommige kringen een transnationale identiteitsvorming in termen van symbolische etniciteit en een langeafstandsnationalisme. Andere groepen hindoes Hoewel de door India geïnspireerde nieuwe religieuze bewegingen van de jaren zestig en zeventig in hun beginfase wel adequaat beschreven en geanalyseerd zijn, ontbreken gegevens over huidige ledentallen en reikwijdte. Wat ook ontbreekt is een bevredigend onderzoek naar de manier waarop Hindoestanen en andere groepen hindoes interactief zijn, of juist gescheiden circuits vormen. Het lijkt erop dat de bewustwording van het hindoeïsme als een wereldreligie onder Hindoestanen aan het groeien is. Terwijl de oudere generatie meer vasthoudt aan een ritualistisch geaccentueerde vorm, staan de
27 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
midden- en jongere generatie opener tegenover mengvormen, intellectualistische dan wel mystieke componenten van het hindoeïsme, en filosofische onderbouwing. Wanneer die in eigen kring niet gevonden worden, dan biedt zowel de reis- als de boekenmarkt mogelijkheden te over. Ook uitzendingen van de OHM, bezoek van Indiase goeroes, cursussen, lezingen, indologische studies en participatie in spirituele groepen bieden kennismaking met varianten van een individueel te verdiepen hindoeïsme. Bijeenkomsten van lokale kringen van bijvoorbeeld ISKCON of de Sai Baba beweging zijn open voor iedereen. Hoewel veel deelnemers daar van westerse oorsprong blijken te zijn trekken dergelijke devotionele, meditatieve of ook therapeutische bijeenkomsten tevens geboortige hindoes. In bovenstaande schets hebben we enkele betekenisvolle verschuivingen aangetipt. Dit zijn tendensen, niet meer en niet minder. Er is (nog) niet werkelijk sprake van een Nederlands hindoeïsme, noch van een specifiek diaspora hindoeïsme. Wellicht kunnen we spreken van een tendens tot een transnationaal hindoeïsme. Veel is in beweging. De tendensen gaan niet eensgezind in de voorspelbare richting van aanpassing en secularisering, ze gaan
18:46
Pagina 28
alle kanten op, tegelijkertijd. Algemeen kunnen we zeggen dat het proces van egalisering (de erosie van het kastensysteem) zich in Nederland heeft doorgezet. Ook heeft de in Suriname opgekomen tweedeling in Sanatana en Arya hier aan betekenis ingeboet. Ditzelfde geldt voor de autoriteit van de priester. Die priester wordt in Nederland bovendien geacht veelal faciliterend te zijn, en te doen wat de cliënt van hem vraagt. Waar lacunes ervaren worden, bedient de leek zich vrijelijk op de religieuze markt. Daarbij vormt India in toenemende mate de broncultuur. Ook de rol van de eigen taal verandert: terwijl het Sarnami/Hindi in Nederland onder jongeren aan vitaliteit verliest, zowel in de thuissituatie als in de tempel, is de status van het Sanskriet als taal van de heilige geschriften onomstreden. Bij de recente viering van het tienjarig bestaan van de OHM zagen we enkele van deze tendensen direct voor ons. Critici zouden kunnen opmerken dat het Bollywood-gehalte ongekend hoog was. Aan de andere kant toont een dergelijke viering dat hindoe identiteitsvorming iets dynamisch is, kan putten uit een rijke traditie, en in staat is die traditie tijdloos (sanatana) zichzelf te laten zijn, maar deze ook te vertalen naar het hier en nu.
28 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:46
DE CARAÏBISCHE
Pagina 29
MANDIR:
tempel en gemeenschapscentrum
Freek L. Bakker
Aan de Saaftingestraat in Amsterdam staat een hele mooie mandir. Enkele jaren geleden is hij daar gebouwd, en het is de eerste mandir die in Nederland speciaal voor dit doel is neergezet. Het dus niet, zoals vele andere mandirs in Nederland, een omgebouwde woning of een omgebouwde school. In Paramaribo staan ook een aantal mooie mandirs. Heel bijzonder is de nieuwe mandir van Arya Dewaker met zijn vier koepels. Maar ook de Vishnu Mandir, de kathedraal van de Sri Sanatan Dharm Maha Sabha Suriname, de grote Sanatan Dharm organisatie aan de Koningstraat mag er wezen. Die mandir was overigens onderdeel van een nieuwe ontwikkeling die aan het eind van de jaren veertig in gang was gezet. Mandirs van het type dat nu heel gangbaar is en ook in Nederland standaard is geworden, bestonden aanvankelijk niet in het hindoeïsme. In India zul je dan ook vergeefs naar een mandir van het Caraïbische type zoeken.Het Caraïbische type lijkt namelijk nogal op een kerkgebouw. Hoewel de mandir van Arya Dewaker daar weer een nieuwe variant op wil zijn, omdat de architect bij dat heiligdom erg zijn best heeft gedaan het althans aan de buitenkant meer op een Indiase tempel te laten lijken dan op een kerk. Hoe dan ook, het Caraïbische type is gericht op een geza-
menlijke eredienst. In India heeft de eredienst in een tempel meestal een individueel karakter. Daar komt ieder voor zich, of eventueel met zijn familie, om een offer aan te bieden en een korte puja te houden. Zo was het oorspronkelijk in Suriname, Guyana en op Trinidad ook. Een brahmaanse familie had in die tijd een kleine mandir op zijn erf staan, waar mensen uit de omgeving kwamen om een offer te brengen. Er was daar geen ruimte bij om gezamenlijk een eredienst te houden. Dit type tempel wordt overigens nog steeds gebouwd. Het Caraïbische tempeltype is een gemeenschapsruimte met banken geworden waar men, als groep behorend tot een bepaalde mandir, samenkomt, bhajans zingt, de woorden hoort van de heilige geschriften, en een offer brengt. In de Arya Samaj doet men dat door een reeks van ingrediënten in het vuur te verbranden, bij de Sanatan Dharm doet men het door verschillende
29 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
zaken, maar vooral voedsel aan te bieden aan het beeld dat de manifestie vormt van de goddelijke gestalte die bij die gelegenheid wordt vereerd. Nog altijd is het belangrijk om in de tempel darshan te ontvangen. Darshan wil zeggen dat men gezien is door de godheid. Volgens de Amerikaanse indologe Diana Eck is dat de belangrijkste functie van het ritueel. Men is gezien door de godheid en men kan daarna gezegend verder gaan. In de Caraïben is daarnaast echter steeds meer nadruk komen te liggen op het horen van de goddelijke boodschap. De preek die pandit houdt is belangrijk geworden, net als de behoefte om samen te zijn, samen te zingen, te luisteren en door middel van een offerritueel eerbied te betonen aan de godheid. Misschien heeft de vreemde omgeving die de Caraïbische regio aanvankelijk vormde voor veel hindostanen die behoefte aan onderlinge verbondenheid wel vergroot. Bekend is in elk geval dat in de jaren twintig de eerste aanzetten zijn gegeven voor het ontstaan van het nieuwe Caraïbische tempeltype. Toen was de Arya Samaj in de Caraïben in opmars en overal ontstond behoefte aan zaaltjes; niet alleen om met elkaar de eredienst te houden, maar vooral om over de inhoud van het hindoegeloof te debatteren. Later werden deze zaaltjes geleidelijk aan samengevoegd tot een grotere ruimte met voorin een podium met een altaar en daarnaast een preekstoel. In
18:46
Pagina 30
een mandir van de Sanatan Dharm staan daar ook de beelden. In Suriname is gedurende het laatste decennium sprake van nóg een nieuwe ontwikkeling die het gemeenschapskarakter van de tempel nog eens onderstreept. Want nu worden er ook feestzalen aan de tempel gebouwd. In deze feestzalen kan men bruiloftsfeesten vieren, kijken naar de opvoering van klassieke Indiase dansen, bazars houden en allerlei andere activiteiten laten plaatsvinden die de gemeenschap versterken. De tempel is nu, behalve een centrum van religie, ook een centrum van cultuur en vermaak; dit laatste uiteraard alleen op een manier die past bij het karakter van een heiligdom. De hindoes in dit gebied hebben goed gekeken naar de wijze waarop de christenen hun geloof beleefden en vorm gaven, en daar vervolgens hun voordeel mee gedaan. Misschien is dit ook een verklaring waarom het christendom in Hindoestaanse kring zo weinig aanhang heeft gevonden. Voor de duidelijkheid: de mandirs in Nederland gaan voort in de traditie van die in Suriname. Ook dit zijn dus tempels van het Caraïbische type. Overigens zijn er in Nederland ook een heel klein aantal van het oude type, bijvoorbeeld wanneer iemand een kleine mandir bouwt in zijn tuin.
30 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:46
Pagina 31
De kracht van de zon
PANDIT ATTRY RAMDHANI
De zon is de hoofdbron van het bestaan van de mensheid en het leven op aarde. Al eeuwenlang tracht de mens uiting te geven aan zijn diepe gevoel van dankbaarheid jegens de zon. Hindoes leven vanuit de gedachte van respect en eerbied voor de natuur, het leven en de bronnen. Het is dan ook niet vreemd dat juist binnen het hindoeïsme vele rituelen bestaan om de zon eerbied, respect en dankbaarheid te betuigen. De twee bekendste rituelen, die ook heden ten dage nog in gebruik zijn, zijn de zonnegroet (Surya-namaskara) en het offeren van water (Dhara).
De zonnegroet wordt veel gebruikt door beoefenaars van Hatha-yoga. Liggend op de buik, drukt de yogi zijn schouders en hoofd omhoog. Hij aanschouwt de zon, als een bloemknop die opengaat bij de aanraking van de eerste zonnestralen. "Adityo ha vai prano" (Prasnopanisad 1.5): de zon is de bron van ons levenskracht. De bloemknop realiseert zich dit en richt zich naar haar leven-gevende kracht. Zo ook de mens. Hij geniet van de levenskracht die hem is gegeven. Hij bloeit op. Maar de yogi gaat verder. Hij brengt één been tot een knielstand en met de borst naar voren - de zetelplaats van de Schepper is immers zijn hart – dankt hij voor hetgeen hij heeft gekregen, namelijk zijn leven. Met zijn borst naar voren vraagt hij om inspiratie voor zijn verdere handelingen voor die dag. De knielstand is uitdrukking van het overgaan tot karma (actie). Dezelfde groet brengt hij ook met zijn andere been in een zelfde knielstand. Bij het wateroffer is niet het lichaam het instrument van handelen, maar iets
daarbuiten. Water is het meest zuiverende element in de schepping. Het stroomt in ons als levenskracht. De Rishi’s offerden ieder ochtend water. Na hun ochtendreiniging namen ze wat water in hun handpalmen en lieten dit vervolgens in een straal vallen. Daarbij reciteerden ze de Gayatri-mantra. De zonnegroet is een manier van bewuste eenwording met de levenskrachtgevende bron: de zon. Het offeren van water is het tot uitdrukking brengen van het bewustzijn dat verborgen ligt in een diepere laag in ons. Ieder mens kan kiezen tussen deze twee rituelen: eenwording met datgene waarop je je richt óf die eenwording tot uitdrukking brengen. Bij beide rituelen speelt de Gayatri-mantra een belangrijke rol. Zowel bij de zonnegroet als bij het offeren van water wordt deze belangrijke mantra gereciteerd. De Gayatri mantra vergelijkt het kosmisch bewustzijn (Brahman) met de heerlijkheid, kracht en schoonheid van
31 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:46
Pagina 32
De kracht van de zon de zon. Velen denken zelfs dat de Gayatri-mantra een ode is aan de zon en dat de zon een inspiratiebron was om na te denken over de onmetelijke schoonheid van de Schepper.
een gezonde levenswijze gezien: "Vele ziektes verdwijnen door de kracht van de zon te integreren in ons dagelijks leven." (Udanna-Aditya….rogam-aninasah, Atharva, 9.8.22)
De zon was ook het middelpunt van specifieke vormen van spiritualiteit. Dat zeggen de Veda’s ook: de zon is de Atma (kern) van ons sterfelijk leven. (Surya atma jagastathusasca, Rik.1.158.1). De oudste Mandir in India was gewijd aan Surya. Bij speciale offerrituelen (puja en hawan) zit de deelnemer met zijn gezicht naar het oosten, omdat daar de zon opkomt. In de Ramayan wordt Kaushalya, de moeder van Sri Rama, begroet als de oostelijke windrichting (Vandaun Kaushalya disi praci, Ramcarita M. Balkanda). Zij heeft gezorgd dat Ram, de belangrijkste Godheid binnen de zonnedynastie, kon verschijnen.
Het vereren van de zon staat dus niet los van het integreren van haar energie in ons leven. Door de eeuwen heen heeft dit op allerlei terreinen plaatsgehad. De zonnegroet is een vorm van yoga. Yoga is de spiritualiteit waarmee we onszelf verbinden met het object van inspiratie en daarmee bijzondere kwaliteiten integreren in ons dagelijks leven. Het offeren van water is een upasna. Upasna is de spiritualiteit waarmee we onszelf verbinden met het object van idolisatie en daarmee bijzondere gevoelens uitdrukken vanuit ons dieper bewustzijn. Onze Rishi’s deden ze allebei; yoga en upasna. De moderne hindoe heeft een keuze tussen deze twee vormen van spiritualiteit. En ook niet-hindoes zien in deze twee vormen wellicht een nieuwe manier om respect en dank te betuigen aan de Schepping.
In de Hindoe-astrologie worden astrologische kaarten vastgesteld met de zon als middelpunt (Surya-lagna). Ook bij huwelijksrituelen speelt de zon een belangrijke rol. Na het huwelijk wordt het bruidspaar meegenomen om de zon te aanschouwen. Hiermee wordt het voorbeeld gegeven van onvoorwaardelijke liefde: de zon geeft licht en warmte, maar vraagt er niets voor terug. Binnen de Vedische geneeskunde wordt het leven in harmonie met de zon als
32 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:46
Pagina 33
Het nut van vasten
ETIENNE PREMDANI
Je kunt vasten om spirituele redenen, maar ook uit gezondheidsoverwegingen. De oude indiase geneeskunst Ayurveda gaat er van uit dat de ophoping van gifstoffen (ama) in het lichaam, met name in het bloed en in het spijsverteringskanaal, de basis is van alle ziekten.
De naam ama is afgeleid van het woord Aam. Dit woord wordt in het Hindi en het Sanskriet gebruikt voor de mangovrucht. Ama betekent letterlijk slijm. Als je een mango schilt en opent zie je meteen lange slierten die doen denken aan slijm, vandaar de naam. In de Ayurveda staat ama voor ziekmakende onverteerde voedingsresten. In het Nederlands kennen wij daarvoor het woord slakken. Ama veroorzaakt niet alleen ziekten, het hindert ook de opname en de assimilatie van voedingsstoffen. Bij vasten krijgen de spijsverteringsorganen voldoende rust en energie, waardoor alle lichaamsmechanismen weer in balans worden gebracht en beter gaan functioneren. Regelmatig reinigen van toxisch (giftig) materiaal houdt het lichaam jong en gezond en fit. In de Ayurveda zowel als de reguliere geneeskunde gaat men er vanuit dat het lichaam voor 80% uit vocht bestaat. Vooral tijdens de volle maan houden de mens extra vocht vast. Dit veroorzaakt emotionele disbalansen in het lichaam en maakt de mens gespannen, geĂŻrriteerd en gewelddadig. Vasten werkt dan als een antigif: het
zuurgehalte wordt verminderd en dat zorgt er weer voor dat men gezond blijft. Door extra vocht vast te houden probeert het lichaam het gif op te lossen en te verdunnen. Maar op den duur kan het lichaam geen extra compensatie vocht meer vast houden. Overmaat aan ama (gif, slijm, onverteerde voedingsresten) heeft nogal wat gevolgen. Het is mede oorzaak van hoge bloeddruk en hartproblemen, suikerziekte, allergieĂŤn, opgeblazen gevoel, huiduitslag, verstopping of diaree, hoofdpijn, migraine, verminderde libido (seksuele lust), slechte adem, stinkende ontlasting, vermoeidheid, gebrek aan energie, vetzucht, hormonale stoornissen, eczeem, nervositeit, ziekten aan de luchtwegen, verzwakking van het afweersysteem, makkelijk terugkerende infecties, artritis en zelfs kanker. Ama verzwakt het immuunsysteem en prikkelt het lichaam zichzelf aan te vallen. Een eenvoudige manier om te zien of je veel ama hebt is te kijken naar de eigen ontlasting. Blijft deze drijven dan is er weinig of geen ama. Zinkt de ontlasting dan heb je veel ama. Een andere manier
33 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:46
Pagina 34
is te kijken naar de tong. Vaak zie je bij ama een sterk wit beslagen tong. Dit verklaart ook de slechte adem en onwelriekende lichaamsgeur. Daarnaast voelt men zich vaak loom.
wen die net een baby hebben gekregen, vrouwen tijdens de menstruatie, dialysepatiënten, mensen die erg verzwakt zijn door bijvoorbeeld anorexia of boulimie wordt vasten afgeraden.
Naast stress en gebrek aan beweging is het westerse voedingspatroon de belangrijkste oorzaak van de opeenhoping van gifstoffen. Onze spijsvertering is oorspronkelijk bedoeld voor het verteren van fruit en gewassen, maar wij eten te veel dierlijk eiwit zoals dat zit in vlees, vis, eieren, melk en kaas. Deze eiwitten hebben langdurige rottingsprocessen tot gevolg. Ons spijsverteringstelsel moet daardoor heel veel overuren maken om deze dierlijke eiwitten nog enigzins te verteren. Het is bekend dat ons lichaam juist veel en goed te verteren grote hoeveelheden ruwe vezels nodig heeft om vrij te blijven van giftig afvalmateriaal. Veel vezelrijk voedsel eten, zoals fruit en rauwe groenten, is dus van groot belang.
Het reinigen wordt aanbevolen in de warme maanden of in de late lente en de zomer. De maand mei is in de meeste regionen het natuurlijk seizoen om te ontgiften. Het bekendste ontgiftingsprogramma in de Ayurveda kent men als Pancha Karma. Deze bestaat uit de volgende therapieën: vamana (braaktherapie), virechan (het reinigen van de dunne darm), basti (medicinale klysma's), nasya (medicatie van de nasale en neusbijholtes), rakta moksha of aderlating, en dieet. Afhankelijk van de constitutie en klachten wordt er per persoon een stappenplan gemaakt.
Bij vasten is het belangrijk dat de darmen worden gereinigd, omdat 70% van onze weerstand wordt bepaald door de conditie van de darmen. Een verstoring van de darmflora leidt tot slechte vertering met als gevolg rotting en gisting. Vasten is bedoeld voor redelijk gezonde mensen. Verder is vasten aan te raden voor iedereen die lichaam en geest schoon wil maken. Vasten is niet verstandig als je aan een ernstige ziekte lijdt of in de war bent. In dergelijke gevallen kun je beter eerst een Ayurvedisch arts raadplegen. Sterk vermagerde mensen, diabetespatiënten, patiënten met chronische infecties, maagzweren, schildklieraandoeningen, mensen die onder sterke psychische druk leven, zwangere vrouwen, vrou-
Meer informatie op: www.premdani.nl
W AT
DOET EEN ONTGIFTING VOOR JE?
● Je krijgt weer controle over je leven en herstelt het natuurlijk evenwicht in je lichaam. ● Het ontgiften of vasten is er opgericht het lichaam weer te leren zich te voeden en zijn eigen brandstof efficiënt aan te wenden. ● Het lichaam krijgt alle nodige energie weer terug om optimaal te functioneren en de opgelopen schade te herstellen. ● Je lichaam wordt verlost van alle bijwerkingen. ● Het reinigt je hele systeem. ● De bloedcirculatie wordt verbeterd. ● Je afweersysteem neemt weer toe ● Het is de enige manier om van je sinaasappelhuid af te komen
34 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:46
Pagina 35
Divali is het feest van Lakshmi
AUTEUR????
Op ‌ oktober, de avond van de nieuwe maan, vieren hindoes Divali, het lichtfeest. Op deze dag worden in alle huizen lichtjes ontstoken; de bewoners geven elkaar geschenken; en ze zetten moeder in het zonnetje.
Divali is het feest van Lakshmi, de gemalin van Vishnu. Dat is uiteraard een beeldspraak. Nergens in het heelal zijn er "mannen" of "vrouwen" aanwezig , die de God of de Godin zijn. De drie kosmische processen van het ontstaan, het bestaan en het vergaan, worden als personen voorgesteld en in de godsdienst als God of Godin vereerd. Het bestaan wordt toegeschreven aan de zorg van God Vishnu, maar zelf is Hij slechts het principe zorg. Op het moment dat Hij die taak daadwerkelijk uitvoert, ondergaat hij een gedaanteverwisseling en wordt Hij gezien of voorgesteld als Lakshmi. Lakshmi draagt dus de zorg voor het ganse heelal, met inbegrip van alle wezens die de vele planeten bevolken. In huiselijke kring wordt zij gezien en vereerd als het Licht. Lakshmi heeft vier armen. In twee handen houdt ze een lotusbloem vast en met de andere twee
strooit ze rijst en rijkdom. Enkele andere namen van haar zijn: Padma (lotus), Hariprya (geliefde van Hari), Jaladhiya (geboren uit de oceaan) en Lokamata (moeder van de werelden). In gebeden wordt ze aangeroepen als Maha-Lakshmi. Tijdens het karnen van de kosmische oceaan door devata's (goden) en asuras (demonen) steeg Lakshmi uit het water. Ze kwam te voorschijn in haar volle schoonheid, met de lotus in haar hand. Met de mooiste juwelen en parels was ze getooid; haar lichaam was geheel van goud. Ze huwde Vishnu. Volgens de legenden zijn alle vrouwen een manifestatie van Lakshmi. Tijdens het huwelijk worden de bruid en de bruidegom vereerd als Lakshmi en Narayana of als hun avatara Sita en Rama. De Lakshmi-puja, de verering van Lakshmi, heeft verschillende betekenissen: ➼
35 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:47
Pagina 36
het feest van Lakshmi ● Maatschappelijk: groepsbindend en onthaastend; geeft de mens het gevoel ergens bij te horen; deel uit te maken van een samenleving. ● Psychologisch; brengt rust in de psyche van de mens; biedt een basis om op iets machtigers buiten de mens te kunnen vertrouwen. ● Spiritueel: doet de mens openstaan voor zingeving – wie ben ik, waartoe ben ik, wat is de zin van dit alles? ● Godsdienstig: godsdienstige bijeen komsten dienen eigenlijk alle voorgaande aspecten en brengen vreugde in het leven van de mens. Dit is een bewerking van een artikel dat H. Rambaran eerder schreef, met als titel Lakshmi, de goddelijke Moeder.
Advertentie
36 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:47
Pagina 37
De Ayurveda: leef niet zonder seksualiteit!
ROBERT H. SWAMI PERSAUD
Een oud klassiek handboek van de Ayurveda, de Ashtanga Hridayam, spreekt over de acht disciplines van de Ayurvedische geneeskunde, waaronder farmacie, psychiatrie en chirurgie. In de loop der eeuwen zijn deze disciplines gemoderniseerd en zelfs uitgebreid. Een van de oorspronkelijke disciplines echter, de vajikarana ofwel seksuologie, is in de moderne literatuur onderbelicht. Daarom zullen we ook daar nu eens aandacht aan besteden.
In de oude hindoecultuur speelt seksualiteit een bijzondere rol. Wie de oude Indiase tempelcomplexen van Khajuraho eens heeft bezocht kan daar niet omheen. Wie de dansen van Krishna met Zijn gopi’s aanschouwt, zal moeten erkennen dat de erotiek in de oude hindoecultuur tot kunst is verheven. Bovendien: waar komt de Kama Sutra, de "verzen der begeerte", vandaan? Het is niet voor niets dat de Ayurveda aan seksualiteit een hele discipline heeft gewijd, want zij vormt een van de essentiële aspecten van het menselijk leven. Nu zouden we kunnen zeggen dat seksualiteit ervaren kan worden met twee intenties: een als voortplantingsdaad en een als daad van genot. Een cultuur die zwaar op mensen drukt, ziet alleen het eerste als "legaal" en het tweede als "illegaal", of zo’n cultuur nu christelijk, islamitisch of hindoeïstisch
is. Het feit echter dat juist binnen de hindoecultuur de seksualiteit verheven is tot kunst en wezenlijk onderdeel van het leven, zegt een heleboel over de ruimte die het hindoeïsme biedt aan de mens als individu. Ook de Ayurveda gaat uit van de twee functies van seksualiteit zoals hierboven aangeduid. Tot op heden bestaan in India, met name in het zuiden, Ayurvedische ziekenhuizen waar men zich kan laten behandelen bij onvruchtbaarheid. Niet met de moderne westerse fertilisatietechnieken maar met behulp van methoden waarbij voeding en kruiden een belangrijke rol spelen. We zullen het hier niet verder hebben over fertilisatieproblemen, omdat de Ayurveda dat zeer persoonsgericht doet. Seksualiteit echter behoort tot de bijzondere ervaringen van het menselijk bestaan en wie daar in zijn of haar leven
37 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:47
Pagina 38
leef niet zonder seksualiteit! geen ruimte voor maakt, onthoudt zichzelf een essentieel stuk mentale en fysieke gezondheid. Vandaar dat de Ayurveda hier zoveel aandacht voor heeft. Een begrip dat veel voorkomt in de vajikarana, de seksualiteitsleer van de Ayurveda, is de rasayana, Dit zijn kruiden die een libido- en potentieverhogende werking hebben. Een van de bekendste rasayana is de ashwanganda. Het woord ‘ashwa’ betekent ‘paard’ en het middel wordt ook geacht paardenkrachten te leveren; het heeft vooral bij de man een goed effect bij erectieproblemen en libidoverlies. Kenmerkend voor Ayurvedische preparaten is dat hun werking altijd breder is dan de indicatie alleen. Ashwaganda schijnt naast de extra energie die het geeft juist bij de man een positieve werking te geven op de vruchtbaarheid. De vrouw is meer gebaat bij het middel shatavari, afkomstig uit een aan de asperge verwante plant. De shatavari is niet alleen goed bij frigiditeit maar heeft ook een positieve werking bij onvruchtbaarheid en menstruatieproblemen. Wist u dat deze twee pure Ayurvedische middelen gewoon te koop zijn bij de drogist
of apotheek? Wie zich onthoudt van seksualiteit terwijl hij midden in de wereld staat loopt risico’s op schade aan de gezondheid tenzij er een al of niet gedwongen sublimatie plaatsvindt; dat is een omzetting van de seksuele energie in een geestelijke energie, waarover ik graag in een volgend artikel meer wil schrijven. Is er echter geen sublimatie en ook geen seks, dan kan dit leiden tot depressies, angststoornissen en lethargie. Ook fysiek kunnen er ziekten ontstaan als gevolg van verminderde weerbaarheid want erotiek en seksualiteit kunnen de menselijke immuniteit aanzienlijk verhogen. Daarom dient ook de ouder wordende mens zich niet te onthouden van deze bijzondere ervaringen die het leven biedt; uitspraken als: "Seks doet je levenskrachten afnemen" zijn de grootst mogelijke onzin. Ze doen de levenskrachten juist toenemen! Maar vergeet niet dat er één overeenkomst is met nog een andere noodzaak in het leven: de voeding. Je kunt niet zonder gezonde voeding, maar is je voeding overmatig dan krijg je daar schadelijke gevolgen van. In het volgende artikel gaan we bespreken hoe je met natuurlijke, Ayurvedische methoden je seksualiteit kunt optimaliseren zodat het leven een feest blijft!
38 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:47
Pagina 39
t! Een nieuwe openheid naar religie
ANDRÉ VAN DER BRAAK
Sinds de opkomst van de moderne westerse wetenschap, begin zeventiende eeuw, hebben in het westen wetenschap en religie op voet van oorlog met elkaar geleefd. De astronoom Galileo bijvoorbeeld kwam in conflict met het Vaticaan toen hij beweerde dat niet de zon om de aarde, maar de aarde om de zon draaide. Onder druk van de kerk moest hij zijn beweringen publiekelijk herroepen. Niet de aarde bewoog, maar de zon. De aarde was het middelpunt van het heelal, zoals uit de bijbel kon worden opgemaakt. Er wordt gezegd dat Galileo op zijn sterfbed mompelde: "En toch beweegt hij‌"
Sinds de tijd van Galileo heeft de wetenschap de ene ontdekking na de andere gedaan, en stap voor stap werd de religie in de verdediging gedrongen. De mens was niet door God geschapen, maar stamt af van de apen, zei Darwin. De mens heeft geen onsterfelijke ziel, maar is een verzameling driften, zei Freud. Religie is opium van het volk, zei Marx. Uiteindelijk was het de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche die rond 1880 de ondergang van de religie het
meest kernachtig wist te verwoorden: God is dood! Maar is God wel dood? En welke God gaat het dan over? Nu de afgelopen honderd jaar de oosterse religies een vaste plek in het westen hebben veroverd is het maar zeer de vraag of religie noodzakelijkerwijs het onderspit moet delven tegenover de ontmaskerende ontdekkingen van de wetenschap, die religieuze waarheden naar de prullenbak
39 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:47
Pagina 40
Een nieuwe openheid werkelijk. Deze houding van wetenschappelijk materialisme is sinds de negentiende eeuw dominant geworden onder wetenschappers.
Galileo
verwijzen. Is er een mogelijkheid om wetenschap en religie beiden bestaansrecht te gunnen? We kunnen onder andere de volgende houdingen in het debat tussen wetenschap en religie onderscheiden: 1. Wetenschappers die religie iedere validiteit ontzeggen. We kennen ze wel, de wetenschappelijke ijzervreters die zweren bij wetenschappelijke objectiviteit, die religie beschouwen als een achterhaalde, kinderlijke vorm van projectie. God is in hun ogen niet wezenlijk verschillend van Sinterklaas: een mooi verhaal dat we onszelf vertellen om zin en richting te geven aan ons leven en om troost in te vinden. Maar met de werkelijkheid heeft zo’n verhaal weinig te maken. Alleen dat wat empirisch waarneembaar is bestaat
2. Geestelijken die de wetenschap iedere validiteit ontzeggen Omgekeerd zijn er ook geestelijken die niets moeten hebben van de wetenschap: het fundamentalistische antwoord op de moderniteit. Met name in het christendom en de islam bestaat hier en daar de neiging om wetenschappelijke feiten te ontkennen: evolutie bestaat niet, de aarde is letterlijk in zes dagen geschapen. De zogenaamde creationisten in de VS willen dat op middelbare scholen het verhaal van Genesis wordt onderwezen, omdat de evolutietheorie onbewezen zou zijn. 3. Wetenschap en religie zijn verschillende vormen van kennen Volgens deze benadering zijn er drie vormen van kennen: kennen via de zintuigen (empirisme), kennen via de rede (rationalisme) en kennen via onze spirituele vermogens (spiritueel inzicht). Deze drie vormen van kennen spreken elkaar niet tegen maar vullen elkaar aan. De wetenschap maakt gebruik van de eerste twee vormen van kennis, terwijl religie van de derde vorm
40 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:47
Pagina 41
d naar religie van kennis gebruik maakt. Met name in het hindoeisme is deze benadering wijd verbreid. In de advaita vedanta wordt de spirituele vorm van kennen jnana genoemd, het verlossende inzicht. Dit inzicht komt op het volgende neer: in tegenstelling tot wat onze dagelijkse ervaring ons lijkt te vertellen zijn we geen afgescheiden individu, maar maken we onlosmakelijk deel uit van de totaliteit van het leven, een totaliteit die eigenlijk door geen begrip gevat kan worden maar die ook wel door het woord "God" beschreven wordt. 4. De wetenschap kan religieuze kennis plausibel maken Deze benadering is een variant van de derde benadering. Door te laten zien hoe wetenschappelijke kennis aansluit bij een religieuze wereldbeschouwing kan nieuw begrip worden gekweekt voor religie. In de jaren zeventig was het boek The Tao of Physics de eerste in een lange reeks die parallellen tussen oosterse religie en westerse natuurwetenschappen aanwees. Een van de meeste recente van die pogingen is die van de Engelse onderzoeksjournaliste Lynne McTaggart. In haar boek The Field (onlangs in het Nederlands vertaald) doet ze verslag van de laatste stand van natuurwe-
tenschappelijke onderzoekingen die een holistisch paradigma volgen en die ervan uitgaan dat de werkelijkheid een veld is, waar ons bewustzijn ook deel van uitmaakt. "McTaggart geeft ons het harde bewijs voor wat spirituele meesters ons al eeuwenlang verteld hebben", jubelt de Amerikaanse auteur van zelfhulpboeken Wayne Dyer op het voorkaft.Hoewel deze laatste benadering veelbelovend en inspirerend lijkt, heeft ze ook een nadeel: ze suggereert dat de spirituele meesters ons waarheden vertellen die wetenschappelijk kunnen worden bewezen. Maar gaat het daar wel om in religie? Is religieuze waarheid niet juist een ander soort waarheid dan wetenschappelijke waarheid? En maakt dat niet juist haar waardevolheid uit? Anders dan het christendom, dat in zijn geloofsbelijdenis een verzameling uitspraken heeft verzameld die de gelovige voor waar moet houden, gaat het er in het hindoe誰sme en het boeddhisme niet altijd om of uitspraken letterlijk waar zijn. In de boeddhistische Lotus Sutra wordt het begrip "upaya" gebruikt, dat "verstandig gebruik" betekent. Religieuze uitspraken kunnen door de meester meer of minder verstandig gebruikt worden, en zo aansluiten op de spirituele staat van de leerling. Zo bezien kunnen we boeken als The Tao of Physics en The Field hooguit beschouwen als upaya: ze kunnen sceptici bewegen tot een nieuwe openheid naar religie. Maar ze kunnen nooit worden gebruikt om religieuze waarheden te funderen. Het mysterie dat door religies wordt bestudeerd is te groot om door wetenschappers de maat te worden genomen.
41 - oktober/december 2004
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:48
Pagina 42
Advertenties
Meer weten over Ayurveda? Misschien je toekomstig beroep? De vraag naar professionele Ayurvedische consulten en massages neemt toe. Als Hogeschool Ayurvedische Geneeskunde hebben wij al velen opgeleid om dit prachtige vak uit te oefenen. Maar gezien de vraag is er nog steeds een tekort! Daarom: leer het eeuwenoude ambacht der Ayurvedische massage, of leer alles over de geneeskruiden en hun krachtige werkingen en de cultuur waar de Ayurveda uit voortkwam. Volg het beste onderwijs in de Ayurveda en vraag de gratis studiegids aan! Onderwijs in regio’s Amsterdam en Nijmegen. Hogeschool Ayurveda Geneeskunde, Postbus 463, 6600 AL Wijchen. Tel. 024-6418398 Internet: www.ayurveda-center.com Email: vastuwidya@hotmail.com
“Every living being in this world is knowingly or unknowingly on a spiritual pilgrimage” (Baba) H e a l i n g
T e m p e l
S h r i
S h i r d i
B a b a
In de healing tempel staan twee paar paduka's; de heilige sandalen van God. In 1995 te India zag Joke vanuit haar derde oog Shri Shirdi Sai Baba verschijnen. Zij voelde dat ze geleid werd. Haar gevoel werd bevestigd toen Sathya Sai Baba zowel Joke als de paduka's inzegende. In 1996 bezocht Pandit Abaji Panshikar ( van de Shri Shirdi Sai Baba tempel in India) Joke's tempel in Lelystad. Hij overhandigde haar het tweede paar paduka's en gaf haar de Lakshmi inwijding. Voor de tweede keer werd Joke volledig vanuit het hart ingewijdt. Door de stem, de liefde en genade van Shirdi Baba en sathya Sai Baba, helpt Joke obstakels verwijderen.
Joke is: • Kundalini-yoga lerares. Zij opent de Kundalini, het derde oog en de chakra’s (Shiva-Shakti). • Reincarnatie therapeute, regressie therapeute. • Spiritueel healer (helende handen). • Helderziende, medium. • Mantrazangeres (helende stem).
Wilt u een consult? Bel Joke Broeke, Donaustraat 167, 8226 LD te Lelystad. Tel.: 0320-251116 E-mail: info@premasai.nl WWW.Premasai.nl
"The present i s a product of the past. But al sothe seed for the f uture". (Baba)
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:48
Pagina 43
Advertenties
REGRESSIE REÏNCARNATIETHERAPIE Is een vorm van psycho/bewustzijnstherapie dat geschikt is voor werken met een breed scala aan klachten, problemen en levensthema's, waarvoor inzicht, verandering of meer dan wel andere keuze mogelijkheden worden gezocht. * Totale gezichts- en lichaamsverzorging * Vergoeding zorgverzekeraar * Lid NVT " D AT J E V E R L E D E N JE ZO IN DE WEG KAN ZITTEN"
Voor inlichtingen: Savita D. Harpal Tel. 035 - 6214405 Noordse Bosje 33d 1211 BD Hilversum
Lees 'India Nu' Het enige Nederlandstalige tijdschrift over India! • Cultuur en Religie • Politiek en Economie • Samenleving en Milieu Recent verschenen specials over o.m. vrouwen, gezondheidszorg, Religie en maatschappij, sport en milieu India. India Nu is een tweemaandelijks blad. Een jaarabonnement kost €17,50, losse nummers € 3,50
India Nu wordt uitgegeven door de Landelijke India Werkgroep, een organisatie die vanuit Nederland wil bijdragen aan een menswaardig bestaan van (kans)armen in India. Voor meer informatie: Tel: 030-2321340, www.indianet.nl
Def. OHM Vani 4e kwart 2004 FC
13-09-2004
18:49
44 - oktober/december 2004
Pagina 44