Kon. Watersport Vereniging 'de Kaag' by ancel riesener

100 jaar watersport

Koninklijke Watersport Vereniging â&#x20AC;&#x2DC;De Kaagâ&#x20AC;&#x2122;

Hier komt tekst te staan over het onderwerp Hier datkomt in dattekst te staan over het onderwerp Hier datkomt in dattekst te staan over het onderwerp Hier datkomt in dattekst te staan over het onderwerp dat in dat jaar speelt

jaar speelt

1910

ISBN/EAN: 978-90-810682-2-2

Deze uitgave werd in opdracht van de Koninklijke Waterport Vereniging ‘De Kaag’ gemaakt ter gelegenheid van haar 100-jarige jubileum 1910-2010 UITGEVER

Het Park, Amsterdam - Warmond info@hetpark.com REDACTIE

Blanche Lucas-Janssen Franky Kuiters-Zeevenhooven Jolanda van Eijk-van de Meeberg Wim van ’t Hoogerhuys VORMGEVING

Ancel Riesener Madzy Dekema Studio 4 bv BNO, Amsterdam F OTO G R A F I E

Collectie Spaarnestad Photo, Foto CSP; Collectie Leids Archief, Foto CLA; Collectie KWV ‘De Kaag’, Foto CKK; Collectie Galerie Gabriëls Den Haag, Foto CGG; Collectie Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam, Foto NSA; Lennart Koning, Foto LK; Sander van der Borch, Foto SB; Ancel Riesener, Foto AR; Ed Bok, Foto EB; Richard Langdon, Foto RL; Collectie Van Hoolwerff, Foto CH; Coen Adams, Foto CA; Historisch Genootschap Warmelda, Foto HW; Lies Eichhorn, Foto LE; Michiel Scholtes, Foto MS; Guido Oppenheim, Foto GO.

I L L U S T R AT I E S

Ed Bok LITHOGRAFIE

Algra Lithografie, Amsterdam DRUK

Alkemade Printing, Lisse N O OT VA N D E U I T G E V E R

Hoewel er uiterste zorg aan deze uitgave is besteed, kunnen

Omslagfoto’s EB.

mogelijke fouten nooit aanleiding zijn voor enige aanspraak.

De toren tijdens het pinkster-

Onze excuses hiervoor bij voorbaat. De rechten van deze

evenement 2009. Regenbogen

uitgave liggen bij de uitgever, fotografen, archieven en de

tijdens de kaagweek 2009.

vormgever. Warmond, 1 januari 2010

Graag naar de Kaag 1910-2010 | 100 jaar watersport

Michiel Scholtes

Ed Bok

Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’

Het Park | Amsterdam - Warmond

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Voor alle watersportvrijwilligers die er altijd weer zijn om er een feest van te maken.

foto: EB

I II

Welkom

Varen voor je plezier

Water bindt

III

Wieg van winnaars

Van elitair naar facilitair

Geziene gasten

V VI

De Kaag in het bloed

105

Besturen 1910-2010

118

Zo is het gegaan 1910-2010

120

Wedstrijdleiders 1985-2010

125

Kampioenen

126

De Kaag verklaard

128

Ere-leden en Van Hoolwerff penninghouders

130

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: CKK

Welkom Er zijn veel verschillende soorten watersport met eigen liefhebbers, vaartuigen en specifieke wensen. Maar het water bindt ze allemaal. Sinds haar oprichting, in 1910, heeft de Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 5

met al deze groepen watersporters uitstekend geschipperd. Ze verenigt iedereen die geniet van varen op de Kaag en vertegenwoordigt hen bij overheden, nationale en internationale watersportorganisaties. Onze evenementen, opleidingen en faciliteiten hebben hun bestaansrecht bewezen en een aandeel verworven in honderd jaar watersportgeschiedenis. Wellicht zijn dat de redenen dat wij nu een bloeiende vereniging zijn met 1800 enthousiaste watersporters als lid. Soms generaties lang. Daar kunnen we als vereniging niet alleen trots op zijn, het is ook een inspirerend uitgangspunt voor de toekomst van KWV ‘De Kaag’, de watersport en de mooie Kagerplassen. Als voorzitter wil ik daar graag samen met u een toast op uitbrengen. Graag naar de Kaag is een verhaal voor alle watersporters in Nederland.

Jan Bart Lucas Voorzitter Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: NSA

Jachthaven Amsterdam, Abraham Storck 1690

Varen voor je plezier

Honderd jaar geleden, als De Kaag wordt opgericht, heeft de Nederlandse pleziervaart er al zo’n driehonderd jaar geschiedenis opzitten. In de herfst van 1622 wordt één van de eerste jachthavens 7

geopend aan het IJ in Amsterdam. Rond 1800 zien de eerste echte verenigingen voor pleziervaart het licht in Engeland, Zweden, Pruisen, Frankrijk en zelfs Amerika. Als je bedenkt dat het schip tot amper honderdvijftig jaar geleden nog het belangrijkste en meest efficiënte transportmiddel was, dan zie je de enorme ontwikkeling van de afgelopen honderd jaar. De Kaag heeft dit allemaal meegemaakt en ook met glans doorstaan.

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Er was eens... Laten we even terugkijken in de geschiedenis van de pleziervaart. Varen voor het plezier is heel lang hetzelfde als werken voor je plezier. Begrippen als ‘vereniging’ en ‘sport’ waaien pas omstreeks 1850 over uit Engeland. Eerder worden in Nederland wel Hardzeildagen georganiseerd op de Zaan en in Friesland. Voor die tijd heel bijzondere evenementen. Ook kennen we van eerder het admiraalzeilen en spiegelgevechten welke in september 1697 een enorme indruk maakten op tsaar Peter De Grote. Hij geeft opdracht om een aantal jachten te bouwen en in 1718 wordt de eerste Russische zeilersclub in Sint Petersburg opgericht om Russen kennis te laten maken met de scheepvaart. Voor Nederland begint de pleziervaart min of meer in clubverband tijdens een diner in Rotterdam in maart 1841 met de oprichting van de Koninklijke Nederlandsche Yachtclub (KNYC) op initiatief

Waterrot van Van Hoolwerff

Van Hoolwerff

medeoprichter en eerste voorzitter

foto: CKK

foto: CH

van prins Hendrik. De reden voor de oprichting is dat onze scheepsbouw en koopvaardij na de Franse overheersing in het slop zijn geraakt. De prins wil naar Engels voorbeeld een overkoepelende watersportclub voor nieuw op te richten

Prins Hendrik

watersportverenigingen waar toekomstige zeelieden uit West-Europese landen nieuwe sociale structuren. Voordien zijn het vooral de kerken, familiebanden en genootschapkunnen voortkomen voor de handels- en oorlogsvloot. pen die de sociale samenhang bepalen, zoals nu nog in lanAlle dinergasten knikken de prins instemmend toe maar den van de wereld waar onze vorm van vereniging denken ‘nee’ bij dit grootse plan. Toch maakt het belangrijke nauwelijks bestaat. Een vereniging schept voor de leden veel initiatieven los voor de huidige watersport. De overkoepe- voordelen: wat in je eentje niet lukt, kan wel in verenilende Koninklijke gedachte leidt uiteindelijk tot het Ko- gingsverband... maar het schept ook verplichtingen. Dat ninklijk Nederlands Watersport Verbond en de yachtclub wordt niet altijd even goed begrepen. Vandaar dat verenieindigt eervol als het Maritiem Museum Prins Hendrik in gingen het soms erg lastig hebben of helaas verdwijnen. Verenigingen met een stabiele sociale structuur zijn over het Rotterdam. algemeen een lang leven beschoren. Daar is een watersportvereniging als De Kaag een prachtig voorbeeld van. De basis voor een sterke structuur wordt meestal gelegd Vrije tijd door de oprichters, met als jaarlijkse hoogtepunten een beMet de opkomst van industrialisatie en nieuwe regels voor perkt aantal evenementen. Daarbij draait het voor alles om arbeidstijden in de negentiende eeuw ontstaat er voor de het spel van wedstrijden. Daarmee creëer je roem en nieuw meeste mensen meer vrije tijd. Verenigingen ‘tot algemeen bloed als noodzakelijke brandstof voor de vereniging. maatschappelijk nut’ schieten als paddestoelen uit de grond. Een watersportvereniging die zich zo honderd jaar handDe Algemene Nederlandse Wielrijders Bond wordt opge- haaft, schept daarom zowel bewondering als verwondering. richt omdat de fiets ook gebruikt kan worden voor plezier en vrijetijdsbesteding. Later zal deze actieve bond een belangrijke rol gaan vervullen voor onze pleziervaart en uitgroeien Verschil mag er zijn tot de grootste vrijetijdsvereniging van Nederland. Clubs voor zeilen, roeien of motorbootvaren al of niet met een Bij de eerste wedstrijden, ook op de Kaag, doen heel verwedstrijdelement omarmen de nieuwe begrippen ‘vereni- schillende typen zeiljachten mee. Bovendien motorboten, ging’ en ‘sport’. Vanaf dat moment noemt men zich water- roeiboten en kano’s. Wedstrijdleiders buigen zich telkens sportvereniging. Voor Nederland een geheel nieuw feno- over handicapberekeningen (ratings) om de verschillen tusmeen waar een aantal kaagzeilers in 1910 op inhaakt met de sen deelnemende schepen te elimineren en een eerlijke oprichting van de Zeil-, Roei- en Motorsportvereeniging einduitslag te bepalen. Met of zonder computer blijft dit een ‘De Kaag’ (later Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’). hoofdbrekende klus omdat je zoveel mogelijk schepen bij de wedstrijden wilt betrekken. Jachteigenaars van schepen met een gelijke rating zoeken intussen telkens de grenzen op door alle denkbare zaken aan hun schip te veranderen om Sociale veranderingen sneller te gaan. Zo blijf je bezig. Met de Wet op de Vereniging (1851) worden verenigingen De roep om gelijkheid klinkt steeds luider en de waterrechtspersonen. Hierdoor ontstaan in Nederland en andere sportverenigingen beginnen met het ontwikkelen van

Clubhuis met jachthaven 1920

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

‘klassen’: gelijke schepen voor een gelijke strijd. Veel verenigingen ontwikkelen een eigen klasse. Dat kun je nu nog in Engeland zien waar bij clubs gelijke schepen liggen van een voor ons onbekend type. Maar op vreemde wateren ben je daarmee een vreemde eend in de bijt en verenigingen gaan met elkaar de strijd aan over wie de regels mag bepalen. Toch zet deze ontwikkeling in klassen zich door. Aarzelend op nationaal niveau. In het westen zijn er meer middelen aanwezig voor nieuwe experimenten en is men wat internationaler gericht. Onze Noorderlingen besluiten een eigen ‘Verbond’ op te richten. Vooral omdat zij het wedstrijdzeilen met traditionele jachten koesteren en bang zijn dat de nieuwe orde van eenvormigheid deze traditie zal opbreken. Voor beide ontwikkelingen is evenveel draagvlak.

Voorheen de Johanna (1908)

van medeoprichter Van der Meij, die van de partij was bij de eerste wedstrijden op de Kaag

Voor elk wat wils

Anno 1910 onderkennen de oprichters van De Kaag deze ontwikkeling en stappen breed in met een Zeil-, Roei- en Motorsport Vereeniging. Aan elke activiteit wordt aandacht besteed. De eerste zeilwedstrijden van De Kaag in het westen zijn een doorslaand succes. Naar het voorbeeld van de Duitse Kielerwoche organiseert De Kaag, naast onderlinge wedstrijden in voor- en najaar, in 1918 een eerste zeilweek. Deze eenvoudige structuur heeft een grote aantrekkingskracht op zeilend Nederland en wordt later door andere verenigingen gevolgd. Daarnaast zoekt De Kaag naar meer eenheid in schepen. Ze kijkt goed rond welk type schip hiervoor het meest in aanmerking komt. Vanwege een groeiende nationale belangstelling voor de compacte twaalfvoetsjol en de majestueuze regenboog worden deze types al vroeg de ‘huisschepen’ van De Kaag, wat ze tot op de dag van vandaag zijn gebleven. Niettemin krijgen tientallen andere en nieuwe klassen vanaf de eerste kaagweken en onderlinge wedstrijden een warm welkom. De Kaag bouwt

ABC-klasse. De Eider 1910

foto: CA

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

een reputatie op als uitstekend wedstrijdorganisator en leverancier van prima zeilopleidingen die kampioenen voortbrengen. Daarnaast zorgt De Kaag voor de juiste entourage. Het ledenaantal groeit dan ook snel. De bijzondere locatie van de Kagerplassen tussen de grote steden speelt daarin een belangrijke rol. Tijdens de bezetting neemt het ledental relatief het meeste toe doordat de Kagerplassen net buiten spergebied liggen en het op de meeste andere wateren verboden is om te varen. Een behoorlijk steuntje in de rug voor de naoorlogse periode, omdat veel verenigingen in de oorlogsjaren weinig hebben kunnen ondernemen. Na de oorlog, als Nederland weer opkrabbelt, neemt de belangstelling voor de watersport geweldig toe, evenals de verscheidenheid aan watersporten. In deze periode worden de meeste watersportverenigingen opgericht. In 1990 telt het KNWV 530 aangesloten watersportverenigingen. De Kaag surft behendig mee op deze ontwikkelingen en de kaagweek groeit in de zestiger jaren uit tot een van de groot-

12 foto: CKK

Kaagse drakenvloot onderweg naar het Alkmaardermeer 1942. Wachten bij de brug over het Spaarne

Weer een volle bak bij De Kaag

Start twaalfvoetsjollen Pinksteren 2009

ste watersportevenementen in Nederland, samen met de Sneekweek: 24 deelnemers bij de oprichting en 728 deelnemers tijdens de kaagweek in 1964. Doordat mensen in de zeventiger jaar meer gaan reizen en veel meer keuze hebben uit hun vrijetijdsbesteding neemt de deelname aan wedstrijdzeilen op de plassen langzaam af. In 2009 doen er 300 schepen mee aan de kaagweek. Tegelijkertijd zien we dat de belangstelling voor sloeproeien binnen de Vereniging toeneemt, onder andere omdat deze tak van watersport minder tijd in beslag neemt dan zeilen. Door de jaren heen is De Kaag ook een thuishaven voor motorbootvaarders die jaarlijkse evenementen organiseren volgens een lange traditie. Met de unieke Kagerplassen, een prachtige sociëteit, een nieuw havenkantoor, 650 ligplaatsen en 1800 leden blijft KWV ‘De Kaag’ één van de belangrijkste watersportinstituten van Nederland, dat na een honderdjarig bestaan nog een lange geschiedenis voor zich heeft binnen de Nederlandse watersport.

Van toen naar nu Rond 1910 ziet de wereld er anders uit. De plassengebieden bestaan uit water en riet met rondom weilanden, een paar molens, hier en daar een dorp en kerktorens in de verte. Op zondag heerst er absolute rust. Door de week varen beurtschippers en een enkele visser heen en weer, een boer roeit naar de overkant om zijn koeien te melken. Ook Warmond is een slaperig boerendorp aan een stil plassengebied. Maar Warmond heeft sinds 1843 een station en ligt tussen drukke steden. Stedelingen kunnen er makkelijk uitstappen. En als je met een vervoermiddel Warmond wilt binnenrijden over de onverharde weg dan moet er tol betaald worden. Toch een bijzonder dorp rond 1910. Sam Star vertelt dat zijn overgrootvader een stukje land heeft tussen de weilanden en de bloembollenvelden. Ongeveer op de plaats van de jachthaven van De Kaag, bij de

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

spoorbrug over de Leede. Daar kloppen Haagse notabelen aan, zoals de heer Pander, fabrikant van meubels en vliegtuigen, met het verzoek om er een schip te mogen stallen. Als er meer mensen komen gaat zijn overgrootvader ook bootjes verhuren. In het weekend moet er geschipperd worden. Dat brengt geld in het laatje. Ook bij de andere boerderijen langs de Leede is er in de slootjes plaats voor een paar jachtjes. Bij de Hanenpoel en bij de Jeneverboom ontmoeten de eerste pleziervaarders elkaar op mooie dagen. De Warmondse gemeenschap heeft soms wat moeite met deze nieuwe watersporters die de rust komen verstoren met hun vertier. Ze kijken een beetje op tegen de rijkdom van deze vreemdelingen. Maar Warmond is gewend aan vreemde pluimage door het plaatselijke Groot Seminarie, de Franse Kostschool en de vele schilders en schrijvers die er tijdelijk of permanent neerstrijken. Men past zich aan en er zijn boe-

Regenboog 1920

ren die meer brood zien in de watersport dan in koeien of bloembollen. Ook al schept dit conflicten met de kerk of in de gemeenteraad. De eerste zeilwedstrijden op de Kaag trekken direct publiek. Er zijn bootdiensten vanuit Leiden en Warmond om de wedstrijden te volgen. Wat moet je anders doen op zondag… Bovendien zien de watersporters er zorgeloos, vrolijk en uitbundig uit en de schepen stralen welvaart uit. Er worden vaker wedstrijden georganiseerd, er komen meer schepen bij en de eerste jachthavens en nieuwe loodsen bieden ligplaatsen voor pleziervaartuigen. Warmond zet zijn beste beentje voor om het de watersporters naar de zin te maken. Men richt er zelfs een VVV voor waterrecreatie op en de burgemeesters van Warmond worden erevoorzitter bij de Zeil- Roei- en Motorsport Vereeniging ‘De Kaag’. Tijdens de eerste kaagweek in 1918 is er in Warmond geen

Voormalig station te Warmond

De Kagerplassen blijven een aantrekkelijk recreatiegebied

foto: EB

slaapplaats meer te vinden. Alle hotels zitten vol. Mangelen zolderkamertjes bij particulieren worden als logeeradressen aangeboden. Het dorp zit vol gasten. De Stad Rome, Hotel de Zon en de café-restaurants D’ Vijff Vlieghen, Meerrust, Het Stationskoffiehuis kunnen die drukte nauwelijks aan. Bij Café Sport (Het Wapen van Warmond) wordt bijna gevochten om de laatste huurbootjes. Zondags voor twaalf uur moeten de zeilers zich nog inhouden. Vanwege de kerk. De pastoor komt langs om op de zolder van de boerderij bij Chris van Schie een mis op te dragen voor de watersporters. De Zeil- Roei- en Motorsport Vereeniging ‘De Kaag’, waarvan het ledental gestaag groeit, koopt grond voor een eigen jachthaven en er komt een sociëteit met een starttoren op de kop van de Zweilander polder.

Koffertax voor de welvarende watersporters 1945

Tot de zestiger jaren moet je van goede komaf zijn om mee te doen aan deze nieuwe watersport, want schepen zijn kostbaar in aanschaf en onderhoud en in het begin huren booteigenaars schippers en bemanning in om de schepen te zeilen. Met de opkomst van de ‘eenheidsklassen’ wordt de watersport voor meer mensen toegankelijk. Daarmee verdwijnt de grote exclusiviteit van het eerste uur. De watersport gaat met zijn tijd mee, maar bij De Kaag blijven voldoende tradities voortleven voor de nodige allure en continuïteit. De bestuursleden nemen veel initiatieven om de Vereniging aantrekkelijker te maken: evenementen en investeringen in nieuwe havens en faciliteiten. Bestuursleden kunnen dat uitstekend. Ze onderhouden hun netwerk met andere watersportverenigingen en overkoepelende organisaties zoals het Verbond en de ANWB. Dit resulteert telkens in betere evenementen waar steeds meer watersporters op afkomen.

In De Stad Rome te Warmond

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Dorpsgekken

Succes wordt een vereniging niet aangedragen. Daarvoor zijn altijd enthousiaste leden nodig die er veel plezier in hebben om nieuwe dingen op te zetten, uit te bouwen of te onderhouden. Je hebt er ‘dorpsgekken’ voor nodig, zo omschrijft Bram de Wit dit. Gemotiveerde vrijwilligers die een nieuwe klasse promoten of trainingen opzetten of die dagen achtereen acht uur op een startschip of ‘op de toren’ staan om vervolgens na de wedstrijden nog tot tien uur ’s avonds protesten af te handelen. De Kaag telt altijd van zulke genereuze leden. De Kaag trekt niet alleen zeilers aan. Ook motorbootvaarders komen aan hun trekken. Tijdens de eerste kaagweken schrijven motorbootvaarders zich in voor behendigheidswedstrijden. Als ze op De Kaag instructie krijgen hoe sluizen te passeren en er tochten worden georganiseerd, trekken ze eropuit. Elke tak van watersport krijgt aandacht: roeien, kanoën, surfen, waterskiën en nu sloeproeien. De kaagweken trekken ook steeds meer toeschouwers, die op een goed moment toegang moeten gaan betalen om op het starteiland te komen.

Overkoepelend Het Koninklijk Nederlands Watersportverbond is de overkoepelende organisatie voor watersportverenigingen. Dit verbond behartigt sinds 1890 de belangen van de aangesloten watersportverenigingen en de Nederlandse watersport. Het verbond treedt in overleg met de overheid over planologische zaken, over bruggen en vaarwegen. Zaken die voortdurend de aandacht vragen. Het verbond ondersteunt ook de wedstrijdzeilerij. Ze helpt verenigingen met cursussen voor opleidingen en ‘bewaakt’ de eenheid van schepen

Scheldejollen 1920

DeltaLloyd Regatta 2009. Hans Juray, Klaas Priester, Herman van der Steen, Dieter van der Schilden, Jaap Hage, Ernst Kaars Sijpesteijn, Jet Visia, Jan Dijk, Yvonne Somers, Jan Willem van Weezenbeek foto: LE

Altijd waterplezier tijdens de optiweek

binnen de klassen. Elke klasse organiseert zijn eigen klassenorganisatie en sluit zich aan bij het verbond. Wijzigingen in bouwvoorschriften moeten door het verbond worden goedgekeurd. Tussen het verbond en ‘De grote 9’, zoals de oudste en grootste wedstrijdorganiserende verenigingen worden genoemd, is veel overleg en samenwerking. Het komt regelmatig voor dat bestuursleden van verenigingen gevraagd worden als bestuurs- of commissielid bij het verbond. Kennis van varen en het organiseren van wedstrijden staat bij De Kaag hoog in het vaandel. Er zijn altijd kaagleden die graag een cursus volgen bij het verbond om daarna zelf een cursus en training of een opleiding vaarbewijs te geven of wedstrijden te begeleiden. Want De Kaag is en blijft een vereniging waar leden veel kunnen leren. Die combinatie van gezelligheid en leren heeft veel te bieden voor jong en oud. Al in de vroege jaren van De Kaag worden er ’s winters theoretische cursussen gegeven. Zodra het weer het toelaat oefenen leden met een vloot eigen schepen en instructeurs. Kinderen vanaf zeven jaar krijgen zo binnen een seizoen het zeilen onder de knie. Een volgend seizoen kunnen ze leren wedstrijdzeilen en vervolgens stappen ze in een wedstrijdcircuit met wedstrijden op de Kaag en andere plassen. De opleidingen van De Kaag hebben mede door het grote enthousiasme van leden een goede reputatie. Je moet er vroeg bij zijn om mee te kunnen doen.

Vrouwen aan het roer

foto: EB

Er hebben altijd vrouwen meegedaan aan de wedstrijden. Toch blijven de meeste vrouwen op de kant of op het moederschip. In de zestiger jaren nemen meer vrouwen het roer ter hand. Hieruit ontstaat op De Kaag een hechte club zeilsters die de wedstrijden afgaat. In 1973 begint er een zeil-

Eerste valken op de Kaag

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

De 8-meter Hollandia tijdens de Olympische Spelen 1928 met de kaagzeilers J.C. van Hoolwerff, M. de Wit, L. Doedes, G. de Vries Lentsch jr., C. van Staveren en H. Kersken. Goed voor zilver

cursus voor dames in open zeilboten. Sindsdien wordt het herencommentaar op De Kaag krachtig van repliek gediend door deskundig damescommentaar. Vanaf de kant, de boot, de starttoren of vanaf het startschip.

Scoren In de afgelopen honderd jaar bestaat er bij De Kaag ook aspiratie voor internationale wedstrijden: Europese en Wereldkampioenschappen en de Olympische Spelen. Kaagzeilers scoren vanaf het begin mooie prijzen. Tijdens de Olympische Spelen van 1928 haalt een kaagteam met het achtmeter zeiljacht de ‘Hollandia’ de eerste plak binnen. Het verbond bepaalt de selectie voor de olympische deelname. Het baseert die keuze op selectiewedstrijden en de verbondswedstrijden ter hoogte van Medemblik waar internationale kampioenen en winnaars van belangrijke wedstrijden zich voor aanmelden. Er doet een beperkt aantal internationale eenheidsklassen mee aan de Olympische Spelen.

Melbourne 1956

te gaan naar internationale wedstrijden. Valkenzeiler Ed Hoppe (1910) vindt dat leuke uitstapjes. Om deel te nemen aan een Europees of Wereldkampioenschap is een wedstrijdzeiler volledig op zichzelf aangewezen. Daar worden enorme inspanningen voor verricht. Zo duurt het soms weken om antwoord te krijgen van de organiserende wedstrijdorganisatie en maanden om een inschrijving voor elkaar te krijgen. Internet is er nog niet. Ook alle kosten moeten zelf worden opgebracht. Trainingen, overnachtingen en boottransport. Van sponsors heeft nog niemand gehoord. De Kagerplassen zijn prima zeilwater, maar niet echt geschikt om internationale wedstrijdervaring op te doen. WK’s en EK’s worden op veel groter water gezeild, vaak met stroming en getij. In de vroege kaagjaren gaan er al zeilers naar de Oostzee of Het Kanaal om daar ervaring op te doen. Dat is een hele organisatie. In 1985 start watersportvereniging Hollandia op verzoek van het verbond een internationale zeilregatta voor olympische klassen op het IJsselmeer voor Medemblik. De Kaag wordt betrokken bij de organisatie van dit wereldevenement met zo’n duizend topzeilers uit zestig verschillende landen. De Vereniging zelf besluit al eerder om internationaal vaarwater op te zoeken. Dat vinden ze voor Brouwershaven op de net afgesloten Grevelingen. Elke zomer trekken wedstrijdzeilers en comité naar Zeeland. Daar worden samen met een Belgische en Zeeuwse watersportvereniging internationale wedstrijden georganiseerd, de Benelux kampioenschappen. De Benelux kampioenschappen zijn nog steeds een hoogtepunt in het kaagse zeilseizoen.

Twaalf sharpiezeilers trainen vanaf het starteiland elke winterzondag op de Kaag voor de Olympische Spelen van 1956 in Melbourne. Door de week staan de sharpies in de sociëteit. ’s Morgens om zes uur belt Bouw van Wijk naar Schiphol voor informatie over het weer voor die dag. Vervolgens geeft hij aan de radio in Hilversum door of er al of niet gevaren zal worden op de Kaag. Na de radiosportberichten om half acht weet elke sharpiezeiler of hij naar De Kaag moet komen of Veranderingen zich nog even kan omdraaien. Ook met een beetje ijs wordt er gewoon gevaren. Los van de grote diversiteit van de watersport doen zich ook Het verbond vraagt ervaren kaagzeilers om als zeilcoach mee regelmatig belangrijke veranderingen voor. Kijk bijvoor-

Bouw van Wijk met sharpie onderweg naar Southampton

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

1973. Eerste wedstrijdcomité Benelux kampioenschappen op de Grevelingen

foto: CKK

Kaagweek 2009

beeld naar het vaargebied. Welke schepen zouden er op de Kagerplassen gevaren hebben als de Haarlemmermeer niet was ingepolderd? Nederland krijgt er prachtig vaarwater bij door de Afsluitdijk, de Zuiderzeewerken met de Randmeren en met de afsluiting van de Zeeuwse wateren. Dankzij deze grote veranderingen kan de watersport fors groeien met veel nieuwe jachthavens en recreatiegebieden. Plaats genoeg voor nieuwe watersporters met zeilen motorboten en nieuwe verenigingen. De oude verenigingen bloeien intussen voort. Bij De Kaag leeft het besef dat je niet mag rommelen met de Kagerplassen. De Vereniging is telkens alert als planologische geesten zich over de plassen buigen. Ondanks het tegenspel kan De Kaag niet voorkomen dat de Zwanburgerpolder achter de Leede rond 1970 gedeeltelijk voor zandwinning wordt afgegraven. Wel kan De Kaag met veel

Carsjensboot

Warmonders en de inzet van de Raad van State voorkomen dat er nieuwbouw wordt gepleegd op de nieuwe oevers. Daarom is het er mooi gebleven en is er fraai vaarwater en een recreatiegebied bijgekomen. Verder is er sinds 1910 aan de Kagerplassen weinig veranderd. Op Kaageiland zijn een paar grote grijze loodsen verrezen en de stad Leiden rukt op met een nieuwe skyline. Maar als je via de Zijldijk naar het starteiland gaat merk je daar niets van. Dan ligt alle vrijheid van de Kagerplassen voor je open. Welke boot zullen we nemen?

Schepen in soorten en maten Rond 1910 stappen we in een rond- of platbodemjachtje met zijzwaarden zoals de ‘Johanna’ van medeoprichter de heer van der Meij, in 1907 nieuw opgeleverd door De Boer in Lemmer. Als je geluk hebt stap je op een scherp jacht van acht à tien meter met een enorme lap zeil. Naast wat roeiboten en motorboten zijn er weinig andere opties of je moet de Carsjensboot nemen, een partyboot avant la lettre maar dan op stoom. Die doet goede zaken tijdens de zeilwedstrijden want als je meevaart kun je alles goed zien. Er varen veel verschillende typen schepen tegen elkaar bij elke start. Is dat wel eerlijk? We stomen even door naar 1918, de eerste kaagweek en varen mee op de Carsjensboot, maar zien dan andere typen schepen varen. De sportverslaggever van de Leidsche Courant legt ons uit dat de 75-meters als eerste zijn gestart. Prachtige scherpe jachten met veel zeil. De 45-meter kruiser-klasse vaart erachteraan. ‘Kijk’, zegt hij, ‘dat is nieuw, daar varen de regenbogen. Wat een prachtig schip, wel wat overtuigd. Die kleintjes zijn de twaalfvoetsjollen. En daar maken de scheldejollen zich klaar voor de start. Wat een spektakel!’ foto: EB

Elk jaar zien we meer zeilschepen meevaren met de wed-

75-meterklasse met de Woelwater en de Sally in 1917

strijden. Na 1928, in de crisistijd, neemt de deelname wat af en ook de jaren daarna is er geen groei. Inmiddels is er verandering op het stukje land tegenover de boerderij de Eenzaamheid van de familie van Schie. Aanvankelijk staat daar een vervallen boerderijtje, het ‘Hondehok’. Het schijnt heel vroeger een cafétje te zijn geweest waar beurtschippers hun kruikje kwamen bijvullen als ze niet bang waren voor de vieze honden die er rondliepen. Nu ziet het er strak en witgekalkt uit met een mooi grasveld, rieten stoelen en een unieke toren van grijs beton. De watersportheren hebben dassen en jasjes aan en de vrouwen witte lange jurken. Er zijn ook steigers gebouwd waar de schepen aanleggen. Over de Zijldijk op het jaagpad komen rijtuigen aanrijden en heel soms een automobiel. Boer Van Schie zet de mensen over met de roeiboot. Dat kost wel twee cent. Bij het ‘Hondehok’, wat ze nu heel modern de ‘Sociëteit’ noemen staan aan weerskanten boerderijen. De grote boerderij direct aan de overkant heeft ook nog een klein huisje staan aan de Zijldijk. Daar staat een rijtuig in om kaas naar de markt in Leiden te brengen. Aan de andere kant van de sociëteit verhuurt boer Klaas van Schie de stal. Hij zet er ’s zomers wat tussenwandjes in zodat hij meer watersporters kwijt kan. ’s Winters is de stal weer voor de koeien. Ze zien de watersporters graag komen al gedragen zij zich soms wat losbandig.

Piet van der Hem. Collectie galerie Gabriëls Den Haag. Kaagmode 1926

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Het jaar 1940 brengt grote veranderingen. Nederland wordt bezet. Toch lijkt het tijdens de kaagweken steeds drukker te worden hoewel de avondfeesten wat minder uitbundig zijn. Maar de feesttent staat er wel en de watersporters kunnen een ‘kaaghap’ krijgen op de bon. De bezetter komt met strengere regels en verbiedt het overnachten op de schepen. In 1944 en 1945 wordt de stemming grimmiger en zijn er geen kaagweken. In 1945 krijgt de jachthaven in Warmond nog een Engels bombardement te verwerken. Veel is kapot, maar in 1946 wordt er weer een kaagweek gevaren met 293 inschrijvingen. Tijdens de bezetting zijn er veel nieuwe schepen gebouwd. Net na de bevrijding heeft het Watersportverbond het erg druk om deze schepen te meten en nieuwe meetbrieven uit te geven. We zien nieuwe klassen op het water zoals pam-

pus, zestienkwadraat, sharpie, olympia-jollen, vrijheid, valken… De grote scherpe jachten van voor de oorlog zijn bijna verdwenen door de weeldebelasting. Overal in Nederland worden weer wedstrijden georganiseerd en de kaagweek krijgt steeds meer deelnemers. Enige jaren laten verschijnen de eerste polyester boten. Kijk, die zijn makkelijker te onderhouden dan houten schepen, elk jaar komt er wel een nieuw type bij. Alles is welkom bij de kaagwedstrijden. Ook plankzeilen, dat overwaait vanuit Amerika, met een heel nieuw soort watersporters. De Vereniging floreert maar krijgt ook last van de massaliteit. Het wordt gewoon te druk en de gezelligheid van ons-kent-ons lijkt een beetje te verwateren. Gelukkig kan De Kaag daarna weer even op adem komen. Mensen gaan nu vaker op reis. De deelname aan de wedstrijden loopt terug. Tijd om zich op de toekomst te bezinnen. Er komt een nieuwe golf watersporters aan. Watersporters met een motorsloep.

foto: EB

Eerste vakantiehuisje bij

De Kaag van familie Biesot

De sloep, de nieuwe watersport

Starten tijdens de kaagweek 2009

foto: EB

Besturen De oprichters van de De Kaag waren zeer bekwaam. Zij zagen de behoefte van de opkomende watersport en hoe geschikt de Kagerplassen zijn om die te bevredigen. De heren waren bovendien welgesteld en doneerden middelen aan de Vereniging als dat nodig was. Door de snelle toename van leden groeiden de inkomsten en was de Vereniging in staat om havens aan te leggen. Het starteiland en de sociëteit werden door enkele leden gefinancierd en ondergebracht in een aparte vennootschap. Later schonken ze deze aan de Vereniging. Ondanks alle inspanningen van de bestuurders en de leden vraagt zo’n vereniging op een goed moment om een meer bedrijfsmatige aanpak. Er kwamen mensen in vaste dienst, het bezit nam toe en daarmee ook de verplichtingen en het onderhoud. De leden wilden meer comfort, wat telkens om nieuwe investeringen vroeg.

De oprichters bleven erg lang in het bestuur zitten. De inkomsten van contributies en liggelden dekten de kosten. Voor grote uitgaven werd een lening onder de leden uitgeschreven of men hield een loterij. Zo deden ze dat. Het leidde toch tot een soort regentencultuur met weinig ruimte voor verandering, terwijl de Vereniging een nieuwe koers nodig had om meer grip te krijgen op de bestedingen, het onderhoud en de inkomsten. Tot nu toe kwam alles uit één grote pot. Nieuwe bestuursleden zijn van mening dat de diverse onderdelen van de Vereniging zichzelf moeten bedruipen om beter grip te krijgen op de organisatie. De havens moeten zichzelf bekostigen uit de liggelden, de wedstrijden van de inschrijvingen, de algemene organisatie en nieuwe investeringen van de contributies. En dan die sociëteit… een bron van gezelligheid maar ook van hoge kosten. Daar moet verandering in komen. Een nieuw beleid waar iedereen in de Vereniging

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

wel een mening over heeft. Nieuwe bestuurders gaan op zoek naar sponsors. Oudere leden kunnen deze nieuwe koers moeilijk verkroppen. Maar het wordt steeds duidelijker dat een Vereniging met achttienhonderd leden en grote verplichtingen niet meer op een vrijblijvende koers kan varen. Dan zou de wal het schip keren en dat mag niet gebeuren. De sponsors komen, de organisatie wordt bedrijfsmatiger en de sociëteit wordt verpacht, zodat deze eindelijk inkomsten genereert. Daarmee hebben de nieuwe bestuurders veel kwaliteit toegevoegd aan de Vereniging. Nieuwe leden ervaren dat zeker. Oudere leden zullen met enige weemoed terugdenken aan het eerste kopje koffie gratis en de fantastische diners voor een prikkie of de zelfgevangen snoekbaars die in sociëteitskeuken werd klaargemaakt. Tijden veranderen en wie weet komt dat ooit weer terug. Want het starteiland met de sociëteit blijft één van de mooiste plekjes van Nederland. Zelfs met een broodje kroket. Ook blauwe blazers zijn altijd welkom. Bij De Kaag blijft bijna alles mogelijk.

Vaste bemanning van De Kaag

2010: Pauline de Zwart, Claudia Mooy, Corry Bakker, Cees Hermans en Frans Bakker

Het bestuur van KWV

‘De Kaag’ 2010: Lennart Koning, Willem Meijer, Meine Dijkstra, Jan Bart Lucas, Franky KuitersZeevenhooven, Bert Pinckaers, Bert van der Velden, Wim van ’t Hoogerhuys en foto: EB

Evert van Essen

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: LK

Water bindt

Ooit verklaarde een bioloog dat de helft van de mensheid is ontstaan vanuit het water en de andere helft vanuit het land. Dat zie je aan de jaarlijkse vakantiepret. De helft trekt de bossen en de bergen 29

in en de andere helft zoekt het water op. Dat lijkt in die oude genen te zitten. Die waterhelft is weer te verdelen in groepen. Een gedeelte blijft liever aan de waterkant of op het strand zitten en een kleiner gedeelte wil echt het water op. Dat kleine gedeelte is ook weer op te splitsen. Zij die het voor hun werk doen, of moederziel alleen de wereldzeeën bevaren, een groep die zich motorisch verplaatst, die het op spierkracht doet en een groep die gebruikmaakt van de wind, de zeilers.

Coen ten Kley, één met het water

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Het lijkt een heel gedoe

foto: EB

30 Eindelijk de finish

Zeilers vormen ten opzichte van de totale mensheid een zeer klein gezelschap. De groep wedstrijdzeilers is nog veel kleiner en voor de rest van de mensheid nauwelijks meer te volgen. Want wie haalt het in z’n hoofd om voor z’n plezier tegen vier tegenstanders te knokken: de wind, het water, het materieel en de ingewikkelde reglementen. Dat is lastig te doorgronden. Laten we het proberen te verklaren omdat dit boek vaak over wedstrijdzeilen gaat. Als je weinig begrijpt van wat dit selectieve gezelschap beweegt, dan mist dit boek zijn doel en gaat het voor altijd de kast in. Daar is dit onderwerp te leuk voor.

Zeilen moet je leren...

Voor het landgebonden deel van de mensheid lijkt de watersport maar gedoe. Dat geldt vooral voor zeilen. Je hebt er allereerst veel dure spullen voor nodig die ook nog eens veel zorg vergen. Vervolgens ben je eindeloos met al die spullen bezig op een wiebelig schip. Als de zeilen eenmaal staan doet zo’n boot niet wat je wilt. Daarom moet je zeilen leren. Van andere watersporters, tijdens een zeilweek, een zeilcursus, bijvoorbeeld bij een watersportvereniging. Dan komt het volgende. Die wind laat nooit zien waar hij vandaan komt. Daarom zit er boven op elke mast een vaantje dat heen en weer beweegt. Enfin, na heel veel proberen ga je langzaam begrijpen wat je met die wind, je boot en je zeilen kunt doen: je kunt ergens heen! Is dat alles vraagt u zich af… Ja, dat is het ultieme gevoel wat zich van elke prille zeiler meester maakt. Je kunt nu overal naar toe, overal ter wereld. Gewoon op de wind naar de mooiste plekjes waar al die anderen niet zo makkelijk bij kunnen komen. Veel zeilers doen dat en zijn soms jaren van huis. Andere zeilers hebben er meer plezier in om als snelste ergens heen te varen of andere zeilers in te halen. Zeilers die dit leuker vinden worden soms wedstrijdzeiler. Dan volgt er weer veel werk. Om een wedstrijd te zeilen heb je andere watersporters nodig die de wedstrijd organiseren. Meestal is dat een watersportvereniging met verstand van zaken. Die moet een wedstrijdbaan bepalen, boeien uitleggen waar je omheen moet varen en je hebt een aantal deskundigen op de kant en in bootjes nodig dat de stand bijhoudt en oplet of iedereen volgens de regels vaart. Daarnaast moet de wedstrijdorganisatie rekening houden met veel verschillende typen schepen, de klassen. Die varen niet tegen elkaar omdat de ene klasse sneller is dan de andere. Moet een wedstrijdzeiler alle regels kennen? Zeer zeker, anders loop je grote kans dat je uit de wedstrijd wordt geprotesteerd omdat je geen voor-

... dus hou je het niet altijd droog

rang verleent. Zie het maar zo, elke wedstrijdzeiler is zijn eigen scheidsrechter. Elke wedstrijdzeiler laat dat ook duidelijk blijken na de wedstrijd op de kant. Is dat leuk? Dat wordt leuk als je met die regels andere schepen letterlijk de loef kunt afsteken. De regels gebruiken in je eigen voordeel is de grote kunst. Tijdens een zeilwedstrijd gebeurt dit voortdurend. Het is een heel belangrijk onderdeel van wedstrijdzeilen. Voor toeschouwers die de regels niet kennen is een zeilwedstrijd maar een saaie bedoening. Die zien alleen bootjes achter elkaar aan varen of juist weg van elkaar of telkens een haakse bocht maken. Waar is dat voor nodig? Dat is nodig om als eerste over de startlijn te gaan, als eerste de volgende boei te ronden en uiteindelijk om als eerste over de finish te gaan. Klinkt logisch.

Die wind

foto: CKK

Kom, nog een keer proberen Ook watersport

foto: EB

Een wedstrijdbaan is altijd heen en terug, al of niet met een omweg. Als de wind uit een constante richting waait, heb je een stuk wind-mee, een stuk wind-tegen en alle windjes die ertussen liggen. De afstand van boei tot boei noemen we een rak. In het rak van de startlijn naar de eerste boei heb je meestal tegenwind. Zeilschepen kunnen niet recht tegen de wind in varen, alleen schuin tegen de wind in, zeg in een hoek van vijfenveertig graden ten opzichte van de wind. Dus heb je een probleem. Dat begint bij de start. Die start is een denkbeeldige lijn tussen een startschip en een boei, dwars op de wind. Over die lijn moet je met vele bootjes starten op een aangegeven tijd die in je wedstrijdboekje staat. Dus stopwatch bij de hand als het startschip een signaal geeft dat over vijf minuten het startsein gaat. Oppassen dat je geen aanvaring maakt met de andere bootjes en heel goed bedenken waar en hoe je over die startlijn gaat op het moment dat het startsein klinkt. Dat heet gevoel voor timing. Het mooiste is een vliegende start, want op gang

Eindelijk samen de plas op

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto’s: EB

komen met een zeilboot kost veel tijd. De stopwatch tikt… De eerste boei, de bovenboei, ligt ver weg tegen de wind in. Na de start moet je alleen of samen met je bemanning bepalen welke ‘hoeken’ je tegen die wind in zeilt om zo snel mogelijk bij de eerste boei te komen. Zeg het maar, gaan we hier overstag of varen we nog twaalf meter door? Een kwestie van veel zeilervaring en inzicht. De stuurman zorgt voor snelheid van de boot en de bemanning helpt met de tactiek ten opzichte van andere schepen en waarschuwt voor gevaar van aanvaring: ‘boot over bakboord om tien-over’ roept hij dan omdat de zeilen het zicht voor de stuurman belemmeren. De spanning stijgt aan boord. Stuurman en bemanning hebben bovendien de beschikking over heel veel touwtjes om mast en zeilen te stellen voor meer snelheid. Dat heet trimmen. Ook daar zijn ze mee bezig. Tijdens een rak tegen de wind in zie je dat veel schepen een eigen koers varen. Pas bij de boei komen ze weer bij elkaar om deze bijna allemaal tegelijk te ronden. Een zeer interessant moment om volgens de regels voorrang op te eisen. Daarmee is voorsprong op te bouwen, al zijn het maar meters. Na het rak tegen de wind in volgt een rak met gunstige wind, wat betekent dat elk schip in principe in één rechte lijn naar de volgende boei kan varen. Maar is dat wel verstandig? Als je voorin ligt wel, mits je de wind vertrouwt. De schepen die achter je varen zullen je met allerlei trucs en andere koersen proberen in te halen. Vaak met succes. Want al lijkt het alsof de wind uit een constante richting waait, dat is nooit zo. Overal tolt die wind een beetje in andere richtingen. Als je daar als zeiler goed gebruik van maakt, ga je harder en ben je ook sneller bij de volgende boei. Sneller dan in een rechte lijn, want op die rechte lijn kan de wind ook rare kuren vertonen. Dat zie je gelijk aan het schip dat voor je vaart en ook aan het schip dat vijftig meter naast je harder gaat omdat juist op die plek een gunstig windje waait. Wat ga je doen? Je moet wat. Zo moet je nog een aantal rakken

Je hebt veel andere watersporters nodig om een wedstrijd te organiseren. Wim van ‘t Hoogerhuys wedstrijdleider.

foto: EB

33 Perfect overstag gaan

met andere windrichting naar de volgende boeien en na twee of drie rondjes wedstrijdbaan ten slotte naar de finish. Als je het tweede of derde rondje vaart blijkt de situatie toch weer geheel anders te liggen qua wind, golven en tegenstanders. Geen rak is gelijk en vergt telkens weer uiterste inspanning en concentratie om je positie te houden of te verbeteren. Elke zeilfout wordt gelijk afgestraft. Stuurman en bemanning merken dat direct. Vanaf de kant is dat nauwelijks te zien. Zeilers ondervinden constant tegenstand van de wind, het materieel, de golven en het reglement. Kunt u het nog volgen? Die wedstrijdzeilers hebben aan boord ongelooflijk veel plezier in dit spel van tactiek, stuurmanskunst, windkunde en psychologie. Je moet er echt een beetje kijk op hebben.

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Ook erg leuk Als je de bezitter bent van een fraaie motorsloep en iets van de regels begrijpt, kun je zo’n wedstrijd van dichtbij volgen. Je ziet dan waarom zeilers een juiste of foute koers kiezen. Dat is puur genieten. Vooral met een glaasje prosecco. Eén van de aanstichters hiervan is Bouw van Wijk, een bekende

in slankere sloepen dan vroeger met een team vrouwen of mannen dat fanatiek aan de riemen trekt. Er vinden veel sloeproeiwedstrijden plaats op de plassen, rivieren en op zee. Daarnaast zijn er natuurlijk roeiers die puur voor hun plezier roeien met halverwege een picknick en een borrel aan het eind. De Kaag heeft al honderd jaar motorbootvaarders onder

foto: EB

wedstrijdzeiler in de sharpie-, vrijheid- en regenboogklasse en decennialang lid van De Kaag. Hij heeft als één van de eerste sloepenbouwers de motorsloep voor heel veel nieuwe watersporters bereikbaar gemaakt. Die motorsloep heeft duizenden nieuwe watersporters op het water gebracht. Wat een plezier. Heel wat sportiever is het nieuwe sloeproeien. Dat gebeurt

Oppassen bij de start

foto: EB

haar leden. De motorbootvaarders beschouwen hun boot nu als een heerlijk varend vakantiehuis of als verblijf tijdens wedstrijden. Je komt ze door heel Europa tegen en ze groeten elkaar en andere watersporters uit respect en vriendschappelijkheid. Zoals alle watersporters doen die de goede gewoontes op het water in ere houden. Immers, op het water staan geen strepen, zijn geen rotondes en je komt er

maar weinig verkeersborden tegen. Het geeft een enorme vrijheid en een sterke bereidheid om rekening met elkaar te houden. Daarom is watersport zo leuk, ook al vinden motorbootvaarders dat zeilen maar een heel gedoe. Watersport, welke soort ook, bestaat uit twee belangrijke componenten: ontspanning aan boord en de wens het elkaar op het water naar de zin te maken. Dat is de afgelopen honderd jaar altijd zo ge-

met advies, instructie of een bril opvissen. ‘Geef dat lijntje maar aan’. Dan zie je dat watersportverenigingen altijd uit groepjes hebben bestaan. Elk met hun eigen gedoetje en gezelligheid. Dan zie je dat binnen een watersportvereniging als De Kaag daar altijd ruimte voor gegeven is. Daardoor ontstaan er in alle hoeken telkens nieuwe initiatieven. Dan zie je dat het water alle watersporters bindt.

Vanuit de motorsloep naar de

wedstrijden kijken Sloeproeien sterk in opkomst

Met de hele familie naar de kaagweek

weest. Alleen de tijden veranderen en ouderen hoor je wel eens mompelen dat ‘het elkaar helpen’ niet meer is wat het geweest is. Natuurlijk, vroeger brachten families hele zomers met elkaar door op de plas. Ze kenden elkaar beter. Als buitenstaander was het wel eens lastig om daar tussen te komen. Nu lijkt iedereen wat meer op zichzelf te zijn. Maar als je beter kijkt, zie je dat watersporters elkaar nog altijd helpen met aanleggen,

Als eerste voorbij de boei

foto: EB

Vrouwen gooien het roer om Frieda Vollebregt wordt geboren in Indonesië waar haar vader al zeilt. Sinds 1947 woont ze aan de Kaag. Ze leert haar man op de Kaag kennen, hij zeilt finnjol. Zij mag ermee zeilen. ‘Dat doet liefde’, zegt ze fijntjes. Op de zeilschool leert ze echt zeilen, ze gaat wedstrijdzeilen in de solo en be-

Met z’n allen voor de wind

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

geleidt in 1970 kaag-solozeilers naar Engeland. Vanaf 1971 geeft het Koninklijk Nederlands Watersport Verbond zeilwedstrijdtrainingen vanuit het opleidings- en trainingscentrum Medemblik aan boord van de Prinses Juliana. Ook kaagzeilers trainen hier in de weekends en tijdens trainingsweken in de zomer. Twee kaagzeilsters, Blanche Janssen en Annemarie de Wit, melden zich aan maar krijgen te horen dat de cursus niet openstaat voor vrouwen. De kwestie komt in de najaarsvergadering van De Kaag en voorzitter Jan Vollebregt krijgt de opdracht de afwijzing bij het verbond aanhangig te maken. Prompt krijgen vrouwen in 1972 in Medemblik hun eigen jaarlijkse zeilwedstrijdtrainingsweek. Frieda krijgt van Jan Vollebregt de rol van ‘zeilmoeder’ toebedeeld. De zeilsters ontwikkelen zich en bereiken door Medemblik een veel hoger zeilniveau. Berita Valk en Gonneke de Vos

vormen een team voor het echte werk. Zij varen in de 420 en gaan onder leiding van Frieda in 1974 naar the First International Women’s Yachting Competition in Quiberon. Zij behoren tot de jongste deelnemers, maar winnen het evenement. Een doorbraak! Dit is het begin van het internationale dameszeilen in Nederland, dankzij de voortrekkersrol van Frieda Vollebregt. In 1975 neemt ze een groep zeilsters mee naar dameswedstrijden in Barcelona, de Open Ladies European Championships. Dan krijgt Frieda de kans zich echt te profileren. Door haar ervaring komt ze in het bestuur van de IYRU en ontvangt zij de gouden verbondsspeld voor haar jarenlange inzet voor het dameswedstrijdzeilen. In 1973 zet Frieda een eigen zeilcursus op voor vrouwen van zeilende mannen en moeders van zeilende kinderen. Het enige dat nog ontbreekt, is een naam. Mina’s, roept iemand in de groep, naar de Dolle Mina’s. Dat vindt Frieda veel te

foto: CKK

Open Ladies European Championships Spain 1975. Staand: Frieda Vollebregt, Marielouise Kaan, Anita Smith, Jackelien de Vos, Heleen Wolters, Hanny Smith, Gwen Dudok van Heel, Gonneke de Vos. Hurkend: Marlies

foto: CKK

Hoek, Berita Valk, Annemarie de Wit en Hilde Fromberg. Bernadette Wösten geeft op dinsdag zeilinstructie aan de Mina’s

Tecla Taconis, de spil voor informatie bij de wedstrijden

politiek. Dan oppert iemand ‘Mina Bakgraag’, een reclamefiguurtje uit 1942 dat bakpoeder aanprijst. Dat is neutraal genoeg. De Minacursus is geboren. Niet iedereen applaudisseert. Zo is de tijdgeest. Velen herinneren zich de weerstand tegen Frieda’s initiatief, maar niemand werkt haar tegen. De eerste cursussen organiseert ze vanuit de zeilschool De Kaag. Wie zelf een boot heeft, komt met de eigen boot, voor de anderen huurt Frieda zestienkwadraten bij Lex van Rijn, oprichter van de zeilschool en kaaglid. Er zitten vrouwen tussen die bemannen maar nooit sturen, die leert ze zelfstandig zeilen. Langzamerhand went men aan vrouwelijke zeilers. Mannen krijgen er waardering voor. De Vereniging krijgt eigen centaurs en vraagt of de dames vanuit de sociëteit willen oefenen en daar ook willen komen lunchen…

Tot dinsdag Dinsdag is dameszeildag. Op elke boot gaat een zeilster mee die de oefeningen kent: boeien ronden, aanleggen, kleine wedstrijdjes. Frieda vaart met de kaagvlet mee om aanwijzingen te geven. Er komt zelfs een groep Belgische leerlingen met de auto naar de Kaag om met de Mina's te varen. Menig Mina heeft talent en gaat zelfstandig zeilen. Frieda blijft de Mina’s 25 jaar trouw. En… elk voorjaar is het nog steeds op dinsdag Minazeilen op de Kaag.

Starten en varen, heerlijk Als De Kaag in 1910 wordt opgericht, is het motorjacht in opkomst. De Vereniging omarmt ook deze vorm van watersport. Vijf jaar na de oprichting telt het ledenbestand al

foto: EB

honderd motorjachten. De meeste zijn van bescheiden afmetingen en vermogens: veel slanke open boten. Er wordt op de Kaag druk mee getoerd, geflaneerd en afgemeerd voor gezelligheid, een hapje en een drankje. Geleidelijk ontwikkelt de kleinere motorboot zich tot motorkruiser voor de middenklasse, een volwaardig jachtje waarop je kunt verblijven en overnachten. Motorboten zijn gerieflijk en bieden ontspanning, maar zijn ze ook sportief? Wedstrijden met motorboten worden een vast onderdeel van de kaagweek. Men geeft de voorkeur aan wedstrijden in behendigheid, zoals ringsteken en vossenjacht. In de jaren zestig verdwijnt de wedstrijdvarende motorboot van de Kaag. Evenals het waterskiën. Voor een motorkruiser blijft er meer dan genoeg te doen. Hij dient als begeleidingsschip, sleepboot of startschip, als drijvende tribune bij wedstrijden, als moederschip voor zeilfamilies, als zomerhuisje. En… je kunt er gezamenlijk meerdaagse tochten mee maken.

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

foto: CKK

Dat gebeurt jaarlijks in de afgelopen vijfentwintig jaar. Die periode valt samen met het actieve lidmaatschap van Jan Bakker. Jan is een oud-marineman, een echte motorbootvaarder. Acht jaar lang helpt hij commissaris Geer van Langeveld bij het organiseren van meerdaagse tochten. Hij volgt Van Langeveld op als ‘commissaris motorboten’ en wordt bestuurslid. Jan Bakker: ‘Ter voorbereiding van een tocht gaan we met de auto alle sluis- en brugwachters op de geplande route af, laten ons kaartje en een flesje kaagwater achter zodat ze ons later zullen herkennen. Dat werkt goed.’

Jeneverboomtrofee

Samen genieten Jan organiseert veel meer evenementen, samen met zijn vrouw: seniorentochten, sloepentochten, mosselmaaltijden, Indische maaltijden, spullenmarkt, sinterklaasfeesten. Als het maar sfeer heeft en leden samenbindt. ‘Als je bij de vereniging aangeeft dat je iets wilt, dan kan het ook. Dat is toch geweldig?’ Jan bedenkt dat de vereniging met zoveel motorboten ook wat maatschappelijks voor de medemens zou kunnen doen. Bakker gaat op zoek. Hij legt zijn plannen voor aan De Kaag. Kort daarop laadt Bakker achtentwintig gehandicapte kinderen en hun begeleiders in veertien motorjachten voor een korte rondvaart met na afloop friet, kroket en uitsmijters op

de sociëteit. Bakker: ‘Je moet de gezichten van de ouders zien als we die blije kinderen weer afleveren. Dankbaar werk.’ De laatste ontwikkeling is motorsloepvaren. Als iets de Vereniging transformeert, dan is het de sloep. De sloep is paard, bakfiets, cabriolet, crèche, balkon, opduwer, vul maar aan. Van ondieptes, vaste bruggen of slecht weer trekt de sloep zich niets aan. De sloep past helemaal bij het moderne levensritme. Het is instappen en ontspannen varen zonder enig tijdverlies. Het is een gemaksboot die het verenigingsleven in haastige tijden mogelijk maakt.

Een nieuwe watersport De Kaag draagt tot 1965 de ‘R’ van roeien in haar naam. Aanvankelijk roeien er dames en heren in wherry’s. Roeiers en roeisters komen met de trein naar Warmond. De havenmeester en zijn hulpje tillen dan een wherry uit de loods en helpen met instappen en de picknickmand. Rond 1921 neemt de vraag naar wherry’s toe, in dat jaar verbouwt de

Vereniging de wherryloods. Maar tot roeien in verenigingsverband komt het niet. Na de oorlog roeien op de Kaag eigenlijk alleen veerman Van Schie, bakker Van Stijn, postbode Van Rijn en een paar anderen. Tijdens de Kaagweek van 1994 organiseert De Kaag voor het eerst wedstrijden sloeproeien. Twee jaar later laat de organisatie van de kaagweek een paar sloepen komen om te zien wie er in wil roeien. Rien Mussert, zeiler van de woensdagavondwedstrijden, is nieuwsgierig en stapt in bij een groep zeilers die zich laat coachen door Michiel Pouli, roeifanaat bij de Koninklijke Muiden. De eerste wedstrijd is meteen raak, ze komen als eerste over de finish. Rien stapt met geestverwanten naar het bestuur en vraagt om een eigen kaagsloep, want lenen blijkt steeds moeilijker. Voorzitter Leen Menken voelt er voor op één voorwaarde: er moet eerst een flinke groep enthousiastelingen zijn. Binnen de kortste keren telt de groep vijfentwintig roeiers. Daarop besluit De Kaag tot de aanschaf van de eerste kromhoutwhalersloep. Een type roeisloep dat vroeger werd gebruikt 39

Er valt hier altijd wat te vieren:

Jaap de Vriend, Chiem Coster en Thijs van den Anker nemen er een kaagwatertje op

Rien Mussert met Dick van Amerongen op de Kromhoutwerf in Amsterdam

foto: MS

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Vroege kaagroeiers: bakker Van Stijn, postbode Van Rijn en een wherry

Start van de kaagrace 2009

bij de toren

foto: EB

bij de walvisvangst met een harpoenier voorop. Deze wordt getekend en gebouwd door kaaglid Dick van Amerongen van de Kromhoutwerf in Amsterdam. Van Amerongen komt naar de sociëteit om zijn sloep toe te lichten en kort daarop begint de bouw. De roeiers zelf doen het lakwerk en dopen de boot Kaag I. Daarna krijgt De Kaag de beschikking over De Voorbijganger en de Caatje van Warmond, beide gesponsord door ondernemers. Alle leden mogen er in roeien tegen betaling van een jaarlijkse bijdrage. Vervolgens gaat De Kaag ook aan de ‘gig’. Dit is een Engelse zesriemssloep met stuurman die gebruikt werd om loodsen aan boord te brengen van vroegere zeilschepen. Er is intussen een aparte gig-klasse ontstaan voor Nederlandse gigwedstrijden omdat dit een ander type sloep is dan de whaler. In 2007 winnen onze kaagdames de Nederlandse gig-kampioenschappen. De Kaag telt nu ruim 170 roeiers van jong tot oud. Allemaal zijn ze actief met roeien in verenigingsverband. Ze vormen verschillende groepen. Er roeit zelfs een team Warmondse agrariërs. Elke dag wordt er geroeid, behalve op vrijdag want dan gaan de boten op de trailers naar de wedstrijden. Bij de dames roeien twee topteams: Meiden van Staal en Kaagtijgers. De Meiden van Staal trainen hard en serieus. De Kaagtijgers roeien op woensdagavond en pakken daarna een drankje met de woensdagavondzeilers. Beide teams roeien hoofdklasse en presteren goed. De heren hebben ook een aantal nationale prestaties neergezet. Naast de grote nationale wedstrijden roeien de teams de Kaagrace, voorafgaand aan de kaagweek. Honderd jaar na de oprichting van De Kaag is sloeproeien uitgegroeid tot een bloeiende nieuwe watersport.

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: LK

Wieg van winnaars

iii

KWV â&#x20AC;&#x2DC;De Kaagâ&#x20AC;&#x2122; is ook de afgelopen vijfentwintig jaar een arena waar zeilers strijden om de hoogste

eer. Die arena levert winnaars. Winnaars zijn fanatiek, ze moeten en zullen als eerste over de finishlijn. Dat temperament is minstens zo bepalend voor succes als ervaring, spullen en geluk. Toch kun je kaagkampioenen niet over een kam scheren, karakters en stijlen lopen wijd uiteen. Wat ze gemeen hebben is hun groei als zeiler in de schoot van de Vereniging. Vraag ze naar hun zeilersloopbaan en je komt dezelfde elementen tegen, of ze nu Ed Hoppe heten of Maarten Max Moerman, terwijl die twee toch driekwart eeuw schelen. Die verhouding tot de Vereniging blijkt de eisprong van hun ambitie en blijft een bron van energie. Energie die veel toppers investeren in eigen successen, maar ook in jong aanstormend talent. Ze doen voorstellen voor verbetering en zetten zich in voor de opleving van evenementen en het aantrekken van jeugd. Ook daarin zijn zij koplopers.

Optiweek 2007: kweekvijver

voor zeiltalent van De Kaag

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

Vaders lat

hoogaars. Hij is erg actief op de sociëteit, heel sociaal, helpt ieder kaaglid als het nodig is. Als jongetje gaat Peter elke Regenboogkampioen 2008 Peter Bijlard (1963) is geen jeug- vrijdagavond van haven-west met een heleboel boten in dige kampioen. Hij noemt zichzelf een laatbloeier. Zijn optocht naar de sociëteit. ’s Zomers vormen ze daar een vader zeilt in de zeventiger jaren de ‘Boze Bizon’, een ijzeren grote vriendenclub. ‘Ik heb daar vriendschappen aan over-

Kagenaar op starttoren

Heb ik het zaad hier ingeleid, dan hoop ik dat het goed gedijt

gehouden die al vijfendertig jaar duren. Wij kinderen vermaakten ons de hele dag met vissen, zeilen en god weet wat. Dan zaten we weer bij die op het schip en dan weer bij die. Al die ouders waren voor mij ‘ooms en tantes’. Nog steeds groet ik ze zo.’ Dat vaders lat niet alles bepaalt, bewijst veelvoudig winnaar Peter Peet (1964), een zeilende omnivoor die excelleert in een lange lijst boten. Hij heeft medailles van bijna alle belangrijke Nederlandse wedstrijden. De rol van zijn vader daarin is bescheiden. De oude Peet is een Haagse groothandelaar in tabakswaren die zeilen maar niks vindt. Vader heeft wel een huisje aan de Kaag. De vroegste herinneringen van zijn zoon liggen daar. Er komt natuurlijk toch een piraatje. Later scoort een neef in de stern en komt er dankzij pa al snel een eigen stern. Zoonlief bemant, zijn broer stuurt. Peet vindt het te gek. Van het een komt het ander: hij mag een keer mee in de twaalfvoetsjol van Gerard Berg, leent een keer een solo, stoeit dagenlang met zeilplanken vanuit Kaagdorp waar de surfzaak van Theo Konijnenburg jong talent sponsort. Hij wint zomaar een wedstrijd in de laser en raakt door het dolle. Met naschools werk in vaders zaak verdient hij de helft van zijn spullen bij elkaar, zijn vader betaalt de andere helft; geen onnodige verwennerij. Binnen de kortste keren zit hij in een veelbelovend groepje met zeilers als Bijlard junior, Gé Biesot junior en Theo Paddenburg. Peet zeilt alle wedstrijden van De Kaag: langeafstandswedstrijden, nachtwedstrijden, noem maar op.

foto: EB

Start SuperKaagCup 2009

Zeilwedstrijden op de Kaag

Geschenk van de gasten bij het kaagdiner 1933

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Vanuit de gezelligheid op de Kaag trekken ze met lasers op de trailer door het land. Peet eert de vaders en moeders die het mogelijk maken: ‘De ouders zorgden dat we naar de wedstrijdbanen kwamen, dat is eenderde van je succes. Je schrijft in namens De Kaag. Bij internationale evenementen vertegenwoordig je De Kaag. Ook als jongen was ik me daar zeer van bewust. Dat is dankbaarheid en eergevoel. Daarom zat ik ook in jeugdcommissies. Feesten organiseren en zo.’ Is De Kaag een club van uitsluitend rijpe zeilers? Zeker niet, al zijn de jongeren er dunner gezaaid dan vroeger. Maarten Max Moerman (1991) is nog jong, maar heeft al een indrukwekkende staat van dienst. Behalve een reeks Nederlandse series zeilt hij kampioenschappen in Italië, Europa Cups in Frankrijk, Duitsland en Portugal, een WK in Los Angeles. Voorlopige hoogtepunten zijn winst op het Europese jeugdkampioenschap 2005 in de laser 4.7 en in 2008 het jeugd WK laser in Nieuw Zeeland, waar hij brons haalt. Vervolgens

is het jeugd WK laser in Brazilië. Als hij zich bij de selectie vaart, mag hij daar ook naartoe. De zeiler Maarten Max groeit als kool. Hij stamt wel degelijk uit een zeilersnest. Zijn moeder zeilt verdienstelijk in de FJ en later op de Kaag dameswedstrijden in de regenboog. Haar vader heeft een huisje aan het Vennemeer, is daar clublid en zeilt ook regenboog. Vader Moerman is telg uit een redersgeslacht en zeilt wedstrijd in de olympiajol. Als klein kind vindt Maarten Max zeilen stom. Zijn vijf jaar oudere broer Matthieu zeilt als een speer en Maarten Max moet met zijn ouders mee in de rubberboot om de verrichtingen van broerlief te volgen. Bah! Dan gaat zijn broer in de cadet en Maarten Max, zeven jaar, bemant. Dat vindt hij leuk. Ze gaan trainen bij De Kaag onder de hoede van onder meer Jaap Hage en Fred Moerman. Vader schrijft zijn zoons in voor kaagwedstrijden. De strijd op het water past bij

Ynlingklasse stormt af op boei 2

Olympisch zilver voor De Kaag 1928

foto: EB

de natuur van Maarten Max. Hij is nooit nerveus, altijd ge- talent. Hoppe en Mevrouw Fromberg helpen Peet naar de beten. Zo rolt hij in de optimist. Het duurt niet lang of hij jeugdselectiewedstrijden in Medemblik. Hij wint prompt en ontstijgt het niveau van de Vereniging en mag naar Me- mag naar het ISAF WK. Vervolgens zit hij veertien jaar bij het demblik, het mekka van de Nederlandse wedstrijdzeilerij. A-kader. Over die periode vertelt hij: ‘In 1984 mocht ik als jeugdig finnjoltalent mee naar de Olympische Spelen. Marc Neeleman zat toen ook in de finn en die kwam je niet voorbij. In ’88 ging Roy Heiner naar Seoul en ik ging mee als reserve Kom kind voor finn en star. Mijn pech was dat ik altijd tegen Neeleman In Bijlard’s kindertijd heb je de POC, de Piraat en Optimisten of Heiner moest zeilen. Mijn broer en ik kochten in ’88 een Club, geleid door Hans van Deventer. Vader Bijlard vindt dat goede star in Brazilië. De star is het mooiste wat er bestaat. We zijn zoon daar zeilen moet leren. Hij is acht. Die eerste lessen gingen als een trein. Topniveau. In ’89 kwam ook Neeleman in zijn geen succes. Peter: ‘Dat lessen moest met ons eigen gaf- de star. Die zeilde altijd net een streepje harder. Hij heeft er ook felgetuigde ijzeren vletje. Die boot was veel te zwaar en dreef meer voor gedaan, meer uren gemaakt en verdiende zijn winst. stuurloos door de haven. Van Deventer stond dan tegen me te Maar het trieste gevolg was dat er in ’96 niemand in de star tieren, dat ik dit en dat moest en schold als het niet lukte. Met naar de spelen ging, dat was dus een heel slechte timing. En aldie vlet lukte het nooit. Daar heb ik slechte herinneringen aan.’ leen gaan voor het meedoen, dat is niks. Als je niet voor een Maar tijdens een vakantietocht kan de jonge Bijlard op het medaille gaat, heb je er niks te zoeken.’ Paterswoldsemeer een optimist lenen van de familie Gaillard en zijn eerste wedstrijd zeilen. Bijlard: ‘Ik wist niks, maar vond het leuk. Daardoor aangemoedigd, kocht mijn vader een cadet. Dat was nieuw op de Vereniging. Hij wilde met andere ouders de nieuwe ‘cadet’ promoten. Het was ons tweede bootje. Mijn zusje stuurde, ze wist nog minder dan ik. Maar ik ging door, deed de pluizencursus toen ik elf was, de jongste ooit, want dertien was normaal. Zeilen is een spullensport. Ik koos goede spullen en haalde wel eens een tweede plaats. Maar nooit het niveau voor de Olympische Spelen. Die ambitie had ik niet. De gezinssituatie was er ook niet naar. Mijn ouders hadden geen zin met mij al die wedstrijden af te lopen en je kunt als kind die kar niet in je een- Stuitte de opgang van Peet op zeilers die net iets sterker waren dan hij, die van de jonge Moerman ligt nog helemaal tje trekken.’ In tegenstelling tot Bijlard herinnert Peet zich een prima in- open. Medemblik maakt aanvankelijk grote indruk. Hij wijding. Zijn jongenstijd is er een van plezier en succes. Voor moet voorzeilen voor de selectie en is voor het eerst van zijn de jeugdtrainers van de Vereniging is hij geweldig materiaal. leven nerveus. Het lukt en hij mag naar Balk, Friesland, Hij stoot meteen door naar de top. Als hij als tiener fanatiek waar je echt leert hoe je moet groeien in een boot. Hij blijft laser zeilt, herkent kaagheld en valkkampioen Ed Hoppe zijn wel in de optimist zeilen bij de Vereniging. Op zijn der-

Maarten Max in actie

Boog onder spanning

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

tiende stapt hij over in de laser-4.7. Maarten Max vindt het een openbaring, doet veel buitenlandse evenementen en ontwikkelt zich snel: ‘Op mijn vijftiende ging ik als jong pikkie over naar de laser-radiaal. Andere talenten waren minstens zeventien, maar ik kwam toch goed mee. Daarom is het Watersportverbond mij gaan begeleiden en financieel steunen. Vooral mijn vader en moeder reden mij en vriendjes en vriendinnetjes overal naar toe met de boot op de trailer. Zij in een hotel en wij kamperen in een tent. Mijn vader vond het prachtig en coachte ons vanuit een rubberboot. Moeder verkende intussen de stadjes in de omgeving.’ Fred Moerman overlijdt in april 2007, veel te jong. Zijn zoon kijkt terug op een bijzondere band en een vruchtbare samenwerking. ‘We hadden een speciale relatie. Ik vertoonde nooit typisch pubergedrag. Ik reisde al heel jong en was vroeg

zelfstandig. Ik had het naar mijn zin met zeilen. Ik heb al zoveel van de wereld gezien. Echt een topjeugd! Voorjaar 2007 heeft pa me voor het laatst gecoacht. Het WK in Scheveningen van dat jaar ging slecht. Geen concentratie natuurlijk. Toen hard moeten werken voor mijn eindexamen HAVO. Maar ik heb mijn vorm weer opgepikt. Bij die derde plaats in Nieuw Zeeland dacht ik wel: Hé pa, die is voor jou.’

Zeildrang Peter Bijlard vindt het allemaal wel goed en komt niet bij de top. De eerste boot waar hij van voelt dat het echt ‘zijn boot’ is, zeilt hij op Sneek: regenboog 61. Bijlard: ‘Wat een geweld, wat een sfeer eromheen! De regenboog is de moeilijkste klasse

Waarschuwing in de Grote

Sloot

foto: EB

Deze optimistzeiler komt er wel

Halen we de boei of niet…

Klaar om te wenden

Maarten Max heeft zijn vader verloren, maar niet zijn ambitie. ‘Ik zou heel graag naar de Olympische Spelen willen van 2012, dan ben ik 21. Ik ben er voor aan het trainen in de laser standaard. Alleen ben ik weer het jongste ventje en die gasten zeilen mij nog van de baan omdat ze zwaarder, groter en sterker zijn dan ik. Daarom doe ik aan conditietraining en gewichtheffen in de sportschool.’ ‘Mijn broer heeft na het overlijden van mijn vader het hoogste niveau niet vastgehouden, maar zeilt wel kaag- en sneek weken in de regenboog met Peter Peet en Ted Duyvestijn. Funwedstrijdjes. Ja, (lacht) zo noem ik dat, want ik zit er niet mee als ik daar tweede word, terwijl ik echt baal als me dat op een selectie of een WK overkomt. Waarom ik kampioen word? Ik zat al op mijn dertiende in de laser en maak zoveel meer uren dan anderen. Dat plus aanleg, bijterig zijn, willen winnen. Voor de wind de golven pakken zodat je gaat surfen en goed naar achteren kijken waar de wind zit. Goeie gijp, Peet is nu ook familieman. Hij bekent: ‘Zit je voor de 38e keer slechte gijp. Dat leer je wel in Medemblik.’ in Kiel van ’s ochtends tot ’s avonds in dat rotbootje, dan gaat de jus er wel van af. Ik wilde de kaagweek zeilen: lekker gemoedelijk en ’s avonds lol maken. Het sociale is toch het be- Heilig vuur langrijkste wat er is. Door de wedstrijdagenda miste ik dat. Bovendien, de gezelligheid van je huisje aan de Kaag en de Peet benadrukt de potentiële betekenis voor de zeilsport van Vereniging wil je doorgeven aan je kinderen.’ een vereniging als De Kaag. Hij zet zich er voor in. Het sleuIs hij met zijn internationale ervaring dan niet uitgekeken telwoord is ‘jeugd’. Kritisch stelt hij: ‘We moeten de jeugd op de Kaag als zeilwater? Hij ontkent met klem. ‘Zeilen door veel meer betrekken bij de Vereniging en evenementen, zorde nauwe doorgangen op de Kaag is leuk. Op de plas met al gen dat je jeugd op het startschip of de toren krijgt. Als je ziet haar winddraaiingen leer je varen. Ik weet precies waar ik de wat Wim van ’t Hoogerhuys daar al jaren in zijn eentje orgavorige kaagweek heb gewonnen en een andere verloren. Die niseert, dan mag je hem wel een hele bos veren in zijn kont filmpjes heb ik bij me. Op de Kaag speelt alles zich af rond douwen. Daar heb ik diep respect voor.’ twee eilanden. Afhankelijk van de windrichting moet je een aantal trucs weten. Het gaat vooral om trekwalletjes. Soms Ook de loyaliteit van Maarten Max is onmiskenbaar. ‘In de scheelt het tientallen, soms honderden meters. Je moet niet al- zomer, na trainingen in Medemblik, ging ik met vrienden leen de boot op gang houden, je moet blijven kijken.’ naar het Vennemeer, waar mijn opa een bootje heeft. Gezellig varen op de Kaag. Dat was belangrijk voor mij.’ ‘Ik zeil nu internationaal, maar vergeet het binnenwater niet. in Nederland. Een soort platbodem, een verdringer, ongelooflijk lastig trimmen. Heel moeilijk om het voelen van die boot te verbinden met wedstrijdtheorie. Je moet bijna autistisch zijn. Sinds ik dat haal, maak ik grote stappen. Heel goede wedstrijdzeilers fakkelen af in de boog. Alles rammelt, staat los, de boot is zwaar overtuigd, verleidt tot verkeerde acties, zit vol valkuilen. Ik vind dat boeiend. Ik zeg altijd, bijt je door het eerste jaar heen, dan pas ga je groeien. Als je een boot onder controle hebt en je hebt goede zeilers om je heen, maakt het niet uit waar je in zeilt, het spelletje om als eerste bij de finish te zijn is hetzelfde. Maar een regenboog is zo moeilijk in balans te krijgen. Je wint veel met goed overstag gaan en schakelmomenten bij toe- of afname van de wind zijn heel belangrijk. Het is een kunst. Op de Kaag met die korte rakken heb je daar weinig tijd voor terwijl het heel belangrijk is. Want vooraan zijn de verschillen ontzettend klein.’

foto: EB

Kijk, hier gaat Leo

Een van de jongste regenbogen

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Ik zei een keer voor de grap: ‘Oop, we gaan regenboogzeilen’. En die kwam er, de 149. Ik herinner me hoe ik als kind ’s middags startte in de optimist en dat die regenbogen dan langs me heen denderden en zulke golven trokken. Dat was wel heel indrukwekkend. Nu maak ik het van de andere kant mee. Spannend. Regenboogzeilers zijn echt fanatiek.’ ‘Ik ben altijd lid van De Kaag gebleven. Ik haal nu medailles binnen voor de Vereniging. Die organiseert daarvoor huldigingen in de sociëteit, net als toen ik in 2005 Europees jeugdkampioen in de laser-4.7 werd en zo’n mooi Delftsblauw bord kreeg. Dat vind ik wel heel erg gaaf. Vrienden van mijn vader, de Duyvestijns en de Kampschreurs hebben ook kinderen op De Kaag en vragen mij of ik ze wil trainen. Dat is iets wat ik graag op de Vereniging wil doen, zo’n groepje kaagkinderen begeleiden. Die kinderen kijken naar me op en het is mooi om die kleintjes wat bij te brengen en wat terug te doen voor de Vereniging.’

Kaagzeilers willen Goud 52

In 1991 en 1992 winnen respectievelijk Sven (optimisten A) en Kalle Coster (optimisten C) de in 1991 uitgeloofde SuperKaagCup. Niemand weet dan al dat ze later Olympisch zullen zeilen, opgestuwd door hun coach, kaag- en olympisch zeiler Dick Coster, niet toevallig ook hun vader. Zes keer worden ze Nederlands kampioen. Ook in het buitenland veroveren ze plak na plak. Op de Olympische Spelen

Drukte in het ‘Nauw van Calais’ op de Kaag

De zilveren starttoren als wisselprijs

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: RL

foto: SB

Steven le Fèvre en Steven Krol in Medemblik

Sven en Kalle Coster in Cascaïs

van 2004 bij Athene worden ze zesde in de 470. Daarna veroveren ze meerdere plakken op WK’s, EK’s en ONK’s. Voor de Olympische Spelen van 2008 in Qingdao zijn de verwachtingen dan ook hoog gespannen. Onder coaches Jacco Koops en Daniel Smith werken ze in 2007 keihard aan teamgeest, communicatie en strategie. Ze beginnen aan de Spelen als tweede op de ISAF-ranglijst en mikken op goud. Tijdens de

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

laatste race lijkt een plak binnen handbereik. Helaas voert de eerste slag ze in een windwak. Ze vechten zich op de Gele Zee nog naar een zevende plaats maar vallen net buiten de medailles. Bittere pil voor ambitieuze kaagleden als de Costers. De broers formuleren hun eigen troost: tenminste hebben ze vaders topprestatie (OS 1976-1980) verbeterd. Des te feller zijn ze op revanche voor de Spelen van 2012. Winter 2008-2009 ontspannen ze zich en laten zich lekker gaan. Maar op Hyves melden ze: ‘Wij zullen alles op alles zetten om die langverwachte en welverdiende olympi sche gouden plak te winnen.’ Ze staan bovenaan de ISAFranglijst. De mentale druk om te presteren voeren ze langzaam op. Werken aan de volmaakte focus. Een andere weg naar olympisch goud is er niet.

Kloppen op de deur

De broers Coster kunnen wel revanche willen, maar of zij in 2012 Nederland zullen vertegenwoordigen, valt te bezien. Vanaf hun vroegste succes prijken hun namen op een lijst van andere getalenteerde kaagzeilers in de optimist zoals bijvoorbeeld Mats Hellman (1e WK Menorca 1993) en de dan piepjonge Steven Krol. Steven is een echt kaagkind, net als zijn moeder. In 1998 dringt hij als elfjarige door tot de kernploeg. Hij groeit uit de optimist, stapt in lasers en vormt sinds 2006 een team in de 470 met naamgenoot en laserzeiler Steven le Fèvre, allebei even oud (1987). De twee Stevens waren al vriendjes sinds Le Fèvre als kind wel eens kwam zeilen bij De Kaag. Dat ze steeds weer tegen elkaar uitkwamen, deed daar niets aan af. Samen zeilen in de 470 is voor beiden nieuw, maar het geeft ze veel voldoening. In 2008 winnen de Stevens het jeugdkampioenschap 470 in Polen. Meteen uiten ze hun ambitie om Nederland te vertegenwoordigen op de Olympische Spelen van 2012. Dat ze daarvoor eerst langs de Coster Bros moeten, intimideert ze

De Kaagtijgers komen op adem na de kaagrace

niet; in Hyères 2009 eindigen ze hoger dan hun oudere rivalen. Voor Medemblik dat jaar is de confrontatie wel heel direct. De Stevens gijpen iets te wild en tikken de Costers bijna aan. Foutje. Het kost ze hun klassering. Bovendien slaan de Costers dat jaar hard toe tijdens het WK in Denemarken: Sven en Kalle worden 4e, de Stevens 25e. Is de oude orde daarmee zeker gesteld? Niet volgens Krol, die meent dat ze juist ‘in het wiel’ van de Costers kunnen groeien naar topniveau. In sepembter 2009 eindigen de Stevens in de Sail for Gold wedstrijden te Weymouth slechts één plaats achter de Costers (5e). Over Sven en Kalle heen naar Olympisch zeilen in Weymouth 2012, dat is het strijdplan. De intra-Nederlandse concurrentie werkt volgens de jonge honden in hun voordeel. KNWV hoofdtopzeiler Hessel Evertse zegt: ‘De Stevens kloppen op de deur’. Overigens zijn beide teams nuchter over elkaar. Om te winnen moet je zoveel tegenstanders verslaan, dat er een ander Nederlands team bij zit verandert aan de opdracht niets. Het duel vinden ze voornamelijk spektakel voor de pers. En de Kaag? Krol komt graag naar de kaagweek, niet om te zeilen maar voor de vriendschappen en de gezelligheid. Zowel hij als Le Fèvre werken regelmatig met kaagkinderen. Zo begeleidt Le Fèvre kinderen die net buiten de sterkste ploeg vallen, want daar wordt niet veel voor georganiseerd. Steven Krol merkt dat het leuk is om te trainen met kinderen, een jonge trainer staat dicht bij ze en zijn reputatie als topzeiler doet de rest. Zij stoppen in De Kaag terug wat ze er kregen.

De Britten voorbij In 1997 wordt Rien Mussert roeicommissaris en treedt toe tot het bestuur. Rien: ‘Wat mij drijft is leuke dingen organiseren en daar met zoveel mogelijk mensen van genieten.’ Datzelfde jaar is de whalersloep ‘Kaag I’ present op de kaag-

week. Rien: ‘Het woei toen zo hard dat niemand wilde zeilen. Maar wij roeiden! Daar kwam zo’n geestdrift uit voort dat ondernemer Ad Bisschops ons tijdens het feest in de koepel een tweede sloep beloofde. Nou, toen dansten de jongens en meiden op de tafels. Die tweede sloep is De Voorbijganger.’ Het succes smaakt naar meer. De kersverse roeicommissaris krijgt in 1998 contact met de gemeente Leiden. Die wil meer met het stadwater doen. Rien stelt een wedstrijd voor, een Leidse Grachtenrace voor kromhout-whalers. Die zomer zien verbaasde Leidenaren een hele vloot kromhout-whalers door hun grachten jakkeren. Bruggen en kades staan

zwart van de mensen. De stad staat op zijn kop. Tien jaar lang organiseert De Kaag dit spektakel. Dan lijdt de Leidse Sloepenrace (2008) schipbreuk op de kosten en de gemeentebureaucratie. Vanaf dat jaar wordt dit evenement vervangen door de Kaagrace met alle typen sloepen. In 1996 haalt Kees Harschel met geld van de Postbank de eerste ‘pilot gig’, de Blue Lion, naar Nederland; een gig is een slanke zesriemsboot. De resultaten van zijn team ‘Holland 6’ vallen tegen, en de coach verkoopt de boot. Al snel komt er vervanging, de gig Neptunus, maar de roeiploeg raakt ver-

57 foto: CKK

Kaagse wereldkampioenen pilotgigroeien 1999 op de Scilly-eilanden

Start Leidse sloepenrace 2008

foto: EB

Kaagse bluf wacht op de uitslag

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

weesd. Rien Mussert biedt ze een thuis onder de vleugels van De Kaag. In 1999 neemt De Kaag de Neptunus over. April datzelfde jaar doet de ‘Holland 6’ mee aan het wereldkampioenschap gigroeien op de Scilly’s, de eilanden voor de zuidwestkust van Engeland. Kaagvlag op de boot, een echte Kaag-gig. De dames worden er wereldkampioen. De Britten zijn helemaal in de war en zweren dit nooit meer te laten gebeuren. Sindsdien is de gig niet meer van De Kaag weg te denken.

Holland-Friesland

Tot de oudste eenheidsklassen van Nederland behoren de regenboogklasse (1917) en de twaalfvoetsjollenklasse (1914). Twee klassen waarmee zeer enthousiast gezeild wordt en die thuis zijn op De Kaag. De regenboog komt voort uit een ontwerpwedstrijd die gewonnen werd door G. de Vries Lentsch jr, een bekende botenbouwer uit Amsterdam. De twaalfvoetsjol waait over uit Engeland en is ontworpen door George Cockshot. Dit scheepje krijgt in 1920 internationale erkenning als olympische klasse. De kaag- en sneekweek vervullen een bijzondere rol voor de Holland-Friesland teamwedstrijden in de regenboog. Het initiatief voor teamwedstrijden in regenbogen ontstaat in 1936

foto: EB

op De Kaag waar de voorzitter een zilveren wisselbeker beschikbaar stelt voor de regenboogteams uit Sneek, de Braassem, Rotterdam en De Kaag. Elk team bestaat uit twee schepen en de kunst is om als team op de beste plaatsen te eindigen. In 1937 wordt de organisatie aangepast, dit is het begin van de jaarlijkse Holland-Friesland teamwedstrijden tijdens de kaagweek en sneekweek. Steeds zeilen vijf regenbogen van Friesland tegen vijf regenbogen van Holland in een serie wedstrijden tegen elkaar. Het is een schitterend zeilspektakel dat veel toeschouwers op volgboten trekt. Je moet iets van vaarregels en wedstrijdregels begrijpen om te zien hoe leden van elk team elkaar helpen door tegenstanders de loef af te steken of af te dekken, zodat een medeteamlid de kans krijgt een koppositie in te nemen. Een beetje van twee honden vechten om een been en de derde gaat ermee heen… Ongeacht de weersomstandigheden, of het moet wel heel erg bar zijn, gaan de teams het water op. Vooral met straffe wind houden toeschouwers hun adem in als de regenbogen met hun enorme waterverplaatsing voorbijstuiven of gezamenlijk om een boei denderen. Hier wordt gevaren met het mes op dek. Men gunt elkaar geen duimbreed ruimte. Adembenemend zijn de voordewindse rakken als de regenbogen met felgekleurde spinakers van twintig vierkante meter zeil als een muur op je afkomen. Naast snelheid, perfect materiaal en stuurmanskunst komt er bij deze wedstrijden veel strategie en tactiek kijken. Vaak vooraf bepaald, maar door

foto: EB

omstandigheden en tijdens de wedstrijden altijd weer aangepast omdat de teams niet weten welke schepen het op elkaar gemunt zullen hebben. Het totale team probeert zo goed mogelijk te scoren door zover mogelijk voorin te eindigen. Alleen heel veel zeilervaring, maar dat geldt bij elke

zeilwedstrijd, brengt je in de voorste linies. Tot nu toe hebben de Hollandse teams vanaf 1937 de meeste overwinningen behaald, maar dat betekent geenszins dat de Friese regenboogzeilers hen niet regelmatig een lesje leren. Ook dat gebeurt op de Kaag, tijdens de kaagweek.

De supporters

Holland Friesland neus aan neus

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

Van elitair naar facilitair

Breestraat Leiden, vrijdag 14 oktober 1910 61

18.43 uur Het is vrijdag, een zonnige oktoberdag. De lucht is strakblauw met een mooie avondgloed. Het wordt echt fris. De ondergaande zon licht nog net de toppen van de gevels aan. Op straat is het een heen en weer van mensen. Salomon Laurier duwt al fluitend O du lieber Augustin zijn fruitkar richting Voldersgracht. Hij is bijna los van zijn stoofperen. De kunstenaar Breitner kijkt in het raam van de boekhandel naar een affiche voor het lustrum der Leidsche Hoogeschool. Het verslag van Den Staat der Sterrenwacht ligt in de etalage. Breitner heeft vanmiddag Geesje Kwak in een Japanse kimono op de glasplaat vereeuwigd. ‘Daar zullen ze van opkijken’ grinnikt hij in zichzelf. Er rijdt een Spyker-Benz automobiel

voorbij. Iedereen op straat kijkt op hoe deze met grote snelheid om de hoek verdwijnt. Knarsend en piepend komt de elektrische tram tot stilstand, midden in de Breestraat, voor nummer 84. Er hangt een koord aan de tram voor de stroomafnemer. Dit is een geliefd doelwit voor baldadige Leidse studenten. Als je er aan trekt dan zit de tram zonder stroom... Vrouwen stappen in met volle tassen en een aantal jonge kerels springt van het achterbalkon. Zij steken de straat over richting het bekende caférestaurant In Den Vergulden Turk. Binnen worden de eerste lichtjes ontstoken. ‘Tjingding’ zegt de tram en komt langzaam in beweging.

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

van Neptunus en Mercurius met daartussen een groot portret van een Turkse man met tulband. Het pand werd ooit als koopmanshuis gebouwd door de gebroeders Le Pla. Die deden goede zaken in de Levant met mohairwol voor de Leidse lakenindustrie.

In de zomer heeft dit bekende etablissement een buitenterras met namaakpalmen aan de straat. Er hangt een spectaculaire ijzeren luifel overheen van architect Jesse. Iedereen is bang dat dit gevaarte naar beneden zal komen. Op zonnige dagen zitten hier de professoren van de universiteit en Leidse notabelen achter hun krantje met een wiener melange en appelgebak. Kijkend wat er op straat voorbijkomt. Sommige heren zijn geflankeerd door dames met grote hoeden. Enige weken geleden ontmoetten componist Mahler en de psycholoog Freud elkaar hier op het terras. De buitengevel met de uitbundige ramenpartij boven de grote luifel en de puntlijst valt op tussen de andere huizen. Een fiere vlaggenmast steekt schuin omhoog. Ook op de bovenetages springen de lichten aan. In de punt staan beelden

Er komt een kelner naar buiten met een bezem om de opgewaaide herfstbladeren van het terras te verwijderen. Hij houdt de deur open voor de jonge heren. ‘Alles goed met je Van Dijk?’ vraagt een van de mannen. ‘Blij u weer te zien.’ Een beleefd knikje volgt en hij begint te vegen. Het interieur van dit café-restaurant is echt modern en royaal. Met eigentijdse lichte stoelen van gebogen hout volgens een nieuw fabricagepro-

Een zeer royal en modern café-restaurant...

... met een eigentijds interieur

foto: CLA

650 ligplaatsen om voor te zorgen…

ces van de firma Thonet. Er staan vier Wilhelmina biljarttafels. Alleen op de tafel onder de lichtkoepel wordt gespeeld. Kelners bij de grote bar langs de zijkant volgen het spel of brengen een blad vol volle glazen richting de eetzaal. Er loopt een fraaie gietijzeren trap naar boven waar de zalen zijn voor vergaderingen of studentendisputen. In het restaurantgedeelte heerst een vrolijke stemming. De tafels zijn bezet door heren. Jonge dertigers. Sommigen zijn bezig met het hoofdgerecht en nieuwkomers worden door kelners geleid naar een vrije tafel bekleed met wit linnen. De mannen die nieuw binnenkomen worden begroet en hier en daar geïntroduceerd. Velen blijken elkaar te kennen. Spijskaarten worden aangedragen en er wordt gelachen. De gesprek-

ken gaan over de stadsuitbreiding in Rotterdam, Den Haag en Leiden, over de nieuwe staatslening en de spoorwegaandelen. Ook over de vrouwen. Die krijgen steeds vaker een procesverbaal aan hun rok omdat ze met te lange hoedenpennen de tram instappen. Tja, die mode van tegenwoordig! Er komen kalfskoteletten met bonen op tafel en kelners vullen glazen bij met tintelende moezelwijn. ‘Heerlijk ‘nakaagje’ was dat’, zegt een van de heren. Anderen kijken hem een beetje beduusd aan. ‘Heerlijk nakaagje… u heeft toch een kotelet?’ ‘Nee excusé, ik bedoel die fantastische zeilwedstrijd van zondag twee weken geleden op de Kagerplassen. Uitzonderlijk en aangenaam, dat wil ik ermee zeggen, heerlijk ‘nakaagje’.’ ‘Oh ik dacht dat u nog plaats had voor een náknaagje’, waarop alle tafels luid in de lach schieten. Een van de heren roept: ‘Hulde aan Van Hoolwerff’ en allen heffen het glas. De tweeëndertigjarige Van Hoolwerff geniet met een brede lach van deze belangstelling. Als een andere heer oppert dat hij zich al verheugt op een heerlijk ‘voorkaagje’ gaan ineens alle gesprekken over de zeilwedstrijd van die zondag op twee oktober. Niet iedereen is erbij geweest, maar de verhalen hebben als een lopend vuurtje de ronde gedaan. Ook van de bijeenkomst hierboven in de grote zaal waarbij de klassenindeling en de handicap voor deze onderlinge zeilwedstrijd werd vastgesteld. Dit is immers nog nooit vertoond, een zeilwedstrijd van deze omvang op de Kagerplas-

foto: CLA

En meer vastgoed…

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

sen! Met al die toeschouwers op kleine en grote boten. Ja, er worden op het IJ in Amsterdam van dit soort zeilwedstrijden georganiseerd of op de Zaan en natuurlijk op de Maas of in het verre Friesland. Maar nog nooit op de Kaag terwijl je steeds vaker fraaie Hollandse jachten voorbij ziet varen over de Leede te Warmond. Die zondag, alweer bijna twee weken daarna komen alle kaagse plezierjachten op initiatief van de zeilers Van Hoolwerff en Cunaeus bij elkaar in de luwte van boerderij de Eenzaamheid op de Zijl. Met vierentwintig schepen, verdeeld over vijf klassen. Met wel tachtig toeschouwers

op allerlei bootjes ligt het er gelijk stampvol. De morgen begint met regen. Later klaart het op en is er een mooi lopend windje van 4 beaufort. Na afloop van de zeilwedstrijden verzamelen de zeilers zich voor een slotdiner en de prijsuitreiking in café-restaurant De Stad Rome in Warmond. Daar wordt het idee geboren om een zeilclub op te richten: ‘ter bevordering en behartiging van de watersport in de Kaagse contreien’. De hoofdkelner fluistert iets in het oor bij Van Hoolwerff. Deze tikt met een lepeltje tegen het wijnglas. ‘Heren, allen hartelijk welkom. Blij dat u met zo velen gekomen bent. Er wordt mij net ver-

Boerderij de Eenzaamheid,

waar het begon

De eerste wedstrijden werden veelal met ‘rond en plat’ gevaren

foto: EB

teld dat we naar boven kunnen gaan. Er is een zaal voor ons gereed gemaakt. Ik verzoek u vriendelijk... zodat wij om acht uur met de vergadering kunnen beginnen.’ Alle heren volgen elkaar vrolijk pratend naar boven en zetten in de zaal met potlood hun naam op de presentielijst. Op het lijntjespapier staan negenenvijftig namen onder elkaar, vaak met de naam van een schip ernaast. Boven aan de lijst staat ir. J.C. van Hoolwerff met de Ingeborg, gevolgd door W.Z. van der Meij met de Johanna, T.H. Fontein, H.J. de Groot, B. Ouwerkerk, J.F. la Rivière, W. Van Rossum du Chatel, G.H. Sijthoff, P.A. Werning en al die andere heren. Van Hool-

werff vraagt de aandacht en geeft toelichting op de getypte agenda die voor hem ligt. Acht heren stellen zich direct beschikbaar als bestuurslid voor de nieuwe vereniging. De hele vergadering stemt hier mee in en iedereen gaat akkoord met een jaarcontributie van fl. 5,-. De statuten zullen zo spoedig mogelijk worden opgemaakt ten behoeve van een koninklijke goedkeuring en de rechtspositie van de nieuwe vereniging. ‘Dan verklaar ik bij deze dat wij met alle aanwezigen per heden 14 oktober in het jaar 1910 de Zeil, Roei- en Motorsport Vereeniging ‘De Kaag’ hebben opgericht.’ De nieuwe bestuursleden

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

gaan bij elkaar zitten rond Van Hoolwerff. Een driewerf hoera volgt waarna eerst de voorzitter en daarna de secretaris F. la Rivière de vergadering bedanken voor de komst en het grote enthousiasme. Buiten passeert een rijtuig in draf. ‘Zal ik jou eens wat zeggen De Groot… volgens mij hebben wij volgend jaar weer een heerlijk ‘nakaagje’.’

KaagsociĂŤteit, 26 maart 2009, Algemene Ledenvergadering 67

19.43 uur Het is pikdonker langs de Zijl. Als het onbewolkt was geweest, zou je nog geen hand voor ogen hebben gezien, want het is nieuwe maan. Maar er trekken wolken over, het waait en nevelflarden maken het op de dijk nat en koud. Juist hier, dicht bij de parkeerplaats merk je weinig van de Randstadse lichtvervuiling. Alleen rond de peertjes van de schaarse lantaarns hangt een diffuse lichtkring en de lichtopstand (lange schittering, 8s) op de hoek Zijl-Zijp werpt ritmisch een groen schijnsel over regenplassen en losse stenen. Aan de overkant van het zwarte water ontsnapt zwak licht aan de ramen van boerderij de Eenzaamheid.

Schipper mag ik overvaren?

Maart 2009

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Koplampen meanderen over de Zijldijk, komen tot stilstand en doven. Veerman Nico van Schie schuilt in zijn wachtpui. Hij heeft vanavond al tientallen klanten gehad en weet dat er nog meer komen. Maar het TL-licht bederft zijn nachtzicht waardoor hij de schimmen die zich naar zijn pont begeven pas laat ziet. Als zich op zijn steiger onder de lantaarn een groepje van vier man heeft verzameld, trekt hij de kraag van zijn jas wat op, stopt zijn das wat steviger achter de hooggesloten rits en gaat naar buiten.

‘Goedenavond Nico, fris weer man!’, klinkt het opgewekt. ‘Navond. Vergadering hè.’ Zijn zachte stem roept het beeld op van Albert, zijn in 2008 gestorven vader, die sinds 1956 de veerman naar de sociëteit is geweest. Vier hoofden knikken en de veerman start de motor. Alsof het klaarlichte dag is, vaart Nico de pont over de Zijp en landt boterzacht aan de overkant. Zijn passagiers stappen over de gladde beschoeiing op de tegels. ‘Bedankt. Bedankt. Hier, ook voor de terugweg. Ron, ik betaal meteen voor jou.’ De bleke muren van de kaagsociëteit doemen op. In de hal voelt het broeierig warm na de kou van buiten. Er klinkt geroezemoes van stemmen. Achter de glazen deuren van de ledenzaal zitten keurige blazers aan het dessert: bestuursleden dineren met leden die 50 jaar lid zijn. De nieuwkomers hangen hun vochtige jassen over de volle kapstokken en betreden in pak, kaagspeldje op het revers, de koepelzaal. Dit is het toneel van de Algemene Ledenvergadering

Dick van Amerongen 50 jaar lid

Het nieuwe havenkantoor (2000) bij haven-west

voorafgaand aan het jubileumjaar. Mannen en vrouwen staan er in groepjes te praten. Rond de bar en bij de stomende koffiemachine is het een komen en gaan. De deuren van de ledenzaal zwaaien open en de gevierde leden komen naar de koepel. Dan neemt iedereen plaats in de rieten stoelen op de gloednieuwe eiken mozaïek vloer. Algemene vergaderingen zijn doorgaans taai, parades van hamerstukken en sinds het bestaan van De Kaag weinig in trek bij de leden. Het zijn bij uitstek gelegenheden waarbij leden gevraagd wordt een taak op zich te nemen. De koepel is voor een kwart gevuld. Maar de brandstofcel van mannen en vrouwen die aan Kaag en KWV

Gelijk hebben ze, want hij krijgt door voorzitter Jan Bart Lucas speciale versierselen opgespeld.

foto: EB

De Kaag hun hart hebben verpand, mag er zijn. Ereleden Lies Eichhorn en Dick van Eck, bestuursleden, stug doorzeilende senioren als Gé Biesot, Henk van den Anker die weldra de Coopsbeker krijgt uitgereikt voor het jarenlang organiseren van de motorboottochten. Mannen en vrouwen die verantwoordelijkheid niet schuwen, initiatieven nemen, organiseren, enthousiasmeren, jeugd opvangen, zich nuttig weten en daar voldoening aan ontlenen. Zo’n veertig van de achttienhonderd leden en negen bestuursleden. Een beetje geflatteerde opkomst vanwege het diner met de zeer trouwe leden – waaronder Dick van Amerongen, bedenker en bouwer van de kromhout-whaler en medeverantwoordelijk voor de opkomst van het sloeproeien bij De Kaag.

Het bezit vanuit de lucht

Over hamerstukken gesproken.Vaak is de behandeling van het financieel verslag een bezoeking waarbij over elkaar buitelende cijfers doen snakken naar het eind. Dat krijg je als een vereniging zo rijk is aan water, havens, grond en opstallen. Maar penningmeester Ron van Eijk geeft zo’n elegante en heldere toelichting op het jaarverslag, dat het entertainment wordt. Natuurlijk zijn de financiën gezond. Er zijn ook zorgen. Over de sociëteit en het geringe aantal leden dat zich voor verenigingstaken beschikbaar stelt. Een levendiger opzet van de kaagweek moet meer en jongere zeilers trekken. Na de vergadering schuift iedereen in wisselende gezelschappen en hoor je overal opgewekte stemmen en oplaaiend gelach. Terwijl voor Rio de Janeiro de Ericsson 3 de Volvo Ocean Race wint en Fortis zucht onder een verlies van 18,5 miljard euro, eindigt de Algemene Ledenvergadering als een reünie van oude vrienden die nog even blijven om herinneringen op te halen, elkaar nieuwtjes te vertellen en nieuwe afspraken te maken. Naarmate het later wordt, loopt de koepel leeg. In de hal gaan de vochtige jassen weer aan. Buiten schijnen wat sterren door scheuren in het wolkendek. Ergens tikt een val metalig tegen een mast. Het pontje zet de vergadering in plukjes over de Zijp. Een laatste groet. Portieren slaan dicht. In de kaagsociëteit floepen de lichten uit. Dan is het bijna stil. Alleen de wind ruist en het water klotst. In de verte verdwijnen de laatste rode achterlichten over de bochtige Zijldijk naar huis.

Duidelijk zichtbaar via Google Maps

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Negenennegentig jaar later Voorgaande momentopnames liggen negenennegentig jaar uit elkaar. Ze zijn heel verschillend van dynamiek. In 2010 onderhoudt een warme kern van actieve leden een klassiek en prestigieus instituut met slapende en springlevende onderdelen. Watersport is populair. De sociëteit bloeit als middelpunt van wedstrijden, tochten en trainingen en de verenigingshavens liggen vol. Wie zegt dat hij of zij lid is van De Kaag hoeft niets uit te leggen, de koninklijke vereniging is een begrip. Haar succes dankt De Kaag deels aan haar betrekkelijke deftigheid. Ze lijkt niet zo exclusief als haar koninklijke zussen Muiden, Loosdrecht of De Maas, maar toch... lid zijn van De Kaag met haar bezit, tradities, prachtige prijzen en invloed

foto: LK

We zijn trots op De Kaag

heeft een glans van maatschappelijke voortreffelijkheid. De bijdrage aan de organisatie van een ‘Vrijwillige Landstorm’ levert haar al in 1917 het voorvoegsel ‘Koninklijk’ op, met dank aan de Eerste Wereldoorlog. Een toegankelijke en actieve vereniging met status! Het maakt haar razend aantrekkelijk. De bewoners van de omliggende dorpen vinden dat niet. Oud-burgemeester van Warmond Wil de Vreeze zegt daarover: ‘Ik werd burgemeester omdat de Vereniging om een watersporter had gevraagd. Maar toen ik in 1972 naar Warmond kwam, had de gemiddelde Warmonder niet zoveel op met de Vereniging. Watersporters zag men als elitair, dorp en De Kaag waren aparte werelden. Watersporters waren vooral belangrijk voor de middenstand, die watersporters soms hogere prijzen rekende dan aan Warmonders.’

Een chique uitstraling kan een drempel zijn. Maar voor wie? Voormalig plankzeiler, nu alleszeiler Peter Bisschop herinnert zich hoe begin tachtiger jaren plankzeilers opkijken tegen De Kaag. De meeste plankzeilers hebben moeite om het pontje over te steken. Overigens speelt binnen de Vereniging de vraag naar het ‘elitaire karakter’ niet of nauwelijks. Dick van Eck, voorzitter van 1980 tot 1985, relativeert desgevraagd: ‘De Kaag kwam misschien bij mensen over als chic. Mannen als Van Hoolwerff en Menten waren natuurlijk imposante figuren. Bankier Menten was één van de rijkste mensen uit de omgeving, die liet een schip bouwen om de koningin op te kunnen ontvangen.’ Maar evengoed zeilde de Leidse bakker Herbert Ouwekerk in de regenboog van secretaris L. Doedes. Hij krijgt de boot gewoon mee en wordt volledig geaccepteerd. Theo van Helvert heeft een

De provincieboot Zuid-Holland

wordt startschip

foto: EB

Goed voor je boot zorgen

schoenenwinkel aan de Haarlemmerstraat, die ruziet met zijn vader omdat je op zaterdag beter schoenen kan verkopen en dan niet moet gaan zeilen. Zwart heeft een autohandel in Den Haag en Henk Blom is fotograaf. Afkomst is nooit een kwestie. ‘Als iemand gegrepen wordt door de watersport, dan is zo iemand gewoon hartstikke welkom. Mensen die zich niet thuisvoelen bij de Vereniging komen niet, het selecteert zichzelf.’

Kom erbij! In 1934 staat de ledenteller op 500, op 1000 in 1948, meer dan 1200 in 1955, ondanks de zuinigheid van de naoorlogse jaren van wederopbouw. De afgelopen jaren telt de ledenlijst zo’n 1800 namen. Vanaf 1951 leidt De Kaag structureel jongeren op. Ed Hoppe leert een hele kaaggeneratie zeilen. De jonge Jan Bart Lucas en Jaap Hage brengen de zeilopleiding begin tachtiger jaren op CWO-niveau. Weinig verenigingen kunnen vandaag bogen op zo’n aantrekkelijke jeugdopleiding. Kom maar kijken als trainende kaagkinderen op een koele voorjaarsdag of bij de optimistenweek van het water komen. Dan liggen overal truien, fleeces, mutsen en druipend zeilgoed in de hal. Ze stuiven naar binnen met nat haar en rode konen. Tientallen jongens en meisjes. Ook Jeroen Kampschreur in zijn rolstoel heeft het water dun gezeild. En jongens als Boele en Jordd-Jan Beukers. Ze hebben hard gewerkt met trainers Lennart Koning en Jaap Hage met zoon en willen nu patat met worst. Die krijgen ze, deze jonge zeilers. De Kaag blijft een kweekvijver voor talent. Niet voor niets is de Vereniging met haar kennis en ervaring medeorganisator van internationale zeilevenementen. De Kaag telt bij organisaties als het Watersportverbond en de ISAF. Oudvoorzitter Dick van Eck zegt over het gewicht van De Kaag: ‘Bij internationale zeilevenementen laat ik altijd even vallen dat mijn club in de organisatie zit, dat geeft toch autoriteit.’

Kaagweek 1926

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Leven aan boord van de moederschepen

foto: LK

Hier doen we het allemaal voor

De trainers van de optiweek

2008

De stille kracht

Wedstrijdzeilen, wedstrijdroeien, motorboottochten: dat zijn de ‘harde’ activiteiten van De Kaag. Ze springen in het oog en verlenen prestige. Maar het zijn activiteiten die nauwelijks dwarsverbanden kennen. Ze bloeien onder hetzelfde dak, net als het Nederlandse zuilenstelsel in de vijftiger jaren, ze kennen elkaar verder nauwelijks. Ze kunnen echter niet bestaan zonder de ‘stille kracht’ van de Vereniging. De kaagweek bijvoorbeeld komt heus niet tot stand alleen omdat het bestuur het wil. De kaagweek 2009 had een flinke injectie nodig, een nieuw elan. Peter Bijlard neemt het voortouw bij de organisatie van een aantrekkelijker kaagweek: meer plaats voor kleine boten in het Hondehok, kamperen bij de sociëteit, een schitterende overkapping van het feestterrein, meer werving bij verenigingen en klassenorfoto: CKK

Instructie optiweek

foto: EB

ganisaties, meer muziek en sfeer, meer jeugd. Jan Bart Lucas zorgt voor sponsoring die nergens schreeuwt of schril is. Een exclusief gezelschap leden dokt een lieve som. Een kleine groep vrijwilligers werkt maandenlang hard en ziet zich beloond met een spetterende kaagweek die deelnemers en toeschouwers blij maakt en die iedereen prijst. En als aan het eind van de week het doek valt, begint voor bestuur en vrijwilligers meteen de organisatie van de kaagweek 2010, het jubileumjaar! De Kaag is een continubedrijf dat drijft op geestdrift en verwachte voldoening. Een groot deel van die stille kracht heeft geen naam. Ze zoemt in huishoudens van leden in het Haagse, Leidse of Rotterdamse waar de boekenkast vol zeilboeken staat, foto’s van de boot aan de muur hangen en waar je ’s winters struikelt over versgelakte vlonders. Ze bestaat uit de inspanning van leden die niet hoeven winnen, maar met hun vaarplezier wel

Het water op voor training

foto: EB

collectief invulling geven aan wat De Kaag beoogt. Ze komt van altijd te schaarse vrijwilligers die zich kwijten van talrijke ondersteunende taken. Hun namen staan niet in een boek. Ze hebben aangezeten bij het medewerkersdiner en hebben thuis het kaagbordje der erkentelijkheid als dank en aanmoediging voor volgend jaar. De stille kracht ligt ook opgetast in de ontelbare uren die zeilmoeders en schippersvrouwen de afgelopen eeuw hebben besteed aan het zelf naaien van oliegoed en dekzeilen, meeklussen in winters, doen van boodschappen, pakken van tassen met eten en kleren, koken en wassen, opvangen van kinderen en waken over hun veiligheid, plakken van pleisters, bedienen van kuipenvol vrienden, varen van moederschepen, werken met trossen op het voordek en – misschien wel het belangrijkste – het steunen van hun mannen met applaus en troost. Hoe vaak is hun inzet genoemd in lofredes op de prestaties van winnaars?

Goed opletten

Even beter vastzetten

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Koersen op verandering Om aantrekkelijk te blijven moet De Kaag inspelen op de behoeften van haar leden. Dat doet ze nog steeds. Kijk naar de woensdagavondwedstrijden, de winterwedstrijden en het sloeproeien. Nieuwe populaire evenementen met telkens een groeiend aantal deelnemers en een vol terras of een

gezellig, maar het is er niet meer.’ De omslachtige bereikbaarheid wordt nu soms als een nadeel ervaren. Wie nu wil zeilen, concentreert zich op de dichtstbijzijnde faciliteit en komt daar zelden weg. Een beperkt aantal wedstrijdzeilers gaan met hun trailer van wedstrijdplas naar wedstrijdplas. Oudere leden moeten het zeilen opgeven en stappen in een motorboot. Sommigen blijven actief, anderen voegen

foto: EB

gevulde koepel. Dan merk je dat De Kaag bloeit. De belangstelling voor het ‘oude’ wedstrijdzeilen loopt in heel Nederland terug als gevolg van een overvloed aan activiteiten. Oud-voorzitter Wil de Vreeze zegt: ‘De tijd dat De Kaag alles was voor families of jongeren was al over toen ik voorzitter werd. Je kon er in feite alleen met de boot naar toe en die bleven er weekenden en vakanties lang liggen. Buitengewoon

Kaagweek 1928

foto: EB

zich met bloedend hart bij de vloot ‘ligplaatsleden’ die het lidmaatschap zijn aangegaan om een ligplaats aan de Kaag te bemachtigen. Het bestuur vreest krapte aan kandidaten voor commissies en verschraling van de programma’s. Voorzitter Jan Bart Lucas vraagt zich hardop af: ‘Wie levert tegenwicht aan de komende grijze golf? Het is schipperen tussen kwaliteit en wat je

De Leede toen

doet voor al je leden. Of een lid nu veel of weinig geld heeft, ieder lid heeft het recht om hier te zijn. En dat wil ik graag zo houden.â&#x20AC;&#x2122; Het werkelijk ondersteunen van de Vereniging gebeurt door een beperkt aantal leden. Welke nieuwe formule werkt dan wel? Sommige leden willen De Kaag exclusiever zien, ligplaatsleden afstoten en de contributie verhogen. Een club maken om trots op te zijn, je relaties meenemen

Altijd wat te doen De Kaag bruist van de activiteiten. Er zijn de traditionele zeilevenementen zoals voor- en nakaag met de kaagweek als hoogtepunt. Je hebt het Pinksterevenement met twaalfvoetsjollen, de Benelux Kampioenschappen en de Holland Regatta met internationale allure. Regenbogen zorgen tel-

In spanning voor de

prijsuitreiking

Rescueteam Rien Mussert en

Willem Wayenberg

Klaar voor het diner in de koepel

foto: CKK

naar het clubhuis en die unieke plek laten zien? Waarschijnlijk is er meer nodig. Want het is nog nooit zo moeilijk geweest een vaste ligplaats te bemachtigen rond de Kagerplassen. De havens liggen bomvol en de tarieven schieten overal omhoog. Ook De Kaag zal zich weer beraden op de veranderingen. Kansen genoeg. Het aanbod van watersporters groeit nog steeds.

Roeien op het Zweiland

Puur zeilplezier

kens voor veel beweging. Jeugdopleidingen en jeugdwedstrijden gaan het hele jaar door en aan het einde van de zomer is er een groot ronden platbodemevenement. Op zondag zie je de zestienkwadraatzeilers de loods leeghalen voor onderlinge wedstrijden. De woensdagavonden in de zomer en zondagen in de winter trekken steeds meer zeilers en gezelligheid. Veel leden varen met een Micro-Magic

Watersport

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

modelboot in haven-oost en aan de vele diners schuiven aldie veel weg heeft van een curiosawinkel, wordt door honderden zeilers met veel humor en blijdschap verwelkomd. tijd genoeg leden aan. De mooiste prijzen worden op de Vereniging bewaard. Dat Op het terras van de soos is het goed toeven in de avondzon zijn de zilveren schaalmodellen en andere kostbare wisselen de havenmeester zorgt voor een goed plekje voor de boot. prijzen. De traditionele delftsblauwe borden gaan natuurTijdens de kaagweek 2009 hangt er een enorme parasol lijk mee naar huis voor de verzameling. Het bestuur is dan boven het evenementenplein. Er wordt weer uitbundig ge- op z’n best en iedereen geniet. De winnaars gaan de annalen

Trotse winnaars kaagweek

2009

Voorbereidingen prijsuitreiking

foto: EB

kampeerd. Deelnemers komen uit alle windstreken. Boeien in en krijgen een foto van hun wisselprijs thuisgestuurd. Ieworden even listiger neergelegd en iedereen heeft het op het dereen vindt het prima. Volgend jaar worden ze weer afgewater en op de wal mateloos naar z’n zin. Websites ver- stoft en opgepoetst. Waar vind je nu nog dat soort rituelen? schijnen de dag erop met foto’s van elk moment. Het is één groot feest. Zelfs de prijzentafel tijdens de prijsuitreiking,

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

Gespannen wachten op de prijsuitreiking

De grootste klapper tijdens de prijsuitreiking

Start zestienkwadraten kaagweek 1959

Start cadetten

foto: EB

Gluren bij de buren van De Kaag

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

Geziene gasten

De Koninklijke Watersportvereniging ‘De Kaag’ heeft zich altijd kunnen verheugen op belangstelling van bijzondere gasten. Dit heeft vast te maken met de gastvrijheid, de allure en sportieve uit87

straling van de club. In de beginperiode is zo’n vereniging uniek omdat er maar weinig watersportverenigingen van deze omvang bestaan. Toch heeft De Kaag haar bijzondere karakter behouden en is ze aantrekkelijk gebleven door haar grote evenementen en de belangrijke bijdrage die ze nog altijd levert aan de Nederlandse watersport. Aanleiding genoeg voor hoogwaardigheidsbekleders, het Koninklijk Huis, Commissarissen der Koningin en burgemeesters, artiesten, topsporters, beroemde ondernemers, vreemde vogels, militairen, buitenlanders en bijzondere schepen om De Kaag verwacht of onverwacht met een bezoek te vereren.

Bezoek Commissaris der Koningin Kaagweek 2009

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

foto: EB

Hoge gasten bij de kaagweek

2009. Commissaris der Koningin, de burgemeesters van Teylingen en

Veel van deze bezoeken zijn beschreven in kranten en voorgaande jubileumboeken. Ze herinneren aan feestelijke en vrolijke momenten. De heer Nater, lange tijd met zijn vrouw gastheer en gastvrouw op de sociëteit, houdt jarenlang een gastenboek bij. Het boek staat vol prachtige tekeningen en complimenten van bezoekers uit alle windstreken. Ook van buitenlanders die per schip De Kaag bezoeken. Sommige gasten komen per vliegtuig. Zoals Antony Fokker die in 1923 zijn kist laat landen tijdens de kaagweek. Hij zeilt zijn wedstrijd in de twaalfvoetsjol, wint, drinkt een biertje en vliegt weer weg. Zijn liefde voor techniek en de watersport vertaalt zich ook in een zeer geavanceerd motorjacht dat Fokker ontwerpt en in Amerika laat bouwen met één dieselmotor en twee luchtgekoelde vliegtuigmotoren, goed voor 1200 pk en 26 knopen. De QED (Latijn: quod erat demonstrandum = hetgeen bewezen moest worden) heeft al mobiele telefonie aan boord maar wordt helaas twee jaar na de tewaterlating door brand verwoest. Het had een voorbeeld moeten zijn voor nieuwe scheepstechniek, maar zover is het nooit gekomen.

Kaag en Braassem en de voorzitter van het KNWV foto: EB

De QED van Fokker

40 seinvlaggen onder hand-

bereik boven in de starttoren

Italiaanse zeilgasten tijdens Pinksterevenement

Op De Kaag leggen vele bijzondere schepen aan die op het netvlies blijven staan. Ze hebben allemaal een bijzonder verhaal. We nemen de Feja van krantenuitgever Sijthoff onder de loep die in de dertiger jaren als een zwaan bij elk evenement acte de présence geeft en de Croix du Sud van regenboogzeiler Rob de Kraa. Een bijzonder motorjacht dat nu alle grote kaagevenementen opluistert. Leden van het Koninklijk Huis zijn vanaf 1935 officieel te gast op De Kaag. Op 9 augustus 1937 brengt Baden Powell, de grondlegger van de grootste vereniging ter wereld, de padvinderij, een officieel bezoek aan De Kaag. Hij is in Nederland voor de Wereld Jamboree die in de duinen van Vogelenzang wordt gevierd. Tijdens de bezetting krijgt De Kaag met ander bezoek te

foto: EB

De Kaag internationaal

foto: EB

Gast meert aan met moerasboot

foto: AR

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

maken. Aanvankelijk mogen we hier van de Duitsers doorzeilen. In de beginjaren van de bezetting is daar veel animo voor. Op 27 mei 1943 wordt een aantal bemanningsleden van de Lancaster W 4842 een schuilplaats geboden op een kajuitjacht bij de sociëteit. De bommenwerper heeft na een Duitse voltreffer een perfecte noodlanding gemaakt in de Lakerpolder. Alle zeven bemanningsleden overleven de oorlog. Tegen het einde van de bezetting sommeert het ‘bezoek’ de botenbezitters om hun bootje in te leveren… Elk schip met een bordje ‘gevorderd’ krijgt een enkeltje Duitsland. Sommige kaagleden verstoppen hun schip succesvol maar veel schepen gaan per binnenvaartschip via Rotterdam mee naar Duitsland. Op 26 november 1944 doet de bezetter een inval bij de Vereniging. De boten in de winterstalling worden geplunderd en er wordt veel schade aangericht.

Op 18 maart 1945 proberen de Engelsen de spoorbrug over de Leede te bombarderen om Duitse transporten te verhinderen. Dit veroorzaakt een enorme schade in de wijde omgeving en bij de verenigingshaven. In het bevrijdingsjaar is er geen kaagweek. Er worden wel onderlinge wedstrijden gehouden op 21 en 22 juli met ruim 135 deelnemers. Omdat het porselein door het bombardement in diggelen ligt, krijgen de winnaars diploma’s. In 1946 wordt voor het eerst weer de kaagweek gezeild.

Het hangt aan de muur en vertelt Elke plaquette, medaille, porselein, beker of prijs aan de muur of in de vitrine op de kaagsociëteit vertelt een eigen verhaal. Een verhaal over een stukje watersportgeschiedenis, de vele evenementen en de gastvrijheid van de Vereniging. Er zijn ook prachtige fotoboeken, archiefmappen vol herinneringen, notulen, krantenknipsels en briefwisselingen. Twee kasten vol met honderd jaar geschiedenis over De Kaag. Er is één plaquette die veel vertelt over de geschiedenis van de watersport in Nederland. Die plaquette hangt sinds 1934 in de starttoren en hoort bij een aandenken dat in 1933 wordt overhandigd aan De Kaag: ‘als persoonlijke erkentelijkheid voor de hartelijke ontvangst bij het ‘Jaarlijkse z.g. Kaagdiner’. Het kaagdiner is een lange jaarlijkse traditie van De Kaag waarvoor belangrijke heren uit de watersportorganisatie en de publieke sector voorafgaand aan de kaagweek worden uitgenodigd. Sinds 2007 mogen de partners aanzitten bij het kaagdiner. De hele koepel zit dan vol en men bespreekt er op informele wijze hoe het met de watersport beter kan. Terug naar de plaquette. Op deze koperen plaquette staan zevenentwintig namen vermeld en eenentwintig watersportverenigingen die alle aangesloten zijn bij het toenmalige Watersportverbond. Het zijn namen van mensen en verenigingen die grote inspanningen hebben verricht om de watersport in Nederland op te zetten, te organiseren en toegankelijk te maken voor nieuwe watersporters. Zij zijn geziene gasten op De Kaag bij wedstrijden, overleg of bij een gezellige borrel. Op 21 juli 1933 nemen de genoemde heren voor De Kaag deze plaquette mee met een elektrische klok die sindsdien aan de starttoren hangt. De verenigingen op de plaquette behoren net als De Kaag tot de oudste verenigingen van Nederland. De namen horen bij bestuursleden die naast hun

foto: EB

Vaste rituelen voor het kaagdiner

Plaquette

dagelijkse werk vaak tientallen jaren bestuursfuncties bekleedden binnen de watersport. De oudste kaagleden zullen vele namen herkennen. Voor de jongere leden is het leuk om kennis te maken met enkele belangrijke namen. Ernst Crone, kent u die naam nog? Ernst Crone (1891-1975) studeerde wiskunde en begint zijn werk bij een scheepvaartmaatschappij. Hij is een watersporter in hart en nieren, een groot initiator en organisator, en in zijn tijd bekend binnen de hele watersport. In 1945 wordt hij de eerste voorzitter van de Koninklijke Verbonden Nederlandse Watersportverenigingen, nu het Koninklijk Nederlands Watersport Verbond, de overkoepelende organisatie van alle watersportverenigingen en internationaal vertegenwoordiger van de Nederlandse watersport. V贸贸r 1945 is Ernst Crone voorzitter van veel belangrijke watersportverenigingen zoals de Koninklijke Nederlandsche Zeil- en Roeivereniging (1847), de Zeil- en Roeivereniging Het Y (1884) en de Zeilen Roeivereniging Hollandia (1882). Ernst Crone is een zeer actieve en belangrijke persoonlijkheid, een echte tijdgenoot van onze oprichter Van Hoolwerff, een geziene gast op De Kaag en natuurlijk lid. Dit soort mannen zijn lid van bijna alle watersportverenigingen. Dat geldt ook voor H.C.A. van Kampen (1881-1946) die in 1927 de eerste hoofdredacteur van de Waterkampioen (ANWB) wordt. Hij levert een grote bijdrage aan de popularisering van de watersport, die in het begin tamelijk elitair is.

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Naast zijn redactionele werk is Van Kampen ook illustrator en jachtontwerper. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen, van wedstrijden en reisverslagen tot technische zaken. Grote bekendheid krijgt hij met zijn boek ‘De zeilsport’. Een boek van achthonderd pagina’s dat alle aspecten van de watersport omschrijft of illustreert. De eerste druk verschijnt in 1924. In totaal zijn er acht edities verschenen en na zijn dood nog drie bewerkte versies door ir. J. Loeff van W.V. Loosdrecht (1912) die ook op de plaquette vermeld staat. Via internet kom je veel te weten over genoemde watersportverenigingen. De meeste hebben een K van Koninklijk voor hun naam gekregen en ze hebben allemaal een boeiende geschiedenis. Zoals de geschiedenis van Watersport Vereniging Schiedam (1929) die opgericht wordt door de plaatselijke hoofdonderwijzer Johan H. Klein. Daar hebben ze een stuurhuis van een oude bananenboot als clubhuis en de eerste leden gaan nog op zeehondenjacht op de zandplaten in de Maas. Zij worden ’s zomers buren van De Kaag. Veel leden van W.V. Schiedam bezoeken elke zomer de Kagerplassen waar ze met Rotterdammers ‘De Leede’ oprichten, later Watersport Vereniging Vennemeer. Zeil- & Roeivereniging Hollandia (1882, Alphen aan de Rijn) begint op dezelfde manier als De Kaag. Met een wedstrijd, maar dan een roeiwedstrijd tussen Leiden en Alphen. Die wekt zoveel animo, dat er besloten wordt een watersportvereniging op te richten. Zeilwedstrijden houdt Hollandia eerst op de Braassem. Nu zeilt Hollandia in Medemblik en roeit ze op de Bosbaan. Voor de internationale zeilsport is Hollandia de grootste organisator met zo’n vijftig wedstrijddagen per jaar op het IJsselmeer. Als je internationale zeilinspiraties hebt, kom je niet om Hollandia en de Holland of Delta Lloyd Regatta heen. Topzeilers van de Kaag kunnen daarover meepraten. De Koninklijke Amsterdamse Roei- & Zeilvereniging (1848) is ondermeer bekend van de ‘rokkenkwestie’. Al in

het begin van de dertiger jaren wordt daar fanatiek geroeid door dames op de Amstel. Die veroorzaken een groot probleem als de damesboot omslaat onder het oog van de mannelijke toeschouwers… De jonge Watersport Vereniging Westend (1917) op de Westeinderplassen krijgt het in 1920 erg benauwd als er concessie wordt verleend om de plassen droog te malen. Tot haar grote opluchting gaat dit project niet door. De Koninklijke Nederlandsche Zeil- & Roei Vereniging (1847) is de oudste watersportvereniging in Nederland. Ze is begonnen in de Sixhaven aan het IJ, aan de overkant van het Centraal Station en is sinds 1953 gevestigd in Muiden en Enkhuizen. De ‘Koninklijke’ is bekend als thuishaven van de Groene Draeck, het Lemsteraakjacht van Koningin Beatrix, vernoemd naar het vlaggenschip van Piet Hein uit 1623. De ‘Koninklijke’ is nu nog bekender vanwege het sloeproeien waarbij de Kaagroeiers graag en goed van de partij zijn.

Oude nieuwe plannen voor De Kaag

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

Luitenant van Heyst 1918. Eerste Kaagweek. Gisteravond vertoonde zich boven de Kagerplassen een watervliegtuig, dat nabij de sportsociëteit neerstreek. Het was Luitenant van Heyst uit Soesterberg. Van alle kanten schoten de schuitjes toe en de Kaagvoorzitter, de heer Van Hoolwerff, haalde de vliegenier af en voer hem naar de sportsociëteit, waar talrijke, enthousiaste gasten de vlieger toejuichten, terwijl alle stoomfluiten en misthoorns op de omliggende menigte schepen, in werking waren. De luitenant en de mecanicien ververschten zich, bleven nog even rusten en begaven zich toen weer naar hun aeroplaan. Weer oorverdovend gejuich. Toen de vlieger demonstreerde boven de sociëteit en nog altijd wuivend op de treeplank stond, klom de heer Van Hoolwerff op de uitkijktoren en riep door een grote scheepsroeper: ‘De vereniging De Kaag wenst luitenant van Heyst een behouden thuiskomst.’ (Leidsche Courant, 20/08/1918)

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

Antony Fokker Even tevoren was Fokker per vliegtuig aangekomen en neergestreken aan de overkant van het wedstrijdterrein. Even later zagen wij hem aan de helmstok van de twaalfvoetsjol ‘Willem Six’. En ook nu weer won de ‘Six’ met grote voorsprong. (Leidsche Courant 01/08/1923)

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Antony Fokker vliegt naar De Kaag in 1923

Schotse militaire doedelzakband bezoekt de Kaag in 1949

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

Marine Omstreeks 12 uur kwamen twee marine-vliegtuigen in ’t zicht die na wat omzwervingen in de lucht op het water neerstreken en natuurlijk in een ommezien omgeven waren door een ontelbaar aantal motorbootjes en jolletjes, waarin nieuwsgierige zeilboys en zeilmeiskes toesnelden om hun vreemde – toch eigen – sportbroeders te verwelkomen. De photografen onder hen vonden hierin natuurlijk een dankbaar onderwerp voor een kiekje als herinnering aan de Kaagweek van 1927. Te omstreeks 2 uur vertrokken de kranige marinemannen weer, luide toegejuicht door de talrijke toeschouwers. (Leidsche Courant 27/07/1927)

foto: CKK

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

––––––––––––––––––––––––––––––

Chief Scout Baden Powell Op de Sociëteit kwam men haast handen te kort om ieder het zijne te geven, maar dank zij de uitnemende service wist men den storm van aanvragen om een verkoelende lafenis ’t hoofd te bieden zoals dat in den lijn ligt van het watersportleven. Het wachten was op Chief Scout Baden Powell, die op dit festijn niet ontbreken mocht! Plotseling klonk een stem van de starttoren over ’t wijde water: ‘Chief Scout BP komt, BP komt’. En het was, alsof met één ruk de spanning geconcentreerd werd naar

was het schoonste moment van deze uren en een eerbiedige huldebetuiging aan den man die de padvindersbeweging groot maakte over de gansche aarde! Roerloos wachtten de duizenden ’t einde van het volkslied af waarna de ‘Cheers’ niet van de lucht waren, toen BP aan wal stapte na aan Burgemeester Ketelaar van Warmond te zijn voorgesteld… Nogmaals een hooggestemd moment bij het afscheid van den Chief Scout. Volksliederen klinken van den toren, Pipa de Groot die de knallende revol-

een puntje in de verte: een motorbootje. Voorin stond een kleine figuur: Lord Baden Powell, kaarsrecht en roerloos, saluerend onder de plechtige tonen van ’t ‘God Save The King’. Deze aankomst van den Chief Scout met echtgenote en dochter

vermachine bedient, yells en cheers, nadat Lord Baden Powell aan de winnaars der wedstrijden enige prijzen en bekers had uitgereikt… De Kaag heeft hen met liefde ontvangen en zal hen later gaarne nog eens begroeten!

(Leidsche Courant 27/07/1927)

Koninklijke belangstelling Tijdens de kaagweek van het 25-jarige jubileum in 1935 vereert prinses Juliana De Kaag met een bezoek. Daar volgt zij de wedstrijden met de bestuurders Van Hoolwerff en Doedes aan boord van de Zonnetij IV. Voorzitter Van Hoolwerff wordt benoemd tot officier in de Orde van Oranje Nassau. Een hoogtepunt in het jonge bestaan van de Vereniging. In 1959 wordt Prinses Beatrix lid van de Vereniging als ze in Leiden gaat studeren. Ze krijgt hier zeilinstructie en is regelmatig samen met vriendinnen op het water te zien met haar valk Red Devil. In 1960 wordt flink uitgepakt met het 50-jarige jubileum door voorzitter Van der Steur en het bestuur. Het koninklijke jacht de Piet Hein met Hare Majesteit koningin Juliana en de prinsessen Margriet en Marijke brengt een uitgebreid bezoek tijdens de kaagweek. Ook voorzitter Van der Steur wordt geridderd en de Koningin stelt mooie medailles beschikbaar. Op 1 september 1976 bezoeken prinses Beatrix en prins Claus De Kaag in het kader van gemeentebezoeken in het Zuid-Hollandse plassengebied met erevoorzitter en burgemeester van Warmond Wil de Vreeze als gastheer.

In 2002 bezoeken prins Willem-Alexander en Maxima De Kaag. Zij krijgen van de regenboogclub de regenboog Oranje aangeboden als huwelijkscadeau en stellen dit schip beschikbaar voor jong talent. © SPAARNESTAD PHOTO

Koningin Juliana en prinses

Beatrix komen graag naar De Kaag

Maxina en Willem-Alexander bij de doop van de ‘Oranje’

foto: CKK

De Piet Hein op de Leede

foto: CKK

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Sinterklaas

De fotograaf

Eén van de grootste feestgangers ter wereld is Sinterklaas. Sinds jaar en dag brengt de goedheiligman rond 5 december een bezoek aan de sociëteit. Gedurende een periode van meer dan 25 jaar heeft kaaglid Jaap de Vriend vele honderden kinderen en ouders kunnen verrassen als goede Sint met zijn grote boek. Elk jaar zorgt hij voor spektakel bijgestaan door zijn vrouw Teth die de aankleding van vele pieten voor haar rekening neemt. Jaap is in 2007 overleden maar zijn gulle inzet als Sinterklaas, als bestuurslid en grote gangmaker als er wat te vieren viel, zal voor velen met een grote glimlach blijven spiegelen in de Kaag.

Guido Oppenheim (1906-1984) komt voor ‘werk’ naar de Kaag. Als fotograaf heeft hij tussen 1952 en 1971 de Nederlandse watersport gefotografeerd voor de Waterkampioen en alle wedstrijdzeilers bestelden graag foto’s bij hem. Een archief van duizenden prachtige watersportfoto’s wordt nu gekoesterd door het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Guido komt eerst op de scooter naar de kaagweek. Voorop een metalen kist voor zijn Linhoff Technica en Leica camera, achterop een metalen kist voor de films. Na een dag wedstrijden fotograferen spoedt hij zich naar huis om ’s avonds films te ontwikkelen en de foto’s af te drukken om deze op de laatste dag van de kaagweek aan te bieden. Mevrouw Oppenheim zorgt voor de verkoop en korting is uitgesloten. De zwartwitfoto’s zijn onweerstaanbaar mooi en zijn nog zeker te vinden in de fotoalbums van vele wedstrijdzeilers uit die periode. Bij voorkeur fotografeert Oppenheim de draken- en regenboogklasse. Er is meestal wel een sloep waar hij kan opstappen om de mooiste momenten vast te leggen. Maar ook van de kant, met riet op de voorgrond en tussen de bomen door, heeft Oppenheim wedstrijdbeelden vastgelegd die op het netvlies zijn blijven kleven. In het vorige jubileumboek van De Kaag zijn vele foto’s van Oppenheim opgenomen.

Sinterklaas

foto: CKK

Guido Oppenheim

foto: NSA

Soldaat van Oranje In de oorlogsfilm Soldaat van Oranje worden Engelandvaarders met de MTB 102 voor de kust van Scheveningen gedropt. De MTB is een Motor Torpedo Boat, een klein zeer snel schip met bewapening, 18 inch torpedo’s, dieptebommen en een bemanning van twaalf koppen. Ze worden ingezet om het de Duitse vloot zeer lastig te maken en om geheime landingsoperaties langs het Kanaal en rond de Noordzee uit te voeren. Het zijn houten schepen met een lengte tot 70 ft. Voorzien van Packard- of Rolls Royce- motoren (Spitfire) halen ze een snelheid van 45 knopen. Ze zijn zeer lastig te traceren op de Duitse radars. Er gaat 14 ton kerosine mee aan boord en daar kan dan een dag mee gevaren worden. In 1943 wordt een nieuwe serie MTB’s gebouwd op de werf van J.H. Thorneycroft in Southampton. Er lopen twee schepen per week van stapel. Deze serie wordt uitgeleend aan de ‘vrije’ Franse marine. Een van deze MTB’s ligt bij elk kaagevenement pontificaal voor de kaagsociëteit of in de Baarzenkom voor anker.

motorjacht en in 1981 is deze gereed. Drie jaar later neemt regenboogzeiler Rob de Kraa dit prachtige schip over. Hij maakt er vele reizen mee, gebruikt het als moederschip bij de wedstrijden en laat de Croix du Sud afbouwen in de huidige schitterende staat met dezelfde romp uit 1943. Volgens de Kraa is een nieuw schip bouwen goedkoper, maar hij is zo gehecht geraakt aan de Croix du Sud, dat hij er nooit afscheid van zal kunnen nemen. De Croix du Sud wordt nu voortgestuwd door twee DDC’s van 650 pk en laat zich door Rob alleen makkelijk varen. Maar meestal doet dat Bas Plugge, de vaste schipper en onderhoudsman van de Croix du Sud.

Het schip is 23,5 meter lang, 6,5 meter breed en steekt 1,5 meter diep. Tot 1958 doet het schip dienst bij de Belgische Marine en daarna als havenschip in Oostende. Jaren later komt deze MTB naar Nederland en wordt op de tekentafel van Willem de Vries gelegd. Hij bouwt het schip om tot een luxe

Croix du Sud

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

100

De courantier Albert Sijthoff bouwt de Haagsche Courant uit tot de grootste regionale krant van Nederland. De Sijthoff-familie, grote liefhebbers van de opkomende watersport, is betrokken bij de oprichting van De Kaag in 1910. In 1923 krijgt scheepsontwerper H.W. de Voogt (1892-1963) uit Haarlem van Sijthoff opdracht om een luxe motorjacht te tekenen. De Feja wordt gebouwd door de gebroeders Pot in Bolnes en is in 1928 klaar voor de eerste proefvaart. Daarna is de Feja altijd zeer prominent aanwezig tijdens de kaagwedstrijden. Midden dertiger jaren krijgt de Feja bezoek van prins Bernhard die inspiratie zoekt voor het toekomstige koninklijke

jacht Piet Hein. Dat jacht wordt ook ontworpen door H.W. de Voogt en gebouwd in Amsterdam bij De Vries Lentsch. Beide schepen zijn 31 meter lang en zijn op het oog zusterschepen van een ongekende allure. Beide schepen maken traumatische oorlogsjaren door in Duitsland en komen gehavend terug in Nederland. De Feja heeft de val van een spoorwagon op haar voordek overleefd. De heer Jesse uit Sassenheim ontfermt zich over de Feja, herdoopt haar tot Sylvia en het schip is in 1947 weer in volle glorie aanwezig bij de kaagweek. Midden vijftiger jaren wordt het schip drastisch verbouwd tot charterschip en krijgt het bekendheid als de Argo. De NCRV gebruikt de Argo voor radiouitzendingen. Daarna gaat het bergafwaarts met de Feja die uiteindelijk bij een sloper belandt in het Spaarne in Haarlem.

D.S.

Dieselmotorjacht FEJA A.W. Sijthoff, ’s-Gravenhage LOA 31 meter Gr Breedte 5.80 meter Diepgang 1,55 Snelheid 22 km/u 144.35 Bruto Register Ton 77.58 Netto Register Ton

Feja

De Argo

101

met het silhouet van het ooit zo statige jacht. Kleinzoon Freddy Sijthoff, met de ‘F’ van Feja en overleden in 2009, toont warme belangstelling voor dit phoenixproject en komt regelmatig een kijkje nemen aan boord en spreekt Wieger en Jantien telkens moed in. Na jaren van tegenslag en doorzetten ligt de Feja nu weer trots als heerlijk varend woonschip aan de Borneokade in Amsterdam. Het schip is nog niet klaar: als er weer tijd en geld is komen de oude gangboorden terug en wordt de brug weer op oude hoogte gebracht. Intussen verwelkomen Wieger en Jantien regelmatig onbekende totaal verbaasde Het Amsterdamse vergunningenstelsel laat echter de oude gezichten aan boord: ‘Is dit echt… is dit echt de Feja?’ Honafmetingen van de Feja niet toe voor een varend woonschip. derden verhalen en herinneringen spoelen over dek. Ja die Dit dwingt Wieger tot een aangepaste opbouw, maar wel Kaag, de sociëteit en de Feja, weet je het nog?

Wieger en Jantien van Aalderen zijn uit hun woontjalk gegroeid en op zoek naar een groter schip. Zij ontdekken de inmiddels half gezonken Argo en haar geschiedenis met de mahonie- en notenhouten betimmering, de twee MAN-dieselmotoren midscheeps met de lange schroefassen en de Kromhout-generator. Alleen de prachtige lijnen van de romp getuigen nog van groot vakmanschap. Door liefde verblind betalen ze bijna twee keer de sloopwaarde en ze weten nog maar half waar ze aan beginnen. Droom: de Feja in oude glorie te herstellen en wellicht weer een bezoek aan de Kaag.

Feja nu weer trots als heerlijk

varend woonschip aan de Borneokade te Amsterdam

foto: AR

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

104

foto: EB

Bekende gezichten op De Kaag

102

103

De Kaag in het bloed

De Kaag als vaarwater en als koninklijke vereniging is onder kaagleden altijd onderwerp van discussie. In die gesprekken keert één verschijnsel steeds terug. Kaagfamilies. Families die al genera105

ties varen op de Kaag. Familienamen als begrippen die je niet hoeft uit te leggen. Hooguit krijgt de naam een toevoeging als ‘de broer’, ‘de jonge’ of ‘de kleinzoon’, om aan te geven welke generatie wordt bedoeld. Dat moet ook wel, want de geschiedenis van sommige families met de Kaag gaat terug tot de vooroorlogse jaren van de vereniging. Denk aan namen als Korswagen, Biesot, Van Eck en Toetenel en ga zo maar door. Families als de Vollebregts, de Kampschreurs en de Ten Kley’s kwamen wat later tot de vereniging, maar zien toch al een derde generatie opgroeien op de Kaag. Hun meningen tellen. In dit boek laten we een paar families aan het woord, maar het eert hiermee alle kaagfamilies.

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

106

foto: EB

Je komt ze weekeind op weekeind tegen op de sociëteit, bezig met hun boten en kinderen, in alle soorten weer, genietend van de gezelligheid, zichtbaar overtuigd van de gunstige invloed van zeilen op de ontwikkeling van hun kroost. Je mist ze als ze er niet zijn. Zoals je de oudste stamvaders en -moeders mist die, onderhand te stram voor de boot, hun herinneringen thuis koesteren of er niet meer zijn en een deel van de kaaggeschiedenis met zich meenamen. Maar hun nazaten oefenen in optimisten en splashes onder leiding van kaagtrainers. Zij zetten een traditie voort.

Vaders voorbeeld Verhalen van kaagfamilies stemmen goeddeels overeen. Maar er zijn verschillen. Soms is de eerste bemoeienis van een verre voorouder met de Kaag verdwenen in de mist van de geschiedenis. Dick Coster heeft geen herinnering aan een zeilende grootvader. Wel aan het voorbeeld van zijn vader. Vader heeft slijterijen in Leiden. Als hij vrij is, zeilt hij wedstrijden. In de vroege vijftiger jaren mag hij als jongetje van zes mee met

gels houten kotterjacht op de Kaag: de Claas Compaen, een tweemaster met getaande zeilen, een met zink beslagen dek en zonder motor. Daar bivakkeert tijdens vakanties de hele familie op. Als kaaglid komt vader met het hele spul regelmatig op de sociëteit. Later mogen Peter en zijn drie broers zelfstandig met de boot op pad. Al gauw gaan er leuke meisjes mee. Peter wordt ’s avonds als jongste zedig weggestopt in het vooronder. Op die manier is er wat betreft liefde voor varen geen ontsnappen aan. En nog is het de oude Korswagen niet genoeg. Hij koopt boten voor zijn zoons in de magere vijftiger jaren. ‘Mijn eerste eigen boot was de vrijheid 860, daar voer ik wedstrijden mee. Daarna bouwde ik mijn eigen schakel 488. Later bouwde ik nog een solo, herbouwde een valk en restaureerde een twaalfvoetsjol die later kampioen werd.’ Vader is aannemer en bouwt wel eens wat voor de Vereniging. De enige beperking die hij zijn kinderen oplegt, is het verbod naar Kaageiland te gaan. De reputatie van gelegenheden als Het Kompas en Bontekoe is te slecht, te veel speedboot- en campingvolk, te veel sex en rock & roll. ‘Geen nood’, vertelt Peter, ‘we hadden rond de soos grote pret. Ook Peter Korswagen heeft een voorbeeld aan zijn vader. Heel veel jongens en meisjes overnachtten op de Kaag op zeilDie bouwt voor de oorlog als jongen al zelf een BM. Dat is het en motorboten. Dan spraken we ergens af. Bijvoorbeeld met begin van de zeilerij in de familie. Later heeft vader een En- de jongens van de familie Nater. Altijd zeilen.’ Maar het blijft vaders valk van Warmond naar de sociëteit. Dick groeit op rond de soos. Hij speelt met vriendjes op de boerderij van Van Schie tot de boten terugkomen en de zonen weer aan boord mogen. Hij mag lessen bij ‘Meneer’ van Vliet, typisch zo’n kaaglid dat zich jaren inzet om de kinderen van andere leden te leren zeilen en enthousiast te maken voor de wedstrijdzeilerij. Op zijn dertiende krijgt Dick cursus in de pluis. De zeilcursus begint eind april, eerst theorie en als het warmer wordt het water op. In de zomervakantie organiseert de Vereniging de Zeilweek. In het najaar doe je examen. Coster: ‘Je was dan door de wol geverfd en werd baldadig in de boot: met zijn allen op het voordekje van de pluis staan en duikbootje spelen, dat vonden cursusleiders niet leuk.’ Wie slaagt, mag in een pluis van de Vereniging wedstrijden gaan zeilen. Al gauw besluit Dick met zijn vriendje Jan Frans Mandemaker in de pluis Oranje mee te doen met de kaagweek. Niemand, ook zijn vader niet, vermoedt dan dat Dick goed zal presteren in de solo en als bemanning in de soling Olympisch zal zeilen (1976-1980) plus als trainer en coach zijn zoons zal opstoten tot Olympisch niveau.

foto: LK

107

Moederschepen op de Kaag We moeten mee het water op

Jong geleerd oud gedaan

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

108

foto: EB

niet bij zeilen op de Kaag. De Korswagens gaan, zoals veel We lagen bij boer Van Schie, bij de roeipont. Liggeld vijfenkaagleden, vanuit de Kaag in sleepkonvooi naar Loosdrecht, twintig gulden per jaar. Als kind speelde ik daar altijd. In Alkmaar of Sneek. Heel waterig Nederland is hun speelveld. vroege dertiger jaren waren Chris van Schie en ik altijd bezig met de roeiboten waarmee werd overgezet; in de wind opVerder terug gaan de herinneringen van Gé Biesot, naar de roeien en dan een schot opzetten en je terug laten blazen. Er tijd van zeil en stoom. ‘Overgrootvader zat in de tweede- moest gezeild worden! Maar middelen hadden we niet. Mijn handskleding. Mijn grootvader had een loonconfectiezaak ouders gingen failliet. De Vereniging was voor mij dan ook aan de Herengracht in Leiden. Die man verbouwde en tuigde iets van een andere wereld. Die mannen met hun baarden en zelf sloepen en schreef zich in 1920 in voor de kaagweek. Hij snorren waren grootheden voor mij (dr. J. Blomberg had een bouwde een boot in de huiskamer. Die viel wat groot uit zodat baard en ir. L. Doedes had een snor). Ik was alleen op de sohet kozijn eruit moest om die boot naar het water te krijgen. ciëteit in de hoop mee te kunnen als ballast in een jol. Maar ik Hij had voor die tijd een krappe beurs. Hij was bovendien me- was tenger en altijd te licht. deoprichter van de Leidsche Zeil- en Motorsport Vereniging, Voor 1950 schreef ik me niet in voor wedstrijden, want ik was die nog steeds steigertjes heeft aan de Lakerpolder.’ Gé’s vader geen lid. Ik had toen wel bootjes.’ Hoe waardevol Gé Biesot moet al geïnspireerd zijn door Gé’s grootvader, want ook en zijn vrouw Wil voor onze Vereniging zijn geworden weet iedereen. Zijn jarenlange inzet voor De Kaag hebben die zeilt fanatiek. ‘Mijn vader had een manufacturenzaak in Leiden. Met hem hem niet voor niets de Van Hoolwerffpenning gebracht. zeilde ik als jongen op de Kaag in een handicap-D. Dat was een flink houten schip met 64 vierkante meter zeil. Onderweg was het altijd bomen of trekken, want een motor hadden we niet. Mijn vader was kaaglid. Hij zeilde altijd met pet op en in een wit overhemd met blazer. Toen ik klein was en zaterdags vrij was van school, moest ik op de fiets naar de boot, het koper poetsen en pompen. Dan kwamen mijn ouders later die dag na winkelsluitingstijd. Als er dan ergens gedroogd koperpoets zichtbaar was, kreeg ik op mijn flikker.

109

Drie generaties familie Toetenel

Alle generaties vallen in de

prijzen

foto: EB

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Dat het ook andersom kan, kinderen die vader naar het water halen, bewijst het verhaal van Kees Toetenel. Zijn ouders hebben een zomerhuisje in Scheveningen. Als hij groter wordt, zijn hij en zijn broer Wim in dat huisje niet meer te handhaven. Kees ontdekt dat je in het haventje bij de Seinpost kano’s kunt huren. Daarmee kun je door het kanaal langs het Westbroekpark door Den Haag naar de Vliet. In 1935 huurt hij met broer en vriendjes voor een kwartje kano’s en peddelt naar de Kaag. Dat hele eind in een dag. Kees herinnert zich levendig wat hij dan ziet. ‘We komen de Zijl af,

rechts de soos, links boerderij de Eenzaamheid. Er liggen zeilschepen voor anker, wat ik een geweldig gezicht vind, we zijn geen zeilschepen gewend. Verderop zetten we tentjes op achter een rietkraag. We zwemmen veel en peddelen naar Kaagdorp. Op een gegeven moment willen mijn vader en mijn moeder toch weten waar we uithangen. Ze reizen naar Warmond en huren een autobootje, de Woelwater. Eenmaal op het water ontmoeten zij een vriend van mijn vader, Willem de Graaf, de toenmalige penningmeester van het Vennemeer. Die roept: ‘Toetenel, wat doe jij hier? Kom bij mij aan boord.’

110

foto: EB

‘Mijn ouders op het zeilschip van De Graaf naar het Zweiland. Daar zien ze kano’s en zeilen erheen. Zie ik ineens mijn vader en moeder op die boot. Ik roep: ‘Jongens, mijn vader en moeder op een zeeschip!’ ‘Wij ook op dat jacht. We vinden dat geweldig natuurlijk. Een opmerking van mijn vader tegen mijn moeder herinner ik me nog heel goed. Hij zegt: ‘Met zo’n boot blijven de kinderen veel langer bij je.’ Prompt koopt hij een bakdekmotorkruiser van acht meter en legt die in de haven van Teun Houweling aan de Leede. Dat is het begin van onze familiegeschiedenis met de Kaag.’

nel en de gezinnen van zijn zonen. Overdag beheren de vrouwen het schip terwijl de mannen voor zaken aan land zijn. Zij zijn niet de enigen. De Kaag ligt na de oorlog vol vergelijkbare moederschepen van vrienden en kennissen. De vloot heeft iets van een dorp waar men zonodig op elkaars kinderen past, voor elkaar boodschappen doet en waar de deur niet op slot hoeft. Het is een cultuur met een belangrijke rol voor de moeders die in relatief gerief hun parallelle huishouden bestieren en extra bloeien omdat man en kinderen er gelukkig zijn.

Kind op de Kaag Kinderen van kaagfamilies groeiden en groeien als vanzelfsprekend op met water, zeilen en de bijzonderheden van de Kaag: de Van Schies, de soos, het pontje, het snoer van kleine plassen met zijn schoonheid en beperkingen, voordewindse starts voor de starttoren. Pikken we de draad op bij de Toetenels. In snel tempo komt de familie achtereenvolgens in het bezit van een nieuwe zestienkwadraat, een olympiajol 88 van Schippers (geïnspireerd door Olympische goudenplakwinnaar Daan Kagchelland) en een draak (in ’39 varen er vijftien op de Kaag). Natuurlijk is vader dan lid van de K .Z .R . en M.V. ‘De Kaag’. De oorlog gooit voor iedereen roet in het eten. Jonge Kees duikt min of meer onder met vrienden op een woonboot in de Zevenhuizersloot, waar ze ’s winters schaatsen, eten krijgen van boer De Haas en de tijd van hun leven hebben. Vijf jaar na de oorlog kopen ze de motorboot Zeepaard en een valk op aanraden van de dan roemruchte kaagzeiler Egon Rolf van den Baumen. Het Zeepaard is een mooi voorbeeld van een moederschip, het drijvend tweede familiehuis. Kees en Toos krijgen twee zonen, Kees en Bob, waarvoor al snel een bootje en later solo’s worden meegesleept. Wekenlang ligt het Zeepaard ’s zomers voor anker op de Kaag, gedeeld door vader Toete-

111

foto: EB

Terug in de haven, tijd voor aftersail Rond de bekende tafel: Fred Drontmann, Wil Biesot, Bea Drontmann, Gé Biesot en Dick van Eck

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

In diezelfde jaren moet de jonge Gé Biesot zich meer moeite getroosten om te kunnen zeilen. Maar het plezier is er niet minder om. Gé: ‘We droegen echt oliegoed, groene pakken met lijnolie, wat plakte. Maar we waren lekker buiten. We fietsten langs de Zijl en dan zagen we daar de Kaag en dan kreeg je dat gevoel… die vrijheid. Mijn vader en moeder voelden dat net zo. Mijn moeder en mijn zus konden niet zwemmen. Maar ze zeilden wel mee.’ Zijn vader laat een teakhouten boot bouwen. Van het geld dat Gé uitspaart door niet te roken, koopt hij het hout dat

overblijft. Daarvan laat Gé een pampus bouwen, de 168. Een jaar later al moet hij de kiel laten zinken en de boot verbergen om hem uit handen van de Duitse bezetter te houden. Pas in 1950 wordt Gé Biesot lid van De Kaag. Hij en zijn vrouw Wil vinden aansluiting bij de moederschipcultuur. Eerst bescheiden met de Luwte, een opgebouwd westlandertje dat ze afmeren aan de armenkaai, tussen de woonboten tegenover de sociëteit. Omdat de Luwte geen motor heeft mag het schip niet bij de sociëteit liggen. Als Gé er een buitenboordmotor aan heeft gemaakt mogen ze bij de pont

112

foto: EB

bij Van Schie liggen met de pampus ernaast. Later komt de ijsselaak Noorderklip, de Takebora en ten slotte De Hollemare (genoemd naar een veenriviertje dat vroeger uitmondde in de Leede). Er komen kinderen. Die vinden vanzelf aansluiting met andere kaagkinderen. Gé: ‘Wij gingen om met de Korswagens, de Bijlards, de Paddenburgjes en alle kinderen zeilden met elkaar.’ Gé's dochter Ingrid vertelt: ‘Ze zeiden tegen mij: O, jij bent er een van Biesot? Wil jij met mij mee als bemanning?’ Haar kinderen Antoinette en Isabella varen ook. Antoinette is met een Korswagen getrouwd en heeft ook twee meiden, achterkleinkinderen van Gé en Wil. Antoinette vaart de Bounty. De Kaag blijft hun ontmoetingsplaats. Al zes generaties lang. Ook de Korswagens zijn een hechte kaagfamilie. Peter Korswagen maakt kinderen en kleinkinderen lid bij hun geboorte. Zijn kajuitzeiljachten worden groter en groter, de tochten en zeereizen langer. Maar als hij zijn zoontje ergens op een buitenlandse steiger hoort klagen over verveling neemt hij een radicaal besluit. ‘Op dat moment wilde ik terug naar de Kaag zodat mijn kinderen echt konden gaan zeilen. Ik heb het kajuitzeiljacht weggedaan, een moederschip gekocht, pluizen erbij en later een yngling. Daar zijn we overal mee naartoe geweest. De kinderen trainden op de Vereniging.’ Zijn vrouw Lya prijst hem: ‘Peter is altijd een echte pater familias geweest.’ Maar dochter Petra wil de rol van haar moeder niet onderbelicht laten: ‘Zij was ‘onze moeder Foerage’, zonder moeder als spil zou het nooit zijn gelukt om zo ‘en famille’ te zeilen.’ Was er dan nooit tegenstand en wrijving? Jawel, maar dat is nu stof voor stoere verhalen. Zoon Bas: ‘Wij hadden groot plezier op de Kaag. Ik denk aan de roeiboot van Van Schie, hoe we er met teveel jongens in sprongen, die boot zowat zonk en arme Albert in paniek raakte, want die kon niet zwemmen.

foto: EB

Al vijf generaties lang komt de

familie Biesot graag naar De Kaag

Overnachten tijdens de kaagweek

Er was ook wel eens verzet. Van mij werd verwacht dat ik altijd meeging. Het pluiszeilen was niet altijd even leuk. Ik herinner me dat Petra helemaal verkleumd was na trainingen in maart.’ Petra: ‘Ik was helemaal bevroren, mama moest me uitkleden, dat kon ik zelf niet meer, ik stond te huilen: ‘Ik doe het allemaal voor papa’. Ik vond er toen geen bal aan. Maar nu vind ik het geweldig.’ Peter: ‘Heb ik vroeger ook gehad, dan moest ik zeilen, zo van schiet op, we hebben die boot niet voor niets voor je gekocht. Maar de beloning achteraf is groot.’ Feit is dat de volwassen kinderen Korswagen aan de Kaag zijn verknocht. Ze houden van de Vereniging en voelen zich erg betrokken. Ze hebben moederschepen, lemsteraken, en aandelen in de familieregenboog. Klaas: ‘We zullen altijd wel op de Kaag blijven komen. Je kunt er altijd wedstrijdzeilen. Je moederschip ligt er. Je draagt de plassen in je hart.’

113

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

114

115

Het starteiland tijdens de inter-

nationale paasregatta

foto: EB

Zo varen de scheepjes voorbij op de Kaag

116

117

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Bestuursleden 1910-2010

Bestuurslid

Functie

Periode

J.C. van Hoolwerff J.F. la Rivière S.J. Sala

voorzitter secretaris penningmeester commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris penningmeester commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris secretaris commissaris commissaris commissaris penningmeester commissaris secretaris commissaris commissaris commissaris penningmeester commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris voorzitter

1910 - 1945 1910 - 1916 1910 - 1915 1916 - 1918 1910 1910 1910 - 1911 1910 1911 - 1918 1911 - 1915 1916 - 1922 1923 1925 - 1928 1911 - 1912 1911 - 1913 1912 - 1915 1914 - 1922 1916 1917 - 1918 1920 - 1921 1917 - 1920 1918 - 1922 1923 - 1930 1918 1919 - 1947 1918 - 1920 1918 - 1919 1919 - 1920 1931 - 1947 1921 - 1924 1928 - 1930 1921 - 1924 1926 - 1930 1922 - 1925 1928 - 1935 1938 - 1945 1923 1924 - 1927 1929 - 1935 1925 - 1927 1925 - 1928 1929 - 1932 1931 - 1933 1931 - 1934 1936 - 1945 1946 - 1967

C.J. Heynen F. Visser G.H. Cunaeus J. van Mannekus P. Lensvelt B. Ouwerkerk

118

H. Pander W.A.C. van Dam W.H. Teupken G.H. van Dissel P.C. Callenfels P.M.A. Bogaert F.van de Elst L. Doedes J. Bots J. Langeraar E.E. Menten L.A. Roozen H.L. Morra F. Stokhuyzen J.H. Coolhaas J. van Vliet B. ten Broecke-Hoekstra W. Couwenberg H.E. Suyver P.W. Deerns L. van der Steur

C.A. Vermaat

commissaris commissaris

1968 1933 - 1945

Bestuurslid

Functie

Periode

J. Blomberg

commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris secretaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris penningmeester commissaris commissaris commissaris commissaris penningmeester commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris vice-voorzitter commissaris secretaris commissaris vice-voorzitter commissaris penningmeester commissaris voorzitter vice-voorzitter commissaris commissaris commissaris penningmeester commissaris commissaris secretaris commissaris commissaris

1934 - 1937 1939 - 1942 1935 - 1938 1936 - 1955 1957 - 1962 1942 - 1946 1948 - 1951 1943 - 1947 1948 - 1964 1965 1946 - 1963 1946 - 1948 1946 - 1953 1947 1948 - 1956 1949 - 1952 1952 - 1955 1953 1954 - 1956 1957 - 1963 1964 1954 - 1956 1956 - 1963 1956 - 1963 1957 - 1960 1964 - 1969 1970 - 1971 1972 - 1974 1975 1976 - 1978 1979 - 1982 1961 - 1963 1964 - 1966 1961 - 1967 1968 - 1970 1972 - 1978 1963 - 1966 1968 - 1970 1964 - 1966 1967 - 1975 1964 - 1967 1969 - 1972 1965 - 1974 1965 - 1970 1966 - 1969

J. Jesse A.J. ten Hoeve V. Englebert H.W. Nijman J.M.G. Schrama H. Scheffer W.J.J.A. Couwenberg W. de Graaf H.W. van Batenburg C.M.H. Nauta H.M. Boers J. Roos A.H. van Vliet L.P. Herfst E.A.A. Rolf van den Baumen J. van den Hoek

K. Günther A.D. de Koster W. Dwars G.A. Bakker J.W. Toetenel A. van Altena J.A.F. Bolland J.H. de Haas

J. Vollebregt

commissaris vice-voorzitter voorzitter

1967 1968 - 1969 1970 - 1973

C.M.C. van Langeveld Mw. E. Janssens-Keet C.W. de Groot

commissaris commissaris secretaris

1989 - 1996 1990 - 1995 1990 - 1996

Bestuurslid

Functie

Periode

Bestuurslid

Functie

Periode

1968 - 1970 1968 - 1973 1974 - 1979 1970 - 1976 1970 - 1975 1971 - 1982 1983 - 1985 1971 - 1974 1971 - 1977 1973 - 1976 1975 1976 - 1982 1976 - 1981 1976 - 1981 1976 - 1981 1976 - 1979 1977 - 1979 1977 - 1980 1978 - 1979 1979 1980 - 1985 1979 - 1983 1989 - 1993 1994 - 1996 1980 - 1983 1980 - 1981 1980 - 1988 1981 - 1982 1983 - 1984 1982 - 1989 1982 1983 - 1984 1985 - 1987 1983 - 1985 1984 1985 - 1988 1984 - 1991 2001 1985 1986 - 1989 1985 - 1988 1986 - 1993 1987 - 1989 1990 - 1993 1989 - 1996

H. van Dongen J. Hage L. Menken Mw. W. Kappetein Mw.EW.M. van der Zalm-Verhoef B. Nieuwenhuys Mw. L. Eichhorn J.M. Hellman J. Bakker J.A. Verhage A.W. van Beek M.L. Mussert W. van 't Hoogerhuys A.W.J. de Bruijn Mw. F. Kuiters-Zeevenhooven W.E. Wayenberg J.J. van Brouwershaven W. Pinckaers A.A. Vos R.H. van Eijk Mw. Y. Kampschreur-van Leeuwen B. van der Velden E. van Essen L.J. Koning M. Dijkstra W.M.J.J.M. Meyer L.G.F. Pinckaers

commissaris commissaris voorzitter commissaris commissaris commissaris secretaris penningmeester commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris secretaris commissaris commissaris commissaris commissaris penningmeester commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris commissaris penningmeester

1991 - 1998 1992 - 1999 1994 - 2000 1996 1997 - 2001 1997 - 1999 1997 - 2002 1997 - 2004 1997 - 2004 1998 - 2001 1999 - 2002 1999 - 2002 2000 2002 - 2005 2003 2003 - 2006 2003 - 2004 2003 - 2006 2005 - 2008 2005 - 2009 2005 2006 2006 2007 2007 2009 2009 -

H.C. Blok J.L.J. Gaillard

commissaris commissaris voorzitter W. Ritman commissaris H. de Groot commissaris H. Hoek commissaris vice-voorzitter A. de Leeuw commissaris A.J. Scheffer commissaris J. Huls commissaris H.J. ten Kleij commissaris penningmeester secretaris R. de Nes commissaris W.W. Kuijck secretaris A. de Wit commissaris G. Biesot commissaris J.C. de Vriend commissaris G.J. van den Elshout commissaris D. van Eck commissaris voorzitter J.W. van Weezenbeek commissaris commissaris vice-voorzitter Mw. M.J.R. van Rijn commissaris N. van Buren commissaris P.C.Th.A. Bredero commissaris J.C.D. Raming commissaris penningmeester Mw. B.S.G. Drontmann-Lampe commissaris B.W. Toetenel commissaris secretaris commissaris C.G. Heijl commissaris L. Nooteboom commissaris secretaris J.B. Lucas commissaris voorzitter W.F. de Vreeze commissaris voorzitter J.A. Nijenhuis penningmeester J. van der Klugt vice-voorzitter J. van Deventer commissaris voorzitter A.J.W. de Geus penningmeester

119

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Zo is het gegaan 1910-2010

1910 Vrijdag 14 oktober oprichting van ZeilRoei en Motorsportvereeniging ‘De Kaag’ in Café Restaurant In den Vergulden Turk te Leiden. 1911 Eerste wedstrijden voor zeilen motorboten. Aankoop grond en water voor verenigingshaven aan de Leede te Warmond. 1912 Opening verenigingshaven. 1913 Botter Nora aangekocht als verenigingsschip. Grond aangekocht voor uitbreiding van de haven. 1914 Eerste Wereldoorlog breekt uit. Alle evenementen worden afgelast.

120

1915 Jachthaven vraagt om uitbreiding. De vereniging telt al 100 motorjachten en 120 zeiljachten. 1916 Eerste nationale wedstrijden op de Kaag. 1917 IJszeilwedstrijden. Boerderij wordt door leden aangekocht en verbouwd tot sociëteit. Hier ontstaat het startterrein. Grond aangekocht voor uitbreiding haven. De vereniging wordt ‘Koninklijk’. 1918 Eerste kaagweek met 145 deelnemers. Aansluiting bij het toenmalige Verbond.

1919 Meer dan 500 leden. Nieuwe haven met 43 ligplaatsen gereed. 1920 Van Hoolwerff Prijs ingesteld wegens tienjarig voorzitterschap. 1921 Bouw starttoren, uitbreiding steigers in nieuwe haven en uitbouw wherryloods. 1922 Pleziervaartuigenbelasting. Wedstrijdboeien blijven permanent liggen. 1923 NK twaalfvoetsjollen. Internationale deelname aan de kaagweek met feesttent op het startterrein. Bouw nieuwe bergloods op de jachthaven. 1924 Internationale deelname kaagweek met 45 meter en 16 meter klassen. 1925 Elektriciteit op de nieuwe jachthaven. De kroon komt in de vlag. Eerste nakaag. 1926 Waterleiding op de oude jachthaven. Nieuwe haven krijgt acht boothuizen. 1927 Benzinepomp op het startterrein. Eerste teamwedstrijden regenboogklasse. Entreeheffing voor bezoekers tijdens de kaagweek. 1928 Toetreding van aspirant-leden onder de achttien jaar .

jaar speelt

1910

1929 Grond voor parkeerterrein bij de jachthaven aangekocht. Onderlinge wedstrijden stoppen bij gebrek aan deelname. 1930 Negen nieuwe boothuizen en jollenloods op de nieuwe jachthaven. Vereniging voert actie tegen ontsiering en vervuiling van de plassen.

1938 Mislukte ledenwerfactie.

1948 CdK mr L.A. Kesper aanvaardt het bschermheerschap van de vereniging.

1939 Eerste nachtwedstrijd. Nakaag afgelast wegens mobilisatie. 1940 Versobering wedstrijdprogramma door bezetting.

1931 Eerste voorkaag. Commissaris der Koningin Zuid-Holland bezoekt de Kaagweek.

1941 Alle wedstrijden gaan door met 213 deelnemers in de kaagweek.

1932 SociĂŤteit verbouwd tot huidige vorm. Aanleg parkeerterrein jachthaven.

1942 25e kaagweek met 422 inschrijvers. Een record.

1933 Provinciale Plassenverordening. Rattenbestrijding oevers. Clubtocht naar de sneekweek. Er melden zich meer nieuwe leden.

1943 Beperkte kaagweek van twee dagen. Aankoop grond voor uitbreiding van de jachthaven.

1934 Meer dan 500 leden. Stand op de HISWA. Starttoren krijgt elektrische lampen.

1944 Vele schepen worden gevorderd. Meer dan duizend leden. Geen kaagweek.

1935 25-jarig jubileum. H.K.H Prinses Juliana bezoekt de kaagweek. Voorzitter J.C. van Hoolwerff benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. Nieuwe wedstrijdbanen.

1945 Engels bombardement op de spoorbrug over de Leede beschadigt de jachthaven. Geen kaagweek.

1936 Normaal verloop van het wedstrijdprogramma.

1946 Eerste kaagweek na de oorlog met 293 inschrijvingen. Het perceel Oud-Teylingen wordt aangekocht en verbouwd tot havenkantoor.

1937 Bezoek van Lord Baden Powell tijdens de Wereld Jamboree in Vogelenzang.

1947 Nieuwe jachthaven met 37 ligplaatsen wordt geopend. Oorlogschade wordt hersteld.

1949 Eerste Kaagnieuws verschijnt. 1950 Feestelijke viering van het 40-jarig jubileum. Windhoos tijdens de kaagweek. Prins Bernhard en CdK stellen prijzen beschikbaar. Ledental weer boven de duizend. 1951 Aanschaf 3 jeugdboten. Jeugdopleiding met diploma in jeugdboten. 1952 Ere-lid en voormalig bestuurslid ir. L. Doedes ontvangt van KVNWV de Lucassenpenning voor verdiensten voor de watersport. 1953 Hulpverlening door leden bij de stormramp. Vierde jeugdboot en een zestienkwadraat worden aangeschaft voor de jeugdopleiding. 1954 Eerste kaagweek van zaterdag tot en met woensdag. Bijna 1100 leden. 1955 Meer dan 1200 leden. 1956 Bouw van de nieuwe ledenzaal. 1957 Regenboogklasse viert 40-jarig jubileum. G. de Vries Lentsch sr biedt wisselprijs aan die plaats krijgt in de sociĂŤteit.

jaar speelt

1910

121

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

1958 Twee grote zandzuigers op het Zweiland voor enkele jaren. Tijdens de wedstrijden worden ze verwijderd. Zesde jeugdboot wordt aangeschaft. 1959 H.K.H. Prinses Beatrix wordt lid. Nieuwe plannen voor het plassengebied. Sociëteit krijgt een nieuw toiletgebouw. Meer dan 1300 leden. 1960 50-jarige jubileum groots gevierd met bezoek van H.M. de Koningin met de prinsessen Margriet en Marijke aan boord van de Piet Hein. De voorzitter wordt benoemd tot ridder in de Orde van Oranje Nassau. Een recordaantal inschrijvingen van 507 voor de kaagweek. 122 1961 Afdeling waterskiën wordt opgericht. Plannen voor uitbreiding van de jachthaven. 1962 De vereniging verliest zijn oprichter ir J.C. van Hoolwerff. Burgemeester van Warmond F.K. Langemeijer aanvaardt het erevoorzitterschap. 1963 625 inschrijvingen voor de kaagweek. Clubtocht naar Zeeland. Vier nieuwe jeugdboten worden aangeschaft. Gemeentelijke zwemverordening tegen infectiegevaar en voor handhaving zedelijkheid. 1964 728 deelnemers aan de kaagweek met twaalf Engelse solo-zeilers. 50-jarige jubileum twaalfvoetsjollenklasse. Recreatienota

Kagerplassen. Onze waterskiërs doen het goed bij de braassemwedstrijden. 1965 Na koninklijke goedkeuring wordt de naam gewijzigd in Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’. Nieuwe jachthaven wordt uitgebreid met 64 ligplaatsen. Demonstratie waterskiën tijdens de kaagweek. Tweede clubtocht naar Zeeland. 1966 Nieuw jachthavenreglement. Uitbreiding van de jachthaven. Eerste voor- en najaarstraining. Plannen om doorgang tussen Kever en Zweiland te verbeteren. 1967 Forensenbelasting door Gemeente Warmond. Nieuw bestemmingsplan Zwanburger polder. Sociëteit bestaat vijftig jaar en krijgt centrale verwarming. 1968 Jachthaven-oost wordt betegeld. Trainingsdagen in voor- en najaar in solo- en jeugdbootklasse. Derde clubtocht naar Zeeland. Ledenaantal 1900. 1969 Pinksterweekend wordt twaalfvoetsjollenevenement met kampioenschappen. Quarter Ton Cupwedstrijden in Breskens. Tien kaagleden naar de Engelse solokampioenschappen in Plymouth. 1970 Vijftigste kaagweek. Jan Bart Lucas wordt wereldkampioen solo-klasse in Engeland. Nieuwe bestuurscommissies worden benoemd waaronder een jeugdbestuurscommissie met leden van 16-21 jaar.

1971 600 deelnemers kaagweek. De kaagsociëteit in de weekeinden uitsluitend toegankelijk voor leden en introducés. Wedstrijden voor olympische klassen georganiseerd op de Grevelingen. Aantal leden daalt. 1972 Kaagsociëteit wordt verpacht. Provincie past bestemmingsplan Zwanburg aan. Voorkaag wordt week uitgesteld wegens weersomstandigheden. Kaagleden naar jeugdsportkamp in Kiel. Yachting World Cup op de Grevelingen. Trainingsweek voor zeilsters in Medemblik. 1973 Zeilopleiding POC voor kinderen gaat van start evenals de Mina-cursus en een cursus motorbootvaren. Cadet- en optimistzeilen krijgt volle aandacht. Sociëteit krijgt brandwerend plafond. Aantal leden daalt. 1974 Internationaal paasevenement voor de cadetklasse. Stormweer tijdens de kaagweek. 60-jarig jubileum twaalfvoetsjollenklasse. Werkgroep Kaag-Braassem-West einder. Beneluxkampioenschappen op de Grevelingen. 1975 Samenwerking Kaag/Braassem. Plannen nieuwe Schiphollijn. Kaagzeilsters naar Open Ladies European Championship in Spanje. Het oude jollenveld krijgt rekken voor optimisten en piraatjes. Ledenaantal neemt weer toe. 1976 Jeugdopleiding bestaat 25 jaar. Paasevenement met Belgen, Engelsen en Polen.

jaar speelt

1910

Zeilmanifestatie voor koninklijk bezoek. Brand tijdig bezworen in de sociëteit. Warme kaagweek en 1632 leden. 1977 Viering 60 jaar sociëteit. Aanleg Schiphollijn begonnen. Nieuwe kleedruimte in haven-oost. Jachthaven wordt uitgebreid met 32 ligplaatsen. Eerste winterwedstrijden. 1978 Veel zandvervoer over de Kaag voor de Schiphollijn. Jachthaven-oost wordt uitgebaggerd. De oudste botenhuizen worden gesloopt. Zeilseizoen langer door wetsuit. Nieuwe statuten. 1979 Het aantal ligplaatsen bij de sociëteit wordt uitgebreid. Nieuw Jeugdcursus Instructieboek. Winterwedstrijden met 30 schepen. Huishoudelijk regelement aangepast. Motorvlet De IJzeren Hein wordt aangeschaft. Ledental neemt toe tot 1824. 1980 Mieke van Rijn wordt eerste vrouw in bestuur. Twaalfvoetsjollenzeilers doen mee aan regatta in Amerika. Vijf kaagleden doen mee aan de Olympische Spelen. De eerste computer wordt ingezet bij de kaagweek en de eerste windsurfwedstrijden worden georganiseerd. Het ledental loopt terug naar 1750. 1981 Acht kaagleden verliezen hun schip door brand bij werf De Bolder. Hofpolder krijgt weer een molen. Oude boothuizen worden gesloopt voor een nieuwe werkplaats. Nakaag wegens weersomstandigheden afgelast. Winterwedstrijden met 60 schepen. Ledenaantal loopt terug.

1982 Voorkaag wordt opengesteld voor leden van andere verenigingen. De POC bestaat 10 jaar. Het vaarbewijs wordt ingesteld en er wordt een navigatiecursus gegeven. Tropische kaagweek.

Peet en Guido Alkemade zeilen de Olympische Spelen.

1983 Secretariaat wordt verbouwd. De zilveren regenboog als prijs beschikbaar gesteld. Grote midzomernachtviering. 25 jaar wedstrijden in ronden platbodems.

1990 260 inschrijvingen voor de kaagweek.

1984 Draken nemen weer deel aan de nakaag. Nieuwe route motorboottocht met Pinksteren. Medeorganisatie van Europese kampioenschappen tornado op de Grevelingen. Nieuwe statuten. 1985 Het 75-jarig jubileum van de vereniging wordt groots gevierd. Een kaagweek met 390 inschrijvingen. 1986 Twaalfenhalf jaar Mina-zeilen en tien jaar winterzeilen. Robert Drontmann en Mathijs van Velden winnen WK Cadet. Plannen voor renovatie van havens en sociëteit. 1987 Aanstelling havenmeester op het starteiland. Honderdste keer Holland Friesland. BTW-verplichting voor verenigingen. Eerste optiweek. Einde POC. 1988 Heropening van de sociëteit door minister Brinkman. Renovatie haven-oost. Steven Bakker, Robert en Mark Drontmann, Esther de Blocq van Kuffeler, Peter

1989 Het 75-jarige jubileum twaalfvoetsjol wordt uitbundig gevierd.

1991 Nieuwe mastenloods voor haven-west, nieuwe jollenhelling en een werkplaats voor de leden. Revisie van de pont naar het starteiland. Eerste SuperKaagCup optimisten. 1992 Opknapbeurt starttoren en sociëteit. Ledenaantal 1420. 123 1993 Intreding Arbowet. Nieuwe aanlegsteiger starteiland. Mats Hellman wereldkampioen optimist. Het jeugdhonk op het starteiland wordt in gebruik genomen. 1994 Milieucontainers op de havens. Rieten dak starttoren vernieuwd. 1995 75e Kaagweek met 300 inschrijvingen. Aanleg terras sociëteit. NK stern en jeugdboot. 1996 De Leede wordt uitgebaggerd tussen haven-oost en haven-west. Mats Hellman en Dirk Jan Lucas winnen WK IYRU jeugd 2-mansboot. Janine Sol en Floortje Meyers winnen de EK in de FJ.

jaar speelt

1910

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

1997 1538 leden. Kaagweek met 325 deelnemers in 20 klassen. 35 jaar solo. Planning nieuw havenkantoor en plannen voor sloeproeien. 1998 Een nieuwe tak van sport: sloeproeien. Vereniging begint met 2 roeisloepen. 500e Kaagnieuws. Organisatie WK FD in Den Oever. Voorbereidingen nieuwbouw havenkantoor. 1999 Meer dan 1800 leden. De Kaag is de grootste watersportvereniging van Nederland en wordt Zeilwedstrijdvereniging van het Jaar, waarmee we een splash winnen voor de opleidingsvloot. Drie dagen ijszeilen op de Kaag. Dames gigteam Wereldkampioen. 124

2000 De vereniging bestaat 90 jaar en de 80e kaagweek wordt gehouden. Het nieuwe havenkantoor op haven-west wordt feestelijk in gebruik genomen. 2001 Kaagse sloeproeiers worden Nederlands kampioen. In april werd een nieuwe pont naar de kaagsociëteit in de vaart genomen. Het nieuwe lichthuis op haven-oost wordt in gebruik genomen. Haven-west krijgt een milieustation. 2002 De ledenzaal in de kaagsociëteit wordt vernieuwd door financiële steun van vijftig leden. Er is een buitenterras aangelegd. Prins Willem-Alexander en Maxima bezoeken de kaagsociëteit ter gelegenheid van het aanbieden van de regenboog ‘Oranje’ door de regenboogclub, als huwe-

lijksgeschenk. Brand bij jachthaven Juffermans, veel kaagschepen gaan verloren.

Nederlands kampioen teamzeilen in Rotterdam.

2003 De Kaag organiseert de vijfde Leidse sloepenrace. De kaagweek heeft 300 deelnemers. Op haven-oost wordt de nieuwe werkplaats geopend. Het dak van de kaagsociëteit krijgt een nieuwe rieten kap.

2009 Voorbereidingen 100-jarige jubileum. Nieuwe statuten. Kaagweek in nieuw jasje met meer dan 300 deelnemers. Eindelijk weer ijszeilen in januari. 2010

2004 De eerste Clubkampioenschappen voor de jeugd. Voor de tsunamiramp in Azië voert De Kaag actie voor vier nieuwe vissersboten voor Sri Lanka.

KWV ‘De Kaag’ bestaat honderd jaar.

2005 Er wordt een nieuwe polyester gig-sloep aan de sloepenvloot toegevoegd. WK, EK en NK voor Maarten Max Moerman in de laser 4.7. Geen kaagdiner, wel jubileumfeest. 2006 Veel steigers in de havens worden vernieuwd. De Kaag organiseert meer wedstrijden dan voorgaande jaren. Plannen voor betonning Kagerplassen worden verijdeld. Probleemjaar voor het Verbond.

2007 Kaagnieuws in kleur. 90-jarige bestaan regenbogen. Nieuwe kaagrace sloeproeien wordt succes. 2008 Jeugd WK 470 voor Steven Krol en Steven le Fèvre. Nieuw evenement regenbogen: de jeneverboomtrofee. Afronding grote projecten zoals steigers en damwanden. Lustrumcommissie bereidt zich voor op 2010. Ledenaantal 1716. Kaagteams worden

jaar speelt

1910

Wedstrijdleiders 1985-2010

Jaap Hage Jan Bart Lucas Marleen Gaillard Rob van den Hoogen Tom Erik van Strien

Jan Willem van Weezenbeek Wil de Vreeze Ben Nieuwenhuys Hans van Beek Wim van 't Hoogerhuys

125

Winterzeilen

jaar speelt

1910

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Kampioenen Jaar

Kampioenschap

Klasse

Deelname

Resultaat

1928

Olympische Spelen Amsterdam

Zilver

Olympische Spelen Amsterdam Olympische Spelen Amsterdam Olympische Spelen Berlijn Olympische Spelen Berlijn Olympische Spelen Torquay Olympische Spelen Helsinki Olympische Spelen Helsinki Olympische Spelen Helsinki Olympische Spelen Helsinki

12 Vtsjol 6m Olympia Jol Star Olympia Jol Draak Finn 5.5m algemene reserve Draak 12 m2 Finn algemene reserve Finn Solo Vaurien Solo 470 420 470 solo 420 dames Solo Soling

Gerrit de Vries Lentsch, Maarten de Wit Cor van Staveren, Lambert Doedes, Johannes van Hoolwerff en Hendrik Kersken Willem de Vries Lentsch H.J. Pluygers Daan Kagchelland Willem de Vries Lentsch Koos de Jong Wim van Duyl Koos de Jong Willem de Vries Lentsch Simon de Wit Wim van Duyl Jac Kraan Bob Markus Simon de Wit

Geen deelname* Geen deelname* Geen deelname* Geen deelname*

1936 1948 1952

1956 126

Olympische Spelen Melbourne Olympische Spelen Melbourne Olympische Spelen Melbourne Olympische Spelen Melbourne

Deelgenomen Deelgenomen Goud Brons Brons Deelgenomen Deelgenomen Deelgenomen Deelgenomen

Karel Warburg 2e Frits Beck Wereldkampioen WK Rob Meyer/Tony van Oeveren Wereldkampioen WK Jan Bart Lucas Wereldkampioen 1972 WK Eric en Sjoerd Vollebregt Wereldkampioen Jeugd WK Eric en Sjoerd Vollebregt Wereldkampioen EK Joop en Robert van Werkhoven Europees Kampioen 1973 WK Ronald van Vianen Wereldkampioen 1974 WK Berita Valk, Gonneke de Vos Wereldkampioen WK Fred Imhoff Wereldkampioen 1976 Olympische Spelen Montreal Geert Bakker, Dick Coster (reserve) 5e Olympische Spelen Montreal FD Eric en Sjoerd Vollebregt Deelgenomen Olympische Spelen Montreal 470 Joop en Robert van Werkhoven Deelgenomen Olympische Spelen Montreal Finn Frank de Vos Deelgenomen 1977 EK Finn Peter Vollebregt 3e 1979 WK Solo Cees van Grieken Wereldkampioen 1980 Olympische Spelen Moskou (Tallin) Soling Geert en Steven Bakker en Dick Coster 5e FD Eric en Sjoerd Vollebregt Deelgenomen 1981 WK Soling Steven Bakker Wereldkampioen Hier komt tekst te staan over het onderwerp Hier datkomt in dattekst te staan over het onderwerp Hier dat komt in dattekst te staan over het onderwerp datkomt in dattekst te staan over het onderwerp dat in dat (bemanning Amerikaanse boot)Hier 1958 1965 1970

jaar speelt

1910

Jaar

Kampioenschap

Klasse

Deelname

Resultaat

1983 1984 1985

Olympische Spelen Los Angeles

Cadet reserve Finn Cadet Star Star Olympia Jol Star 470 Laser reserve Star, Finn reserve 470 Optimist Finn

2e Deelgenomen Wereldkampioen 2e Europees kampioen Europees kampioen Deelgenomen Deelgenomen Deelgenomen Deelgenomen Deelgenomen Wereldkampioen Wereldkampioen Europees kampioen Wereldkampioen Europees kampioen Europees kampioen Europees kampioen Europees kampioen Europees kampioen Wereldkampioen Europees kampioen Wereldkampioen Zilver Europees kampioen Europees kampioen Europees kampioen 6e Wereld- en Europees kampioen 3e 2e Wereldkampioen 3e 4e

Olympische Spelen Sidney

Olympia Jol GIG Roeien Dubbelvier

Olympia Jol J22 470 Laser 4.7

Robert Drontmann, Jaap de Vriend Peter Peet Robert Drontmann, Matthijs van Velden Steven Bakker Steven Bakker, Co van den Berg Dolf Peet Steven Bakker Robert en Mark Drontmann Esther de Blocq van Kuffeler Peter Peet Guido Alkemade Mats Hellman Peter Vollebregt Remco en Janine Sol Mats Hellman, Dirk Jan Lucas Peter Peet Remco en Guido sol Janine Sol en Floortje Meyers Peter Peet Dolf Peet Hein Dijksterhuis Fred Moerman Dames ‘Holland 6’ Jochem Verberne Remco Sol Fred Moerman Dolf Peet (bemanning) Sven en Kalle Coster Maarten Max Moerman

470 470 470 Laser 470

Sven en Kalle Coster Sven en Kalle Coster Steven le Fevre, Steven Krol Maarten Max Moerman Sven en Kalle Coster

WK WK

1986

EK EK

1988

Olympische Spelen Seoel Olympische Spelen Seoel Olympische Spelen Seoel Olympische Spelen Seoel Olympische Spelen Seoel

1993

WK WK (veteranen)

1994 1996

1997 1997 1999

EK junior

Jeugd WK (IYRU) EK

Jeugd 2 mans Olympia Jol

EK (dames)

EK EK

Olympia Jol J 22

EK WK Scilly's

2000 2001 2002 2004 2005

Olympische Spelen Athene WK en EK

2007 2008

ISAF WK

Jeugd WK Jeugd WK Olympische Spelen Peking (Qingdao)

* Veel sporters hebben deze Olympische Spelen geboycot wegens Russische deelname, in verband met de inval in Hongarije

127

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

De Kaag verklaard

Algemeen Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ (1910) Eén van de oudste en grootste watersportverenigingen van Nederland met 1800 leden, 650 ligplaatsen een havenkantoor in Warmond, een starteiland met haven en sociëteit, te bereiken per schip of met een pontje aan het einde van de Zijldijk. Sociëteit Het kloppend hart van de vereniging vooral tijdens de evenementen. Ook café-restaurant met een prachtig terras en uitzicht over de Kagerplassen. Voorheen een boerderij en door de jaren verbouwd tot een clubhuis met grote koepel en een ledenzaal. Ook gasten zijn welkom.

128

Havens De verenigingshavens liggen in Warmond. Deze worden doorkruist door het water van de Leede. Daarom is er een haven-oost en een haven-west. Ook bij het starteiland is er een haven. Starttoren Een zeer markant herkenningspunt. Gebouwd in 1921 in beton in Amsterdamse School-stijl. Eerst open, later voorzien van ramen. Architect ir. H.Th. Elout. Tot omstreeks 1970 werd hier gestart met signalen vanaf de top van de toren. Nog steeds is de toren het zenuwcentrum tijdens de wedstrijden en nu de finish. Micro Magiczeilers bijeen 2009

Klassen Elk type schip behoort tot een eigen klasse. Bij de meeste wedstrijden varen alleen schepen uit dezelfde klasse tegen elkaar. Bij ‘gemengd’ gevaren wordt de eindstand

bepaald door berekening van een handicapformule (rating). www.kwvdekaag.nl Alle informatie over evenementen, uitslagen, ligplaatsen, opleidingen etc.

Winter Winterwedstrijden Zeilwedstrijden voor kajuitjachten op zondagen gedurende de winter. De start is net als vroeger bij de starttoren. Het maakt niet uit hoe de wind staat. Micro Magic Zeilwedstrijden met modelschepen van de Micro Magic klasse. Al 2300 zeilnummers. Ze worden radiografisch bestuurd. De Kaag organiseert op zondagmorgen bij de jachthaven regelmatig wedstrijden. Zie ook www.micromagic.nl Laser wintercircuit Weekendwedstrijden over een korte baan met alle typen lasers.

Voorjaar Internationaal Paasevenement Drie dagen internationale zeilwedstrijden rond de cadetklasse. Er wordt ook gezeild in valken, optimisten en splash. Sloeproeien Roeien in een sloep zowel voor recreatie als wedstrijden. Alle kaagleden die een roeibijdrage betalen zijn welkom

gedurende het hele seizoen. De Kaag heeft eigen sloepen ter beschikking. Er is ook een team voor senioren. Voorkaag Vanaf 1931 onderlinge zeilwedstrijden voor de opening van het zeilseizoen rond Pasen. Al jaren zijn alle wedstrijdklassen en leden van andere watersportverenigingen welkom. Alle deelnemers betalen een inschrijvingsbedrag afhankelijk van de boot en bemanning om mee te doen. Er wordt op zaterdag en zondag gevaren. Motorboottocht Een tocht voor de motorschepen van kaagleden. De tocht duurt een aantal dagen en er wordt onderweg op de schepen geslapen. De tocht gaat langs bezienswaardigheden en watersportverenigingen voor overnachting.

De Kaag organiseert vier voorjaarstrainingen en vier najaarstrainingen.

Zomer Zomeravond- of woensdagavondwedstrijden Elk type schip is welkom. De resultaten worden berekend met een handicapregel. Er doen veel schepen en klassen aan mee. Gezelligheid en after-sail in de sociëteit. Deze avondwedstrijden gaan de gehele zomer door. Mina-zeilen Zeillessen op dinsdag voor vrouwen en door vrouwen. Vrouwen kunnen hier op ontspannen wijze leren zeilen of zich verder bekwamen in open zeilboten.

Hollandia- of Delta Lloyd Regatta Internationaal evenement in Medemblik met olympische klassen op uitnodiging van het watersportverbond. Er zijn vijf wedstrijdbanen. De Kaag verzorgt de wedstrijden voor één van de banen. Op deze baan vindt meestal het windsurfen plaats.

Kaagrace sloeproeien Grote nationale sloeproeiwedstrijd met verschillende soorten roeisloepen over een afstand van 20 km over de Kagerplassen gedurende een zaterdag. Er doen gemiddeld 40 sloepen mee die op de trailer naar De Kaag worden gebracht.

Pinksterevenement twaalfvoetsjollen Jaarlijkse internationale zeilwedstrijden in de twaalfvoetsjol gedurende het pinksterweekend.

Jeneverboomtrofee Een weekendevenement voor zeilschepen uit de regenboogklasse. De jeneverboom is één van de vroegste pleisterplaatsen voor Kaagse schippers tegenover de sociëteit aan de Sprietlaak. Vaak is daar de finish.

Voorjaarstraining Zeiltrainingen in optimist, splash of cadet voor de jeugd vanaf 7 jaar bij de sociëteit. De trainers, meestal kaagleden, hebben veel zeilen wedstrijdervaring. Er doen gemiddeld 40 kinderen mee die ook met vervolgtrainingen mee kunnen doen.

Kaagdiner Een jaarlijks diner voor genodigden uit de watersportwereld en de overheid op de sociëteit voorafgaande aan de kaagweek.

Tijdens het diner worden onderwerpen die betrekking hebben op de watersport besproken. Kaagweek Sinds 1918 één van de grootste zeilevenementen van Nederland voor alle bootklassen. De week duurt van vrijdagavond tot en met woensdag. Er staat dan een grote feesttent op het startterrein en in de sociëteit vinden diners plaats voor watersporters. Moederschepen komen van heinde en ver. Dan is het erg druk op de Kagerplassen. Per dag zijn er gemiddeld 30 starts. Teamwedstrijden Verschillende teams van een aantal zeilschepen bestrijden elkaar volgens regels en stuurmanskunst. De Holland Friesland wedstrijden in de regenboogklasse op de Kagerplassen en het Sneekermeer zijn beroemde evenementen Optiweek Een zeilweek voor de jeugd van 7 tot 15 jaar in de optimistenklasse. Kinderen leren zeilen of bekwamen zich verder in de zeilsport. Er worden rond het zeilen ook veel leuke dingen georganiseerd en er wordt gezamenlijk gegeten. Beneluxwedstrijden Internationale zeilwedstrijden gedurende een weekend mede georganiseerd door De Kaag op de Grevelingen in Zeeland. De bedoeling is om internationale zeilervaring op te doen in diverse klassen. SuperKaagCup Jeugdwedstrijden in de optimist met 80 deelnemers op A-, B- of C-niveau.

129

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Kaag 16x16 Onderlinge oefenwedstrijden op zondag voor de zestienkwadraatklasse. Verzeilen Zeilen met verenigingsboten als je geen eigen boot hebt tegen een jaarlijkse bijdrage.

in de oprichtingsperiode van De Kaag. Nakaag Voorheen de afsluiting van het zeilseizoen. Een weekendevenement voor alle zeilklassen zoals de voorkaag. Kampioenschap bemanningen regenbogen. Valken evenement Meestal een lange-afstandzeilwedstrijd voor de valkenklasse. Op zaterdag worden er mosselen gegeten op de sociëteit.

Najaar Rond en plat Weekendwedstrijden voor traditionele zeilschepen. De zogenaamde ronden platbodems. Zo waren de meeste schepen

Acht uren op De Kaag Een zeilwedstrijd van acht uur op de Kagerplassen. Najaarstraining Zeiltrainingen in optimist, splash of cadet voor de jeugd vanaf 7 jaar bij de sociëteit. De trainers, meestal kaagleden, hebben veel zeilen wedstrijdervaring. Er doen gemiddeld 40 kinderen mee die ook met vervolgtrainingen mee kunnen doen. De Kaag organiseert vier voorjaarstrainingen en vier najaarstrainingen.

Verjaardagsdiner Een diner voor trouwe kaagleden rond 14 oktober, de oprichtingsdag van De Kaag.

130

Ereleden KWV ‘De Kaag’

Erelid naam sinds

overleden

19 1 7 1946 1948 1948 1956 1966 1968 1978 1983 1996 2003

1949 1962 1955 1970 1963 1974 1994 1987 1990

J.F. La Rivière J.C. van Hoolwerff L. Doedes E.E. Menten L.A. Kesper H.W. Nijman L. van der Steur J.C. van der Velde J. van der Hoek D. van Eck mevr. L. Eichhorn

Van Hoolwerff penninghouders bijeen in 2008

Van Hoolwerff penninghouders

Jaar

Soort Naam

Omschrijving

1960 1961 1962 1963 1965 1966

goud zilver zilver zilver zilver zilver

Ir. J.C. van Hoolwerff G. Hoogerhoud A.J. ten Hoeve J.C. van der Velde H.W. Nijman N.V. Bruynzeel

1967 1968 1970

zilver goud zilver zilver zilver zilver

G. de Vries Lentsch sr. L. van der Steur Ir. J. Loeff E. Crone J. van den Hoek W. Ritman

zilver

Ir. J. Vollebregt en J.F. Vollebregt-Tonnon J.L.J. Gaillard

voorzitter 1910 - 1945 gedurende 25 jaar kaagweken geadministreerd het vele werk gedurende 25 jaar bestuurslidmaatschap wegens uitzonderlijke inspanning voor de regenboogklasse voor de vele goede bewezen diensten aan de Vereniging, secretaris 1948 - 1965 voor hun verdiensten ten aanzien van de ontwikkeling van de zeilsport die van het valkjacht in het bijzonder en voor het geregeld beschikbaar stellen van de Waterwacht tijdens de kaagweken t.g.v. 50-jarig regenboogjubileum, als ontwerper van de regenboog bestuur 1931-1968 waarvan voorzitter in de jaren 1946 - 1967 erelid KVNWV - voor de verdiensten voor de watersport erelid KVNWV - voor de verdiensten voor de watersport vele werk gedurende 20 jaar als bestuurslid onvermoeibare inzet gedurende vele jaren en zijn deskundige bijdragen aan de zeilwedstrijden van de KWV ‘De Kaag’ bestuur 1967 - 1973 waarvan voorzitter in de jaren 1970 - 1973

1977

1980

zilver

voor zijn stimulerende initiatieven voor de zeilsport en het verenigingsleven van de KWV ‘De Kaag’ 1964 - 1980

1985

1991 1993

zilver zilver zilver zilver zilver zilver zilver

V.P. van Coeverden E.J. Hoppe A. de Wit H. Hoek D. van Eck W.F. de Vreeze G. Biesot

1994 1997 1999 2001 2003 2005

zilver zilver zilver zilver brons brons

J.B. Lucas J.W. van Weezenbeek H. van Dongen L.Th. Menken M.L. Mussert J. Bakker

1986

voor zijn grote verdiensten voor de Nederlandse watersport voor zijn grote verdiensten voor de wedstrijdzeilsport voor zijn grote verdiensten voor de KWV ‘De Kaag’ voor zijn grote toewijding aan de KWV ‘De Kaag’ 1971 - 1986 voor zijn grote toewijding aan de KWV ‘De Kaag’ 1979 - 1986 voor visie, volharding en vasthoudendheid tijdens voorzitterschap 1986 - 1989 voor zijn grote inzet voor de watersport en zijn vele verdiensten voor de KWV ‘De Kaag’ wegens langdurige en enthousiaste inzet voor de wedstrijdzeilopleiding wegens erkenning van grote verdiensten voor de KWV ‘De Kaag’ voor al hetgeen hij voor de Vereniging heeft gedaan als erkenning van grote verdiensten als voorzitter 1994 - 2001 wegens langdurige , intensieve en enthousiaste inzet voor het sloeproeien als dank voor de langdurige en enthousiaste inzet voor havens, motorboten en evenementen

131

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

Met dank aan

132

Wiegert en Jantien van Aalderen, Kees van den Aardweg, Gé Alkemade, Henk van den Anker, Corry Bakker, Jan Bakker, Vokje Bakker, familie Biesot, Peter Bisschop, Peter Bijlard, Dick Coster, Truus en Jan van Duyn, Dick van Eck, Lies Eichhorn, Hans Gaillard, Marleen Gaillard, Jan Haasnoot, Mats Hellman, Leendert Herfst, Wim van ’t Hoogerhuys, familie Van Hoolwerff, Ed Hoppe, Hans van der Horst, Joost Janssens, Robert Kampschreur, familie Korswagen, Rob de Kraa, Hugo van Leest, Jan Bart Lucas, Hugo Maarleveld, Maarten Max Moerman, Leen Menken, Guus Moes, Rien Mussert, Peter Peet, Wim Reichert, Elisabeth Spits, Sam Star, familie Ten Kley, familie Toetenel, Wil de Vreeze, Jan Willem van Weezenbeek, Bram de Wit, Bouw van Wijk en Pauline de Zwart.

BRONNEN:

Archief KWV ‘De Kaag’ Interviews met kaagleden Trekpleister in oorlogstijd. Warmond ’40-‘45, Hein van Dam Nederlandse jachten, Elisabeth Spits Het water op, jubileumboek KNWV 1990 De Kaag en Kagerplassen door de eeuwen heen, Elsa Jagerman Regionaal archief Leiden Internet Hier komt tekst te staan over het onderwerp Hier datkomt in dattekst te staan over het onderwerp Hier datkomt in dattekst te staan over het onderwerp Hier datkomt in dattekst te staan over het onderwerp dat in dat jaar speelt

jaar speelt

1910

Graag naar de Kaag

Graag naar de Kaag | 100 jaar watersport | Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ 1910 – 2010

100 jaar watersport

134

De Kagerplassen vormen een bijzonder recreatie- en natuurgebied voor watersporters in een drukke Randstad. De oprichters van de Koninklijke Watersport Vereniging ‘De Kaag’ hebben in 1910 een vereniging opgericht met veel aandacht en respect voor de kwaliteit van dit ‘verscholen’ gebied. Je komt nog steeds mensen tegen die de Kaag voor het eerst ontdekken en stomverbaasd zijn over de grote schoonheid. Vele andere watersporters deden dit eerder. Voor hen werd de Kaag een deel van hun leven met de vereniging als thuis voor gezelligheid,

ISBN/EAN: 978-90-810682-2-2

recreatie, sportieve en sociale contacten of waar ze hun levenspartner ontmoetten. Ontelbare plannen en ambities zijn hier ontstaan en velen hebben bijgedragen aan dit honderdjarig jubileum en aan het behoud van de Kaag als prachtig watersportgebied. Graag naar de Kaag gaat over honderd jaar watersport en neemt u mee naar diverse watersporten en een vereniging die het watersporters al honderd jaar naar de zin maakt. Benieuwd? Dan moet u dit boek zeker lezen en bekijken.

Hier komt tekst te staan over Hier komt tekst te staan over het onderwerp Hier datkomt in dattekst te staan over het onderwerp dat in dat het onderwerp dat in dat jaar speelt

€ 27,50 1910

jaar speelt

1910