Cogito 02/2017 // Aga Press by studioiks

ZNAJDŹ POMYSŁ NA SIEBIE!

www.COGITO.com.pl

y Sposob na ięć m a p r supe

matura i studia

Pismo specjalistyczne, nakład: 15 000 egzemplarzy

relacje z ludźmi

Nr 2 (512) 2 II 2017 Miesięcznik dla młodzieży

cena 9,90 zł

Jakie są Antek trendy Smykiewicz przyszłości? Każdy zasługuje na drugą szansę!

(w tym 5% VAT)

okladka cogito_nr02-2017.indd 1

2017-01-20 14:36:51

Od redakcji:

REDAKTOR NACZELNA

Ola Siewko

ZESPÓŁ I WSPÓŁPRACOWNICY:

Monika Bartnik, Andrzej Gałązka, Dominika Gnacek, Ludwik Janion, Aneta Kunowska, Artur Maciak, Ewa Nowak, Krzysztof Nowak, Dorota Nosowska, Agnieszka Wyganowska PROJEKT OKŁADKI, LAYOUTU I SKŁAD:

Tomasz Pisarek | studioiks.pl OKŁADKA: fot. Universal Music Polska/Fotolia.com STUDIO DTP:

Remigiusz Cichocki (kierownik) ADRES REDAKCJI:

e-mail: cogito@cogito.com.pl 03-812 Warszawa, ul. Kamionkowska 45

Spis treści

„Tak jak wchodzenie na siłę w za ciasne buty, tak wchodzenie na siłę w rolę, w których nie czujemy się przyjemnie, nie jest dobre” – mówi Anna Konkel-Zając, doradca edukacyjno-zawodowy, który w tym numerze radzi, jak znaleźć swoje miejsce w grupie. Umiejętność pracy zespołowej jest jedną z najbardziej pożądanych kompetencji nie tylko na studiach, ale i w pracy, w życiu prywatnym, o czym możemy przekonać się po lekturze tekstu „Przyszłość – jak będzie wyglądać świat?”. Antek Smykiewicz, nasz specjalny gość numeru, dodaje, by być odważnym i nieugiętym, jeśli chodzi o marzenia. Bo mamy tylko jedno życie na pokazanie tego, na co nas stać

str.

ROZMOWA Z IDOLEM

Gdybym miał nakręcić film o sobie, byłaby to historia o niepoddawaniu się mimo przeciwności losu – mówi Antek Smykiewicz, jeden z najciekawszych głosów młodego pokolenia, kompozytor, autor tekstów.

Zapraszam do lektury,

Ola Siewko

BIURO REKLAMY:

reklama@cogito.com.pl Magdalena Głogowska (dyrektor) (510 273 659)

Piszą dla nas:

DZIAŁ SPRZEDAŻY:

Małgorzata Nadziejko-Stefanowicz (dyrektor) malgorzata.nadziejko@cogito.com.pl (tel./faks 22 610 11 64) Agnieszka Wyganowska (kolportaż) kolportaz.cog@gmail.com (tel./faks 22 610 11 64) Ewa Kowalewska (prenumerata) prenumerata@cogito.com.pl (tel. 22 610 11 71) SKLEP INTERNETOWY

www.edukram.pl edukram@edukram.pl WYDAWCA:

Paulina Młodawska Nieoceniona korespondentka z Radomia. Ma czas na szkołę i pisanie. Kocha ludzi, rozmawiać z nimi, poznawać ich myśli I robi to po mistrzowsku

str. Monika Bartnik Absolwentka polonistyki. Dziennikarka, specjalistka od sztuki retoryki i marketingu. Fascynują ją spotkania z twórczymi ludźmi. Lubi żyć z pasją i w biegu.

Agencja Wydawnicza AGA PRESS Sp. z o.o. DRUK:

Elanders Polska Sp. z o.o., Płońsk

Dominika Gnacek

JAK BĘDZIE?

Czy życie będzie się toczyć głównie w wirtualnej rzeczywistości, a awatar będzie za nas pracować? Na co nauczyciele będą kłaść nacisk w szkole? Które z umiejętności warto już dziś rozwijać?

str.

PROJEKTANTKI

studentka dziennikarstwa i ekspertka od odkrywania ciekawych pasji Jak sama mówi o sobie, ceni śmiałość wyobraźni, dlatego rozmawia z ludźmi, którzy tę wyobraźnię mają!

Numer 2 „Cogito” ukaże się 2 marca 2017 r.! Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do skrótów, adiustacji, redagowania nadsyłanych tekstów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń. Wydawca dwutygodnika „COGITO” ostrzega, że sprzedaż aktualnych i archiwalnych numerów naszego pisma po cenie niższej lub wyższej niż wydrukowana na okładce jest działaniem bezprawnym, przynoszącym szkodę wydawcy. W związku z tym osoby dokonujące nielegalnej sprzedaży „COGITO” będą pociągnięte do odpowiedzialności karnej i cywilnej.

02_03 spis tresci c2 2017.indd 2

A w nim: ´ Więcej tekstów z powtórką do matury! ´ Więcej pomysłów na siebie! ´ Więcej rozmów z inspirującymi ludźmi! Szukaj w kioskach i empikach lub zamów prenumeratę  Szczegóły na str. 67

Moda nie istnieje wyłącznie w ubiorach. Moda jest na niebie, na ulicy, moda to idee, sposób życia, wszystko to, co się dzieje – mawiała Coco Chanel, ikona świata mody. Chcecie, tak jak ona, wyznaczać trendy, ale nie wiecie, jak to zrobić? Pomogą wam w tym młode i zdolne dziewczyny: Angelika Józefczyk i Justyna Stasiewicz.

2017-01-20 14:15:08

str.

MYŚLĘ, WIĘC...

str.

STUDIA NA SOCJOLOGII

Antoine de Saint-Exupéry przyznawał, ze „przyjaźń poznaje po tym, że nic nie może jej zawieść, a prawdziwą miłość po tym, że nic nie może jej zniszczyć”. A co o przyjaźni sądzą moi rówieśnicy? – sprawdza Paulina Młodawska.

INFORMATOR GOŚĆ NUMERU:

6 8

Antek Smykiewicz: Każdy zasługuje na drugą szansę! NA TEMAT:

Jak będzie wyglądać świat? WARSZTATY TWÓRCZE:

10 Być jak Coco Chanel str.

MYŚLĘ, WIĘC...:

14 Przyjaźń. A co to znaczy?

TRENING Z COACHEM – Wstęp do socjologii, ale też klasyczne teorie socjologiczne i wprowadzenie do statystyki mają opinię najtrudniejszych do zdania w sesji egzaminacyjnej... – opowiada Kamil Lebnicki, student na Uniwersytecie Warszawskim.

Praca w grupie to jedna z najważniejszych umiejętności. A współpraca z innymi to aktywne słuchanie, empatia, skuteczna komunikacja, świadomość siebie, czyli swojego temperamentu, osobowości, preferencji. Jak nie utrudniać sobie pracy z innymi – radzi Anna Konkel-Zając, certyfikowany doradca edukacyjno-zawodowy, coach kariery, nauczycielka.

str.

POMYSŁ NA SIEBIE:

16 Zakładkowy biznes AKTYWNI:

18 Do nich należy nauka! TRENUJ Z COACHEM:

20 Znajdź swoje miejsce w zespole! SZTUKA RETORYKI:

TEST PREDYSPOZYCJI

22 Ręce, które mówią!

PROJEKT SUKCES:

24 Superpamięć

STUDENCKIE SPRAWY:

26 Student pracuś

NAUKA ZA GRANICĄ:

str.

28 Zanim wyjedziesz do USA! SPOSOBY NA SUPERPAMIĘĆ

STUDIA:

30 Dla kogo jest socjologia? Jest takie przysłowie „bodaj czyjeś dzieci uczył”, ale są osoby, dla których zawód pedagoga to powołanie, a już na pewno trzeba mieć pewne predyspozycje, aby móc go wykonywać. Testuj się 

STUDIA:

33 Kierunek dla designerów NOWY KIERUNEK:

34 Studia jak z kosmosu? TESTUJ SIĘ:

36 Czy pedagog to zawód dla ciebie? str. Zapamiętując dziś setki różnych informacji wyposażacie sami siebie w sprawnie funkcjonującą pamięć na całe życie. Poznajcie tajniki zapamiętywania – mówi Ewa Nowak, pedagog-terapeuta.

str.

NA STUDIA DO USA

QULTURA:

MATURA Z POLSKIEGO

Czym kieruje się człowiek, dokonując wyborów? A jak artyści budują nastrój grozy? Na te pytania odpowiadamy, odwołując się do różnych tekstów kultury.

str.

Squad” – samobójstwo 38 „Suicide na ekranie?

QULTURA

CZAS NA DEBIUT

MOTYW W KULTURZE:

WOS – POWTÓRKA

44 Dzieło sztuki

LEKTURA NA MATURĘ:

46 „Kordian” Słowackiego

LEKTURA NA MATURĘ:

48 „Szewcy” Witkacego

POLSKI – MATURA PISEMNA:

50 Rozprawka z „Jądra ciemności” POLSKI – MATURA USTNA:

53 Zestaw pytań

WOS – KURS DO MATURY:

Cogito World Education pomaga studentom w aplikowaniu do amerykańskich szkół średnich i na studia, a także w pozyskaniu stypendiów. Założycielka tej firmy edukacyjnej, Sylvia Rozwadowska-Shah, opowiada, jak wybrać odpowiednią szkołę i uzyskać stypendium.

02_03 spis tresci c2 2017.indd 3

Konstytucja USA określa zasady państwa opartego na idei suwerenności ludu. I choć Amerykanie jako pierwsi stworzyli konstytucję, to dziś mają najbardziej skomplikowany system wyborczy...

56 Jak się wybiera prezydenta USA? MATEMATYKA:

na poziom podstawowy 58 Zadania i rozszerzony INFO:

67 Prenumerata

2017-01-20 14:15:15

i n f o r m at o r

Jest czym się chwalić Mamy sukcesy międzynarodowe! MIĘDZYNARODOWE

OLIMPIADY PRZEDMIOTOWE i międzynarodowe zawody to prestiżowe konkursy, w których startują uczniowie z całego świata. W 2016 roku odbyło się 15 takich olimpiad przedmiotowych i zawodów, w których nasz kraj reprezentowało 66 uczniów ze szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Polscy uczniowie zdobyli 7 złotych medali, 18 srebrnych i 17 brązowych. Najwięcej uczestników zgromadziła 47. Międzynarodowa Olimpiada Fizyczna w Zurichu, w której startowało 450 uczniów z 90 krajów oraz 57. Olimpiada Matematyczna w Honkongu (600 uczestników z 11 krajów). Na pierwszej z nich polscy uczniowie zdobyli jeden srebrny medal i trzy brązowe, na drugiej wywalczyli cztery medale i dwa honorowe wyróżnienia. Wysokie miejsca medalowe uczniowie z Polski zdobyli na Mistrzostwach Rumunii w Matematyce, Europejskiej Olimpiadzie Matematycznej dla Dziewcząt oraz Polsko-Czesko-Słowackich Zawodach Matematycznych. Złoty i srebrny medal oraz dwa brązowe polscy uczniowie przywieźli z 23. Olimpiady Informatycznej Krajów Europy Środkowej CEOI. Z kolei na 27. Zawodach Matematycznych Państw Bałtyckich w Finlandii licealiści z Gdyni, Rzeszowa, Szczecina, Tarnowa i Krakowa drużynowo wywalczyli I miejsce. Z zawodów informatycznych Junior Balkan Olympiad in Informatiks w Macedonii młodzież z Gdyni i Lublina przywiozła trzy medale i jedno wyróżnienie. Gratulujemy!

– KONK UR S DL A FA NÓW KOSMOSU! Interesujesz się badaniami kosmicznymi? Weź udział w międzynarodowym konkursie „Odyseusz II”. Do pokonania są 3 etapy: krajowy, regionalny i międzynarodowy. Finaliści konkursu mogą wygrać wyjazd do Portu Kosmicznego w Gujanie Francuskiej, staże w Europejskiej Agencji Kosmicznej, skomputeryzowany teleskop, i-pad air z zestawem cyfrowych książek.

Uczniowie od 14 do 19 lat, realizują projekty badawcze w zespołach 2 – 3 osobowych, a studenci w wieku od 17 do 22 lat, realizują projekty badawcze samodzielnie lub w parach. Koszty podróży na finał i półfinał, zarówno uczestników, jak i nauczyciela są pokrywane przez organizatora. Prace konkursowe należy nadesłać do 31 marca. Więcej info o projekcie na:

Szansa na kaskę na studia

www.odysseus-contest.eu/pl

Indeks Start2Star to program stypendialny Fundacji Jolanty i Leszka Czarneckich i Fundacji im. Lesława A. Pagi, który zapewnia środki ﬁnansowe na studia grupie najzdolniejszych i najbardziej aktywnych maturzystów pochodzących z niezamożnych rodzin. → Każdego roku Komisja wybiera 15 osób, które otrzymują stypendium w wysokości 1300 zł brutto miesięcznie przez cały okres studiów (zarówno I, jak i II stopnia). Kwota ta pozwala pokryć koszty kształcenia, utrzymania oraz wydatki związane z edukacją i rozwojem zainteresowań. → Aby zostać stypendystą oprócz dobrych wyników w nauce należy wykazać się aktywnością społeczną, przedsiębiorczością czy zaangażowaniem w wolontariat. WIĘCEJ INFO NA: www. paga.org.pl

Konkurs foto: „Człowiek, Świat, Przyroda” W ferie ruszamy z fotograficzną pasją, nakręcamy nową kliszę i bierzemy udział w XVI Ogólnopolskim Konkursie Fotografii Dzieci i Młodzieży „Człowiek, Świat, Przyroda” organizowanym przez Pałac Młodzieży w Koszalinie! Każdy autor może nadesłać nie więcej niż 5 prac w formacie min. 13 x 18 cm, max 30 x 45 cm, przy czym mogą być dwa zestawy zdjęć (każdy zestaw może liczyć do 5 zdjęć o formacie max 20 x 31 cm). Laureatom będą przyznane nagrody i odznaczenia „Za twórczość fotograficzną” Fotoklubu Rzeczpospolitej Polskiej.

Prace należy wysłać do 15 marca 2017 r.

4 04-05 informator c2 2017.indd 4

2017-01-19 15:51:36

i n f o r m at o r

Zimowa rekrutacja na studia

Forum Wyjazdów Językowych 4 i 5 marca 2017 roku odbędzie się II edycja Forum Wyjazdów Językowych. To obowiązkowa impreza dla wszystkich, którzy są zainteresowani nauką języka za granicą w międzynarodowym towarzystwie. Zapraszamy młodzież i rodziców. Co ciekawego czeka was na Forum?  Spotkacie się z przedstawicielami zagranicznych szkół językowych.  Będziecie mogli wziąć udział w wykładach i zdobyć praktyczne porady ekspertów.  Macie szansę też losować nagrodę, jaką jest obóz językowy w Londynie! Gdzie się odbywa Forum:  Kraków – 4 marca, godz. 10.00  Katowice – 4 marca, godz. 15.00  Warszawa – 5 marca, godz. 10.00 Szczegóły na: forum.atas.pl

Do 13 lutego trwa rekrutacja na studia na Uniwersytecie Szczecińskim, które rozpoczną się od semestru letniego 2016/2017. Na studia I stopnia nabór jest na geografię, geologię, gospodarkę przestrzenną, oceanografię, turystykę i rekreację, ekonomię, finanse i rachunkowość. Ogłoszenie wyników rekrutacji nastąpi 27 lutego.

Opowiedz swój świat! Uważasz, że jesteś nowym wcieleniem Stephena Kinga, a twoje opowiadania mają w sobie więcej magii niż Hogwart? A może nie myślisz o sobie w ten sposób, ale chcesz powiedzieć światu coś ważnego? Ten konkurs jest właśnie dla ciebie!!

Wyślij literackiego SMS-a i wygraj konkurs

INSTYTUT FILOLOGII POLSKIEJ UNIWERSYTETU MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ

Zespół Szkół Ogólnokształcąco-Technicznych i Stowarzyszenie Otwar-

W LUBLINIE oraz FUNDACJA T.E.A.M. TEATRIKON dają ci szansę na przeżycie

tych Drzwi w Lublińcu zaprasza na VII Ogólnopolski Konkurs Literacki

literackiej przygody. Wysyłając swoje opowiadanie, masz możliwość nie tylko

„LITERACKI SMS – POEZJA I PROZA NA 160 ZNAKÓW”. Na czym polega za-

zdobyć cenne nagrody rzeczowe, ale zostać jednym ze współautorów konkurso-

danie? Trzeba sformułować literacką wypowiedź maks. ze 160 znaków (ze

wego zbioru opowiadań wydanego w formie książki!

spacjami) w formie złotej myśli, aforyzmu, wiersza, sentencji, przestro-

Napisz opowiadanie lub wyślij najlepszy tekst, którego jeszcze nigdzie

gi. Treść literackich SMS-ów dotyczyć musi szeroko pojętej egzystencji,

nie publikowałeś. Tematyka dowolna. Objętość od 2 do 6 stron. Prace można

np. codzienności, sfery uczuć, systemu wartości, wszystkiego, co wiąże się

składać osobiście lub przesyłać pocztą na adres: Fundacja T.E.A.M Teatrikon,

z hasłem: Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?

ul. Złota 3, 20-112 Lublin.

Każdy uczestnik może zgłosić tylko jedną pracę. Laureaci konkursu otrzy-

Wyślij kopię w formie pliku cyfrowego na adres: opowiadanie@teatrikon.pl.

mają nagrody rzeczowe. Teksty należy przesłać do 4 marca (według wy-

Masz czas do 15 marca 2017 roku!

tycznych na stronie konkursu: literacki-sms.blogspot.com).

W konkursie mogą brać udział uczniowie szkół ponadgimnazjalnych z całej Polski!

Każdy z was – podobnie jak Mały Książŋ – wyrósł z jakiejś konkretnej „planety”: z „planety” własnej rodziny, środowiska rówieśniczego, kraju, jego tradycji i stylu życia. Równocześnie każdy z was nieustannie poznaje inne „planety”, czyli inne miejsca, konkretnych ludzi, ich sposób patrzenia na świat, na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Jak Mały Książŋ postarajcie siŋ wiŋc spojrzeć w głąb siebie oczami dziecka, by odkryć to, co w was wielkie i niewidzialne. Przelejcie na papier swoją wrażliwość i wyobraźniŋ, pokażcie czym jest prawdziwa przyjaźń, miłość i piŋkno otaczającego Was świata. Organizatorzy Miŋdzynarodowego Konkursu Plastycznego „Inne spojrzenie” czekają na wasze barwne prace! Format prac: A4 (210mm x 297mm) lub A3 (297mm x 420mm). Technika wykonania: rysunek, malarstwo, collage, grafika, grafika komputerowa (prace wydrukowane na papierze fotograficznym). Laureaci konkursu otrzymają medale i dyplomy. Grand Prix 14. edycji Międzynarodowego Konkursu Plastycznego „Inne Spojrzenie” (fragm.). Otrzymała je Gergana Petrova Gusterova z Bułgarii.

Termin przyjmowania zgłoszeń upływa 10 marca. Wiŋcej info na: www.innespojrzenie.sosnowiec.pl

5 04-05 informator c2 2017.indd 5

2017-01-19 15:51:43

gość numeru

KAŻDY ZASŁUGUJE NA DRUGĄ SZANSĘ! — Rozmawiała Aneta Kunowska —

Antek Smykiewicz to jeden z najciekawszych głosów młodego pokolenia, kompozytor, autor tekstów. Wokalista zespołu Ściana Wschodnia. Nagrał fantastyczny album „Nasz Film”. A czy jego życie prywatne nadaje się na film? S

„T

?

”. J

”. -

. C

”? A

Chwile, w których coś nie wychodzi, zazwyczaj uczą nas najwięcej, więc nie wolno odbierać ich jako porażki, raczej zdobywanie doświadczenia. Najtwardszą stal hartuje się w ogniu i najpiękniejsze klejnoty również wcześniej trzeba oszlifować. Jestem wdzięczny za wszystko, co dostałem w życiu i nie skupiam się na niepowodzeniach.

, V

Moje życie to raczej film przygodowy z elementami romantyzmu, thrillera, akcji i szalonej komedii z elementami czarnego humoru. Jest i dramat, bo na końcu z pewnością główny bohater umiera (śmiech). Jak widzisz, moje życie ciężko jest określić jednym gatunkiem. Tytuł, jaki proponuję, to po prostu „Droga”

Nigdy nie myślałem, że mogę ten program wygrać. Chciałem tylko spróbować sił w tej produkcji. Dotarcie do finału było już dla mnie wielkim wyróżnieniem, i wtedy, największym muzycznym osiągnięciem. Nie czułem zawodu, tylko szczęście, że zająłem aż drugie miejsce! To był naprawdę superczas.

„T

„N

Mimo że wspominam tamte czasy z sentymentem, rozdział karaoke uważam w moim życiu za zamknięty. Po prostu ruszyłem w dalszą drogę i spełniam teraz swoje największe marzenie.  Zawsze można się ze mną pojedynkować na festiwalach (śmiech).

„The Voice” był dla mnie pierwszym „poligonem doświadczalnym” i nie chodzi tylko o umiejętności wokalne. Po raz pierwszy zmierzyłem się z tzw. popularnością, pracą na dużej scenie i telewizyjną produkcją z prawdziwego zdarzenia. Nikt wcześniej o mnie nie wiedział, ten program to zmienił. Jednak było to przede wszystkim telewizyjne show. Właściwa praca z muzyką i kariera rozpoczęły się znacznie później B

, .G

„L

”. K

Program typu „The Voice” jest tzw. talent show i to z naciskiem na show. Talent show i show-biznes mają przyciągnąć jak największą liczbę telewidzów przed odbiorniki i rzesze reklamodawców do lokowania produktu, a niekoniecznie entuzjastów muzyki Mimo to warto wziąć udział w tej produkcji, bo daje nam możliwości do pokazania swojej osobowości na scenie szerszej publiczności niż rodzina Warto wcześniej stworzyć własny materiał, żeby nie musieć wydawać nieprzemyślanej płyty „na szybko”.

Myślę, że każdy zasługuje na drugą szansę, bo co, jeśli umiejętność przebaczania czyni nas ludźmi? Wszyscy popełniamy błędy i nikt z nas nie jest doskonały. Trzeba jednak szanować siebie i jeśli ktoś rani nas raz za razem, bądź robi to umyślnie, musimy się od takiej osoby odsunąć i dać jej żyć swoim życiem. To nie my sami dokonujemy wyboru – w każdej relacji są dwie strony. Ś

„M

”. J T .C …

„P ,

”

Życie różnie nas doświadcza. Grunt to się nie poddawać, tylko robić swoje

Oczywiście, że popularność potrafi namieszać w głowie, zwłaszcza jeśli pojawia się nagle. Mimo to ja na swój sukces pracowałem przez dziesięć lat i stopniowo, przez kolejne osiągnięcia, na to poniekąd się przygotowałem. Myślę, że dzięki temu mi nie odbiło i zostałem osobą, jaką byłem wcześniej.

…? M

Nie przyjmuję nawet takiej możliwości, ponieważ ciężko pracuję, dalej się uczę i kocham to, co robię. To wszystko nie stało się samo, to efekt mojego uporu w dążeniu do realizacji marzeń.

6 06-07 gosc c2 2017.indd 6

2017-01-19 15:42:57

gość numeru

Każdy zasługuje na drugą szansę, bo co, jeśli umiejętność przebaczania czyni nas ludźmi? Wszyscy popełniamy

fot. Universal Music Polska

błędy i nikt z nas nie jest doskonały.

Patrzę pogodnie na świat (nie mylcie tego z naiwnością).

Jestem trochę marzycielem, który lubi wiedzieć coś o wszystkim i wszystko o czymś P

To bardzo złożone pytanie, jak na krótką odpowiedź – jakiej grubości ma być ta książka? Tak w skrócie, to myślę, że jestem rodzinny, szalony, szczery, ambitny i wymagający wobec siebie i innych, na których mi zależy. Jestem bardzo pogodny. Kocham żyć i całe szczęście coraz lepiej mi się to udaje. C

K ,

Ściana Wschodnia była pierwszym poważnym zespołem, bo tam powstawały moje pierwsze autorskie piosenki. Z częścią chłopaków gram do dziś (Piotrek Szczepanik i Hubert Myszkowski). Jesteśmy bardzo ze sobą zżyci – to moi przyjaciele i cieszę się, że gramy razem.

Moją kobietą jest muzyka, jest naprawdę wspaniała i już dawno zawróciła mi w głowie J

2010 . ?

Jak już nie raz udowodniono, człowiek jest istotą społeczną i nie inaczej jest ze mną. Bardzo kocham moich najbliższych, a miłość wprawia moje życie w ruch i jest dla mnie najważniejszym elementem mojej drogi. J

Tak, mieliśmy z chłopakami coverowy band i uwielbialiśmy razem grać. Z Jankiem Jarząbkiem (u mnie w zespole na basie) gram do dziś!

„C

”?

Bądźcie pracowici, odważni, rozważni i nieugięci, jeśli chodzi o marzenia. Nie poddawajcie się, choćby nie wiem jak mocno potraktował was los. Bo macie tylko jedno życie na pokazanie tego, na co was stać. Powodzenia kochani! Trzymam za was kciuki.

Na pewno charakternym

7 06-07 gosc c2 2017.indd 7

2017-01-19 15:42:59

n a t e m at

PRZYSZŁOŚĆ... – jak będzie wyglądał świat? cować? j rzeczywistości, a awatar będzie za nas pra lne tua wir w e wni głó zyć toc się zie będ ie Czy życ ć? ? Które z umiejętności warto już dziś rozwija ole szk w isk nac ść kła ą będ e ciel czy nau Na co natorką ndy Przyszłości”, którego autorką i koordy „Tre ort rap awy ciek edź owi odp daje ania Na te pyt jest dr Natalia Juchniewicz z UW. SĈĊēĆėĎĚĘğĊ ĕėğĞĘğőĔťĈĎ przedstawione w raporcie pt. „Trendy przyszłości, czyli krótki wstęp do przyszłości. Foresight społeczny w obszarze technologii komunikacyjno-informacyjnych” zostały skonstruowane na podstawie wypowiedzi liderów TechKlubów i stanowią opisy wyzwań, przed jakimi staniemy w przyszłości – podkreśla autorka i koordynatorka dr Natalia Juchniewicz, która w DELab, ośrodku naukowym Uniwersytetu Warszawskiego, prowadzi badania w obszarze Digital Society. Warto się wczytać w ten raport, bo jego lektura pozwoli nam odnaleźć się w świecie, który wciąż się zmienia. A co on mówi?

Dziś promuje się w szkolnictwie myślenie kreatywne, wykraczające poza obowiązujące schematy działania. Nauczyciele jeszcze bardziej mają nakłaniać uczniów do snucia wizji

DZIEŃ DOBRY, TU AWATAR XXX! W scenariuszu przyszłości zaprezentowanym w raporcie „Trendy przyszłości” posługiwanie się nowymi technologiami jak kaski htc do wchodzenia w wirtualną rzeczywistość będzie w przyszłości codziennością. Autorzy podkreślają, że w większym zakresie przeniosą się nasze interakcje bezpośrednie na sferę awatarów. Ludzie

zaczną skanować własny wygląd i konstruować swojego awatara 3D do kontaktów biznesowych. Istota ludzka będzie rozumiana jako zbiór danych zapisanych w chmurze.

na temat przyszłości, które są nośnikiem innowacyjności w społeczeństwie

WEBINARIA I TELEKONFERENCJE Praca zdalna dziś nie jest zjawiskiem rzadkim. Coraz więcej osób, i to nie tylko freelancerów, zarabia, pracując w zaciszu domowym. Firmy organizują też telekonferencje. Jak podkreślają twórcy raportu, znaczenie webinariów, czyli szkoleń on-line, już dziś daje możliwość dotarcia do ciekawych osób przy niskich kosztach takiej interakcji. Nic dziwnego, że prognozy mówią o tym, że w przyszłości organizacje i firmy (i to nie tylko informatyczne) będą rezygnować z biur i siedzib na rzecz spotkań i pracy w miejscach, gdzie akurat członkowie się znajdują. Z kolegami z pracy będziemy kontaktować się przez Skype`a i inne narzędzia. Ale taki rodzaj komunikacji z drugim człowiekiem wymaga umiejętności prowadzenia dyskusji, budowania relacji nie tylko z kolegą, ale

swojego asny wygląd i konstruować wł ać ow an sk ną cz za ie dz Lu biznesowych. Istota ludzka awatara 3D do kontaktów rze... danych zapisanych w chmu iór zb o jak a ian um roz ie dz bę 8 08-09 na temat c2 2017.indd 8

2017-01-20 13:33:27

n a t e m at potrafi samodzielnie wymyślić coś nowego, ma rozwinięte umiejętności manualne.

też klientem. Kompetencja miękka, jaką jest praca grupowa, nabierze szczególnego znaczenia.

DOJRZEWANIE I W SIECI, I W REALU

CHAOS INFORMACYJNY I TWORZENIE SIĘ INFORMACYJNYCH PLEMION

Wbrew obawom dorosłych, młodzi nie znikną z realu, i nie pochłonie ich świat wirtualny. Z raportu dr Juchniewicz wynika, że dojrzewanie młodych będzie zachodzić dwupoziomowo, czyli w oparciu o relacje i doświadczenia życiowe pozyskane z realu, jak i z sieci. „Pomagać w tym będzie wzrost znaczenia programowania i myślenia komputacyjnego, czyli kreatywnego rozwiązywania problemów z użyciem komputera – pisze dr Juchniewicz. – Młodzi staną się twórcami technologii przez nabycie umiejętności programowania i rozumienia, jak ona działa. Dlatego będą wdrażane programy edukacyjne rozwijające myślenie algorytmiczne.

Twórcy raportu „Trendy przyszłości” prognozują, że młodzi ludzie będą w przyszłości w coraz mniejszym stopniu krytycznie odnosić się do przekazów medialnych, bo weryfikacja tych przekazów jest trudna. Przekaz informacyjny ograniczony zostanie do wspólnoty, plemienia informacyjno-komunikacyjnego, do którego się należy. Prowadzić to będzie do gettoizacji życia, konserwowania istniejących podziałów i utrzymywania status quo. Ale czy tak się stanie? To zależy od nas.

JESTEŚMY INNI, RÓŻNI, LEPSI CZY GORSI? Eksperci zwracają uwagę, że młodzi potrafią używać nowych technologii, ale nie rozumieją, jak one działają, dlatego są najczęściej jedynie użytkownikami, a nie twórcami. W raporcie zwraca się uwagę, że wszechobecność nowych technologii i łatwość posługiwania się nimi stanowią aktualne doświadczenie młodych ludzi. Co ciekawe, odsuwanie młodzieży od technologii może przyczynić się do pogłębienia podziału cyfrowego i kształtowania się dwóch typów osobowościowych: intuicjonisty technologicznego (który nie boi się nowych technologii, sprawnie porusza się w nowych interfejsach, rozumie kody kulturowe w sieci, jak memy i czaty, traktuje gry komputerowe jak teksty kultury) i kreatywnego outsidera, który posługuje się technologią doraźnie, nie rozumie przekazów kulturowych, jest wykluczony z pewnych sieci społecznych i zawodowych, ale

Przyszłość a rozwój kompetencji

Jakie będą kluczowe elementy rozwoju kompetencji młodych ludzi? Według raportu „Trendy przyszłości” liczyć się będzie: UMIEJĘTNOŚCI MANUALNE Powinniśmy rozwijać się kompleksowo, a kompetencje to sprawne wykonywanie wielu zajęć manualnych, dlatego nadal istotne są umiejętności pisania ręcznego czy rysunku. To nie tylko nabycie technicznej umiejętności, ale nauka cierpliwości, kompozycji, posługiwania się wyobraźnią itp.

ADAPTACJA DO NOWYCH TECHNOLOGII

MYŚLENIE FUTUROLOGICZNE

Młodzi szybko uczą się korzystania z nowych urządzeń, a rozwój technologii jeszcze bardziej dowartościowywać będzie szybkie przyswajanie nowych umiejętności.

Konieczne jest trenowanie myślenia futurologicznego, m.in. przewidywanie konsekwencji postępu technologicznego na wielu poziomach życia społecznego.

KONKRETNE UMIEJĘTNOŚCI INFORMATYCZNE

KRYTYCZNE MYŚLENIE

ETYKA Rozwój social media stawia szereg dylematów etycznych – od granic prywatności po przemoc w sieci. Trzeba mieć świadomość konsekwencji posługiwania się technologią w realnym życiu.

Wdrażanie nowych technologii wymaga krytycznego myślenia i samodzielnej oceny zjawisk społeczno-technologicznych.

Należy postawić na naukę programowania, tworzenia aplikacji, stron www itp.

Raport pt. „Trendy „ przyszłości, czyli krótki wstŋp do przyszłości. Foresight społeczny w obszarze technologii komuni kom unikac kacyjn yjno-i o info nforma rmacyj cyjnyc nych h” jest jest do dostŋ stŋpny pny na li licen cencji cji Cr Creat eative ive Co Commo mmons ns Uzn Uznani aniee auto autorst rstwa wa 3.0 3 0 Po Polsk lska a. Jeśli Jeś li chc chcesz esz go pr przec zeczyt zytać ać, za zajrz jrzyj yj na str stronŋ onŋ:: http http:// ://www www.delab delab.uw uw.edu edu.pl/w pl/wpp-cont content ent/up /uploa loads/ ds/201 2016/0 6/05/r 5/rapo aport rt _ DEL DELab ab _ net _ 10.05 05.pl pl

9 08-09 na temat c2 2017.indd 9

2017-01-20 13:33:41

wa r s z tat y t wó r c z e

BYĆ JAK COCO CHANEL — Aneta Kunowska —

ystko to, niebie, ulicy, moda to idee, sposób życia, wsz na jest a Mod h. rac ubio w ie ączn wył ieje Moda nie istn nie wiecie, Chcecie tak jak ona, wyznaczać trendy, ale y. mod ta świa a ikon nel, Cha Coco iała maw co się dzieje – cz. wczyny: Angelika Józefczyk i Justyna Stasiewi dzie ne zdol i de mło tym w wam ogą Pom ić? jak to zrob – PėğĞďĻőĔ ĘĎĻ, ƁĊ ēĆđĊƁĞ ukończyć studia na ASP, żeby zdobyć należytą wiedzę i zostać projektantem. Obecnie w Polsce jest coraz więcej szkół i prywatnych uczelni, które wychodzą naprzeciw wymaganiom rynku. W moim przypadku było jednak nieco inaczej – moim pierwszym wyborem kierunku studiów były studia ekonomiczne na Uniwersytecie Łódzkim. Po ukończeniu pierwszego roku zdecydowałam się na rozpoczęcie nauki w Międzynarodowej Szkole Kostiumografii i Projektowania Ubioru w Warszawie – mówi Angelika Józefczyk, projektantka ubrań, które jest asystentką w atelier Paprockiego&Brzozowskiego, ale pracuje też nad rozwojem swojej marki odzieżowej, o czym dowiecie się z jej strony www.angelikajozefczyk.com. – Są ludzie, którzy zajmują się czymś ze względu na skończone studia, a są i tacy, których droga zawodowa potoczyła się inaczej. Ja skończyłam studia na kierunku projektowanie biżuterii w Poznaniu, magistra zdobyłam w łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych. Jestem więc projektantem nie tylko z pasji, ale i z wykształcenia – mówi Justyna Stasiewicz, projektantka biżuterii i właścicielka firmy Stasiewicz Jewelry (www.stasiewicz-jewelry.com).

poniosę koszty wyprodukowania danego przedmiotu, ile zajmie mi to czasu i czy po doliczeniu marży i podatków, odbiorcę nadal będzie na niego stać. Praca uczy mnie, jak wykorzystać kreatywność w praktyce – podkreśla designerka.

Dzień z życia projektanta

Justyna Stasiewicz

Justyna Stasiewicz jest zdania, że nie istnieje coś takiego jak typowy dzień projektanta. Ona przeważnie swój dzień zaczyna od odbierania maili. – Później albo projektuję na komputerze, albo wykańczam wzory, które do mnie dotarły. Popołudnia to wysyłki biżuterii, po 18.00 mam czas wolny. Wtedy też pracuję, ale nad innymi projektami. Takimi, które robię dla siebie, żeby sprawdzić nową technikę, odpocząć od komercyjnych projektów. Wieczorem czytam artykuły albo wychodzę na spotkania tematyczne. Łódź jest miastem, w którym dużo się dzieje – a kontakt z ludźmi naprawdę rozwija.

Justyna Stasiewicz przyznaje, że studia nauczyły ją przede wszystkim otwartości na świat, kreatywnego myślenia, podstaw kompozycji, teorii oddziaływania barw. – Nauczono mnie, jak projektować biżuterię w programach 3D, rozwinięto moje myślenie przestrzenne i wiedzę na temat technik złotniczych. Studia dają dostęp do doświadczonych pedagogów i pozwalają pracować w grupie ludzi o podobnym stopniu wrażliwości – zauważa projektantka biżuterii. Justyna Stasiewicz prowadzi własną działalność gospodarczą. Jej praca nie kończy się na zaprojektowaniu pierścionka czy wisiorka. – Muszę przewidzieć, jakie

W PROGNOZOWANIU TRENDÓW DUŻE ZNACZENIE MA SOCJOLOGIA. TRZEBA DOBRZE OBSERWOWAĆ OTOCZENIE, LUDZI, ŚWIAT I WYCIĄGAĆ WNIOSKI. DOBRY PROJEKTANT MUSI WIEDZIEĆ ZA CZYM TĘSKNIĄ LUDZIE I CZEGO IM BRAKUJE

– MÓWI JUSTYNA STASIEWICZ.

fot. Ingram Publishing, arch. prywatne

Co dają studia artystyczne?

10 10_12 warsztaty tworcze c2 2017.indd 10

2017-01-20 13:09:34

wa r s z tat y t wó r c z e

międzynarodowy na Uniwersytecie Łódzkim. Po pierwszym roku rozpoczęłam równoległe studia zaoczne na MSKPU w Warszawie. Ukończyłam oba kierunki, biorąc udział w każdym możliwym konkursie. Po ukończeniu MSKPU zostałam zaproszona do pokazania swojej kolekcji „Exposition” na Fashion Week w Łodzi, odbyłam też dwa staże. Jestem laureatką I miejsca w międzynarodowym konkursie Off Fashion w Kielcach. Wzięło w nim udział ponad 120 osób, a na 2 i 3 miejscu znaleźli się projektanci z Chin. – Zaczęłam od robienia witraży – mówi Justyna Stasiewicz. – Tam pracuje się z lutownicą, nożykiem olejowym i szlifierką do szkła, taką do szlifowania na mokro. Wtedy robiłam miniaturowe witraże, które nosiłam jako biżuterię. Później były studia, rozkręcanie własnej firmy. W tym momencie czekam na otwarcie przewodu doktorskiego. Na uczelni nie tylko się uczę, ale wykładam – co dalej, czas pokaże

ANGELIKA JÓZEFCZYK MÓWI,

Zdaniem Justyny Stasiewicz projektant powinien umieć dopasować kreatywność w odpowiednie, komercyjne ramy. Jeśli firma zgłosi się do niego z konkretnymi wymogami dotyczącymi ceny końcowej produktu, wagi i użytych materiałów – powinien temu sprostać – mówi projektantka. – Dobry designer musi wiedzieć, czego brakuje ludziom. Warto być otwartym na inne dziedziny. Jeśli projektuje dany produkt, musi wiedzieć, jakie są potrzeby odbiorców. Czego szukają i co chcą osiągnąć, kupując to, co zaprojektuje.

ŻE PRZYSZŁEGO PROJEKTANTA MOŻE ZASKOCZYĆ PAMIĘTANIE O UŻYTKOWYM ASPEKCIE TWORZONYCH KOLEKCJI. – TRUDNOŚCIĄ MOŻE OKAZAĆ SIĘ STWORZENIE KOLEKCJI DLA OSÓB,

DO KTÓRYCH ADRESOWANE SĄ UBRANIA, TRAFIENIE W ICH GUSTY I POŁĄCZENIE ICH WIZJI Z ARTYSTYCZNYM WYRAZEM TWÓRCZOŚCI PROJEKTANTA.

Jak wygląda praca nad kolekcją? – Praca zaczyna się od pomysłu na zarys kolekcji. Następnie przychodzi czas na projektowanie poszczególnych sylwetek, wybór kolorystyki i materiałów. Kolejnym krokiem jest praca nad pojedynczą rzeczą we współpracy z konstruktorem i krawcową – jeżeli nie wykonujemy projektów samodzielnie. Najczęściej ostatnim etapem jest realizacja sesji zdjęciowej, a w niektórych przypadkach i pokazu – zdradza tajniki swojej pracy Angelika Józefczyk. W modzie niewiele zda się talent i pracowitość, jeśli nie będziemy mieć pomysłu na siebie. Angelice i Justynie go nie brakuje.  – Pochodzę spod Łodzi, która od lat związana jest z przemysłem odzieżowym, więc tematyka mody zawsze była mi bliska – mówi Angelika Józefczyk. – Moim pierwszym wyborem zawodowym były jednak studia dzienne na kierunku biznes

11 10_12 warsztaty tworcze c2 2017.indd 11

2017-01-20 13:09:45

wa r s z tat y t wó r c z e

Gdzie stawiać pierwsze kroki? Według Angeliki Józefczyk warto wziąć udział w prestiżowym konkursie Złota Nitka w Łodzi oraz Off Fashion w Kielcach. – Są to najstarsze i jedne z najbardziej uznanych konkursów w Polsce. Jestem zdania, że powinno się próbować swoich sił w każdym konkursie – dodaje projektantka. W Polsce jest wiele wydarzeń kulturalnych oraz komercyjnych, przy których organizatorzy współpracują z projektantami. Cenna jest współpraca ze stylistami oraz fotografami, dzięki którym zdobędziemy udokumentowanie prac, które wzbogacą portfolio. – Są targi biżuterii, galerie sztuki… Myślę, że jeśli komuś zależy, to znajdzie odpowiednie miejsce dla siebie. Kiedyś to był męski zawód, teraz coraz więcej kobiet zasiada za stołem złotniczym – dodaje Justyna Stasiewicz.

Rady od projektantek – Kluczowe jest wybranie odpowiedniej szkoły lub uczelni, która posiada kadrę tworzoną przez specjalistów pracujących w zawodzie oraz daje możliwość odbycia staży i współpracuje z firmami, które poszukują młodych talentów – radzi Angelika Józefczyk. – Uczcie się nie tylko od starszych, ale i od młodszych od was – inaczej prędzej czy później wyprą was z rynku – dodaje właścicielka Stasiewicz Jewelry.

INSPIRUJĄCE KSIĄŻKI O MODZIE I PROJEKTOWANIU BIŻUTERII... ...PO KTÓRE WARTO SIĘGNĄĆ, ABY ZACZERPNĄĆ ODROBINĘ INSPIRACJI  • „Biżuteria i ozdoby. Projektowanie” Margot Potter • „Patrz i ucz się. Wyrób biżuterii” Chrisa Michaelsa • „Biżuteria artystyczna. Kurs wytwarzania” Andrzeja Bandkowskiego • „Historia mody” Marnie Fogg • „Jak czytać modę” Fiony Foulkes • „Francja elegancja. Z historii haute couture” Piotra Szaradowskiego

Projektujesz? Pokaż swoje projekty światu Konkurs Fashion Designer Awards – dla początkujących designerów, daje szansę zaistnienia w mediach, zdobycia doświadczenia na stażach w atelier w Polsce i zagranicą. Laureaci poprzednich edycji praktykowali m.in. w Bejrucie, Lizbonie, Kopenhadze, Mediolanie. Konkurs Off Fashion – odbywa się w Kielcach. Laureaci, dzięki współpracy KCK ze szkołami w Rzymie i Danii, zdobywają indeksy Artystycznych Szkół Wyższych. Mają możliwość zaprezentowania swoich kolekcji na prestiżowych pokazach mody, np. w Brukseli czy na AltaRoma Moda w Rzymie. Międzynarodowy Konkurs dla Projektantów Ubioru ZŁOTA NITKA – uczestnicy mają okazję brać udział w profesjonalnym pokazie mody, ubiegają się także o staże, zdobywają cenne kontakty i otrzymują nagrody mogące znacznie ułatwić im zawodowy start w tej branży. Na wybiegu Złotej Nitki swoje pierwsze kroki stawiało wielu znanych polskich projektantów, m.in. duet Paprocki&Brzozowski, Maciej Zień, Monika Onoszko, Rafał Michalak, Łukasz Jemioł.

12 10_12 warsztaty tworcze c2 2017.indd 12

2017-01-20 13:09:57

13 preston c2 2017.indd 13

2017-01-20 13:14:18

mmyśl yślę,ę wwięc... ięc...

PRZYJAŹŃ? A CO TO ZNACZY?

bodę „Przyjaciel to ktoś, kto daje ci totalną swo oine bycia sobą” – powiedział Jim Morrison, a Ant naje de Saint-Exupéry przyznał, że „przyjaźń poz iwą po tym, że nic nie może jej zawieść, a prawdz miłość po tym, że nic nie może jej zniszczyć”. A co o przyjaźni sądzą moi rówieśnicy? yjaźni – pyta Paulina Młodawska? Który model prz się uważają za lepszy: w necie czy w realu, gdy

Te relacje są dla mnie bardzo ważne — Maciek Olejnik —

Moimi przyjaciółmi są głównie znajomi ze szkoły. Codziennie z nimi rozmawiam i spędzam wolny czas poza domem lub w domu. Te relacje są dla mnie bardzo ważne. To z przyjaciółmi mogę zawsze szczerze porozmawiać o nurtujących mnie problemach i wiem, że w każdej trudnej dla mnie sytuacji oni mnie wesprą, jak tylko będą mogli. Moim zdaniem przyjaźń w realu jest dużo lepsza, gdyż w Internecie nie wiemy, kto jest naszym przyjacielem. Nie znamy tej osoby, może się więc podawać za kogoś, kim wcale nie jest.

widujemy na co dzień, bo nie dzielą nas kilometry?

Wiara i zaufanie względem drugiego człowieka

Lepsza jest przyjaźń w realu — Kamil Midzio —

— Karol Bogdaszewski —

Przez Internet można grać w gry ze znajomymi, spędzać przyjemnie czas, ale realne życie to dopiero prawdziwa superzabawa. Mam tu na myśli wspólne wspomnienia, śmieszne sytuacje. Przez neta tego nie da się doświadczyć. Moi przyjaciele to dla mnie najwięksi krytycy i jednocześnie najbardziej przychylne mi osoby. Spędzamy czas codziennie, mieć takich ludzi to naprawdę magia. Przyjaźń to dla mnie wiara i zaufanie względem drugiego człowieka. Nieważne, jak ciężko i jak źle jest, przyjaciel nigdy nie odwróci się od przyjaciela.

Moimi przyjaciółmi są osoby, którym w pełni ufam i mogę im powierzyć swoje najskrytsze tajemnice. Oni mnie najlepiej rozumieją i znają. Spotykam się z nimi, rozmawiam. Dlatego uważam, że lepszą przyjaźnią jest ta w realu, bo można zobaczyć przyjaciół, pójść z nimi gdziekolwiek i spędzić miło czas. Przyjaźń w necie ma też swoje plusy, np. umożliwia nam znalezienie przyjaciela, który może mieszkać dalej od nas.

14 14_15 mysle wiec c2 2017.indd 14

2017-01-20 13:50:12

m yśl ę w ięc...

Na miano przyjaciela trzeba sobie zasłużyć!

– Adam Młodawski –

Moimi przyjaciółmi są ludzie, którym ufam i trochę ich znam. Mam z nimi o czym pogadać, wiem, jak z nimi spędzać wolny czas itp. Lecz to nie czyni z nich prawdziwych przyjaciół. Generalnie na takie miano trzeba sobie zasłużyć, gdyż przyjaciel to osoba, na którą zawsze można liczyć. Pomoże niezależnie od sytuacji, czy to dobrym słówkiem, propozycją wyjścia gdzieś, czy nawet krytyką. Liczymy się z jego opinią, gdyż jest szczera. Na zaufanie i szacunek trzeba sobie zapracować. Nie zyskuje się tego w parę chwil, lecz przez tygodnie, lata. Im dłużej i lepiej kogoś znamy, tym bardziej jesteśmy w stanie stwierdzić, czy jest naszym przyjacielem, czy tylko kolegą. Wspólnie spędzany czas zacieśnia więzy między ludźmi, co jest ważne tak samo jak pierwsze wrażenie. Lecz jeżeli nie trwa to zbyt długo, to nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy osoba, którą dopiero co poznaliśmy, jest godna zaufania. Dobrym przykładem są wydarzenia, które działy się niedawno w Polsce. 80-letnia kobieta na wózku poznała młodego mężczyznę w pociągu. Zrobił na niej dobre wrażenie, rozmawiał z nią i jej pomagał. Wszystko było cudownie do przesiadki. Mężczyzna zaczął być agresywny, rzucił kobietę na tory i zaczął ją bić kamieniem. Ta sytuacja pokazuje, że nie warto ufać nowo poznanej osobie, gdyż może wbić nam nóż w plecy. Jeżeli czujemy, że człowiek, z którym rozmawiamy, jest dziwny, agresywny itp., to należy się oddalić.

Przyjaciele są wspaniałymi partnerami zbrodni i najlepszą opoką!

– Izabela Sobczak –

Nie możemy oceniać przyjaciół na podstawie tego, ile kilometrów nas dzieli, czy tego, ile razy widzieliśmy się na żywo. Sama mam internetowych przyjaciół. Jest nas ponad 40 osób, ale jesteśmy bardzo zgraną grupą. Mimo różnic zdań zawsze potrafimy się dogadać, a fakt, że każdy z nas znajduje się w innej części Polski, jest tylko zaletą. Dzięki temu od razu wiemy, co wydarzyło się po drugiej stronie Wisły. Moi przyjaciele działają znacznie szybciej niż media. Odległość nigdy nam nie przeszkadzała – zawsze możemy się spotkać w dużych miastach, a rzadkość spotkań sprawia, że są bardziej wyjątkowe. Przyjaźń internetowa ma taką samą wartość jak w realu, ważne jest to, dlaczego się przyjaźnimy. Będąc dzieckiem, wybieramy kolegów i koleżanki na podstawie tego, z kim nam się fajniej bawi, kto mieszka bliżej nas, z kim chodzimy do szkoły i kto wzbudza w nas pozytywne emocje. Potem kryteria przyjaźni się zmieniają. Chcemy przyjaciół o podobnych poglądach i zainteresowaniach, o tym samym poziomie inteligencji i spojrzeniu na świat. Nie skreślamy kogoś, kto widzi świat inaczej – wystarczy, żeby spełniał nasze „podstawowe wymagania”. Moi przyjaciele są dla mnie wspaniałymi partnerami zbrodni i najlepszą opoką, jaką mogę sobie wymarzyć. Mają te same poglądy, chociaż widzą świat nieco inaczej, przez co pokazują mi rozwiązania, na które sama bym nie wpadła. Nie ma znaczenia, czy są to znajomi ze szkoły, czy z internetu. Jako introwertykowi ciężko mi znaleźć kogoś, czyją obecnością nie będę zmęczona, a przy moich przyjaciołach zawsze czuję się komfortowo. REKL AMA

14_15 mysle wiec c2 2017.indd 15

2017-01-20 13:50:35

p o m ys ł n a s ie b ie

ZAKŁADKOWY — Dominika Gnacek —

BIZNES

” – krzyczy napis na jednej z zakładek „Kobieta czytająca żadnej książki się nie boi! o. „Czytająca/y piękną zakładką Tojk o jak ną zna ą, ieck Bon ę Juli ez prz h nyc zaprojektowa nie pogardzi” – chciałoby się dodać  Jej styl jest rozpoznawalny

IĘęēĎĊďĩ ĐĘĎĩƁĐĔĜĊ ka-

tegorie, które przyprawiają Nie tak dawno Julia posłuksiążkoholików o euforyczgiwała się zeszytem, w któne palpitacje serca. Pierwrym spisywała pomysły. sza z nich dotyczy treści Przyznaje, że ostatnio lista książki, czyli tego, CO jest powędrowała w kąt, a ilupodane: fabuła, bohater, stracje tworzy na bieżąco akcja oraz przekaz ukryty pod wpływem impulsu. pomiędzy wierszami. Druga – Gdy pojawia się moment, odnosi się do formy: „JAK?” że nie wiem, co narysować, i obejmuje stylistykę opisów to w ruch idzie notesik czy dialogów oraz coś, po – uśmiecha się. czym nie powinno się nikoIlustracje sprawdzają go oceniać – czyli okładkę. się nie tylko w środowisku Sprawdźcie w social memłodzieży czytającej, ale diach – przepiękne wydania mogą stanowić oryginalną książek zdominowały propamiątkę rodzinną lub ślubfile niejednego bibliofila. ną. Julia dostaje zlecenia na Trzecia kategoria jest powykonanie podobizny przy(http://juliaboniecka.wixsite.com/tojko) /j lii b i k i i / łączeniem poprzedniczek kładowo młodych małżonPrzenosi na papier to, co podpowie jej wyobraźnia i święci triumfy w biznesie ków. – Indywidualne zamólub... czytelnicy obserwujący jej profil. okołoksiążkowym, jej najwienia mają swój charakter. bardziej uroczym przejaMimo że szczegóły jak kolor włosów, oczu, fryzura, ubranie – są robione pod opis klienta, wem są pomysłowe... zakładki. Cieszą oko, a dodatkowo poto rysuję je we własnym stylu – dodaje Julia. Mówiąc o swoim trafią wiele powiedzieć o ich właścicielu. stylu, używa słów: skromny, przyjazny, delikatny, naturalny. I taki właśnie jest – powstające pociągnięciem rysika postaTwórczyni gadżetów dla książkoholika cie nie są przerysowane ani zawalone mnóstwem zbędnych Dziewczynka trzyma kubek parującej herbaty, a napis elementów. Przeciwnie – duże oczy, mały, ledwie zarysowany umieszczony tuż nad jej głową nie pozostawia złudzeń, komu nosek, głowa odrobinę większa, niż wynikałoby to z proporjest dedykowana: herbatoholiczka. Analogicznie przedstawia cji człowieka, i obecność atrybutu, który definiuje tematykę się ilustracja dotycząca miłośniczek kawy. Panienka z książzakładki – te cechy sprawiają, że spoglądający z zakładek boką otoczona kotami lub psami komunikuje światu, który haterowie dają się lubić. z domowych pupili jest bliższy sercu czytającej. Są zakładki personalizowane pod kątem pory roku, ilustracje zwierzątek oraz – a może przede wszystkim – te dotyczące popularnych Rysuje, odkąd pamięta... serii książkowych, m.in. „Harry’ego Pottera”, „Darów Anioła” Najpierw jej rysunki polubili znajomi. I to od nich zaczął się czy „Igrzysk Śmierci”. Julia Boniecka (http://juliaboniecka. ten zakładkowy biznes. wixsite.com/tojko) przenosi na papier to, co podpowie jej – Znajomym z uczelni spodobało się to, w jaki sposób rysuwyobraźnia lub... czytelnicy obserwujący jej profil. – Lubię ję. Zaczęłam więc robić zakładki na prezenty. Pomysł załapał tworzyć własne, autorskie postacie. Jeżeli chodzi o bohaterów – opowiada studentka. – Talent odziedziczyłam w genach. Roksiążek, bajek, filmów i seriali, to różnie bywa. Czasami rysuję dzice dbali, bym mogła rozwijać umiejętności. Rysuję, odkąd tych, których lubię, czasami pytam na Instagramie, których pamiętam – wspomina Tojko. – W liceum moja kreska powoli z nich chcieliby zobaczyć na zakładkach inni książkoholicy zaczęła ewoluować; może to dzięki podpowiedziom i moty– wyjaśnia. wacji ze strony przyjaciółki, która tworzyła piękne ilustracje.

Julia Boniecka

16 16-17 pomysl na siebie c2 2017.indd 16

2017-01-19 15:28:49

p o m ys ł n a s ie b ie

Zawsze czułam potrzebę niesienia pomocy unek innym, dlatego wybrałam kier ści szło przy w ę Chc ny. pedagogicz to, a acz ozn Nie . ćmi dzie pracować z ASP na się iorę wyb że nie – zapowiada Julia.

Julia założyła profil w serwisie DaWanda.pl i tam sprzedawała swoje dzieła. – DaWanda jest dobra dla początkujących. Jeśli przez rok działalność się rozwija, to można przerzucić się na własną witrynę, co w moim przypadku nastąpi niedługo, taką mam nadzieję – mówi.

fot. arch. prywatne

Żadnych niedociągnięć – to jej dewiza Oprócz prowadzenia sklepu studentka współpracuje z blogerami i vlogerami książkowymi. Udostępnia zakładki na konkursy przez nich organizowane. Julia nie odpuszcza, nie pozwala sobie na niedociągnięcia. – Ważne jest dbanie o szczegóły, o to, żeby zrobiona ręcznie zakładka się nie zniszczyła – mówi. Jej dzieła drukowane są na specjalnym papierze fotograficznym oraz laminowane. Nie robi nic wbrew sobie, nawet jeśli oznacza to niemożność opublikowania dzieła. Przyznaje, że każda ilustracja jest dla niej wyzwaniem. Największą trudnością jest rysowanie dłoni, najłatwiejsze są włosy. Czasami obrazek na już wydrukowanej zakładce jej się nie podoba i wówczas zakładka nie ujrzy światła dziennego. – Rysuję na tablecie graficznym, najpierw szkic, linie pomocnicze i na koniec wypełnianie kolorami. Od wzoru zależy, ile czasu poświęcę na dany obrazek. Postacie, które najczęściej pojawiają się na zakładkach, robię od 3–6 godzin, a inne ilustracje od 7–12 godzin – opowiada. Nie wie, co będzie robić w przyszłości. Jej jedyny pewnik to właśnie rysowanie. – Zakładki będę robić, póki wystarczy sił w rękach, chęci oraz będzie na nie zapotrzebowanie. Przyznam szczerze, że stworzenie ilustracji do książki to moje malutkie marzenie. Może kiedyś się spełni. A jeśli nie, to i tak jestem dumna z tego, co osiągnęłam.

Dlaczego sygnuje dzieła mianem: Tojko? – Gdy zaczęłam publikować ilustracje w necie, chciałam, aby były podpisane. Trudno jest ładnie wkleić w obrazek imię i nazwisko. A Tojko tworzy proste logo i o wiele lepiej komponuje się z ilustracją – tłumaczy. 17

16-17 pomysl na siebie c2 2017.indd 17

2017-01-19 15:28:52

a k t y w ni

Do nich należy nauka! Aleksandra Janowska, Michał Bączyk i Maksymilian Głowacki – laureaci I edycji programu ADAMED SmartUP – otrzymali stypendium na rozwój naukowy i studia – 40 tys. złotych. Jakie są ich plany? AđĊĐĘĆēĉėĆ Ď MĆĐĘĞĒĎđĎĆē pochodzą z Warszawy, a MĎĈčĆő z Ostrowi Mazowieckiej. Są młodymi wybitnie uzdolnionymi naukowcami, laureatami polskich i międzynarodowych konkursów oraz olimpiad związanych z naukami ścisłymi i przyrodniczymi. W 2014 roku wzięli udział w pierwszej edycji programu naukowo-edukacyjnego ADAMED SmartUP, którego celem jest wsparcie pasji naukowych uczniów szkół ponadpodstawowych. Pomyślnie przeszli eliminacje, dzięki czemu znaleźli się wśród uczestników innowacyjnego obozu naukowego, a później w gronie dziesięciorga laureatów konkursu.

jący z Fundacją Grupy Adamed pomogli mu także w aplikacji na studia na University of Cambridge. Michał Bączyk dzięki wsparciu Adamed uczestniczył w Oxbridge Preparation Weekend w Anglii. Laureat wziął udział w zajęciach przedmiotowych z matematyki i języka angielskiego i otrzymał pomoc w przygotowaniach do egzaminu STEP (Sixth Term Examination Paper).

Jak zmienia życie program? – ADAMED SmartUP wiele zmienił w moim życiu, mam mnóstwo nowych przyjaciół, a poza tym zostałam zmotywowana do nauki, rozwijania się i szukania nowych możliwości realizacji marzeń. Pasjonuję się biologią, dlatego większość zajęć, na które uczęszczałam w ramach konsultacji edukacyjnych, była związana z tym przedmiotem. Dzięki wsparciu mentorskiemu udało mi się zdobyć brązowy medal na Międzynarodowej Olimpiadzie Biologicznej w Hanoi w Wietnamie. Stypendium naukowe przeznaczę na dalsze pogłębianie wiedzy – mówi Aleksandra Janowska, stypendystka programu ADAMED SmartUP. – Jesteśmy bardzo dumni, że mogliśmy poznać pełnych pasji, zapału oraz mających wizję swojej naukowej kariery młodych ludzi. Ich sukcesy są dowodem na to, że wiek nie ogranicza i mając kilkanaście lat można zmieniać świat. Wystarczy jedynie chcieć – mówiła podczas uroczystości dr n. med. Małgorzata Adamkiewicz, prezes Fundacji Grupy Adamed.

Wsparcie na naukowym starcie Wszyscy laureaci otrzymali 10-miesięczne, profesjonalne wsparcie naukowe od światowej klasy specjalistów w swoich dziedzinach. Zakres merytoryczny, forma i sposób konsultacji edukacyjnych były dopasowane do konkretnych potrzeb każdego ze zwycięzców programu. W ich ramach Aleksandra Janowska otrzymała wsparcie w przygotowaniu do Olimpiady Biologicznej – zarówno do etapu ogólnopolskiego, jak i międzynarodowego. Ponadto uczestniczyła w zajęciach z języka niemieckiego i chemii, odbyła staż w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej oraz wzięła udział w London International Youth Science Forum. W tej konferencji uczestniczył też Maksymilian Głowacki. Poza tym skorzystał on z zajęć przedmiotowych z chemii, fizyki, języka polskiego i angielskiego oraz z warsztatów naukowych w CERN – Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych. Eksperci współpracu-

fot. arch. prywatne, Ingram Publishing

Zwycięzcy pieniądze przeznaczą na zdobywanie wiedzy oraz prowadzenie własnych badań

To program edukacyjny, w którym w ciągu dwóch lat zarejestrowało się blisko 15 tysięcy uczniów. Wszyscy mogli wziąć udział w wyjątkowych eliminacjach, których częścią były naukowe gry i zagadki. 100 najlepszych uczestniczyło w obozach naukowych, podczas których mieli możliwość rozwijać swoje pasje pod okiem najlepszych specjalistów. Co roku program wyłania 10 laureatów, którzy otrzymują wsparcie naukowe w formie indywidualnych konsultacji edukacyjnych. Z tej grupy wybierani są stypendyści programu. Organizatorem programu jest Fundacja Grupy Adamed.

18 18 aktywni c1 2017.indd 18

2017-01-20 12:07:31

19 HP c2 2017.indd 19

2017-01-20 12:44:03

t r e nin g z c oac he m

ZNAJDŹ SWOJE — Rozmawiała Ola Siewko —

MIEJSCE W ZESPOLE! z innymi ych umiejętności. A współpraca ejsz żni wa naj z na jed to pie gru w Praca siebie, teczna komunikacja, świadomość sku ia, pat em , nie cha słu ne yw to akt sobie pracy ości, preferencji. Jak nie utrudniać bow oso u, ent am per tem o jeg czyli swo wodowy, tyﬁkowany doradca edukacyjno-za cer jąc, -Za kel Kon na An zi rad – i z innym coach kariery, nauczycielka. Patrick Lencioni, że praca zespołowa powinna opierać się przede wszystkim na zaufaniu, bo dzięki niemu możliwa jest koncentracja na zadaniu i realizacji celu.

WĊĉőĚČ ėĆĕĔėęĚ „TėĊēĉĞ ĕėğĞĘğőĔťĈĎ” ĚĒĎĊďĻęēĔťĬ ĕėĆĈĞ ČėĚĕĔĜĊď ęĔ ĐĔĒĕĊęĊēĈďĆ ĒĎĻĐĐĆ, ĐęŘėĆ ēĆćĎĊėğĊ ďĚƁ ĜĐėŘęĈĊ ĉĚƁĊČĔ ğēĆĈğĊēĎĆ. CğĞ ĘğĐĔőĆ ťėĊĉēĎĆ ęĔ ĔĘęĆęēĎ ĉğĜĔēĊĐ, ćĞ ęĊď ĚĒĎĊďĻęēĔťĈĎ ĘĎĻ ēĆĚĈğĞĬ?

To nie jest ostatni dzwonek, ale warto próbować – im wcześniej, tym lepiej, uczestniczyć w różnego typu zajęciach grupowych, gdzie tę umiejętność będziemy mieli szansę zdobywać. Mam tu na myśli mądrze prowadzone zajęcia, jak np. kółka teatralne, zespoły taneczne, harcerstwo, zespołowe zajęcia sportowe czy projektowe. Mówiąc „mądrze prowadzone”, mam na myśli stosujące się do zasad, o których mówił

Najczęstsze błędy, które popełniamy w grupie, to: brak informacji zwrotnej,

AĚęĔėğĞ ĈĞęĔĜĆēĊČĔ ĕėğĊğĊ ĒēĎĊ ėĆĕĔėęĚ ğĜėĆĈĆďĩ ĚĜĆČĻ, ƁĊ ĐđĚĈğĔĜĆ Ĝ ēĆďćđĎƁĘğĊď ĕėğĞĘğőĔťĈĎ ćĻĉğĎĊ ėŘĜēĎĊƁ ĜĘĕŘőĕėĆĈĆ ćĊğ ęĊĈčēĔđĔČĎĈğēĞĈč ĕĔťėĊĉēĎĐŘĜ ďĆĐ IēęĊėēĊę ĈğĞ IĕčĔēĊ. AđĊ ĈğĞ ĉğĎť ĒĔƁēĆ ĘĎĻ ęĊČĔ ēĆĚĈğĞĬ?

Anna Konkel-Zając

Człowiek to istota społeczna, która potrzebuje bezpośrednich relacji międzyludzkich, by dobrze się rozwijać. Z drugiej strony, komunikacja poprzez Internet czy Iphone’a wiąże się też z korzyściami. Nie chodzi więc

ne fot. Ingimage Publishing

moralizowanie, niekonstruktyw krytykowanie, pouczanie, ośmieszanie, doradzanie, chwalenie się, wycofanie się, unikanie kontaktu...

20 20_21 trenuj z coachem c2 2017.indd 20

2017-01-20 13:25:26

t r e nin g z c oac he m

o wybór: Internet albo relacja z człowiekiem. Pozostaje znaleźć złoty środek. Bycie uważnym na siebie i innych jest niezbędną kompetencją. Jeśli np. zamiast zagadać na przerwie do kogoś czy spotkać się po lekcjach z kolegą, wolę do niego napisać na whatsappie, czy siedząc z kolegą, nie rozmawiamy, tylko cały czas coś sprawdzamy w swoim telefonie – to jest właśnie moment, w którym warto się zastanowić i popatrzeć na siebie i sytuację, na chwilę się zatrzymać. To jest ta uważność na siebie i innych.

Każdy nadaje się do pracy zespołowej, tylko należy sobie uświadomić swój typ osobowości, zaakceptować go i mieć dobrego lidera w zespole, który to w mądry sposób wykorzysta.

JĆĐĎĊ ĈĊĈčĞ ĕĔĜĎēĎĊē ĒĎĊĬ ĐĆēĉĞĉĆę ĉĔ ğĆĜĔĉĚ, ĐęŘėĞ ğĜĎĩğĆēĞ ďĊĘę ğ ĕėĆĈĩ ğĊĘĕĔőĔĜĩ?

Na pewno musi lubić ludzi, a także lubić z nimi przebywać. Przydatną cechą będzie łatwość w przystosowywaniu się – nie mylić z konformizmem, odpowiedzialność, bycie pogodnym, ekstrawertyczność. Proszę pamiętać, że nie każdy będzie dobrze się czuł w pracy zespołowej, lecz każdy może się nauczyć i poznać zasady. Inna jest praca zespołowa np. informatyków, z których każdy ma moduł do opracowania i spotykają się wirtualnie lub w realu, opracowując dany temat. A inna jest praca ludzi, którzy będą w relacji ze sobą podczas wspólnej pracy nad jakimś projektem. Meredith Belbin, brytyjski teoretyk zarządzania, opracował teorię ról w zespole. Udowodnił, że nie tylko wykształcenie i umiejętności mają wpływ na funkcjonowanie zespołów, ale typ osobowości ich uczestników. Według niego każdy nadaje się do pracy zespołowej, tylko należy uświadomić sobie swój typ osobowości, zaakceptować go i mieć dobrego lidera w zespole, który to w mądry sposób wykorzysta.

KęŘėĞĈč ğĆĘĆĉ ēĆđĊƁĞ ĘĎĻ ęėğĞĒĆĬ, ĜĈčĔĉğĩĈ ĉĔ ğĊĘĕĔőĚ ēĕ. ĕėĔďĊĐęĔĜĊČĔ?

Najważniejszą zasadą jest zasada bycia sobą, autentyzm. Następnie dużo słuchać, a przez aktywne słuchanie obserwować, jak zespół pracuje. Mieć gotowość do działania innego niż to, do którego jesteśmy przyzwyczajeni. Należy przestrzegać reguł w kontakcie, w porozumiewaniu się z innymi oraz rozwijać umiejętność krytycznego spojrzenia, nie krytykanctwa. JĆĐĎĊ ėĔđĊ ĒĔƁēĆ ĔĉČėĞĜĆĬ Ĝ ğĊĘĕĔđĊ?

Znajomość teorii ról Belbina pomaga zespołom dobierać odpowiednie osoby, zlecać im odpowiednie zadania i się z nimi komunikować. Wyróżnia: kierownika, twórcę, promotora, polityka, radykała, koordynatora, osobę harmonizującą, oceniającego krytyka, eksperta technicznego i przewodnika. To typy zachowań obserwowane w pracy zespołowej, które wynikają z osobowości danej jednostki.

W ďĆĐĎ ĘĕĔĘŘć ĉğĎĆőĆĬ Ĝ ĘğĐĔđĊ, ćĞ ğĆĆēČĆƁĔĜĆĬ Ĝ ęĔ ĉğĎĆőĆēĎĊ ĎēēĞĈč?

W szkole warto poprosić psychologa, pedagoga lub nauczyciela (warunkiem jest posiadanie przez nich niezbędnych kompetencji), który pomoże w poznaniu zasad pracy zespołowej. Ułatwi nam to stworzenie takich warunków, abyśmy mogli najpierw poznać, jakim typem osobowości jesteśmy, jak on się ujawnia w grupie i jak się z tym czujemy. Może to być zorganizowanie akcji charytatywnej w szkole lub praca przy projekcie edukacyjnym.

W ČėĚĕĎĊ ĐĆƁĉĞ ĈčĈĊ ćĞĬ đĎĉĊėĊĒ, ĆđĊ ĈğĞ ĐĆƁĉĞ ĒĔƁĊ ēĎĒ ćĞĬ?

Tak jak wchodzenie na siłę w za ciasne buty, tak wchodzenie na siłę w role, w których nie czujemy się przyjemnie, nie jest dobre. Natomiast warto świadomie próbować różnych ról i obserwować siebie, w której czuję się najlepiej, czyli jak przysłowiowa ryba w wodzie. JĆĐĎĊ ĬĜĎĈğĊēĎĊ, ĐęŘėĊ ĕĔĒĔƁĊ ēĆĒ ėĔğĜĎďĆĬ ĚĒĎĊďĻęēĔťĬ ĕėĆĈĞ ğĊĘĕĔőĔĜĊď ĕĔđĊĈĎőĆćĞ PĆēĎ?

JĆĐĎĊ ćőĻĉĞ ĕĔĕĊőēĎĆĒĞ Ĝ ĐĔĒĚēĎĐĆĈďĎ, ĐęŘėĊ ĚęėĚĉēĎĆďĩ ĕėĆĈĻ ğĊĘĕĔőĔĜĩ?

Spróbować w praktyce, na czym polega praca w zespole. To uczenie przez doświadczenie. Wspólnie np. z klasą czy wybranymi osobami z klasy, czy poza szkołą polecam zorganizować wyjazd, akcję charytatywną, projekt edukacyjny, popracować nad interesującym pomysłem i przedstawić go np. w Urzędzie Miasta. Zwracając przy tym uwagę na świadomy podział na role i próbując świadomie próbować innych ról w oparciu o Belbina. Najlepiej by było, aby czuwał nad tym trener komunikacji interpersonalnej, psychoterapeuta czy psycholog szkolny.

Takimi błędami są brak informacji zwrotnej, moralizowanie, niekonstruktywne krytykowanie, pouczanie, ośmieszanie, doradzanie, chwalenie się, okazywanie współczucia czy pocieszanie, wycofanie się, unikanie kontaktu, niespójność w komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz brak komunikacji na temat ogólnych celów, dokąd zmierzamy. Dlatego warto postawić na samoświadomość i uważność na siebie. Poznać, na czym polega dobra i skuteczna komunikacja interpersonalna. Zachęcam do brania udziału w warsztatach rozwojowych, treningach komunikacyjnych prowadzonych przez sprawdzone ośrodki, np. stołeczny Ośrodek dla Młodzieży Regeneracja, który współpracuje z Laboratorium Psychoedukacji. Polecam zapoznanie się z literaturą na temat zespołowości, ale i poszukanie w sieci wartościowych materiałów, np. wystąpienia TED.

Anna Konkel-Zając prowadzi warsztaty dla młodzieży z zarządzania sobą w czasie, umiejętności miękkich, planowania ścieżki kariery edukacyjno-zawodowej, a także szkolenia dla Rad Pedagogicznych. Więcej info na: https://www.facebook.com/PKBpoznajkimbedziesz, warsztatydlamlodziezy@jobcoaching.com.pl

21 20_21 trenuj z coachem c2 2017.indd 21

2017-01-20 13:25:33

s z t uk a r e t ory k i

RĘCE, KTÓRE MÓWIĄ! — Monika Bartnik — Wyliczają, rysują, wskazują, poklepują… Ręce ani przez chwilę nie pozostają bez ruchu. One „mówią” cały czas. Nawet wtedy, gdy nie jesteśmy tego świadomi. Nie musimy używać słów, aby żądać, obiecywać, grozić, prosić, dziwić się, przepraszać, wyrażać aprobatę, radość czy smutek... Rolą gestów jest podkreślanie tego, co mówimy. Za pośrednictwem gestów – podobnie jak za pośrednictwem tonu głosu – możemy „zilustrować” wypowiedź, zakomunikować nasze emocje, myśli, intencje… „Wykorzystywanie” rąk w rozmowie w wielu kulturach uważane jest za niegrzeczne i niezbyt kulturalne. Prawda jest jednak taka – co potwierdzają badania – że gestykulacja w połączeniu ze słowami jest najlepszą metodą na osiągnięcie celu komunikacji. Jak ważna jest gestykulacja, można się przekonać, obserwując chociażby kilkunastomiesięczne dzieci – to przecież one, zanim jeszcze zaczną mówić, używają gestów, aby komunikować się z otoczeniem.

rany, znowu zapomniałem!”, możemy wewnętrzną stroną dłoni uderzyć się w czoło. Zapewne nieraz zdarzyło nam się np. przy okazji kłótni z kolegą – stukać się palcem w czoło. To sugeruje, że uważamy naszego kolegę lub też to, co mówi, za niezbyt mądre. Wszystkie te gesty nazywamy emblematami, bo można je łatwo zastąpić konkretnym słowem. Zdarza się, że gestów tych używamy nieświadomie. Spróbujmy się kontrolować – należy pamiętać, aby ten sposób komunikacji dostosować do osoby, z którą rozmawiamy. Gesty mają być dla rozmówcy zrozumiałe. Należy pamiętać, że w różnych kulturach te same gesty mogą znaczyć zupełnie co innego. Niejednego kciuk uniesiony w górę obrazi i niejednego pukanie się w czoło wprawi w dobry humor…

¼ Uważaj na to, co pokazujesz

fot. Ingram Publishing

Gesty wykorzystywane w czasie rozmowy mogą pełnić różne funkcje. Możemy zastąpić nimi konkretne słowa, zwroty i wyrażenia. Zamiast powiedzieć „Wszystko u mnie w porządku”, możemy powiedzieć „Wszystko u mnie…” i tutaj pokazać kciuk uniesiony w górę. Zamiast powiedzieć „O

¼ „Taaaką wielką rybę złowiłem” Gesty podczas rozmowy mogą także ilustrować to, co mówimy. Nieraz zdarzyło wam się oglądać w telewizji zadowo-

mówimy, Aż 55% tego, co owę e jest przez m przekazywan zy , w tym międ naszego ciała gestykulację. innymi przez

22 22_23 tajniki retoryki c1 2017.indd 22

2017-01-20 12:40:52

s z t uk a r e t ory k i lonego z siebie wędkarza, który mówi „Taaakiego wielkiego suma złowiłem”, ilustrując jednocześnie swoją wypowiedź sugestywnym gestem rąk. „Ilustratory” – bo tak nazywa się tego typu gesty – są swego rodzaju komentarzem do tego, co mówimy, wprowadzają dodatkowe znaczenie. Nasza opowieść może stać się barwniejsza, zwłaszcza gdy nie mamy pod ręką innych ilustracji

konasz, kto jest wobec ciebie szczery, a kto kłamie. Zdradzają to oczywiście nieświadome gesty dłoni.  Jeżeli ktoś trzyma otwartą dłoń odwróconą do góry, to symbolizuje postawę otwartą – „jestem przyjazny, szczery, uległy”. Jeżeli jednak widzisz dłonie zamknięte albo w ogóle schowane, bądź czujny. Ten ktoś może zmyślać albo coś ukrywać.  Gdy twój rozmówca nagle skrzyżuje ramiona, to sygnał dla ciebie – nie zgadza się z twoimi słowami, przyjmuje postawę obronną. Co ważne, przestaje zwracać uwagę na to, co mówisz.  Szykuj się na atak, jeżeli do skrzyżowanych ramion dołączy zaciśnięte pięści.  Twój rozmówca głaszcze się po brodzie? To znak, że się zastanawia, podejmuje decyzję.  Jeżeli podpiera głowę, to znak, że powinieneś już skończyć swoje przemówienie. Twój rozmówca jest już znudzony.  Jeżeli chcesz kogoś przekonać do zrobienia czegoś, nie rozkazuj za pomocą palca. To jeden z najbardziej irytujących gestów.

¼ „No to żółwik!” Gesty mogą towarzyszyć naszej wypowiedzi (nazywa się je regulatorami). Mówiąc „dzień dobry” starszej osobie, możemy jej podać rękę, a mówiąc „cześć” naszemu koledze, do dyspozycji mamy więcej gestów. Możemy mu podać rękę, poklepać po plecach albo zrobić przysłowiowego żółwika. Pamiętajcie, że tak jak dostosowujemy to, co mówimy do odbiorcy, tak musimy dostosować swoje gesty. O ile w tym przypadku gest zostanie dobrze zinterpretowany, to może nie być dobrze przyjęty. Poklepując starszą osobę po plecach, wyrazimy swój brak szacunku. Gdy uściśniemy koledze rękę zamiast zrobić żółwika, możemy zostać odebrani jako zbyt poważni. Już sam uścisk dłoni zdradza charakter osoby, a przynajmniej jej stosunek do tego, z kim się wita. Jeżeli chcesz pokazać dominację i pewność, twój uścisk powinien być mocny. Możesz też przekręcić swoją rękę tak, aby znalazła się na wierzchu. Jeżeli nie chcesz, aby ktoś pomyślał o tobie, że jesteś uległy, pilnuj, aby twoja dłoń podczas powitania nie była skierowana ku górze. Partnerstwo pokażesz z kolei, podając dłoń prosto.

¼ Chcesz być lubiany przez innych… …naśladuj gesty osoby, z którą rozmawiasz. Naukowcy potwierdzają, że ludzie wolą towarzystwo osób, które subtelnie naśladują ich gesty, mimikę… Co ciekawe, naśladować zaczynamy bezwiednie – żadna ze stron nie jest świadoma, że to się odbywa. Łatwo można to sprawdzić. Spróbujcie przeprowadzić obserwacje najbliższego otoczenia. Na pewno okaże się, że któryś z kolegów używa tego samego gestu, co wy. Podobnie dzieje się ze słownymi przerywnikami – powiedzonka przejmujemy też nieświadomie od najbliższych osób.

¼ Bacznie obserwuj Gesty rąk są ważnym źródłem informacji o samopoczuciu, emocjach, postawie. Poobserwuj otoczenie, a łatwo się prze-

Jaki kraj, taki gest? GESTYKULACJA MA RÓŻNE ZNACZENIE W RÓŻNYCH KULTURACH. Pukanie się w czoło – posądzenie o głupotę (Polska, Niemcy, Francja); pochwała samego siebie, „główka pracuje”, „taki jestem zaradny” (Hiszpania, Anglia)

Znak „Victoria” – w Polsce znany z czasów Solidarności; jeżeli jednak ten znak pokażemy, przekręcając dłoń do wewnątrz, w niektórych krajach zostanie odczytany tak samo, jakbyśmy pokazywali komuś środkowy palec

„OK” (kółko z palców) – „wszystko jest okej”, „wszystko jest super” (Polska, Anglia); „coś zupełnie bez wartości, zero” (Francja); opis monety (Japonia); gest wulgarny, prowokujący (część krajów Ameryki Łacińskiej, Azji, Rosja)

„Kciuk uniesiony do góry” – „sukces, wszystko jest okej, zwycięstwo, podkreślenie faktu, że jest dobrze” (USA, Polska); gest zupełnie neutralny, nie ma prawie żadnego znaczenia emocjonalnego (Niemcy, Francja); obraźliwy, wulgarny gest (Bliski Wschód, południowa Europa), w środowisku nurków oznacza zamiar wyjścia, wypłynięcia na powierzchnię.

„Szeroko rozpostarte palce jednej lub obu dłoni skierowane w stronę rozmówcy” – jedna z najbardziej tradycyjnych i skutecznych obelg w Grecji. W Polsce symbolizuje gest otwarcia, uspokajania, chęć porozumienia się. W Libanie ten sam gest oznacza słowo „nie”

23 22_23 tajniki retoryki c1 2017.indd 23

2017-01-20 12:40:57

p r o jek t s ukce s

SUPERPAMIĘĆ nam bardzo nieprzyjemnego figla. SzczególP psychicznie pamięć wzrokowa ma do tego tendencje. nych obok uwagi, myślenia, motywacji i dziaPsychologowie dokonali podziału pamięci na łania. Dzięki niej możemy się uczyć i modeloróżne rodzaje: wać swoje działania pod wpływem własnych 1. pamięć konkretno-obrazowa (słuchodoświadczeń. Generalnie pamięć to zapawa, wzrokowa, smakowa), miętywanie, przechowywanie i odtwarza2. pamięć myślowa (słowno-logiczna – beznie. Każdy człowiek ma w różnym stopniu pośrednio związana z umiejętnością porozurozwinięte te trzy funkcje pamięci. Jednak miewania się za pomocą mowy), prawie wszyscy mamy najsłabiej działającą Ewa Nowak, 3. afektywna (zdolność zapamiętywania retencję (czyli przechowywanie i przypomipedagog-terapeuta. uczuć). nanie). Wystarczą dwa miesiące wakacji, aby dobrze opanowany materiał gdzieś się ulotSposób zapamiętywania nił. Można temu zapobiec jedynie częstym przypominaniem opanowanej wiedzy (tak to właśnie jest z nauczycielami – co → pamięć logiczna roku mają trening odświeżenia tych samych treści, dlatego → pamięć mechaniczna ich nie zapominają). Nie można jednoznacznie stwierdzić, która z nich jest człowiekowi najbardziej potrzebna i na której powinno się bazoRodzaje pamięci wać. Raz musimy skorzystać z pamięci mechanicznej (która Pamięć jest zdumiewającym mechanizmem! Nieraz nerjest doskonałym treningiem dla naszego umysłu), to znowu wowo kartkowałeś podręcznik, szukając ramki ze wzorem możemy sobie pozwolić na komfort pamięci logicznej (jeśli fizycznym i niemalże widziałeś, że musi być gdzieś na dole np. pojęliśmy istotę wzorów redukcyjnych – kto zrozumie, lewej strony. Wszyscy czujemy się dziwnie, gdy odnaleziona rzeczywiście nie musi już pamiętać). ramka znajduje się na środku i to prawej strony. Pamięć pozorna płata różne figle, ale dopiero po konfrontacji z rzeczywistością umiemy ją zidentyfikować i zdemaskować. Przed Efekt trwałych połączeń każdym egzaminem warto uczyć się z kilku źródeł, aby mieć Dlaczego tak łatwo zapamiętać, jak miał na imię Kopernik te same wiadomości z różnych punktów widzenia. Dopiero czy Kochanowski? To dlatego, że działa na nas efekt trwałych na egzaminie okazuje się, że nasza pamięć pozorna spłatała połączeń, polegający na zapamiętywaniu informacji złożo-

Oceniając swoją pamięć weź pod uwagę, że ma ona kilka parametrów: trwałość, szybkość, gotowość, pojemność, dokładność. I każdy z nich jest równie ważny!

Najczęstsze błędy przy zapamiętywaniu

fot. Ingram Publishing

→ → → → → → →

zapamiętywanie: powierzchowne bez zrozumienia niesystematyczne w zbyt dużym stresie bez powtarzania bez wyselekcjonowania treści do trwałego zapamiętywania

24 24_25 projekt sukces c2 2017.indd 24

2017-01-18 16:21:31

p r o jek t s ukce s

dyzmu, grzmią, aby odejść od encyklope Od lat ludzie związani z edukacją nauki ych informacji. Jednak ten rodzaj kow ryw wy ięć pam na się a eni czyli ucz amiętując dziś setki szerzania możliwości pamięci. Zap roz em sob spo ym ion tąp zas nie t jes ięć bie w sprawnie funkcjonującą pam sie i sam cie aża pos wy i acj orm inf różnych iki zapamiętywania. na całe życie. Poznajcie więc tajn

Co wpływa na jakość naszej pamięci? → duże zainteresowanie własne (optymalna wersja to hobby) → wracanie do treści już wcześniej znanych i zrozumiałych → wypracowanie własnych skojarzeń (najlepiej o silnym zabarwieniu emocjonalnym)

→ szybkie zastosowanie praktyczne poznanych informacji (np. w krzyżówce) fot. Ingram Publishing

nych z kilku elementów, jakby były jedną całością. Nie na darmo germaniści grzmią, aby uczyć się rzeczowników od razu z rodzajnikiem, bo inaczej przepadło. Nasza pamięć zbuntuje się i trzeba będzie włożyć dużo więcej pracy, aby dodać do rzeczownika rodzajnik, niżby uczyć się od razu tego jako całości. Mój brat kończył technikum samochodowe. Jego wiedza z matematyki, fizyki i przedmiotów zawodowych była raczej mizerna, natomiast z historii był orłem. I nie tylko on. Cała klasa przerzucała się faktami i datami. A wszystko z powodu genialnej historyczki. Otóż wiedząc o wrodzonej niechęci swoich podopiecznych do nauki i wkuwania dat, każdorazowo mówiła wydarzenie historyczne na jednym oddechu z datą: Grunwald – 1410, „O obrotach…” – 1543, Kongres Wiedeński – 1815 i utrwaliła na stałe datę wraz z nazwą. Po 15 latach od skończenia szkoły mój brat ma nadal perfekcyjnie opanowane daty. Warto się tak uczyć!

→ wielokrotne powtarzanie (zmuszanie pamięci do gimnastyki) → stan zdrowia (odpowiednia ilość snu, ruch na świeżym powietrzu, brak przemęczenia)

→ długotrwały sposób odżywiania się (ryby morskie, orzechy, mikroelementy)

Jak rozszerzyć swoje megabajty? Pracę nad pamięcią rozpoczęliście już dawno, opanowując informacje logiczne i bezsensowne, stare i nowe, ciekawe i nudne. Oto propozycje, jak zapamiętać skutecznie: → daty – zawsze jako jedność z postacią lub wydarzeniem (jak imię z nazwiskiem); → nazwiska – skojarz z czymś tragicznym lub groteskowym, o silnym zabarwieniu emocjonalnym; → wiersz – wszystko, co musisz opanować na pamięć, najpierw przeczytaj kilkakrotnie po cichu, następnie szeptem lub na głos. Ucz się całościowo, rytmicznie przytupując stopą lub kiwając głową, takie nadawanie rytmu szalenie ułatwia zapamiętywanie; → duże partie materiału – najlepiej uczyć się wieczorem i powtórzyć rano, natychmiast po przebudzeniu. Najniższą skuteczność ma nauka w ciągu dnia miedzy innymi zajęciami. Dużą partię materiału najlepiej podzielić na mniejsze części i uczyć się ich w różnej kolejności. W obszernym materiale staraj się odnajdywać informacje już ci znane, wtedy zapamiętywanie nabiera lepszego tempa. → wzory matematyczne – trzeba je przede wszystkim zrozumieć, ale jeśli jest to niemożliwe, wykorzystaj pamięć wzrokową. → kolejność epok, faz i części – przeczytaj kilkakrotnie ich nazwy (osłuchanie) a następnie z ich pierwszych liter utwórz ciąg (np. zdanie lub wyraz) dla ciebie logiczny. Np. profaza, metafaza, anafaza i telofaza – to po prostu – Panna Mania Agrafkę Tarmosi. I co wy na to? Z doświadczenia wiem, że czym coś jest bardziej absurdalne, tym dłużej się to pamięta.

Co wpływa na jakość naszej pamięci? → Aby zorientować się, jak funkcjonuje nasza pamięć wystarczy przeprowadzić proste doświadczenie. Przeczytaj uważanie, ale tylko jeden raz i postaraj się jak najlepiej zapamiętać następujący szereg liczb: 32, 56, 88, 21, 97, 46, 53, 70, 12. Odłóż „Cogito” na moment i zapisz na kartce, co zapamiętałeś. → Zapamiętane przez ciebie liczby świadczą o twojej mechanicznej pamięci wzrokowej, a ich właściwa kolejność o pamięci logicznej. → Jeśli ktoś przeczyta ci kilka liczb, to powtarzając je dowiesz się, jak funkcjonuje twoja słuchowa pamięć mechaniczna, a powtarzając je w odwrotnej kolejności – pamięć logiczna. Jeśli chcesz rzetelnie ocenić, który rodzaj pamięci dominuje u ciebie, powtórz próbę kilka razy skrupulatnie notując wyniki. Jest normą przewaga jednej pamięci nad drugą. Nie można też wyciągać daleko idących wniosków na podstawie jednostkowego doświadczenia, bo pamięć też ulega wahaniom w zależności od zmęczenia, motywacji, głodu. Jednak najważniejsze jest to, że każdą, nawet najmarniejszą pamięć można rozwinąć.

25 24_25 projekt sukces c2 2017.indd 25

2017-01-18 16:21:40

s t udenck ie sp r aw y

Studia. Często przeprowadzka do nowego miasta, nauka poruszania się w nim, nawiązywanie kontaktów, wykłady, plan zajęć, lektury i nauka. Oczywiście, wokół pokusy: kino, knajpa, koncert, wypad na miasto. Jak to wszystko pogodzić i skąd wziąć fundusze? A może by tak do pracy?

STUDENT PRACUŚ — Artur Maciak — –N

lepiej nie szukać pracy stałej. Trzeba rozpoznać teren, tzn. zorientować się, na co można sobie pozwolić na studiach i… zająć się studiowaniem – radzi Sylwia, studentka IV roku filologii rosyjskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Sylwia na początku swoich studiów zarejestrowała się na bardzo dużo zajęć. – W czasie studiów musimy zrobić cztery semestry wuefu, proponuję zrobić je jak najszybciej. Oprócz przedmiotów obowiązkowych musimy wyrobić 15 punktów ECTS z innych ogólnouniwersyteckich zajęć. Wybrałam sobie takie, jakie mi odpowiadały, i zajęłam się studiowaniem, wgryzłam się w tryb pracy studenta i nauczyłam się, żeby niczego nie odkładać na ostatnią chwilę. Gdy Sylwia rozpoczynała studia, na pierwszym roku pracowała dorywczo. Jako hostessa, animatorka na promocjach. To praca w weekendy. Dziesięć godzin płatne po około 15 zł za godzinę. Za weekend można zarobić 300 zł. Takich ofert pracy jest sporo. Mimo wielu zajęć, na które się zapisała, studia nie absorbowały jej aż tak, by nie móc pozwolić sobie na pracę w weekend. Udzielała jeszcze w tygodniu korepetycji z języka angielskiego, rosyjskiego. Jednak znalezienie stałej pracy, choćby na pół etatu, gdy się ma zajęcia pięć razy w tygodniu, nie jest za bardzo możliwe. Sylwia już na pierwszym roku zarobiła pierwsze pieniądze i zdobyła cenną wiedzę. Przekonała się, jak ważna jest wewnętrzna mobilizacja i dobra organizacja czasu.

– Jeśli chcesz myśleć o pracy na studiach, musisz umieć się zorganizować. Nie odkładać niczego w nauce na później, uczyć się na bieżąco, systematycznie, nie zalegać z materiałami. Inaczej nie da się pogodzić dwóch rzeczy na raz: pracy i studiowania – twierdzi SYLWIA, studentka z UW.

Powszechna mobilizacja Po pierwszym roku studiów Sylwia wybrała drugi, równoległy dzienny kierunek – tłumaczenia specjalistyczne. Miała dużo materiału do opanowania, dużo zadań domowych. Z myśli o pracy jednak nie zrezygnowała, znalazła sposób, by pogodzić jedno i drugie.

Po trzecim roku zdecydowała się skorzystać z ITS, czyli indywidualnego toku studiów. Wysoka średnia, ukończony pierwszy rok, brak poprawek – to były podstawowe warunki, by w ogóle myśleć o ITS. Na zajęcia może chodzić nie ze swoją grupą, ale za to trzy razy w tygodniu. Może mieć więcej nieobecności na wykładach i pracować. Gdzie pracuje Sylwia? W szkole języków obcych, wykłada na kursach, takich jak np. nauka języka polskiego dla obcokrajowców, nauka po angielsku lub rosyjsku, język rosyjski dla zaawansowanych. Jak sama mówi, to już poważniejsze zajęcie i obowiązek. Ustalone dni i godziny pracy. Ponad 30 godzin tygodniowo i zadania, z których trzeba się wywiązać. Dwa dni w tygodniu całkowicie poświęca pracy.

Indywidualna Organizacja Studiów Jarek studiował pedagogikę specjalną na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. I pracował na cały etat w firmie, która zajmowała się kserokopiarkami, oprawą prac, dzierżawą itp. Od poniedziałku do piątku po 8–10 godzin dziennie był w pracy, co drugi weekend jeździł na uczelnię. W takim rytmie żył przez trzy lata. Miał stypendium naukowe. – Po obronie licencjatu stwierdziłem, że chciałbym studiować dziennie i dać sobie spokój z pracą, która nie do końca mnie satysfakcjonowała. Zadziałał przypadek. W szkole, w której pracuje Jarka koleżanka, poszukiwano nauczyciela wspomagającego w klasie integracyjnej. Z taką wiadomością znajoma zadzwoniła do Jarka 2 września. Pojechał na rozmowę kwalifikacyjną, a od 4 września już pracował w szkole. – Trochę przypadek zamieszał w moich planach. Chciałem zostać na studiach dziennych. W szkole miałem półtora etatu i jak to pogodzić? Spróbo-

26 26-27 za chwile studia c2 2017.indd 26

2017-01-19 15:59:30

s t udenck ie sp r aw y

NAJPIERW STAŻ, POTEM PRACA

wałem jednego możliwego wyjścia: Indywidualnej Organizacji Studiów. Zazwyczaj w tym trybie mają możliwość studiowania osoby przewlekle chore, którym zdarzył się wypadek losowy, uczestniczący aktywnie w reprezentacji sportowych, studiujące drugi kierunek i dziewczyny, które urodziły dziecko. Tzw. inne przypadki, szczególna sytuacja rodzinna itp. też są brane pod uwagę. Mocna argumentacja, złożona prośba do dziekana i Jarek uzyskał zgodę na takie studiowanie. – Porozumiałem się z wykładowcami. Niektórzy wymagali, bym był obecny na zajęciach, inni zgodzili się, że napiszę pracę zaliczeniową i zdam egzamin. Mogę chodzić na zajęcia z inną grupą. Mam ustalony cały plan, terminarz. Grafik to ważny element mojego życia.

1. Już od początku studiów bierz sprawy w swoje ręce. Doradzamy odwiedzanie portali internetowych, np. Pracuj.pl czy Gazetapraca.pl, gdzie można znaleźć ciekawe oferty. 2. Nie zaszkodzi zaglądać na strony internetowe pracodawców. 3. Nie wolno zapominać o Dniach Kariery organizowanych przez uczelnie – tam swoje oferty praktyk, staży i pracy prezentują firmy – i polskie, i zagraniczne. 4. Godny polecenia jest konkurs „Grasz o staż” – program dla wszystkich

Podróże kształcą

studentów od pierwszego roku studiów

– Jadąc autobusem z pracy na uczelnię, mam półtorej godziny, kiedy mogę przeglądać notatki, przygotować się do zajęć. Wykorzystuję ten czas na naukę. Plan w szkole, w której pracuje, jest stały. Jarek sprytnie ułożył sobie plan obecności na uczelni. Kończy pracę np. o 14.00, wsiada w autobus i jedzie na uczelnię na 16.00. Co drugi poniedziałek jeździ na seminarium, we wtorek na ćwiczenia obowiązkowe. W środę ma wolne od studiów. Co drugi czwartek jest na uczelni i w każdą sobotę również. Nie ma wolnego weekendu przez najbliższy czas. Dojazd z domu do pracy zajmuje mu godzinę. Potem półtorej godziny jazdy na uczelnię i z wykładów powrót do domu to kolejne 90 minut. Potrafi cztery godziny dziennie spędzić w autobusie, być w pracy i na seminarium na uczelni. – Udało mi się połączyć pracę z nauką. Warto próbować i decydować się czasem na zmiany.

oraz absolwentów do 30. roku życia, w którym możesz wygrać płatne, merytoryczne praktyki u najlepszych pracodawców. Organizatorem jest m.in. Polskie Stowarzyszenie Zarządzania Kadrami. Zadaniem konkursowym jest rozmowa rekrutacyjna!

fot. Ingram Publishing

Praca dorywcza ma tę zaletę, że można dostosować jej grafik do zajęć na uczelni

27 26-27 za chwile studia c2 2017.indd 27

2017-01-19 15:59:31

n a uk a z a gr a nic ą

Od 9 lat Cogito World Education pomaga studentom z 50 krajów w aplikowaniu do amerykańskich szkół średnich i na studia, a także w pozyskaniu stypendiów. Założycielka tej firmy edukacyjnej, Sylvia Rozwadowska-Shah, opowiada, jak wybrać odpowiednią szkołę i uzyskać stypendium.

ZANIM WYJEDZIESZ fot. archiwum prywatne

DO USA!

DđĆĈğĊČĔ ĘęĚĉĊēĈĎ ĉĊĈĞĉĚďĩ ĘĎĻ ēĆ ėĔğőĩĐĻ ğ ėĔĉğĎēĩ, ĕėğĞďĆĈĎŘőĒĎ Ď ČĔęĔĜĎ Ęĩ ĕĔēĎĊťĬ ĐĔĘğęĆ ĜĎĩƁĩĈĊ ĘĎĻ ğĊ ĘęĚĉĎĆĒĎ Ĝ SęĆēĆĈč ZďĊĉēĔĈğĔēĞĈč? Powodów studiowania w Stanach jest wiele. Jeśli spojrzymy na realia Polski, większość firm oferujących atrakcyjne warunki pracy, pensje oraz szansę na międzynarodową karierę, stanowią firmy amerykańskie. W Warszawie, Krakowie i wielu innych miastach mają swoje biura światowe giganty, jak Google, Facebook, Oracle, Microsoft... Osoby, które studiowały na uczelni amerykańskiej, mają większe szanse nie tylko na zatrudnienie w tych firmach, ale na kierownicze stanowiska. Dzięki specjalnym targom pracy na uczelniach w USA, polscy absolwenci mogą wrócić do kraju niemal z zapewnioną pracą. Warto pamiętać, że każdy student zagraniczny po ukończeniu nauki otrzymuje automatycznie pozwolenie na pracę w Stanach, w ramach programu OPT (Optional Practical Training) na 12–24 miesiące z możliwością przedłużenia. Ponad 50% amerykańskich „unikornów” (start upów osiągających wartość miliarda dolarów) W szkołach ma wśród założycieli studentów międzynarodo- można zapisać siŋ wych, co jest efektem m.in. łatwości uzyskania do klas AP wizy E-2. Dla przykładu, aż 4 spośród 6 zało- (Advance Placement) życieli Pay Pal to imigranci, w tym jeden Polak. prowadzonych Peter Thiel zaczął studia w Kanadzie, po czym na poziomie przeniósł się do USA ze względu na niezwykle akademickim. korzystne warunki, jakie mają tam ludzie chcący To gwarantuje założyć własną firmę. dodatkowe punkty, W PĔđĘĈĊ ĈğĻĘęĔ ĕĆēĚďĊ ĕėğĊĐĔēĆēĎĊ, ƁĊ ĆĒĊėĞĐĆœĘĐĎ ĘĞĘęĊĒ ēĆĚĈğĆēĎĆ ĘęĔĎ ēĆ ēĎƁĘğĞĒ ĕĔğĎĔĒĎĊ Ĕĉ ēĕ. ćėĞęĞďĘĐĎĊČĔ. CğĞ ęĔ ĕėĆĜĉĆ? To jest nonsens. Nie ma na świecie większego lidera w nowych technologiach i innowacjach niż

gdy startujemy na studia.

Stany Zjednoczone. I jest to w dużej mierze zasługą tutejszego szkolnictwa. Zasadnicza różnica jest taka, że w Stanach nauka jest bardziej praktyczna, oparta na rozwiązywaniu problemów, w Europie na zapamiętywaniu i utrwalaniu wiedzy. Jeśli zapytamy amerykańskiego studenta, czy zna stolicę Albanii, to zapewne będzie musiał wyszukać tę informację w Google, ale to właśnie amerykańscy studenci stworzyli Googla. W Stanach nie ma bariery w relacjach uczeń–nauczyciel. Do profesorów mówi się po imieniu, a nauczyciele w szkołach średnich często mieszkają z rodzinami w kampusie. W szkołach średnich pracowici uczniowie mogą zapisać się do klas AP (Advance Placement) prowadzonych na poziomie akademickim. Gwarantuje to dodatkowe punkty w późniejszych staraniach o przyjęcie na studia. Mam doświadczenie ze studiów w Polsce, jak i w Stanach. Mogę powiedzieć, że studiowanie na amerykańskiej uczelni to była przygoda, która zmieniła nie tylko moje życie, ale i osobowość, wzmocniła moją wiarę we własne możliwości. CğĞ ĘğĐĔőĞ ťėĊĉēĎĊ Ď ĘęĚĉĎĆ Ĝ SęĆēĆĈč Ęĩ ĉėĔČĎĊ? Nauka w Stanach jest płatna, nawet w szkołach publicznych. Jednak uczelnie amerykańskie i szkoły średnie oferują studentom międzynarodowym ogromną pulę programów stypendialnych, rozdzielanych w zależności od dochodów lub wyników w nauce. Szkoły przyznają też stypendia za osiągnięcia w różnych dziedzinach, np. za wygrane konkursy artystyczne czy sportowe. Niektóre uczelnie z najwyższej półki, np. Harvard, MIT mają specjalną zasadę zwaną „need blind”, co oznacza, że jeżeli student zostanie przyjęty, a nie stać go na pokrycie czesnego, szkoła przyznaje mu pełne stypendium. Oczywiście przyjęcie na Harvard, gdzie dostaje się około 5% aplikujących, jest bardzo trudne. W Stanach jest prawie 4000 uczelni i na wiele z nich łatwo się dostać, a także uzyskać częściowe stypendium.

28 28_29 nauka za granica c2 2017.indd 28

2017-01-19 15:19:54

n a uk a z a gr a nic ą Przeciętny koszt rocznego pobytu, razem z kosztami utrzymania i po uzyskaniu częściowego stypendium, to około 15000–20000 USD rocznie. Przy tym studenci zagraniczni mogą pracować 20 godzin tygodniowo, co nawet przy minimalnej stawce na godzinę daje im około 6000–8000 USD rocznego dochodu. Nasza firma specjalizuje się właśnie w częściowych stypendiach dla studentów międzynarodowych, starających się o przyjęcie zarówno do szkół średnich, jak i na studia. Nie możemy jeszcze zaoferować pełnych stypendiów, ale 90% studentów otrzymuje od nas od 50 do 75% pomocy stypendialnej.

Szkoły w USA nie podlegają scentralizowanemu systemowi kontroli. Niektóre mają silny profil religijny, zamiast nauki jŋzyka oferują naukŋ Biblii, inne np. miŋdzynarodowe, nie mają prawie amerykańskich uczniów, co zaniża ich poziom. My pracujemy ze szkołami o bardzo wysokich standardach.

JĆĐĎ ęėğĊćĆ ĜĞĐĔēĆĬ ĐėĔĐ, ČĉĞ ĘęĆėĆĒĞ ĘĎĻ Ĕ ĜĞďĆğĉ? Skontaktować się z nami i zacząć myśleć nad wyborem właściwej szkoły. To jest ważne. Wielu studentów i ich rodziców nie do końca rozumie amerykański system szkolnictwa. Często wybierają szkołę średnią w maleńkiej miejscowości i nie są nieświadomi, że ta instytucja nie oferuje klas na poziomie AP. Szkoły średnie w Stanach są bardzo zróżnicowane i nie podlegają scentralizowanemu systemowi kontroli. Niektóre mają silny profil religijny, to znaczy zamiast nauki języka oferują naukę Biblii, inne np. międzynarodowe szkoły nie mają prawie amerykańskich uczniów i to zaniża ich poziom. Ale są też takie miejsca, gdzie nauka odbywa się na poziomie niemalże uniwersyteckim. Nasza firma pracuje wyłącznie ze szkołami o bardzo wysokich standardach. Jeśli ktoś jest zainteresowany nauką w takich szkołach, powinien do nas napisać na adres: info@cogitoworldeducation.org. REKL AMA

28_29 nauka za granica c2 2017.indd 29

2017-01-19 15:19:58

studia

WARTO STUDIOWAĆ SOCJOLOGIĘ, BO DOSTARCZA NARZĘDZI, BY ROZUMIEĆ ŚWIAT I LEPIEJ SIĘ W NIM PORUSZAĆ. SOCJOLODZY POTRAFIĄ NIE TYLKO ANALIZOWAĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ, ALE I PRZEWIDZIEĆ, JAK ŚWIAT BĘDZIE WYGLĄDAĆ W PRZYSZŁOŚCI. A TA WIEDZA PRZYDAJE SIĘ W WIELU BRANŻACH – ZAPEWNIA KAMIL LEBNICKI, PRZEWODNICZĄCY SAMORZĄDU STUDENTÓW INSTYTUTU SOCJOLOGII NA UNIWERSYTECIE WARSZAWSKIM.

DLA KOGO JEST SOCJOLOGIA? – NĆ ĒĔĎĒ ĐĎĊėĚēĐĚ trzeba być ciekawym ludzi i tego, co wokół nas się dzieje. Lubić obserwować świat i mechanizmy działań społeczeństwa, a także wyciągać z tych obserwacji wnioski – mówi Kamil Lebnicki, przewodniczący Samorządu Studentów Instytutu Socjologii na Uniwersytecie Warszawskim. – Socjologia idealnie łączy więc katalog umiejętności humanisty i ścisłowca. Bo na studiach przyda się też myślenie matematyczne.

BĆėĉğĔ ĜĆƁēĊ Ęĩ ĐĔĒĕĊęĊēĈďĊ ĘĕĔőĊĈğēĊ – Nie można bać się ludzi, trzeba rozmawiać z nimi, słuchać tego, co mówią inni. Studia na socjologii, ale i potem ścieżka zawodowa, polega w dużej mierze na pracy badawczej, dlatego niezbędna jest umiejętność pracy zespołowej – dodaje Kamil Lebnicki. – Wbrew powszechnej opinii, wcale nie jest najważniejsza wiedza o społeczeństwie, choć oczywiście trzeba ją znać. Problem polega na tym, że w szkole średniej WOS skupia się głównie na politologii, strukturach UE, mniej na zagadnieniach społecznych, które są podstawą socjologii. Radzę więc powtórzyć działy związane ze społeczeństwem. Moim zdaniem ważnym przedmiotem, z którym warto w szkole średniej się zaprzyjaźnić, jest język polski. Dlaczego? Bo na socjologii jest bardzo dużo analizy tekstów. Trzeba umieć czytać ze zrozumieniem, wyciągać wnioski z tego, co się czyta Analiza różnych dzieł, a także źródeł naukowych, to codzienność studenta socjologii. Kamil Lebnicki radzi przed maturą zapoznać się z tzw. klasykami dla nauki socjologicznej, które dadzą nie tylko wiedzę o społeczeństwie, ale też przedsmak tego, o czym się będzie uczyło w trakcie studiów – Polecam „Historię myśli społecznej” profesora Jerzego Szackiego i książki prof. Barbary

Bardzo ważny jest język angielski, bo większość najważniejszych dzieł socjologicznych powstaje właśnie w tym języku i często nie ma z nich przekładów – mówi KAMIL LEBNICKI.

Szackiej o współczesnej socjologii, które są doskonałym wstępem do socjologii. Bardzo ciekawą lekturą jest „Współczesne społeczeństwo polskie” autorstwa Anny Gizy-Poleszczuk i Małgorzaty Sikorskiej. A gdy już zaczniemy studia, to najważniejszymi przedmiotami na pierwszym roku okażą się... – Wstęp do socjologii, ale też klasyczne teorie socjologiczne i wprowadzenie do statystyki – mówi Kamil Lebnicki. – Te przedmioty opierają się na wykładach i ćwiczeniach, na których czytamy najważniejsze teksty socjologiczne, omawiamy klasyków i dyskutujemy o nich. Nie ukrywam, że te przedmioty mają też opinię najtrudniejszych do zdania w trakcie sesji egzaminacyjnej. Ale nie mam na myśli poziomu trudności, a raczej czasu nauki. Jeśli poświęcimy go odpowiednio dużo na naukę, nie będziemy mieć problemów z zaliczeniem. Współczesne społeczeństwo polskie to kolejny przedmiot, który Kamil Lebnicki uważa za ciekawy na pierwszym roku. – Na ćwiczeniach staramy się analizować źródła, np. dane statystyczne. Zastanawiamy się np. dlaczego jest taki poziom czytelnictwa w Polsce, dlaczego zatrudnienie w rolnictwie spada na rzecz zatrudnienia w usługach, jak zmieniają się zarobki Polaków i z czego to wynika, dlaczego wyniki wyborów były takie, a nie inne?

DėĚČĎ ėĔĐ ĘęĚĉĎŘĜ ğĆĈğĞēĆ ĘĎĻ... ...kolejnym bardzo ważnym przedmiotem, jakim są współczesne teorie socjologiczne, ale jak dodaje Kamil Lebnicki, są też w programie studiów przedmioty, które są wprowadzeniem do praktyki i dają obraz tego, czym zawodowo będzie zajmować się socjolog. – Mam tu

30 30_32 33 studia socjologia i wzornictwo c2 2017.indd 30

2017-01-20 12:57:11

studia

na myśli metody badań jakościowych i metody – Wstęp A ĈĔ ĕĔ ĘęĚĉĎĆĈč? badań ilościowych – tłumaczy przewodniczący do socjologii, – Zdaję sobie sprawę, że socjologia uważana Samorządu Studentów Instytutu Socjologii UW. jest powszechnie za kierunek, po którym nie ma ale też klasyczne – Studenci przygotowują swoje pierwsze projek- teorie socjologiczne pracy. Faktem jest, że nie ma konkretnego miejty badawcze. Mają dowolność w wyborze temasca pracy dla socjologa, tak jak jest w przypadku i wprowadzenie tów. W ubiegłym roku badali np. rodzące się fale lekarza, który pracuje w szpitalu albo w przydo statystyki protestów w Polsce. Ja zaś z kolegami badałem chodni lekarskiej. Nie oznacza to jednak, że nie mają opinię motywacje wolontariuszy do pracy w hospima pracy. Większość kolegów w trakcie studiów najtrudniejszych cjach. Bardzo ciekawe było na drugim roku konzaczęła współpracować z agencjami badawczydo zdania w sesji wersatorium pt. Problemy współczesnego spomi, szczególnie marketingowymi – mówi Kamil egzaminacyjnej. łeczeństwa polskiego. Analizowaliśmy problemy Lebnicki. – Nasi absolwenci znajdują też zatrudJeśli poświęcimy bezrobocia w Polsce, uzależnień, prostytucji, ale nienie w pijarze. Moim zdaniem, po socjologii na czas na naukę, przede wszystkim uczyliśmy się określać, co jest UW łatwiej jest znaleźć pracę niż po studiach nie będziemy problemem społecznym, a co nie jest. Zajęcia były w mniejszym ośrodku akademickim. mieć problemów nastawione na dyskusję. Dodam jeszcze, że barWiedza z filozofii, ekonomii, antropologii, mez zaliczeniem dzo ciekawa jest antropologia społeczna, na któtodologii nauk społecznych, wzbogacona o aspek– zapewnia rej omawialiśmy m.in. dzieła Bronisława Mality historii oraz kultury europejskiej pozwala Kamil Lebnicki. nowskiego. Ten przedmiot pokazuje antropologię socjologowi odnaleźć się w pracy samorządowej z perspektywy badań społeczeństwa innego niż swoje. Za to na szczeblu lokalnym, ale i rządowym, w organizacjach pozainstytucje, procesy i systemy to przedmiot, który wprowadza rządowych, które realizują wiele projektów i programów banas do socjologii polityki. dawczych, gdzie nieoceniona jest umiejętność zbierania danych i ich analizowania. Socjolodzy odnajdują się w bankach, mediach i public relations. Gdybyście przejrzeli CV doradców TėğĊĈĎ ėĔĐ ĘęĚĉĎŘĜ I ĘęĔĕēĎĆ personalnych, przekonalibyście się, że wśród nich sporo jest Na Uniwersytecie Warszawskim rozpoczynają się zajęcia też absolwentów tego kierunku. prowadzone według modułów tematycznych. – Do wyboru są cztery moduły: polityka i demokracja, zróżnicowanie kulturowe współczesnego świata, media i komunikacja, problemy TUTAJ STUDENCI DOWIADUJĄ SIĘ: społeczne i sprawy publiczne – informuje Kamil Lebnicki. jakie procesy społeczne zachodzą między ludźmi i instytucjami, w jaki sposób – Ja wybrałem politykę i demokrację i w ramach tego mowykorzystać nowoczesne techniki informatyczne w pracy socjologa, no i oczywidułu mam bardzo ciekawe seminarium badawcze o polityście, jak przeprowadzać badania sondażowe. ce w mniejszościach etnicznych. W ramach zajęć z podstaw tego, że socjologia nastawiona jest na praktykę, o czym świadczy to, że student perspektyw socjologii mieliśmy organizowane wyjazdy bauczestniczy c estnic w projektach bada badawczych, c ch w trakcie któr których ch łączy łąc teoret teoretyczną c ną wieie dawcze na Kaszuby. Tak zwane terenówki to codzienność studzę z praktyką, uczy się pracy w zespole, a także rozwijja zd zdol olno nośc ścii or orga gani niza z cy cyjn jnee diów socjologicznych, to w trakcie takich wyjazdów studenci i przyy wódc dcze ze.. mogą zetknąć się z badaniami. Bardzo interesujące są zajęcia w pla lani niee za zaję jęćć na więks kszo zości uczelnni są są:: po pods dsta tawy wy soc ocjjollogi gii,i, antropologia z socjologii zbiorowej przemocy, na których analizujemy akty kultlturow ku wa, sys yste temy my, st stru rukt ktur tur uryy i procesy społeczne w różn żnyc żn ycch peers r pektywach ludobójstwa, jaka jest ich geneza. teoretyczn znyc ychh, psych chol ch o ogiaa spo połeczna na,, ek ekon onom omia iaa , hist stor oria iaa myśśli socjologicznej Po trzech latach studiów I stopnia socjolog będzie projeki my myśl ślii społecznej, stat atys at ysstyyka ka,, metody dy badań ań spo połe łecz łe czzny nych c , procesy ludnościowe, ch tować, przeprowadzać oraz poddawać analizie wyniki badań etyczne problemy my zaw awoddu so socjologa, wsp spóółczesnee teo sp eorrie ssoocj cjol o ogiczne, filozofia, empirycznych. logika, tech echni niki k komputero row ro wej analizy danych, global al e pro alne al rocesy społeczne.

„Historia myśli społecznej” prof. Jerzego Szackiego i „Współczesne społeczeństwo polskie” Anny Gizy-Poleszczuk i Małgorzaty Sikorskiej są doskonałym wstępem do socjologii. Polecamy ich lekturę jeszcze przed studiami 

31 30_32 33 studia socjologia i wzornictwo c2 2017.indd 31

2017-01-20 12:57:19

studia socjologia miasta socjologia spraw publicznych

problemy rynku pracy

zarządzanie kadrami antropologia i socjologia kultury

organizacje pozarządowe

Specjalności na innych uczelniach:

zarządzanie zespołami ludzkimi

problemy społeczne

antropologia wielokulturowości antropologia współczesności: badanie i animacja kultury

fot. Ingram Publishing, arch. prywatne

rozwiązywanie problemów uzależnień

praca w środowisku rodzinnym

UCZELNIA Uniwersytet w Białymstoku

PRZEDMIOTY REKRUTACYJNE Jeden przedmiot do wyboru: język polski, język obcy, historia, WOS.

Uniwersytet Gdański

Język polski, język obcy, jeden przedmiot do wyboru: biologia, chemia, filozofia, fizyka/fizyka i astronomia, geografia, historia, historia sztuki, informatyka, matematyka, wiedza o tańcu, WOS.

Uniwersytet Warszawski

Język polski, język obcy nowożytny, matematyka, jeden przedmiot do wyboru oraz test kompetencyjny, który sprawdza, czy masz predyspozycje niezbędne do studiowania socjologii.

Uniwersytet Jagielloński

Język polski, język obcy oraz do wyboru: filozofia, geografia, historia, matematyka lub WOS.

Uniwersytet Śląski Uniwersytet Wrocławski Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

Język polski, język obcy, matematyka oraz przedmiot do wyboru wskazany przez kandydata. Język polski, język obcy oraz do wyboru: WOS, historia, matematyka. Język polski, język obcy oraz do wyboru: historia, WOS, filozofia, matematyka, geografia, informatyka, historia sztuki lub biologia.

32 30_32 33 studia socjologia i wzornictwo c2 2017.indd 32

2017-01-20 12:57:25

studia

Inżynieria wzornictwa przemysłowego to świetna propozycja dla tych, którzy pasjonują się wzornictwem i chcą być projektantami! Studia łączą nauki techniczne z designem!

KIERUNEK DLA KOSMICZNA LINIA SAMOCHODU PRZYSZŁOŚCI, PRAKTYCZNE, TURYSTYCZNE ŻELAZKO, A MOŻE DESIGNERSKI FOTEL? COKOLWIEK BĘDĄ PROJEKTOWAĆ, ICH ZADANIEM BĘDZIE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW CODZIENNOŚCI. POLITECHNIKA ŁÓDZKA Z CENTRALNYM MUZEUM WŁÓKIENNICTWA OTWIERAJĄ NOWY KIERUNEK STUDIÓW – INŻYNIERIA WZORNICTWA PRZEMYSŁOWEGO. W CĊēęėĆđēĞĒ MĚğĊĚĒ WőŘĐĎĊēēĎĈęĜĆ już od dawna prezentowano studenckie prace, które powstawały w ramach przedmiotu architektoniczne projektowanie tekstyliów na Wydziałe Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów. Studenci Politechniki Łódzkiej mogli też korzystać ze zbiorów bibliotecznych i archiwalnych, zgromadzonych w Białej Fabryce. Teraz partnerstwo między muzeum a politechniką obejmie projekty badawcze, naukowe, artystyczne i edukacyjne. Pierwszym z nich jest nowy kierunek studiów: inżynieria wzornictwa przemysłowego. – Muzeum techniki, przemysłu, sztuki, designu, mody… Dzięki zróżnicowanym zbiorom Centralne Muzeum Włókiennictwa jest po trosze każdą z tych instytucji, a nasi pracownicy naukowi dysponują wiedzą, która jest bazą merytoryczną dla nowego kierunku – mówi Aneta Dalbiak, dyrektor placówki. – Wesprzemy wykładowców zasobami i doświadczeniem przy tworzeniu programu studiów, poprowadzimy warsztaty, udostępnimy studentom nasze zbiory.

W rekrutacji liczą się wyniki maturalne z matematyki, języka obcego plus sprawdzian uzdolnień plastycznych (I zadanie: rysunek odręczny ołówkiem na zadany temat, II zadanie: wykonanie kompozycji: barwnej i czarno-białej). Opracowane przez studentów projekty mają stać się później podstawą ich prac dyplomowych. Równie istotne będzie zdobywanie doświadczeń, czemu służyć mają praktyki w firmach oraz tzw. semestr mobilny – wyjazd zagraniczny lub na inną uczelnię w Polsce, w czasie piątego lub szóstego semestru. Studia II stopnia w całości odbywać się będą w języku angielskim.

Przed studiami – szkoła letnia Kierunek studiów uruchomiony zostanie w roku akademickim 2017/2018. Zanim przyszli inżynierowie-projektanci wezmą udział w zajęciach, będą mogli sprawdzić się w ramach szkoły letniej, realizowanej we współpracy z Centralnym Muzeum Włókiennictwa w czerwcu. Maturzyści w czasie warsztatów opracują konkretne rozwiązanie dla Białej Fabryki – pomogą modelowo rozplanować i zaprojektować komunikację w budynkach muzeum.

Sztuka + technika = nowy kierunek Każdy produkt musi spełniać określone wymagania użytkowe, dlatego projektanci form przemysłowych tak je kształtują, by były wygodne, choć współcześnie – gdy do głosu dochodzą emocje i ukryte pragnienia klientów – wygoda to stanowczo za mało. Dlatego nowy kierunek studiów będzie mieć charakter interdyscyplinarny: połączy obszary sztuki i techniki, wykorzystując dorobek wykładowców politechniki, związanych chociażby z projektowaniem artystycznym. Inżynieria wzornictwa przemysłowego to kierunek, który przygotuje absolwentów do zawodu inżyniera, który dzięki znajomości techniki i technologii oraz wykształconym umiejętnościom artystycznym i myśleniu projektowemu (Design Thinking) będzie pełnił kluczową rolę w przygotowaniu technologicznego wdrożenia nowego produktu.

fot. arch. PŁ

Każdy doskonale funkcjonujący produkt musi być atrakcyjny dla klienta. Dlatego tu nauczysz się jak dbać o najwyższą jakość, ale i o efektowny wygląd produktu. Poznasz niezbędne techniki i technologie, rozwiniesz umiejętności artystyczne i nauczysz się myśleć projektowo (Design Thinking).

Projekty to podstawa – Kluczowe będą projekty wypracowywane zespołowo, w grupach poszukujących rozwiązań – podkreśla dr hab. inż. Katarzyna Grabowska, Dziekan Wydziału Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów Politechniki Łódzkiej.

Podpisanie listu intencyjnego. Od lewej Aneta Dalbiak i dr hab. inż. Katarzyna Grabowska

33 30_32 33 studia socjologia i wzornictwo c2 2017.indd 33

2017-01-20 12:57:29

now y k ierunek

STUDIA

INŻYNIERIA KOSMICZNA TO JEDEN Z NAJMŁODSZYCH KIERUNKÓW, KTÓRY POWSTAŁ TUŻ PO WSTĄPIENIU POLSKI DO EUROPEJSKIEJ AGENCJI KOSMICZNEJ (ESA). NIEWIELE UCZELNI MA GO W SWOJEJ OFERCIE. CZY GWARANTUJE PRACĘ W NASA?

JAK Z K

SMOSU?

IēƁĞēĎĊėĎĆ ĐĔĘĒĎĈğēĆ to nowy kierunek Uniwersytetu Zielonogórskiego, który łączy w sobie elementy programu nauczania z fizyki, informatyki oraz nauk technicznych, w szczególności elektroniki, telekomunikacji i mechaniki. Powstał ze względu na rozwój krajowego sektora kosmicznego (mamy polskie satelity na orbicie). Są to studia interdyscyplinarne I stopnia, koordynowane przez Wydział Fizyki i Astronomii. Krajowy Plan Rozwoju Sektora Kosmicznego zakłada budowę kolejnych polskich satelitów obserwacyjnych. Do

realizacji tego planu potrzebna jest duża liczba inżynierów i dlatego Wojskowa Akademia Techniczna postanowiła też uruchomić kierunek inżynieria kosmiczna i satelitarna. Studia I stopnia kształcą specjalistów od projektowania, testowania i rozwoju systemów elektronicznych, optoelektronicznych i mechatronicznych wykorzystywanych w technice kosmicznej oraz planowania i nadzorowania orbitalnych misji kosmicznych.

Projektowanie, testowanie i analiza satelit Na kierunku inżynieria kosmiczna: czeka cię sporo zajęć z matematyki technicznej, fizyki, astronomii i informatyki. Poznasz też bardzo dobrze dział elektroniki, elektrotechniki, mechaniki i telekomunikacji.  opanujesz zagadnienia związane z przestrzenią kosmiczną, urządzeniami satelitarnymi i obserwatoriami astronomicznymi, będziesz zorientowany w zastosowaniach satelitów i trendach technik satelitarnych oraz nowych technologii. będziesz testować urządzenia satelitarne i ich oprogramowanie oraz przeprowadzać pomiary i analizy danych.

APLIKACJE OPARTE NA TECHNOLOGIACH KOSMICZNYCH I TECHNIKACH SATELITARNYCH MAJĄ ZASTOSOWANIE W WIELU DZIEDZINACH ŻYCIA. ROŚNIE LICZBA PRODUKTÓW (NP. DRONÓW) I USŁUG W ZAKRESIE OBSERWACJI ZIEMI, NAWIGACJI ORAZ TELEKOMUNIKACJI Z WYKORZYSTANIEM SZTUCZNYCH SATELITÓW ZIEMI.

34 34_35 nowy kierunek c2 2017.indd 34

2017-01-18 15:15:13

now y k ierunek

Na maturze – nie ma zdziwienia Na kierunku inżynieria kosmiczna:  Na UNIWERSYTECIE ZIELONOGÓRSKIM w rekrutacji liczą się wyniki maturalne z języka polskiego, języka obcego nowożytnego oraz jednego przedmiotu do wyboru: matematyka, fizyka, chemia. Program studiów podzielony jest na bloki przedmiotowe. Przedmioty ścisłe zaczynają się od zajęć wyrównawczych z matematyki i fizyki, a potem jest fizyka techniczna, matematyka techniczna, podstawy astronomii i chemii. W bloku informatycznym poznasz podstawy informatyki i programowania, architekturę komputerów, techniki symulacji. Na liście przedmiotów technicznych są m.in.: podstawy elektrotechniki i elektroniki, mechanika, robotyka, technika cyfrowa, telekomunikacja, inżynieria materiałowa. Środowisko przestrzeni kosmicznej, komunikacja z satelitą czy nawigacja satelitarna to z kolei przykłady przedmiotów kierunkowych. Przyszli inżynierowie kosmiczni uczą się oczywiście metod analizy danych i metod sztucznej inteligencji, technik obserwacyjnych astronomii.

W WOJSKOWEJ AKADEMII TECHNICZNEJ podstawą naliczania punktów rankingowych są wyłącznie wyniki części pisemnej egzaminu maturalnego z matematyki, fizyki z astronomią (fizyki), języka obcego nowożytnego i języka polskiego. W programie studiów są na przykład przedmioty: wstęp do matematyki i fizyki wyższej, podstawy astronomii, graficzny zapis konstrukcji, metody analizy danych, podstawy programowania, architektura komputerów i systemy operacyjne, elementy mechaniki nieba i astronomii sferycznej, przyrządy półprzewodnikowe, termodynamika techniczna, sztuczne satelity, anteny i propagacja fal, podstawy mechatroniki, nawigacja satelitarna, współpraca z ESA i innymi organizacjami.

Praca czeka na ciebie w:

W TRAKCIE STUDIÓW SĄ PRAKTYKI I STAŻE W KRAJOWYCH I ZAGRANICZNYCH OŚRODKACH ZAJMUJĄCYCH SIĘ PROJEKTOWANIEM I BUDOWĄ URZĄDZEŃ SATELITARNYCH. WYRÓŻNIAJĄCY SIĘ ABSOLWENCI BĘDĄ MOGLI KONTYNUOWAĆ NAUKĘ NA STUDIACH II STOPNIA ORGANIZOWANYCH PRZEZ KRAJE CZŁONKOWSKIE ESA W RAMACH PROGRAMU ERASMUS MUNDUS MASTER COURSE IN SPACE SCIENCE AND TECHNOLOGY.

 przedsiębiorstwach realizujących przedsięwzięcia związane z projektowaniem, budową i użytkowaniem elementów składowych urządzeń satelitarnych;  instytutach badawczo-rozwojowych prowadzących prace naukowo-badawcze związane z eksploracją kosmosu; uczelniach publicznych i prywatnych kształcących specjalistów w zakresie technologii kosmicznych i satelitarnych. Absolwenci inżynierii kosmicznej znajdą też pracę badawczą w dziedzinie astronomicznych obserwacji naziemnych i fizyki eksperymentalnej, np. fizyki wysokich energii.

enci opnia absolw st I w ió d u st iu terskich Po zakończen udiach magis st a n ę k u a n ć uowa . mogą kontyn ce i astronomii zy fi a n z ra o ch ów techniczny wielu kierunk

35 34_35 nowy kierunek c2 2017.indd 35

2017-01-18 15:15:42

t e s t u j s ię

sz robić Nim zdecydujesz, co będzieować swoje est inw w przyszłości i w co jak starania i czas, warto, byśsię, jakie cechy iał dz najdokładniej dowie osobowościowe są niezbędne,wodzie. by zaistnieć w danym za

CZY

JEST TAKIE PRZYSŁOWIE „BODAJ CZYJEŚ DZIECI UCZYŁ”, ALE W GRUNCIE RZECZY SĄ OSOBY, DLA KTÓRYCH ZAWÓD PEDAGOGA TO POWOŁANIE, A JUŻ NA PEWNO TRZEBA MIEĆ PEWNE PREDYSPOZYCJE, ABY MÓC GO WYKONYWAĆ.

PEDAGOG

TO ZAWÓD DLA CIEBIE?

— Ola Rzążewska —

Przeczytaj pytania i zapisz odpowiedzi, które najlepiej do ciebie pasują. 1. Pracujecie w zespole nad prezentacją na język polski. Irytują cię uwagi osoby, którą sami wybraliście na koordynatora prac.

4. Cierpliwość to dla ciebie: a) zgoda na to, że nie wszystko musi toczyć się tak, jak sobie zaplanowałeś i że osiągnięcie rezultatów czasem wymaga więcej czasu; b) umiejętność panowania nad swoimi emocjami – zmęczeniem, irytacją, chęcią, by wszystko już rzucić w kąt.

a) Myślisz sobie – może i niezbyt mi się podoba to, co mówi, ale w końcu ma ogląd całości i skoro tak jest, trzeba wysłuchać tego, co ma do powiedzenia. b) Obiecujesz sobie, że następnym razem nie będziesz pracować w zespole, tylko zajmiesz się wszystkim od A do Z, bo sam poradziłbyś sobie dobrze.

5. Czy używasz kalendarza w komórce? a) Czasem zapisujesz pomysły, które wpadają ci do głowy, a którymi warto się zająć konkretnego dnia. b) Zdecydowanie tak, robisz zbyt wiele rzeczy – bez zapisywania choć części z nich, nie dałbyś sobie rady.

2. Próbujesz pomóc siostrze w przygotowaniu prezentacji na chemię. Twój laptop wyłącza się i okazuje się, że cała praca się nie zapisała.

6. Czy uważasz, że strategia „zajmę się tym jutro” jest w porządku?

a) Już masz powiedzieć, co o tym myślisz, rzucić wszystko w kąt, ale widzisz, że siostra boi się twojej reakcji, więc postanawiasz jej tego oszczędzić i robicie wszystko od początku. b) Wyrażasz swoje zdenerwowanie, choć wiesz, że siostrze chce się płakać i boi się, czy będziesz dalej z nią nad tym pracował.

a) Może i tak, ale ważniejsza jest systematyczność i narzucenie sobie pewnego planu pracy. b) Jeśli tylko jest racjonalnym wyborem, to nie ma w tym absolutnie nic złego.

3. Jak znosiłbyś pracę z tymi samymi ludźmi przez kilka lat?

7. Twoja nauczycielka niemieckiego nie umie sobie z wami poradzić, bo na sprawdzianach ciągle ściągacie.

a) Wydaje ci się to ciekawe, bo mógłbyś przez długi czas obserwować, jak się rozwijają. b) To, co sprawia radość, gdy myślisz o pracy, to ciągła możliwość poznawania nowych ludzi.

a) Na jej miejscu przygotowałbym dwa razy różne zestawy testów dla każdego ucznia i w ten sposób pokazał, że odzyskałem kontrolę nad grupą. b) Przedstawiłbym konsekwencje tego typu zachowań – tzn. nieuwzględnianie ocen ze sprawdzianów, które nie są pisane samodzielnie.

8. Na urodzinach dziadka robisz pokaz zdjęć z wakacji dziadków, z całego ich życia. a) Wcześniej dokonałeś selekcji i teraz zdjęcia opowiadają historię ich miłości i małżeństwa, narodziny dzieci i ich dorastanie – dziadkowie są wniebowzięci. b) Postawiłeś na formę, która ma aktywizować gości, więc każde zdjęcie jest odpowiedzią na pytanie, które im stawiasz

36 36_37 testuj sie c2 2017.indd 36

2017-01-18 15:23:42

t e s t u j s ię

– np. jakiego koloru był wózek, w którym babcia woziła na spacery mamę – niestety, zdjęć jest zbyt wiele…

9. Jedziesz z rodziną na pokazy szybowcowe – na miejscu okazuje się, że zarezerwowane przez ciebie w necie bilety wstępu są nieważne. a) Starasz się nie słyszeć poirytowanego głosu taty i pytasz spokojnie kontrolera, co masz w związku z tym zrobić, byście mogli wejść na pokazy. b) To nie fair, bo kupiłeś bilety tam, gdzie polecił organizator, i o tym mówisz.

10. Pomagasz w matematyce młodszemu bratu. a) Widzisz, że jest trudno, ale starasz się zrobić z nim tyle zadań, aby w końcu widział generalną regułę – nie zniechęcasz się. b) Wszystko mu pięknie tłumaczysz, ale gdy widzisz, że on ZNÓW nie łapie, o co chodzi, czujesz narastającą irytację – nie poddajesz się, co prawda, ale coraz mniej ci się chce.

Jeśli odpowiedzi A, to peJeślizebrałeś zebrałeświęcej więcej odpowiedzi A,zawód to zawód dagoga dobrze odpowiada twoim predyspozycjom. ekonomisty będzie dobrym wyborem dla ciebie.

Jeśli masz więcej odpowiedzi B, to sprawdzisz się Jeśli masz więcej odpowiedzi B, to lepiej spraww pracy wymagającej zaangażowania w kontakty dzisz się w obszarzenimi edukacji z ludźmi i kierowania – np.nieformalnej. jako specjalista ds. zarządzania.

W tym zawodzie sprawdzają się ci, którzy mają umiejętności przekazywania wiedzy, i to w sposób ciekawy, pogłębiony, oraz radzą sobie z trudnościami, które pojawiają się, gdy materiał nie jest łatwy. Dobrzy pedagodzy poszukują rozwiązań dla zadań, z którymi musisz się zmierzyć, nawet jeśli wymaga to powtórek i zainwestowania dużej ilości czasu. W sytuacji stresowej umieją oddzielić emocje od racjonalnych uwag, które najlepiej służą rozwiązaniu problemu. Umieją dokonać wyborów – wiedzą, że nie ma sensu mówić o wszystkim, a selekcja jest absolutną podstawą. Do tego są cierpliwi – tzn. umieją poczekać tyle czasu, ile potrzeba, a nie tyle, ile początkowo założyli – w tym obszarze są dość elastyczni, uważają, że nigdy nie da się przewidzieć tego, jak szybko i z jakim zaangażowaniem pracują inni. Podoba im się myśl, że mogą w długiej perspektywie czasu obserwować ludzi, którzy się uczą, rozwijają, i czerpią z tych obserwacji satysfakcję, wiedząc, że to ich zasługa. Umieją powściągnąć emocje, by zapewnić tym, z którymi pracują, komfort. Są zdania, że to ważne, a emocji nie ujawnia się w pracy. Uważają też, że w pracy z grupą ważne jest pokazanie, kto wyznacza reguły – inaczej trwa próba sił i sprawdzania, kto i na co może sobie pozwolić. Są przekonani, że systematyczność i codzienne realizowanie większego planu, to recepta na osiągnięcie sukcesu. Ty pasujesz do tego opisu, więc rozważ, czy praca pedagoga nie jest dla ciebie odpowiednim wyborem.

Wolisz pracować sam niż w zespole, uważasz, że możesz być rozliczany z wyników, kiedy sam za pracę odpowiadasz. Zawsze jesteś przygotowany i czujesz, że to w dużej mierze powinno załatwić sprawę – gdy się okazuje, że nie bardzo, starasz się zmierzyć z sytuacją, ale czasem irytacja łapie cię ze gardło. Masz świetne pomysły na to, jak zaciekawić swoich słuchaczy, ale zazwyczaj przeceniasz ich możliwości skupienia się i zainteresowanie tematem – mówisz szalenie ciekawie, ale ciut za długo. Jesteś przekonany, że doborem środków można każdego zachęcić do nauki – to prawda, ale warto też nie tracić z oczu stanu emocji uczniów czy kursantów. To twoja słabsza strona, bo jesteś zdania, że nie ma co mieszać nauki i emocji. A tymczasem nie zawsze jest to możliwe. Nie jesteś też zwolennikiem kontrolowania grupy. Uważasz, że racjonalna ocena, czy chcemy coś zrobić dziś, czy jutro, jest ważniejsza i daje lepsze efekty, niż kurczowe trzymanie się ustalonego planu. Warto być w kontakcie ze sobą i wiedzieć, czy coś mamy szansę zrobić dobrze, czy tylko odfajkować. Używasz kalendarza, bo jak masz wszystko zapisane, to łatwiej to poprzesuwać w czasie tak, by ci było jeszcze wygodniej pracować. Twoja cierpliwość to panowanie nad emocjami. Praca w jednym miejscu i wciąż z tą samą grupą przez dłuższy czas wydaje ci się obciążająca – by dobrze się czuć, musisz poznawać nowe osoby, inaczej czujesz się jak w pułapce. Zastanów się nad pracą coacha lub w edukacji nieformalnej, czyli poza szkołami i uczelniami wyższymi.

37 36_37 testuj sie c2 2017.indd 37

2017-01-18 15:23:55

q u lt u r a

SAMO BÓJ STWO NA EKRA NIE „Legion Samobójców” to drugi film po „Deadpoolu”, który miał podejść do tematyki „superbohaterskiej” w mniej konwencjonalny sposób. Po udanej produkcji od Marvela przyszła kolej na DC. I śmiało można powiedzieć – 2016 rok to nie był rok dla filmów z tej stajni – pisze Piotr Wołowiec, uczeń II LO w Zespole Szkół nr 1 im. Janusza Korczaka w Łańcucie.

który został przez ten serwis zmiażdżony). Rozpoczęła się dyskusja na temat przydatności i miarodajności recenzji z takich portali. A jak ja odebrałem ten film? Filmy z superbohaterami podlegają licznym konwencjom: powielane są w nich schematy w konstrukcji bohaterów oraz ich interakcjach, akcja musi być ciekawie przedstawiona i powinna być spójna. Ale też atrakcyjność filmu w dużej mierze zależy od sposobu prezentacji wydarzeń, gry aktorskiej, zarówno głównego bohatera, jak i głównego przeciwnika. I tutaj „Suicide Squad” spełnia swoją rolę połowicznie. Na dzień dobry dostajemy pobieżne przedstawienie członków grupy. Od filmu o grupie superbohaterów oczekuję jednak zarysowania wszystkich lub przynajmniej większości sylwetek (np. w „Captain America: Civil War” świetnie wprowadzono postacie Spider-Mana i Black Panthera). Po obejrzeniu filmu chciałbym odnieść wrażenie, że przedstawione postaci są ważne w kontekście całej grupy. A tak się nie stało.

SĆĒĊď ĕėĊĒĎĊėğĊ „Legionu samobójców” towarzyszyła burza, która powstała wokół serwisu rottentomateos.com i jego nieprzychylnych recenzji. Wielu czytelników zarzucało recenzentom stronniczość na rzecz Marvela („Suicide Squad” to drugi po „ B at m a n vs Superman” film z uniwersum DC,

38 38_40 qultoorka c2 2017.indd 38

2017-01-20 14:31:02

q u lt u r a

Na starcie dostajemy rozbudowaną historię Harley Quinn, Deadshota i fragmentarycznie Enchantress. Potem dowiadujemy się więcej o postaci El Diablo. A co z innymi bohaterami? Ich rola sprowadza się do zabijania przeciwników i przemycenia kilku gagów. Katastrofa przychodzi wraz z pojawieniem się głównego przeciwnika. Jest sztuczny, bez wyrazu, w jego postępowaniu nie ma zarysowanych motywacji. Do wad „Legionu Samobójców” dodam luki scenariuszowe, chaotyczną narrację, dziwne cięcia montażowe, bezsens całej historii, skakanie między wątkami bez ładu i składu. Mam wrażenie, jakby film był kręcony na dwa sposoby. Raz mamy fragmenty mroczniejsze, a zaraz weselsze. Pod koniec seansu zaświtało mi w głowie, że przecież Warner Bros zlecił dokrętki po tragedii, jaką okazał się „Batman vs Superman”. Po premierze wyciekły informacje o tym, że reżyser i WB mieli dwie różne koncepcje realizacji tego filmu. Jak widać, na planie musiało dojść do tarć, co nie wyszło produkcji na dobre. Niektóre efekty specjalne sprawiały, że czułem się jak podczas oglądania „Ghostbusters” z 1980 roku, co jak na współczesne możliwości technologiczne jest po prostu słabe.

Fot.: Warner Bros Polska

Przejdę do pozytywnych stron filmu, bo takie też istnieją, np. gra aktorów. Margot Robbie jako Harley Quinn tworzy postać o psychopatycznych skłonnościach, zachwianym kręgosłupie moralnym, niesamowicie pociągającą, która wygląda jak zagubione i skrzywdzone dziecko. Niestety czasami jej zachowanie oraz niektóre gagi są wymuszone. Postacie Deadshota, Ricka Flaira czy El Diablo (Will Smith, Joel Kinnaman, Jay Hernandez) są zagrane na dobrym poziomie. O tym, jak dobrze wypada Viola Davis jako Amanda Waller, świadczy to, jak bardzo się jej postaci nie lubi – aktorka wywiązała się ze swojego zadania rewelacyjnie. Boomerang grany przez Jaia Courtneya to dobra, komediowa postać. Co do innych aktorów – dostali tak napisane postaci, że „są” i tyle. Wiele osób czekało na pojawienie się Jokera – mam mieszane odczucia względem Jareda Leto, który go zagrał. Nie mogę powiedzieć, że wypada źle, ale poziom gry Heatha Ledgera jest niedościgniony. Dobra ścieżka dźwiękowa oraz kilka momentów uśmiechu to pozytywy, które giną pod liczbą negatywów. Niestety „Suicide Squad” nie można nazwać dobrą produkcją. Aktualnie rywalizację filmową między DC Comics a Marvelem, wygrywa zdecydowanie ten drugi. Zobaczymy, czy nowe filmy, jak „Aquaman” czy „Wonder Woman”, zmienią oblicze mizernego uniwersum DC.

39 38_40 qultoorka c2 2017.indd 39

2017-01-20 14:31:44

The xx rozwija skrzydła

q u lt u r a

Nie jest to muz yk a dl a k a żdego, choć może wrŋcz przeciwnie... Jeśli tylko wiecie, kto to jest Brian Eno, bŋdziecie wiedzieli, o co mi chodzi. Pionier muzyki ambient, właściwie twórca tego terminu, wydał dzieło, którym odnosi siŋ do dzisiejszego świata, pełnego pośpiechu, agresji i niepotrzebnych emocji. Płyta „Reflection” (Warp Records) nawiązuje do jego najbardziej klasycznych ambientowych albumów. Piŋćdziesiąt kilka minut, jeden utwór, a właściwie jeden pulsujący elektroniczny dźwiŋk, do medytacji, refleksji. Nuda? Otóż nie. Są subtelne zmiany tempa, barwy, delikatne niuanse. Warto spróbować posłuchać. Trzeba tylko po prostu zwolnić.

Londyńczycy z The xx – trio w składzie: DJ i producent Jamie Smith, Romy Madley Croft (gitara, wokal) oraz Oliver Sim (bas, wokal) – zaskarbili sobie przychylność słuchaczy melancholijnym indie, na który składały się proste, a zarazem genialne melodie, tęskny wokal i poruszające teksty. Po dwóch pierwszych albumach, wydawać by się mogło, że nic nowego z siebie nie wydadzą, a tu proszę, zaskoczenie. Na płycie „I See You” (Sonic) zespół rozwinął skrzydła. Może dzięki udanym solowym doświadczeniom Smitha, a może dzięki nagrywaniu tej płyty w różnych studiach w Stanach i Europie? Są nowe, nieoczywiste sample, dęciaki, taneczno-klubowy rytm i brzmienia gitar, różnorodne perkusjonalia. Nie martwcie się, muzycy nie zarzucili specyficznej melancholii, swojego znaku firmowego.

Gdy siedemnaście lat temu Andrzej Wajda odbierał najbardziej pożądaną statuetkę filmową, czyli Oscara, usłyszał wtedy od Amerykańskiej Akademii Filmowej, że otrzymał ją, bo: „jego filmy pokazywały widzom artystyczne spojrzenie na wolność, demokrację i historię”. I takie są właśnie „Powidoki”, ostatni film Wajdy. Temat wolności to jego główny wątek, a bohaterem tego dzieła jest Władysław Strzemiński, artysta, który nie poddał się socrealizmowi i z tego powodu doświadczył dramatycznych skutków swoich wyborów artystycznych. „Powidoki” pokazują, jak komunistyczna władza zniszczyła niepokornego człowieka. „Strzemiński był wybitnym artystą, ale bardzo zawziętym. Gorliwie wierzył w swoje ideały, do końca pozostał sobą, nie dał się złamać przez system. I chociaż był niepełnosprawny – nie miał nogi, ręki, nie dowidział na jedno okno, nie poddał się, walczył o prawo bycia wolnym i prawo tworzenia. Ale był też egoistą i sztukę wynosił ponad wszystko, wyglądało to jakby była dla niego ważniejsza niż córka – powiedziała Bronka Zamachowska dla portalu www. legalnakultura.pl, która w filmie zagrała córkę Strzemińskiego. W rolę artysty wcielił się Bogusław Linda, to jego jedna z najmocniejszych ról. Andrzej Wajda pożegnał się z kinem opowieścią o artyście, wyborach, w pewnym sensie o sobie samym. Ten film po prostu trzeba zobaczyć.

FOT.: MONOLITH FILMS, KINO ŚWIAT

Muza

pioniera ambientu

POLSKIE AKCENTY W AMERYK AŃSKIM ROCKU

Ż Y C I O WA

analiza Warszawski raper Eldo, weteran hip-hopowej sceny, jak w tytule płyty „Psi” (My Music), gdzie grecka litera „Psi” jest symbolem psychologii; roztrząsa i analizuje miłość, strach i inne napięcia, które nas dręczą. Na tym albumie są minimalistyczne podkłady, głównie perkusyjne, wolne nawet jak na Eldo tempa, a w paru miejscach triphopowa elektronika. To może fanów artysty zdziwić. Natomiast nikogo nie zdziwi typowa dla niego melancholia. Eldo buja w obłokach i nigdzie się nie spieszy. Na płycie towarzyszy mu paru gości, w tym m.in. Grubson, Diox, Pelson czy Dj Noriz. Smaku dodali producenci: Voskovy, Tomaj, Johnny Beats, Rau, Mast, Dj B i Noon.

„Powidoki” | Reżyseria: Andrzej Wajda Gatunek: dramat biograficzny | Grają w kinach od 13 stycznia

„Oczy Mlody”... Zastanawiacie się, skąd tak swojsko brzmiący tytuł albumu amerykańskiej rockowej kapeli The Flaming Lips? Otóż muzycy wykopali w jakimś antykwariacie polskie tłumaczenie powieści „Blisko domu” Erskine'a Caldwella. Brzmienie obcych słów tak się im spodobało, że nazwali tak wymyślony psychoaktywny specyfik, który stał się elementem historii splatającej utwory koncepcyjnego albumu. I tak posypały się surrealistyczne historie z akompaniamentem psychodelicznej elektroniki, mocnych bitów, dudniących basów i pełnych ornamentów melodii. Ciekawe te oczy mlody...

40 38_40 qultoorka c2 2017.indd 40

2017-01-20 14:32:59

czas na debiut

Finał Konkursu na Wiersz Cogito OCENA POEZJI MA FACHOWY JĘZYK. Każdy krytyk

dlatego są poeci, którzy długo muszą czekać na docenianie i czasem nie doczekają się tego za życia. „Smak” może mieć wymiar pokoleniowy i trzeba poczekać aż przyjdzie nowe pokolenie.

bez trudu przy pomocy właściwych terminów uzasadni wybór, przedstawi argumenty za jednym, przeciw drugiemu, wytłumaczy i dostanie brawa. Ale też Ludwik Janion każdy krytyk i każdy poeta, Krytyk literatury, poeta, który chcąc, nie chcąc kryprozaik, autor czterech tyką też się musi zajmować, edycji antologii poezji przyzna prywatnie, że jest „Cogito” i popularnej serii jeszcze coś, coś nieokreśloksiążek dla dzieci nego, czego się nie da ująć w akademickich terminach. Coś, o czym jeśli już mówimy, to jedynie językiem poezji, równie sekretnym jak oceniany tekst. To „coś”, co powoduje, że z tekstów równorzędnych, nawet podobnych, wybieramy właśnie ten. To „kwestia smaku”, poetyckiego smaku. I może

Czarni Może nas nie dogonią ich czarne skrzydła, ścigane na czarnym wietrze. Może nas nie dogonią, gdy pobiegniemy na czarnych stopach i ukryjemy szerokie źrenice. Nie zwalniaj, nie śpij, bo to czarny sen o naszej pamięci. Nie zwalniaj, nie klękaj, bo to ty mnie musisz podtrzymać. Może nas nie dogonią ich czarne ciała, robaczywe, nie złapią nas, nie zjedzą nas, choć szarpią nas od środka, chociaż czarnieją źrenice. Może nas nie dogonią, nie przyjdzie czarny gniew i inni nie uciekną, spłoszeni czarną ręką.

Drugi ubiegłoroczny konkurs zgromadził całkiem sporą grupę poetów i prozaików. Od piszących po raz pierwszy, których zwabił konkurs, do takich, którzy już dostawali nagrody. Postanowiłem nagrodzić całe zestawy, choć nie było przeszkód, żeby wygrał pojedynczy wiersz, tyle tylko, że poza nagrodzonymi na taki wiersz nie natrafiłem. Autorka z trzeciego miejsca zawędrowałaby może i wyżej, gdyby nie puenty. Wiersze pisane świetnie, a obie puenty, jakbyśmy je od dawna znali.

I MIEJSCE – Barbara Kalinowska z Warszawy II MIEJSCE – Marcelina Koncewicz z Tęgoborza III MIEJSCE – Aleksandra Piestrak z Kietrza

Barbara Kalinowska I miejsce

Uratuj Serce Narysuj mi serce, szare serce z ołówka tam bardziej po lewej stronie. Narysuj mi wszystkie poprawki, zaszyj poszarpane dziury, dokręć wysuniętą śrubę. Wstaw nowe i lśniące tam bardziej po lewej stronie. Wstaw mi lepsze, mądrzejsze, które będzie znało odpowiedź, które nie przyspieszy tak nagle i nie spadnie razem z kamieniem. Wstaw mi takie pewne, nie tanie, w kolorze ołówka i stali, które się nigdy nie zmęczy.

Uratuj mnie od złego snu z obcym zakończeniem, którego nikt nie wymyślił. Nie miało żadnych szans, a jednak w nim utonęłam, zgubiłam w nim ręce i nogi, zgubiłam czas i miejsce akcji. Powiedz kiedy się zaczął zły sen, kiedy oczy znieruchomiały i nie widziały jak reszta spada w obce zakończenie, mimo ciepłej pościeli. Chwyć mnie w trakcie złego snu, póki się jeszcze unoszę i gardło nie jest ściśnięte od łez. Póki się jeszcze nie obudziłam w obcym zakończeniu.

41 41_43 CzasNaDebiut c2 2017.indd 41

2017-01-18 15:30:03

czas na debiut

Nie rzucaj

Marcelina Koncewicz II miejsce

Dłoń Róża rozsmaruję na chlebie twoją nadzieję razem z przetworzonym tłuszczem jakiegoś biednego zwierzęcia odurzę cię narkotyczną kawą i położę między nami różę cieszmy się jest wspaniale

***

podaj mi swoją białą nieużywaną dłoń nie opali jej słońce nie wyjdą na niej żyły nie zabrudzą paznokcie jak na mojej słodko-kwaśna mieszanka naszych potów to jedyny odczuwalny znak wspólnoty poza tym moje krzywe paznokcie i twoje sztuczne obcięte mogą się nawzajem zadrapać

a księżyc szczeka pragnąc uwagi nie chce nas odstraszyć obejmuje nas blaskiem dobroci natura//dobro co on może wiedzieć przecież to my jesteśmy potęgą! potęgą zagubionych umysłów i złamanych serc

nie gnieć wystającymi żebrami jego gładkiego torsu krzycząca miłosna żebraczko okręć się lekko na małym palcu u stopy nie nadwyrężaj nadgarstka wyciągając dłoń zbyt prosząco usiądź spokojnie u jego stóp i nakryj wątłym pośladkiem zniszczone zużyte pięty

Aleksandra Piestrak

chłodne powietrze na nosie moje włosy skaczą kiedy płynę pod morzem gwiazd a psy szczekają księżyc razem z nimi natura jest taka piękna neony kołyszą nas do snu

nie rzucaj mu okruchów drobnych piersi nie karmi się szczeniąt pod stołem tak mówi Pan

III miejsce

***

dotykając mojego ciała nie myślę: piękno muskam opuszkami złotą tkaninę wpatrując się w księżyce wody jasne pręgi zdobią moje ramiona jestem jak tygrys siłą do niego podobna promieniuję od serca aż do kruchych palców ciało jest doskonałe spragnione dotyku drżące pod najdrobniejszym muśnięciem choćby zostało dotknięte najostrzejszym końcem gazowej gwiazdy doznałoby przyjemności nieskończonej więc dotykając mojego ciała myślę -obcebo nigdy nie zacumowane w ciepłej przystani twoich ramion

42 41_43 CzasNaDebiut c2 2017.indd 42

2017-01-18 15:30:19

czas na debiut

Natalia Mazur

WARTO PRZECZYTAĆ JESZCZE KILKA WIERSZY AUTORÓW NIENAGRODZONYCH CZOŁOWYMI MIEJSCAMI, ALE ZASŁUGUJĄCYCH NA POZNANIE I DOBRZE ROKUJĄCYCH. ZAPRASZAM DO NASTĘPNEGO KONKURSU, WTEDY MOŻE BYĆ INACZEJ.

PAWŁOWICE

Bohater Grzech i obłuda Nienawiść w rękach Trzeba odkazić te rany Być może znikną W nieznanym nam wcieleniu. Nigdy się nie poznamy, Nie porozmawiamy, Nie skończy się szlak, Po którym zmierzamy. Wzburzeni, ruszyliśmy, Aby podpalić nadzieją cały świat

Natalia Bartnik RADOMSKO

Nie wiem Widzę coś na kształt lecz jeszcze nie całkiem Zarysowany tak delikatnie półprzezroczysty, w wahaniu zawisły Ten cień niepewności jak chwila ulotny, jak dym już rozwiany kiedy się waha, zakłopotany Wspomnienie szepczące gdzieś z tyłu głowy i ta nieśmiałość, co się rumieni cień znikający w teatrze cieni Cudownie nie wiedzieć, być nieświadomym Jak dziecko naiwnym, jak anioł niewinnym Więc tylko po cichu snuję domysły ich słodyczą uszy swe pieszczę I cieszę się że nie wiem jeszcze

Alicja Włodarska

Udręka obojętności Dlaczego niszczy mnie od wewnątrz to, że nie odczuwam nic? Nic. Słowo puste i pełne rozpaczy Jestem niczym gasnący płomień. Nie daję już ciepła, moje światło milknie Ślad unosi się bezwładnie w powietrzu Tworzę tę jedność, która nawzajem się wyklucza Pytasz, co czuję? Połącz ogień z lodem.. Nic. Słowo puste i pełne rozpaczy Niby miało to oznaczać wolność i spokój Ale to tylko mrzonki To zło, w które się brnie i brnie Pragnąc zawrócić

Uwaga poeci, prozaicy, krytycy, wszyscy, którzy piszą i pragną być czytani!

Zapraszamy do „Czasu na debiut”! Opublikujemy waszą poezję i prozę, a także inne formy literackie, jak również wasze opinie o publikacjach. Każdemu debiutantowi, który o to poprosi, wystawimy zaświadczenie w celu przedstawienia go w szkole czy na uczelni. Prosimy o zdjęcia i adresy oraz kilka słów o sobie, swoich pasjach i swoim pisaniu.

W NASTĘPNYM NUMERZE ZWYCIĘZCY KONKURSU

Powodzenia!

NA PROZĘ! 43 41_43 CzasNaDebiut c2 2017.indd 43

2017-01-18 15:30:45

MOTYW W TEKSTACH KULTURY

JĘZYK POLSKI

Dzieło sztuki — Dorota Nosowska —

w lit W jaki sposób dzieła sztuki znajdują odbicie filmie i malarstwie? MOTYW DZIEŁA SZTUKI W LITERATURZE I FILMIE

eraturze,

 Eseje o sztuce – formą przeżywania dzieł sztuki i dowodem erudycji autora, np. „Martwa natura z wędzidłem”, „Barbarzyńca w ogrodzie” Zbigniewa Herberta.

 Motyw „exegi monumentum” – twórczość poetycka porównana do pomnika trwalszego niż ze spiżu, poezja jako nieśmiertelny pomnik twórcy narodziła się w wierszu Horacego, przejął go Jan Kochanowski.

 Problem bezsilności sztuki wobec wojny, zła – w twórczości Tadeusza Różewicza bardzo ważny motyw, współgrający z ilozo ią XX wieku, echa tej postawy pobrzmiewają w wierszu Zbigniewa Herberta „Mona Liza”, choć poeta zachował wiarę w ocalającą moc sztuki, a Różewicz tylko się z dziełami sztuki konfrontował („Prawa i obowiązki”, „Et in Arkadia ego”), bilans wypadał u Różewicza na niekorzyść sztuki postawionej wobec wojny: „Wykopaliska w moim kraju mają małe czarne / głowy zaklejone gipsem okrutne uśmiechy” („Maska”), mimo to autor do świata sztuki co jakiś czas powraca, jakby nie mógł się pogodzić z przekreśleniem go całkowicie.

 Porównanie procesu twórczego poety do procesu twórczego malarza – w wierszu Czesława Miłosza „Moja wierna mowo”.  Ruiny Rzymu – pretekstem do snucia re leksji o przemijaniu („Epita ium Rzymowi” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego).  Hołd oddany średniowiecznym katedrom – awangardowy wiersz Juliana Przybosia „Notre Dame” z motywem „wzlatującej przestrzeni” oraz współczesne „Katedra” Jacka Dukaja i ilm animowany „Katedra” Tomasza Bagińskiego na motywach prozy Dukaja.

 Sztuka ważnym motywem o funkcji symbolicznej w ilmach, np. „Pokłon Trzech Króli” Leonarda da Vinci w ilmie „O iarowanie” w reż. Andrzeja Tarkowskiego (podkreśla ponury apokaliptyczny nastrój niepokoju, grozy), obraz „Szał uniesień” Władysława Podkowińskiego i jego rola w serialu Andrzeja Wajdy „Z biegiem lat, z biegiem dni” (w jednym z odcinków serialu pokazano zgorszenie krakowskich ilistrów młodopolskim dziełem, reakcje bohaterów na dzieło sztuki de iniują ich jako mieszczan lub artystów, przy realizacji tego odcinka reżyser inspirował się dramatem Jana Augusta Kisielewskiego „W sieci” oraz losami i fascynacjami jego bohaterki, Julki).

 Interpretacje i reinterpretacje obrazów i rzeźb w utworach literackich – w „Ludziach bezdomnych” Stefana Żeromskiego bohaterowie rozmawiają o obrazach, zwłaszcza o „Ubogim rybaku” Puvisa de Chaavannesa, co pozwala lepiej poznać ich podejście do życia i poglądy, nie tylko na sztukę; a także lepiej zrozumieć obraz i postaci literackie. W wierszu „Nike która się waha” Zbigniewa Herberta grecka bogini zwycięstwa, wyglądająca jakby zeszła z rzeźby, zostaje pokazana w nietypowej dla niej chwili wahania, staje się to pretekstem do re leksji o kosztach zwycięstw; w utworze tego samego poety pt. „Mona Liza” następuje „odczarowanie” i rozebranie na czynniki pierwsze uroku Włoszki z najsłynniejszego portretu Leonarda da Vinci. Jest zresztą wiele wierszy o konkretnych obrazach, np. cykl piosenek Jacka Kaczmarskiego (w nim choćby „Krzyk” (wg obrazu E. Muncha), utwory Stanisława Grochowiaka „Brama na Starym Mieście” (kopia obrazu Aleksandra Gierymskiego) oraz „Lekcja anatomii” (Rembrandta), „Dwie małpy Bruegla” Wisławy Szymborskiej. „Prawa i obowiązki” Tadeusza Różewicza to wiersz z aluzją do obrazu Bruegla „Pejzaż z upadkiem Ikara”. Barokowe malarstwo w wierszu Wisławy Szymborskiej „Kobiety Rubensa” jest pretekstem do rozważań o względności kanonów piękna, noblistkę inspirowały dzieła sztuki innych epok („Mozaika bizantyjska”, „Miniatura średniowieczna”), skłaniając do re leksji nad życiem, historią, sztuką. Wspaniałe wiersze o sztuce pisze też Adam Zagajewski („Malarze Holandii”, „Widok Delft”, „Płótno”).

 Film jak obraz – „Dzieciątko z Macon” w reż. Petera Greenawaya, akcja toczy się w XVII wieku, a konwencja ilmowa przywodzi na myśl barokowe malarstwo, jego bujność, bogactwo i dynamikę, z kolei „Wesele” Andrzeja Wajdy, ekranizacja dramatu Stanisława Wyspiańskiego, podobnie jak ten dramat zdaje się ożywiać pewne malarskie obrazy, np. Stańczyka z dzieł Matejki, ma też wiele wspólnego z młodopolskim malarstwem Wyspiańskiego.  Wiersz jak obraz – zwłaszcza utwory poetów młodopolskich kładące nacisk na wrażenia zmysłowe, posługujące się synestezją, łączącą i mieszającą doznania różnych zmysłów, np. „Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym)”, „Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej”, „Anioł Pański” Kazimierza Przerwy-Tetmajera.  Filmy o powstawaniu obrazu – „Straż nocna” w reż. Petera Greenawaya (o obrazie Rembrandta), „Dziewczyna z perłą”

44 44_45 motyw w kulturze c2 2017.indd 44

2017-01-18 15:41:23

my twarzy malarza, który jest odwrócony tyłem, modelka jest na ostatnim planie. Na przykładzie tego dzieła można prześledzić cechy malarstwa Vermeera: malowanie scen codziennych, ale o wymowie alegorycznej, portretowanie postaci we wnętrzu, dbałość o szczegół (detale kotary, mozaika na podłodze), umieszczenie źródła światła po lewej stronie i związana z oświetleniem gra barw.

w reż. Petera Webbera (ekranizacja popularnej powieści Tracy Chevalier na temat ikcyjnej historii powstawania obrazu Vermeera).

MOTYW W TEKSTACH KULTURY

JĘZYK POLSKI

 „Małżeństwo modne – intercyza ślubna”, dzieło Williama Hogartha z lat 1743–45. Na obrazie przyszli państwo młodzi siedzą kompletnie sobą niezainteresowani w towarzystwie ojców i doradców, na ścianie wiszą kopie prac znanych włoskich malarzy. Obecność obrazów świadczy o pozycji domu, przez okno widać pałac, na dokończenie jego budowy są prawdopodobnie potrzebne pieniądze córki bogatego kupca, wchodzącej do znakomitego rodu poprzez poślubienie syna hrabiego.

MOTYW W SZTUCE  „Panny dworskie” Diego Velázqueza, obraz z 1656 roku ukazuje proces powstawania obrazu. W lewym rogu widzimy malarza stojącego przed sztalugą, to Velázquez. Na pierwszym planie są następczyni tronu Małgorzata Maria i jej dworki, karlica i pies. W głębi widać wiszące na ścianie sali obrazy i mężczyznę w drzwiach. Osobami portretowanymi jest… para królewska, której odbicie widać w lustrze na ścianie w głębi sali (pośród obrazów). Tematem obrazu są tytułowe panny dworskie, proces twórczy, gra z widzem, kontakt wzrokowy, relacje między osobami, przestrzeń. Włoski malarz barokowy Luca Giordano nazwał dzieło Velázqueza, teologią malarstwa.

 „Fałsz kobiety” Witkacego – obraz przedstawia proces powstawania dzieła sztuki, godzenia gustów klienta z ideami sztuki. Kobieta na obrazie przypomina klientkę Witkacego, Grossmanową, artysta – Witkiewicza. Ukazana klientka to elegancka kobieta, dama, typ portretu, który Witkacy nazywał „wylizanym”. Zapewne spełnia on oczekiwania klientki, jednak mamy do czynienia z „portretem w portrecie”, obrazem na obrazie, szkicowana przez artystę postać jest odkształcona, przypomina upiora, a więc w domyśle i tak zwycięża sztuka? Dylematy związane ze sztuką i komercją znał Witkiewicz z autopsji, był założycielem irmy portretowej.

 „Pracownia malarza” Jana Vermeera – obraz z roku około 1665 znany jako „Alegoria malarstwa”. Przedstawia malarza przed sztalugami i obrazem oraz modelkę, którą jest… muza historii, Klio. Umieszczenie tej muzy jako modelki ma sugerować, że historia jest godnym tematem obrazów, a malarstwo historyczne – jednym z najważniejszych gatunków malarstwa (taki pogląd dominował w epoce Vermeera). Postaci budują dystans, bo nie umieszczono ich „na skraju”, lecz w głębi obrazu, wydają się oddzielone od odbiorcy, nie widzi-

45 44_45 motyw w kulturze c2 2017.indd 45

2017-01-18 15:41:24

LEKTURA NA MATURĘ

JĘZYK POLSKI

„Kordian” ę spisku z 1829 r. – „Kordiana” kcj tru ons rek cką era lit ąc orz tw , cki wa Juliusz Sło powstania listopadowego. Jego ocena – przedstawił swoje poglądy na temat klęski była polemiką z opinią Adama Mickiewicza.

Akcja dramatu

postacią podchorążego rozpoznajemy Kordiana. Spiskowcy dyskutują, a potem głosują, czy dokonać zamachu na cara, czy nie. Grosz – za życie, kula za śmierć władcy. Przeważają grosze... Kordian jednak w uniesieniu sam decyduje się dokonać zamachu – w nocy ma bowiem wartę w zamku. S V – to ważny moment, gdy Kordian kieruje się do sypialni cara, by go zabić. Przestępują mu drogę Strach i Imaginacja, bohater uświadamia sobie grzech, który ma popełnić – zabójstwo i królobójstwo. Nie jest w stanie tego uczynić. Mdleje na rogu sypialni carskiej. S – leżącego tu Kordiana odwiedza Doktor o cechach szatana. Przedstawia mu wariatów – mesjaszy. Jeden jest krzyżem, drugi podtrzymuje niebo, by nie spadło na ludzi – obaj prezentują swoistą ocenę mesjanizmu. N S Kordian na rozkaz księcia Konstantego, dokonuje konno skoku przez piramidę z karabinów, czym zyskuje sobie uznanie wielkiego księcia, lecz car jest nieugięty i każe rozstrzelać młodzieńca. S IX to rozmowa cara z bratem – wielkim księciem, która obnaża ciemne sprawki obu monarchów, lecz Konstanty uzyskuje ułaskawienie Kordiana. Scena końcowa dramatu to egzekucja Kordiana, adiutant pędzi z ułaskawieniem, lecz nie wiadomo, czy zdąży...

P – fantastyczna scena, w której, jak w Szekspirowskim „Makbecie”, wiedźma, szatan i diabły warzą podejrzaną strawę w czarodziejskim kotle. Na skutek magicznych zabiegów wyczarowują i oceniają kolejnych przywódców powstania listopadowego. Rzecz dzieje się w chacie czarnoksiężnika Twardowskiego w roku 1799, 31 grudnia w nocy (noc sylwestrowa, która, jak sądził poeta, rozpoczynała nowe stulecie!). P – Trzy Osoby „Prologu” przedstawiają trzy propozycje kształtu i roli, jaką ma spełniać poezja. Jest nie tylko fragment, który ujawnia sąd autora w tej kwestii, lecz także polemika z Mickiewiczem. AKT I – prezentacja Kordiana jako piętnastoletniego, uduchowionego poetę, zakochanego w starszej od siebie Laurze. Stary sługa Grzegorz opowiada bohaterowi trzy opowieści – trzy propozycje życia. Spotkanie z Laurą świadczy o głębokim uczuciu młodzieńca, lecz ukochana wyraźnie go lekceważy, nawet nieco wyśmiewa. Akt I kończy się tragicznie – Kordian strzela do siebie. AKT II – „Wędrowiec”. Rok 1828. Kordian żyje. Przemierza Europę, widzimy go w Londynie, we Włoszech, w Watykanie u papieża, na Mont Blanc, gdzie wygłasza swój monolog. Z okrzykiem „Polska Winkelriedem narodów!” Kordian zostaje przeniesiony do Polski (na chmurze). AKT III – „Spisek koronacyjny” – car Mikołaj koronuje się na króla Polski. Wmieszani w tłum poznajemy poglądy społeczeństwa w tej sprawie. W scenie IV w podziemiach kościoła św. Jana odbywa się zebranie spiskowców, wśród których pod

Imię tytułowego bohatera...

fot. Ingram Publishing

... Kordian wymyślił Słowacki. Po łacinie cor, cordis oznacza serce. Bohater Słowackiego jest człowiekiem o wrażliwym sercu, kierującym się sercem. W czasach romantyzmu było

46 46_47 lektury Kordian c2 2017.indd 46

2017-01-18 15:48:03

LEKTURA NA MATURĘ

JĘZYK POLSKI

Polemika z Mickiewiczem

kilka słów zawierających rdzeń kor- m.in. kordiaczny – swarliwy, śmiały, czupurny; kordiana – niemoc, „kiedy człowiek cierpi wielkie ciążenie na sercu”, „serca ckliwość”, kordialny – wzmacniający serce, serdeczny (za „XIX-wiecznym Słownikiem” Lindego (1807-1814) i Orgelbranda (1861). Słowacki połączył różne skojarzenia – z jednej strony buntowniczą naturę, aktywizm, śmiałość, a z drugiej strony wrażliwość serca.

Idei mesjanizmu, rozumianej przez Słowackiego jako nakaz biernego oczekiwania na zrządzenie opatrzności, przedstawionej przez Pierwszą Osobę Prologu (Mickiewicz), prometeizmu wybitnej jednostki przeciwstawił racjonalniejszą koncepcję winkelriedyzmu. Kordian w swym monologu na Mont Blanc przypomina uniesienia poetyckie Konrada z Wielkiej Improwizacji, ale ostatecznie decyduje się na działanie. Słowacki odrzucił formułę poezji wieszczej, narzucającej twórcy rolę przewodnika narodu. Poezja powinna towarzyszyć narodowi w rozstrzyganiu moralnych dylematów, budzić niepokój sumień, pielęgnować tradycję i nie dopuszczać do ostatecznego zwątpienia. Druga Osoba Prologu stanowi zatem sceptyczną ocenę Mickiewicza jako wieszcza.

Ocena powstania listopadowego Według Słowackiego na klęskę powstania złożyły się: udział w zrywie wyłącznie szlachty (brak poparcia ludu), egzaltacja, niezdolność do czynów młodego pokolenia ogarniętego chorobą wieku, spisek i zdrada jako źródło wahań i rozterek wpływających demobilizująco, brak konkretnego programu, osamotnienie w walce, a także krótkowzroczność polityczna, konserwatyzm (Niemcewicz), niewiara w zwycięstwo (Chłopicki), interesowność (książę Adam Czartoryski), a nawet brak umiejętności (Skrzynecki) czy zdrada (Krukowiecki – podpisał akt kapitulacji) przywódców. Ich charakterystykę umieścił autor już na początku utworu, w „Przygotowaniu”, uznając ich za wytwór szatana i wiedźm. Słowacki był naocznym świadkiem przygotowań i wybuchu, znał przebieg dyskusji emigracyjnych oceniających walkę, z perspektywy czasu wysnuł gorzką re leksję, że z narodowej o iary poza satysfakcją moralną nic nie wyniknęło. Słowacki najwyraźniej wystawia zrywowi, jakim było powstanie listopadowe, negatywną notę. Lecz – uwaga! krytykuje przywódców i podział społeczeństwa, ukazuje bezsens działań jednostkowych i źle obliczonych, ale nie sam czyn patriotyczny. Patriotyzm młodych, ich pragnienie wolności ocenia jako bardziej wartościowe. Wyczuwalne jest rozgoryczenie poety z powodu, iż taki entuzjazm został zmarnowany, niż krytyka działań młodej, powstańczej szlachty.

„Kordian” jako dramat romantyczny „Kordian” spełnia następujące cechy gatunku: → synkretyzm – pomieszanie rodzajów literackich; oczywiście, jest to przede wszystkim dramat, lecz zawiera partie liryczne (list do Laury, monolog na Mont Blanc) i epickie (opowiadanie Grzegorza); → zerwanie z regułą trzech jedności: MIEJSCA – podążamy za Kordianem po całej Europie: Londyn, Watykan, Mont Blanc, Warszawa itd. CZASU – rok 1829, podróże wskazują na długi okres fabuły, zaś sabat odprawiał się w roku 1799, 31 grudnia, AKCJI – wątek miłosny, polityczny, moralny, fantastyczny; → obecność bohatera romantycznego – Kordian, → przemieszanie scen fantastycznych i realistycznych, tragicznych i komicznych; tu przykładem może być rozmowa z papieżem i ze „źle wychowaną” papugą; realizm i z fantazją miesza się, gdy Kordian przemierza pałac (Strach, Imaginacja, diabeł); → epizodyczność dzieła – epizodami można nazwać opowieść Grzegorza czy epizod z Wiolettą; → występowanie postaci fantastycznych i scen nadprzyrodzonych – do takich należą czarownica, szatan, diabły, niewyjaśnione samobójstwo Kordiana; → kompozycja otwarta dzieła – sceny nie są ściśle powiązane, nie wiemy, jak Kordian przeżył, jak znalazł się w Europie, jak zakończyły się jego losy – powyższy układ oddaje w pełni wysepkowość kompozycji otwartej; → niesceniczność – czyli trudności, jakie stwarza utwór, gdy realizuje się go w teatrze; pomijając ruchliwość bohatera (co pociąga za sobą konieczność zmian dekoracji), dramat stawia inne jeszcze wymagania techniczne: jak np. przedstawić Kordiana na Mont Blanc rozmawiającego z chmurą, a potem unoszonego przez chmurę?

Polska Winkelriedem narodów Winkelried to szwajcarski bojownik, który skierował na siebie uderzenia przeciwników, by towarzysze mogli walczyć dalej. Ta koncepcja to polemika z Mickiewiczowską tezą „Polska mesjaszem narodów”. Winkelried to człowiek, nie Bóg, umarł i nie zmartwychwstanie. Słowacki rozpatruje sytuację Polski w wymiarze historyczno-politycznym, nie – meta izycznym. Polska skupia na sobie uwagę mocarstw, by innym uciskanym narodom ułatwić walkę narodowowyzwoleńczą. Poeta nie pochwala też prometeizmu – jednostkowe poświęcenie, jak widać na przykładzie Kordiana, nie dało rezultatów.

WAŻNY TERMIN!

Jaskółczy niepokój

To wyraz młodzieńczych rozterek, ogromnej wrażliwości i obaw co do przyszłości, wyrażenie często przywoływane, funkcjonujące w polskiej kulturze. Pochodzi z wypowiedzi Kordiana: Boże! Zdejm z mego serca jaskółczy niepokój, Daj życiu duszę i cel duszy wyprorokuj.

47 46_47 lektury Kordian c2 2017.indd 47

2017-01-18 15:48:07

LEKTURA NA MATURĘ

JĘZYK POLSKI

„Szewcy” Witkacego na wizja przyszłych losów świata. To przenikliwa i, niestety, mało optymistycz dzi dziejami społeczeństw: rzą ra któ , adę zas cić wy uch się ło uda u em Witkac uum mobile... historia jest w ciągłym ruchu niczym perpet

W „S ” jeden fakt pociąga za sobą drugi i nic nie jest w stanie jej zatrzymać. Człowiek – uczestnik kolejnych wydarzeń – zmierza ku samozagładzie.

tyzm” i „cielesność” adaptuje się do wszelkich etapów przemian.

Aluzja do rewolucji bolszewickiej i komunizmu!

Witkacy analizuje zjawisko rewolucji, ukazując następstwo i przemienność rewolucjonistów oraz władzy, jaskrawo obrazując, że nie idea, ale dobrobyt jest z reguły celem, i że w konsekwencji dochodzi do zmiany ludzi przy sterze, a nie w ustroju. Tematem jest tu też sens pracy człowieka, a także katastro iczna wizja przyszłości – epoki biurokracji i mechanizacji społeczeństwa – zagwarantowana przez Hiper-Robociarza.

Temat główny dramatu to rewolucja

Witkacy określił „Szewców” w podtytule mianem „naukowej sztuki ze śpiewami”, problematyka jego dramatu skłania do re leksji. Wydarzenia rozgrywają się w niesamowitym tempie. Cały czas obcujemy z groteską i absurdem, dramat Witkacego nie ma nic wspólnego z realizmem! Czytelnika przyzwyczajonego do tradycyjnego dramatu szokuje już sama prezentacja postaci: prokurator Scurvy (zwany pieszczotliwie Skurviątkiem) i księżna Zbereźnicka czy Sajetan Tempe, a także przedstawienia osób w stylu: „morowe szewskie chłopy”, „twarz jakby z czerwonego salcesonu” (to o Scurvym), „błękitne jak guziki od majtek oczy”. Witkacy zestawia w „Szewcach” dziwnych przedstawicieli różnych klas: jest prokurator, księżna, proletariat – szewcy, Dziarscy Chłopcy na wzór organizacji faszystowskich, Hiper-Robociarz.

Czysta Forma

Akcja dramatu Siedzą szewcy, robią buty i wiodą polityczno- ilozo iczną dyskusję, w najdziwniejszym szewsko-inteligencko- ilozo icznym języku. Włącza się do dyskusji Scurvy – wielbiciel księżnej i zakłamany liberał, i księżna – symbol erotyzmu. Później Scurvy dokonuje przy pomocy Dziarskich Chłopców zamachu i zamyka szewców w leniwni, by przeżyli mękę lenistwa. Sajetan Tempe – wódz samouk – i jego Czeladnicy (morowe chłopaki) cierpią najdotkliwsze tortury tęsknoty za pracą. Tortury nicnierobienia prowokują ich do buntu – efekt to uwięzienie Scurvy’ego jako psa i rzucenie w wir szaleńczej pracy. Ciąg dalszy to wykluczenie Sajetana, nuda i pustka meta iczna. Zauważmy, że przewroty nie są w stanie zniszczyć księżnej – „ero-

Witkacy, czyli Stanisław Ignacy Witkiewicz był synem malarza Stanisława Witkiewicza, dramaturgiem, powieściopisarzem, malarzem i filozofem, a także barwną postacią życia artystycznego dwudziestolecia międzywojennego. Napisał ponad 20 sztuk teatralnych; najbardziej znane to „Tumor Mózgowicz”, „Oni”, „W małym dworku”, „Szewcy”, a także powieści „Pożegnanie jesieni”, „Nasycenie”.

Kompozycja „Szewców” jest zrealizowana według zasady Czystej Formy. Witkacy zredukował akcję i stworzył świat nieprawdopodobny, niczym nieprzypominający rzeczywistości. W dramacie króluje groteska. Przestrzeń zorganizowana jest w sposób dziwny: warsztat „może być fantastycznie urządzony”, „bzdura kubistyczna”, zmienne są ściany, zamknięcia i otwarcia pomieszczeń. Postacie są przerysowane i „wymieniają się” sposobem mówienia. Bywa, że księżna mówi jak szewcy, a Sajetan Tempe jak czysty, rasowy ilozof. To, co mówią, i to, co robią postacie dramatu, to dwie sprawy. W wypowiedziach ich nie brak wulgaryzmów i antyestetycznych porównań. Królową środków używanych przez Witkacego jest groteska – zdarzeń, jak i samych osób i wypowiedzi, na przykład sprzeczności stylu z sensem: „bo się tu oto przed wami na te dywany wyrzygam i koniec” (Sajetan, akt III).

Groteska w „Szewcach” To jeden ze sposobów przedstawiania świata, którego poszczególne elementy zestawione ze sobą wydają się śmieszne, nieprawdopodobne życiowo. Gdyby w kilku zdaniach opowiedzieć treść dramatu osobie, która nigdy go nie czytała, wszystko jest proste.

48 48_49 lektury Szewcy c2 2017.indd 48

2017-01-18 15:56:00

JĘZYK POLSKI W robotniczym środowisku szewców rodzi się bunt przeciwko kapitalizmowi. Szewcy nie chcę rządów arystokracji, marzą o rewolucji, do której nie dopuszcza prokurator Scurvy (wprowadza ustrój faszystowski). Zamknięci w więzieniu szewcy wzniecają bunt, obalają rząd Scurvy’ego i wprowadzają nowy ustrój (komunistyczny). Ale część społeczeństwa (zwłaszcza chłopi), nie jest zadowolona z władzy komunistów – wybucha trzecia rewolucja (dyktatura technokratów). Akcja dramatu wydaje się realistyczna, a nawet odwzorowująca to, co działo się w polityce międzywojennej Europy. Tak nie jest – wypadki rozgrywają się w świecie zdeformowanym, zwariowanym, niemożliwym. Trudne do wyobrażenia jest, by dobrze urodzona i wychowana księżna obcałowywała się (i nie tylko) ze zwykłymi robotnikami – obowiązują ją pewne konwenanse. Ciekawe, co by było, gdyby strajkujących karać brakiem dostępu do pracy, zamknąć ich w więzieniu „przymusowej bezrobotności”? A zniesławionych polityków, urzędników, prokuratorów zdjętych ze stanowiska potraktować jak podwórkowe psy – przywiązać ich do łańcucha przy budzie i niech szczekają do woli. Taki świat przedstawia Witkacy. Pewne elementy są prawdziwe, a inne zdeformowane, nielogiczne, przekrzywione, przerysowane. Trochę zabawne, ale i tragiczne, wiejące grozą.

Groteskowe sytuacje: → księżna całuje szewców i zwraca się do Sajetana słowami: „Takim was kocham, śmierdzącego wszarza (...). Ja chyba będę waszą kiedyś – dla samej formy, dla fasonu, dla szyku (...)”, → szewcy w więzieniu skazani na „przymusową bezrobotność”, → kara dla księżnej – ma pracować, czyli szyć buty, → szewcy sprawują władzę w pidżamach, → prokurator Scurvy ubrany w zwierzęcą skórę, przywiązany do pnia, skamlący jak pies, → stary Kmieć, młody Kmiotek i Dziwka bosa niosą chochoła z „Wesela” Wyspiańskiego (parodia), → Hiper-Robociarz rzuca bombę, która nie wybucha, bo „jest ona tylko termosem na herbatę”, → zastrzelony przez Hiper-Robociarza Sajetan zaczyna mówić, → księżna stoi na czerwonym piedestale w przebraniu ptaka (ze skrzydłami nietoperza) – po chwili zamknięta w papuziej klatce.

Czysta Forma według Witkacego

LEKTURA NA MATURĘ

Groteskowy język utworu:

Teoria Czystej Formy odnosi się głównie do teatru. Teatr Czystej Formy musi uwolnić się od balastu treści, zrzucić z siebie dążenie do naśladownictwa życia, czyli piętno iluzjonizmu. „Zbliżenie teatru do życia” i naturalistyczne imitacje rzeczywistości na scenie są według Witkace go potwor nością. Teatr musi się odrodzić dzięki formie – Czystej Formie, ma być deformacją świata rzeczywistego, bez akcji dramatu w tradycy jnym rozumie niu, wczuwa nia się w rolę aktora czy realizm u językowego lub obyczajowego. Cel to wywołać niepokój, uczucia metafi zyczne, poczucie dziwno ści. Dzięki temu widz znajduj e się bliżej Tajemn icy Istnien ia, odnajd uje swoją indywi dualno ść, duchow ość. W świecie teatru, w którym z punktu widzen ia realiów życiowy ch wszystk o jest bezsens em (bo aktorzy zamieniają się rolami lub postacie przechodzą jedna w drugą), możliwe jest uczucie estetycz nego

→ łączenie patosu i wulgarności, → neologizmy: terminy pseudonaukowe („Materializm biologiczny autora tej sztuki mówi inaczej: jest to synteza poprawionego psychologizmu Corneliusa i poprawionej monadologii Leibniza”) i zabawne przekleństwa („sflądrysyn”, „skurczyflak”. „brzuchacze zacygarzone”), → zestawienie nazw naukowych z prowincjonalizmami, z wyrażeniami potocznymi i gwarowymi: „Ja bym chciał ich dziwki deflorować, dewergondować (...) w ich pierzynach spać, ichnie żarcie żreć aż do twardego rzygu (...) – chwilami wymieszane tak, że język staje się niezrozumiałym bełkotem, → przyśpiewki szewców, piosenka księżnej skierowana do Scurvy’ego – psa, → w didaksaliach łączenie opisów z zabawnymi komentarzami autorskimi: „Z daleka dochodzi huk samochodów czy czort wie zresztą i ryki syren fabrycznych”.

zadowolenia.

fot. Ingram Publishing

Groteskowi bohaterowie i ich nazwiska: → księżna Irina Wsiewołodowna Zbereźnicka-Podberezka, → prokurator Robert Scurvy, → Gnębon Puczymorda, → lokaj księżnej Fierdusieńko wyglądający jak marionetka.

Szewcy głoszą hasło: „but jako abso-lut”, chcą wszystkich „uszewczyć”! 49

48_49 lektury Szewcy c2 2017.indd 49

2017-01-18 15:56:03

MATURA PISEMNA

JĘZYK POLSKI

Rozprawka z „Jądra ciemności” — Dorota Nosowska —

rozprawkę na poziom podstawowy. Napisz z nami przykładowe wypracowanie – nych punktów widzenia. przećwicz argumentację prowadzoną z róż Uzasadniaj przeciwstawne tezy! ROZPRAWKA 1 I

WSTĘP I TEZA

: Prawda jest wielką wartością.

Wiele osób oddało za nią życie. T : A jednak uważam, że nie zawsze i nie w każdej sytuacji warto mówić prawdę. Bywają okoliczności, w których wręcz należy skłamać.

ARGUMENTY ODNOSZĄCE SIĘ DO „JĄDRA CIEMNOŚCI” I INNEGO TEKSTU KULTURY

1. A

TEM AT Czy warto zawsze mówić

2. I

: W tym miejscu warto zaznaczyć, że w epoce, w której żyli Kurtz i jego ukochana, sensem życia wielu odwołując się do przywołanego kobiet była miłość. Niepowodzenie na tafragmentu utworu Josepha kim polu mogło głęboko zranić i złamać życie. Nie było tylu możliwości co dziś, nie była Conrada i innego tekstu dostępna pomoc psychologiczna w sytuacjach kultury. kryzysowych, tak więc pozostawienie złudzeń ukochanej Kurtza miało głęboki sens, także terapeutyczny. prawdę? Rozważ problem,

: Sądzę, że w takiej sytuacji 3. A znalazł się opowiadający o śmierci Kurtza. Skłamał, rela: Sądzę, że takich sytuacji, w których prawda przycjonując jego ukochanej, spragnionej szczegółów, tę chwilę, nosi więcej szkody niż pożytku, jest więcej. Niewątpliwie z taką w kwestii ostatnich słów niegodziwego człowieka. Uratował sytuacją mamy do czynienia w powieści „Granica” Zo ii Nałkoww ten sposób złudzenia kobiety na temat wybranka i być skiej. Zenon Ziembiewicz, który kiedyś okłamał, bo zdradził, może jej życie. Gdyby dowiedziała się o niegodziwościach ukochaną, Elżbietę, stanął wobec niej w prawdzie i podobnie jak ukochanego, może nawet popełniłaby samobójstwo lub nie kiedyś jego skłonny do miłostek ojciec, przyznawał się żonie, uwierzyłaby świadkowi jego śmierci, lecz poczułaby się głętak i on wyznał grzechy. Zapewne uczynił dobrze, przyznając boko skrzywdzona jako ktoś, kogo bliską osobę oczerniono. się do zdrady, ale jego „prawda” nie uratowała małżeństwa, Kłamstwo opowiadającego o śmierci Kurtza nie mogło przywciąż ciążyła nad rodziną Ziembiewiczów, zwłaszcza że Zenon wrócić mu życia, ale dało jego ukochanej nadzieję i nadanie umiał odciąć się od przeszłości i obciążał żonę konsekwenło sens jej życiu, być może ocaliło ją przed zgorzknieniem cjami swoich dawnych występków. Domagał się od niej ciągłej i rozpaczą, a może nawet przed śmiercią. Na pewno przyniopomocy dla swojej byłej kochanki, Justyny, zadręczał żonę oposło pociechę i osłodziło chwile żałoby. Powiedzenie prawdy wieściami o dziewczynie. Taka „prawda” nie służyła rodzinie mogłoby przynieść niepotrzebne cierpienie Ziembiewiczów. Podobnie jak wyznania słabekobiety, załamanie nerwowe, a może śmierć, go, skłonnego do miłostek ojca Zenona czynionie przywróciłoby życia o iarom Kurtza, nie ne żonie, choć prawdziwe, nie miały wielkiej zaprowadziłoby sprawiedliwości w kraju, wartości, raczej raniły panią Żancię. Raz wyw którym pracował, złamałoby jedno kobiepowiedziana prawda jest być może wyrazem ce życie. Lepiej było podtrzymać złudzenia szacunku dla partnerki, żalu i skruchy. Wciąż na temat miłości Kurtza. Ta kobieta zasługipowtarzana, staje się nic niewnoszącą, a bolewała bowiem na złudzenia, bo była wierna sną „spowiedzią”, przynoszącą chwilową ulgę i uczciwa. Nikt nie mógł jej już ich odebrać, winnemu, a wieczną udrękę, ból i upokorzenie skoro z ust świadka śmierci ukochanego wysłuchującej skarg osobie. usłyszała, że przed zgonem Kurtz wymówił IV WNIOSKI – POTWIERDZENIE jej imię, co świadczyło o wielkim uczuciu i przywiązaniu. Z taką wiadomością kobieI WZBOGACENIE TEZY ta mogła stawiać czoło żałobie, samotności Niekiedy powiedzenie prawdy bywa wyrai przeciwnościom życia. zem niedojrzałości lub braku empatii czy JOSEPH CONRAD | fot. archiw. 50 50-52 pisemna polski c2 2017.indd 50

2017-01-18 14:58:57

i zdrowie, podtrzymuje nadzieję, jak w przypadku ukochanej Kurtza. Sytuacje, w których należy kłamać, są rzadkie i wyjątkowe, ale nie można zaprzeczyć, że zdarzają się i wtedy te kłamstwo bywa jak najbardziej usprawiedliwione…

braku litości. Może jedynie skrzywdzić lub poniżyć rozmówcę. Niekiedy kłamstwo jest jedynym rozsądnym wyjściem, w drobnych sprawach wręcz świadczy o kulturze wypowiadającego się, jest wyrazem dbałości o komfort i dobre samopoczucie rozmówcy. Niekiedy jest ważne, bo ratuje czyjeś życie

Tekst do wypracowania maturalnego

fot. Ingram Publishing

– Przepraszam pana. Ja... ja tak długo opłakiwałam go w milczeniu – w milczeniu... Pan z nim był – do ostatka? Myśl o jego samotności. Nie miał przy sobie nikogo, kto by go rozumiał tak, jak ja go rozumiałam. Może nie było nikogo, kto by usłyszał... – Byłem przy nim aż do ostatniej chwili – rzekłem drżącym głosem. – Słyszałem jego ostatnie słowa... – Zamilkłem, przerażony. – Niech pan mi je powtórzy – szepnęła rozdzierająco. – Potrzebuję – potrzebuję – czegoś – aby – aby – z tym żyć. O mało co jej nie krzyknąłem: czyż pani tych słów nie słyszy? Zmierzch powtarzał je naokoło uporczywym szeptem, szeptem, który zdawał się wzbierać groźnie jak szmer zrywającego się wiatru: „Ohyda! Ohyda!” – Ostatnie jego słowa... abym miała z czym żyć – prosiła. – Czy pan nie rozumie, że ja go kochałam – kochałam – kochałam! Opanowałem się i wyrzekłem powoli: – Ostatni wyraz, jaki wymówił, to było – pani imię. Usłyszałem lekkie westchnienie i naraz stanęło mi serce, zatrzymane przez straszliwy krzyk uniesienia, krzyk niepojętego tryumfu i niewypowiedzianego bólu: – Wiedziałam – byłam pewna!... Wiedziała. Była pewna. Słyszałem, jak płakała z twarzą ukrytą w dłoniach. Miałem wrażenie, że dom runie, nim zdołam uciec, że niebiosa zwalą mi się na głowę. Ale nic się nie stało. Niebiosa nie zapadają się dla takiej drobnostki. Ciekawym, czy by się zapadły, gdybym oddał Kurtzowi sprawiedliwość, na jaką zasłużył. Czyż nie powiedział, że pragnie tylko sprawiedliwości? Ale nie mogłem. Nie mogłem jej powiedzieć: byłoby się zrobiło za ciemno – beznadziejnie ciemno... Marlow umilkł i siedział na uboczu, niewyraźny i milczący, w pozie zadumanego Buddy. Nikt się nie poruszył przez jakiś czas. – Straciliśmy początek odpływu – rzekł nagle dyrektor. Podniosłem głowę. Otwarte morze było zagrodzone czarną ławą chmur, a spokojny wodny szlak, wiodący do najdalszych krańców ziemi, ciągnął się, mroczny, pod zasępionym niebem, zdając się prowadzić w głąb niezmierzonej ciemności. Joseph Conrad, „Jądro ciemności” za www.wolnelektury.

MATURA PISEMNA

JĘZYK POLSKI

51 50-52 pisemna polski c2 2017.indd 51

2017-01-18 14:59:02

MATURA PISEMNA

JĘZYK POLSKI

ROZPRAWKA 2 I

WSTĘP I TEZA

: „Prawda was wyzwoli” – napisano w Biblii. Te słowa wypowiedział Chrystus, powtórzył je Jan Paweł II. Także Arystoteles przywiązywał wielką wagę do kategorii prawdy. T : Sądzę, że prawda jest wielką wartością i warto ją mówić zawsze, nawet gdy jest ona niekomfortowa albo gdy wydaje się nam, że kłamstwo będzie pożyteczniejsze lub bezpieczniejsze. II ARGUMENTY ODNOSZĄCE SIĘ DO „JĄDRA CIEMNOŚCI” I INNEGO TEKSTU KULTURY

1. A

fot. Ingram Publishing

: Jako niekomfortową i niebezpieczną dla rozmówczyni ocenił przypuszczalnie prawdę o śmierci Kurtza świadek jego zgonu, Marlow. Okłamał kobietę w kwestii ostatnich słów zmarłego, by ratować jej komfort psychiczny i złudzenia. Inna rzecz, że kobieta w swojej prośbie i komentarzu do niej domagała się wygodnej dla siebie prawdy. Sugerowała, że będzie miała nadzieję i czuła sens życia, jeśli pozna ostatnie słowa ukochanego. Jednak jej sugestie wiązały się z tym, że żyła złudzeniami na temat Kurtza, jak wielu innych ludzi, nawet bardziej niż oni, nie znała złożoności sytuacji, prawdy o przewinieniach dawnej miłości. Świadek śmierci bohatera postawił się ponad prawdą i kobietą, która poprosiła go o zrelacjonowanie okoliczności zgonu bliskiej osoby. Zdecydował, co będzie dla niej lepsze i pozbawił ją możliwości poznania prawdy o osobie, z którą zamierzała związać życie (nie uczyniła tego, gdyż jej rodzina nie zaakceptowała tego wyboru). Uważam, że każdy ma prawo wiedzieć rzeczy zasadnicze o człowieku, z którym chciał się związać i któremu poświęcił lub poświęca wiele czasu. Dlatego, moim zdaniem, świadek śmierci Kurtza postąpił źle, pozostawiając kobiecie złudzenia. Odebrał możliwość poznania prawdy o byłym ukochanym. Mógł jej nie odkrywać w sposób najdrastyczniejszy z możliwych, nie miał jednak prawa odbierać kobiecie prawa do prawdy. Być może, jako dawna ukochana, życzyłaby sobie ona odkupić grzechy Kurtza. Być może zadałaby sobie trud, by przemyśleć swój stosunek do niego i zgłębić prawdę o nim albo poznać czarnoskórą piękność, z którą w ostatnich latach życia był związany mężczyzna. A być może, uwolniłaby się od wspomnień i dzięki poznaniu prawdy o Kurtzu, znalazłaby sobie nowe cele i zadania życiowe niż wspominanie dawnej miłości. Istnieje też możliwość, że nie dopuściłaby do siebie prawdy i zadecydowała, że chce żyć wciąż złudzeniami… Wybór ten należał do niej, nie do jej rozmówcy. Być może ujawnienie prawdy naraziłoby kobietę na nieprzyjemności, dyskomfort, a nawet załamało psychicznie, dlatego prawda powinna była być podana delikatnie i może stopniowo. Jednak niezasianie nawet ziarna wątpliwości w sercu kobiety uznaję za wyraz nieuczciwości. Zatajenie prawdy świadczy o braku szacunku dla osoby pytającej. Świadek śmierci Kurtza potraktował ją jako istotę bezwolną i niedojrzałą, zdecydował za nią, a nie miał do tego prawa.

bohaterki reportażowej książki Agaty Tuszyńskiej „Rodzinna historia lęku”. Reporterka zmaga się w niej z dziejami własnej rodziny, której ważną gałąź stanowili Żydzi. Rodzina, nie ujawniając przed autorką jej tożsamości, coś jej odebrała. Kobieta, dowiedziawszy się późno, o swoim korzeniach, wręcz histerycznie zaczęła drążyć prawdę i poszukiwać śladów przodków. Być może stopniowe mówienie dziecku o jego pochodzeniu i traktowanie go jako czegoś naturalnego ochroniłoby dorosłą osobę przed traumą.

III WNIOSKI – POTWIERDZENIE

I WZBOGACENIE TEZY

Prawdę należy mówić, moim zdaniem, zawsze, bo wszyscy mają do niej prawo. Żaden człowiek nie może być instancją, która decyduje, czy ktoś zasługuje na prawdę. Ważny jest jednak sposób, w jaki coś ujawniamy. Istotna jest empatia, czasem prawdę należy odkrywać stopniowo, w miarę możliwości dbając o to, by nie skrzywdzić i nie zdruzgotać człowieka, a w razie potrzeby udzielić mu pomocy.

Do jakich innych tekstów kultury można się odwołać? → „Dom lalki” („Nora”) Henryka Ibsena – dowolny spektakl na podstawie utworu lub sam dramat; Nora kłamała w szlachetnej sprawie, by ratować męża. → „Potop” Henryka Sienkiewicza – książę Janusz Radziwiłł oszukiwał i mamił Kmicica dla własnych korzyści, by zrealizować swoje chore rojenia i ambicje oraz odnieść zwycięstwo nad polskimi wojskami i uzyskać koronę. → „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej – dowolna ekranizacja lub adaptacja teatralna sztuki lub sam tekst dramatu – tytułowa bohaterka oszukiwała, by ochronić dobre imię swojej rodziny, krzywdziła przy tym służącą, lokatorkę i innych nieszczęśliwych i zależnych od siebie ludzi.

2. A

: Nieujawnienie prawdy czy ujawnienie jej późno miało dramatyczne konsekwencje dla autorki i jednocześnie 52

50-52 pisemna polski c2 2017.indd 52

2017-01-18 14:59:07

JĘZYK POLSKI

— Dorota Nosowska —

w? A jak artyści budują nastrój grozy? Czym kieruje się człowiek, dokonując wyboró różnych tekstów kultury. Na te pytania odpowiadamy, odwołując się do

MATURA USTNA USTNA MATURA

Zestaw pytań i odpowiedzi na egzamin

ZADANIE 1 Czym kieruje się człowiek, dokonując swoich wyborów? Jakie ma motywacje? Odwołaj się do przywołanego tekstu kultury fot. Ingram Publishing

i dowolnego utworu literackiego.

Przykładowa realizacja tematu I

ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE

ku i spełnić swój oficerski i ludzki obowiązek, jednak pod wpływem impulsu skoczył do łodzi ratunkowej, mimo iż nie planował ucieczki i nie pomagał w przygotowaniach do niej trójce uciekinierów, a wręcz traktował ich z pogardą. Późniejsze decyzje podejmował już wyłącznie pod wpływem świadomych, często wręcz autodestrukcyjnych wyborów, brał pod uwagę wyłącznie kategorie moralne. Kierując się honorem i poczuciem sprawiedliwości, nie uciekł z rozprawy sądowej, choć miał taką możliwość. Został ukarany utratą patentu oficera za dawną winę. W Patusanie, gdzie osiadł, pod wpływem współczucia ocalił rozbójnika Browna i jego bandę. Gdy wskutek naiwności Jima, w wyniku napaści Browna, zginął syn miejscowego wodza Doramina, przyjaciel Jima, Dain Waris, lord Jim dobrowolnie oddał się w ręce zbolałego ojca i poniósł z jego rąk śmierć.

Przed nami ilustracja człowieka dokonującego wyboru.

ROZWINIĘCIE

Człowiek dokonujący wyboru to mężczyzna, ubrany jak biz-

nesmen, któremu szepczą do ucha mężczyźni przypominający anioła i diabła (jeden ma jaśniejsze włosy i ubranie, drugi ciemniejsze, jasność to ucieleśnienie dobra, a ciemność zła). Sytuację wyboru przedstawiono więc stereotypowo i symbolicznie. Wybierając, człowiek bierze pod uwagę kategorie moralne, dobro i zło. Książką o wyborach człowieka jest powieść „Lord Jim” Josepha Conrada. Opowiada z różnych punktów widzenia historię tytułowego bohatera, który przez całe życie płacił za jeden błąd – pod wpływem impulsu, niejako wbrew swoim wyborom, jako oficer uciekł z tonącego statku pasażerskiego Patna, wiozącego arabskich pielgrzymów. Na poziomie świadomości człowiek ten podjął inną decyzję, chciał pozostać na stat-

III WNIOSKI

Dokonując większości wyborów, ludzie kierują się kategoriami moralnymi, zdrowym rozsądkiem, instynktem samozachowawczym lub chęcią ocalenia. Niekiedy decyzje nie zachodzą na poziomie świadomości, lecz impulsu, odruchu, jak ta o ucieczce z Patny.

53 53-55 polski ustna c2 2017.indd 53

2017-01-18 16:41:31

MATURA USTNA

JĘZYK POLSKI → „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej – tytułowa bohaterka kierowała się korzyściami swoimi i rodziny, choć wiecznie przywoływała konteksty moralne.

Do jakiej literatury narodowej zaliczana jest powieść „Lord Jim” i dlaczego?

O co może zapytać komisja w rozmowie ze zdającym?

→ „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza – chrześcijanie ukazani w tej powieści kierowali się przede wszystkim nakazami Chrystusa, moralnością chrześcijańską (święty Piotr, święty Paweł, chrześcijanie umierający na krzyżach i arenach), pod wpływem Glaukusa Grek Chilon, który początkowo kierował się motywacjami materialnymi i strachem, w pewnym momencie przyjął punkt widzenia chrześcijan, dla Petroniusza najważniejszą wartością było piękno, przyjemność i one dyktowały mu wiele wyborów (np. decyzję o samobójstwie czy wyborze jego sposobu).

Odpowiesz: Do literatury angielskiej, ponieważ została napisana po angielsku, choć jej autor był Polakiem.

Do jakich innych tekstów kultury można się odwołać? → „Krzyżacy” Henryka Sienkewicza – Zbyszko z Bogdańca kierował się podczas niektórych swoich wyborów impulsem (atak na posła krzyżackiego), ale przede wszystkim kodeksem rycerskim (dlatego nie uciekł z więzienia w przebraniu Maćka, co stryj mu proponował, wolał stracić życie z rąk kata, niż narazić swój honor).

Tekst kultury do zadania 2: Wietrzna, jesienna zawyła noc z dala,

ZADANIE 2

Warzą się wiry w zamąconym łożu;

Jak artyści budują nastrój

Wre chmur kłębami i niebo, jak fala;

grozy? Omów zagadnienie

Złośliwy obłęd igra po rozdrożu.

na podstawie przytoczonego

Podróżny z cichym szeptaniem pacierza

tekstu i innych tekstów

Mija rozdoły świstające trzciną:

kultury.

W skrwawionych szponach zgłodniałego źwierza Dławione bydlę poryka doliną. Pod szturmem wiatru, co silnie dmie górą,

Przykładowa realizacja tematu

Słychać skrzypanie głównej szubienicy:

ZAGADNIENIA

Trup się kołysze – pies wyje ponuro,

WPROWADZAJĄCE

Śmierć snu osiadła w zamku okolicy.

„Zamek kaniowski” to utwór napisany w romantyzmie. W tej epoce chętnie budowano nastrój grozy...

Szablą czasami pobrzękując krzywą, Szyldwach wisielca wzdłuż płaskiego wzgórza,

ROZWINIĘCIE

Zwijając wąsy, przechadza się żywo:

Grozę przytoczonego fragmentu „Zamku kaniowskiego” bu-

To cisza nocy w myślach go ponurza,

duje sceneria. Tworzą ją zarówno jesienna pora, jak i opisywane wrażenia wzrokowe oraz słuchowe: groźne skłębione chmury, widok wisielca i szubienicy, świst trzciny, ryk bydła dopadniętego przez silniejszą zwierzynę, skrzypienie szubienicy, szelest krzewów, brzęczenie szabli, szept człowieka odmawiającego pacierz, wycie psa. Potęgę zjawisk przyrody eksponują animizacje i personifikacje, wyjąca noc wydaje się żywą istotą… W tym opisie skoncentrowano się na wrażeniach słuchowych. Nagromadzenie spółgłosek szeleszczących daje wrażenie grozy, szumu, szelestu. Także dobór leksyki związanej ze śmiercią: trup, szubienica, wisielec buduje nastrój grozy. Nagromadzenie wyrazów związanych z ucieczką, przywidzeniami, niepewnością („pierzchnął”, „majacze”) i dynamiczny opis pejzażu (coś się rusza, „bieży”, „pierzcha”) wywołuje niepokój.

To szubienicy skrzypnienie ocuci, A on wzrok błędny to na trupa rzuci, Niby się jego zatrwożył wskrzeszenia – To jak po śmiałość kieruje spojrzenia, Gdzie baszt zamkowych opiekuńcza gwiazda, Strażniczy ogień, czuwa z wierzchu wieży. Szelest po krzakach. Czy ptak pierzchnął z gniazda? Coś majaczeje, coś po drodze bieży. Seweryn Goszczyński „Zamek kaniowski”

54 53-55 polski ustna c2 2017.indd 54

2017-01-18 16:41:35

JĘZYK POLSKI

Do jakich innych tekstów kultury można się odwołać?

kiewicza – tajemnicza sceneria lasu i pustelni oraz świeżej leśnej porzuconej mogiły to miejsca akcji ballady „Lilije”. Grozę budują niektóre teksty i ich powtórzenia. Na przykład w balladzie „Lilije” fraza „To ja, twój mąż, twój mąż!”, w części II „Dziadów” powtarzane wciąż zdanie budujące napięcie „ciemno wszędzie, głucho wszędzie, co to będzie, co to będzie”.

→ Malarstwo Caspara Davida Friedricha – motyw cmentarza, samotnego krzyża, strasznych drzew, potężnej przyrody, np. bezkresnej wody, na której tle człowiek wydaje się maleńki. → „Król olszyn” („Król elfów”) Johanna Wolfganga Goethego – groźna sceneria, tematyka śmierci, obecność postaci fantastycznych. → Baśnie np. „Baśń o Aladynie i o lampie cudownej” ze zbioru „Klechdy sezamowe” Bolesława Leśmiana – obecność motywów fantastycznych, tajemnicze zaklęcia, powtórzenia. → „Balladyna” Juliusza Słowackiego – np. sposób widzenia rzeczywistości przez Balladynę, bohaterka widzi węże, krew w scenach przed zabójstwem, po zabójstwie morderczyni wydaje się jej, że straszy ją zmarła siostra, występują czary, postaci fantastyczne (Chochlik, Skierka, Goplana). → „Kordian” Juliusza Słowackiego – motyw szaleństwa, upersonifikowanych przywidzeń, gra świateł i cieni przed sypialnią carską, groźny, szatański motyw księżyca, motyw różnych wcieleń szatana, tajemniczość i niepoznawalność rzeczywistości, niepewna tożsamość różnych postaci, tajemnicza sceneria.

III WNIOSKI

Nastrój grozy można budować różnymi środkami: poprzez wybór określonego miejsca akcji, dobór postaci fantastycznych, nagromadzenie obrazów, wrażeń słuchowych, leksyki, a także za pomocą personi ikacji, animizacji czy powtórzeń. Nastrój grozy nie jest tylko domeną utworów literackich, w ilmach grozy buduje się go np. za pomocą muzyki.

O co może zapytać komisja w rozmowie ze zdającym?

Jakie gatunki literackie i filmowe są związane z budowaniem nastroju grozy?

MATURA USTNA

Nastrój grozy budowany jest też w balladach Adama Mic-

→ „Hamlet” Szekspira – postaci fantastyczne, motyw zjawy, śmierci, niepewny status rzeczywistości i postaci (duch ojca), cienka granica między normalnością a szaleństwem (Ofelia, Hamlet – tajemnica jego szaleństwa), świat pełen pułapek i zasadzek.

fot. Ingram Publishing

Odpowiesz: Baśń, ballada, dramat romantyczny, powieść gotycka, horror, thriller.

55 53-55 polski ustna c2 2017.indd 55

2017-01-18 16:41:39

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

k u r s d o m at u r y

Jak się wybiera prezydenta USA? rtego na idei suwerenności ludu Konstytucja USA określa zasady państwa opa choć Amerykanie jako pierwsi stworzyli I ”). ple Peo the , „We w: słó od się a zyn poc (wstęp roz ikowany system wyborczy... konstytucję, to dziś mają najbardziej skompl

Pierwsza konstytucja na świecie powstała w USA. Ten najważniejszy akt prawny w USA powstał 17 września w 1787 r.! Uchwalono go Konwencją Konstytucyjną w Filadel ii. Później raty ikowano go przez specjalne konwencje we wszystkich stanach. We wszystkich stanach konstytucja weszła w życie 4 marca 1789 r. To właśnie ten akt prawny stworzył federację stanów i rząd federalny – zastępując konfederację stanów powstałą na mocy tzw. Articles of Confederation.

VI – przedstawia system pisanych źródeł pra-

wa, zaliczając do najwyższego prawa konstytucję i zgodne z nią ustawy oraz wszystkie traktaty zawierane z innymi państwami, VII – reguluje sprawy dotyczące wejścia w życie konstytucji. UWAGA! W konstytucji amerykańskiej jest 27 poprawek – pierwsze dziesięć poprawek dotyczą tzw. Deklaracji Praw (podstawowe prawa obywateli USA, m.in. wolności polityczne, słowa, prasy, religii; prawo do noszenia broni, wolność osobista, korespondencji, nietykalność osobista i mienia).

Tekst preambuły brzmi: My, Naród Stanów Zjednoczonych, w celu tworzenia doskonalszej unii, ugruntowania sprawiedliwości, zapewnienia spokoju wewnętrznego, umożliwienia wspólnej obrony, popierania ogólnego dobra i zagwarantowania dobrodziejstw wolności dla nas samych i dla naszych potomków, uchwalamy i ustanawiamy niniejszą Konstytucję Stanów Zjednoczonych Ameryki. Według preambuły, Konstytucja ma służyć:  utworzeniu dobrej współpracy pomiędzy stanami,  zapewnieniu pokoju i sprawiedliwości,  obronie przeciw agresji,  popieraniu ogólnego dobra narodu,  zapewnieniu wolności jednostki.

FOT. INGRAM PUBLISHING

PREAMBUŁA I ARTYKUŁY

KONGRES USA

Amerykański Kongres → Składa się z dwóch izb: niższej Izby Reprezentantów i wyższej Senatu, w których zasiadają w większości członkowie dwóch partii – Demokratycznej i Republikańskiej. → Izba Reprezentantów ma 435 członków wybieranych na kadencję trwającą 2 lata. Członkowie tej izby reprezentują grupy wyborców zamieszkujące okręgi wyborcze, na które podzielone są stany. → Posiedzeniom Izby Reprezentantów przewodniczy speaker, który jest także przewodniczącym większości partyjnej. Zajmuje się on podejmowaniem decyzji o przebiegu obrad i przekazuje ustawy właściwym komisjom. Reprezentuje także izbę na zewnątrz. → Senat posiada 100 członków, których kadencja wynosi 6 lat, z tym, że co 2 lata wymieniana jest 1/3 składu izby. Senatorowie reprezentują stany. → Posiedzeniom Senatu przewodniczy, według konstytucji, wiceprezydent, a podczas jego nieobecności prezydent pro tempore (senator partii mającej większość w Senacie, o najdłuższym stażu), a najczęściej senator o największym autorytecie, którego Senat wybierze.

W konstytucji oprócz preambuły jest siedem artykułów! I – o władzy ustawodawczej Kongresu, II – o władzy wykonawczej prezydenta, III – określa pozycję sądów federalnych, IV – ustala model relacji pomiędzy władzą federalną a stanami, V – sposoby zmiany konstytucji,

DEKLARACJA NIEPODLEGŁOŚCI

56 56_57 WOS c2 2017.indd 56

2017-01-18 16:14:00

ZADANIA DLA TRUMPA!

Według amerykańskiej konstytucji, prezydent jest równorzędnym z Kongresem przedstawicielem narodu. Nie jest przed Kongresem odpowiedzialny politycznie, a jego złożenie z urzędu może nastąpić tylko w wypadku złamania prawa (impeachment).

FOT. WIKIPEDIA/ MICHAEL VADON

k u r s d o m at u r y

Jako 45. prezydent USA Donald Trump:  ma przede wszystkim dobrze rządzić USA i siłami zbrojnymi, bo jest nie tylko głową państwa, ale też naczelnym dowódcą sił zbrojnych. Jako szef rządu ma wpływ na to, jakie dana partia składa projekty ustaw;  szefuje administracji, powołuje funkcjonariuszy państwowych, 15 sekretarzy – szefów resortów (departamentów), którzy tworzą gabinet. Prezydent powołuje też sekretarza stanu, który odpowiada za politykę zagraniczną USA;  może też darować bądź zawieszać kary; żądać pisemnych opinii od kierujących wszystkimi departamentami rządowymi w zakresie podległych im spraw;  w porozumieniu z Senatem i za zgodą 2/3 obecnych na posiedzeniu Senatorów, ma prawo zawierania umów międzynarodowych.

Wybory pośrednie, czyli jakie? W USA stosuje się sposób wyborów pośrednich, a to oznacza, że zgłaszać kandydatów na prezydenta mogą grupy wyborców, partie lub sam kandydat. → Najpierw jednak obywatele USA głosują na elektorów, którzy potem wybierają prezydenta. → Wszystkie stany wybierają swoich elektorów (nie mogą być nimi członkowie Kongresu i pracownicy administracji federalnej). → Kolegium Elektorskie (538 członków) zbiera się 17 grudnia i wybiera prezydenta zgodnie z wynikami wyborów w poszczególnych stanach. → Wszyscy elektorzy są zobowiązani do głosowania na zwycięzcę w danym stanie. 6 stycznia Kongres zbiera się i dopełnia formalności, licząc głosy elektorskie i ogłaszając wynik. → Zdarza się, że jeden z kandydatów zdobywa więcej głosów bezpośrednich, ale mniej elektorskich, i w efekcie przegrywa wybory. W 2000 r., demokratyczny wiceprezydent Al Gore otrzymał o około pół miliona więcej głosów bezpośrednich niż kandydat republikański George H. W. Bush, ale mniej głosów elektorskich. Prezydentem został Bush. W roku 2016 Hillary Clinton zdobyła więcej głosów oddanych bezpośrednio, ale mniej elektorskich i dlatego prezydentem USA został Donald Trump

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Wybory prezydenckie odbywają się w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada roku (pomiędzy 2 a 8 listopada) podzielnego przez cztery. Prezydent USA jest wybierany na cztery lata.

NA CZYM POLEGAJĄ AMERYKAŃSKIE PRAWYBORY?

DEMOKRACI I REPUBLIKANIE

W USA liczą się tak naprawdę dwie partie: Demokratów (lewica i liberałowie) oraz Republikanów (prawica). Amerykańska konstytucja zakłada, że kandydatem na prezydenta może być każdy obywatel amerykański, który ukończył 35 lat i urodził się w USA, jednak faktem jest, że to kandydaci tych obu partii liczą się najbardziej!

FOT. INGRAM PUBLISHING

Amerykańscy wyborcy rejestrują się jako demokraci, republikanie lub niezależni. Od tego zależy, w jakich prawyborach głosują. Kandydatem partii rządzącej jest prezydent, jeśli jest to jego pierwsza kadencja. Po drugiej kadencji kandydatem jest zazwyczaj wiceprezydent, ale wcale tak być nie musi. Natomiast partia opozycyjna wyłania swojego kandydata właśnie poprzez prawybory. Kandydaci ubiegają się o nominację partyjną i ten, kto ją dostaje, konkuruje w wyborach z urzędującym prezydentem lub jego wiceprezydentem. Prawybory organizuje się we wszystkich stanach, choć nie ma takiego obowiązku. Na swojego kandydata głosują wyborcy partii, która przeprowadza prawybory. Ten, kto wygra w największej liczbie stanów, dostanie nominację. W 2016 r. prawybory musiała przeprowadzić Partia Republikańska, i jak wiadomo, wygrał je Donald Trump.

57 56_57 WOS c2 2017.indd 57

2017-01-18 16:14:13

Zadania na poziom podstawowy i rozszerzony

Arkusz egzaminacyjny z matematyki â&#x20AC;&#x201D;â&#x20AC;&#x201A;Krzysztof Nowakâ&#x20AC;&#x201A;â&#x20AC;&#x201D;

Zadania zamkniÄ&#x2122;te

W ZADANIACH OD 1. DO 20. WYBIERZ I ZAZNACZ NA KARCIE ODPOWIEDZI JEDNÄ&#x201E; POPRAWNÄ&#x201E; ODPOWIEDĹš.

ZADANIE 1. (1 PKT) 2 NierĂłwnoĹ&#x203A;ci 1 â&#x2C6;&#x2019; 3 cos a) 0

x â&#x2030;¤ 2 nie speĹ&#x201A;nia liczba: c) 11 Î

â&#x2C6;&#x2019; Î 2

d) NierĂłwnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powyĹźszÄ&#x2026; speĹ&#x201A;nia kaĹźda liczba rzeczywista.

ZADANIE 2. (1 PKT) 2 5 zarobkĂłw Marka to tyle samo co

5 3

zarobkĂłw HeĹ&#x201E;ka. Wobec tego:

a) Marek zarabia okoĹ&#x201A;o trzy razy wiÄ&#x2122;cej niĹź Heniek. c) Heniek zarabia okoĹ&#x201A;o 2,5 razy wiÄ&#x2122;cej niĹź Marek.

b) Marek zarabia ponad cztery razy wiÄ&#x2122;cej niĹź Heniek. d) Heniek zarabia ponad trzy razy wiÄ&#x2122;cej niĹź Marek.

ZADANIE 3. (1 PKT) WyraĹźenie x 2 9 x 25 :

a) dla rzeczywistych x przyjmuje wszystkie wartoĹ&#x203A;ci rzeczywiste. b) nie przyjmuje Ĺźadnych wartoĹ&#x203A;ci niewymiernych. c) moĹźna rozĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; na czynniki pierwszego stopnia. d) jest nierozkĹ&#x201A;adalne na czynniki pierwszego stopnia.

ZADANIE 4. (1 PKT) Wykres znajdujÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; obok przedstawia: a) funkcjÄ&#x2122; liniowÄ&#x2026;. c) funkcjÄ&#x2122; trygonometrycznÄ&#x2026;.

Y 1

b) funkcjÄ&#x2122; kwadratowÄ&#x2026;. d) Ĺťadne z powyĹźszych.

X -1

ZADANIE 5. (1 PKT) â&#x17D;§x + 3y NastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cy ukĹ&#x201A;ad rĂłwnaĹ&#x201E; â&#x17D;¨

=1 â&#x17D;Š2 x â&#x2C6;&#x2019; 4 y = 2

a) oznaczony

b) nieoznaczony

ZADANIE 6. (1 PKT) WierzchoĹ&#x201A;kiem paraboli o rĂłwnaniu a)

(12; â&#x2C6;&#x2019; 25)

ZADANIE 7. (1 PKT) WyraĹźenie cos 2 Î 6

ZADANIE 8. (1 PKT) DziedzinÄ&#x2026; nierĂłwnoĹ&#x203A;ci

x 2 12 x 25

c) sprzeczny

Î 3

d) Tego nie da siÄ&#x2122; okreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;.

jest punkt o wspĂłĹ&#x201A;rzÄ&#x2122;dnych:

( â&#x2C6;&#x2019;12; 25)

â&#x2C6;&#x2019; 14 â&#x2039;&#x2026; tg 2

( 6; â&#x2C6;&#x2019; 11)

( â&#x2C6;&#x2019;6; 11)

jest rĂłwne:

a) 0

jest:

b) 2

c) 1

d) To wyraĹźenie nie jest okreĹ&#x203A;lone.

d) Ĺťadne z powyĹźszych.

1 â&#x2C6;&#x2019; 3x > 1 jest zbiĂłr: 3x 2 â&#x2C6;&#x2019; x

ZADANIE 9. (1 PKT) RĂłĹźnicÄ&#x2026; dwĂłch wielomianĂłw moĹźe byÄ&#x2021;: a) funkcja liniowa. c) wielomian trzeciego stopnia.

b) funkcja kwadratowa. d) KaĹźda z wyĹźej wymienionych funkcji.

58 58-65 arkusze matematyka c2 2017.indd 58

2017-01-20 17:22:54

ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z MATEMATYKI

ZADANIE 10. (1 PKT) RĂłwnanie

x2 + 1 = 0: x2 â&#x2C6;&#x2019;1

a) jest sprzeczne.

b) jest toĹźsamoĹ&#x203A;ciowe.

c) ma dwa rozwiÄ&#x2026;zania.

d) ma cztery rozwiÄ&#x2026;zania.

ZADANIE 11. (1 PKT) RĂłwnanie x a)

+ 2mx + 1 = 0

m = â&#x2C6;&#x2019;1

ma jedno rozwiÄ&#x2026;zanie. Wynika stÄ&#x2026;d, Ĺźe:

m =1

m = â&#x2C6;&#x2019;1lub m = 1

d) Wszystkie wyĹźej wymienione.

ZADANIE 12. (1 PKT) Trzy kolejne liczby caĹ&#x201A;kowite tworzÄ&#x2026; ciÄ&#x2026;g geometryczny. Zatem te liczby sÄ&#x2026;: a) ujemne.

b) naturalne.

c) pierwsze.

d) Taki ciÄ&#x2026;g nie istnieje.

ZADANIE 13. (1 PKT) Liczby 0 i 10 sÄ&#x2026; kolejnymi wyrazami pewnego ciÄ&#x2026;gu arytmetycznego. Wynika stÄ&#x2026;d, Ĺźe: a) pierwszy wyraz tego ciÄ&#x2026;gu jest niedodatni. b) rĂłĹźnica tego ciÄ&#x2026;gu jest rĂłwna 10. c) wszystkie wyrazy tego ciÄ&#x2026;gu sÄ&#x2026; liczbami caĹ&#x201A;kowitymi. d) wszystkie tezy wymienione w punktach â&#x20AC;&#x17E;aâ&#x20AC;?, â&#x20AC;&#x17E;bâ&#x20AC;? i â&#x20AC;&#x17E;câ&#x20AC;? sÄ&#x2026; prawdziwe.

ZADANIE 14. (1 PKT) Niech a)

A = sin 50Â° , B = cos 40Â° . Wynika stÄ&#x2026;d, Ĺźe:

A> B

A< B

ZADANIE 15. (1 PKT) Liczba par liczb naturalnych speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cych rĂłwnanie a) 1

b) 6

ZADANIE 16. (1 PKT) Liczba pierwiastkĂłw wielomianu a) 0

b) 1

A= B

xy = 36

d) Ĺťadne z powyĹźszych.

jest rĂłwna

c) 9

d) 12

( x â&#x2C6;&#x2019; 3) ( x 2 â&#x2C6;&#x2019; 3) ( x 3 â&#x2C6;&#x2019; 3)

jest rĂłwna:

c) 2

d) 4

ZADANIE 17. (1 PKT) Punkt (0; 0) leĹźy wewnÄ&#x2026;trz kwadratu, ktĂłrego Ĺ&#x203A;rodkiem jest punkt (â&#x20AC;&#x201C;5; 12). Zatem: a) boki tego kwadratu sÄ&#x2026; rĂłwnolegĹ&#x201A;e do odpowiednich osi ukĹ&#x201A;adu wspĂłĹ&#x201A;rzÄ&#x2122;dnych. b) boki tego kwadratu nie sÄ&#x2026; rĂłwnolegĹ&#x201A;e do osi ukĹ&#x201A;adu wspĂłĹ&#x201A;rzÄ&#x2122;dnych. c) pole tego kwadratu jest wiÄ&#x2122;ksze niĹź 338. d) Ĺťadne z powyĹźszych.

ZADANIE 18. (1 PKT) RĂłwnaniem okrÄ&#x2122;gu nie jest: a) x 2 y 2 5 c) x 2 3 x y 2 5 y 8 0

b) x 2 3 x y 2 5 y 9 d) x 2 y 2 3 x 1 0

ZADANIE 19. (1 PKT) Stosunek dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci przyprostokÄ&#x2026;tnych trĂłjkÄ&#x2026;ta prostokÄ&#x2026;tnego jest rĂłwny 4:3, a przeciwprostokÄ&#x2026;tna ma dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 8. Pole tego trĂłjkÄ&#x2026;ta jest zatem rĂłwne: a) 6

b) 12,25

c) 15,36

d) Ĺťadne z powyĹźszych.

ZADANIE 20. (1 PKT) PiÄ&#x2122;Ä&#x2021; osĂłb wsiada do windy na parterze oĹ&#x203A;miopiÄ&#x2122;trowego budynku. PrawdopodobieĹ&#x201E;stwo, Ĺźe na ostatnim piÄ&#x2122;trze wysiÄ&#x2026;dzie dokĹ&#x201A;adnie jedna osoba, jest rĂłwne: 5â&#x2039;&#x2026;7 4

a) 85

b) 85

( 78 )

d) 5

59 58-65 arkusze matematyka c2 2017.indd 59

2017-01-20 17:22:58

Zadania na poziom podstawowy i rozszerzony

Zadania otwarte ZADANIE 21. (2 PKT) Rozwiąż równanie: x 3

3x 2 0

Odpowiedź: .....................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 22. (3 PKT) Oblicz wartość wyrażenia

cos2 x sin 2 x

wiedząc, że

sin x

ZADANIE 23. (3 PKT) Koło o obwodzie 2,3 metra wykonało na pewnej drodze 680 obrotów. Ile obrotów wykona na tej drodze koło o obwodzie 1,7 metra. Odpowiedź: .....................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 24. (4 PKT) 99 Wykaż, że liczba 13

+ 13100 + 13101

jest podzielna przez 61.

ZADANIE 25. (2 PKT) Rozwiąż nierówność

−3 x 2 + x + 2 ≥ 0

ZADANIE 26. (3 PKT) Oblicz: 3 + 8 + 13 + 18 + 23 + … + 233. Odpowiedź: .....................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 27. (4 PKT) Wśród 50 uczniów klasy maturalnej ośmiu uczy się języka włoskiego. Oblicz prawdopodobieństwo, że wśród dwóch losowo wybranych uczniów z tej grupy, co najmniej jeden uczy się języka włoskiego. Odpowiedź: .....................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 28. (3 PKT) Oblicz objętość stożka, którego przekrój osiowy jest trójkątem równobocznym o polu równym 12

ZADANIE 29. (2 PKT) Wyznacz piąty wyraz ciągu geometrycznego, w którym a1

= 72, a2 = 24

ZADANIE 30. (4 PKT) Samochód przejechał 280 kilometrów. Gdyby jechał ze średnią prędkością mniejszą o 28 km/h, to pokonałby tę trasę w czasie o 50 minut dłuższym. Oblicz, z jaką średnią prędkością jechał ten samochód. Odpowiedź: .....................................................................................................................................................................................................................

60 58-65 arkusze matematyka c2 2017.indd 60

2017-01-20 17:23:01

ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z MATEMATYKI

RozwiÄ&#x2026;zania zadaĹ&#x201E; z komentarzem ZADANIE 1. Â&#x2DC; Funkcja cos x przyjmuje wartoĹ&#x203A;ci z przedziaĹ&#x201A;u

Â&#x2DC; Funkcja cos

â&#x2C6;&#x2019;1; 1

x przyjmuje wartoĹ&#x203A;ci z przedziaĹ&#x201A;u 0; 1

Â&#x2DC; Funkcja â&#x2C6;&#x2019;3 cos

Â&#x2DC; Funkcja 1 â&#x2C6;&#x2019; 3 cos

Â&#x2DC; Funkcja 1 â&#x2C6;&#x2019; 3 cos Zatem nierĂłwnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; OdpowiedĹş D.

przyjmuje wartoĹ&#x203A;ci z przedziaĹ&#x201A;u

â&#x2C6;&#x2019;3; 0

przyjmuje wartoĹ&#x203A;ci z przedziaĹ&#x201A;u przyjmuje wartoĹ&#x203A;ci z przedziaĹ&#x201A;u

1 â&#x2C6;&#x2019; 3 cos 2 x â&#x2030;¤ 2

â&#x2C6;&#x2019;2; 1

0; 2

speĹ&#x201A;nia kaĹźda liczba rzeczywista.

Do rozwiÄ&#x2026;zania tego zadania wykorzystaliĹ&#x203A;my wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci funkcji trygonometrycznej, kwadratowej i liniowej, szukajÄ&#x2026;c obrazĂłw odpowiednich zbiorĂłw w odpowiednich przeksztaĹ&#x201A;ceniach.

ZADANIE 2. Niech M oznacza zarobki Marka, H zaĹ&#x203A; â&#x20AC;&#x201C; zarobki HeĹ&#x201E;ka. UkĹ&#x201A;adamy proste rĂłwnanie:

M = 53 H

, a stÄ&#x2026;d: M = 25 H , czyli M = 4 1 H . 6 6 Zatem Marek zarabia ponad cztery razy wiÄ&#x2122;cej niĹź Heniek. 2 5

OdpowiedĹş B.

ZADANIE 3. PoniewaĹź wyrĂłĹźnik (delta) podanego w treĹ&#x203A;ci zadania trĂłjmianu kwadratowego jest ujemny, zatem trĂłjmian ten jest nierozkĹ&#x201A;adalny na czynniki liniowe. OdpowiedĹş D. DociekliwoĹ&#x203A;ci Czytelnika pozostawiamy uzasadnienie, Ĺźe odpowiedzi zamieszczone w punktach â&#x20AC;&#x17E;aâ&#x20AC;?, â&#x20AC;&#x17E;bâ&#x20AC;? i â&#x20AC;&#x17E;câ&#x20AC;? sÄ&#x2026; bĹ&#x201A;Ĺ&#x2039;dne.

ZADANIE 4. Wykres przedstawiony na rysunku nie jest liniÄ&#x2026; prostÄ&#x2026;, parabolÄ&#x2026; ani wykresem Ĺźadnej z funkcji trygonometrycznych. OdpowiedĹş D.

ZADANIE 5. Proste dane rĂłwnaniami ukĹ&#x201A;adu nie sÄ&#x2026; rĂłwnolegĹ&#x201A;e (przecinajÄ&#x2026; siÄ&#x2122;), zatem ukĹ&#x201A;ad jest oznaczony. OdpowiedĹş A.

ZADANIE 6. NajĹ&#x201A;atwiej rozwiÄ&#x2026;zaÄ&#x2021; to zadanie, korzystajÄ&#x2026;c ze wzorĂłw na wspĂłĹ&#x201A;rzÄ&#x2122;dne wierzchoĹ&#x201A;ka paraboli. Przypomnij sobie...

WspĂłĹ&#x201A;rzÄ&#x2DC;dne wierzchoĹ&#x201A;ka paraboli o rĂłwnaniu

ax 2 bx c to: xw

PodstawiajÄ&#x2026;c parametry paraboli, podanej w treĹ&#x203A;ci zadania nr 6, otrzymujemy: xw OdpowiedĹş C.

b , 2a

' 4a

â&#x2C6;&#x2019;44 12 = 6 , yw = = â&#x2C6;&#x2019;11 2 4

ZADANIE 7.

cos 2

Î 6

â&#x2C6;&#x2019; 14 â&#x2039;&#x2026; tg 2

Î 3

( ) 3 2

â&#x2C6;&#x2019; 14 â&#x2039;&#x2026; 3 = 34 â&#x2C6;&#x2019; 34 = 0 .

OdpowiedĹş A.

61 58-65 arkusze matematyka c2 2017.indd 61

2017-01-20 17:23:02

Zadania na poziom podstawowy i rozszerzony

ZADANIE 8. Podane po lewej stronie nierówności wyrażenie ma sens liczbowy wtedy i tylko wtedy, gdy jego mianownik jest różny od zera. Zatem konieczne i wystarczające warunki to: x ≠ 0 ∧ x ≠ 13 . Odpowiedź B.

−1

Ułamek można skrócić; po skróceniu otrzymamy wyrażenie , którego dziedziną jest zbiór . x Jednak konieczne założenia (a zatem i dziedzinę) określa się na początku, zanim zacznie siŋ przekształcać wyrażenie. Dlatego dziedziną nierówności w zadaniu 8 jest zbiór , a nie .

ZADANIE 9. Każda z funkcji wymienionych w podpunktach „a”, „b” i „c” jest wielomianem i może być różnicą dwóch wielomianów. Odpowiedź D.

ZADANIE 10. Pomijając dziedzinę tego równania, warunkiem koniecznym tego, aby iloraz ba był równy zero, jest a = 0. 2 Jednocześnie zauważmy, że równanie x + 1 = 0 nie ma rozwiązań (jest sprzeczne). Odpowiedź A.

ZADANIE 11. Wyrażenie występujące po lewej stronie równania to (niezależnie od wartości parametru m) funkcja kwadratowa. 2 Ma ona jedno miejsce zerowe wtedy i tylko wtedy, gdy wyróżnik trójmianu x + 2mx + 1 jest równy zero.

Δ = 4m 2 − 4

Δ = 0 ⇔ 4m 2 − 4 = 0

4m 2 − 4 = 0 ⇔ ( m = −1 ∨ m = 1) Odpowiedź C.

ZADANIE 12. n, n +1 i n + 2 – trzy kolejne liczby całkowite. Tworzą one ciąg geometryczny, jeśli n+2 n +1

n +1 n , stąd

n ( n + 2 ) = ( n + 1)

→

+ 2n = n 2 + 2n + 1

→ Stąd: 0 = 1. Sprzeczność.

Oznacza to, że żadne trzy liczby (nie tylko całkowite) różniące się odpowiednio o 1, nie mogą tworzyć ciągu geometrycznego. Odpowiedź D.

ZADANIE 13. Jeśli 0 i 10 to pierwsze dwa wyrazy ciągu, wówczas pierwszy wyraz ciągu jest równy 0; w przeciwnym razie pierwszy wyraz ciągu jest ujemny. Różnica tego ciągu jest równa 10 (wynika to bezpośrednio z definicji ciągu arytmetycznego). Wszystkie wyrazy tego ciągu różnią się od 0 (lub 10) o wielokrotność różnicy, czyli liczby 10. Zatem wszystkie wyrazy tego ciągu są liczbami całkowitymi. Odpowiedź D.

ZADANIE 14. Zadanie to można rozwiązać na kilka sposobów. Przykładowo: zauważmy, że jeżeli zbudujemy trójkąt prostokątny o kątach 40, 50 i 90 stopni, to łatwo zauważymy, że sinus kąta 50 stopni równy jest cosinusowi kąta 40 stopni (stosunek przyprostokątnej leżącej naprzeciwko kąta 50 stopni do przeciwprostokątnej). Zatem A = B. Odpowiedź C.

ZADANIE 15. Najprościej wymienić te pary. Oto one:

(1; 36 ) , ( 2; 18) , ( 3; 12 ) , ( 4, 9 ) , ( 6; 6 ) , ( 9; 4 ) , (12; 3) , (18, 2 ) , ( 36; 1) .

Odpowiedź C.

62 58-65 arkusze matematyka c2 2017.indd 62

2017-01-20 17:23:05

ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z MATEMATYKI

ZADANIE 16. RozkĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;c wielomian na czynniki, otrzymamy:

( x â&#x2C6;&#x2019; 3) ( x 2 â&#x2C6;&#x2019; 3) ( x 3 â&#x2C6;&#x2019; 3 = ( x â&#x2C6;&#x2019; 3) ( x â&#x2C6;&#x2019;

)(

3 x + 3 x â&#x2C6;&#x2019; 3 3 x2 + 3 3 â&#x2039;&#x2026; x + 3 9

)

Mamy zatem cztery czynniki liniowe i jeden kwadratowy nierozkĹ&#x201A;adalny. OdpowiedĹş D.

ZADANIE 17. Najmniejszy moĹźliwy kwadrat speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cy warunki zadania to taki, Ĺźe punkt (0; 0) leĹźy w rogu tego kwadratu, a wiÄ&#x2122;c odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; miÄ&#x2122;dzy punktami (0; 0) i (â&#x20AC;&#x201C;5; 12) to ponad poĹ&#x201A;owa przekÄ&#x2026;tnej. Ĺ atwo obliczyÄ&#x2021;, Ĺźe tak opisany (najmniejszy moĹźliwy) kwadrat ma pole niewiele wiÄ&#x2122;ksze niĹź 338. OdpowiedĹş C. SamodzielnoĹ&#x203A;ci Czytelnika pozostawiamy uzasadnienie, Ĺźe odpowiedzi zamieszczone w punktach â&#x20AC;&#x17E;aâ&#x20AC;? i â&#x20AC;&#x17E;bâ&#x20AC;? sÄ&#x2026; bĹ&#x201A;Ĺ&#x2039;dne. 2 2 Przypomnij sobie OgĂłlna postaÄ&#x2021; rĂłwnania okrĹ&#x2039;gu to: x + y â&#x2C6;&#x2019; 2ax â&#x2C6;&#x2019; 2by + c = 0, przy czym c = a 2 + b 2 â&#x2C6;&#x2019; R 2 , gdzie (a; b) â&#x20AC;&#x201C; wspĂłĹ&#x201A;rzĹ&#x2039;dne Ĺ&#x203A;rodka okrĹ&#x2039;gu, R â&#x20AC;&#x201C; promieĹ&#x201E; okrĹ&#x2039;gu.

ZADANIE 18. KorzystajÄ&#x2026;c z rĂłwnania okrÄ&#x2122;gu w postaci ogĂłlnej, w kaĹźdym z podanych przypadkĂłw wyznaczamy wspĂłĹ&#x201A;rzÄ&#x2122;d2 1 ne Ĺ&#x203A;rodka okrÄ&#x2122;gu i jego promieĹ&#x201E;. ZauwaĹźmy, Ĺźe w przypadku â&#x20AC;&#x17E;bâ&#x20AC;? otrzymujemy R = â&#x2C6;&#x2019; 2 , czyli sprzecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. 2 2 RĂłwnanie x = 3x + y + 5y + 9 = 0 przedstawia zatem zbiĂłr pusty. OdpowiedĹş B.

ZADANIE 19. Stosunek dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci przyprostokÄ&#x2026;tnych trĂłjkÄ&#x2026;ta prostokÄ&#x2026;tnego jest rĂłwny 4:3, zatem dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci tych przyprostokÄ&#x2026;tnych oznaczmy przez 4x oraz 3x. WĂłwczas przeciwprostokÄ&#x2026;tna tego trĂłjkÄ&#x2026;ta prostokÄ&#x2026;tnego bÄ&#x2122;dzie 2 2 miaĹ&#x201A;a dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 5x (wyznaczymy jÄ&#x2026; z twierdzenia Pitagorasa: 3 x 4 x c 2 ). Zatem

8 , stÄ&#x2026;d x = 1, 6

PrzyprostokÄ&#x2026;tne tego trĂłjkÄ&#x2026;ta prostokÄ&#x2026;tnego majÄ&#x2026; zatem dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci: 4 x Teraz Ĺ&#x201A;atwo obliczamy pole trĂłjkÄ&#x2026;ta: P OdpowiedĹş C.

6, 4 â&#x2039;&#x2026; 4, 8 = 15, 36. 2

= 6, 4

oraz

3 x = 4, 8 .

ZADANIE 20. KaĹźda z piÄ&#x2122;ciu osĂłb moĹźe wysiÄ&#x2026;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; na jednym z oĹ&#x203A;miu piÄ&#x2122;ter. Na kaĹźdy wybĂłr piÄ&#x2122;tra dokonany przez pierwszÄ&#x2026; osobÄ&#x2122;, druga osoba rĂłwnieĹź ma 8 moĹźliwoĹ&#x203A;ci do wyboru. Zatem przy dwĂłch osobach liczba wszystkich moĹźliwoĹ&#x203A;ci opuszczenia windy wynosi juĹź 82, czyli 64. KaĹźda kolejna osoba wymnoĹźy otrzymanÄ&#x2026; przed chwilÄ&#x2026; liczbÄ&#x2122; przez 8. Zatem dla piÄ&#x2122;ciu osĂłb liczba wszystkich moĹźliwych scenariuszy opuszczenia windy jest rĂłwna 85. Teraz pozostaje obliczyÄ&#x2021;, ile jest wszystkich moĹźliwych wariacji opuszczenia windy przez tych piÄ&#x2122;Ä&#x2021; osĂłb, ale tak, Ĺźe na ostatnim piÄ&#x2122;trze wysiÄ&#x2026;dzie dokĹ&#x201A;adnie jedna osoba. TÄ&#x2122; jednÄ&#x2026; osobÄ&#x2122; (ktĂłra wysiÄ&#x2026;dzie na ostatnim piÄ&#x2122;trze) moĹźemy wybraÄ&#x2021; na 5 sposobĂłw. NiezaleĹźnie od tego pozostaĹ&#x201A;e cztery osoby mogÄ&#x2026; wysiadaÄ&#x2021; dowolnie na jednym z siedmiu pozostaĹ&#x201A;ych piÄ&#x2122;ter, a wiÄ&#x2122;c na 74 sposobĂłw. Wszystkich moĹźliwych wariacji opuszczenia windy przez tych piÄ&#x2122;Ä&#x2021; osĂłb, ale tak, Ĺźe na ostatnim piÄ&#x2122;trze wysiÄ&#x2026;dzie dokĹ&#x201A;adnie jedna osoba, jest zatem 5 Ă&#x2014; 74.

5 â&#x2039;&#x2026; 74 . Teraz pozostaje juĹź tylko podzieliÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; tych moĹźliwoĹ&#x203A;ci przez liczbÄ&#x2122; wszystkich wariacji: p = 85 OdpowiedĹş A.

63 58-65 arkusze matematyka c2 2017.indd 63

2017-01-20 17:23:08

Zadania na poziom podstawowy i rozszerzony

RozwiÄ&#x2026;zania zadaĹ&#x201E; otwartych z komentarzem ZADANIE 21. RozkĹ&#x201A;adamy wielomian metodÄ&#x2026; grupowania skĹ&#x201A;adnikĂłw: 2 x3 3x 2 x3 x 2 x 2 = x ( x â&#x2C6;&#x2019; 1) â&#x2C6;&#x2019; 2 ( x + 1) = x ( x â&#x2C6;&#x2019; 1) ( x + 1) â&#x2C6;&#x2019; 2 ( x + 1) = ( x + 1) â&#x2039;&#x2026; ( x ( x â&#x2C6;&#x2019; 1) â&#x2C6;&#x2019; 2 ) = ( x + 1) â&#x2039;&#x2026; ( x 2 â&#x2C6;&#x2019; x â&#x2C6;&#x2019; 2 ) = ( x + 1) â&#x2039;&#x2026; ( x + 1) â&#x2039;&#x2026; ( x â&#x2C6;&#x2019; 2 ) .

Zatem rozwiÄ&#x2026;zaniami rĂłwnania (miejscami zerowymi wielomianu) sÄ&#x2026; liczby â&#x20AC;&#x201C;1 i 2 (przy czym â&#x20AC;&#x201C;1 to tzw. podwĂłjny pierwiastek).

x3 3x 2 0 Â&#x153; x

OdpowiedĹş:

ZADANIE 22. KorzystajÄ&#x2026;c z jedynki trygonometrycznej

cos2 x 1 sin 2 x 1 53

OdpowiedĹş: WartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wyraĹźenia

2 .

1 Â&#x203A; x

sin

, wyznaczymy cos

x cos2 x 1

. Zatem cos 2 x sin 2 x = 1 â&#x2C6;&#x2019; 259 = 16 25

cos2 x sin 2 x

16 25

259

7 25

7 rĂłwna jest 25 .

ZADANIE 23. ZaleĹźnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; miÄ&#x2122;dzy liczbÄ&#x2026; obrotĂłw, a obwodem koĹ&#x201A;a jest odwrotnie proporcjonalna (im wiÄ&#x2122;kszy obwĂłd, tym liczba obrotĂłw mniejsza). UkĹ&#x201A;adamy zatem rĂłwnanie:

2,3 Â&#x2DC; 680 1,7 Â&#x2DC; x

StÄ&#x2026;d: x=920. OdpowiedĹş: KoĹ&#x201A;o o obwodzie 1,7 metra wykona na tej drodze 920 obrotĂłw.

ZADANIE 24.

99 1399 + 13100 + 13101 = 1399 (1 + 13 + 132 ) = 13 (1 + 13 + 169 ) = 1399 â&#x2039;&#x2026;183 = 1399 â&#x2039;&#x2026; 3 â&#x2039;&#x2026; 61 99

Liczba 13

+ 13100 + 13101

jest zatem wielokrotnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; liczby 61, a wiÄ&#x2122;c jest przez niÄ&#x2026; podzielna.

ZADANIE 25.

Î&#x201D; = 12 â&#x2C6;&#x2019; 4 â&#x2039;&#x2026; ( â&#x2C6;&#x2019;3) â&#x2039;&#x2026; 2 = 25 = 1, x2 = â&#x2C6;&#x2019;â&#x2C6;&#x2019;1+65 = â&#x2C6;&#x2019; 23 .

3x 2 + x + 2 â&#x2030;Ľ 0 x1 =

â&#x2C6;&#x2019;1â&#x2C6;&#x2019;5 â&#x2C6;&#x2019;6

Î&#x201D; =5

Ramiona paraboli sÄ&#x2026; skierowane w dĂłĹ&#x201A;, zatem â&#x2C6;&#x2019;3 x 2 + x + 2 â&#x2030;Ľ 0 â&#x2021;&#x201D; x â&#x2C6;&#x2C6; â&#x2C6;&#x2019; 23 ; 1 OdpowiedĹş:

x â&#x2C6;&#x2C6; â&#x2C6;&#x2019; 23 ; 1 .

Przypomnij sobie definicjĹ&#x2039; ciÄ&#x2026;gu arytmetycznego oraz wzory na n-ty wyraz i sumĹ&#x2039; n wyrazĂłw:

an = a1 + ( n â&#x2C6;&#x2019; 1) â&#x2039;&#x2026; r Sn =

a1 + an 2

â&#x2039;&#x2026;n

ZADANIE 26. WyraĹźenie, ktĂłrego wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; trzeba obliczyÄ&#x2021;, jest suma wyrazĂłw ciÄ&#x2026;gu arytmetycznego, w ktĂłrym:

a1 = 3, r = 5, an = 233. Szukamy S n . KorzystajÄ&#x2026;c ze wzoru na n-ty wyraz ciÄ&#x2026;gu arytmetycznego, otrzymujemy:

233 = 3 + ( n â&#x2C6;&#x2019; 1) â&#x2039;&#x2026; 5

, a stÄ&#x2026;d: n = 47.

Zatem

S 47 = 3+2233 â&#x2039;&#x2026; 47 = 118 â&#x2039;&#x2026; 47 = 5546 .

OdpowiedĹş: 3 + 8 + 13 + 18 + 23 +â&#x20AC;Ś+ 233 = 5546.

64 58-65 arkusze matematyka c2 2017.indd 64

2017-01-20 17:23:10

ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z MATEMATYKI ZADANIE 27. Najłatwiej będzie rozwiązać to zadanie, obliczając prawdopodobieństwo zdarzenia przeciwnego. Niech więc A’ oznacza zdarzenie, że żaden z dwóch wybranych losowo uczniów nie uczy się języka włoskiego.

⎛ 50 ⎞ Ω = ⎜ ⎟ = 1225 (wybieramy kombinację dwóch spośród 50 uczniów) ⎝2⎠

⎛ 42 ⎞ A' = ⎜ ⎟ = 861 (wybieramy kombinację dwóch uczniów spośród 42, którzy nie uczą się języka włoskiego) ⎝2⎠ 861 123 52 , stąd p ( A ) = 1 − p ( A ' ) = 175 . p ( A') = 1225 = 175 W zadaniach z prawdopodobieństwa czŋsto pojawia siŋmotyw rozwiązania poprzez wyznaczenie prawdopodobieństwa zdarzenia przeciwnego.

ZADANIE 28. Korzystając ze wzoru na pole trójkąta równobocznego, otrzymujemy:

a2 3 P= 4 2 a 3 12 3 = 4 a 2 = 48 , stąd a = 4 3

Zatem średnica podstawy stożka równa jest 4 3 , czyli promień podstawy stożka równy jest Wysokość stożka równa jest wysokości jego przekroju osiowego, czyli:

2 3

a 3 4 3⋅ 3 = = 6. 2 2

Teraz mamy już wszystkie wielkości potrzebne do wyznaczenia objętości stożka:

V = 13 Πr 2 h

(

)

= 13 Π 2 3 ⋅ 6 = 13 Π ⋅12 ⋅ 6 = 24Π.

ZADANIE 29. Ponieważ podane są dwa sąsiednie wyrazy ciągu geometrycznego, z łatwością wyznaczymy iloraz tego ciągu:

a2 24 1 = = a1 72 3

Korzystając ze wzoru na n-ty wyraz ciągu geometrycznego, wyznaczymy teraz piąty wyraz tego ciągu:

an = a1 ⋅ q n −1 a5 = a1 ⋅ q 4 = 72 ⋅ ( 13 ) = 72 ⋅ 811 = 89 . 4

ZADANIE 30. Oznaczmy: v – prędkość samochodu (km/h)

280 – czas podróży (w godzinach) przy prędkości, z którą samochód jechał v 280 – czas podróży (o 50 minut, czyli v− 28 280

Można zatem ułożyć równanie: v − 28

5 6 280 v

godziny dłuższy) przy prędkości mniejszej o 28 km/h

+ 56

Pozostaje rozwiązanie powyższego równania, które pozostawiamy Szanownemu Czytelnikowi.

Rozwiązanie: v=112. Odpowiedź: Samochód jechał ze średnią prędkością równą 112 km/h.

65 58-65 arkusze matematyka c2 2017.indd 65

2017-01-20 17:23:15

To ostatni numer z Twojej prenumeraty?

ZACHĘCAMY CIĘ DO POZOSTANIA Z NAMI! JEŚLI ZAMÓWISZ PONOWNIE PRENUMERATĘ NASZEGO PISMA, OTRZYMASZ:

rabat 15% (DODATKOWE 5% RABATU DLA KONTYNUACJI, STANDARDOWO DLA WSZYSTKICH PRENUMERAT RABAT WYNOSI 10%), wartościowy prezent DO PRENUMERATY NA 12 I 18 MIESIĘCY.

y się m a i n e Zmi bie! dla Cie

Większy format!

Nowe, jeszcze lep sze „Cogito”!

on! r t s ej Więc

Złóż zamówienie na prenumeratę na naszej stronie www.edukram.pl. W polu „kod rabatowy” wpisz DUŻYMI LITERAMI

KONTYNUACJA Zostanie Ci wówczas udzielony dodatkowy rabat 5%.

prenumerata kontynuacja C02.indd 66

2017-01-20 14:42:40

opłaca! się dę aw pr na to – ” ito og „C a Prenumerat

Prenumerata 12-miesięczna (12 egz.) 118,80 zł

106,92 zł

Carrie Pilby Nieznośnie genialna | Wyd. Harper Collins

Główna bohaterka, Carrie Pilby, to dziewczyna-geniusz. W wieku dziewiętnastu lat ukończyła studia na Harvardzie. Carrie woli siedzieć w domu, niż spędzać czas w towarzystwie rozrywkowych rówieśniczek. Choć w Nowym Jorku mieszkają miliony ludzi, ona nie potra i się do nikogo dopasować.

W PRENUMERACIE ZYSKUJESZ: → Rabat 10% już przy pierwszym zamówieniu → Książkę w prezencie → Darmową wysyłkę → Każdy numer prosto do skrzynki pocztowej

JAK ZAMÓWIĆ PRENUMERATĘ? → składając zamówienie w naszym sklepie internetowym www.edukram.pl (zakładka prenumerata) lub → wpłacając kwotę na konto: Agencja Wydawnicza AGA PRESS Sp. z o.o. ul. Kamionkowska 45 03-812 Warszawa 78 1240 6074 1111 0000 4995 4616 → e-wydania: www.kiosk24.pl → prenumerata zagraniczna: www.prenumerata.ruch.com.pl

prenumerata kontynuacja C02.indd 67

2017-01-20 14:42:47

68 DISNEY C2 2017.indd 68

2017-01-20 14:40:04