pantheon// 2012 - DIY

tweemaandelijkse uitgave van d.b.s.g. stylos / nummer 3 / jaargang 2012

pantheon//

do it yourself

de Dakdokters food back in town onderwijs dictatuur? ambachtelijk met baksteen

bimonthly edition of the study association Stylos faculty of Architecture, TU Delft always printed on 100 % recycled paper

colofon jaargang 16, editie 3, juni 2012 oplage: 2.800 Stylosleden en vrienden van de Stylos Stichting ontvangen pantheon// vijf maal per jaar redactieadres BG. midden 110 Julianalaan 132-134 2628 BL Delft pantheon@stylos.nl eindredactie Rosa Stapel hoofdredactie Martine Duyvis Wendel de Waal

Over de cover Deze keer een cover die je zelf moet maken! Verbind de lijnen, hou het abstract of kleur hem in en je zal een deconstructivistisch gebouw construeren. Het Guggenheim Museum in Bilbao van Frank Gehry, de architect die bekend staat om zijn innovatieve excentrieke gebouwen en zijn maquettes van bijzondere materialen. Want wil je tot iets onconventioneels komen: Do It Yourself!

redactie Nina Bohm Martine Duyvis Henk de Haan Maya van der Lande Roos Pulskens Max Verhoeven Wendel de Waal aan dit nummer werkten mee Bestuur 119, Herman van Bergeijk, Thomas Broos, Joris van Dijk, Roel Kosters, Matthijs van Oostrum, Tim van der Steen, Bob Witjes en Benjo Zwarteveen. advertenties 12 | SABIC innovative plastics bv 23 | Architect@Work 28 | Bond van Nederlandse Architecten 28 | MHB bv 35 | Internationale Architectuur Biennale Rotterdam 35 | Waltman’s bookshop 39 | de Swart 39 | Beroepservaring 41 | Uitgeverij SUN drukker De Swart, ‘s-Gravenhage omslag grafisch ontwerp Martine Duyvis

woord van de redactie Martine Duyvis & Wendel de Waal Do It Yourself, een term die we allemaal kennen. We denken meteen aan de grote bouwmarkten, aan bouwpakketten, aan onze eigen kamers en IKEA stapelbedden. We weten nog goed onze vaders te herinneren die onze kamers in de kleuren verfden die we hadden uigekozen en ons eerste bureau in elkaar zetten.

Maar we denken ook aan de maakbaarheid van de maatschappij.

De wereld waarin we onze eigen dromen moeten leven en zelf verantwoordelijk zijn voor wat we bereiken. We willen zelf invloed hebben op onze omgeving en die naar believe kunnen aanpassen. Houden we daar in de architectuur wel genoeg

Het Delftsch Bouwkundig Studenten Gezelschap Stylos werd in 1894 opgericht ter behartiging van studie- en studentenbelangen van studenten aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft.

rekening mee?

bestuur 118 D.B.S.G. Stylos voorzitter: Bob Witjes secretaris - public relations: Jan Maarten van Hemert penningmeester - onderwijs: Benjo Zwarteveen onderwijs: Bob Zwanink evenementen - international affairs: Joris van Dijk extern: Rosa Stapel

In Almere kan je als burger al zelf bepalen hoe de wijk er uit gaan

adres BG. midden 110 Julianalaan 132-134 2628 BL Delft info@stylos.nl telefoonnummers bestuur 015 2783697 secretariaat 015 2781369 internet www.stylos.nl lidmaatschap Stylos 10 euro per jaar gironummer 296475 Stylos Stichting De Stylos Stichting vervult een vliegwielfunctie ter stimulering van initiatieven van en voor studenten van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft. Zij kunnen bij het bestuur van de Stylos Stichting terecht voor financiële en inhoudelijke ondersteuning van hun project. Om u hiervan op de hoogte te houden ontvangt u elke 2 weken B-nieuws en 5 maal per jaar de pantheon//.

Wij vragen om een donatie van 45 euro per jaar (pas afgestudeerden betalen de eerste twee jaar 10 euro). Aan bedrijven vragen wij 90 euro. gironummer 1673413 disclaimer All photos are (c) the property of their respective owners. We are a non-profit organisation and we thank you for the use of these pictures.

zien, zal dit zich voortzetten? En kunnen we als architect nog wel genoeg zelf? Vitruvius zei ooit dat een volmaakt architect naast de theorie ook het ambacht moest beheersen. Dat is in de loop van de tijd veel bediscussieerd en uiteindelijk verworpen. Maar snijden we onszelf niet in de vingers als we geen enkel benul hebben van het ambacht? Een kunstenaar als Joost Conijn toont het andere uiterste: hij maakt alles zelf. Met zijn motto ‘leren door te doen’ willen we dan ook afsluiten. De zomervakantie zal ons allen tijd geven om dingen te doen en laten zien hoe mooi het is als we daar wat van kunnen leren! We zien jullie weer na de zomer!//

stylos

do it yourself

2 van de voorzitter

18 ambachtelijk met baksteen

Bob Witjes

Martine Duyvis

2 dictatuur?

20 food back in town

Benjo Zwarteveen

Henk de Haan & Max Verhoeven

5 excursie Londen

24 trek er op uit!

uitwisseling Chepos

Wendel de Waal

6 nieuw bestuur

26 leren door te doen

bestuur 119

Henk de Haan & Max Verhoeven

7 nieuwe commissies

29 bouw je eigen stad

bestuur 119

Maya van der Lande

8 four miles of lights

31 de plank

Roel Kosters

Roos Pulskens

9 midsummer Chicago Max Verhoeven

algemeen

10 Barcelona

33 get inspired

Bob Witjes

Roos Pulskens

11 experience the difference

34 valse wijsheden

Joris van Dijk

Herman van Bergeijk

13 unravelling China

36 @architect de Dakdokters

Matthijs van Oostrum

Roos Pulskens

14 ratio vs. emotion

36 architectural forecast

Thomas Broos

Martine Duyvis

15 oude vondsten

40 agenda

Nina Bohm

Henk de Haan

15

20

18

41 recommended reading Max Verhoeven

26

van de voorzitter Bob Witjes

“Wat doe je toch de hele dag op dat Stylos-hok?”

Die vraag heb ik het afgelopen jaar vaak gehoord. Een logische vraag voor iemand die niet dagelijks in de bestuurskamer te vinden is. Veel mensen zien voornamelijk de eindresultaten van wat we doen; de organisatie blijft vaak verborgen. Daarom speciaal voor iedereen die zich al tijden afvraagt hoe het er bij ons aan toe gaat: een kijkje achter de schermen bij Stylos.

De taken van een bestuurslid zijn op te delen in twee subtaken: bestuur gerelateerde taken en commissie gerelateerde taken. Als voorzitter heb ik een aantal vaste bestuurstaken, zoals het voorzitten en voorbereiden van de wekelijkse bestuursvergadering. Er komen door het jaar heen echter een hoop projecten voorbij. Dit varieert van kleine taken zoals het bijhouden van de voorraad blikjes op het hok tot het opzetten van een Oud Besturen Raad (OBR). Deze raad hebben we in het leven geroepen om de ervaring van oud-bestuursleden niet verloren te laten gaan. Zoiets merkt de student in eerste instantie niet, maar als bestuur hebben we er veel tijd in gestoken. Hoe komt de raad er uit te zien? Wat wordt de exacte functie? Wie komen er precies in? Ook het contact met andere studieverenigingen is iets waar ik me mee bezig houd. Zo heb ik elke maand een vergadering met de voorzitters van alle studieverenigingen. Je kan veel van elkaar leren, omdat je allemaal in dezelfde situatie zit.

Wat minder verborgen blijft is het andere deel van je bestuurstaak: commissies. Als bestuurslid ben je QQ van ongeveer drie commissies, wat een afkorting is van qualitate qua. Dit betekent zoveel als ‘in de hoedanigheid van’, in dit geval als bestuurslid onderdeel van de commissie zijn. Ook hier gaat een aanzienlijk deel van je tijd in zitten. Zo QQ ik de buitenlandse excursie commissie. Een excursie duurt vaak maar een paar dagen; toch moet er veel geregeld worden: de reis erheen, rondleidingen in gebouwen die je wilt bezoeken, sponsorgeld en een excursieboekje. Samen met de commissieleden zorg je ervoor dat alles op tijd af is en van een goed niveau.

Maar goed, dit is slechts een korte impressie. Wil je de organisatie van Stylos echt ervaren, kom dan bijvoorbeeld volgend jaar een commissie doen. Het nieuwe bestuur staat al klaar achter de schermen om het van ons over te nemen, al moeten ze nog een paar maanden geduld hebben…//

2

onderwijs

dictatuur?

Benjo Zwarteveen

Aan de student ligt het nooit, volgens de student. Aan de studenten ligt het altijd, volgens de docent.

Hoe vaak heb ik als onderwijscommissaris al niet van studenten gehoord dat er veel mis is met het onderwijs en dat ze niet zien wat er aan wordt gedaan. Waar kan dit aan liggen?

Aan de hand van een tweetal interviews en vanuit eigen ervaring zal ik uitleggen waar dit vandaan komt. Hebben we als studenten op de TU Delft helemaal niets te zeggen en is de universiteit qua machtsstructuur een dictatuur of is het toch best aardig geregeld in Delft?

Afgelopen jaar heb ik een aantal keer bij de overlegvergaderingen gezeten van het College van Bestuur van de TU Delft (CvB) en de Studentenraad (SR). Wat me direct opviel was de defensieve houding die het CvB aan kan nemen richting de studenten. Weinig toegeven, ontwijkend antwoorden op slimme vragen en keihard ‘nee’ zeggen op voorstellen zonder argumenten. Af en toe leidde dit tot heftige discussies of juist ongemakkelijke stiltes. Ondanks de goede berichten die ik meerdere malen heb gehoord over de verstandhouding tussen de Facultaire Studentenraad (FSR), de SR en de universiteit, lijkt het me goed als er ook kritiek wordt opgeschreven over hoe de beleidsmakers van de TU zich soms gedragen.

Daarom heb ik afspraken gemaakt met Remco op het Veld van studentenfractie ORAS, die namens de SR hierover spreekt, en Martijn Lugten van de FSR Bouwkunde.

Hoe zit het met de medezeggenschap op de TU Delft, wat heeft de SR voor rechten?

Remco: “Het begon met de bezetting van het Maagdenhuis in Amsterdam. Na de democratisering in 1969 hadden de medewerkers en studenten van de TU het voor het zeggen en was het CvB de uitvoerende macht.”

Een lesje geschiedenis, we zoeken het op.

‘Begin jaren zestig van de vorige eeuw hadden studenten nog geen invloed op de besluitvorming binnen het hoger onderwijs. Bestuurders en docenten bepaalden op eigen houtje wat er gebeurde. (…) Naarmate 1970 naderde werd er steeds meer actie gevoerd door studenten om inspraak te krijgen op de besluitvorming binnen het hoger onderwijs, met de

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

legendarische bezetting van het Maagdenhuis in Amsterdam als hoogtepunt. (…) Om 9 uur ’s ochtends op 21 mei 1969 maakte de politie hardhandig een einde aan de bezetting, maar de boodschap is dan allang duidelijk. Een jaar later werd studenteninspraak op het beleid in het hoger onderwijs eindelijk vastgelegd in de wet1.’

Daarna had de Universiteitsraad het voor het zeggen, deze bestond, met gelijke geledingen, uit studenten, wetenschappelijk en ondersteunend personeel.

‘Omdat de overheid de universiteiten in Nederland niet slagvaardig genoeg vond, trad in 1997 de Wet MUB (modernisering universitaire bestuursorganisatie) in werking. De bestuursstructuur werd op deze manier heel anders.

Het CvB werd namelijk het bestuurlijke orgaan, terwijl de Universiteitsraad opgesplitst werd in een Ondernemingsraad en een Studentenraad die moeten gaan functioneren als medezeggenschapsorganen. De medebestuursfunctie van de oude Universiteitsraad verdween hiermee volledig1.’

Remco: “Naast instemmingsrecht en adviesrecht heeft de SR ook een actieve rol, initiatiefrecht (het CvB is verplicht hier reactie op geven, red.). Bij de kwestie aangaande de fusie Leiden, Delft en Erasmus (LDE) heeft de SR direct contact gezocht met Leiden en Rotterdam om een reactie te schrijven naar het CvB. Dit was overigens meer een pro actieve houding van de SR dan gebruikmaken van het initiatiefrecht. Dit is verder in informele afspraken met het CvB zelf besproken. Het CvB neemt de SR wel serieus, ze zijn wettelijk verplicht de SR twee keer per jaar te spreken, maar de vergaderingen in Delft zijn nu standaard elke maand.“ Naast de overlegvergaderingen van de SR en het CvB heb ik ook een aantal keer het decaansberaad van de Facultaire Studentenraad (FSR) bijgewoond. In gesprek met Martijn, de voorzitter van de FSR van Bouwkunde heb ik hem dezelfde vragen voorgelegd als de SR om

de vergelijking tussen facultair en universitair medezeggenschap te trekken.

Martijn: “Ook de FSR heeft advies-, instemmings- en initiatiefrecht. Instemmingsrecht hebben we over bijvoorbeeld het studentenstatuut en de OER (onderwijs- en examenregeling).“ Welke partijen leggen verantwoording af aan de studenten?

Remco: “Het CvB. Samen met de Ondernemingsraad geeft de SR advies over de toekomst van de TU Delft. Het CvB is eindverantwoordelijk voor de plannen.“ Martijn: “De decaan en de directeur onderwijs, maar de decaan uiteindelijk als hoofdverantwoordelijke. Op facultair niveau is het wel wat informeler en meer gemengd dan op centraal niveau.“ Dit is iets wat ik binnen de faculteit ook al heb gemerkt, wie is nu de eindverantwoordelijke? Eigenlijk altijd de decaan, maar er wordt genoeg namens de decaan gesproken door directeur(en) onderwijs of hoofd Facilitair Management. Door de informele sfeer worden de officiële hamerslagen niet per se door de decaan gedaan. Een wirwar van partijen die op TU centraal niveau duidelijker is.

Kan een advies genegeerd worden?

Remco: “Ja. Het CvB kan een advies naast zich neer leggen, maar als de SR daar geen vrede mee kan hebben is de uiterste stap een juridisch geschil aangaan. Het CvB riskeert dan gezichtsverlies en het kost de TU geld.”

Komt dit vaak voor?

Remco: “Ja, wel eens. Bij het BSa bijvoorbeeld.

Van de twaalf randvoorwaarden die we hebben voorgesteld aan het CvB werden twee heikele punten niet overgenomen: het mee laten tellen van de augustusherkansingen en het uitstel van de invoering. Vooral het eerste was volgens de SR onacceptabel. Ook volgens de advocaat had de SR een goede kans om hierover een geschil aan te spannen en de augustusherkansingen uiteindelijk mee te laten tellen. Dit is ook gelukt!”

In de overlegvergaderingen van het CvB en het decaansberaad zijn er een aantal momenten geweest waar bij mij de aandacht verscherpte. Dit waren de momenten waarop het te gevoelig werd, waarop er dingen werden achtergehouden of verzwegen. De momenten waarop de eerste verschijnselen van dictatuur zich voordoen. Dit is waarvoor ik de gesprekken aan ben gegaan met de studentvertegenwoordigers.

“Als er een orgaan als de SR in de weg staat, worden ze fel. De druk vanuit het CvB is hoog, ook op het gebied van BSA.” Wordt er voldoende beargumenteerd gereageerd door deze partijen?

Martijn: “De decaan is verplicht te reageren op de adviezen van de FSR, maar wat zijn hierin goede argumenten? Het ligt er natuurlijk maar net aan vanuit welke standpunt er wordt gedacht en wat er belangrijk is, de student of de organisatie. Je merkt hierin bijvoorbeeld wel het verschil tussen Theo van Drunen (Onderwijs & Studentenzaken) en Karin Laglas (decaan), Karin denkt vaker vanuit de student dan Theo, die meer van de organisatorische kant is.“ Remco: “Bij instemmingsrecht zijn argumenten heel belangrijk, er moet namelijk door de SR ingestemd worden aan de hand van argumenten, bij adviesrecht geldt dit eigenlijk ook.

Bindend studieadvies Bij bijvoorbeeld het BSA, liepen de discussies hoog op geloof ik, hoe is dit verlopen?

Remco: “De SR heeft advies gegeven over het rapport Koersen op studiesucces. Hierbij heeft de SR eerst positief advies gegeven in de vorm van een twaalftal randvoorwaarden, waarvan er tien zijn aangenomen. Er is toen ook toegezegd dat de communicatie hierover naar aankomende studenten ruim 1 jaar van tevoren goed zou zijn, maar dit is uiteindelijk niet geheel vlekkeloos gegaan.

Er zijn meteen pittige discussies geweest met het CvB. De SR was niet tevreden met de snelheid van de invoer van het strengere BSA (45 >> Politieinval Maagdenhuis 1969. ANP archief

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

3

punten). Een aantal faculteiten heeft namelijk aangegeven hier niet klaar voor te zijn (in sept 2012, red.) en verwacht grote uitval in dat jaar.

Bovendien zijn er faculteiten waarvoor de verhoging 47 punten inhoudt doordat je met de vak groottes niet op een totaal van 45 punten kan uitkomen. Omdat de SR ook de toekomstige student vertegenwoordigt, loopt er nu onderzoek naar de juridische positie van de SR in deze kwestie.”

Ook Marketing en Communicatie is een partij die regelmatig in opspraak komt. In de communicatie naar de studenten toe zijn er fouten gemaakt bij de verhoging van het BSA. Een partij als het CvB wil natuurlijk zijn plannen er doorheen krijgen en als daar een partij fouten maakt of in de weg zit, moet dit geen vertraging opleveren. Wat mij betreft heeft de SR gelijk over het feit dat als er officieel communicatiemateriaal naar buiten is gegaan zonder de verhoging van de BSA daarin aangekondigd, het CvB niet kan doordrukken dat de verhoging er komt. Doen ze dit toch, is de drempel hoog om het College tot stoppen te brengen. Nog een voorbeeld.

Motivatie Thijs Durieux (Lijst Bèta, SR) heeft een onderzoek gepresenteerd over motivatie. Het CvB reageerde afkeurend en geloofde de resultaten niet.

Remco: “Er zijn vaker onderzoeken gepresenteerd aan het CvB, maar ze reageerden soms met onderzoeken die precies het tegendeel bewezen. Over het algemeen wordt er goed geluisterd naar de SR, maar het zijn wel bestuurders. Als er een orgaan als de SR in de weg staat, worden ze fel. De druk vanuit het CvB is hoog, ook op het gebied van BSA.“ Ik blijf het raar gedrag vinden, ongefundeerd en niet beargumenteerd antwoorden. Ook in de faculteit gebeurt dit regelmatig. Alsof je als student geen hersens hebt, als in een situatie waarin een moeder haar kind beantwoordt met ‘daarom niet’. Dit levert frustraties op, want de studenten volgen zelf het onderwijs, weten hoe hun generatie zich voelt en zien de problemen van dichtbij. Bovendien zijn de studenten die in het medezeggenschap zitten vaak net zo diep verwikkeld in de onderwijszaken als de leidinggevenden zelf.

Bachelor 2013 Martijn, hoe is de medezeggenschap gegaan bij de bachelorvernieuwingen?

“Tot op zekere hoogte is dit goed gegaan, alleen het is jammer om te zien dat er door O&S (Theo van Drunen) toch weer kwartaalblokken van zeven weken worden ingezet in plaats van blokken van vijf weken, terwijl dit al besproken was tijdens de TU centrale bijeenkomsten over studiesucces. De eerste die hiervan afwijkt is weer Bouwkunde, omdat Theo het bij

die bijeenkomsten al niet eens was met de vijf weekse blokken. Nu is ons de reden wel duidelijk waarom er blokken zijn van zeven weken en onder voorwaarden hebben we hiermee uiteindelijk kunnen instemmen. Verder zaten we natuurlijk in de werkgroep bachelorvernieuwing, zodat er direct werd meegedacht in het proces en niet achteraf advies hoefde te komen op de vernieuwing, dit heeft positief gewerkt.”

Toch raar dat in de presentatie van de nieuwe bachelor wordt genoemd dat de studenten ook betrokken zijn geweest bij de samenstelling van de vernieuwde bachelor. Natuurlijk zijn de studenten betrokken, maar er hoefde niet geluisterd te worden naar ze. Het advies van de FSR kan genegeerd worden en er hoeft door de wirwar van partijen alleen maar door de decaan beargumenteerd gereageerd te worden. Dat is gebeurd, zoals het volgens de statuten hoort, maar niet op alle punten naar tevredenheid van de studenten. Ik zou graag gezien hebben dat in de werkgroepen voor de verschillende leerlijnen (ontwerpen, technologie, overdrachtstechnieken ed.) studenten hadden gezeten om ook te laten weten wat de student lastig vindt, wat ze goed vinden aan het onderwijs en wat ze nog graag zouden willen leren. Het leek wel alsof de studenten volgens de decaan en onderwijsdirectie niet genoeg mochten of konden inbrengen in dit proces. Een gemiste kans lijkt me, voor beide partijen.

In hoeverre werkt de TU Delft als dictatuur?

Dictatuur komt van het Latijnse werkwoord ‘dicere’ wat ‘zeggen’ betekent. Een dictator heeft het letterlijk voor het zeggen, en dan alleen de dictator. Op de TU heeft de decaan of het CvB het niet alleen voor het zeggen.

Nog meer dan in andere Europese landen of andere Nederlandse universiteiten heeft de student veel medezeggenschap in de TU Delft zaken. Met ingang van de MUB wet is de inspraak van studenten en medewerkers wel ingeperkt, maar niet geminimaliseerd. Het CvB heeft het uiteindelijk wel voor het zeggen, maar niet alleen het CvB. Feitelijk is de TU Delft dus absoluut geen dictatuur, maar dit neemt niet weg dat het soms wel zo overkomt. Als de beleidsmakers van de TU Delft doelen willen bereiken en de studenten hen daarin belemmeren, zullen ze er alles aan doen om het beleid toch te verwezenlijken.// >> 1 www.oras.nl/studentenraad/historie

>> Bezetting Maagdenhuis omtrent wet MUB 1996. ANP archief

4

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

chepos

excursie Londen Tim van der Steen

Chepos is het onafhankelijke architectuurtijdschrift van de studievereniging Cheops van de Technische Universiteit Eindhoven. Iedere editie wisselen Chepos en pantheon// een artikel uit.

Niet alleen de steeds meer diverse en meer opmerkelijke architectuur, maar ook de komende Olympische Spelen maken de grootste stad van de Europese Unie op dit moment een plek die elk toekomstig bouwkundige zou moeten aanspreken. De laatste jaren hebben vele jonge en internationaal bekende bureaus bijgedragen aan de stads- en architectuurontwikkeling, waaronder Kohn Pedersen Fox Associates (KPF). Dit bureau stond als eerste activiteit gepland tijdens de excursie en is in Nederland bekend van het winnende ontwerp voor de (in plan gesneuvelde) Parkhaventoren te Rotterdam en het WTC in Amsterdam. Alvorens ons te melden bij het bureau was er nog tijd om te pauzeren bij de lokale Starbucks. Bediend worden door een charmante Starbucks koffiedame die (in mijn beleving knipogend) mijn naam op het bekertje schreef – wat op de één of andere manier aanvoelde als een persoonlijk cadeautje – gaf de benodigde energie na een vermoeide busreis.

Op het bureau aangekomen, namen vier architecten de tijd ons in te lichten over de strijd om het hoogste punt in London te bereiken met hun recent ontworpen Pinnacle, een gebouw dat vanaf maaiveld 288 meter omhoog moet gaan spiraleren. Deze torderende vorm is geïnspireerd op de ontstaansvolgorde van de bestaande en het geplande stadscluster en bevat zijn stijgpunten als reactie op de naastgelegen gebouwen. Met overlappende glaspanelen, eindigt de ‘snakeskin’-gevel op het hoogst gelegen punt van Londen met een restaurant en uitkijkplatform. Ook de beschrijving van de naastgelegen Heron Tower en de herbestemming van het Londense Unilever hoofdkwartier was het luisteren waard, waarna CHEOPS zelfs een internship aangeboden kreeg!

Het bezoek aan het Victoriaanse V&A Museum of Childhood was minder spectaculair, maar bood als troost de goed verstopte Gerrit Rietveld kindertrolley – vormgegeven in dezelfde stijl als zijn beroemde ‘rood-blauwe’ stoel.

Hierna maakten de studenten zich op voor de Olympische tour. Vanaf de nieuwe cortenstalen Town Centre Link bridge – welke binnen-

>> Maquette centrum Londen

kort miljoenen toeschouwers op gang moet brengen tussen Stratford Town Centre en het Olympische park – werd uitzicht verleend op het grotendeels nog afgesloten Olympische ensemble. Niet te missen in de Olympische skyline is het hoogste openbare kunstwerk van Groot-Brittannië, The Orbit. Deze ‘one continuous loop of steel’ wikkelt zich om zijn as naar een hoogte van 115 meter en start zijn 23 miljoen euro kostende productiereis in ons buurlandje Luxemburg. Via bewerkingen in Spanje en Frankrijk, wordt zij in Bolton geconstrueerd tot verscheidene prefab framewerken. Waar het Olympische vuur zal gaan branden is nog geheim werd ons verteld, maar dat de uitkijktoren wat weg heeft van een fakkel valt niet te ontkennen, aldus de Britse reisgids.

Echter, een jong bouwkundig oog vertelde hem dat de 2000 ton aan staal de temperatuur niet zal kunnen verdragen.

Tegen het avonduur was door de commissie een diner geregeld in een plaatselijk restaurant, waar de excursiegroep elkaar beter kon leren kennen. Gelegen op steenworp afstand van de beroemde Abbey road oversteekplaats, verbleven de studenten deze reis in het historierijke Victoriaans hostel genaamd Palmers Lodge, in Noord-Londen. Wanneer men de volgende ochtend eenmaal de ogen heeft geopend in traditionele houten stapelbedjes (inclusief eigen gordijntje), was het elke keer weer een verassing wie – of welke verliefde tortelduifjes – er dit keer achter de ‘curtainwall’ vandaan kwam(en). s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

Dacht je veel tijd te hebben gestoken in een stedebouwkundige projectmaquette, dan deed een aanblik op de stadsmaquette in The Building Centre het zweet herproduceren. In één oogopslag kreeg men een beeld van de organisch geplande stadsontwikkeling. Om deze in de praktijk te ervaren was er hierna de tijd om via een bezoekje aan het British Museum een stadswandeling te maken, met als eindstation het financiële hart, The Square Mile. Een ‘tripple Foster’ meepakken via de City Hall en de torderende ‘Augurk’, omdraaien naar Richard Rogers’ futuristische Lloyd’s ‘Pompidou’ Building met zijn uitwendige, leidingen, liften en wentelende aluminium trappenhuizen of overweldigd worden door Piano’s verticale stad bij The London Shard: architectuur par excellence.

Na een periode van ongekende groei, wordt de Londense skyline gedomineerd door postmodernistische wolkenkrabbers. Na de classicistische invloeden, zoals St. Paul’s Cathedral en het Britse Museum, heeft Londen dan ook een architectonische metamorfose ondergaan. Echter, men kan zich daarbij wel afvragen of deze roterende ‘portemonneearchitectuur’ nodig was om dit te bereiken.

Een feit was in elk geval het minder gewenste draaiende hoogtepunt waarmee een aantal studenten opstonden, na een knallend eindfeest in één van Europa’s grootste discotheken ‘Ministry of Sounds’.//

5

nieuw

bestuur Bestuur 119

In september zal wederom een wisseling van bestuur plaatsvinden. Van 118 naar 119: weer zes nieuwe gezichten om een jaar lang zich bezig te houden met het reilen en zeilen van Stylos, het vakgebied en uiteraard alle bouwkundestudenten. Even voorstellen: Voorzitter // Pierre Mostert

Onderwijs

2 jaar HBO bouwkunde, aankomend Master

Bachelor // Margot Overvoorde Als voorzitter is het mijn taak om het bestuur te laten draaien als een goed geĂśliede machine. Mijn belangrijkste taak is dan ook het houden van het overzicht binnen Stylos: samen met de secretaris regel ik de meeste interne zaken en het halen van koffie. Ook zal ik in algemene gevallen het gezicht zijn van de vereniging zoals bijvoorbeeld bij de SteeOwee en enkele borrels. Zeker omdat ik samenwerk met vijf zeer capabele en gemotiveerde studenten kijk ik erg uit naar het voorzitterschap van het 119e bestuur van Stylos.

Pierre Mostert // Voorzitter

Margot Overvoorde // Onderwijs Bachelor

Secretaris // Sebastiaan Huls derdejaars Bachelor

Sebastiaan Huls // Secretaris

Ilse Galama // Onderwijs Master

Als secretaris zal ik de interne kant van Stylos onder mijn hoede nemen. De telefoon, de email, de post en alle andere inkomende media zullen door mij zorgvuldig worden afgehandeld. Een succesvol Stylosjaar kan niet alleen worden gerealiseerd door het bestuur, de leden van Stylos spelen met hun enorme inzet en enthousiasme een zeer belangrijke rol komend jaar. Het is belangrijk dat hier veel aandacht aan wordt besteed dus daarom zal ik de belangen van alle leden gaan behartigen, komend jaar zijn jullie dus te allen tijde van harte welkom bij mij.

derdejaars Bachelor

Master // Ilse Galama eerstejaars Master Onderwijs zal aankomend jaar opnieuw een verbindende rol spelen tussen het bouwkunde curriculum en de activiteiten van Stylos.

Margot en Ilse zullen in het 119e bestuur der D.B.S.G. Stylos de rol van onderwijs commissaris op zich nemen. Beide hebben al de nodige ervaring opgedaan met het verbreden van het Bouwkunde onderwijs. Margot zat afgelopen jaar in de ExBiCo (Excursie Binnenland Commissie) en Ilse in de ExBuCo (Excursie Buitenland Commissie). Dit soort excursies aanvullend op het onderwijs zullen volgend jaar ook weer erg belangrijk zijn. Naast deze verbredende activiteiten zal Margot zich als commissaris Onderwijs Bachelor, storten op het vernieuwde bachelor programma. Ilse wordt verantwoordelijk voor het masteronderwijs en zal aansluitend hierop activiteiten organiseren om de masterstudenten meer bij Stylos betrekken. Samen zullen we ervoor zorgen dat de samenwerking en overgang tussen bachelor en master vloeiend zal verlopen.

Extern // Melanie van Laak derdejaars Bachelor

Evenementen & Penningmeester // Marissa van der Veer derdejaars Bachelor

Marissa van der Veer // Evenementen & Penningmeester

6

Melanie van Laak // Extern

Binnen ons bestuur ben ik verantwoordelijk voor de grote evenementen en de financiĂŤn van Stylos. In navolging van BkBeats 2012 is komend jaar het jaar van Indesem. Naast Indesem is er vrijheid voor nieuwe evenementen als symposia. Maar we hebben niet alleen inhoudelijke activiteiten. Er zullen ook de nodige borrels zijn, want je moet niet vergeten af en toe wat te ontspannen! Denk aan een eindejaarsborrel, het dies feest en een MidZomerNacht festival. Genoeg mooie activiteiten waar ik me komend jaar voor in zal zetten.

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

Komend jaar zal ik het contact met de sponsors van Stylos onderhouden. Hieronder valt de acquisitie, maar ook andere samenwerkingsvormen (hierbij kun je denken aan lezingen of workshops die door een bedrijf worden gegeven). Daarnaast ga ik de verschillende commissies van Stylos aansturen in hun aquisitie. Het contact met externe partijen is erg belangrijk om de activiteiten die Stylos organiseert mogelijk te maken.// Contact: >> bestuur119@stylos.nl >> pmostert@stylos.nl >> shuls@stylos.nl >> mvanderveer@stylos.nl >> movervoorde@stylos.nl >> igalama@stylos.nl >> mvanlaak@stylos.nl

nieuwe

commissies Bestuur 119

Wij hebben jou, lieve lezer of lezeres, komend jaar weer hard nodig om Stylos tot een succes te maken. Jullie inzet, ideeën en enthousiasme zorgt ervoor dat Stylos iedere jaar weer een breed scala aan activiteiten neer kan zetten! Hoor jij daarbij? Kom commissie doen!

Samen kunnen we de architectonische hoogstandjes van Nederland ontdekken of we nemen je mee op excursies naar het buitenland.

Commissies organiseren vele lezingen, workshops en masterclasses die de vele facetten van de bouwkundestudie uitlichten en zetten we samen een mooi symposium neer of genieten we van een biertje op MidZomerNacht festival. Of slechts ervaren hoe de onderwijscommissie de plooien in het onderwijsprogramma glad strijkt kan natuurlijk ook. Word actief bij Stylos en organiseer verschillende evenementen en activiteiten. Doe contacten op met medestudenten, docenten en mensen uit het vakgebied, maar bovenal doe iets wat jij leuk vindt en zet je passie in voor Stylos!

Excursies Buitenland

Enthousiast? Wat nu?

Symposium commissie

In september begint de vorming van de nieuwe commissies. Voor die tijd kun je natuurlijk al je interesse kenbaarmaken door een interesseformulier in te vullen op Stylos of op de website (www.stylos.nl > commissies > interesseformulier). Dan nemen wij contact met je op! Voor vragen en meer informatie kun je natuurlijk altijd terecht op het Stylos hok of bij een van de nieuwe bestuursleden!

Wat betreft de grote evenementen is er de afwisseling van in het ene jaar een inhoudelijk evenement, Indesem, en het andere jaar een feestelijk evenement, BkBeats. Aankomend jaar zal het jaar van Indesem zijn. Wij als Stylos willen naast Indesem graag nog een aantal andere grote evenementen neerzetten. Deze inhoudelijke evenementen kunnen variëren van 1 dag tot een week en opgebouwd zijn uit lezingen, workshops, kleine excursies en meer. Denk aan de social engineering week van

afgelopen jaar of een event in de vorm van een symposium. Om deze evenementen te realiseren is er een nieuwe commissie opgericht, de Symposium commissie. Deze commissie zal door het jaar heen grote inhoudelijke evenementen organiseren met veel input vanuit de studenten. Omdat de inhoud van deze evenementen nog moet worden vastgesteld is alles mogelijk en is er veel ruimte voor eigen initiatieven.

Masterclass

KunstCo

Alle commissies op een rijtje

Of ga naar het buitenland! Meerdaagse leerzame excursies naar bestemmingen door jullie te bepalen.

Grote Reis Commissie Hou je bezig met de organisatie van een drieweekse intercontinentale studiereis!

Jaarboek Redactie Leg Stylos’ activiteiten vast in een mooi boekwerk!

LUDIC Wat is ludic? Leuke dingen, ludiek... Laat je creativiteit de vrije loop en zorg voor meer luchtigheid en spontaniteit binnen Bouwkunde!

Onderwijs commissie De vernieuwing van- en schakel tussen onderwijs en Stylos zijn punten waar we met 119 veel aandacht aan willen geven. Met deze commissie willen we een kritische kijk hebben op het onderwijs, veel reflecteren en evalueren op de vakken, projecten en organisatie. Door middel van enquêtes, activiteiten, en persoonlijke feedback van studenten en docenten. Denk jij een toevoeging voor deze commissie te zijn, ben je niet op je mondje gevallen en heb je een kritische kijk op het onderwijs, schrijf je dan in!

nieuw!

Business Commissie Maakt de bouwkundestudent klaar voor een goede carrièrestart!

CoCo De integratie en ontspanning van de commissieleden is jouw taak: commissieweekend, borrels...

Eerstejaars Commissie

Haal grote namen binnen om hun kennis met de studenten te kunnen delen op intensieve wijze.

pantheon// redactie

Organiseer activiteiten speciaal voor de eerstejaars.

Vijf keer per jaar verschijnt de pantheon// die nu voor je ligt. Ook jij kan hieraan meeschrijven en layouten!

EveneCo

SteeOwee

Jij bent de motor achter feestelijke evenementen door het jaar heen: eindejaarsborrel, diesfeest, MidZomerNacht en eventueel al een pre-lustrum activiteit...

Organiseer het eerstejaarsweekend!

Excursies Binnenland De fundering van kennis van Nederlandse architectuur ligt in jouw handen, er is nog zo veel te ontdekken binnen ons eigen land.

Thinking International Deze commissie richt zich op studenten met internationale ambities. Komend jaar gaan we aan de slag met een buddysysteem met Delftse en internationale studenten.//

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

Ook de KunstCo is een nieuwe commissie voor de creatieve bouwkundestudenten. Denk aan een fotografie workshop, een teken/schilder workshop, een uitstapje naar een expositie of theaterstuk. Deze commissie staat open voor alle creatievelingen die iets willen organiseren waarin creativiteit, kunst en cultuur centraal staan. Ben jij tijdens het lezen enthousiast geraakt, lijkt het je wat om iets te organiseren of heb je een heel goed idee wat je met iedereen wil delen? deel je enthousiasme met ons!

7

nieuw!

BkBeats

four miles of lights Roel Kosters

Het is alweer ruim 2 maanden geleden, maar ligt nog vers in het geheugen: BkBeats. 27 april was het weer zover; studerend Delft kon zich opmaken voor een nieuwe editie van het grootste faculteitsfestival van Nederland.

Met een prachtige line-up en het prikkelende thema ‘Four Miles of Lights’ beloofde het weer een onvergetelijk feest te worden.

Nadat de vorige BkBeats-commissie had bewezen dat BkBeats ook in het huidige gebouw prima mogelijk is, keek iedereen al lang van tevoren uit naar BkBeats 2012. De kaartverkoop, die een maand voor het event begon, beloofde alvast veel goeds voor het feest zelf. De mensen die graag een kaartje wilden bemachtigen stonden rijen dik te wachten voor de ticketbalie en in de verbazingwekkend korte tijd van drie dagen waren de kaarten dan ook uitverkocht. Ook de contest op 15 maart was een groot succes en het was dan ook vol verwachting wachten op het grote werk: BkBeats.

Na een lange periode van voorbereidingen en flink wat lange dagen tijdens de weken voor het feest, was de faculteit op de 27e onherkenbaar verandert: In plaats van projecttafels, maquettes en tekenborden stond het gebouw nu vol met speakers, subwoofers, podia en trussen met verlichting. De bassen dreunden ‘s middags tijdens het soundchecken al lekker door het gebouw heen en om negen uur was het dan eindelijk tijd om de deuren open te gooien.

Door de enorme toestroom stond er el al snel een lange rij voor de ingang. Tijdens het wachten konden de bezoekers alvast genieten van de DJ’s in de jagermeister-truck, die buiten bij de ingang stond. Een andere meevaller waren de 100 extra kaarten die beschikbaar kwamen, en die er overigens in no-time doorheen waren. Binnen waren ondertussen de eerste artiesten begonnen. In de Zuidserre waren de DJ’s al lekker bezig, in de Oostserre gingen de eerste live-acts los, en om tien uur ging ook het Ketelhuis open. De zalen begonnen voller en voller te worden en de sfeer begon er steeds meer in te komen.

De artiesten op BkBeats droegen hier natuurlijk voor een groot gedeelte aan bij. De lineup bestond uit een mooie mix van bekende nationale en internationale artiesten, maar ook lokaal talent uit Delft en omstreken kreeg de kans om zichzelf voor een groot publiek te presenteren.

Behalve van muziek konden de bezoekers ook genieten van de objecten die bij BkBeats-environment waren gemaakt. Het vormstudievak geleid door Jeroen van de Laar. De deelnemers van dit vak waren er in geslaagd om met gave verlichtingsobjecten en zelfs ‘mapping’

>> Le Le, Oostserre Continu Live Stage

het thema ’Four Miles of Lights’ flink wat kracht bij te zetten.

Een andere aandachtstrekker zaal was de filmzaal, waar men even lekker tot rust kon komen tijdens het bekijken van grappige en artistieke short-movies. Ook de daarnaast gelegen singer-songwriter stage en de silent disco, waar het Foutief DJ Collectief helemaal los ging, werden makkelijk gevonden door de bezoekers en stonden al snel gezellig vol.

Nadat 3FM Serious Talent Chagall een spetterend optreden in de Oostserre had gegeven, brak om 2 uur een moment aan waar velen al een tijdje op hadden gewacht: de driekoppige formatie Le Le betrad het podium. Hier kwamen zoveel mensen op af dat echt elke vierkante meter helemaal volgepakt stond met publiek. De hierdoor ontstane chaos zorgde even voor wat oponthoud, maar gelukkig kon het optreden van Le Le hierna gewoon doorgaan.

>> Jana Trifunovic,- S&C Singer-songwriter stage

8

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

midsummer Chicago Max Verhoeven

techno-fanaten even alle hoeken van de zaal zien. Tijd om uit te rusten was er echter niet, want afsluiter Marckus trok ook nog even alles uit de kast, net als Autodrop, de laatste act in de Oostserre. Om 5 uur was het helaas dan toch echt gedaan en vertokken de moegestreden bezoekers naar huis.

Voor de commissie kon het nagenieten echter nog niet beginnen, want het leukste gedeelte moest nog beginnen: het opruimen. Toen alle bezoekers het gebouw uit waren werd er begonnen met het bij elkaar vegen van alle plastics en 14 uur later was de faculteit weer helemaal in de oude staat.

>> BkBeats environment, entreehal

Terwijl Le Le de Oostserre helemaal op zijn kop zette, was het in de Zuidserre de beurt aan de bekende DJ Michel de Hey. In de anderhalf uur die volgden liet hij de uit hun dak gaande

We willen graag nog van de gelegenheid gebruik maken om iedereen die aan BkBeats 2012 heeft meegewerkt te bedanken: de artiesten, technici, tappers, bewakers, alle sponsors en natuurlijk de faculteit Bouwkunde en de TU Delft. Ten slotte onzettend bedankt aan alle bezoekers, jullie hebben bijgedragen aan wederom een fantastische editie van BkBeats.

Helaas wordt het weer twee jaar wachten op de volgende, maar wij hebben er nu al zin in!//

Ter afsluiting van het semester en ter viering van de langste nacht van het jaar organiseert Stylos wederom een spetterend samenzijn. Op donderdag 5 juli a.s. kun je van 16.00 tot 22.00 genieten van cocktails, live Jazz en culinaire hoogstandjes op het zonnige West terrein van BK City. De immer zo enthousiaste commissies van Stylos steken hun handen uit de mouwen en hebben vele verrassingen voor u in petto. Net klaar met werken? Tentamens ingekopt?

Of moet je er nog eentje? Komt allen even bij op Midsummer Chicago!

As a conclusion of the academic year, the Architecture student association Stylos will once again organize a sensational festive event. On Thursday, July 5th, from 4 pm untill 10 pm you can enjoy summerfresh cocktails, sizzling live Jazz and some homemade fingerfood. The always-enthusiastic Stylos committees will be present and have some fun surprises to make sure it will be a memorable evening. Just got off work? Finished your projects? Or still have an exam to go? You are all welcome to take a rest and chill out in Midsummer Chicago at the BK City West area.//

>> De BkBeats-commissie 2012 bestond uit: Joris van Dijk, Marissa van der Veer, Gwen Hanssen, Luuk Meints, Sebastiaan Huls, Felix van Zoest, Hanna Moonen en Roel Kosters.

>> Edwin Oosterwal, Zuidserre

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

9

excursie

Barcelona Bob Witjes

Maar weinig bouwkundestudenten zullen nog nooit van de Sagrada Familia of het Barcelonapaviljoen hebben gehoord. Toch heeft lang niet iedereen deze gebouwen in het echt kunnen zien. Voor ons een goede reden om een excursie te organiseren naar één van de mooiste steden van Europa: Barcelona.

Een excursie bij Stylos is altijd meer dan alleen gebouwen bekijken. Je kan ervoor kiezen om als een opgefokte toerist zoveel mogelijk te zien en zoveel mogelijk foto’s te maken. Wil je echter een stad en zijn gebouwen écht leren kennen, dan is er meer nodig. Vandaar dat we een week voor we op excursie gingen al begonnen. Han Meyer, docent stedenbouw,

Architecten, kregen we ’s middags een rondleiding door een bouwkundestudent uit Barcelona. Loop je alleen door een nieuwe stad, dan mis je de helft. Maar neemt een local je mee - die ook nog eens verstand van architectuur heeft - leer je meteen een stuk meer over de stad. Iets vergelijkbaars deden we dan ook op dag twee. Tessa Leferink -

nu slechts een afgedankte rotonde. Wel ligt naast dit plein de Torre Agbar, de toren van het waterbedrijf van Barcelona. De kust van Barcelona is vele kilometers lang en bevat een aantal architectonische hoogstandjes.

Zeker sinds de Olympische Spelen van 1992, toen een deel van het kustgebied werd gerenoveerd, is er veel bijzonders gerealiseerd. We maakten onder andere een stop bij het Forum gebouw van Herzog en de Meuron en we sloten onze dag af met een rondleiding in het W Hotel.

Nadat we zondag allemaal lekker hadden uitgeslapen, gingen we opnieuw op pad met een bouwkundestudente uit Barcelona. Dag drie stond namelijk in het teken van Antoni Gaudí. Te beginnen met Casa Battlo en Casa Mila, twee woonhuizen speciaal gebouwd voor de families die hun naam eraan gaven.

Natuurlijk stond ook de Sagrada Familia op het programma. Deze imposante kerk, die overigens nog lang niet is afgebouwd, maakte indruk op iedereen. De een waardeerde het ontwerp meer dan de ander, maar het was in ieder geval stof voor discussie.

>> De groep bij het Barcelonapaviljoen

gaf een lezing over de geschiedenis en de huidige situatie van de stad. Naar aanleiding van de lezing gingen de deelnemers aan de slag om een deel van de stad te analyseren. De één ging in op de infrastructuur van de stad, terwijl de ander de geschiedenis onderzocht.

Nadat alle bevindingen aan elkaar waren gepresenteerd, waren we helemaal klaar om naar Barcelona te gaan.

In Barcelona hadden we vier volle dagen om de stad te leren kennen. De eerste dag stond in het teken van de oude binnenstad.

Na een bezoek aan de markthallen en MBM

10

normaal gesproken bouwkundestudente in Delft maar nu voor een half jaar in Barcelona voor haar minor - nam ons op de fiets mee door de stad. De dag begon bij het Olympisch stadion, bovenop de Montjuïc. De beklimming werd sommigen bijna te veel, maar vanaf dat punt ging de rest van de dag bergafwaarts.

Nadat we de enorme antenne van Calatrava hadden aanschouwd, gingen we door naar het paviljoen van Mies van der Rohe.

Onderweg naar de kust maakten we nog een korte tussenstop bij het Plaça de les Glòries Catalanes. Dit plein had in het plan van Cerdá het nieuwe centrum moeten worden, maar is

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

Om de ervaring compleet te maken sloten we de excursie af op de universiteit. We kregen een rondleiding op de faculteit Bouwkunde.

Iedereen vond het erg leuk om eens te zien hoe studenten in Barcelona studeren. Met name de wand vol magnetrons en het feit dat de faculteit 24 uur per dag open was, deden ons beseffen dat we niet de enige bouwko’s zijn die nachten moeten doorhalen.

Aansluitend verdeelden we de groep in kleinere groepjes, die allemaal één bouwwerk of park moesten analyseren. Zo werd gekeken naar de ideale route door Park Guell en naar de omgeving van het paviljoen van Mies van der Rohe. Door deze opdrachten kreeg iedereen meer inzicht in de stad en de projecten.

Zeker toen we alles aan elkaar gepresenteerd hadden. Dat is ook precies wat we als Stylos met de excursies willen bereiken: mensen aan het denken zetten over wat ze zien. Meer dan alleen gebouwen kijken dus.//

think international:

experience the difference Joris van Dijk

The field of Built Environment becomes more international by the day. Engineers around the world encounter similar problems, but hardly ever seem to work towards the solution together.

This is something happening on all different levels, even on national scale; think about integration between universities, faculties and even within our own faculty of Architecture.

But focussing on global interaction, one out of three students within our master program (both exchange and full degree) is international!

This large percentage seems to live a very separate life from the Dutch students. If both groups do meet, it most often only happens in a mandatory setting if project teams are mixed, but why does it stop here? Most logical reason for this could very well be the many student and study associations in Delft, which represent a large portion of the Dutch student’s social life. Especially this social events

>> Thinking International info meeting

nearly all are in Dutch, which makes them less inviting and in many cases a reason for internationals to organize their own.

Much can be won on both work- as social level by sharing knowledge, experiences and leisure time. Not only will bring you this in contact with people you usually might not even notice, but it is part of your future network.

The opportunity they took by going abroad visiting the Netherlands, could be the start of a later trip you might take. In the meantime, you get much out of it by looking at your projects differently, tasting other national dishes, improving your English and help in organizing/finalizing your upcoming international adventure.

Apart from the awesome time you will most definitely have in really any other country, having been abroad also is a great way to improve your skills and not unimportant your chances in finding a job. For many reasons also companies in your own country working on a national scale, will very much see these kinds of activities as a big advantage. Obviously this becomes even more essential if crossing borders is part of your future passion.

It doesn’t matter if you are in your Bachelor or Master, having a gap year, or done studying, use the time to explore the world. Start travelling, do an internship or work abroad, all great opportunities that might only come your way this one time!// >> More information? Email to international@stylos.nl

Nieuw: Buddy systeem

New: Buddy system

Maak je studie meer internationaal, ontmoet nieuwe mensen, wissel ervaringen uit en doe contacten op voor nu en de toekomst; become a buddy! Aankomend najaar beginnen we met het buddy-systeem en om dit tot een succes te maken zijn we op zoek naar jou! Alleen of als duo, een of twee semesters in je bachelor of master. Interesse? Loop binnen bij Stylos of email naar international@stylos.nl.

This fall we will kick off the Stylos buddy-system to support new internationals in finding their way around and to improve the interaction between Dutch and foreign students. This might be new in Delft, but has been proven effectively throughout the world. Tell us more about your experience from back home and your arrival in Delft and help us in making this into a success!

>> Excursion ‘Get to know the Netherlands, at the Maeslant Storm Barrier

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

11

Creëer heldere en duidelijke voordelen in duurzame bouwontwerpen!

Lexan* Thermoclick* polycarbonaat platen voor gevelbekleding en beglazingstoepassingen SABIC Innovative Plastics heeft twee nieuwe Lexan* Thermoclick* plaatsystemen ontwikkeld in 40 en 50 mm dikte. Deze systemen zijn geschikt voor lichtdoorlatende gevelbekleding en façade toepassingen in woningen, kantoorgebouwen, winkelcentra, magazijnen en fabrieken. Lexan Thermoclick systemen bieden een uitstekende thermische isolatie waardoor de gebruiker kan besparen op verwarmings- en airconditioningskosten en tevens bijdraagt aan een reductie van de CO2 uitstoot.

Lexan Thermoclick systemen maken in het oog springende en praktische ontwerpen mogelijk en vragen weinig onderhoud. Door de mes/groef verbinding kunnen de Lexan Thermoclick platen simpel in elkaar geklikt worden wat een snelle installatie mogelijk maakt. Lexan Thermoclick plaat systemen hebben een 10 jaar beperkte garantie op lichttransmissie afname, verkleuring en breuk.

Lexan Thermoclick plaatsystemen bieden: • Besparing op verwarmings- en airconditioningskosten • Hoge lichttransmissie • Eenvoudige en snelle installatie • Eenzijdige UV bescherming • Gewichtsreductie t.o.v. glas • Brandklasse B, s2, d0 volgens EN13501 • Beschikbaar in diverse kleuren

Voor verdere informatie kunt u contact opnemen via sfs.info@sabic-ip.com telefoon +31 (0) 164 292821

sabic-ip.com/sfs * Trademarks of SABIC Innovative Plastics BV.

studytrip

unravelling China Matthijs van Oostrum

This July Stylos is going to China. A group of 27 students and a teacher, that were selected by means of a motivation letter, will be visiting Beijing, Shanghai, Shenzhen and Hong Kong. China is emerging as a new world power and Stylos feels the need to be part of that great event.

The main development that flows forward from China’s rise as economic power is urbanisation. The cities are the centre of Chinese economy, and many people choose to live as close as possible to these centres of production. This process is comparable with the urbanisation in Europe at the time of the industrial revolution, but then in a completely different scale, context and speed.

has both advantages and disadvantages. In any case, this density has led to some amazing urban artefacts, such as public escalators and subterranean pedestrian walkways. This issue was brilliantly illustrated by a lecture of Jonathan Solomon, organized by Stylos last May, in which he showed his research on the mapping of complex pedestrian systems.

discuss the topic of sustainable plastics. The participants of the study trip are going to explore the possibilities of sustainable plastics in the form of a study case. The study case will address several features, such as recycling, the production process, physical properties and architectural quality.

Research in three cities In order to get a comprehensive insight in all the developments that are connected to urbanization we have divided the study trip in three parts. In the first part of our study trip we will be visiting Beijing. Beijing is the capital of China and is famous for the forbidden city and the new Olympic buildings. What many people do not know, is that Beijing also has beautiful traditional neighbourhoods, known as Hutongs. Because of overpopulation, many Hutongs are turning into slums, and are in need of reconstruction and renovation. The bad conditions of the Hutongs and the location close to the centre makes the Hutongs areas of potential gentrification.

Shanghai is our second stop. Although Shanghai also has Hutongs, we will focus on the development of new large scale housing developments or newtowns. In order to provide shelter to the millions of Chinese that flock to the big cities, all big municipalities have large scale housing development programs. Problems within these newtowns are the spatial quality and the question of Chinese identity.

The 2001 program of Shanghai called ‘One city, Nine Towns’ is such an example. Part of one of these newtowns was designed by the Dutch company Kuipercompagnons, which shared some of their views in a lecture organized by Stylos this June.

Lastly we will visit Shenzhen and Hong Kong, where we will do research to the effects of high density. Hong Kong rates among one of the cities with the highest density, and this

>> A representation of West Kowloon. Image Courtesy: Adam Frampton, Jonathan D Solomon, and Clara Wong

Studycase sustainable plastics

Publication and exposition

What makes this study trip special in relation to previous ones, is that we looked for closer cooperation between our study trip and companies. The most obvious effect of urbanisation is that it requires lots of new buildings, but how to make them sustainable using new technologies? We approached SABIC, a producer and supplier of plastics based in the Netherlands but with a global scope, to

In order to communicate our research and findings to all students and staff, Stylos will organize an exposition at our faculty after the study trip. At this exposition we will show our experiences in China by means of posters and a booklet, and our result from the study case on sustainable plastics. We are ready to meet China!//

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

13

masterclass

ratio vs. emotion Thomas Broos

‘An image says more than a thousand words.’ This commonly used phrase which emphasizes the superiority of the image over words was - in an improperly reduced form - the stance taken by one of the opposition-members at the promotion of Dr. Klaske Havik last April.

Juhani Pallasmaa being present as a promoter, therefore of course an influence in Klaske’s work, the defense predictably followed the course of argument which states that an image is not being able to represent the entire real thing. Allow me to shortly illustrate this point by quoting Richard Serra:

This year’s Stylos Masterclasses tried to look at architecture by taking this as a point of departure - opposed to ‘seeing’ things the other way around. Dean Hawkes introduced the bodily perception of the environment, which enables poetics to happen; Satoshi Okada introducing Kant’s ‘common sense, common

>> Peg Rawes

‘’What most people know of Smithon’s Spiral Jetty for example, is an image shot from a helicopter. When you actually see the work, it has none of that purely graphic character (…) but if you reduce sculpture to the flat plane of the photograph (…) you’re denying the temporal experience of the work. You’re not only trying to reduce the sculpture to a different scale for the purposes of consumption, but you’re denying the real content of the work1.’’

A professional but heated debate followed, references to this and that theorist were cast aside by the opposition and in my opinion, due to the time constraints, the opponent agreed to disagree in the end. This was sort of to be expected, but why? An image says more than a thousand words, but do a thousand words not also say a lot more than one image? This simple reply would have enabled us to skip the whole discussion. Because, in the end, is everything not just different? Is the function of ratio not just to capture the essence of things, to make communication possible but never to actually represent the whole real thing?

14

knowledge separation’ and added the total perceptiveness of the architect at the site; Peg Rawes leading us on through notions of ‘the other’ towards sexed rationality. Masterclass IV, Herman Hertzberger’s edition last year could also be added to this list because of his strong emphasis on empathy as a designtool.

Because this only communicates and is not the real thing, this summary does not do their entire teachings just. Now who thinks that these strategies are possible nowadays at our own faculty?

As a non-participating organizer and observer of these events I noticed that most students, especially bachelor students, have no clue whatsoever about these strategies. Most students have a feeling that something is missing; one of my committee-members surprised me by stating that Hawkes’ strategies had presented him a way to put a still lacking soul into his top-grade designs. The fundamental difference these strategies and views on architecture have compared with our ‘Delft method’ of concept-to-detail - of designing from emotion s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

and perceptiveness instead of concept, essence and ratio - showed itself clearest during Satoshi Okada’s edition.

The biggest part of our faculty’s teaching does only allow for irrational designsteps, steps taken from intuition. Their value is not recognized while design is still in process. From personal experience I can tell you that you will be urged towards rationalization. Do not get me wrong, do not get any of these heavyweights wrong; no-one wants to get rid of ratio. Ratio has a very important function. It’s just not what the world is made of, but only how it is understood. Creativeness, however, needs this ‘other’, unorganized, associative, relational basis.

Budget cuts will inevitably lead towards keeping the essence of a faculty alive. Hard decisions concerning what we can and can no longer do are made and the wonder our honoured guests expressed during their visits shows that we are still doing a great job. It is to my believe that the right people still know this larger duality to be true, including that particular opponent. I just wish students would be given more freedom, or at least not be discouraged, when exploring these two sides.

These interested students would be allowed their personal search, it’s a difficult one as it is.

In reaction to Herman van Bergeijk in B-news2 I just want to say: ‘Yes,’ we can help. Pains in our backs dragging bags of cement to the foundations. We could use people cheering for the team though.

Special thanks are owed to this year’s Stylosboard for making all of these events possible.

Thanks also to all of the Masterclass participants and lecture attenders for their enthusiasm. Of course above all a huge dept of gratitude is owed to our honoured guests. I have a feeling that we can even expand on our efforts next year with the new. Some people just need be invited and I think we will do just that.

We hope to get in touch with you all next year, but until then: enjoy the summer.// >> 1 Serra & Crimp in ibid, p. 170 as cited in October files #1, Richard Serra, MIT Press >> 2 Education, memory and architecture, Herman van Bergeijk, p. 13 Forum, B Nieuws #10 29 mei 2012

archief

oude vondsten Nina Bohm

Wat op een winterse zondagmiddag begon als een nieuwsgierige wandeling door de werkkamer van mijn grootvader, eindigde in de ontdekking dat de allang gepensioneerde architect een bestuurslid van Stylos was geweest.

Om een of andere reden heeft hij mij nooit groots uiteengezet hoe zijn tijd als lid van deze studievereniging is verlopen, maar een paar op het eerste gezicht betekenisloze gebruiksvoorwerpen kunnen het verhaal bijna nog beter vertellen.

Het stof dwarrelde in plukjes van de plank naar beneden, toen de hoedendoos van zijn jarenlange onveranderde verblijfplaats werd getrokken. Eigenlijk net zoals alle andere zorgvuldig gearchiveerde dingen, die ik aantrof in diepe ladekasten en hoge stellages, leken materialen in deze donkere kelder door de verstreken tijd andere eigenschappen te hebben aangenomen. Zo hadden de leren gespjes van ouderdom een crêpe-papierachtige structuur gekregen en was alle lijm, die vroeger de banden van sommige boeken bij elkaar moest hebben gehouden, volledig verdampt. Het verbaasde me met welk gemak ze konden worden losgemaakt, zonder af te brokkelen tussen mijn vingers en ook de deksel kwam zonder enkele moeite los van de doos, waar hij misschien al enkele tientallen jaren onbewogen aan had vast gezeten. De hoed, die verscheen, deed mij denken aan het type, waar doorgaans kleine witte konijntjes uit tevoorschijn komen. Toch moet mijn grootvader deze hoed enkele decennia terug zonder enige ironie in de hoedenwinkel aan de Peperstraat in Delft hebben aangeschaft. Op nummer negen. Precies tegenover GrillroomSnackbar Alev, waar in die tijd ongetwijfeld nog een andere eetgelegenheid gevestigd zat.

Wat op het eerste gezicht een goed gestructureerde architectuurbibliotheek leek, was in werkelijkheid slechts geordende chaos. En zonder mijn grootvader als levende index kon eigenlijk niemand die ordening herkennen.

Daar kwam dan nog bij dat mijn grootvader niet graag dingen weggooide of in ieder geval van veel dingen het nut kon inzien om ze te bewaren. Ook dit nu, was net als de ordening, voor mij en een groot deel van de familie in eerste instantie onduidelijk. Maar nadat er uit de zoveelste zware archiefmap een paar oude notitieschriftjes met constructiedetails uit de

jaren veertig tevoorschijn kwamen, ontstond er bij mij een bewondering voor deze bewaardrang van mijn grootvader.

In het eerste schrift staat in een duidelijk leesbaar handschrift uitgelegd hoe ‘men’ een deur zou moeten ontwerpen. Inclusief aandachtspunten voor deurklinken en oplegspanningen.

Iedere notitie is voorzien van een driedimensionale potloodtekening die, met een vaste hand en zonder gum getekend, nonchalant de pagina’s sieren. Maar er zijn niet alleen archiefkasten vol met mappen. Zo komt er uit een kartonnen doos een stapel excursieboekjes van meer dan een halve eeuw oud. Uit de tijd dat ‘Stylos’ nog in Oud-Griekse letters op de voorkant van excursieboekjes geschreven werd. En de tijd dat Bouwkunde een ‘practische studie’ heette. Praktisch met een ‘c’ wel te verstaan.

Op de grond van wat vroeger de geordende werkkamer van mijn grootvader was, maar waar nu de inhoud van verschillende onverklaarbaar geordende stellingkasten op de grond lag, ontdekte ik dat Stylos in 1946 naar Frankrijk reisde, waar de kerken in tientallen Franse plaatsjes bezocht werden. Ik kreeg gelijk een soort associatie met een groep jongemannen, die in driedelig pakken met strohoeden door Amiens en Chartres wandelden, terwijl zij kleine schetsjes maakten van ornamenten. Misschien dat mijn verbeeldingen iets te levendig zijn, maar het gaat in ieder geval om dezelfde ornamenten, die in mijn eerste studiejaar tijdens de kunstgeschiedeniscolleges in grote powerpoint-projecties voorbij schoten. Nu staan die kerken in het langwerpige, vergeelde boekje gedetailleerd getekend met plattegronden en aanzichten, begeleid door Franse teksten.

Het eerstvolgende boekje dat ik opensla uit 1948 is tot mijn verbazing volledig in het Italiaans. Ik herinner mijn grootvader wel vertellen dat hij zeven talen sprak, wat ik als kleinkind nooit in twijfel heb getrokken, maar blijkbaar was dat een vaardigheid, waarover alle bouwkundestudenten uit die tijd beschikten.

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

Bladerend door deze boekjes vraag ik mij opnieuw met enige verbazing af, waarom mijn grootvader het blijkbaar de moeite waard vond om dit alles te bewaren. Met iedere

verhuizing moet deze doos opnieuw van zijn plank getild zijn, in weer een andere doos getransporteerd en vervolgens in het nieuwe onderkomen strategisch naar mijn grootvaders inzicht in dezelfde ordening teruggeplaatst zijn. Iedere keer moet hij opnieuw gedacht hebben dat die vergeelde rommel nog een doel zou dienen of voor iemand anders dan zichzelf interessant zou zijn.

>> Stylos excursieboekje Frankrijk, 1949.

En hij kreeg gelijk, hoewel hij toch onmogelijk had kunnen weten dat zijn kleindochter in Delft Bouwkunde zou gaan studeren. Het verbaast mij dat het blijkbaar de simpelste gebruiksvoorwerpen kunnen zijn, die door de jaren heen meer betekenis hebben gekregen. De onbenullige dingen, die wij dagelijks tekenen en vervolgens onbewust in een lade schuiven kunnen anderen blijkbaar, wie dan ook, later een heel groot plezier doen.// >> Een aantal excursieboekjes zijn opgenomen in het archief en in te kijken op het Stylos hok.

15

do it yourself Illustratie door Martine Duyvis

16

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

With a vacation looming ahead, we did not want to get you bored. That is why our issues theme is ‘do it yourself’. The expression found its origin in the 1950’s in America, where full employment returned and the economy boomed after World War II. ‘Home’ symbolised security and stability and people started to improve their properties. The first lightweight portable electric drill got introduced around 1945, which had a great effect on the DIY evolution. Nowadays we assemble our own beds and closets thanks to all the do-it-yourself markets and IKEA of course. Do we have to take this in mind while designing? Should we design assembly packages instead of finished houses? Let us take a look in the world of DIY.//

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

17

ambachtelijk met baksteen Martine Duyvis

De bouwkundestudent leert tekenen, concept-denken, analyseren en beredeneren. Maar hij leert niet timmeren, metselen of beton gieten. Kunnen we anderen zo onze ideeën wel laten uitvoeren?

Een poging het belang van kennis van de ambacht te illustreren.

De aannemer van tegenwoordig kan niet vanzelfsprekend alles metselen wat wij hem voorschotelen. Sommige aannemers kunnen überhaupt geen standaard verbanden metselen.

Dat is niet heel gek, want de bouwvak is een breed beroep en er wordt tegenwoordig vrij weinig ontworpen met hand gemetselde muren. Prefab metselwerk wordt veel gebruikt als gevelbekleding, maar in welke mate beperkt dit ons in het ontwerpen? Willen wij namelijk een echt bijzonder gemetseld gebouw, dan moeten we de aannemer hier voor vinden of hem hiervoor opleiden. Is dit laatste het geval, dan moeten we dit of uitbesteden of ons zelf eerst de ambacht aanleren.

Op bouwkunde leren we een breed vak. Voordeel hiervan is dat we overal een beetje vanaf weten. Maar dit geeft ook meteen het nadeel weer: we zijn geen specialisten. Willen we ons verdiepen in een onderwerp, moeten we hier zelf aan werken. Maar nemen we hier wel de tijd voor? De meeste studenten architectuur

>> gemetselde boom in het Palau de la Musica Catalana

18

maken hun opleiding af, waarna ze gaan werken voor een architectenbureau. Dat houdt in dat er niet echt tijd wordt gemaakt voor een praktische studie naast de ontwerpeducatie.

Maar kunnen we wel alles ontwerpen als we de mogelijkheden niet kennen? Kunnen we

Deze kunstwerken uit baksteen zien er complex uit en kunnen dan ook niet met standaard bakstenen worden vervaardigd. Het lijkt namelijk alsof de stenen later uitgehouwen zijn (na het metselwerk), maar niets is minder waar. Wanneer de stenen nog zacht zijn, wordt

‘Kunnen we wel alles ontwerpen als we de mogelijkheden niet kennen?’ mogelijkheden zien, waar we geen idee van hebben? Daarom hier het begin van een verdieping in de ambacht bouwkunde: metselwerk. De vakantie nodigt namelijk uit tot zelfontplooiing en dit artikel kan als een opzetje gezien worden, dat hoopt te stimuleren. We zullen ons verdiepen in het metselwerk.

Tegenwoordig worden er veel gebouwen van staal, glas en beton gemaakt. We zijn hiermee de baksteen een beetje uit het oog verloren.

Op bouwkunde is duidelijk te zien dat er vrij weinig ontworpen wordt met baksteen. Het heeft een wat oubollig karakter, maar dat is geheel onterecht. Want naast dat baksteen een aantal materiaalvoordelen heeft (het is brandbestendig, geluids- en thermisch isolerend en duurzaam) is het ook uiterst geschikt als expressie middel.

Baksteen werd erg veel gebruikt in de jaren ’10 en ’20 van de vorige eeuw. Er werd toen veel gebouwd volgens De Amsterdamse School stroming. Baksteen had een grote rol in deze stroming en werd daarin veelal decoratief gebruikt. Een mooi voorbeeld uit die tijd is Het Schip in Amsterdam van Michel de Klerk. Dit woonblok is geheel uit baksteen vervaardigd met veel sculpturale effecten. Zo is er op een hoek van het gebouw een erker die lijkt op te bollen en bezit het woonblok een zwaardvormige toren. Een mooi voorbeeld van modern baksteen gebruik is de nieuwe extensie van het Palau de la Musica Catalana in Barcelona.

Deze extensie ontworpen door Oscar Tusquets omvat onder andere een zes verdiepingen tellend bakstenen gedeelte waar in de gevel een boom uitgehouwen is.

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

>> erker van Het Schip

do it yourself: metselen het kunstwerk eruit gehouwen en krijgen de bakstenen een nummer. Hierna worden ze pas gebakken en daarna dus pas gemetseld.

Maar hier komen we bij de essentie van deze ambacht: het metselen zelf. Want we kunnen wel de wildste sculpturen bedenken, maar uiteindelijk moet er toch echt gemetseld worden.

Bakstenen worden traditioneel samengehouden door een voeg van 10 tot 12 mm mortel.

Tegenwoordig worden bakstenen ook op elkaar gelijmd, waardoor er geen mortel meer nodig is. Bakstenen zijn in verschillende maten te krijgen, maar het meest gebruikt is het Waalformaat. De stenen kunnen op verschillende manieren gemaakt worden, zo heb je vormbakstenen (die in een vorm zijn gemaakt) en strengpersstenen (die in een strengpers zijn gemaakt). Er bestaan ook handvormstenen, deze zijn op dezelfde manier gemaakt als de vormbaksteen, maar dan met de hand. Dus men drukt de klei met de hand in een vorm.

Deze stenen zijn onregelmatiger dan machinale stenen, maar ook duurder. Een baksteen heeft twee koppen en twee strekken. De koppen zijn de twee kortere zijdes en de strekken de lange zijdes.

Voor het metselen bestaan veel metselverbanden. Een metselverband is de manier waarop de stenen ten opzichte van elkaar geplaatst worden. Naast de algemeen bekende verbanden, zijn er ook gebouwen met bijzondere verbanden, die heel extrovert zijn. Zo heeft Cooper Carry in het ontwerp van de ‘Design II’ architectuur studio van de Southern Polytechnic State University in Marietta gebruik gemaakt van een driedimensionaal metselverband.

laag. Dit verband is zowel constructief sterk als economisch voordelig. Ook het klezoorverband bestaat uit alleen maar strekken. Hier verspringen de lagen echter een klezoor (dat is een kwart baksteen) ten opzichte van de voorgaande laag. Hierdoor ontstaan er heel duidelijk diagonale lijnen in het metselwerk. In veel verbanden worden echter ook de koppen gebruikt. Zo is er het extreme voorbeeld van een koppenverband, waarbij alleen koppen worden gebruikt. Elke laag verspringt hierbij een klezoor ten opzichte van de voorgaande laag. Nadeel bij een dergelijk verband is dat het heel veel stenen kost om een wand te maken. Een verband met zowel koppen als strekken is bijvoorbeeld het Hollandse verband.

Waarbij de strekkenlagen afgewisseld worden met koppenlagen. Er wordt hierbij niet versprongen ten opzichte van elkaar.

Nu duidelijk is geworden dat metselwerk veel mogelijkheden biedt en dat het nuttig voor ons als architecten is er iets meer kennis van te hebben, is het moment aangebroken daar aan te beginnen: we gaan zelf metselen! De zomervakantie is natuurlijk het ultieme moment om je skills uit te breiden, vandaar hier een korte cursus metselen.

Naast deze standaard metselverbanden wordt er ook veel gemetseld in vrije verbanden. Deze kunnen erg verschillend van elkaar zijn. Ze kunnen verschillende formaten stenen bevatten, geen rechte lijnen kennen of driedimensionaal zijn (zoals Cooper Carry’s gebouw). Deze verbanden moeten we als architect over het algemeen zelf ontwerpen. Het is goed om te zien wat de mogelijkheden hierin zijn en om daar rekening mee te houden in de ontwerpfase. Hierdoor kunnen we het maximale uit het ontwerp halen en zullen we baksteen niet meteen afschrijven als een materiaal van het verleden. Het is namelijk zonde om ons vast te pinnen op prefab metselwerk door gebrek aan kennis, want er is zoveel meer mogelijk.//

Stap 2: stenen Wanneer het zonnig weer is, moeten de stenen natgemaakt worden voordat je gaat metselen, omdat ze anders te snel het water uit de mortel zuigen en er geen goede binding ontstaat.

Stap 1: mortel Allereerst moeten we de mortel maken. In het recept voor de mortel zijn de verhoudingen van de ingredienten erg belangrijk. Omdat het zomer is en we ervan uitgaan dat er tijdens het werk mortel wordt gemaakt is het recept als volgt: 1 deel portlandcement op 1 deel kalk op 6 delen cementzand (1:1:6). Er zijn ook kant-en-klare zakken specie te koop, waarbij je alleen nog water moet toevoegen.

De mortel moet goed geroerd worden, doe dit met een troffel.

Stap 3: metselen Nu is het tijd voor het echte werk! Met een troffel smeer je mortel aan de onderkant van de eerste steen en plaats je deze. De tweede steen krijgt mortel op een kop en op de onderkant. Zorg er tijdens het metselen voor dat je goed checkt of alles wel waterpas is. Ook zijn er meerdere hulpmiddelen die gebruikt worden om recht te metselen (schoren, metselprofielen, etc.).

Houd je metselwerk vochtig , wanneer het zonnig is en dek het af wanneer het regent om een goede binding te krijgen! Succes!//

Er zijn talloze metselverbanden die gebruikt kunnen worden om een gebouw een bepaalde uitstraling te geven, maar een aantal verbanden zijn basisverbanden die veelal worden gebruikt. Het halfsteensverband is het meest voorkomende metselverband in Nederland. Dit verband bestaat uit alleen maar strekken, waarbij elke laag een halve steen verspringt ten opzichte van de voorgaande >> Carry Cooper driedimensionaal metselwerk

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

19

urban farming

food back in town Henk de Haan & Max Verhoeven

Agriculture in cities, also known as ‘Urban Farming’, is becoming a trend in a lot of places, including cities in the Netherlands. Taking a broad range of forms – from ‘Guerrilla Gardening’ and ‘Pig Cities’ to ‘Window Farming’ – people are bringing food and green back in town.

The idea of supplemental food production beyond our rural farming operations and extensive long-distant imports is not new, and has actually come in handy during war times and the Great Depression when food shortage issues arose. As early as 1893, citizens of a depression-struck Detroit were asked to use any vacant lots to grow vegetables.

of the numerous, often invisible connections between ourselves, our living environment and our food, to work on our most important relationship; the one we have with nature.

In this article we will discuss the various motives for ‘Urban Agriculture’ related projects and provide several recent and interesting examples.

‘... look at the world through food shaded glasses to become aware again.’

Food in general has also always been a topic of interest for architects, at least for the more visionary types. Eibenheizer Howard’s ‘Garden Cities’ would be almost completely self-sustainable and Thomas More designed Utopia, an island on which the inhabitants would take turns in harvesting crops on the field so every citizen would cultivate food for at least two years of their lives. Also modern architects like Frank Lloyd Wright and Le Corbusier have dealt with food as an urban problem. In The Hungry City, a book by Carloyn Steel, the author advocates to look at the world through food shaded glasses to become aware again

Different approaches Some take ecology as a starting point. They see local food production as a way to reduce their ecological footprint, by cutting out all transport which we usually need to bring our food to the stores. Some of these initiatives are clearly part of the alternative, anti-globalist movement. But also an idea like Winy Maas’ ‘Pig City’ is about reducing transport and pollution through high density farming near the city.

w

Other urban farming initiatives take the condition of the city itself as an incentive. They see allotments and vegetable patches as a way to make their city a more liveable place. By making their environment greener they aim to absorb pollution, create fresh air and cool the direct environment. Or they simply see it as a way to make their environment more pretty.

These initiatives pop up on unused plots and corners like derelict industrial sites, or make use of flat roofs.

Yet another motive to start with urban farming is connected to social cohesion. In that case, the aim of gardening or farming is to get people in a neighbourhood into contact with each other. This has been tried in some highrise neighbourhoods with lots of green space which isn’t really used: by dividing this space into allotments, people feel more attached to, and responsible for their environment.

Of course in practise many projects have a mix of all these motivations. Here follow four examples of agriculture in the city, projects with different scale levels and different approaches.

De Groenten uit Amsterdam ‘De Groenten uit Amsterdam’ takes a high tech approach to urban farming. It’s name means ‘Vegetables from Amsterdam’, and it’s a pun on ‘Greetings from Amsterdam’. NWA Architects and a green investor, Phillip van Traa, started the initiative. They state that the ‘physical and psychological distance between us and our food has become too big, we have become alienated from our primal needs, and we are reaching the limits of our production capacities’. They don’t see biological farming as an alternative, but think the only way to produce enough food without wrecking the planet, is to use new technologies like LED lighting and vertical farming: maximum revenues on small surfaces. To reduce the enormous distances our food travels they want to implement these new technologies in empty office buildings in the city (at the same time providing a solution

>> De Groenten uit Amsterdam

20

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

>> Dakakker Schieblok, just in use

for the unused office space of which there is so much at the moment).

In May 2011 ‘De Groenten uit Amsterdam’

>> Foodscape Schilderswijk

was mainly realised by Annelies Kuiper, who specialized in roof agriculture, and advises people how to create their own roof garden

‘... new technologies like LED lighting and vertical farming: maximum revenues on small surfaces.’ planned to take residence in a former IBM factory near the A4 motorway in Amsterdam, but dangerous asbestos was found in it’s floor. At the moment they are looking for a new location and trying to perfect the technology, in cooperation with Phillips.

via her website www.dakboerin.nl. She focuses on roofs because ‘ground is scarce in urban area’s, but there are enough roofs’.

Foodscape Schilderswijk Foodscape Schilderswijk is a project to make the Schilderswijk neighbourhood in Den Haag greener and more liveable. This was done by planting fruit trees and vegetables in inner courtyards, and underused public spots.

The project was set up by architecture centre STROOM, not only meant to make the neighbourhood greener, but also to bring people in the area in closer contact with each other through gardening.

Dakakker Schieblok Rotterdam A more low-tech approach is taken in the dakakker (roof field) on the Schieblok in Rotterdam, an initiative of ZUS Architects. It is ‘the first harvestable roof in the Netherlands’ and was recently opened during the Architectural Biennale of Rotterdam. The Schieblok Dakakker is meant as a public place where people can buy foodproducts directly from their source. It’s part of a larger attempt by ZUS architects to bring new life to this part of Rotterdam, between the Central Station and Hofplein. They have set up various initiatives in the area, including the Schieblok itself which now houses all kinds of creative companies, and the ‘Luchtsingel’, a pedestrian bridge.

Other important reasons for the dakakker are things like improving the insulation of the roof and decreasing noise nuisance. The Dakakker

>> Dakakker Schieblok

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

21

Windowfarming For millennia people kept their own animals, slaughtered their own chickens and grew their own vegetables and fruits. Even in big cities a family would own a pig to feed the leftovers to. For economic and hygienic reasons, cities have evolved into more sophisticated areas, where art, music and culture thrive. But if you ask a downtown New York scholar nowadays where milk comes from, you shouldn’t be surprised if he would tell you a factory produces it. Are we that disconnected from the most elementary needs of a human being? If so, does it matter? Can we just keep relying on the system to provide an inexhaustible source of affordable water, food and consumer goods?

And what can we do to get back in touch with the ecosystem, without affecting our busy digitalized lives?

a valuable skill set around sustainability issues.

Many neighbourhoods (particularly low income ones) in cities around the world are considered food deserts, meaning little fresh food is easily accessible. Residents tend to consume processed, packaged, and canned food having depleted nutrients’’ (windowfarm website).

How does Windowfarming exactly work?

Well, it is based on a hydroponic system NASA developed to grow food in space; a method of growing plants using mineral nutrient solutions, in water, without soil. In this system, nutrient-spiked water is pumped up from a reservoir at the base and trickles down from bottle to bottle, bathing the plants’ roots along the way. Water and nutrients that are not absorbed are collected in the reservoir and will be pumped through the system again at the next interval. Plants grown in soil have roots which extend far and wide, but hydroponically

‘It empowers city residents to take matters in their own hands and that is the absolute best thing you can do for a more sustainable urban environment.’

Well, here’s one solution, maybe it is nice to get a plant. If you like the idea of having a plant, maybe you could take it a step further and harvest something you can eat. Yes, it is possible. Tomatoes do grow in your city apartment and the basil plant you buy in the supermarket can actually live longer than a week.

Do you have to make your hands dirty? Not at all, It is a new trend, called Windowfarming.

With over 13.000 participants, Britta Riley and Rebecca Bray are convincing the urban dwellers around the world to produce some of their own foods. Although production at its max could never provide in one persons need of food, they think it empowers city residents to take matters in their own hands and that is the absolute best thing you can do for a more sustainable urban environment.

grown plants roots are hairy and dense. Because the roots are so compact, a hydroponic system is a much more efficient use of space.

Besides of the practical information on how to

‘’Not only because of the food industry’s heavy carbon footprint but also because participating in agricultural production cultivates

22

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

create your own Windowfarm, which you can find on its’ website, it is also interesting to give some information about the organizational structure. Riley explains this in her TED talk of November 2011, ‘A garden in my apartment’. In this talk she focuses on the communal aspect of the project. Windowfarming is set up to be innovated through internet crowd sourcing.

People can join the project, use all the gathered knowledge and experience for free and then add extra information to it by posting their findings and ideas. A distributed network of individuals sharing information can implement a wide variety of designs that accommodate specific needs and implement them locally. Things like how to create a good microclimate, or the effects of local water qualities are discussed on the forum, as well as finding better and cheaper ways to built the system.

Riley calls it R&D-I-Y (Research and Develope It Yourself) referring to the R&D industry. To generate a flow of income Windowfarms is funded through small donation and recently commenced, selling fully designed systems on their website: http://our.windowfarms.org.

Neither growing your own foods (GYO), harvesting with hydroponic, nor innovation through crowd sourcing are new ideas, but the combination of them all makes this project very unique.

Urban farming is hot. This is especially the case in the architecture scene, an example of this is the theme of the yearly ‘Dag van de Architectuur’, which was architecture and food this year. A lot of the initiatives we have discussed are set up by architects or designers.

At the same time, on the other side of the scale of hipness,1there are the15:57 ‘volkstuintjes’: pantheon_Layout 18/06/12 Page 1 often

in the inbetween spaces by motorways and roads, where people grow vegetables and build all sorts of shacks. In both cases, it remains a time consuming activity to grow your own vegetables, most people with an everyday job don’t feel like going into all this hassle. How often do you eat an easy deepfreeze pizza yourself?

So, the question is, is all of this just a more or less fancy hobby, or could this be a way to

© DAPh

architect meets innovations

Conclusion

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

solve our food problems? Or should people really start working less at their job, to work more in their garden? Can this trend or hot topic survive?// >> Visser, J., ‘Eetbare cultuur. De varkensstad van de toekomst’, De Groene Amsterdammer, jaar 6, week 13. >> http://www.ted.com/talks/britta_riley_a_garden_in_ my_ apartment.html >> http://our.windowfarms.org/tag/officialhow-tos/ >> http://www.rndiy.org/ >> http://www.vngmagazine.nl/archief/2576/stadsland bouw-nieuwe-rage-waait-over-uit-verenigde-staten >> www.dakboerin.nl

ARCHITECT @WORK THE NETHERLANDS

Ahoy Rotterdam 12 - 13 sept. 2012 4° editie - 13:00-20:00 Totaalevenement voor (interieur) architecten en voorschrijvers met focus op productinnovaties Toonaangevende VAKBEURS met innovaties van meer dan 250 fabrikanten en exclusieve verdelers STRENGE SELECTIECRITERIA voor een ongeëvenaard aanbod NETWORKING in een exclusieve sfeer SEMINARS ‘Klei en Architectuur’ EXPOSITION ‘Ceramics’ selected by MATERIA ART by EKWC IMAGES by DAPh R-O-B BrickDesign by Keller AG (an ROB Technologies Partner) REGISTREER VOOR GRATIS TOEGANG OP WWW.ARCHITECTATWORK.NL CODE 19155

Main sponsor

Mediapartner

ORGANISATIE Beurzen Adviesbureau T 030 298 22 93 netherlands@architectatwork.eu

23

zomerreportage

trek er op uit!

Wendel de Waal

Architectuur dient te worden gezien ervaren. beleefd. Voor een hardwerkende student blijft er tijdens het academisch jaar weinig tijd buiten Bouwkunde over. Daarom is de zomervakantie de ultuieme kans om op pad te gaan. Verken bekende en onbekende architectuur in eigen land!

Juttersmuseum, Mecanoo Oudeschild, Texel

Posbank, Bjarne Mastenbroek Rhede

Refugio, Bronsvoort Blaak Architecten Vilsteren

Met de veerboot vaar je vanaf Den Helder in een kwartier naar het eiland toe. Daar aangekomen kun je na een lange wandelin door de duinen in het door Mecanoo vormgegeven museum strandvondsten bewonderen.

Na een lange wandeling over de Veluwe kun je de zon zien ondergaan in dit sobere bezoekerscentrum. Het ontwerp is helder met gebruik van locale materialen. Ook kun je een hapje eten in het biologische restaurant.

In dit prachtige paviljoen aan het water kun je een nacht in de frisse buitenlucht van dit landgoed in Overijssel overnachten. Voel je een echte kluizenaar onder het gespannen doek van deze cocon.

Villa 4.0, Dick van Gameren Naarden

Eye Filminstituut, Roman Delugan Amsterdam

Kerkje, Faro Architecten Elspeet

De winnaar van de BNA prijs van dit jaar mag je natuurlijk niet vergeten. Als je Naarden, het mooie vestigingstadje bezoekt kun je even een blik werpen op dit woonhuis.

Vlakbij het centraal station, aan de overkant van het Ij is een vogel neergetsreken. Dit nieuwe ontwerp voor het Filmmuseum is niet alleen van de buitenkant de moeite waard.

In dit houten huis worden op zondagochtend eerbiedige diensten gehouden. Als je niet zo gelovig bent kun je dit duurzame kerkje ook doordeweeks bezoeken.

Bakstenen en Balonnen ABC Haarlem

Uitkijktoren, Luijten Smulders Landgoed de Utrecht

Museum aan het Vrijthof Maastricht

Sjaak Swarte wist met zijn heldere beeldentaal goede strips te tekenen. In zijn verdere loopbaan ontwikkelde hij zich als architect. Op deze expo wordt de band tussen architectuur en strip verbeeld.

Deze loodzware uitkijktoren is gemaakt van bomen van het landgoed zelf. Wie de ijzingwekkend hoge toren betreedt krijgt hier een wonderschoon uitzicht voor terug.

Pieter van Vollenhoven heeft dit net verbouwde museum op 1 juni geopend. De nieuwe overkapping van het binnenhof verrijkt het museum met respect voor het oude.//

24

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

BOUWKUNDE

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

25

interview Joost Conijn

leren door te doen Henk de Haan & Max Verhoeven

Als er iemand binnen het thema ‘DIY’ past, dan is het wel beeldend kunstenaar en avonturier Joost Conijn. Al tijdens zijn studie aan de Rietveld Academie maakte Conijn zijn eigen fiets waarbij de fietser fungeert als chassis. om dat te vinden, maar misschien vind ik het wel gewoon. Je kunt zien wanneer iemand iets ontworpen of gemaakt heeft met feeling, een soort verbinding met de materialen die hij gebruikt, in tegenstelling tot ontwerpers die de materialen alleen maar kennen uit een stalenkaart op de computer. Ontwerpers die zo werken zijn voor mij meer een soort restylers dan echte uitvinders of ontwerpers.

Ik hou erg van ambachtelijkheid, dat de dingen menselijke verhoudingen hebben. Ook omdat ik er van hou om dingen zelf te doen of te maken. Er wordt zoveel ontworpen omdat er maar weer iets ontworpen moet worden, omdat de machines door moeten draaien. Er zijn maar een klein aantal dingen die echt revolutionair zijn.

>> fiets met menselijk chassis, foto door Joost Conijn

Hij werd bekend met zijn zelf gebouwde vliegtuigen en een houten auto die rijdt op gas uit een houtgasgenerator. Joost Conijn won in 2005 de Cobra kunstprijs en werd in datzelfde jaar genomineerd voor de Prix de Rome. Momenteel werkt Conijn aan een boek over zijn meest recente vliegreis door Afrika, dat in september verschijnt bij De Bezige Bij.

vliegtuig heb ik meegenomen naar de woestijn en ik heb er een film over gemaakt.”

Eén van je eerste projecten was het zelf bouwen van een vliegtuig. Kun je hier meer over vertellen?

“Op een gegeven moment wilde ik leren vliegen en dan ook zelf een vliegtuig hebben.

Toen heb ik dat vliegtuig zelf gebouwd. Ik kwam net van de kunstacademie af en ik wilde niet de gebaande paden bewandelen. Ik wilde eigenlijk iets onmogelijks doen. Je wordt heel vaak op de rem gezet door mensen die zeggen ‘dat kan helemaal niet’ of ‘daar moet je voor gestudeerd hebben’ en daar wilde ik me op geen enkele manier door laten weerhouden. Ik wilde gewoon doen wat ik wilde doen: een vliegtuig bouwen. Een vliegtuig is natuurlijk ook wel het ultieme onmogelijke iets. Dat

Hoe ga je dan te werk?

“Ik leer altijd door het zelf te doen, door er gewoon maar aan te beginnen. Ik zal nooit een cursus volgen om te gaan leren lassen of eerst een manual lezen. Je gaat het toch gewoon doen? Dan kom je vanzelf alles tegen. Je leert het snelst hoe de motor van een auto werkt als je met een kapotte auto langs de weg staat.

Leren en doen zijn voor mij niet twee verschillende dingen. Ik vind het belangrijk om de technieken te beheersen als je iets maakt en de materialen in je handen te hebben.

26

‘Ik zal nooit een cursus volgen, of eerst een manual lezen.’

Vind je dan ook dat je als architect bijvoorbeeld een muur moet kunnen metselen?

“Ik weet het niet - ik vind het ook dogmatisch

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

Ik maak de dingen ook om er een verhaal mee te vertellen, niet puur als gebruiksvoorwerp.

Er is natuurlijk het object, maar het verhaal is er even goed. Kunst is niet alleen maar een concreet ding. Het is voor mij een soort levenshouding. Ik bedenk iets, ik maak iets, ik ga ermee op reis en ik maak er een film over, of ik schrijf er een boek over. Voor mij is dat allemaal één groot project. Al die dingen lopen door elkaar en zijn hetzelfde.”

Hoe kijk je aan tegen regels en normen waar gebouwen aan moeten voldoen?

“Het is natuurlijk heel dubbel - misschien het verschil tussen Nederland en België. In België waar ze maar een beetje bouwen en doen kijkt iedereen tegen het lelijke huis van zijn buren, maar in Nederland is alles zo geregeld dat niemand ook maar een dakkapelletje kan maken.

En dan krijg je allemaal hele vervelende, saaie, eentonige, naar de regels gebouwde dingen.

Het lijkt mij heel vervelend om architect te zijn en alleen maar bezig te zijn met het volgen van regels die een ander bepaald heeft. Veiligheid, esthetiek, - die bakstenen, die dakpannen, die standaardmaten - dodelijk voor creativiteit en ontwikkeling.”

Toch wilde je op een gegeven moment zelf een huis bouwen, samen met een groep

studenten van de TU Delft. Uiteindelijk is dit niet doorgegaan, maar jullie zijn wel aan het proces begonnen, hoe verliep dat?

“De plek was heel mooi, in het bos bij Almere.

Er zouden veertig experimentele huizen gebouwd worden, die hadden niet een vast omlijnd kader dus er was heel veel ruimte omheen. Er zou geen regelgeving komen, dus er kon heel vrij gebouwd worden. Ik wilde het eigenlijk in een jaar doen: in één jaar tijd het hele idee ontwikkelen en dan beginnen met bouwen. Dat leek allemaal te kunnen aan het

altijd nieuwsgierig naar hoe iets werkt. Dat zou de vormgeving en de bouw van dat huis bepalen. Belangrijk is voor mij dat alles ook zelf te maken of te repareren is. Dat je autonoom bent met je huis.”

Meestal werk je alleen, maar met dat project werkte je samen met een groep TU studenten, hoe beviel dat?

“Ja, ik heb er veel van geleerd, maar het is ook lastig. Ik kan niet zeggen of het nou goed of slecht beviel, want daar zijn we nooit ver ge-

‘Het lijkt mij heel vervelend om architect te zijn en alleen maar bezig te zijn met het volgen van regels die een ander bepaald heeft.’ begin van dat jaar, maar toen brak de economische crisis los. De woningbouwcorporatie die het terrein zou ontwikkelen heeft het project stopgezet.”

Klopt het dat je een anachronistisch huis wilde neerzetten?

“Ik wilde dat het huis los zou staan van de tijd. Het idee was om een huis te maken met allerlei low-tech oplossingen als het gaat om bijvoorbeeld verwarmen, water zuiveren en elektriciteit opwekken. Het zou als een soort laboratorium fungeren waarbij alles zo is ontworpen dat je ziet hoe het functioneert. Ik ben

noeg voor gekomen. Als je in je eentje werkt gaat al je energie zitten in wat je aan het maken bent. Bij dit project moest ik de studenten ook aansturen en enthousiasmeren, en ze zien te committeren aan het project. Dat is weer een andere kwaliteit die je moet hebben. Eigenlijk heb je daar altijd wel mee te maken als je iets wil wat lastig of onmogelijk is. Je moet altijd heel veel mensen voor je zien te winnen.

Als je iets doet wat vernieuwend is en zich niet houdt aan de bestaande norm, dan overtreed je eigenlijk altijd de heersende regels. Je moet dus mensen overtuigen en mee zien te krijgen.

Je moet ervoor zorgen dat ze het je gunnen.

Iedere cultuur heeft een soort keurslijf waarbinnen de dingen gebeuren. Dat vind ik zelf heel benauwend. Blijkbaar hebben de meeste mensen daar wel vrede mee, of ze leggen zich erbij neer. Maar ik niet. Ik ga niet het leven leiden dat iemand anders voor mij heeft bedacht. Of de reizen maken die iemand anders voor mij heeft bedacht. Ik wil de dingen zelf ontdekken, op mijn eigen manier.”

De meest recente reis die Joost Conijn heeft gemaakt was met zijn zelfgemaakte vliegtuig naar en door Afrika. De reis duurde 4 maanden, met 70 stops, door woestijn, oerwoud, oorlogs- en rebellengebieden. Hij heeft zelfs een Oegandese gevangenis mogen bewonderen. Heb je geen angst?

“Ik ben helemaal niet bang. Waar moet je bang voor zijn? Misschien om neer te storten, maar allerlei heersende angsten in de samenleving, dat vind ik ongelofelijk. Je hele leven wordt gedomineerd door angst. Alles wat je voor de eerste keer doet, daar ben je in zekere zin bang voor. Maar het gaat er toch om dat je die angst overwint? Als je stopt op het moment dat je bang wordt, dan wordt je wereld wel heel klein. Natuurlijk ben ik ook bang of iets wel lukt, of het wel goed komt. Maar dat is gewoon deel van het leven: het overwinnen van angst. Als je er doorheen breekt geeft je dat voldoening en zelfvertrouwen en maakt het je een sterker mens.”//

>> videostills uit Joost Conijns film over zijn vliegtuig

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

27

advertorial

Zo mooi (om)dat je het niet ziet MHB Sky-Frame, Faculty Club Tilburg.

Ontwerp: Harm Timmermans, Shift Architecture

Eindelijk een schuifpuisysteem zonder kozijnen of brede stijlen die het panorama verstoren! MHB Sky-Frame geeft u maximale doorkijk van vloer tot plafond en van muur tot muur. Het daarin verzonken frame met rails is behalve esthetisch ook zeer praktisch vanwege het ontbreken van drempels.

Het enige wat u van MHB Sky-Frame ziet, is de verticale 20 mm brede overlap tussen twee schuifelementen.

MHB Sky-Frame combineert enorme glasoppervlakten met zeer brede openingen. De schuifelelementen zijn onbeperkt aan elkaar te koppelen, waarbij het aantal parallel geplaatste rails de maximale opening bepaalt. Voor het eenvoudig openen en sluiten zorgen licht bedienbare meerpuntssluitingen met inbraakveilige ventilatiestand.

Zo onzichtbaar als MHB Sky-Frame zichzelf maakt, zo concreet zijn de hoge veiligheidseisen waaraan dit Zwitserse kwaliteitsproduct voldoet. Ook verkrijgbaar in triple beglazing. Voorzien van KOMO certificaat inbraakwerend klasse 2.

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

28

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

2

almere oosterwold

bouw je eigen stad Maya van der Lande

De individualisering in de huidige Nederlandse maatschappij werkt als stimulans voor particulier initiatief. MVRDV, Almere en RVOB spelen hierop in door de ontwikkeling van Almere Oosterwold.

Waar normaal de stadsplanoloog deze taak op zich neemt, neemt hier de burger de beslissingen.

De Nederlander heeft een steeds grotere ‘eis’ om het leven zelf vorm te geven, gevoed door de toegenomen mogelijkheden en gestegen welvaart in de huidige maatschappij. Het gaat er hierbij niet alleen om dat mensen het vermogen en de vrijheid hebben tot het maken van eigen keuzes, maar ook dat mensen dit willen doen (denk aan de behoeftepiramide van Maslow). Volgens een empirische studie van Felling et al. (2000) blijken in Nederland ontwikkelingen op het gebied van deinstitutionalisering (een leegloop van traditionele instituties) en detraditionalisering (een afname van de populariteit van traditionele opvattingen zoals geloofsovertuigingen, waarden etc.) plaats te vinden. Dit leidt tot een zekere emancipatie van de burger en een culturele autonomie.

“Wat historisch nieuw is, is dat iets wat werd verwacht van enkelen - een eigen leven leiden - nu wordt gevraagd door meer en meer mensen en, in het uiterste geval, van allen” (Ulrich Beck).

Individualisering en de aanverwante emancipatie van burgers leiden er toe dat mensen nu zelf of in kleine verbanden hun belangen behartigen in plaats van deze af te laten han-

gen van oude gemeenschappen en instituties die grotendeels weggevallen zijn. Individualisering werkt in deze zin als stimulans voor particulier initiatief (van Dam, 2008). Deze ontwikkeling is tevens te zien in de stedenbouw. Innovatief voorbeeld hiervan is Almere Oosterwold. Waar normaal de stadsplanoloog deze taak op zich neemt, laten MVDRV, Almere en RVOB (Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf) de burger de beslissingen nemen.

‘Wat historisch nieuw is, is dat iets wat werd verwacht van enkelen - een eigen leven leiden nu wordt gevraagd door meer en meer mensen en, in het uiterste geval, van allen.’

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

29

De Nederlander heeft een steeds grotere ‘eis’ om het leven zelf vorm te geven, gevoed door de toegenomen mogelijkheden en gestegen welvaart in de huidige maatschappij. Het gaat er hierbij niet alleen om dat mensen het vermogen en de vrijheid hebben tot het maken van eigen keuzes, maar ook dat mensen dit willen doen (denk aan de behoeftepiramide van Maslow). Volgens een empirische studie van Felling et al. (2000) blijken in Nederland ontwikkelingen op het gebied van deinstitutionalisering (een leegloop van traditionele instituties) en detraditionalisering (een afname van de populariteit van traditionele opvattingen zoals geloofsovertuigingen, waarden etc.) plaats te vinden. Dit leidt tot een zekere emancipatie van de burger en een culturele autonomie.

“Wat historisch nieuw is, is dat iets wat werd verwacht van enkelen - een eigen leven leiDe richtlijn voor het ontwikkelen van een eigen kavel zijn tien spelregels, die het algemeen belang garanderen en tegelijkertijd grote vrijheid bieden aan de toekomstige medeontwikkelaars van Oosterwold. De tien spelregels zijn als volgt: 1. Mensen maken Oosterwold 2. Vrije keuze in kavels 3. Generiek kavel met vaste ruimteverdeling 4. Specifiek kavel met variabele ruimteverdeling 5. Meebouwen aan de infrastructuur 6. Vrijheid en restricties voor bebouwing 7. Oosterwold is groen 8. Kavels zijn verregaand zelfvoorzienend 9. Iedere kavelontwikkeling is financieel zelfvoorzienend 10. Publieke investeringen zijn volgend

30

den - nu wordt gevraagd door meer en meer mensen en, in het uiterste geval, van allen.”

(Ulrich Beck).

Individualisering en de aanverwante emancipatie van burgers leiden er toe dat mensen nu zelf of in kleine verbanden hun belangen behartigen in plaats van deze af te laten hangen van oude gemeenschappen en instituties die grotendeels weggevallen zijn. Individualisering werkt in deze zin als stimulans voor particulier initiatief (van Dam, 2008). Deze ontwikkeling is tevens te zien in de stedenbouw. Innovatief voorbeeld hiervan is Almere

er keuze in de omvang, de vorm en de locatie van het kavel. Ter behoud van het landelijke karakter is er een algemene programmering van achttien procent bebouwing, acht procent wegen, dertien procent publiek groen, twee procent water en negenenvijftig procent stedelijke landbouw. De Ontwikkelstrategie is geen ontwerp, maar een raamwerk met tien spelregels dat een veelheid van particuliere plannen mogelijk maakt. Dit leidt tot een volledig nieuw type gebiedsontwikkeling, waarin de overheid niet langer grote voorinvesteringen in infrastructuur, groen en bouwvoorbereiding hoeft te plegen. Dit geeft ruimte voor

‘Het illustreert dat de stad een creatie is en dat mensen zelf de stad kunnen maken.’

Oosterwold. Waar normaal de stadsplanoloog deze taak op zich neemt, laten MVDRV, Almere en RVOB (Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf) de burger de beslissingen nemen.

Oosterwold, wordt niet ‘van bovenaf’ gemaakt aan de hand van een alomvattend plan, maar ‘van onderop’ door eigen initiatief van de burger. Op het nu agrarische landschap van drieenveertig vierkante kilometer met vijfennegentig procent landbouwgebied en openbaar toegankelijk bos kunnen minstens vijftienduizend woningen en zesentwintigduizend nieuwe arbeidsplaatsen gerealiseerd worden. Er kan een kavel ontwikkeld worden, maar men moet daarvoor ook alle nodige onderdelen zoals een deel van de straat, energie, sanitaire voorzieningen, vuilinzameling, publiek groen en stedelijke landbouw realiseren. Dit kan individueel of als collectief gedaan worden. Ook is

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

organische stedelijke groei. Door dit open proces zal voltooiing op een onbekende datum zijn.

Oosterwold streeft naar duurzaamheid door zoveel mogelijk zelfvoorzienend te worden.

Het moet in zijn eigen energiebehoefte voorzien en zo mogelijk ook energie aan de omgeving leveren. Het afvalwater wordt zoveel mogelijk behandeld in kringlopen binnen Oosterwold. Tevens is het streven om tenminste tien procent van de regionale voedselbehoefte in Oosterwold te produceren.

Zijn burgers klaar voor deze verantwoordelijkheid? In de middeleeuwen werden steden al van bovenaf gesticht, denk aan de in 1190 gestichte stad Bern. Stedenbouwkundige planning verschaft een zekere orde in een gebied. De opkomst van de Vinex wijk werpt

de plank Roos Pulskens

De zomer is weer begonnen en de vakantiebel heeft geklonken. Kortom, ein-de-lijk tijd voor al onze klusprojectjes waar we op een doordeweekse dag geen tijd voor hebben. De zomerse zon voedt de inspiratie, wilde plannen worden gemaakt en het hoofd bruist met nieuwe ideeën. Vol goede moed stap je in de schoenen van ’s werelds beste klusser.

hier wellicht een ander licht op. Massale, snel ontwikkelde wijken waar weinig identiteit van de gebruiker te bekennen is. Deze ’top down approach’ heeft ervoor gezorgd dat we in Nederland wijken hebben gecreëerd, die te perfect en eenzijdig zijn. Het is logisch dat niet ieder mens de behoefte heeft aan deze rechttoe recht aan aanpak. Oosterwold zal vanuit dit oogpunt een tegenwicht bieden aan de bloemkool- en Vinexwijken. Het is een reactie op de duizend in een blik huis en tuin woningen. Dit zorgt er wellicht ook voor dat er een minder eenzijdige economie ontstaat waarin vele typen mensen samenkomen en een diverse omgeving. Of de burger zelf in staat is dit te realiseren zal alleen de tijd ons kunnen vertellen, immers dit is een totaal nieuw experiment.

stedenbouwkundige planning ontstaan. De Blauwe Kamer was een grootschalige ontwikkeling, waar nu in deze crisis geen ruimte meer voor is. In Oosterwold wordt er alleen gebouwd als er behoefte aan is. Dat is nodig in een tijd dat het zeker niet vanzelfsprekend is dat wat wordt gebouwd, wordt verkocht.

Daarom mag het van Almere gerust twintig jaar duren voordat in Oosterwold 15 duizend nieuwe woningen staan en er 26 duizend mensen werken. Tevens zullen er amper plankosten zijn, aangezien de gemeente geen adviesbureaus hoeft in te huren om een inrichtingsplan op te stellen, daar zorgen de bewoners voor. Mochten er zich niet meteen geïnteresseerden melden is er geen man overboord, zegt minister Schippers. “Er staan nog uien in de grond.”

Is er een kans dat Almere Oosterwold dezelfde toekomst tegemoet gaat als De Blauwe Stad in Groningen? Kan het door de burger zelf laten aanleggen van wegen leiden tot de smalle doodlopende asfaltpaadjes in De Blauwe Stad, bedoeld als toegang naar een riante vrijstaande woning, maar nu eindigend in zompig grasland? Net zoals Oosterwold voor Almere weer nieuwe burgers aan moet trekken, zou De Blauwe Stad het Groninger land van de verpaupering redden. Echter, de kopers blijven weg en de bouw ligt vrijwel stil; er worden nauwelijks nog kavels verkocht. Is er een parallel tussen Oosterwold en De Blauwe Kamer?

De eerste leunt op het initiatief van de burger, de ander is gestuurd vanuit de gemeente, echter beiden geven het individu ruimte voor eigen inbreng in ontwerp. Men kan invulling aan zijn eigen kavel geven. Doordat er geen einddatum is voor de oplevering van Oosterwold is er een risico dat er lege plekken in de

De uitkomst staat vrij en dat is een nieuwe methode in Nederlands stedelijke planning.

De overheid doet een stap terug en burgers wordt meer vrijheid geboden, maar zij hebben tegelijkertijd ook meer verantwoordelijkheden. Gemeenteraadslid Adri Duivesteijn: “Deze ontwikkeling doet recht aan alles wat een stad, gebouwd op door de mens gebouwd land symboliseert. Het illustreert dat de stad een creatie is en dat mensen zelf de stad kunnen maken. Op deze manier is de Oosterwold ontwikkeling een sterk punt in de redenatie over het maken van steden.”//

Waar zal je eens beginnen in je kamertje van 15 vierkante meter? Wordt het niet eens tijd om die hoogslaper te maken? Een nieuwe kast om je spullen in ten toon te stellen? Of wordt het een nieuwe stoel om lekker in te chillen? Twijfel, twijfel, tandenknarsen, hersenkronkels. Een plankje, dat wordt ‘t, heel mooi boven de deur.

Hét ideale plankje. Het mooiste plankje van de wereld. Dat gaan we maken. Ja, hij wordt strak en hij wordt wit. Door zijn acryl-lak zal hij tevens shinen als de beste. De schroeven zullen niet te zien zijn en er komen spotjes in, verbonden met een extra schakelaartje bij je lichtknop. De bovenkant wordt extra opslag en de onderkant zorgt voor een grandiose entree in je studentenpaleisje.

Is het idee eenmaal op de loop, dan is er geen weg meer terug. Het benodigde spul kan worden gehaald en het klussen kan beginnen. Och, die stralende latjes, wat worden ze toch mooi! Zagen, boren, schuren, boenen, een schroefje hier en een spijkertje daar. Alleen nog verven en deze klus is geklaard...

Maar wat is dat nou!? Waren die maten wel goed gemeten? Want was die lat nou echt zo kort? Hoe zat het met de verf, is dat dan wel goed gegaan? “Eén laag dekt” staat op de pot, niet wetend dat er eerst een laag grondverf op hout moet.

Ja jongens, een wijze les is weer geleerd. Want moet die lat dan echt zo hoog, vraag het pa en hou het droog!//

Bekijk de animatie van MVRDV over Almere Oosterwold, scan de code of surf naar: http://www.youtube.com/ watch?v=NSwtduhoHOU >> http://www.mvdrv.nl >> http://www.rvob.nl >> http://www.nrc.nl (art. ‘Vooralsnog giert de wind door De Blauwe Stad’, Harm van den Berg) >> http://edepot.wur.nl/2770

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

31

32

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

get inspired Roos Pulskens

Laserbeest Most of you have probably already seen the ´Laserbeest´ attached to your bicycle after a long day of study at the faculty of Architecture. We were curious of this wooden cut out animal, so we ´ve done a little research and found it is indeed quite handy. If the printing lines for the laser cutters at our faculty are too long, just visit the site and your relief is yet to come. http://www.laserbeest.nl

Praxis – Eigen huis en tuin Are your plans for the holiday also filled with all kinds of chores and designs for furniture inside the house? Here’s a site that can probably help you out! Visit this site and you will find all sorts of “D.I.Y.video’s” of all the different carpentry projects you are planning to do, from plumbing to painting.

Unfortunately for the non-Dutchies the videos are all in Dutch. Don’t worry, the moving images are very explanatory as well. http://www.praxis.nl/inspiratie/eigen_huis__38__tuin

Guerilla Gardening Time for action Another new intervention experiment has found its way through the media. While the whole city is asleep a few pioneers are decorating the city with small gardening experiments on the most unusual spots in the city. These gardening experiments can be found in places like trashcans, sewage openings and rain gutters. If you look around carefully perhaps you will discover some of these guerrilla garden plants in your own city. Don’t be disappointed when you don’t, because you are totally free to join the guerilla gardeners! http://www.guerrillagardeners.nl/

Design Boom Competitions Still afraid of being bored during the holidays? Designboom helps you to avoid the boredom by placing all kinds of competitions on their site. Everyone is able to join these competitions and besides of them looking good on your portfolio, sometimes you are able to win something extra! http://www.designboom.com/weblog/cat/9/view/14022/designboom-competitions.html

Arch Daily: Like on Facebook Now here’s a handy Facebook page. If you want to be ‘up-to-date’ with the whole architecture scene, type ‘Arch Daily’ in your Facebook search browser and like the page. Daily a new project, vision or discussion is highlighted, so you are able to keep up with the fast growing world of architecture. Not only will you be able to find inspiration in here, it’s a great help for you to gain extra knowledge for reference projects and interesting artifacts. So ‘like’ it and see you soon!//

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

33

opinie

valse wijsheden Herman van Bergeijk

Dat het met de historische kennis van de Nederlander magertjes is gesteld kan niet als iets onbekends worden beschouwd. Studenten, architecten en anderen die met de bouwkundige discipline in aanraking komen zijn daarvan vaak het eenduidige bewijs. Hoewel we vaak het idee krijgen dat vele architecten menen geschiedenis in pacht te hebben.

In het recente nummer 10 van B Nieuws krijgen we weer enkele staaltjes van onkunde voorgeschoteld. In het stukje (The) Berlage wordt beweerd dat deze architect aan de ETH ‘in de beaux arts’ traditie is opgeleid. Dit is nieuw voor mij. Volgens mijn weten werd aan de bouwschool van de ETH lesgegeven in de geest van Gottfried Semper en die geest had weinig op met de Franse manier van lesgeven zoals die wel op de Beaux-arts werd onderwezen. Sterker nog zij ging er juist tegenin.

Ook het denken en ontwerpen van Berlage stoelt op geen enkele wijze op dat van de ‘Beaux-Arts’. Voorts wordt beweerd dat de faculteit ‘op verschillende manieren altijd met de grootmeester verbonden [is] geweest’.

daarentegen heeft in Delft gestudeerd en is er hoogleraar geweest. Maar de beste keuze zou Dirk Slothouwer zijn geweest: hij heeft in Delft gestudeerd, was de eerste promovendus van Bouwkunde en is hier tevens hoogleraar geweest. Zich beroepen op Berlage is het zich smukken met vreemde vederen. Overigens kan ook van het Berlage Institute hetzelfde worden gezegd. Het denken van Berlage is er geheel vreemd aan. Genoeg hierover.

Laten we niet op elke slak zout leggen maar nog even kijken naar wat allemaal in het artikeltje ‘Jaren ’30-stijl wordt geschreven. Vooral de paragraaf ‘Architectonische kenmerken’ heeft onze blik getroffen. We lezen: ‘Ook op

‘... er worden pogingen gedaan om een onverwerkte en dunne kennis van de geschiedenis in te zetten om iets van de actualiteit te verklaren.’

Kolder natuurlijk. Berlage heeft hier nooit gestudeerd, nooit lesgegeven en had weinig op met de Technische Hogeschool als een institutie. Een man als Herman Hertzberger

architectonisch gebied is er volgens Kingma sprake van een balansstijl. De balans is gevonden tussen enerzijds de romantische stijlen zoals de Amsterdamse school en de (Nieuwe) Haagse school, en anderzijds de soberheid en functionaliteit van de rationalisten zoals Berlage en Dudok’. Berlage alweer… Dudok een rationalist? Waar komt deze sublieme kennis vandaan? Je zou Dudok een romanticus kunnen noemen maar dan moet je natuurlijk wel verduidelijk wat je daaronder precies verstaat… maar het rationalisme stond ver van zijn bed, mijlenver. En een balansstijl? Te veel Weight Watchers gedaan?

Vervolgens wordt ingegaan op details zoals roedeverdeling, deuren en dergelijke. Zijn die typerend voor de architectuur in de jaren dertig? Ik betwijfel het. Na de beursval aan het einde van de jaren twintig treedt eerder

een versobering op. Details worden vermeden en gestandaardiseerd. Grote vlakken van zowel steen als glas werden gebruikt om nog enigszins levendigheid in het gevelbeeld te krijgen. Elke vorm van ornament werd vermeden: niet omdat de architecten Loos hadden gelezen – die ze trouwens nog steeds niet hebben begrepen – maar omdat ornamenten te duur werden. De populariteit van deze architectuur die door Wils, Brandes en anderen werd ingeleid is grotendeels terug te leiden op pecuniaire motieven, zoals in Nederland bijna alles wortels heeft in… geld. Ook de valse liefde voor de ‘jaren dertig stijl’ in de jaren negentig, heeft te maken met het feit dat het een gezapige en kleinburgerlijke groep van Nederlanders voor de wind ging en dat zij zich herkenden in een stijl die weinig te zeggen had behalve dat het ‘ruimtekunst’ is. Min of meer op dezelfde wijze waarop de massa zich herkent in de kleur Oranje op het moment dat het denkt dat we op voetbalgebied iets te betekenen hebben. Het land lijdt onder massapsychose.

Uit de stukjes in B Nieuws wordt duidelijk dat er pogingen worden gedaan om een onverwerkte en dunne kennis van de geschiedenis in te zetten om iets van de actualiteit te verklaren. Het tegenovergestelde wordt echter bereikt: donkere wolken verhullen dat kennis bovenal moet zijn gegrondvest op ‘feiten’ en niet moet worden bepaald door een onmiddellijk en ongereflecteerd gebruik van die feiten. Velen zien dat niet maar dat zijn diegenen die we ook wijs kunnen maken dat het vlees in de Hamburger van McDonalds wordt gemaakt uit de overblijfselen van oude mensen die in Nederland geëuthanaseerd worden: Soylent Green om met de titel van een bekende film te spreken.//

Herman van Bergeijk heeft architectuur, architectuurgeschiedenis en filosofie gestudeerd in Groningen en Venetië. In het buitenland heeft hij onderzoek gedaan en onderwijs gegeven aan verschillende universiteiten (Venetië, München, Philadelphia, Barcelona). Hij is gepromoveerd en heeft talrijke boeken geschreven. Tegenwoordig beweegt hij zich vooral op het gebied van de twintigste eeuwse architectuur- en stedenbouwgeschiedenis en doceert architectuurgeschiedenis aan de faculteit Bouwkunde.

34

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

Waltman’s

bouwshop Met je Stylos lidmaatschap kun je korting krijgen op de onderstaande artikelen bij de bouwshop. Haal je kortingsbon op bij Stylos, dan kun je bij Waltman gebruik maken van deze aantrekkelijke korting! De actie loopt tot 1 oktober 2012.

-10%

>> schetsrol

-10% >> USB stick Dane-Elec 4GB

-10%

>> rotring tikky fineliner

@architect

De Dakdokters Roos Pulskens

Tussen de smalle wegen en kassen van het Westland gingen wij op zoek naar de pioniers van de nederlandse daken. Wij vroegen ons af aan welke kwalen onze daken leiden en hoe zij ze beter weten te maken. Hier Matthijs Bourdrez en Marco Weber, voormalig Dakdokters en hun visie over de daken.

Dus, alle daken zijn ziek?

Matthijs: “Ah, heel veel! Maar laat ik eerst eens vertellen hoe we in elkaar zitten. DakDokters Amsterdam bestaat al een paar jaar en een paar maanden geleden zeiden we: ‘Volgens mij moeten we ook hier in regio Haaglanden ‘de Dakdokters’ uitrollen.’ In Amsterdam ben ik drie jaar geleden met twee jongens begonnen met de groene daken. Toen kwamen we Diemel groenvoorzieningen tegen en die vonden groene daken geweldig. Samen zijn we dus DakDokters den haag begonnen om hier hetzelfde kunstje te doen wat we ook in Amsterdam doen, alleen gaan we het nu aanpakken met de deskundigheid van deze omgeving en al zijn hoveniers. Vandaar ook onze witte jassen omdat we onszelf als DakDokters hebben geconstateerd en we vinden dat de daken ziek zijn.”

Marco: “Zijn achtergrond is dus bouwkundig, mijn achtergrond is juist land- water- en milieubeheer, dus groen.”

Waarom dan vooral daken?

Marco: “Dat is onontgonnen gebied. Het is een enorme toevoeging aan groen wat je kan maken in de wereld.”

Matthijs: “Eergister op internet kwam langs dat 10 procent van het oppervlak van New York bestaat uit dak, een mooi voorbeeld altijd. Als 10 procent van zijn oppervlak dak is, wil het zeggen dat je acht keer het Central Park als groen kan aanbrengen op het dakoppervlak in New York. Dat is zo gigantisch veel groen, terwijl ze beneden denken ‘dat stad is vol’. In feite heeft bijna iedere stad zo’n percentage aan dak in verhouding tot park. Het Vondelpark kan je waarschijnlijk ook 10 keer op Amsterdam leggen.

‘De daken moeten weer gezond worden, moeten weer gaan ademen, ze moeten de stad verkoelen en ze het geluid absorberen.’ het groen sinds de crisis het belang heeft gewekt. Drie jaar geleden zei men, ‘nou, we moeten toch iets beter omgaan met wat we hebben en als we investeren moet het goed zijn en we hebben ook geen geld, dus we kunnen het maar één keer uitgeven’. Iedereen werd veel bewuster, we bouwen ook eigenlijk geen dakterrassen meer, maar daktuinen. “Hé, ik wil groen op het dak”, dat zeggen nu echt veel meer mensen dan zeven jaar geleden.

Je had natuurlijk altijd al de anarchistische mensen, de grijze wollen sokken types die al met potjes en dingetjes bezig waren, die zijn inmiddels allemaal voorzien. Dat waren onze eerste klanten. ‘Kan je op mijn dak een tuin maken? Dat wil ik al 10 jaar!’. Zij zijn nu allemaal verzadigd en nu zitten we met de uitdaging van, hoe krijgen we de tweede groep te pakken, de ‘early majority’.”

profiel Naam: De Dakdokters Locatie: Amsterdam & Den Haag Matthijs Bourdrez - Dakdokter Marco Weber - Dakdokter Contact: www.dakdokters.nl

>> foto door Daan de Leeuw

36

Het zijn geweldige longen, dat is waarom we die term Dakdokters hebben bedacht. Dát moet gebeuren op al die stedelijke daken. De daken moeten weer gezond worden, moeten weer gaan ademen, ze moeten de stad verkoelen en absorberen het geluid. Ze nemen het CO2 en het fijn stof op en al het plezier dat je al op die daken kan hebben, net als in die parken. Het park zit nu ook weer vol, als je vrijdagmiddag uit de file thuiskomt denk je ‘ah, leuk dan ga ik naar het park en als ik daar kom, moet ik voor een drankje in een hele rij gaan staan’, waarom ga je niet gewoon naar je eigen dak. Naar je eigen walhalla van groen?

Dat is de drijfveer van ons acht jaar geleden geweest. Nu worden we dak dokters omdat

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

Zoals ik het begrijp, is het dus niet alleen een lapje gras erop, maar zijn de daken echt een leefbare tuinen?

Matthijs: “Het kan allebei. De constructie en financiën zijn bepalend. Als je bijvoorbeeld een flatgebouw hebt, dan kan je er een hele grote tuin opleggen, maar dan moet je de hele

>> foto door Daan de Leeuw

flat daarin meekrijgen. Dat is een ander prijsverhaal wanneer je alleen een sedum bedekking doet van zoveel 500 tot 1000 meter. 1000 vierkante meter daktuin is een heel ander budget en dat moet het gebouw ook kunnen dragen. Afhankelijk van de eis en wens van de gebruiker wordt het ingericht en aan de hand van de constructie wordt er gekeken naar wat er maximaal kan.”

Marco: “Er zijn ook al een heleboel systemen in ontwikkeld. Heel veel in Duitsland en Scandinavië die er 30/ 40 jaar geleden mee begonnen en die zich aan het door ontwikkelen zijn.

“Matthijs: “Wij moeten nog even een inhaalslag te maken en daar naar kijken. Dat is leuk, want er is zo gigantisch veel dak en er zit een hele grote uitdaging om het bestaand dak te vergroenen, het dak dat niet van beton is. Het dak waar kleine balkjes zo overdwars liggen, daar zit de constructievraag van hoe ga je dat aanpakken en daar komt de bouwkundige expertise die wij natuurlijk in ons hebben.”

Ik zag dat jullie ook timmerlieden in dienst hebben, is dat om zelf alles in de vingers te houden?

Matthijs: “We doen alles zelf, we zijn en hoveniers en architect en ingenieurs en timmermannen, dan heb je dus het hele arsenaal van het begin tot het eind, we hebben nog net geen jurist in dienst. Dus we hebben het hele traject wat de klant wil, van concept, ontwerp, gedachte, innovatie, tot de nazorg van hovenier of timmerman om alsnog een mooie pergola te bouwen en de plantjes te verzorgen.

Dat zit allemaal binnen de Dakdokters in het algemeen.”

En wie zijn de Dakdichters?

Matthijs: “De Dakdichters dichten uw dak. Het is een nieuw bedrijfje, eigenlijk een dochteronderneming van de Dakdokters groep.

Iedere keer dat je op het dak iets gaat doen, kom je de dakbedekking tegen. De constructie deden we eigenlijk altijd zelf al, de dakbedekking ook, maar dat ging vaak uit naar dakdekkers. Nu is er één branche in de bouw waar

>> links: Marco Weber, rechts: Matthijs Bourdrez

soms wat dingen vast zitten en waar het niet altijd helemaal lukt of de prijzen niet helemaal kloppen. Toen zeiden we, ‘dat kunnen we zelf veel beter’. Dus we hebben een opleiding gedaan en we gebruiken alleen maar EPDM. Het hele bitumen gaat eruit en EPDM is het nieuwe dakdekken, je moet er 50 jaar niet meer bij hoeven en EPDM gaat ook veel langer mee. We proberen op het alle vlakken vanaf ecologische planten, FSC-hout, tot en met elektrische voertuigen. Dat hebben we allemaal, maar dan moet je zorgen dat de dakdekking die altijd erbij komt kijken, ook goed is en ecologisch.”

Dus ze lezen geen gedichten voor?

Matthijs: “Nou, dat doen we ook. We vonden dat het dakbedekken een leuke naam moest hebben, dus nu hebben we een Dakdichters avond. De gedichten die gaan over ‘op het dak zijn’, het euforische gevoel van je eigen daktuin hebben, dat is namelijk een bepaalde sfeer. Één van onze dakdichters die daadwerkelijk het rollen doet en het lijmen van EPDM, heeft ook als hobby dichten. Het idee is dat het ook als letters op rollen EPDM wordt gedrukt en dat je dus gedichten op het dak krijgt om het leuker te maken dan alleen maar dat zwarte spul. Uit nood geboren is het dus een hele leuke aanvulling op het traject wat we doen.”

gedaan met de bewoners zelf. Vijf tot acht jaar keken ze uit op een binnentuin die helemaal zwart was waaronder een parkeergarage zat.

Toen hebben we twee weken letterlijk op handen en voeten met z’n allen die hele binnenplaats vergroend. Iedereen die nu naar buiten kijkt kan zeggen ‘ow mijn plantjes gaan goed, of zie je dat primulaatje van jou’. Het is hiermee zo’n maatschappelijk ding geworden.

Heel anders dus dan dat dak van schiphol dat heel zakelijk is. Het gaat om een plak waar je met z’n allen iets aan doen bent. Mensen willen meer dingen met elkaar doen, mensen worden steeds meer mens één van de grote voordelen van onze crisis. Dat mensen willen barbecueën op de straat en met z’n allen een groen dak doen. Daar worden wij inderdaad ook het gelukkigst van.”

Marco: “Wat ook leuk is, is dat mensen je advies en je creativiteit overnemen. Als we bij mensen een groen dak maken waarvan het dak zelf het water buffert, schaffen de bewoners later ook nog eens zo’n mooie regenton aan, waarbij het water dat er nog van het dak afkomt wordt herbruikt.”

Matthijs: “Eigenlijk zet je iets op gang. Voor een heleboel mensen is het bijna niet in te denken als je op een zwart dak staat wat er allemaal op kan. Het is echt braakliggend terrein, dus het is ultiem creëren. Er is helemaal niks, het is zo eindeloos. Dat maakt het voor

‘Er is zo veel dakoppervlak en er ligt zoveel potentie, als je het hebt over vierkante meters.

Waarom slaapt iedereen nog?’

Hebben jullie ook een favoriet project?

Marco: “We zijn wel soort van trots op het hoofdkantoor van Transavia, Schiphol-oost.

Het is ruim 1500 m2 aan groen dak gemaakt, geheel volgens die LEEADS certificering gedaan en hebben hiermee onze eerste LEEADS certificaat binnengehaald.”

Matthijs: “Aan de andere kant zijn hele leuke projecten vaak toch bij particulieren die helemaal blij en happy zijn. We hebben er eentje

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

ons leuk om op het dak te staan met een klant en alleen maar te zeggen ‘Nou, als hier de zon ondergaat, is het leuk om daar een loungebankje te maken’, dan heb je je plan eigenlijk al verkocht. Voor ons is de ultieme combinatie als je de sfeer, de gezelligheid en het samen zijn kan combineren met het groene verhaal.”

Hadden jullie vroeger gedacht om ooit Dakdokter te worden?

37

architectural forecast Martine Duyvis

After a quiet winter and a promising spring, we are still facing a depression. It seems that there is no progress or whatsoever in the building industry. The expectations on short term are low because of the continuing inflation. There is a big chance it will take quite a while before the building industry will strengthen its power again. But not everyone seems to care. Although it should be of some interest for the government (our industry has a big cash flow), they don’t seem to bother letting us wait till it fades away.

I was shocked to hear that there are municipalities that have found a way to solve their budget problems: they raise the building permit fees. This simply means that there are less people or companies who are willing to invest. This year the fees have been raised with an average of five per cent compared to last year. This is more than double the expected inflation! If this continues, we will have cloudy weather for maybe another couple of years.

The government should be awakened though. They should see that the Dutch economy is suffering from us, waiting for jobs. If we manage to wake them up, we can get some clearings in the sky. We might even catch some sun, because there will be more projects to be realised.

Luckily there are some rumours in the building industry from organisations and people who don’t agree with the local authorities and their regulations. We should join this group and we might get the government back to their common sense reasoning. Let’s help to push the local authorities in the right direction. It is even better when this will happen before the real summer arrives, because it would be nice to enjoy some good weather and holidays with less fear for our future!//

38

Marco: “Nee, toen ik ermee begon niet. Het was gewoon traditioneel tuinen maken. Eerst wilde ik boswachter worden. Uiteindelijk heb ik de middelbare tuinbouwschool gedaan.”

Matthijs: “Dat is toch mooi, als je als kind zegt: ‘ik wil boswachter worden?’”

Marco: “Toentertijd, had ik al wel gehoord van Friedrich Hundertwasser: kunstenaar, architect, Oostenrijker. Hij heeft eigenlijk voor het eerst op grote schaal en in het oog springend groen geïntegreerd in bouwen. Hij heeft gebouwen gemaakt, fantastisch, daar is niks recht aan en daar komen gewoon echte bomen uit ramen groeien.”

Matthijs: “Hundertwasser zei, ‘Alle verticale vlakken zijn voor de mens en alle horizontale vlakken voor de natuur. Dus als je iets onttrekt aan de natuur, moet je het ook teruggeven.

Je trekt het vlak letterlijk op’. Het is een grote inspiratiebron geweest. Vroeger zeiden ze, ‘die gast is gek’, maar hij is goed gek, want honderd jaar verder, krijgt hij gelijk.”

Matthijs: “Wat ook nog een soort ‘missie’ is van ons, is dat we wat serieuzer willen worden genomen door architecten en aannemers. Er wordt nog steeds het budget gekeken wordt, ‘we moeten bezuinigen, dan gaat de verlichting eruit en het groen’. Het is een hele rare gedachte dat je moet bezuinigen op iets wat eigenlijk het meeste effect heeft, want je kan hier juist een pand mee omtoveren. Architecten zijn belangrijk hierin, het zijn voorlichters naar klanten toe en ze hebben een grote stempel. Een aantal maakt wel een groen dak op hun gebouwen, ‘er móét een groen dak op het gebouw, dat is toch normaal?’ De andere moeten we nog wakker maken, dus dat is nog een flinke missie. Er is zo veel dakoppervlak en er ligt zoveel potentie, als je het hebt over de vierkante meters, daar word je bijna bang van.

Waarom slaapt iedereen nog? Alle hoveniers zal je er voor nodig hebben, het groen is niet aan te slepen. Alleen maar zaadjes gaan strooien, want dat is het snelste en dan groeit het op het dak. Architecten moeten mee doen en het verkondigen. Het zijn de missionarissen van het groene dak. Nou mede-missionarissen, want wij zijn het ook.”

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

“Nog een laatste aspect dat het lastig maakt is dat groen niet kwantificeerbaar is, het heeft geen labda-waarde. Pas geleden was er nog een leuk onderzoek van het KPMG, de gezondheidszorg. Die hadden onderzocht dat als 10% van de omgeving in de stad groen is, bespaard het 100 miljoen in de gezondheidszorg. Deze onderzoeken zijn goud waard, helaas moeten er 100 van komen voordat ze interessant gevonden worden. In de gemeente zit er vaak ook maar één wethouder die zegt ‘ja we moeten het doen!’ Waarop de rest dan zoiets heeft van ‘Ach, het is maar voor milieu, die zit op de fiets’.”//

Kobaltstraat 27 2544 ET Den Haag Postbus 53086 2505 AB Den Haag

De Swart combineert vakmanschap en innovatie, in de eerste plaats als het gaat om professioneel drukwerk. Maar vandaag de dag is De Swart dé aangewezen partner voor het gehele grafische communicatieproces. s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n Van concept tot distributie. Van huisstijl tot digitaal voorraadbeheer.

t f e i

39

070 – 308 21 21 070 – 308 21 29 info@kds.nl www.kds.nl

agenda Henk de Haan

Summer Bike Tour Rotterdam

June 02 till September 02 Rotterdam

Discover architecture and the city by bike. From the 2nd of June till the 2nd of September ArchiGuides organizes summer bike tours through Rotterdam every Thursday and Saturday. You will get to hear about Rotterdams architectural highlights, from the post-war reconstruction developments to the newest Rem Koolhaas creation. You can sign up via the NAi website: www.inschrijven.nai.nl.

De Parade June 21 till August 26 Rotterdam / The Hague / Utrecht / Amsterdam

De Parade is a touring theatre festival that will visit Rotterdam, Den Haag, Utrecht and Amsterdam during the summer. For those of you who where already around when the old faculty building burned down: De Parade came for a special performance in Delft, at our post-fire architecture tent camp, in 2008. What to expect: a circus-like camp with performance tents, places to eat and drink... www.deparade.nl

Midsummer Chicago As a conclusion of the academic year, the study association Stylos will once again organize a sensational festive event. On Thursday, July 5th, from 4 pm until 10 pm you can enjoy summer fresh cocktails, sizzling live Jazz and some homemade finger food. Finished your projects? Or still have an exam to go? You are all welcome to take a rest in Midsummer Chicago!

July 05 BK City

Summer Holiday

July 09 till August 17 Everywhere

At last, summer has come. Time to leave the faculty for a while and get into the sun. If you really want to be at BK City, don’t forget: the faculty’s opening hours will be limited to 07.00 in the morning till 18.00 in the afternoon between the 9th of July and the 17th of August.

Bouwfestival Not had enough of DIY-ing? Come and make furniture from recycled materials at the ‘Biergarten’ by the Hofbogen in Rotterdam. Plus barbeque and party. www.imakerotterdam.nl August 18 & 19 Rotterdam

Stedelijk Museum

September 23 Amsterdam

40

At last! If all goes well the Amsterdam Stedelijk Museum will reopen again on September 23rd. The old building has been renovated and a new extention designed by Benthem Crouwel architects has been added on the side of the Museum Park. The building process encountered a lot of problems which delayed the reopening: a change of architect, and a contractor who went bankrupt. But now all the problems can be forgotten: time to take a look at the bathtub from the inside!//

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

recommended reading Max Verhoeven

advertorial

Joost Conijn IJzer & Video

A hungry city Food shapes cities, and through them, it moulds us - along with the countryside that feeds us. The gargantuan effort necessary to feed cities arguably has a greater social and physical impact on us and our planet than anything else we do. Yet few of us are conscious of the process and we rarely stop to wonder how food reaches our plates. Hungry City examines the way in which modern food production has damaged the balance of human existence, and reveals that we have yet to resolve a centuriesold dilemma - one which holds the key to a host of current problems, from obesity, the inexorable rise of the supermarkets, to the destruction of the natural world. Carolyn Steel follows food on its journey - from the land (and sea) to market and supermarket, kitchen to table, waste-dump and back again - exploring the historical roots and the contemporary issues at each stage of food’s cycle. She shows how our lives and our environment are being manipulated but explains how we can change things for the better.

Een aanstekelijk lees-, kijk,- technisch-, reis-, vrijbuiters-, en kunstenaarsboek voor avonturiers, kunstliefhebbers, reizigers, antropologen en nieuwsgierige kinderen.

Het adagium is doen. Helemaal gaan: een plan, een reis, een film. Bevlogen, bewust onbevangen. Joost Conijn plaatst een poort in de woestijn die automatisch opent. Stijgt op in een zelfgebouwd vliegtuig. Reist met een op hout gestookte houten auto door Rusland tot in de zone van Chernobyl. Filmt een jaar lang zijn buurkinderen aan de rand van de beschaving. Verbetert zijn vliegtuig en stort neer.

Fietst door het Marokkaanse Rifgebergte met twee vrienden; ze communiceren met handen en voeten over wat er in de wereld gaande is.

Met een onafhankelijke houding beweegt hij zich door het leven en speelt het grote spel van de kunst. Met bravoure en toch totaal gemeend.

Met teksten van Joost Conijn, A. L. Snijders, Jan Braet, Jellichje Reijnders, Jennifer Allen e.v.a.

Ondersteund door Fonds Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst; Cobra Kunstprijs Amstelveen; Stichting Harten Fonds.

Joost Conijn // Samenwerkende Uitgevers Vof // 2006 // 34,61

Architectuur tekenen Architectuur tekenen is een educatief handboek voor architectuurstudenten en iedereen die zich wil bekwamen in het maken van architectuurtekeningen. Alle technieken komen stapsgewijs aan bod.

Het boek is opgedeeld in twee delen. In het eerste deel komen verschillende soorten tekeningen aan de orde: schetsen, plattegronden, lijntekeningen, perspectieven, renderings, mixed media, axonometrieĂŤn en presentatietekeningen.

In het tweede deel wordt de toepassing van tekeningen voor verschillende omgevingen uitgelegd: interieur, landschap, stedenbouw. // David Dernie // Sun // 2010 // 30,30 ISBN 9789461051066

Maquettes Maken Nick Dunn ISBN 9789461051004 30,30

Deze boeken zijn te koop via www. sunarchitecture.nl Je aankoop wordt zonder verzendkosten thuisgestuurd.

De boeken van SUN zijn ook te koop bij Waltman en de bouwshop.

Carolyn Steele // Vintage // 2009 // 13,99

s t y l o s // D I Y // a l g e m e e n

41