pantheon// '05-'06 - vakantie

TWEEMAANDELIJKSE UITGAVE VAN D B S G STYLOS NUMMER JAARGANG

PANTHEON VAKANTIE

NDIWBYDNDQWLH LQGG

2EDACTIONEEL +OBE -ACCO

PANTHEON FRORIRQ HET $ELFTSCH "OUWKUNDIG 3TUDENTEN 'EZELSCHAP 3TYLOS WERD IN OPGERICHT TER BEHARTIGING VAN STUDIE EN STUDENTENBELANGEN VAN STUDENTEN AAN DE FACULTEIT "OUWKUNDE VAN DE 45 $ELFT EHVWXXU ' % 6 * 6W\ORV VOORZITTER )NGE DE "OER SECRETARIS 02 2EGIEN +ROEZE PENNINGMEESTER %RIK VAN HET 3CHIP ONDERWIJS BACHELOR 3ANNE VAN -ANEN ONDERWIJS MASTER *OOST VAN .ES EVENEMENTEN 0IETER 6ERSTEEG DGUHV $ " 3 ' 3TYLOS KAB &ACULTEIT "OUWKUNDE "ERLAGEWEG #2 $ELFT WHOHIRRQQXPPHUV BESTUURSKAMER COMMISSIEKAMER SECRETARIAAT FAX LQWHUQHW MAIL STYLOS NL HTTP WWW STYLOS NL OLGPDDWVFKDS 6W\ORV EURO PER JAAR GIRONUMMER GRQDWHXUVFKDS 6W\ORV 6WLFKWLQJ EURO PER JAAR EERSTE TWEE JAAR EURO PER JAAR BEDRIJVEN EURO PER JAAR GIRONUMMER 6W\ORV %RRNVKRS GEOPEND MAANDAG T M VRIJDAG TOT

TWEEMAANDELIJKSE UITGAVE VAN $ " 3 ' 3TYLOS JAARGANG EDITIE JANUARI OPLAGE LEDEN VAN 3TYLOS EN DONATEURS VAN DE 3TYLOS 3TICHTING ONTVANGEN PANTHEON VIJF MAAL PER JAAR UHGDFWLHDGUHV "ERLAGEWEG KAB #2 $ELFT PANTHEON STYLOS NL UHGDFWLH $ENNIE *ANSEN *EROEN "ORST +OBE -ACCO +RIA $JOYOADHININGRAT -ARIEN $AAMEN -ARTEN $ASHORST 2EGIEN +ROEZE 3ANNE VAN -ANEN DDQ GLW QXPPHU ZHUNWHQ PHH !NSELM VAN 3INTlET 4IM ,OCH 4IM 0EETERS *OS DE +RIEGER )NGE DE "OER -ICHIEL VAN 2AAIJ *OEP VAN ,IESHOUT ,AURA 7EEBER &OTOCOMMISSIE (ENK $ÚLL !BRAM DE "OER VAN "RUG "ORIS :EISSER -AARTJE ,AMMERS *OEP VAN ,IESHOUT DGYHUWHQWLHV 2EGIEN +ROEZE !NSLEM VAN 3INTlET GUXN +ONINKLIJKE $E 3WART gS 'RAVENHAGE RPVODJ 0ROUD OWNERS OF AN !IRSTREAM SAMENSTELLING -ARIEN $AAMEN

6AKANTIE IS EEN BASISBEHOEFTE EN INMIDDELS EEN VERWORVEN RECHT -ENSEN WERKEN VOOR HUN VAKANTIE OF WERKEN DANKZIJ HUN VAKANTIE %VEN UIT DE DAGELIJKSE WERELD STAPPEN EN EEN ANDERE WERELD BINNENSTAPPEN 6ERANDERINGEN IN HET DAGELIJKS LEVEN WORDEN KRITISCH BEKEKEN MAAR OP REIS WILLEN VAKANTIEGANGERS ZICH GRAAG LATEN VERRASSEN NIEUWE gANDEREg DINGEN DOEN ZIEN RUIKEN HOREN PROEVEN EN VOELEN 6AKANTIE ERVAAR JE MET AL JE ZINTUIGEN $IT NUMMER VAN DE 0ANTHEON IS BEDOELD OM DE ZINTUIGEN TE PRIKKELEN 6AN DE REISPLANNEN TOT DE THUISREIS WORDEN ZO VEEL MOGELIJK FACETTEN VAN DE VAKANTIE BESPROKEN $IT IS DE LAATSTE UITGAVE VAN DE 0ANTHEON COMMISSIE INMIDDELS IS ER EEN NIEUWE COMMISSIE DIE HET STOKJE OVER GAAT NEMEN 7E WENSEN JULLIE VEEL SUCCES AANKOMEND JAAR (ET IS EEN INTENSIEF JAAR GEWEEST WE HEBBEN DE 0ANTHEON MET AL ONZE ZINTUIGEN MOGEN ERVAREN EEN HOOP NIEUWE DINGEN GELEERD EN GEDAAN KLUSWEEKENDEN EN VAAK DE DAAROPVOLGENDE DAGEN HARD GEWERKT GESTRESST OM DE STUKKEN AF TE MAKEN GETAFELTENNIST TOT WE ER BIJ NEERVIELEN -ARIEN 3ANNE -ARTEN $ENNIE +RIA *EROEN EN 2EGIEN JULLIE HEBBEN ECHT RECHT OP VAKANTIE

6AN DE VOORZITTER )NGE DE "OER 4ERWIJL DE MEESTE STUDENTEN NOG VAKANTIE AAN HET VIEREN ZIJN OFTEWEL TENTAMENS LEREN EN KEIHARD AAN HUN PRESENTATIE WERKEN WORDT ER OP 3TYLOS ALWEER HARD GEWERKT AAN HET MAKEN VAN PLANNEN VOOR HET KOMENDE HALFJAAR -ET SPANNING KIJKEN WE UIT NAAR WAT ONS GAAT BRENGEN %EN NIEUWE DECAAN DE ACCREDITATIE EN WAT ZULLEN WE ALLEMAAL MERKEN VAN DE //$ !LS BESTUUR GAAN WE ALS HET WARE ONS TWEEDE HALF JAAR IN 7E ZIJN NU OPGEWARMD EN INGEWERKT EN HEBBEN HEEL VEEL ZIN OM GROTE ACTIVITEITEN ZOALS "+ "%!43 UITGEVOERD TE ZIEN 6LAK VOORDAT DE VOLGENDE hECHTEv VAKANTIE GAAT BEGINNEN SLUITEN WE AF MET HET JAARLIJKSE -:.

FEEST %N MOCHT JE DE KOMENDE VAKANTIE MET 3TYLOS IN CONTACT WILLEN BLIJVEN KAN JE MEE GAAN NAAR #HINA HOUD DE DATA VOOR DE INTERESSE BIJEENKOMSTEN IN DE GATEN OF HET JAARLIJKSE 3TEE/WEE ORGANISEREN .ATUURLIJK ZULLEN ER OOK NOG EEN HELEBOEL KLEINERE ACTIVITEITEN WORDEN BEDACHT DIE JE IN DE HAL OF OP DE WEBSITE AANGEKONDIGD ZAL ZIEN 7AT ONS BETREFT MAKEN WE ER EEN KNALGEEL NIEUWJAAR VAN

3TYLOS

4HEMA VAKANTIE

!LGEMEEN

/P NAAR MAATSCHAPPELIJKE INTERACTIE

)NTRO

%EN HALF JAAR STUDEREN IN :WEDEN

+RIA $JOYOADHININGRAT

*OS DE +RIEGER

3ANNE VAN -ANEN *OOST VAN .ES

&OTOCO &OTOCOMMISSIE

%XCURSIE "REDA #HRIS #ORNELISSEN

'ESPONSORD DOOR "OLLETJE -ICHIEL VAN 2AAIJ

%ASY0IER ( 0IER 3CHIPHOL DOOR 1UIST

,IBERO

-!8 $ECOR

7INTERMANS ARCHITEKTEN

REDACTIE

2EGIEN +ROEZE

-ARTEN $ASHORST

0AVILJOEN DE WINNAARS

6AKANTIE IN 6REEWIJK

%RIK VAN HET 3CHIP

4IM ,OCH

4OBIAS "EEKMAN

2EGIEN +ROEZE

4HERE REALLY ARE NO BORDERS -ARTEN $ASHORST

2EMBRANDT REDT .EDERLANDSE TOERISME +OBE -ACCO

.EDERLAND KAMPEERT 3ANNE VAN -ANEN

,EKKER LOUNGEN IN EEN RECTUM -ARIEN $AAMEN 3ANNE VAN -ANEN

7IE HARD WERKT MOET HARD ONTSPANNEN !BRAM DE "OER VAN "RUG 4IM 0EETERS

$E CARAVAN INGERUILD *EROEN "ORST +RIA $JOYOADHININGRAT

) . ( / !5 ,$ '3 %/ -0 %' %! .6 % 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

6W\ORV B3B WP LQGG

PANTHEON

/P NAAR MAATSCHAPPELIJKE INTERACTIE $URF JIJ DE DISCUSSIE AAN

3ANNE VAN -ANEN *OOST VAN .ES

/PENBARE RUIMTE

)N HET ONDERWIJSPROGRAMMA VAN DE 45 EN OOK VAN "OUWKUNDE STAAT @DE MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELING VAN DE STUDENTENg HOOG IN HET VAANDEL 7AT HIERMEE BEDOELT WORDT IS NIET HELEMAAL DUIDELIJK MAAR WIJ OMSCHRIJVEN HET ZELF ALS HET REmECTEREN VAN DE KENNIS DIE JE IN JE STUDIE OPDOET AAN DE MAATSCHAPPELIJKE OMSTANDIGHEDEN $E &ACULTEIT VORMT EEN BESCHERMENDE UTOPISCHE WERELD WAAR JE IN MINDERE MATE REKENING HOEFT TE HOUDEN MET ALLE MAATSCHAPPELIJKE EN POLITIEKE PROBLEMEN .A JE STUDIE VALT DIE BESCHERMING WEG EN IS HET HANDIG ALS JE AL OVER HET EEN EN ANDER HEBT NAGEDACHT -AATSCHAPPELIJK DENKEN HOORT BIJ WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS EN BIJ "OUWKUNDE /P ONZE FACULTEIT KOMEN VEEL ONDERWERPEN AAN BOD DIE EEN HOGE MAATSCHAPPELIJKE LADING MET ZICH MEE DRAGEN 7IJ NOEMEN ER ENKELE s /PENBARE RUIMTE (OE ZORG JE DAT DE OPENBARE RUIMTE AANTREKKELIJK BLIJFT VOOR DE MENSEN VOOR WIE HET BEDOELT IS s 3OCIALE WONINGBOUW (OE BIED JE MENSEN MET EEN LAAG INKOMEN TOCH EEN MOOIE WONING s !RCHITECTUURGESCHIEDENIS 7ELKE MAATSCHAPPELIJKE VERANDERINGEN WAREN HET GEVOLG VAN GROTE VERANDERINGEN IN DE ARCHITECTUUROPVATTING EN ANDERSOM s $UURZAAMHEID (OE GAAN WE OM MET EEN LAND ALS #HINA WAT MOMENTEEL HET OVERGROTE GEDEELTE VAN HET BETON EN STAAL CONSUMEERT

3OCIALE WONINGBOUW

-AATSCHAPPIJ EN GESCHIEDNIS BOMBARDEMENT 2OTTERDAM

"IJ ELK ONDERWERP ZIJN NOG VELE ANDERE INTERESSANTE VRAGEN TE STELLEN *AMMER IS HET DAT AL DEZE VRAGEN NIET TE WEINIG OF TE LAAT IN HET ONDERWIJS VOORKOMEN (ET LIJKT WEL OF DE &ACULTEIT ER VANUIT GAAT DAT WE IN EEN SOORT IDEALE MAATSCHAPPIJ LEVEN WAARIN ALLES WAT JE BOUWT PER DElNITIE GOED FUNCTIONEERT IN HAAR OMGEVING "IJ HET ONTWERPEN VAN EEN STEDENBOUWKUNDIG PROJECT DOEN WE ALSOF ER GEEN PROBLEEMWIJKEN BESTAAN "IJ HET MAKEN VAN EEN MUSEUM VRAGEN WE ONS NIET AF WAT DE BETEKENIS IS VAN EEN

OPENBAAR GEBOUW LAAT STAAN EEN KUNSTINSTELLING 3OCIALE WONINGBOUW KOMT SIMPELWEG NIET VOOR IN DEZE IDEALE MAATSCHAPPIJ /P HET GEBIED VAN DE POLITIEK BEGEEFT HET ONTWERPVAK ZICH AL HELEMAAL NIET TERWIJL JUIST EEN WORKSHOP ALS )NDESEM ZO GOED AANGEEFT DAT ARCHITECTUUR WEL DEGELIJK POLITIEK KAN ZIJN $E ARCHITECTUURGESCHIEDENIS DIE WIJ OP DEZE FACULTEIT KRIJGEN RICHT ZICH IN DE "ACHELOR HOOFDZAKELIJK OP HET OPSOMMEN VAN DE VERSCHILLENDE ARCHITECTUURSTROMINGEN !AN DE VRAAG WAARUIT DEZE ARCHITECTUURSTROMINGEN ONTSTAAN EN WELKE GEVOLGEN ZIJ HEBBEN

WORDT NIET TOT NAUWELIJKS AANDACHT BESTEED (ETZELFDE GELDT VOOR DE ARCHITECTUURTHEORIE EEN DROGE OPSOMMING VAN VERSCHILLENDE GEDACHTEN BINNEN DE ARCHITECTUURTHEORIE NIET ALLEEN LOSGEKOPPELD VAN DE MAATSCHAPPIJ

MAAR OOK VAN DE ARCHITECTUUR ZELF $UURZAAMHEID TENSLOTTE WORDT EEN STEEDS BELANGRIJKER THEMA IN DE HELE MAATSCHAPPIJ /NDANKS DAT HET ZO BELANGRIJK IS KOMT HET EIGENLIJK PAS IN HET DERDE JAAR SEMESTER VIJF AAN BOD (IERBIJ VERWAARLOZEN WIJ HET VAK ALFA GAMMA UIT HET VIERDE SEMESTER DAT IN PLAATS VAN EEN DUURZAAMHEIDVAK GEWOON EEN MANAGEMENTVAK IS 5ITERAARD IS HET BELANGRIJK DAT WE LEREN HOE WIJ BIJ HET ONTWERPEN VAN ONDER ANDERE WONINGEN REKENING KUNNEN HOUDEN MET DUURZAAMHEID (ET IS DAARNAAST OOK LEUK EN BELANGRIJK DAT WE HET RUIMER TREKKEN TOT OP EEN HOGER SCHAALNIVEAU /OK WIJ KRIJGEN TE MAKEN MET DE GEVOLGEN VAN HET EXTREME VERBRUIK VAN MATERIALEN DOOR DE OPKOMENDE OOSTERSE LANDEN ZOALS #HINA EN )NDIA $IT ONDERWERP LIGT MISSCHIEN EEN BEETJE VER VAN ONS BED MAAR OOK VEEL ARCHITECTEN EN ONDERZOEKSBUREAUS !-/ HOUDEN ZICH ER MEE BEZIG $IT SCHAALNIVEAU IS DAARNAAST OOK BELANGRIJK BIJ HET GEBRUIK VAN MATERIALEN 4EGENWOORDIG HALEN WIJ ONZE MATERIALEN UIT ALLERLEI LANDEN

DIE ELK REKENING MOETEN HOUDEN MET ANDERE WETTEN EN REGELGEVING

RONDOM HET MILIEU *AMMER DAT HET ONDERWIJS ZICH ZO BEPERKT ALS HET OM DUURZAAMHEID GAAT $E VRAGEN DIE WIJ HIERBOVEN HEBBEN GESTELD ZIJN NIET MET GOED OF FOUT TE BEANTWOORDEN (ET ZIJN TYPISCHE DISCUSSIEVRAGEN (ET ZIJN DUS OOK GEEN ONDERWERPEN DIE UIT EEN BOEK GELEERD KUNNEN WORDEN MAAR WAAR JE OVER MOET NADENKEN EN PRATEN /OK BETEKENT DIT NIET DAT ER EEN NIEUW @MAATSCHAPPELIJK VAK MOET KOMEN $E MAATSCHAPPELIJKE ASPECTEN MOETEN JUIST PER VAK BEHANDELD WORDEN $IT KAN ENERZIJDS DOOR MEER TE DISCUSSIÑREN TIJDENS DE ONTWERPBIJEENKOMSTEN EN ANDERZIJDS DOOR HET NAAR VOREN TE LATEN KOMEN IN COLLEGES VOORZIEN VAN INTERACTIE TUSSEN STUDENT EN DOCENT %EN MOEILIJK ONDERWERP ALS HET DUURZAAMHEIDPROBLEEM VAN #HINA LEENT ZICH MEER VOOR EEN THEMACOLLEGE OF MIDDAG ,AAT DE DOCENT EENS NIET INGAAN OP DE INHOUD VAN DE BOEKEN MAAR MEER ACHTERGROND INFORMATIE GEVEN VRAGEN STELLEN EN DAARMEE DE DISCUSSIE OPENEN

"I

"E

#HINA

6W\ORV B3B WP LQGG

PANTHEON

0

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

$E EERSTE EXCURSIE GEORGANISEERD DOOR DE %XCURSIE #OMMISSIE GING NAAR "REDA -ISSCHIEN NIET DE MEEST AANSPREKENDE NAAM MAAR WAT BLEEK HET WAS ZEKER DE MOEITE WAARD $E COMBINATIE VAN HET HISTORISCHE CENTRUM MET HET MODERNE #HASSÏ PARK EN HET FEIT DAT ALLES OP LOOPAFSTAND VAN ELKAAR LIGT MAAKT VAN "REDA EEN IDEALE LOCATIE VOOR EEN DAGEXCURSIE

%XCURSIE "REDA #HRIS #ORNELISSEN

0OPPODIUM -EZZ

"INNENSTAD

"EGIJNHOF

$E EXCURSIE BEGON OP HET #HRISTELIJKE TIJDSTIP VAN MAAR AANGEZIEN HET VRIJDAGOCHTEND WAS HAD EEN BEHOORLIJK DEEL VAN DE GROEP DE TREINREIS VAN EEN KLEIN UURTJE WEL NODIG OM WAKKER TE WORDEN EN OM HET WAANZINNIG INTERESSANTE EXCURSIEBOEKJE DOOR TE LEZEN .A DIT UURTJE UITBRAKKEN BEGON IEDEREEN ENTHOUSIAST AAN DE WANDELING DOOR HET CENTRUM )N HET CENTRUM WAREN EEN AANTAL INTERESSANTE GEBOUWEN EN KUNSTWERKEN TE VINDEN !LLEREERST LIEPEN WE NAAR DE VUURTOREN DIE DOOR !LDO 2OSSI ALS KUNSTOBJECT MIDDEN IN DE SINGELGRACHT VAN "REDA IS NEERGEZET (EEL VEEL INDRUK HEEFT DIT KUNSTWERK NIET GEMAAKT OP DE EXCURSIEGANGERS NET ZO MIN ALS HET KITSCHERIGE 4 (UIS VAN *OHN +ÚRMELING WAT WE DAARNA BEKEKEN $IT 4 (UIS HEEFT DE !RCHITECTUURPRIJS "REDA GEWONNEN MAAR BLIJKBAAR WAS EEN KWALITATIEF TELEURSTELLEND JAAR @#ONSTRUCTIE

GEBRUIK EN SCHOONHEID GAAN VOLLEDIG SAMEN (ET 4 (UIS IS SIMPEL EN TEGELIJKERTIJD PUUR EN ZUIVER MEENT DE JURY !LS ZIJ HET ZEGGENx (ET CENTRUM VAN "REDA WAS WEL EEN SUCCES MET HAAR VELE CAFEETJES "REDA SCHIJNT OOK EEN VAN DE LEUKERE PLEKKEN TE ZIJN OM CARNAVAL TE VIEREN /P HET MOMENT DAT WIJ ER DOORHEEN LIEPEN WAS ER MARKT

WAT DE SFEER ERG GEZELLIG MAAKTE .A EEN RONDJE DOOR DIT CENTRUM

WAARIN WIJ HET LIEmIJKE "EGIJNHOF

EEN AANTAL KERKEN EN HET OVERDEKTE WINKELCENTRUM @$E "ARONES BEKEKEN

KWAMEN WE AAN BIJ DE BIBLIOTHEEK VAN "REDA ONTWORPEN DOOR (ERMAN (ERTZBERGER %EN OPVALLEND GEBOUW

ONTWORPEN ROND DRIE OUDE BOMEN EN MET EEN ENORM DAK DAT GEDRAGEN WORDT DOOR OP BOMEN GEÕNSPIREERDE KOLOMMEN

6UURTOREN !LDO 2OSSI

4EGENOVER DE BIBLIOTHEEK IS HET #HASSÏ PARK TE VINDEN (ET #HASSÏ PARK IS GELEGEN OP HET VOORMALIGE KAZERNETERREIN AAN DE RAND VAN HET CENTRUM VAN "REDA 6OOR DIT BIJNA HECTARE GROTE TERREIN MAAKTE /-!

IN SAMENWERKING MET 7EST HET STEDENBOUWKUNDIGE PLAN EEN GROEN GEBIED NAAR HET IDEE VAN EEN CAMPUS MET AAN DE RANDEN COMMERCIÑLE EN CULTURELE VOORZIENINGEN )N HET CENTRUM STAAN SCHIJNBAAR WILLEKEURIG VERSPREIDE WOONGEBOUWEN %EN VAN DE CULTURELE VOORZIENINGEN GELEGEN IN HET #HASSÏ PARK IS HET #HASSÏ 4HEATER WAT NET ALS DE BIBLIOTHEEK IS ONTWORPEN DOOR (ERMAN (ERTZBERGER $IT THEATER MET ZIJN DRIE ZALEN EN BEZOEKERS PER JAAR IS NIET ALLEEN EEN VAN DE GROTERE VAN .EDERLAND MAAR MET ZIJN GROTE GOLVENDE DAK EN BIJZONDERE FOYER OOK EEN VAN DE OPVALLENDSTE )N DIT THEATER KREGEN WE EEN RONDLEIDING VAN EEN ENTHOUSIASTE MAN DIE ONS ALLERLEI NUTTELOZE FEITJES OVER HET THEATER WIST TE VERTELLEN 'ELUKKIG KON HIJ ONS OOK NOG EEN HOOP INTERESSANTE DINGEN VERTELLEN EN LIET HIJ ONS EEN KIJKJE NEMEN ACHTER DE SCHERMEN !L MET AL DUS EEN WELBESTEED UURTJE (IERNA WAS HET TIJD OM TE LUNCHEN EN HET #HASSÏ PARK TE VERKENNEN WAAR BIJVOORBEELD DE #ARRÏ !PPARTEMENTEN EN EEN PARKEERGARAGE VAN /-! TE BEZICHTIGEN ZIJN -INSTENS ZO INTERESSANT ZIJN DE 0ARKAPPARTEMENTEN VAN 8AVEER DE 'EYTER EEN "ELGISCH ARCHITECT .A DEZE gPAUZEg WAS HET TIJD OM EVEN HET CASINO IN TE DUIKEN DAT GEVESTIGD IS IN DE VOORMALIGE KLOOSTERKAZERNE VAN "REDA EN WAAR HET CASINO KUNSTIG IN @GERESTAUREERD IS (ELAAS STOND HET CASINOPERSONEEL ONS NIET TOE OM EVEN PLAATS TE NEMEN AAN

#HASSÏ THEATER

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

6W\ORV B3B WP LQGG

DE BLACKJACKTAFEL DUS BLEEF HET BIJ RONDKIJKEN !AN DE RAND VAN HET #HASSÏ PARK STAAT HET -EZZ 0OPPODIUM VAN %RICK VAN %GERAAT EN DIT WAS HET GEBOUW DAT WIJ NA ONS CASINOBEZOEK HEBBEN BEKEKEN (ET POPPODIUM IS EEN ORGANISCH GEVORMD KOPEREN GEBOUW DAT DOOR ZIJN RONDE DYNAMISCHE LIJNEN ERG CONTRASTEERT MET ZIJN OMGEVING 0ERSOONLIJK VOND IK HET EEN ERG LELIJK GEBOUW MAAR VOOR DE LIEFHEBBERS VAN BLOBS EN DERGELIJKE MOET DIT HET HOOGTEPUNT VAN DE DAG GEWEEST ZIJN 4ENSLOTTE HEBBEN WE NOG EEN PROJECT VAN EEN LOKAAL ARCHITECTENBUREAU BEKEKEN DE ARCHITECT WAS ZO VRIENDELIJK OM ONS ZELF EEN RONDLEIDING TE GEVEN (ET BETROF DE 3T !NNAKERK DIE DOOR HET BUREAU /OMEN (AVERMANS 7ALTJEN BV GESCHIKT MOEST WORDEN GEMAAKT ALS BEDRIJFSRUIMTE :IJ HEBBEN DIT OPGELOST DOOR EEN AANTAL GLAZEN VERDIEPINGEN IN DE KERK TE PLAATSEN EN OPZETTELIJK NIET DE RELATIE MET DE KERK AAN TE GAAN .IET EEN HEEL BIJZONDER PLAN MAAR HET WAS WEL LEUK OM EEN ARCHITECT OVER ZIJN EIGEN PLAN TE HOREN PRATEN .OG LEUKER WAS HET TOEN DE ARCHITECT TEGEN ZIJN EIGEN GLAZEN WAND OPLIEP IN DE VERONDERSTELLING DAT HIJ DAAR EEN DEUR HAD GEPLAATST :ICHTBAAR TELEURGESTELD OVER HET FEIT DAT DE EXCURSIE ALWEER AFGELOPEN WAS LIEPEN IEDEREEN NA DE RONDLEIDING RUSTIG NAAR HET STATION EN PAKTE DE TREIN TERUG NAAR $ELFT OF ANDERE VERRE OORDEN 6OOR DEGENEN DIE SINDS DECEMBER MET SMART HEBBEN ZITTEN WACHTEN OP DE VOLGENDE EXCURSIE EN OOK VOOR DE MENSEN DIE DIT NIET HEBBEN GEDAAN HEB IK GOED NIEUWS DE VOLGENDE EXCURSIE GAAT NAAR "ERLIJN

"IBLIOTHEEK (ERTZBERGER

PANTHEON

(ET ONTWERPEN VAN EEN UTOPISCHE STAD ALS DECOR VOOR EEN THEATERGROEP 4HEATERGROEP -!8 HEEFT IN SAMENWERKING MET 3TYLOS EEN WORKSHOP GEORGANISEERD WAARIN DIT IDEE CENTRAAL STOND $E RESULTATEN VAN DE WORKSHOP GAAN GEBRUIKT WORDEN TIJDENS DE THEATERTOUR VAN THEATERGROEP -!8

$E SAMENWERKING TUSSEN 3TYLOS EN -!8 IS GERICHT OP HET ONTWERPEN VAN DEMONTABELE HUIZEN DIE SAMEN RONDOM EEN PLEIN EEN UTOPISCHE STAD MOETEN VORMEN 3TUDENTEN HEBBEN DE ONTWERPEN VAN DE HUIZEN IN MAQUETTEVORM GELEVERD WAARNA -!8 ERVOOR GAAT ZORGEN DAT DEZE ONTWERPEN LEVENSGROOT UITGEVOERD ZULLEN WORDEN $E THEMA S VAN DE TE ONTWERPEN DECORHUIZEN WAREN ,IEFDE 3CHOONHEID +RACHT EN 6RIJHEID 5IT DE DEELNEMENDE GROEPEN ZIJN WINNENDE PLANNEN GEKOZEN DIE GEREALISEERD GAAN WORDEN $E DAGEN DURENDE WORKSHOP IS VOOR DE STUDENTENGROEPEN ERG INTENSIEF GEWEEST !LVORENS DE WORKSHOP KON BEGINNEN WERDEN DE EERSTE DAGEN INGELUID MET LEZINGEN VAN DE ACTEURS DE DECORBOUWERS EN DE ARTISTIEK LEIDER VAN -!8 (ET DECOR IN UITVOERING HEEFT EEN TWEEZIJDIG KARAKTER (ET MOET EEN MIDDEL ZIJN VOOR DE ACTEURS OM HUN KUNSTEN TE VERTONEN DE ACTEUR STAAT CENTRAAL IN EEN STUK HET DECOR SPEELT EEN PASSIEVE ROL 4EGELIJKERTIJD MOET HET DECOR WEL EEN BIJDRAGE LEVEREN

%XTERIEUR "ABY

6W\ORV B3B WP LQGG

PANTHEON

AAN HET STUK 4IJDENS DE WORKSHOP KWAMEN DIT SOORT ELEMENTEN EN VRAAGSTUKKEN RUIMSCHOOTS AAN BOD $E LAATSTE DAG VAN DE WORKSHOP VOND DE PRIJSVRAAG PLAATS WAAR DE WINNENDE PLANNEN UITGEKOZEN ZOUDEN WORDEN )N DE JURY ZATEN -ONIEK -ERX -!8 ARCHITECT 7INY -AAS -62$6 *AN "ARTELS DE DIRECTEUR VAN 4HEATER DE 6ESTE EN *ACK "REEN DOCENT VORMSTUDIE FACULTEIT "OUWKUNDE

(IERONDER EEN BESCHRIJVING VAN DE WINNENDE ONTWERPEN

-!8 "!"9 -$-$

4HEMA ,IEFDE %EN UTOPISCH HUIS VOOR DE LIEFDE IS HET CENTRALE ONDERWERP GEWEEST VAN ONZE OPDRACHT VOOR THEATERGROEP -!8 7E BESCHOUWEN DE BABY ALS HET MIDDELPUNT VAN MENSELIJKE LIEFDE EN BOUWEN ER EEN PASSEND HUIS OMHEEN 6ANDAAR DE NAAM @"!"9 )N "!"9 MOET EEN TONEELSTUK PLAATS VINDEN WAARIN HET PUBLIEK VERLIEFD WORDT !LS MEN NIET VERLIEFD WORDT OP ELKAAR DAN IN ELK GEVAL OP HET GEBOUW "!"9 ZAL ONTWAPENEN

AANZETTEN TOT ONTSPANNING EEN GESPREK EN ALLES WAT DAARNA ZOU KUNNEN VOLGENx (ET CONCEPT "!"9 MOET n OOK NA DE REALISATIE n ZOVEEL MOGELIJK STAND HOUDEN !LS TWEEDEJAARS STUDENT OP DE FACULTEIT "OUWKUNDE BEVINDEN WIJ ONS VOOR HET EERST IN HET SPANNINGSVELD TUSSEN CONCEPT EN REALISATIE /NS CONCEPT BESTAAT IN HET KORT UIT EEN OPBLAASBAAR HUIS DAT ZAL ADEMEN EN BEWEGEN EN OOK ZAL HET EEN LOUNGEVLOER HEBBEN

)N TEGENSTELLING TOT VEEL ANDERE DECORS IS ONS DECOR DRIEDIMENSIONAAL (ET IDEE IS DAT HET KOMT TE STAAN IN EEN HAL OP VERSCHILLENDE THEATERFESTIVALS IN .EDERLAND -ENSEN ZIEN HET DECOR VAN EEN AFSTAND LOPEN EROMHEEN EN UITEINDELIJK ZULLEN ZIJ ER ONDERDEEL VAN WORDEN $ERTIG MAN PUBLIEK EN VIER ACTEURS MOETEN ER IN GAAN PASSEN 4IJDENS EEN VOORSTELLING WORDT HET HUIS OMGEVEN DOOR TOESCHOUWERS HIERDOOR ZAL DE TOESCHOUWER ONDERDEEL VAN HET STUK WORDEN 7EGMOFFELEN VAN LICHT

STELLAGES EN MECHANIEKEN IS ER NIET BIJ $EZE MOEILIJKHEID IS TEGELIJK DE UNICITEIT VAN DE OPDRACHT HIER ZIT

DE CRUX VAN DE SAMENKOMST VAN HET DECOR EN ARCHITECTUUR $IT IS DE EERSTE KEER DAT WE MET EEN BUDGET WERKEN $E BETEKENIS VAN GELD IN ONS ONTWERP HEEFT EEN GROTE ROL GESPEELT DE EXACTE VORM EN VERHOUDINGEN VAN ONS HUIS ZIJN ONZE MINSTE ZORG GEWEEST lNANCIÑLE HAALBAARHEID IS DE HOOFDPRIORITEIT GEWEEST (ET CONTRAST MET DE ONTWERPOPDRACHTEN OP DE FACULTEIT IS DAN OOK GROOT DAAR GAAT HET VOORAL OM DE VORM EN WORDT ER WEINIG TOT NIETS GEDAAN MET HET KOSTENPLAATJE VAN EEN ONTWERP 6OOR ONS WAS DIT DAN OOK EEN VERFRISSENDE NIEUWE KIJK OP EEN ONTWERPOPDRACHT HET KAN OOK ANDERS EN STERKER NOG DE REALITEIT IS ANDERS

$RAäEN +RIKOVI $ERK 4HIJS -AGNUS 3VENSSON -AARTEN 6OEPER g62)*(%)$ )3g 4HEMA VRIJHEID $E UITZONDERLIJKE INWONERS VAN DE 5TOPISCHE STAD 0ARADISO ZIJN NIET LANGER UITZONDERING OP DE 45$ELFT $EZE BRILJANTE DENKERS GEVEN HUN WERELD ZONDER GEBREKEN OF BEPERKINGEN VORM :ONDER

"OVENAANZICHT "ABY

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

%XTERIEUR 6RIJHEID ZWAARTEKRACHT TIJD OF RUIMTE ZIJN DE MOGELIJKHEDEN GRENZELOOS $E 6RIJHEID WORDT TASTBAAR (ET 5TOPISCH DENKEN WORDT GEKENMERKT DOOR OPTIMISME MAAR DE KEERZIJDE IS HYPOCRIET (ET BEGRIP VRIJHEID LIGT IN DEZELFDE PARADOXALE LIJN 7E ZIJN VAN MENING DAT WE VRIJ ZIJN MAAR WAT IS ONZE DElNITIE VAN VRIJHEID &ILOSOFEN STELLEN @6RIJHEID IS 6RIJHEID IS ZONDER TWIJFEL EEN ABSTRACT BEGRIP MAAR HET VERGT ENIGE UITLEG )N ARCHITECTONISCHE CONTEXT KUNNEN WE VRIJHEID VERGELIJKEN MET EEN RUIMTE EEN RUIMTE OP ZICH IS LEEG MAAR DE RUIMTE WORDT BEPAALD DOOR ZIJN OMGEVING 3TERKER NOG WANNEER DE RUIMTE NIET BEGRENSD ZOU ZIJN ZOUDEN WE OOK NIET KUNNEN SPREKEN VAN EEN RUIMTE $E RUIMTE WORDT DUS BEPAALD DOOR WAT HET NIET IS /P DEZE MANIER ZOUDEN WE VRIJHEID OOK OP KUNNEN VATTEN (ET (UIS VAN DE 6RIJHEID IN DE 5TOPISCHE STAD 0ARADISO WORDT DAN OOK BEPAALD DOOR ZIJN BEGRENZINGEN $EZE GRENZEN DIENEN OVERSCHREDEN TE WORDEN OM DE VRIJHEID TE ERVAREN (ET HUIS GROEIT MEE MET DE VRIJE ZIEL (ET DIENT UIT TE DIJEN EN IN TE KRIMPEN OM ZICH AAN TE PASSEN AAN DE WENSEN VAN HAAR BEZOEKERS

6OORAANZICHT $ECORHUIS +RACHT

"INNENKANT 6RIJHEID "IJ HET BINNEN TREDEN WORDT DE TOESCHOUWER DEELNEMER AAN DE THEATRALE ERVARING "INNEN BESTAAT DE ILLUSIE DAT DE RUIMTE VRIJ IS ZOWEL VRIJ VAN VORM ALS VRIJ VAN ZIJN OMGEVING /M DE 5TOPISCHE GEDACHTEN VORM TE GEVEN IN EEN RUIMTE KOPPELEN WE ZE TERUG NAAR DE REALITEIT $OOR GEBRUIK TE MAKEN VAN DE KRACHT VAN ILLUSIE MANIPULEREN WE DE ERVARING $AARNAAST ZIJN ER DE FACTOREN THEATRALITEIT LICHT MOBILITEIT

MATERIAALGEBRUIK EN HET 0ROGRAMMA VAN %ISEN DIE DE VRIJHEID VAN DE OPDRACHT BEPERKEN -AAR DAAR LIGT DE UITDAGING IN HET SPANNINGSVELD TUSSEN THEATER EN ARCHITECTUUR ,UUK 6ERHEUL -ARISKA (AMELINK

*ARIAAN #ALIS !RTHUR DE -UL

E-!8 %EN HUISJE ONTWERPEN VOOR EEN UTOPISCHE STAD IN DE TOEKOMST MET ALS THEMA KRACHT 7AT IS KRACHT EIGENLIJK EN HOE VERTAAL JE DAT IN EEN DECORONTWERP 7IJ BESCHOUWEN KRACHT ALS EEN FYSIEKE UITING DIE IN EEN UTOPISCHE STAD GEEN NEGATIEVE GEVOLGEN HEEFT (ET DECOR VORMT EEN PLAATS OM JE JALOEZIE WOEDE EN FRUSTRATIES TE UITEN EN JE NEGATIEVE ENERGIE EEN PLEK TE GEVEN EEN PLAATS

WAAR JE JE KUNT AFREAGEREN EEN RUIMTE DIE @HUFTERPROOF IS EN EEN RUIMTE DIE EEN REACTIE GEEFT OP DIE KRACHTEN WAT NAAR ONZE MENING BELANGRIJK IS VOOR DE BEVREDIGING OP DE FYSIEKE UITING (ET RESULTAAT VAN DE WORKSHOP IS EEN RECHTHOEKIGE @DOOS GEWORDEN

WAAR KRACHT IN DIVERSE VORMEN WORDT TERUGGEVONDEN $E TWEE WANDEN IN DE LENGTERICHTING BESTAAN UIT ELASTIEKE KOORDEN DIE DE RUIMTE HUFTERPROOF MAKEN DOORDAT HET ELASTIEK REAGEERT OP KRACHTZETTING $E ELASTIEKEN VRAGEN OM KRACHT FYSIEKE KRACHT EN ZIJN NIETS ZONDER KRACHT +RACHT GEVEN OM DOOR DE ELASTIEKEN TE KRUIPEN KRACHT VERZETTEN TEGEN DE ELASTISCHE WANDEN NAAR BINNEN KEREN EN NAAR BUITEN GAAN (ET GEBOUW BIEDT VEEL MOGELIJKHEDEN VOOR DE ACTEURS EN LAAT HEN VRIJ OM TE DOEN WAT ZIJ WILLEN DOEN MET ZICHZELF MAAR OOK MET HET PUBLIEK )N TEGENSTELLING TOT DE TWEE FYSIEKE

ELASTISCHE EN DYNAMISCHE WANDEN KRIJGEN DE ANDERE TWEE WANDEN

DE VLOER EN HET DAK EEN MASSIEVE UITSTRALING :E VORMEN EEN KADER OM HET TONEELSPEL EN WORDEN GEMAAKT UIT KARTON EEN MATERIAAL WAARBIJ IN EERSTE INSTANTIE NIET DIRECT AAN

"ENJAMIN 'ROOTHUYSE *ULES 3CHOONMAN

!LEXANDRA 3ONNEMANS !NNE 'EENEN

)NTERIEUR $ECORHUIS +RACHT

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

6W\ORV B3B WP LQGG

KRACHT EN STERKTE WORDT GEDACHT $IT VERSTERKT HET UTOPISCHE KARAKTER VAN HET GEBOUW DOOR DE ILLUSIE VAN ONWERKELIJKHEID $AARBIJ IS KARTON EEN INTERESSANT MATERIAAL

EN BINNEN DE ARCHITECTUUR EN OOK DE DECORBOUW NOG NIET ECHT GEBRUIKELIJK (ET MATERIAAL IS UITERMATE GESCHIKT VOOR DECORS

DOOR HET RELATIEF KLEINE GEWICHT EN VOUWBAARHEID WAT TRANSPORT EENVOUDIG MAAKT EN EEN BIJKOMEND VOORDEEL IS DE MOGELIJKHEID TOT RECYCLING

PANTHEON

$E DEELNEMENDE TEAMS AAN DE PRIJSVRAAG VOOR HET NIEUWE 3TYLOS 0AVILJOEN HEBBEN DE LAATSTE WEKEN VAN HARD GEWERKT AAN HUN ONTWERP VOOR HET IDEALE 3TYLOS 0AVILJOEN (ET HARDE WERKEN HEEFT EEN TOTAAL VAN INZENDINGEN OPGELEVERD :ES VAN DEZE PLANNEN

WAARVAN VIJF UITGEZOCHT DOOR DE VAKJURY EN EEN DOOR STUDENTEN MOGEN HUN PLAN EEN KWARTAAL LANG UITWERKEN 5IT DEZE ZES PLANNEN WORDT NA DIT KWARTAAL HET DElNITIEVE ONTWERP GEKOZEN $E ZES WINNENDE PLANNEN WORDEN HIERONDER GEPRESENTEERD

0AVILJOEN DE WINNAARS ",!#+ "/8

"Y#YCLE

0HILIP -ANNAERTS -ARTIJN DE 'EUS

4OM 6ANDEPUTTE 3ANDER 2UTGERS

(ET 3TYLOS PAVILJOEN IS VOORAL EEN GEBOUW MET EEN VERSCHEIDEN PROGRAMMA UITEENLOPENDE ACTIVITEITEN VINDEN ER IN PLAATS $OOR HET GEBOUW UIT TE WERKEN ALS EEN "LACK "OX IETS DAT WERKT ZONDER DAT BUITENSTAANDERS WETEN WAT ER ZICH BINNENIN AFSPEELT BENADRUKKEN WE DIE VERSCHEIDENHEID EN LATEN WE HET INTERNE OVER AAN DE VERBEELDING $AARNAAST STAAT HET PAVILJOEN ER MAAR VIJF JAAR "ELANGRIJK IS OM DIE TIJDELIJKHEID AAN DE BUITENWERELD TE LATEN ZIEN $OOR DE GEVEL TE VOORZIEN VAN EEN VOLLEDIG SYSTEEM VAN BIOLOGISCH VERLIJMDE KOKOSVEZELPLATEN EN BEVLOEIINGSBUISJES KRIJGT HET GEBOUWTJE EEN UITERLIJK DAT ELKE MAAND VAN DIE VIJF JAAR ZAL VERSCHILLEN $E GEVEL ZELF WORDT ZO EEN MICROKLIMAAT EEN LEEFRUIMTE VOOR PLANTJES EN VOOR DIERTJES

WAARVAN DE VOORBIJGANGER ALLE FASES AAN ZICH VOORBIJ ZIET GAAN

)S EEN PAVILJOEN ALLEEN OM NAAR TE KIJKEN /M S AVONDS EEN KORTE BLIK OP TE WERPEN VOOR HET NAAR HUIS lETSEN %EN PAVILJOEN WAAR DE GEMIDDELDE STUDENT MISSCHIEN EEN PAAR KEER PER JAAR BINNENKOMT $OOR EEN lETSENSTALLING IN HET PROGRAMMA OP TE NEMEN LOST HET VOORSTEL NIET ALLEEN EEN PRAKTISCH PROBLEEM OP MAAR WORDT HET PAVILJOEN OOK ONDERDEEL VAN DE DAGELIJKSE ROUTINE VAN DE STUDENT $E lETSENSTALLING OMHULT HET PAVILJOEN EN SCHERMT HET EIGENLIJKE HART IN EERSTE INSTANTIE AF /VERDAG SCHERMT EEN WAND VAN lETSEN DE BINNENRUIMTE AF MAAR BIJ HET BETREDEN VAN DE STALLING KRIJGT DE STUDENT EEN BLIK IN HET PAVILJOEN $OOR DE lETSENREKKEN IN DE CONSTRUCTIE TE VERWERKEN IS BIJ EEN LEGE lETSENSTALLING EEN ONBELEMMERDE ZICHT DOOR HET GEBOUW MOGELIJK !AN DE KRAPPE BEGROTING IS INVULLING GEGEVEN DOOR GOEDKOPE EENVOUDIG TE MONTEREN ONDERDELEN TE GEBRUIKEN ZOALS ROOSTERVLOEREN EEN STAALCONSTRUCTIE UIT DE KASSENBOUW EN GOLFPLATEN (ET SCHAARSE BUDGET WORDT TOEGEPAST OM PRAGMATISCH EEN PRAKTISCH PROBLEEM OP TE LOSSEN

EN HET PAVILJOEN OOK DAADWERKELIJK ONDERDEEL VAN DE DAGELIJKSE ROUTINE VAN DE STUDENT TE MAKEN

*URY BEOORDELING %EN COMPLEET VOORSTEL /OK HIER WORDT HET THEMA DUURZAAMHEID CENTRAAL GESTELD EN WORDT EEN GEVEL MET VERLIJMDE KOKOSVEZELPLAAT VOORGESTELD $E JURY ZIET DE MOGELIJKHEDEN VAN DEZE MATERIAALKEUZE GRAAG GOED UITGEZOCHT EN HOE DE TOTAALOPZET ZICH VERHOUDT MET HET TIJDELIJKE KARAKTER VAN HET PAVILJOEN

6W\ORV B3B WP LQGG

PANTHEON

*URY BEOORDELING &IETSEN HOREN BIJ "OUWKUNDE EN BIJ DE PAVILJOENLOCATIE OOK IN DE TIJD VAN DE /6 KAART (ET IDEE OM EEN lETSENSTALLING TOE TE VOEGEN AAN HET PROGRAMMA IS DOOR DE JURY GOED ONTVANGEN EN VOORZIET VOOR DE FACULTEIT IN MEER STALLINGSMOGELIJKHEDEN $E BINNENRUIMTE VOOR 3TYLOS WORDT DAN WEL KRAP MAAR HET STALLEN VAN lETSEN ZIT NIET VAST AAN DE X M BETONVLOER :OEK DIT VERDER UIT

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

6ILLA%03

45"/

6ILLA%03 ONTSTAAT DOOR DE TOEVOEGING VAN KUNSTMATIGE BERGEN AAN HET .EDERLANDSE LANDSCHAP WAARDOOR MEN DE TOP KAN BEREIKEN $E INGANG VAN DE ZAAL OP DE EERSTE VERDIEPING IS TE BEREIKEN VIA EEN BERGPAD $EZE BERGBEKLIMMING STAAT SYMBOOL VOOR DE STUDIE BOUWKUNDE (ET KUNSTMATIG AANGELEGDE LANDSCHAP VAN KUNSTSTOF PIEPSCHUIM VORMT PIEKEN EN DALEN DIE NIET ALLEEN DE OMGEVING VAN DE VILLA VORMGEVEN MAAR TEVENS HET INTERIEUR OP DE BEGANE GROND DElNIEERT EN DE ZAAL DRAAGT /P DE BEGANE GROND ONTSTAAT EEN INTIEME RUIMTE VOOR SAMENKOMSTEN VAN KLEINE GROEPEN $OORMIDDEL VAN EEN VIDE EN PATIO IS DE ZAAL OP DE EERSTE ETAGE M MET HET ONDERLIGGENDE VERBONDEN (ET IDEAAL IS OM 6ILLA%03 VOOR EEN GROOT DEEL VAN KUNSTSTOF TE REALISEREN EN DAARMEE EEN LICHTGEWICHT GEBOUW TE MAKEN $IT HOUD IN DAT ZOWEL DE CONSTRUCTIE CARBONVEZEL

GEVELAFWERKING GLASVEZELVERSTERKT POLYESTER ALS DE ISOLATIE EN DRAGER GEÑXPANDEERD POLYSTYREEN %03 VAN KUNSTSTOF ZIJN 6ILLA%03 KRIJGT HIERMEE EEN TIJDELIJKE UITSTRALING 6ILLA%03 IS DUURZAAM VANWEGE HAAR HOGE ISOLATIEWAARDE EN LAGE SOORTELIJKE GEWICHT WEINIG TOT GEEN BENODIGD ONDERHOUD EN RECYCLE EN HERGEBRUIK MOGELIJKHEDEN VAN DE DIVERSE KUNSTSTOFFEN

(ET CONCEPTUELE UITGANGSPUNT VAN DE 45"/ IS OM EEN ALLEDAAGS PRODUCT UIT DE BOUW OP EEN ONALLEDAAGSE MANIER IN TE ZETTEN IN HET ONTWERP :O ZIJN RIOLERINGSBUIZEN BELANGRIJKE ELEMENTEN IN DE BOUW MAAR ZE VERDRAGEN HET DAGLICHT SLECHT $E 45"/ TOONT JUIST DE ESTHETISCHE POTENTIE VAN DIT PRODUCT DOOR HET UIT ZIJN DONKERE CONTEXT TE HALEN EN HET HET CONCEPTUELE HART TE MAKEN VAN HET NIEUWE 3TYLOS PAVILJOEN $E VORM VAN DE BUIZEN KOMT TERUG IN ZOWEL DE SCULPTURALE HOOFDVORM ALS IN DE DETAILLERING

,IEKE VAN (OOIJDONK 0HILIP ,Ã LH

*EROEN 3PEE *EROEN 3TEENVOORDEN

*URY BEOORDELING )N DIT PAVILJOEN GAAN VELE METERS RIOOLPIJP ZITTEN $E EENVOUD SPREEKT AAN HOPELIJK KAN DAT VASTGEHOUDEN WORDEN $E GEBOGEN GEVELLIJN IS EEN LOGISCHE KEUZE MAAR BEPERKT HET GEBRUIKSOPPERVLAKTE (ET ZOU TE ONDERZOEKEN ZIJN OF DE BUIZEN OOK BUITEN DE BETONNEN VLOER GEPLAATST KUNNEN WORDEN ZODAT HET GEBRUIKSOPPERVLAKTE VERRUIMD KAN WORDEN $E JURY WIL BIJ DE VERDERE UITWERKING WEL EEN OPLOSSING ZIEN VOOR DE RECYCLING VAN DE RIOOLBUIZEN NA VIJF JAAR

$IT PLAN IS GENOMINEERD DOOR STUDENTEN

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

6W\ORV B3B WP LQGG

PANTHEON

"ELANGRIJKE VERVOLGDATA FEBRUARI

MAART

APRIL

SEPT

3TART ONDERWIJSSEMESTER 3TYLOS 0AVILJOEN 0RESENTATIE DElNITIEF ONTWERP EN JURYBEOORDELING 3TART TWEEDE KWARTAAL UITWERKING DElNITIEF 3TYLOS 0AVILJOEN 3TART BOUW 3TYLOS 0AVILJOEN

0AVILJOEN

&UNDAMENTUM

%EN PAVILJOEN VAN PIEPSCHUIM -ET EEN NIEUWE VERWERKINGSMETHODE VAN PIEPSCHUIM %03 WORDEN DE EXTREMEN VAN HET MATERIAAL OPGEZOCHT 0IEPSCHUIM WORDT DOOR VELEN NOG ALTIJD GEZIEN ALS EEN LICHT NIET DRAGEND MATERIAAL EN DIT ONTWERP LAAT ZIEN DAT ER MEER MOGELIJK IS %EN ROBUUSTE ORGANISCHE VORM DIE RICHTING HET BOUWKUNDE GEBOUW REIKT MOET BEZOEKERS HET PAVILJOEN IN TREKKEN (ET LICHTE

EN STERK ISOLERENDE OMHULSEL VAN PIEPSCHUIM WORDT VERSTERKT MET GLASVEZELMATTEN EN BEVESTIGD AAN EEN STALEN FRAME

0AVILJOEN &UNDAMENTUM IS IN EERSTE INSTANTIE EEN LES VOOR ALLE TOEKOMSTIGE MAAR OOK GEVESTIGDE ARCHITECTEN (ET BASEERT ZICH OP DE ZES FUNDAMENTEN VAN DE BOUWKUNDESTUDIE 3TEDENBOUW $UURZAAMHEID

!RCHITECTUUR $RAAGCONSTRUCTIES

"OUWCONSTRUCTIES EN -ANAGEMENT $EZE FUNDAMENTEN ZIJN ALTIJD IN DIENST VAN DE MENSEN DIE ZICH IN EN OM HET PAVILJOEN BEVINDEN EN ZORGEN ERVOOR DAT HET EEN PLEK WORDT WAAR DE STUDENTEN MEE VERBONDEN ZIJN (ET PAVILJOEN IS ER VOOR DE GEBRUIKER

EN NIET VOOR DE mASHY PLAATJES IN EEN ARCHITECTUURBLAD

*EROEN *OCHEMS 3VEN *ASPERS

*URY BEOORDELING %EN INNOVATIEF VOORSTEL (ET AANTREKKELIJKE VAN DIT CONCEPTONTWERP DOET LICHT OVER HET HOOFD ZIEN DAT ER FUNCTIONEEL

CONSTRUCTIEF EN KOSTENTECHNISCH NOG VEEL UIT TE ZOEKEN IS $E JURY WACHT OP EEN NADER UITGEWERKT ONTWERP DAT BIJ REALISATIE NIET VOOROVERKIEPT EN WAARBIJ DE KRACHTSVERDELING IN DE SCHOUDER EN DE OKSEL WORDT AFGEWIKKELD ZONDER DAT DE VORM AL TE VEEL GEWIJZIGD GAAT WORDEN

6W\ORV B3B WP LQGG

PANTHEON

"OBBY "OL 0ETER VAN DEN 4OL

*URY BEOORDELING (ET THEMA DUURZAAMHEID WORDT HIER OPGEPAKT EN UITGEWERKT MET TOEPASSING VAN BAMBOE "IJ DE VERDERE UITWERKING VAN DIT SYMPATHIEKE VOORSTEL VALT ER NOG VEEL TE PUZZELEN OP EEN VOOR ONS KLIMAAT GESCHIKTE GEVELOPLOSSING OP DE FUNCTIONALITEIT EN OP HET BEHOUD VAN HET EENVOUDIGE ZONDER DAT HET DUUR EN INGEWIKKELD WORDT OF HET DUURZAAMHEIDSCONCEPT VERLATEN MOET WORDEN

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

)NTRO VAKANTIE )K GA OP VAKANTIE EN IK NEEM MEEx

+RIA $JOYOADHININGRAT (ET IS ALWEER TIJD .ET TERUG VAN DE WINTERSPORT WORDEN WE METEEN LEKKER GEMAAKT MET ADVERTENTIES VAN ZONOVERGOTEN STRANDEN MET KRISTALHELDER WATER "OEK NU DIE DROOMVAKANTIE VOORDAT HET TE LAAT IS 7ANT WAAR LEVEN WE EIGENLIJK VOOR *E LEEFT NIET OM TE WERKEN MAAR JE WERKT OM TE LEVEN EN LEVEN DOE JE VOORAL OP VAKANTIE 7ANNEER DE BOUWVAK STRAKS WEER BEGINT ZULLEN DE .EDERLANDSE SNELWEGEN RICHTING HET ZUIDEN WEER DICHTSLIBBEN MET CARAVANS DIE DOOT VOLGELADEN AUTO S VOORTDUWD WORDEN 3CHIPHOL KRIJGT WEER EEN RECORDAANTAL REIZIGERS TE VERWERKEN HET LIJKT WEL OF WE HAAST HEBBEN ONS KIKKERLANDJE TE VERLATEN 7IJ .EDERLANDERS WORDEN DOOR BUITENLANDERS EN OOK DOOR ONSZELF BESTEMPELD ALS EEN REISLUSTIG VOLKJE EN WAARSCHIJNLIJK IS DIT OOK TERECHT -AAR HET IS WEL VREEMD DAT WE ONZE VRIJE TIJD HET LIEFST ZO VER MOGELIJK VAN ONZE WELINGERICHTE HUIS EN HAARD SPENDEREN 7AAROM VERKIEZEN WE KITSCHERIGE HOTELS MET DOOR ONBEKENDEN BESLAPEN MATRASSEN EN OUDE TELEVISIES BOVEN ONZE PEPERDURE GRACHTENPANDEN MASSERENDE WATERBEDDEN EN METERSBREDE PLASMASCHERMEN $EZE HELE SITUATIE IS NATUURLIJK PRIMA VOOR DE BEROEPSGROEP VAN DE ARCHITECT -ENSEN DIE HET HELE JAAR THUIS BLIJVEN HEBBEN IMMERS MAAR ÏÏN HUIS NODIG 'AAN ZE ECHTER OP VAKANTIE MOET ER NATUURLIJK WORDEN GEDACHT AAN HUN HOTEL OF VAKANTIEHUIS HUN RESTAURANTS EN DISCOTHEKEN

EEN HELE RITS BUSHALTES EN EEN VLIEGVELD :O ZORGT HET FENOMEEN VAKANTIE EIGENHANDIG VOOR EEN VERDUBBELING IN DE VRAAG NAAR ARCHITECTUUR (ET NIEUWE AANBOD VARIEERT VAN ENKELE JUWEELTJES TOT EEN ONTSTELLENDE HOEVEELHEID EENHEIDSWORST DIE MISSCHIEN ZELFS DE HOEVEELHEID IN ONS EIGEN LAND OVERTREFT 'ELUKKIG BLIJFT VAKANTIE EEN TIJD VAN BLIJHEID EN ONGEDWONGENHEID %EN K TVAKANTIE IS EEN KEUZE "OVENDIEN IS ER VOOR EEN ARCHITECT IN SPÏ ALTIJD WEL IETS LEUKS TE DOEN 7ANT ALS IK OP VAKANTIE GA DAN NEEM IK MEEx M N DUMMY

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

4HUIS

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3INDS DE OPKOMST VAN LOW COST CARRIERS ALS %ASYJET EN 2YANAIR HEEFT DE ONTWIKKELING VAN NIEUWE VLIEGVELDEN EN CONCEPTEN IN .EDERLAND EN IN %UROPA IN ZIJN GEHEEL EEN HOGE VLUCHT GENOMEN )N %INDHOVEN IS ONLANGS EEN NIEUWE TERMINAL ONTWORPEN DOOR +#!0

IN GEBRUIK GENOMEN EN OOK OP 3CHIPHOL IS VOLOP GEBOUWD

%ASY0IER -ARTEN $ASHORST

( 0IER 3CHIPHOL DOOR 1UIST 7INTERMANS !RCHITEKTEN "IJ LOW COST CARRIERS DRAAIT ALLES OM TIJD (OE MINDER EEN VLIEGTUIG AAN DE GROND STAAT EN DUS VLIEGT HOE MEER VLUCHTEN ER GEMAAKT KUNNEN WORDEN EN HOE MEER OMZET EN WINST ER GEMAAKT KAN WORDEN /M DE TIJD OP DE GROND TUSSEN LANDEN EN OPSTIJGEN DE TURN AROUND TIJD ZO KORT MOGELIJK TE HOUDEN HEBBEN DEZE VLIEGTUIGMAATSCHAPPIJEN BEHOEFTE AAN VLIEGVELDEN WAAR WEINIG OPONTHOUD VEROORZAAKT WORDT DOOR LANGE INSTAP OF TAXITIJDEN +LEINERE VLIEGVELDEN ALS %INDHOVEN EN 2OTTERDAM HEBBEN OP DEZE GEBIEDEN VAN NATURE EEN VOORSPRONG OP GROTE LUCHTHAVENS ALS 3CHIPHOL OF (EATHROW :IJ VRAGEN MINDER LANDINGSRECHTEN EN DE AFSTAND TUSSEN TERMINAL EN STARTBAAN IS VAAK VEEL KORTER $E TAXITIJD VAN DE TERMINALS VAN 3CHIPHOL NAAR DE NIEUWE 0OLDERBAAN IS MEER DAN TWINTIG MINUTEN 4WINTIG MINUTEN DIE MAATSCHAPPIJEN ALS %ASYJET EN 2YANAIR NIET OP VINDEN WEGEN TEGEN DE BETERE EN UITGEBREIDERE VOORZIENINGEN VAN 3CHIPHOL $AARNAAST MOETEN ALLE VLIEGTUIGEN OP 3CHIPHOL AAN EEN SLUIS GEKOPPELD WORDEN OM HUN PASSAGIERS TE KUNNEN ONTSCHEPEN $EZE OPERATIE DIE ZEER NAUWKEURIG UITGEVOERD MOET WORDEN OM TE VOORKOMEN DAT VLIEGTUIGEN BESCHADIGD RAKEN DOOR DE SLUIS NEEMT AL GAUW VIJF MINUTEN IN BESLAG 4WEE KEER VIJF MINUTEN OP EEN TOTALE TIJD VAN

VIJFENTWINTIG MINUTEN IS TEVEEL TIJD ALS DE VLUCHT ZELF OOK VAAK MAAR EEN UUR TOT ANDERHALF UUR DUURT $EZE GECOMBINEERDE FACTOREN WAREN AANLEIDING VOOR 3CHIPHOL OPDRACHT TE GEVEN AAN .!#/ THE .ETHERLANDS !IRPORT #ONSULTANCY EEN NIEUW CONCEPT VOOR EEN TERMINAL VOOR LOW COST CARRIERS TE ONTWERPEN .!#/ IS ONDERDEEL VAN $(6 EN HEEFT NAAST HET ONTWERP VAN 3CHIPHOL DAT SAMEN MET "ENTHEM #ROUWEL !RCHITEKTEN IS GEMAAKT

OOK PLANNEN OPGETEKEND VOOR EEN TERMINAL VOOR *&+ !IRPORT IN .EW 9ORK EN HET VLIEGVELD VAN *EDDAH IN 3AOEDI !RABIÑ /OK HEEFT .!#/ EEN INVENTARISATIESTUDIE ONDER VEERTIG VLIEGVELDEN IN 2USLAND GEDAAN 6OOR DE ( 0IER OP 3CHIPHOL HEEFT "#. HET SAMENWERKINGSVERBAND TUSSEN .!#/ EN "ENTHEM #ROUWEL NIET HET TRADITIONELE TRAJECT AFGELEGD VAN ONTWERP BESTEK EN TEKENINGEN EN VERVOLGENS AANBESTEDING (OEWEL "#. WEL HET CIVIELE DEEL VAN PLATFORM EN RANDWEGEN HEEFT GEDAAN IS ER VOOR HET ONTWERP VAN DE PIERCONSTRUCTIE GEBRUIK GEMAAKT VAN DE @$ESIGN #ONSTRUCT METHODE 6ERSCHILLENDE AANBIEDERS KONDEN HUN ONTWERP INDIENEN WAARNA DE WINNAAR NIET ALLEEN HET DElNITIEVE ONTWERP ZOU OPTEKENEN MAAR OOK DE CONSTRUCTEUR KON AANTREKKEN $E ROL VAN "#. VERSCHOOF HIERDOOR VAN UITVOERDER NAAR ADVISEUR IN HET VOORTRAJECT 7INNAAR VAN DE AANBESTEDING VOOR DE ( 0IER IS HET 2OTTERDAMSE BUREAU 1UIST 7INTERMANS !RCHITEKTEN 17! GEWORDEN (UN ONTWERP VOOR DE ( 0IER LAAT ZICH KENMERKEN DOOR EEN NUCHTERE OPZET EN EEN SOBERE MATERIALISATIE $E FUNCTIONELE OPZET VAN HET GEBOUW IS IN DE WOORDEN VAN HET BUREAU HET GEVOLG VAN DE MENSEN DIE HET GEBRUIKEN h!LLE ACTIVITEITEN DIE IN DE PIER PLAATSVINDEN HEBBEN TE MAKEN MET BEWEGINGEN EN STROMEN VAN MENSEN %EN ARCHITECTONISCH MOTIEF

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

OM VOOR EEN CONTINUE DOORLOPENDE SOEPELE VORM TE KIEZEN DIE HIERAAN UITDRUKKING GEEFT v 6ERTAALD NAAR WAT DE TOERIST OF ZAKENMAN VAN DE ( 0IER MEEMAAKT IS HET EEN GOEDGEOLIEDE OVERSTAPMACHINE GEWORDEN OVERWEGEND UITGEVOERD IN STAAL ALUMINIUM EN GLAS .A DE OVERGANG VAN TERMINAL NAAR DE ( 0IER KOMT DE REIZIGER IN EEN LANGE GANG ,INKS DE VERTREKKENDE REIZIGERS RECHTS DE ARRIVERENDE GESCHEIDEN DOOR EEN GLASWAND $E SOBERE HAL WORDT AANGEKLEED DOOR LUCHTFOTO S VAN .EDERLAND MAAR VERDER STRAALT HET DEZELFDE lLOSOlE UIT ALS DE VLIEGTUIGEN DIE HET BEDIENT KAAL IS GOEDKOOP /MDAT DE PIER ZICH OP DE GRENS TUSSEN PUBLIEK EN PRIVAAT BEVINDT TUSSEN DE PUBLIEKE INFRASTRUCTUUR VAN ONTSLUITINGSWEGEN EN DE PRIVATE INFRASTRUCTUUR PLATFORMEN IS DE DOORSNEDE ASYMMETRISCH ONTWORPEN $E DOORSNEDE MET AAN @LANDZIJDE EEN DICHTE OPBOUW EN AAN @LUCHTZIJDE EEN GLAZEN GEVEL VERBREEDT ZICH OP ZEVEN PUNTEN OM PLAATS TE MAKEN VOOR DE GATES $EZE PLEKKEN ZIJN DE ENIGE PLAATSEN OP DE LUCHTHAVEN WAAR REIZIGERS ECHT OP GRONDNIVEAU KOMEN $E DURE EN TIJDROVENDE SLURVEN ZIJN HIER WEGGELATEN MEN MOET OVER HET ASFALT LOPEN OM HET VLIEGTUIG TE KUNNEN BETREDEN $E lLOSOlE VAN 17! DAT DE LUCHTHAVEN 3CHIPHOL TE VERGELIJKEN IS MET EEN hLEVEND EN VEELVORMIG ORGANISME DAT BEWEEGT EN GROEIT EN ZICH IEDERE KEER OPNIEUW AANPAST AAN VERANDERENDE OMSTANDIGHEDENv IS IN ESSENTIE WAAR TOCH ZIJN ER BIJ DE UITVOERING VAN HET WERK EEN AANTAL VRAAGTEKENS TE ZETTEN VOORAL OP HET GEBIED VAN @AANPASSING :O WERD DE ( 0IER OP HET MOMENT VAN BEZOEK BEGIN NOVEMBER VAN DE REST VAN 3CHIPHOL GESCHEIDEN DOOR EEN HOGE WITTE CONSTRUCTIEWAND MET GROTE WAARSCHUWINGEN OVER HET ONTBREKEN VAN CAFÏS EN WINKELTJES ERACHTER .IET AANTREKKELIJK OM TE ZIEN -EER FRUSTREREND

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

EERSTE VERDIEPING

ZEKER GEZIEN HET ASPECT VAN REISTIJDOPTIMALISATIE DAT EEN BELANGRIJKE ZO NIET DOORSLAGGEVENDE ROL IN HET ONTWERP HEEFT GESPEELD IS DE AANWEZIGHEID VAN EEN TWEEDE POORTJESCONTROLE ACHTER DE WITTE WAND $IT GECOMBINEERD MET DE ONVERWACHT GROTE AFSTAND TOT DE GATE ZORGDE ERVOOR DAT ONDERGETEKENDE ZICH MOEST SPOEDEN OM ZIJN VLUCHT TE HALEN 1UIST 7INTERMANS !RCHITEKTEN EN IN ZEKERE ZIN OOK 3CHIPHOL ZELF IS ERIN GESLAAGD DE BESTAANDE TYPOLOGIE VAN HET VLIEGVELD TE HERONTWIKKELEN TOT EEN SOEPEL LOPEND @LEVEND ORGAAN DAT ZICH PRIMA STAANDE HOUDT TUSSEN AL HAAR GLAMOUREUZE COLLEGA PIEREN VOL VOORZIENINGEN !LS %ASYJET HET CONCEPT HAD BEDACHT HAD HET %ASY0IER GEHETEN

MET DANK AAN 1UIST 7INTERMANS !RCHITEKTEN 2OTTERDAM HTTP WWW DHV NL FRAMESET ASP MAINPAGE HTTP WWW DHV NL !PPLICATION 0ERFORMANCE-ANAGER3ERVLET .EDERLANDS 'ROEPSSITE /VER$(6 $(64IMES?MAGAZINE $(64IMES? ?NR? (0IER? 3CHIPHOL (0IER?3CHIPHOL ASP HTTP WWW NACO NL

PRE BOARDING AREA GANG AANKOMST PASSAGIERS ARRIVERENDE PASSAGIERS VERTREKKENDE PASSAGIERS INSTALLATIERUIMTES BEGANE GROND PRE BOARDING AREA

DOORSNEDE OVER PIER

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

DOORSNEDE OVER PREBOARDING AREA

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

(ET VAKANTIEPARK VAN TEGENWOORDIG HEEFT ZICH ERG ONTWIKKELD DE AFGELOPEN HONDERD JAAR EN SPEELT IN OP DE WENS VAN DE VAKANTIEGANGER )S DE OPZET VAN HET VAKANTIEPARK DE DROOM VAN DE BEZOEKER OM IN TE WILLEN WONEN 7AAR KOMT DEZE OPZET VANDAAN

/P VAKANTIE IN 6REEWIJK 2EGIEN +ROEZE 4IM ,OCH

)NGESLOTEN TUSSEN DE OUDE ARBEIDERSWIJKEN VAN 2OTTERDAM :UID LIGT DE WIJK 6REEWIJK 6REEWIJK IS OMSLOTEN DOOR DE 'ROENE (ILLEDIJK EN DE ,ANGE 'EER EN HEEFT EEN AFWIJKENDE OPZET TEN OPZICHTE VAN DE RONDOM GELEGEN ARBEIDERSWIJKEN IN DIT DEEL VAN 2OTTERDAM 6REEWIJK IS NAMELIJK GEBOUWD NAAR DE BEGINSELEN VAN EEN 4UINSTAD EN UITEINDELIJK ONTWIKKELD ALS EEN 4UINDORP $IT HOUDT KORTGEZEGD EEN PLAN IN MET EEN RUIME OPZET EN MET VEEL GROENE OPENBARE RUIMTEN 6REEWIJK IS DAAROM EEN PLAATS WAAR MEN RUSTIG EN LIEmIJK KAN WONEN IN TEGENSTELLING TOT DE OMGEVING 6REEWIJK IS VAN OORSPRONG NET ALS DE WIJKEN ER OM HEEN EEN ARBEIDERSBUURT WAAR DE GEMIDDELDE ARBEIDER VANAF HET BEGIN VAN DE NEGENTIENDE EEUW ZIJN LEVEN MOEST SLIJTEN 2OTTERDAM VERANDERDE VANAF DEZE TIJD NET ALS VEEL ANDERE GROTE STEDEN

IN EEN INDUSTRIESTAD 'ROTE FABRIKANTEN VESTIGDEN ZICH IN 2OTTERDAM IN HET HAVENGEBIED MET GROTE FABRIEKEN EN HIERDOOR DIJDE DE HAVEN SNEL UIT .A HET AANLEGGEN VAN DE .IEUWE 7ATERWEG GROEIDE DE STAD NOG SNELLER WAARDOOR ER EEN NOODZAAK TOT MEER HUISVESTIGING KWAM $E ROND DIE TIJD OPKOMENDE WONINGBOUW VALT ONDER DE REVOLUTIEBOUW WAT BETEKENDE DAT DEZE WONINGEN OVER HET ALGEMEEN SLECHT GEBOUWD WERDEN DOOR GROTE ONDERNEMINGEN DIE VOORAL OP WINST UIT WAREN

!LS REACTIE OP DE CHAOS VEROORZAAKT DOOR DE SNELLE INDUSTRIALISATIE WERD IN DE 7ONINGWET VAN KRACHT DEZE WET STELDE DAT IEDERE gGROTEREg GEMEENTE EEN PLAN MOEST OPSTELLEN OVER HOE DE STAD ZIJN GROEI IN DE TOEKOMST WILDE GAAN VORMGEVEN 4OEN INDERDAAD DE SITUATIE DOOR DE GROTE TOEVOER VAN ARBEIDERS IN DE STAD NIET MEER TE HOUDEN WAS EN DE WIJKEN OVERVOL RAAKTEN KWAM IN .EDERLAND HET SOCIALISTISCHE DENKEN OP $IT DENKPRINCIPE WAS GEBASEERD OP DE GEDACHTEN VAN %BENEZER (OWARD DE BEDENKER VAN DE 4UINDORPEN DIE DE lLOSOlE ERACHTER VERSPREIDDE VIA HET BOEK 'ARDEN #ITIES OF 4OMORROW (ET WERD TIJD OM DE ARBEIDER IN EEN GROENE OMGEVING TE HUISVESTEN 4IEN JAAR HIERNA WILDE HET 2OTTERDAMSE 'EMEENTEBESTUUR OVERWEGEN OF ER PLAATS WAS VOOR EEN TUINSTAD $EZE GEDACHTE PASTE ALLEEN DOOR DE LIGGING IN EEN STAD IN DE VORM VAN EEN TUINDORP ( 0 "ERLAGE KREEG ROND OPDRACHT VAN DE .6 -AATSCHAPPIJ VOOR 6OLKSHUISVESTING g6REEWIJKg EEN STRATENPLAN TE ONTWERPEN VOOR EEN DORP MET WONINGEN IN HET OVERVOLLE ARBEIDERSGEBIED :IJN AANDACHT WERD ECHTER GETROKKEN DOOR ANDERE PROJECTEN MET RESULTAAT DAT HIJ HET BOUWEN AAN 'RANDPRÏ -OLIÏRE TOEVERTROUWDE .A HET MAKEN VAN EEN UITBREIDINGSPLAN VOOR 2OTTERDAM :UID

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

WERD DEZE GEWIJZIGD OVERGENOMEN DOOR DE GEMEENTE $E GEMEENTE ZAG GEEN BELANG IN HET MAKEN VAN EEN TOTAALGEBIED VAN 2OTTERDAM :UID OMDAT HET GEEN STADSGEBIED WAS MAAR ZAG HET ALS WOONGEBIED VOOR DE FABRIEKSARBEIDERS (ET GEBIED 2OTTERDAM :UID BESTOND ZELFS NIET IN DE GEDACHTEN VAN DE GEMIDDELDE 2OTTERDAMMER EN AL HELEMAAL NIET IN DE VISIE VAN HET STADSBESTUUR $E PLANNEN VOOR 6REEWIJK WERDEN UITGEVOERD MAAR EEN ECHT TUINDORP ZOU HET HIERDOOR NIET MEER WORDEN $E GEPLANDE GROENE ZOOM ROND DE gWOONSTADg VERDWEEN EN DE WIJK WERD INGESLOTEN TUSSEN DE ANDERE BEBOUWING $E 4UINDORPEN WAREN NIET ALLEEN OP COLLECTIEVE BASIS GEBOUWD !AN HET BEGIN VAN DE STE EEUW STARTTEN VERSCHILLENDE BEDRIJVEN OOK EIGEN INITIATIEVEN OM HUN ARBEIDERS TE HUISVESTEN $IT FENOMEEN KWAM VANUIT %NGELAND OVERGEWAAID

WAAR VERSCHILLENDE TUINDORPEN DOOR BEDRIJVEN VOOR HUN ARBEIDERS GEBOUWD WERDEN $IT GEBEURDE EVEN LATER OOK IN .EDERLAND DOOR BIJVOORBEELD HET BEDRIJF 0HILIPS DAT VOOR HAAR ARBEIDERS HET $RENTS $ORP BOUWDE /OK DEZE WIJKEN WAREN GEBASEERD OP HET FENOMEEN TUINDORP 6EEL GROEN SMALLE STRAATJES ZONDER AUTOVERKEER EIGEN VOORZIENINGEN EN TUINTJES $E BEDRIJVEN HANDELDEN VOLGENS DE lLOSOlE DAT ALS MEN GOEDE ZORG VOOR DE ARBEIDER HAD DIT DOOR DE ARBEIDER IN HET BEDRIJF OMGEZET WERD IN POSITIEVE OUTPUT $E OPZET KENMERKTE ZICH DOOR HET OP ZICHZELF STAAN VAN DE WIJK DOOR AFSCHEIDINGEN MET POORTJES PARKEN EN VEEL OPENBARE RUIMTES WELKE GEEN INTEGRALE ONDERDELEN VAN DE STAD VORMEN $OOR DE INDUSTIELE REVOLUTIE WAREN DE STEDEN ROND DE EEUWWISSELING ZWAAR VERVUILD EN OVERBEVOLKT EN STONDEN HIERDOOR SYMBOOL VOOR AL HET SLECHTE DAT DE INDUSTRIEELE REVOLUTIE TEWEEG BRACHT (ET ONDERWERP gLUCHT EN RUIMTEg WERD ALS REACTIE HIEROP EEN VAN DE BELANGRIJKSTE ONDERWERPEN IN DE 4UINDORP IDEEÑN $E KENMERKEN VAN HET PLATTELAND WERDEN ALS IDEAAL GEZIEN VOOR DE BEVOLKING MET HAAR FRISSE LUCHT RUIMTE EN PLEK OM EIGEN VOEDSEL TE VERBOUWEN $OORDAT HET OPENBAAR VERVOER IN DEZE TIJD OPKWAM KONDEN DEZE WIJKEN VERDER VAN DE STEDEN AF LIGGEN EN WAS ER RUIMTE VOOR RUIMERE WIJKEN $E 4UINDORPEN WERDEN DAARTOE OPGEZET ALS ZELFSTANDIGE @STEDEN EN WERDEN HELEMAAL NIET ALS SATELLIETDORPEN GEZIEN VAN DE GROTE STEDEN WAARBIJ ZE IN DE BUURT LAGEN &EITELIJK GEZIEN WAS HET EEN AUTONOME GEMEENSCHAP VERGELIJKBAAR MET DE OPZET VAN VAKANTIEPARKEN VAN NU )N DEZE TIJD WERDEN DE SOCIALISTISCHE GEDACHTEN

DIE OPKWAMEN IN %UROPA STERKER $IT UITTE ZICH IN SOCIALE WETTEN DIE ERVOOR ZORGDEN DAT ARBEIDERS

PANTHEON

AAN EEN gEMANCIPATIEg BEGONNEN EN VRIJE TIJD KREGEN $ANKZIJ DEZE ONTWIKKELING EN EEN BETER lNANCIEEL PERSPECTIEF VOOR ARBEIDERS ONTWIKKELDE ZICH EEN NIEUW FENOMEEN VAKANTIE EN RECREATIE $OORDAT DE GROTE INDUSTRIESTEDEN VIES WAREN UIT HUN VOEGEN BEGONNEN TE BARSTEN WILDE MEN DIE LEEFSITUATIE ONTVLUCHTEN

$E VERBETEREDE WELVAART VAN DE ARBEIDERS LEIDDE TOT DE GROEI VAN HET TOERISME AAN HET BEGIN VAN DE JAREN DERTIG !LS REACTIE HIEROP BEGON DE ONTWIKKELING VAN HET VAKANTIEPARK -ET VRIJSTAANDE STACARAVANS VAN ONGEVEER TOT VIERKANTE METER IN LINEAIR OPGEZETTE PLANNEN WAREN DEZE EERSTE PARKEN LEGENDARISCH .U LIJKT DIT ZEER MINIMAAL MAAR MEN MOET INZIEN DAT GEZIEN DE OMSTANDIGHEDEN WAARIN DE MEESTE ARBEIDERS LEEFDEN IN DEZE TIJD DE PARKEN EEN WELKOME AmEIDING WAREN $E ECHTE OPGANG KWAM ECHTER PAS IN DE JAREN VIJFTIG EN ZESTIG TOEN MEN MASSAAL BESLOOT OP VAKANTIE TE GAAN

'ROEN IN 6REEWIJK

$OORDAT DE WELVAART VAN DE ARBEIDERS STEEG DOOR DE NATIONAAL STERKER WORDENDE ECONOMIE EN HET MOGELIJK WERD VOOR ARBEIDERS IN WIJKEN ALS 6REEWIJK TE WONEN GINGEN DE EISEN MET BETREKKING TOT VAKANTIE VERDER OMHOOG EN MAAKTE DE PARKEN EEN GROTE TOEVLUCHT $E PARKEN BEGONNEN LUXIEUZER TE WORDEN EN MEER IN TE SPELEN OP DE WENS NAAR EEN NATUURLIJKE EN ROMANTISCHE OMGEVING OM IN TE VERBLIJVEN $E HUISJES VERANDERDE VAN HOUTEN HOKJES NAAR gTRADITIONALISTISCHEg TYPEN DIE IN OPPERVLAKTE GROTER WERDEN DAN MENIG gGEWOONg HUIS 3INDS HET EINDE VAN DE STE EEUW VERSPREIDDE DE VAKANTIEPARKEN ZICH ONDER AANVOERING VAN HET .EDERLANDSE #ENTERPARCS EN ONDER INVLOED VAN DE OPKOMENDE MOBILITEIT VAN DE AUTO OOK OVER DE BINNENLANDEN ZOALS BIJ IN DE BUURT VAN NATIONALE PARKEN

0LATTEGROND VAN HUISTYPE IN 6REEWIJK

4OCH LIGT HET IDEE VAN HET VAKANTIEPARK NIET IN IDEOLOGISCHE ASPECTEN 5ITEINDELIJK GAAT HET EROM OM ZOVEEL MOGELIJK WINST TE MAKEN EN MENSEN ZOVEEL MOGELIJK OP HET GEMAK TE STELLEN DAT ZIJ TERUG KOMEN $E EERSTE REGEL VOOR VAKANTIEPARKEN IS DAN OOK PRIVACY $E EERSTE PARKEN VAN #ENTERPARCS DESTIJDS 3PORTHUIS #ENTRUM WAREN ONTWORPEN DOOR "AKEMA EN DE HUISJES LIGGEN ZOVEEL MOGELIJK IN DE VRIJE NATUUR :E ZIJN ZO GESCHAKELD DAT MENSEN ELKAAR ZO MIN MOGELIJK TEGEN KOMEN OF ZIEN %EN SYSTEEM DAT MEN OOK NOG TEGEN KOMT IN 0ORT :ÏLANDE DAT IN WERD GEOPEND (ET VALT HIERBIJ OP DAT HET TERREIN GEEN DEEL MAAKT VAN DE PLANNING ZO WAS ,ES "OIS &RANCS DAT OP HEUVELACHTIG TERREIN LIGT HETZELFDE VORMGEGEVEN ALS DE 6OSSEMEREN DAT OP VOLLEDIG VLAK TERREIN LIGT 6RIJWEL ALLE PARKEN KENNEN EEN GROTE TEGENSTELLING VAN ENERZIJDS DE HUISJES DIE ZOVEEL MOGELIJK PRIVACY GEVEN EN IN EEN !RCADIÑ LIJKEN TE LIGGEN

EEN BEHOEFTE DIE MEN OOK PROBEERDE MEE TE GEVEN AAN DE 4UINWIJKEN 7ANT DE NATUUR BIED TEGENWICHT AAN DE STEDELIJKE INVLOEDEN (ET PARK BESTAAT NAAST DE BUNGALOWS DIE AFGELEGEN LIGGEN OOK EEN CENTRUM WAAR VERSCHILLENDE FUNCTIES GEONCENTREERD ZIJN $EZE CENTRA LIGGEN VAAK LANGS HET WATER EN HEBBEN EEN STERK gGEMEENSCHAPPELIJKEg UITSTRALING $E FUNCTIES IN

/NTZICHTBAAR PARKEREN IN 6REEWIJK

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

HET CENTRUM ZIJN IN DE LOOP VAN DE TIJD VERANDERD EN AANGEPAST AAN gWENSENg VAN DAT MOMENT 7AARBIJ DE LAATSTE TREND OVERDEKTE gPLAZASg ZIJN WAARAAN DE FACILITEITEN LIGGEN (IERDOOR HEEFT MEN EEN HEEL JAAR LANG gLEKKER WEER g

3TEDENBOUWKUNDIG GEZIEN ZIJN DE VAKANTIEPARKEN UITGEGROEID TOT LUXIEUZE TUINDORPEN DIE DOOR SLAGBOMEN GELIJK STAAN AAN HET PRINCIPE VAN DE gGATED COMMUNITYg $E GATED COMMUNITY IS EEN OP ZICHZELF STAAND WOONGEBIED DAT DOOR DE INWONERS SAMEN WORDT BEHEERD (ET WOONGEBIED IS AFGEBAKEND VAN DE OMGEVING DOOR HEKKEN EN DE SLAGBOMEN BIJ DE TOEGANGSWEG ZORGEN ERVOOR DAT ER GEEN MENSEN BINNEN KUNNEN KOMEN DIE ER NIET WONEN OF NIET GERELATEERD ZIJN AAN DE INWONERS )N HET VAKANTIEPARK HOUDT EEN SLAGBOOM OOK ZO VEEL MOGELIJK ONGEWILDE BEZOEKERS BUITEN EN HEEFT HET GEBIED DUIDELIJKE GRENZEN "IJ DE MEESTE VAKANTIEPARKEN MAG OOK DE AUTO HET DORP NIET IN %EN TWEEDE OVEREENKOMSTIG KENMERK IS DAT ER SPECIALE FACILITEITEN AANWEZIG ZIJN ZOALS EEN SUPERMARKT BAR EN RESTAURANT OM MENSEN OP HET TERREIN VAN DEZE GEMAKKEN TE VOORZIEN (IERDOOR HOEVEN MENSEN EIGENLIJK NIET MEER HET TERREIN AF $E ROUTES DOOR HET VAKANTIEPARK ZIJN VAAK ONVERHARD EN SMAL EN DE VAKANTIEHUIZEN STAAN GEROTEERD DAN WEL VOORUIT SPRINGEND OF TERUG LIGGEND OP DE KAVELS OM HET ZICHT OP OMLIGGENDE HUISJES ZOVEEL MOGELIJK TE BEPERKEN EN HET GEVOEL VAN RUIMTE ZO VEEL MOGELIJK UIT TE BUITEN (IERUIT VALT AF TE LEIDEN DAT HET STEDEBOUWKUNDIG PRINCIPE VAN DE 4UINSTAD GROTENDEELS OVEREENKOMSTIG IS MET OPZET VAN HET VAKANTIEPARK

VAN AUTO S EN STAAN ER NU VOL MEE WAARDOOR HET GEHEEL EEN STUK KLEINER LIJKT $E STRATEN IN DE MEESTE VAKANTIEPARKEN KENNEN EEN VERGELIJKBAAR PROlEL MAAR HEBBEN EEN GROOT PARKEERTERREIN AAN HET BEGIN VAN HET TERREIN (IERDOOR VOELT EEN VAKANTIEPARK OVER HET ALGEMEEN @RUIMER DAN HET MODERNE 6REEWIJK (ET HERZIENINGSPLAN VERPLAATST DEZE PARKEERPLAATSEN NAAR BINNENPLAATSEN TUSSEN WONINGEN EN NAAR ZOGENOEMDE PARKEERKOFFERS DIE ZICH DEELS ONDER DE BINNENPLAATSEN EN DEELS ONDER DE WONINGEN BEVINDEN $E PARKEERGARAGES ZIJN BEREIKBAAR VIA DE GROTE VERKEERSADERS 'EZIEN HET FEIT DAT 6REEWIJK EEN WIJK IS VOOR HARD WERKENDE ARBEIDERS MET WEINIG GELD EN VRIJE TIJD

IS HET ACHTERAF UNIEK DAT EEN ZELFDE SOORT STRUCTUUR EN ACHTERLIGGENDE GEDACHTEN GEBRUIKT WORDEN VOOR VAKANTIEPARKEN WAAR MENSEN VRIJWILLIG VOOR KIEZEN OM TE VERBLIJVEN 0AS DE AFGELOPEN DERTIG JAAR BLIJKT WAT VOOR GELIEFD CONCEPT HET TUINDORP IS )N !MERIKA WONEN BIJVOORBEELD AL ROND DE TIEN MILJOENEN MENSEN IN GATED COMMUNITIES DIE OPGEZET ZIJN ALS VAKANTIEPARKEN $E TREND GAAT ZELFS NOG VERDER DOOR HET OPZETTEN VAN GEREGISSEERDE TUINDORPEN DOOR BEDRIJVEN ZOALS #ELEBRATION VAN 7ALT $ISNEY EN 3EA3IDE WELKE GEBRUIKT IS ALS lLMSET VOOR DE 4RUMANSHOW $E VOLGENDE STAP IS HET WONEN IN LUXE PARKEN MET ALLE VAKANTIEVOORZIENINGEN ALS GOLFBANEN BEAUTYCENTRA EN PARKEN ZODAT MEN HET GEVOEL HEEFT HET HELE JAAR OP VAKANTIE TE ZIJN /OK IN .EDERLAND ZIEN WE DERGELIJKE VERSCHIJNSELEN LANGZAAM OPKOMEN EEN VERDERE VARIANT VAN

HET @SUBURBANISME EN DE 6INEX LOCATIE -EN KAN AL VAKANTIEHUIZEN KOPEN OP VERSCHILLENDE VAKANTIEPARKEN EN HOEWEL JE HIER TECHNISCH GEZIEN NIET MAG WONEN WIL DAT NIET ZEGGEN DAT HET NIET GEBEURT /OK VEEL @GEWILDE WONEN PROJECTEN WAAR MENSEN ZELF EEN HUIS MOGEN BOUWEN KENNEN VAAK EEN MEER PARKACHTIGE OMGEVING (ET PROJECT DE "LAUWE 3TAD IN 'RONINGEN LIJKT EEN LUXEDORP TE WORDEN DAT IN .EDERLAND ZIJN WEERGA BIJNA NIET KENT EN OP @SLECHTS TWINTIG MINUTEN VAN 'RONINGEN STAD MET DE AUTO 4OCH GAAT DEZE VERANDERING REDELIJK LANGZAAM ALS WE HET MET DE 63 VERGELIJKEN 7E ZIEN EEN TEGENBEWEGING OPKOMEN VAN @WONEN IN DE STAD (ET LIEFSTE MET EEN STUK EIGEN GROND DE VOORZIENINGEN IN DE BUURT EN DAT IS EEN BEHOEFTE WAAR VEEL STEDEN HARD AAN WERKEN %N JUIST HIER SCHITTERT 6REEWIJK $E HARD WERKENDE ARBEIDERS IN 6REEWIJK EN ANDERE TUINDORPEN BESEFFEN HET MISSCHIEN NIET HELEMAAL MAAR DE WIJKEN WAARIN ZIJ WONEN ZIJN OVER HET ALGEMEEN OASES VAN RUST %IGENLIJK EEN VAKANTIEPARK IN DE STAD WAAR MEN NA EEN DAG VAN HARD WERKEN EVEN TOT RUST KAN KOMEN ZONDER ALLE |STADSDRUKTE| OM ZICH HEEN MAAR TOCH MET ALLES IN DE BUURT

"RONNEN 7IKIPEDIA ORG ""# #OAST 3ERIES /P AVONTUUR IN !RCADIÑ "LAUWE +AMER

%EN TOEKOMST VOOR 6REEWIJK !N %SSAY FOR 4ODAY 4HE SCOTTISH NEW TOWNS TO

6REEWIJK GEEFT NET ALS VAKANTIEPARKEN EEN @GROEN GEVOEL $E VOORTUINTJES AL DAN NIET GOED ONDERHOUDEN GEVEN DEZELFDE HUISJES EEN INDIVIDUEEL UITERLIJK TERWIJL HET DE OPENBARE RUIMTE TOCH LIJKT TE VERLENGEN $IT PRINCIPE WORDT VAAK IN VAKANTIEPARKEN TOEGEPAST WAAR EEN KLEIN AANTAL WONINGTYPES EN UNIFORME @TERREINOPZET DICTEREN 4OCH ZIET MEN EEN VERGELIJKBARE OPZET IN 0ORT :ÏLANDE %N NET ALS IN EEN VAKANTIEPARK GROEIT 6REEWIJK NOG STEEDS MEE MET DE WELVAART $OOR TOEGENOMEN WELVAART ZIJN EISEN AAN DE WONINGEN VERANDERD !L SINDS HET BEGIN VAN HET TUINDORP ZIJN ER VERANDERINGEN GEWEEST WONINGEN ZIJN UITGEBREID ELECTRISCHE VOORZIENINGEN TOEGEVOEGD EN SANITAIRE VOORZIENINGEN VERBETERD MAAR NOG STEEDS WAS DIT NIET VOLDOENDE VOOR EEN AANTAL VAN DE WONINGEN EN WAS SLOOP VOOR EEN AANTAL DE ENIGE OPTIE $E REDELIJK @CLASSISISTISCH OGENDE NIEUWBOUW MOEST EEN NIEUWE IMPLUS GEVEN EN HET WONING AANBOD MET HUURWONINGEN VERANDEREN $E DICHTHEID VAN 6REEWIJK IS RELATIEF LAAG MET WONINGEN PER HECTARE WAT EEN VAN DE KWALITEITEN IS VAN DEZE WIJK EN LIJKT OP DE DICHTHEID VAN VAKANTIEPARKEN $E KLEINE WONINGEN VIERKANTE METER WERDEN VERVANGEN DOOR NIEUWE RUIMERE WONINGEN ALS PROEF VOOR VERNIEUWINGEN VOOR DE REST IN DE WIJK /OK PROBLEMEN MET AUTO S WORDEN OPGELOST TIJDENS EEN NIEUW HERZIENINGSPLAN $E SMALLE STRAATJES DIE VAN VROEGER UIT NIET BEREKEND ZIJN OP HET PLAATSEN

'RANDORADO 0ORT3ELANDE IN :EELAND

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

4HERE ARE A MILLION WAYS TO SPEND YOUR HOLIDAYS /NE COULD GO BACKPACKING IN !SIA SNOWBOARDING IN THE &RENCH !LPS OR CAMPING JUST AROUND THE CORNER IN "ELGIUM 7HEN YOU ARE AN ARCHITECTURE STU DENT VISITING CITIES IS A VERY GOOD WAY TO INVEST YOUR HOLIDAY MONEY "UT THERE IS ANOTHER WAY EACH YEAR FOUR HUNDRED ARCHITECTURE STUDENTS FROM ALL OVER %UROPE GATHER FOR TWO WEEKS OF WORKSHOPS

PARTIES AND LIVING THE REALITY OF A %UROPE WITHOUT BORDERS

4HERE REALLY ARE NO BORDERS -ARTEN $ASHORST

4HIS GATHERING OF ARCHITECTURE STUDENTS OR %UROPEAN !RCHITECTURE 3TUDENTS !SSEMBLY %!3!

WAS lRST ORGANIZED IN IN ,IVERPOOL 3TUDENTS OF THE 5NIVERSITY OF ,IVERPOOL INVITED FELLOW ARCHITECTURE STUDENTS FROM ALL OVER %UROPE TO COME OVER TO HELP THEM THROUGH A SERIES OF WORKSHOPS

SOLVE THE PROBLEMS THEIR CITY WAS FACING ON DIFFERENT AREAS /VER STUDENTS ANSWERED THE INVITATION AND gSTARTED THE %!3! EXPERIENCEg 4HE MEETING IN ,IVERPOOL WAS DIFFERENT FOR A NUMBER OF REASONS )T WORKED INSIDE AND OUTSIDE THE SYSTEM OF ARCHITECTURE IN UNIVERSITIES AND ORGANIZATIONS NOT BEING COMMITTED TO ANY OFlCIAL OR POLITICAL BODY 4HE BEAUTY OF THIS ETHEREAL EXISTENCE THAT COULD NOT BE CAUGHT IN A BODY IN WORDS OR IN ANYTHING BUT gNETWORKg HAS BEEN THE TOTAL INDEPENDENCE ON ANYONE OR ANYTHING )N THE PAST %!3! HAS JOINED UP WITH UNIVERSITIES

ARCHITECTURAL FOUNDATIONS AND OTHER INSTITUTIONS

BUT IT HAS NEVER GIVEN UP THE IDEA THAT THE ENORMOUS AMOUNT OF IDEAS AND INSPIRATION CONCENTRATED IN ITS NETWORK CAN CHANGE PEOPLEgS MINDS ON ARCHITECTURAL DISCUSSIONS %VER SINCE THAT lRST YEAR %!3! HAS BEEN A STEADILY GROWING COMMUNITY BROUGHT %!3! TO $ELFT

WITH THE THEME g!RCHITECTURE OF AN UNCERTAIN FUTUREg ! TONE WAS SET %VERY YEAR ARCHITECTURE STUDENTS WOULD HAVE THE CHANCE TO GO OUT AND MEET THEIR LIKES FROM ALL OVER %UROPE AND EXCHANGE IDEAS ABOUT ARCHITECTURE AND URBANISM 3INCE THEN THERE HAS BEEN AN %!3! ON FOR EXAMPLE A DESERTED ISLAND ON A TRAIN AND LAST YEAR IN A TINY MOUNTAIN VILLAGE IN 3WITZERLAND /VER THE YEARS THE INTENTION OF %!3! HAS MORE OR LESS STAYED THE SAME )T NORMALLY FOCUSES ON TWO EVENTS THE GENERAL ASSEMBLY IN THE SUMMER AND A SMALLER GATHERING IN THE AUTUMN %VERYONE IS FREE TO ORGANIZE A SUMMER ASSEMBLY !T THE AUTUMN MEETINGS THE NATIONAL CONTACTS OF EACH COUNTRY NORMALLY ONE OR TWO PEOPLE WHO BESIDES ATTENDING THIS MEETING ALSO ORGANIZE APPLICATIONS FOR THE SUMMER ASSEMBLY AND PROMOTE %!3!

IN THEIR HOME COUNTRY COME TOGETHER FOR ONE WEEK AND DISCUSS LAST SUMMERgS ASSEMBLY AND

DECIDE WHERE THE NEXT ONE WILL BE 4HIS ).#- OR )NTERMEDIATE .ATIONAL #ONTACTS -EETING CAN BE SEEN AS THE ORGANIZATIONAL BODY OF %!3!

(OWEVER %!3! HAS NO OFlCIAL REGULATIONS AND NO CHAIRMAN 4HERE IS A GUIDE WITH TIPS AND ADVICES ON ORGANIZATION AND STRUCTURE BUT IT HAS NO LEGAL POWER WHATSOEVER 4HROUGH A SYSTEM OF GENERAL CONSENSUS DECISIONS ARE MADE ABOUT NEXT YEARS ASSEMBLY AND CHANGES TO THE GUIDE 4HE PROGRAM FOR THE SUMMER ASSEMBLY TOGETHER WITH THE THEME IS WRITTEN BY THE ORGANIZATION TEAM 4HEY DEPEND ON INPUT FROM ALL OVER %UROPE FOR THE WORKSHOPS )F YOU HAVE AN IDEA AND YOU THINK IT IS GOOD ENOUGH TO BE USED IN %!3!

JUST MAIL THE ORGANIZATION AND YOU ARE AN OFlCIAL %!3! TUTOR $EMOCRACY IN ITS MOST BANAL STATE !ND IT WORKS %VERY YEAR THE FOUR HUNDRED PARTICIPANTS CAN CHOOSE FROM UP TO SEVENTY DIFFERENT WORKSHOPS RANGING FROM HARD WORK $)9 ASSIGNMENTS TO THEORETICAL WORKSHOPS FROM DANCE TO VIDEO ART )N BETWEEN THE ).#- AND THE SUMMER ASSEMBLY %!3! LIVES ON THE INTERNET 3INCE THE EMERGENCE OF THIS MEDIUM %!3! HAS FOCUSED ITSELF ON A WEBSITE WHERE PEOPLE CAN DISCUSS TOPICS ON ARCHITECTURE

URBANISM AND THE INmUENCE OF OUR WORK ON %UROPE IN GENERAL 0EOPLE COMMENTING ON THE WAR IN )RAQ LIVE HAPPILY TOGETHER WITH PEOPLE DISCUSSING PARTIES OR ARCHITECTURAL PROJECTS $ATES TO MEET EACH OTHER ARE MADE HERE AND LOCALLY ORGANIZED WORKSHOPS ARE PROMOTED 4HE FUTURE OF %UROPE /NE COULD SAY THAT A mUID BODILESS COMMUNITY LIKE %!3! IS A VISION OF THE FUTURE OF %UROPE "UT IS THIS TRUE "ACK IN THE S IT WORKED THANKS TO SNAIL MAIL LONG TRAIN TRIPS AND PHONE CALLS !ND PEOPLE GOT TOGETHER ONCE OR TWICE A YEAR 3INCE THE INTRODUCTION OF INTERNET AND MORE RECENTLY LOW COST AIRLINE COMPANIES PEOPLE CANNOT STOP RANTING ABOUT IN WHAT A GREAT SMALL WORLD WE LIVE 7E GO SHOPPING IN -ILANO BECAUSE 0RADA JUST OPENED A NEW mAGSHIP STORE THERE WE MEET OUR FRIENDS FROM 2USSIA ON 3KYPE AND WE PLAN A DATE IN ,ONDON

PREFERABLY ON .EW 9EARgS %VE %!3! lTS PERFECTLY INTO THIS gHEDONISTICg WAY OF LIVING THE %UROPEAN

%!3!

"ERGUEN 3WITZERLAND

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

LECTURES

PARTIES

DREAM 9OU mY TO "RIGHTON FOR A MEETING YOU INVITE FRIENDS OVER FOR BEERS YOU GO TO "ELGRADE TO VIEW THE LOCAL ARCHITECTURE !ND THERE YOU HAVE A COMMENT THAT PEOPLE HAVE BEEN VOICING IN THE %!3! COMMUNITY MORE AND MORE OVER THE LAST FEW YEARS 4HE FACT THAT IT NOWADAYS IS EASIER TO GO AND TRAVEL AROUND IN %UROPE THANKS TO %ASYJET AND COMPANY HAS NOT BEEN COMPLETELY BENElCIAL FOR THE IMPACT OF %!3!

ON THE %UROPEAN ARCHITECTURAL COMMUNITY 4HE LAST FEW YEARS THE GENERAL SUMMER ASSEMBLY HAS BEEN MORE OF A TWO WEEK PARTY THAN A GATHERING OF STUDENTS IN ARCHITECTURE COMMITTED TO CHANGE SOMETHING FOR THE BETTER )S THIS A DEVELOPMENT TO BE AFRAID OF -Y lRST CONTACT WITH %!3! WAS TWO YEARS AGO IN 2OUBAIX IN &RANCE 4HE MEETING WAS HOUSED IN A FORMER LINEN FACTORY IN THE MIDDLE OF THE IMPOVERISHED TEXTILE DISTRICT OF THE TOWN 4HE BUILDING COMPLEX

PARTIALLY REFURBISHED TO HOUSE A CULTURAL CENTER

WAS CHOSEN BECAUSE OF ITS LOCATION THE SPECIlC FUNCTION AND ENVIRONMENT IT COULD GENERATE IN ACCORDANCE WITH THE THEME g-ICROPOLITAINg &OR TWO WEEKS %!3! WOULD FUNCTION AS A SMALL CITY

CREATING ITS OWN LITTLE TOWN OUT OF SCAFFOLDING

COMPLETE WITH STREETS SQUARES AND BOULEVARDS )T WORKED %ACH COUNTRY WAS GIVEN AN AMOUNT OF SCAFFOLDING TO BUILD ITS OWN LITTLE gHOUSEg AND IN TWO WEEKS THE COLLECTION OF HOUSES INVOLVED FROM OVER ONE HUNDRED SEPARATE CUBES INTO ONE SINGLE

BREATHING STRUCTURE WITH COMPLEX gAPARTMENT BUILDINGSg AND gSKYSCRAPERSg %VEN THOUGH OUR OWN CITY OF SCAFFOLDING WAS AN ARCHITECTURAL SUCCESS SOME PEOPLE STILL SEEMED DISAPPOINTED BY THE LACK OF INTERACTION WITH THE LOCALS !CROSS FROM THE STREET WAS A MOSQUE

SCHOOL KIDS WERE RUNNING AROUND AND PLAYING IN FRONT OF THE COMPLEX BUT NOTHING REALLY INTERESTING HAPPENED BETWEEN gTHEMg AND gUSg /NE WORKSHOP DID TRY TO INTERACT WITH THE LOCAL COMMUNITY BY WHEELING A SHOPPING CART AROUND AND INTERVIEWING LOCAL SHOP TENDERS AND MOSQUE VISITORS BUT MOST PEOPLE SEEMED TO BE MORE INTRIGUED BY &RENCH SAUSAGES AND WINES AND LIMITED THEIR INTERACTION

SHOULD %!3! BE ENGAGED

WITH THE LOCALS TO THEIR DAILY VISIT TO THE LIQUOR STORE 3INCE YOUR lRST EXPERIENCE OF SOMETHING IS ALWAYS THE ONE YOU WILL REMEMBER AS BEING THE BEST ) HAD NOT MUCH TO COMPLAIN ABOUT %!3! IN &RANCE 4HE WORKSHOP ) DID WAS ABOUT TRANSFORMING AN OLD WORN OUT SEA CONTAINER INTO A FULL mEDGED BAR WITH $* BOOTH AND LOUNGE AREA 3INCE WE WERE BASED OUTSIDE OF THE COMPLEX ON THE TOWN SQUARE

WE ALSO HAPPENED TO HAVE SOME INTERACTION WITH THE 2OUBAIX PEOPLE 7HEN WE lNISHED THE BAR ON THE LAST DAY THE BAR LADY FROM ACROSS THE STREET CAME BY WITH A BOTTLE OF WHISKEY AND OTHERS SHARED HOME MADE CAKE WITH US 5NFORTUNATELY

THE ORGANIZATION QUICKLY CALLED AN END TO OUR IMPROVISED ATTEMPT FOR INTEGRATION SAYING WE SHOULD NOT PROVOKE THE YOUTH INTO DRINKING ALCOHOL )NTERACTION AND IMPROVING SOCIETY SHOULD COME FROM TWO SIDES )T IS ABSOLUTELY TRUE THAT YOU CANNOT CHANGE ANYTHING AT ALL WHEN ALL YOU DO IS GET DRUNK FOR TWO WEEKS AND PARTY .EVERTHELESS

LOCAL AUTHORITIES STILL APPEAR TO lND IT DIFlCULT TO OPEN THEMSELVES UP FOR THE IDEAS AND INSPIRATION FOUR HUNDRED ARCHITECTURE STUDENTS CAN GENERATE 4HE FOLLIES ONE WORKSHOP BUILT IN 2OUBAIX WERE REMOVED ON CITY COUNCILS ORDERS BECAUSE OF lRE RISKS

ARCHITECTURE AND FASHION DESIGN

!LL ) CAN SAY IS PLEASE lND OUT FOR YOURSELVES &OR ME THE SPIRIT OF %!3! IS NOT TRYING TO CHANGE THE WAY THINGS WORK IN THE PLACE WE ARE )T IS TOO MUCH WORK AND TWO WEEKS IS JUST TOO LITTLE TIME &OR ME

%!3! IS %UROPE WITHOUT BORDERS 7HERE ELSE CAN YOU MEET WITH SO MANY ARCHITECTURE STUDENTS FROM ALL OVER %UROPE WHILE DOING WORKSHOPS ON EVERYTHING FROM HARDCORE THEORETICAL ARCHITECTURE TO HARD WORK ON A SEA CONTAINER 7HEN IN %!3!

THERE REALLY ARE NO BORDERS

WWW EASA TK GENERAL WEBSITE WWW EASA HU %!3!

"UDAPEST .ATIONAL #ONTACT ., MDASHORST GMAIL COM

VOID ARCHITECTURE WORKSHOP

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

(ET AFGELOPEN JAAR HEBBEN MILJOEN MENSEN .EDERLAND BEZOCHT EEN STIJGENDE LIJN IS WEER ZICHTBAAR IN HET TOERISTISCH EN ZAKELIJK VERKEER NAAR ONS LAND 4EN OPZICHTE VAN IS DIT EEN STIJGING VAN ONGEVEER DRIE PROCENT 7AT ZOEKT DE BUITENLANDSE TOERIST EIGENLIJK IN .EDERLAND

2EMBRANDT REDT .EDERLANDSE TOERISME +OBE -ACCO

(ET .EDERLANDSE TOERISME KRABBELT WEER OVEREIND WAS VOOR .EDERLAND EEN DIEPTEPUNT

ROND DE MILJOEN MENSEN BEZOCHTEN DESTIJDS .EDERLAND )NMIDDELS IS DIT AANTAL MET EEN MILJOEN AANGEGROEID EN HERSTELT HET TOERISME ZICH WEER /VERIGENS DIENT VERMELD TE WORDEN DAT DE CIJFERS NOG STEEDS LAGER ZIJN DAN HET TOP JAAR AANKOMSTEN .AAR HERKOMSTLAND BESTAAN AANZIENLIJKE VERSCHILLEN 0ROCENTUEEL STEEG HET AANTAL TOERISTEN UIT 'ROOT "RITTANNIÑ

"ELGIÑ EN DE 6ERENIGDE 3TATEN (ET AANTAL BEZOEKERS VANUIT $UITSLAND ZAKTE PROCENTUEEL VOOR HET TWEEDE JAAR !LS INWONER VAN DE ,AGE ,ANDEN IS HET VAAK MOEILIJK ZICHTBAAR WAT .EDERLAND NOU ZO BIJZONDER MAAKT *AARLIJKS WETEN GEMIDDELD TIEN MILJOEN TOERISTEN TOCH DE BIJZONDERE PLEKKEN IN .EDERLAND TE VINDEN 7AAROM VIERT MEN NU UITGEREKEND HIER DE VAKANTIE .EDERLAND IS EEN DUUR LAND EN DAAR KOMT NOG BIJ DAT DE WEERSOMSTANDIGHEDEN OOK NIET ALTIJD OPTIMAAL ZIJN .EDERLAND HEEFT VOOR DE TOERIST EEN HOOP TE BIEDEN DE MOOIE STRANDEN EN DE GROTE HISTORIE VAN .EDERLAND ZIJN BEKENDE ELEMENTEN WAAR VEEL TOERISTEN OP AF KOMEN 5IT DE TOP VAN DE MEEST BEZOCHTE ATTRACTIES VAN ZOWEL .EDERLANDERS ALS BUITENLANDSE TOERISTEN VALT EEN BIJZONDER LIJSTJE OP TE MAKEN $E TOP DRIE IS AL VELE JAREN ONGEWIJZIGD HIERBIJ DE BEZOEKERSAANTALLEN VAN HET JAAR MET STIP OP ÏÏN DE "EVERWIJKSE BAZAAR MET BEZOEKERS OP DE TWEEDE PLAATS DE POPULAIRE %FTELING MET BEZOEKERS EN ALS DERDE

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

VINDEN WE DE RONDVAARTEN IN !MSTERDAM TERUG MET BEZOEKERS $E "EVERWIJKSE BAZAAR OP NUMMER ÏÏN IS VOORAL TE DANKEN AAN DE HOEVEELHEID .EDERLANDERS DIE ER HEEN GAAN $E VOOR BUITENLANDSE TOERISTEN MEER INTERESSANTE ATTRACTIES ALS HET VAN 'OGH MUSEUM HET 2IJKSMUSEUM EN DE +EUKENHOF ZIJN RESPECTIEVELIJK PAS OP PLAATS MET BEZOEKERS PLAATS MET BEZOEKERS EN PLAATS MET BEZOEKERS TERUG TE VINDEN "IJZONDER IS OVERIGENS DE HOGE NOTERING VAN HET SEXMUSEM gDE 6ENUSTEMPELg IN !MSTERDAM OP EEN E PLAATS MET BEZOEKERS

.ADAT DE CIJFERS IN ZO BLEKEN TEGEN TE VALLEN HEEFT HET MINISTERIE VAN %CONOMISCHE :AKEN IN SAMENWERKING MET HET .EDERLANDS "UREAU VOOR 4OERISME #ONGRESSEN ."4# DÏ MARKETING EN PROMOTIE ORGANISATIE VAN (OLLAND IN BESLOTEN OM .EDERLAND GLOBAAL SAMEN TE VATTEN IN GROEPEN MET ALS DOEL HET TOERISTISCH REISVERKEER NAAR EN IN .EDERLAND TE BEVORDEREN (OLLAND #ITY 3TYLE STEDENREIZEN NAAR VOORAL DE VIER GROTE STEDEN (OLLAND #LASSICS TULPEN DE 'OUDEN %EUW MOLENS EN KLOMPEN VORMEN DE HOOFDBESTANDDELEN VAN DEZE VAKANTIE (OLLAND "EACH &UN DE (OLLANDSE STRANDVAKANTIE MET ZIJN DUINEN EN HET ACHTERLAND (OLLAND 4HRILLS FUN VERTIER EN ENTERTAINMENT ROND DE ATTRACTIE EN THEMAPARKEN (OLLAND THE GOOD LIFE GENIETEN VAN HET GOEDE LEVEN AAN DE KUST EN HET ACHTERLAND WANDELEN

lETSEN EN VAREN ZIJN DE HOOFDBESTANDDELEN VOORAL VOOR DE ERVAREN (OLLAND REIZIGER

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

(ET ."4# EN HET MINISTERIE WILLEN MIDDELS DEZE CLASSIlCATIE .EDERLAND EEN MEER HERKENBARE IDENTITEIT GEVEN 6OORHEEN WAS ER ZOVEEL INFORMATIE UIT VERSCHILLENDE RICHTINGEN DAT DE BUITENLANDSE TOERIST VERSCHRIKKELIJK VEEL VERSNIPPERDE INFORMATIE KREEG EN NIET MEER KON ZIEN WAAR .EDERLAND VOOR STOND 5ITEINDELIJK BESLOOT MEN DAN OM IETS ANDERS TE DOEN TIJDENS HUN VAKANTIE $OOR DE CLASSIlCATIE VERWACHT MEN EEN GROEI VAN HET TOERISME VAN ANDERHALF PROCENT IN TWEE JAAR )MMER MEHR :IMMER FREI (ET TOERISME IN .EDERLAND IS AAN HET VERANDEREN 6OORHEEN ZAT DE GROOTSTE GROEI IN HET AANTAL TOERISTEN DAT KWAM VOOR DE (OLLANDSE STRANDEN

INMIDDELS IS DAAR EEN KENTERING IN ZICHTBAAR (ET AANDEEL TOERISTEN DAT VALT IN DE CATEGORIE g(OLLAND "EACH &UNg NEEMT AF $E BORDJES g:IMMER &REIg ZIJN STEEDS VAKER ZICHTBAAR BIJ DE (OLLANDSE KUSTEN -INDER TOERISTEN WETEN HUN WEG NAAR DE (OLLANDSE STRANDEN TE VINDEN EN VEEL PENSIONS KUNNEN HET HOOFD NOG MAAR NET BOVEN WATER HOUDEN )N PLAATS VAN EEN AANTAL WEKEN TE BIVAKKEREN IN EEN TENT OF EEN HUISJE TIJDENS DE ZOMER KOMEN STEEDS MEER MENSEN VOOR EEN KORTSTONDIGE STEDENTRIP NAAR ÏÏN VAN DE VIER GROTE STEDEN !MSTERDAM 2OTTERDAM

$EN (AAG EN 5TRECHT %EN TWEEDE REDEN VOOR DE DALING VAN HET STRANDTOERISME IS DE OPMARS VAN DE GOEDKOPERE ALL INCLUSIVE VAKANTIES RICHTING DE -IDDELLANDSE :EE .EDERLAND IS TE DUUR EN DE KWALITEIT IS MATIG $E AFGELOPEN JAREN DRAAIT IN VEEL %UROPESE LANDEN DE ECONOMIE STUKKEN MINDER %UROPEANEN HEBBEN OP HET MOMENT STEEDS MINDER GELD VOOR HUN ZOMERVAKANTIE %R WORDT DAN OOK STEEDS MINDER RISICO GENOMEN EN MEN KIEST VOOR RELATIEF GOEDKOPE VLIEGREIZEN NAAR LANDEN WAAR DE ZON ALTIJD SCHIJNT (ET AANTAL TOERISTEN DAT DE VIER GROTE STEDEN IN .EDERLAND BEZOEKT GROEIT ENORM "INNEN DE TOP VAN DE MEEST BEZOCHTE ATTRACTIES ZIJN ZEVEN ATTRACTIES TERUG TE VINDEN IN ÏÏN VAN DEZE STEDEN $E TOTALE HOEVEELHEID INKOMENDE TOERISTEN IN .EDERLAND DAALT DAN OOK NIET DRAMATISCH (ET TYPE VAKANTIE WAAR MEN VOOR KOMT VERANDERT ECHTER WEL 4OERISTEN UIT DELEN VAN DE WERELD WAAR DE ECONOMIE OP VOLLE TOEREN DRAAIT WETEN HUN WEG NAAR %UROPA EN OOK .EDERLAND STEEDS BETER TE VINDEN (ET AANTAL BEZOEKERS DAT .EDERLAND AANDEED UIT BIJVOORBEELD #HINA EN DE 6ERENIGDE 3TATEN GROEIDE DIT JAAR DAN OOK MET RESPECTIEVELIJK

DERTIG EN DERTIEN PROCENT $E g(OLLAND #ITY 3TYLEg TOERIST KOMT HIER EEN LANG WEEKEND OM ZOVEEL MOGELIJK CULTUUR TE SNUIVEN IN EEN ZO COMPACT MOGELIJKE VERPAKKING /P DEZE ONTWIKKELING WORDT DAN OOK BELEIDSTECHNISCH INGESPEELD EN DE NADRUK KOMT MEER OP DE VIER GROTE STEDEN TE LIGGEN /M HET TOERISME TE BEVORDEREN EN DE NAAM VAN ONS LAND BEKENDER TE MAKEN IN HET BUITENLAND WORDT ER AAN ELK JAAR EEN THEMA VERBONDEN EN WORDT OM DE TWEE JAAR EEN GROOT EVENEMENT BINNEN .EDERLAND GEORGANISEERD (ET THEMA VAN HET AFGELOPEN JAAR WAS gWATERg (IER WERD VOOR GEKOZEN OMDAT .EDERLAND ONLOSMAKELIJK VERBONDEN IS MET DIT ELEMENT :OWEL IN ONZE GESCHIEDENIS ALS IN HET HEDEN DOMINEERT WATER NOG STEEDS ONS LAND (ET JAAR STAAT GEHEEL IN HET THEMA VAN DE (OLLANDSE GROOTMEESTER g2EMBRANDTg 6IERHONDERD JAAR GELEDEN WERD 2EMBRANDT GEBOREN IN ,EIDEN WAARNA HIJ LATER WERKZAAM WAS IN !MSTERDAM )N DIT KADER WORDEN ER SPECIALE TENTOONSTELLINGEN EN ACTIVITEITEN GEORGANISEERD DIE ZICH ALLEN IN EEN VAN DE VIER GROTE STEDEN AFSPELEN /OK WORDT ER DIT JAAR EEN STEVIGE IMPULS VERWACHT VAN DE VOETBALSUPPORTERS DIE VIA .EDERLAND NAAR $UITSLAND REIZEN OM DAAR HET WERELDKAMPIOENSCHAP VOETBAL BIJ TE WONEN /P DIT MOMENT MOET HET .EDERLANDSE TOERISME HET VOORAL HEBBEN VAN DE JAARLIJKSE IMPULSEN DIE VOORTKOMEN UIT DE THEMAJAREN /M HET TOERISME

OP LANGE TERMIJN DOOR TE LATEN GROEIEN ZULLEN ER EEN AANTAL BELEIDSVERANDERINGEN DOORGEVOERD MOETEN WORDEN )N !MSTERDAM IS ER ALLEREERST ONVOLDOENDE HOTELCAPACITEIT OM HET GROEIEND AANTAL TOERISTEN TE KUNNEN HUISVESTEN 4EN TWEEDE BEGINT .EDERLAND ACHTEROP TE RAKEN IN DE STRIJD OM DE GOEDKOPE VLIEGREIZEN BINNEN %UROPA 3TEDEN ALS "ERLIJN ,ONDEN EN 0ARIJS KUNNEN OP HET MOMENT MEER VLUCHTEN ONTVANGEN OP HUN VLIEGVELDEN 3CHIPHOL KAN NIET HEEL VEEL MEER GROEIEN EN ER ZAL DUS IN DE MARGE GEZOCHT MOETEN WORDEN OM HET MOGELIJK TE MAKEN DAT .EDERLAND EEN VOLWAARDIGE CONCURRENT WORDT IN DEZE SECTOR .EDERLAND HEEFT DE TOERIST GENOEG TE BIEDEN EN HET MOET ZEKER MOGELIJK ZIJN OM DOOR TE GROEIEN EN DE STEVIGE POSITIE DIE .EDERLAND HAD WEER TE VEROVEREN 7E MOETEN ONS ER MEER BEWUST VAN WORDEN DAT WE EEN LAND HEBBEN OM TROTS OP TE ZIJN EN DAT MAG IEDEREEN WETEN OOK

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

"EZOEK AAN TOERISTISCHE ATTRACTIES ONTWIKKELINGEN

RAPPORT .EDERLANDS "UREAU VOOR 4OERISME #ONGRESSEN

3ALES -ARKETING PLAN (OLLAND VAN IMAGO TOT EXPERIENCE RAPPORT .EDERLANDS "UREAU VOOR 4OERISME #ONGRESSEN

4OERISME IN PERSPECTIEF ONTWIKKELINGEN M B T INKOMEND EN BINNENLANDS TOERISME NADER BEKEKEN RAPPORT .EDERLANDS "UREAU VOOR 4OERISME #ONGRESSEN

$E DUITSERS BLIJVEN BIJ JE WEG DEZE ZOMER 0HILIP DE 7ITT 7IJNEN HET .2# (ANDELSBLAD AUGUSTUS )N .OORDWIJK BLIJVEN DE :IMMER FREI "ART *UNGMANN DE 6OLKSKRANT

AUGUSTUS AFBEELDING BLZ 2EMBRANDT :ELFPORTRET ,EUNEND OP STENEN MUUR

ETS X MM 2IJKSMUSEUM !MSTERDAM

PANTHEON

.EDERLAND KAMPEERT %EN KORTE GESCHIEDENIS VAN HET KAMPEREN

3ANNE VAN -ANEN 6ELE .EDERLANDERS VERRUILEN IN DE ZOMERMAANDEN VOOR EEN AANTAL WEKEN HUN WOONHUIS VOOR EEN TENT (ET KAMPEREN VAN TEGENWOORDIG MET CARAVAN VOUWWAGEN ZWEMBAD KINDERPROGRAMMA EN DISCO LIJKT NIETS OP HET KAMPEREN UIT DE JAREN (IERONDER EEN KORT OVERZICHT VAN HET KAMPEREN IN DIE TIJD $E JAREN VIJFTIG STAAN IN .EDERLAND IN HET TEKEN VAN DE WEDEROPBOUW $E INDUSTRIE BEGINT WEER TE GROEIEN DE BEVOLKING GROEIT ENORM EN LANGZAMERHAND NEEMT AAN HET EIND VAN DE JAREN VIJFTIG DE WELVAART OOK TOE $E .EDERLANDSE OVERHEID WILDE ALLE VERANDERINGEN IN HET LAND ZO GOED MOGELIJK ONDER CONTROLE HOUDEN /P ELK TERREIN IN DE MAATSCHAPPIJ HAD DE OVERHEID WEL EEN VOORLICHTINGSBUREAU :ODOENDE WAS ER NAAST VOEDING EN KRAAMZORG OOK EEN VOORLICHTINGSBUREAU VOOR DE RECREATIE (ET WOORD RECREATIE IS UITGEVONDEN DOOR DE EERSTE WETHOUDER VAN 2OTTERDAM $RIES VAN DER 6LERK (IJ MAAKTE ZICH ZORGEN OVER DE 2OTTERDAMSE STADSMENS EN VOND DAT DEZE ZICH OP ZONDAGEN IN DE NATUUR MOEST HERSCHEPPEN RECREATIE "IJ DE "RIELSCHE -AAS WERD EEN SPECIAAL TERREIN AANGELEGD VOOR DE DAGRECREATIE VAN DE STADSMENS ;CITAAT UIT EEN VOORLICHTINGSlLMPJE OVER RECREATIETERREIN DE "RIELSCHE -AAS IN IEDERE STADSMENS ZIT EEN WOUDLOPER VERSCHOLEN 'EEF HEM DE RUIMTE ALS HIJ ROEPT OM DE NATUUR = $E OVERHEID KON DE .EDERLANDERS ONDANKS DE VOORLICHTINGSlLMPJES NIET IN HET GAREEL HOUDEN )N DE ZOMER TROKKEN VOORAL DE JONGEREN EROPUIT OM TE GAAN KAMPEREN /NDANKS DAT VOOR IEDEREEN VLAK NA DE OORLOG GELD EEN SCHAARS GOED WAS HAD MEN AAN LEGERTENTEN GEEN GEBREK ;POLYGOON .U DE ZOMER IS AANGEBROKEN TREKKEN WEER DUIZENDEN JONGENS EN MEISJES UIT DE GROTE STEDEN HET LAND IN DE VRIJE NATUUR TEGEMOET /P DE PLAATSEN WAAR ZIJ HUN TENTEN OPSLAAN ONTBREEKT ELKE VORM VAN LEIDING .IEMAND BESEFT ZIJN VERANTWOORDELIJKHEID $IT LEIDT TOT VANDALISME EN VERWILDERING = $E OVERHEID KON DE ENORME ONZEDELIJKHEID NIET TOESTAAN EN RICHTTE SAMEN MET gEEN KERN VAN GOEDE KAMPEERDERSg DE STICHTING gVEILIG TEHUISg OP

$E KAMPEERBEURS

7KHPD B3B WP LQGG

$E KAMPEERVELDEN DIE ONDER DEZE STICHTING VIELEN

WAREN AAN EEN SPECIAAL BORD BIJ DE INGANG TE HERKENNEN (IER KON DE .EDERLANDSE JEUGD VEILIG KAMPEREN $E TERREINEN BESCHIKTEN OVER SPECIALE JONGENS EN MEISJESVELDEN 7ANNEER DE CAMPING MAAR ÏÏN VELD HAD WERDEN DE JONGENSTENTEN GEMARKEERD MET EEN GROENE VLAG EN DE MEISJESTENTEN MET EEN GELE gS .ACHTS CONTROLEERDE DE LEIDING OF IEDEREEN WEL ALLEEN IN ZIJN TENT LAG *ONG GETROUWDE STELLEN MOESTEN BIJ AANKOMST OP DE CAMPING HUN TROUWBOEKJE LATEN ZIEN

HAND BIEDEN $E CURSISTEN LEERDEN NIET ALLEEN DE TECHNISCHE KANT VAN HET KAMPEREN ZOALS HET GEBRUIK VAN DE PRIMUS DE KAMPHYGIÑNE EN HET SPANNEN VAN DE SCHEERLIJNEN MAAR HUN WERD OOK DE SOCIALE KANT VAN HET KAMPEREN BIJGEBRACHT :O HOORT HET OM NIEUWKOMERS OP HET KAMPEERTERREIN EEN KOPJE KOFlE AAN TE BIEDEN ZODAT ZE EVEN UIT KUNNEN RUSTEN VAN HUN REIS $E MENSEN DIE WEGGAAN WORDT EEN TEILTJE WATER AANGEBODEN OM NOG EVEN DE HANDEN TE WASSEN DIE VIES ZIJN VAN DE HARINGEN

/M DE CONTROLE NOG TE VERBETEREN STELDE DE !.7" DE KAMPEERKAART IN $EZE WAS VERPLICHT VOOR ELKE KAMPEERDER (ET KAMPEREN WERD DÏ VAKANTIEBESTEDING VAN DE .EDERLANDERS -EN KWAM ERACHTER DAT ER GELD TE VERDIENEN VIEL MET DEZE POPULAIRE TIJDSBESTEDING 6EEL MENSEN DIE IN HET BEZIT WAREN VAN EEN GROOT STUK WEILAND OPENDEN EEN CAMPING $E KAMPEERAFDELING VAN DE GROTE WARENHUIZEN MAAKTEN JAAR NA JAAR MEER WINST /P DE VAKANTIEBEURS VAN WERD DE EERSTE KOELBOX GEPRESENTEERD )N DEZE TIJD WERD OOK DE UITKLAPBARE TAFEL MET VIER ZITJES UITGEVONDEN 6OOR DE WARE KAMPEERDER HAD DE !.7" NOG IETS EXTRA S HET KAMPEERPASPOORT 7IE IN HET BEZIT WAS VAN DIT PASPOORT HAD TOEGANG TOT SPECIALE KAMPEERTERREINEN EN MOCHT OOK VRIJ KAMPEREN 7IE EEN KAMPEERPASPOORT WILDE HEBBEN MOEST EERST OP CURSUS (IERVOOR HAD DE !.7" EEN OEFENTERREIN IN /MMEN

(ET KAMPEREN HAD NOG MEER SOCIALE GEVOLGEN $E EERSTE TEKENEN VAN DE EMANCIPATIE VAN VROUWEN ZIJN TERUG TE VINDEN OP HET KAMPEERTERREIN ;POLYGOON 5 HAD HET WAARSCHIJNLIJK NOOIT KUNNEN DENKEN DAMES MAAR ZELFS DE FAMILIEVADERS GAAN ZICH BEZIG HOUDEN MET KOKEN %N HOEWEL ZE HET KOKEN MAAR EEN SPANNENDE ONDERNEMING VINDEN KOMEN ZE TOT DE ONTDEKKING DAT ZO N ZELFBEREIDE MAALTIJD VEEL LEKKERDER SMAAKT DAN DAT ZE OOIT HADDEN KUNNEN DENKEN =

;POLYGOON +AMPEREN IS EEN KUNST MAAR HET IS EEN KUNST DIE U KUNT LEREN = $E MENTOREN VRIJWILLIGERS VAN DE !.7" DIE TE HERKENNEN WAREN AAN EEN EMBLEEMPJE OP KLEDING OF TENT BRACHTEN DE CURSISTEN DE ZO APARTE TECHNIEK VAN HET KAMPEREN BIJ

7ANNEER MENSEN DE CURSUS TWEE TOT DRIE KEER MET SUCCES HADDEN DOORLOPEN KREGEN ZE HET PASPOORT "IJ HET NEGEREN VAN DE REGELS KON HET PASPOORT WEER INGENOMEN WORDEN -ET OF ZONDER PASPOORT IN TROKKEN ZO N Ì DUIZEND MENSEN MAAL ZO VEEL ALS VOOR DE OORLOG EROPUIT OM TE KAMPEREN /P DEZE MANIER ONSTOND ZO NAAST HET WOORD gRECREATIEg OOK DE TERM gHUTJE BIJ MUTJEg -OMENTEEL IS DOOR DE ECONOMISCHE RECESSIE HET AANTAL MENSEN DAT GAAT KAMPEREN WEDEROM GESTEGEN %IGENLIJK IS DAT OOK NIET VERWONDERLIJK WANT IMMERS ; "IJ EEN IEDER IN WIE HET WARE KAMPEERVUUR EENMAAL IS ONTSTOKEN ZAL HET ALTIJD BLIJVEN BRANDEN 0OLYGOON =

;POLYGOON BEELD VAN TWEE MEISJES DIE EEN TENT OPZETTEN (ET OPZETTEN VAN DE TENT LIJKT ZO EENVOUDIG MAAR DE BEIDE MEISJES BLIJKEN ER VEEL MOEITE BIJ TE ONDERVINDEN .A WAT GEWORSTEL MET HET VOOR DE MEISJES NOG ZO ONHANDELBARE TENTMATERIAAL KOMT DE ALTIJD BEHULPZAME KAMPLEIDER AL GAUW DE HELPENDE

!NDERE TIJDEN DOCUMENTAIRE .EDERLAND GAAT KAMPEREN JUNI

602/ $IETZ " * - VAN (ELVOORT VAN DER ,AAN 2 +AMPEREN )NFORMATIE JUNIOR $E 2UITER 'ORINCHEM

$E 4ENT

PANTHEON

/P HET !.7" OEFENKAMP

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

-ET HET THEMA gVAKANTIEg DENK JE IN .EDERLAND AL SNEL AAN EEN CARAVAN .EDERLANDERS STAAN BEKEND OM HUN VOORLIEFDE VOOR DEZE HUIZEN OP WIELEN *E HEBT ZE IN ALLE VORMEN EN KLEUREN -AAR ALS JE NOU GEEN DOORSNEE CARAVAN WILT DAN KUN JE BIJ !TELIER VAN ,IESHOUT EEN SPECIALE CARAVAN KRIJGEN

,EKKER LOUNGEN IN EEN RECTUM %EN INTERVIEW MET *OEP VAN ,IESHOUT

-ARIEN $AAMEN 3ANNE VAN -ANEN

!LS JE EEN CARAVAN WILT WAAR JE IN KUNT OVERLEVEN OP DE MEEST DESOLATE PLEKKEN ÏÏN WAAR JE NIET AFHANKELIJK BENT VAN ANDERE MENSEN EN PRODUCTEN KUN JE BIJVOORBEELD DE g!UTOCRATg NEMEN :IJN g!UTOCRATg IS ÏÏN VAN DE PROJECTEN WAAR HET THEMA AUTARKIE EEN THEMA DAT ERG VEEL TERUG KOMT IN HET WERK VAN !TELIER VAN ,IESHOUT ZO VER MOGELIJK IS DOORGEVOERD $IT KUNSTCOLLECTIEF HOUDT ZICH BEZIG MET ALLES TUSSEN KUNST EN DESIGN MET AF EN TOE EEN UITSTAPJE NAAR ARCHITECTUUR !TELIER VAN ,IESHOUT IS IN OPGERICHT DOOR *OEP VAN ,IESHOUT (ET IS ÏÏN VAN DE MEEST TOONAANGEVENDE KUNSTATELIERS VAN .EDERLAND /NDERTUSSEN HEEFT HET AL mINK WAT PRIJZEN IN DE WACHT GESLEEPT *OEP VAN ,IESHOUT BLEEK ALS STUDENT BEELDHOUWEN AL TE BESCHIKKEN OVER ONDERNEMINGSZIN 6OOR HIJ WAS AFGESTUDEERD HAD HIJ AL EEN "47 NUMMER AANGEVRAAGDEN EEN STAGIAIR VOOR ZICH WERKEN .U IS DAT UITGEGROEID TOT EEN BEDRIJF MET CIRCA WERKNEMERS /MDAT ZO N BEDRIJF RUNNEN VEEL TIJD KOST HAD 6AN ,IESHOUT GEEN TIJD ONS TE ONTVANGEN (OU gT KORT EN ZINVOL MAAR HIJ WAS WEL ALTIJD TE BEREIKEN OP ZIJN TELEFOON !TELIER VAN ,IESHOUT HEEFT ZICH VOORAL EIND JAREN NEGENTIG MET CARAVANS BEZIG GEHOUDEN /F ZOALS VAN ,IESHOUT ZE NOEMT gMOBILE UNITSg )N HET BEGIN HADDEN ZE NOG WEL IETS WEG VAN EEN CARAVAN

MAAR IN DE LOOP DER JAREN IS DE LINK MET CARAVANS VERDWENEN (ET gMOBILEg SLAAT NIET OP DAT HET KAN RIJDEN %EN MOBILE UNIT IS IETS WAT VERPLAATSBAAR IS OFTEWEL gRELOCATABLEg EN GEPREFABRICEERD (ET GAAT ER OM DAT ZE SNEL IN ELKAAR KUNNEN WORDEN GEZET EN SNEL KUNNEN WORDEN AFGEBROKEN 6AN ,IESHOUT 7AT ZO IDEAAL IS AAN DE MOBILE UNITS IS DAT ER GEEN BOUWVERGUNNING VOOR NODIG IS :E ZIJN GEWOON BETER MOOIER EN GOEDKOPER DAN OBJECTEN WAAR WEL

$E g"AR 2ECTUMg IS EEN ENORME ENDELDARM VAN BIJ

METER

"AR RECTUM

FOTOGRAlE EN COPYRIGHT !TELIER VAN ,IESHOUT

EEN BOUWVERGUNNING VOOR NODIG IS $E MOBILE UNITS ZIJN OPVALLENDE VERSCHIJNINGEN 6AAK WORDT ER GEBRUIK GEMAAKT VAN POLYESTER CONSTRUCTIES IN FELLE KLEUREN EN RONDE VORMEN $E MOBILE UNITS HEBBEN VAAK EEN SPECIlEKE FUNCTIE ZOALS DE g!UTOCRATg WAAR JE ZONDER CONTACT MET DE BUITENWERELD KUNT LEVEN %EN BEKENDE MOBILE UNIT VOOR DE OUDERE BOUWKUNDE STUDENTEN IS ONZE OUDE BOOKSHOP /MDAT DEZE BIJ BRAND TE VEEL ROOK ZOU PRODUCEREN MOEST HET WEG 6AN ,IESHOUT )K ZOU DIE BOOKSHOP WEL TERUG WILLEN HEBBEN JAMMER DAT HET WEG MOEST

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

%EN ANDERE REEKS VAN 6AN ,IESHOUT IS g)NTERNAL /RGANSg $EZE BEVAT VERSCHILLENDE SOORTEN OBJECTEN $E EERSTE SOORT ZIJN DE UITVERGROTE ORGANEN )N DEZE SERIE IS ER AL EEN TONG EEN LEVER EEN PENIS EN EEN VAGINA $EZE ORGANEN WORDEN TROUWENS ALLEMAAL GELEVERD MET BIJBEHORENDE LEIDINGEN BALLEN EN BAARMOEDER (ET ZIJN KUNSTOBJECTEN DIE GEEN EXTRA FUNCTIES HEBBEN $E TWEEDE SOORT ORGANEN HEEFT WEL EEN FUNCTIE -ET DE g"AR 2ECTUMg EN HET g7OMB (OUSEg BAARMOEDERHUIS VERBINDT 6AN ,IESHOUT ZIJN MOBILE UNITS MET DE REEKS g)NTERNAL /RGANSg $E g"AR 2ECTUMg IS EEN ENORME ENDELDARM VAN BIJ METER MET ZOALS DE NAAM AL DOET VERMOEDEN EEN BAR EN EEN RECTUM (ET DING DOET DIENST ALS EEN VERPLAATSBARE BAR DIE AL BIJ DE INGANG VAN MENIG MUSEUM OF EXPOSITIERUIMTE HEEFT GESTAAN $E ANUS IS DE NOODUITGANG

-OBILE UNIT !UTOCRAT

FOTOGRAlE EN COPYRIGHT !TELIER VAN ,IESHOUT (ET g7OMB (OUSEg IS EEN BAARMOEDER MET EILEIDERS EN EEN SOORT UITGANG DIE DE VAGINA MOET VOORSTELLEN $E BAARMOEDER ZELF BEVAT EEN OPENING EN VORMT EEN KLEIN KAMERTJE WAAR JE KUNT SLAPEN 7ANNEER KUNSTENAARS DIT SOORT OBJECTEN MAKEN WORDT VRIJ SNEL NAAR FREUDIAANSE VERKLARINGEN GEZOCHT "IJ *OEP VAN ,IESHOUT IS DIT WAARSCHIJNLIJK NIET VAN TOEPASSING .AAST ZIJN FASCINATIE VOOR SYSTEMEN VINDT HIJ DE NATUURLIJKE VORMEN VAN DE ORGANEN ERG MOOI $E KEUZE OM EEN BAR IN DE VORM VAN EEN ENDELDARM TE MAKEN IS VOOR EEN GROOT DEEL PUUR VORMGEVINGSTECHNISCH GEWEEST $E LAATSTE FUNCTIONELE ORGANEN ZIJN IETS gNETTERg VAN AARD $IT ZIJN ENORME HOOFDEN DIE OP HUN BEURT EEN RUIMTE OP ZICH VORMEN

6AN ,IESHOUT KWAM OP DE SERIE g)NTERNAL /RGANSg DOOR ZIJN VOORLIEFDE VOOR SYSTEMEN (ET LIEFST SYSTEMEN DIE GEEN EINDE HEBBEN WAARBIJ DE PRODUCTIE VAN ELK ONDERDEEL DE CONSUMPTIE VAN HET VOLGENDE VORMT TOTDAT DE CIRKEL ROND IS

PANTHEON

3CULPTURE 0ENIS

FOTOGRAlE EN COPYRIGHT !TELIER VAN ,IESHOUT

-OBILE UNIT THE (EADS #LAUDIA

FOTOGRAlE EN COPYRIGHT !TELIER VAN ,IESHOUT

)NSTALLATIE THE &EEDER

FOTOGRAlE EN COPYRIGHT !TELIER VAN ,IESHOUT

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3YSTEMEN DIE IN FEITE GEHEEL AUTARKISCH ZIJN 4HE &EEDER EEN ONDERDEEL VAN DE INSTALLATIE THE 4ECHNOCRAT IS ZOgN SYSTEEM (ET BESTAAT UIT EEN BIOGASINSTALLATIE EEN GEÕNDUSTRIALISEERDE ALCOHOLPRODUCTIE WERKPLAATS EN BEDDEN VOOR ZO N DUIZEND MENSEN 4HE &EEDER IS EEN GROTE MACHINE DAT AUTOMATISCH ZO VEEL MOGELIJK GOEDKOOP

ONBEWERKT VOEDSEL PRODUCEERT $E MIX VAN VOEDSEL EN ALCOHOL WORDT IN DE DUIZEND MENSEN GEPOMPT ZODAT DE MENSEN TEVREDEN ZIJN EN VAN HUN UITWERPSELEN WEER BIOGAS GEPRODUCEERD KAN WORDEN OM THE &EEDER DRAAIENDE TE HOUDEN %EN VOLKOMEN NUTTELOZE CIRKEL ZEGT 6AN ,IESHOUT $E MENS IS GEDEGRADEERD TOT EEN KLEIN RADARTJE IN EEN SYSTEEM NET ZOALS ORGANEN EEN KLEIN RADARTJE ZIJN IN HET MENSELIJK LICHAAM !UTARKIE EN HET STREVEN NAAR EEN VRIJSTAAT ZIJN VAAK TERUGKERENDE THEMAgS BIJ !6, )N HEEFT !6, HET PROJECT !6, VILLE GEMAAKT $IT WAS EEN SOORT VRIJSTAAT IN DE BUURT VAN 2OTTERDAM (ET HAD ZIJN EIGEN GELD EIGEN RIOLERING EN VUILNISVERWERKING EN EEN EIGEN GRONDWET

OPGESTELD DOOR ADVOCAAT 'ERARD 3PONG )N DIT DORP STONDEN VEEL VAN 6AN ,IESHOUTgS MOBILE UNITS DIE HIJ IN DE LOOP DER JAREN HAD ONTWIKKELD /P DIT MOMENT IS 6AN ,IESHOUT BEZIG MET EEN REACTIE OP ZIJN EIGEN !6, VILLE EEN ENORM CONCENTRATIEKAMP $IT PROJECT PAST ERG GOED IN HET THEMA gVRIJSTAATg %R ZIJN NAMELIJK HEEL WEINIG REGELS JE MAG GEWOON NIKS %EN ENORME VAGINA EEN PENIS OF EEN ANUS ALS NOODUITGANG KAN OPGEVAT WORDEN ALS CHOQUEREND $IT IS NIET DE BEDOELING VAN 6AN ,IESHOUT !L MOET HIJ GEZIEN AAN ZIJN WERK OP DE EEN OF ANDERE MANIER ER TOCH VAN HOUDEN MENSEN UIT TE DAGEN :O HEEFT HIJ EEN TENTOONSTELLING RONDOM EEN lLMPJE MET DE NAAM gJOEPIE DE POEPIEg GEMAAKT $IT lLMPJE SAMENGESTELD DOOR VAN ,IESHOUT ZELF

BESTOND UIT AAN ELKAAR GEPLAKTE FRAGMENTEN UIT PORNOlLMS MET POEPSEKS 4ERWIJL DE BEZOEKERS CONSTANT GECONFRONTEERD WERDEN MET DE GELUIDEN EN BEELDEN VAN DIT lLMPJE KONDEN ZE KIJKEN NAAR ONDER ANDERE lSTFUCKENDE POPPEN 7APENS EN ALCOHOL ZIJN ATTRIBUTEN MET EEN SYMBOLISCHE WAARDE WAAR 6AN ,IESHOUT GRAAG GEBRUIK VAN MAAKT :O HEEFT HIJ EEN WAPEN DERMATE PRECIES NAGEBOUWD DAT DE POLITIE HET IN BESLAG HEEFT GENOMEN OVERIGENS NADAT HET AL VELE MALEN GEÑXPOSEERD WAS "IJ DE INVAL IN DE WERKPLAATS VAN HET ATELIER IS NIET ALLEEN HET WAPEN IN BESLAG GENOMEN MAAR ZIJN OOK VRAAGTEKENS GEZET BIJ DE ALCOHOLTANK DIE HIJ HEEFT GEBRUIKT VOOR VERSCHILLENDE PROJECTEN

)N WERD !TELIER VAN ,IESHOUT OPGERICHT (IERVOOR BESTEEDDE VAN ,IESHOUT HET WERK UIT )N WERD HIJ BENADERD DOOR 2EM +OOLHAAS DIE VROEG OF HIJ IN EEN NIEUWBOUWCOMPLEX IN ,ILLE TIEN BARS EN VIJFHONDERD TOILETTEN WILDE MAKEN "IJ ZOgN GROTE OPDRACHT WERD HET VOOR 6AN ,IESHOUT SIMPELWEG TE DUUR OM NOG LANGER WERK UIT TE BESTEDEN )K MOEST ZELF GAAN PRODUCEREN $E FORMULE WERKTE (ET !TELIER WERKTE CONSTANT AAN MEER DAN TIEN OPDRACHTEN EN DEED WERELDWIJD JAARLIJKS AAN TENTOONSTELLINGEN MEE 7E HEBBEN DIVERSE OPDRACHTGEVERS BEDRIJVEN

PARTICULIEREN MUSEA (OE MINDER BEPERKINGEN HOE LEUKER IK HET VAAK VIND "IJ PARTICULIEREN HEB JE VAAK MEER BEPERKINGEN OMDAT HET PRAKTISCH TOEPASBAAR MOET ZIJN ZOALS BIJ HET ONTWERPEN VAN EEN KEUKEN "IJ HET MAKEN VAN KUNSTOBJECTEN BEN IK VAAK NAUWER BETROKKEN DAN BIJ PRAKTISCHE TOEPASSINGEN 6OOR OPDRACHTEN DIE IK NIET ZELF DOE AL MAAK IK MEESTAL WEL EEN SCHETS OF CONCEPT EN DAT WORDT UITGEWERKT DOOR EEN VAN DE ONTWERPERS -IJN MEDEWERKERS KOMEN ZELF OOK MET IDEEÑN DIE WORDEN UITGEWERKT /M DE STROOM WERK AAN TE KUNNEN MOEST VAN ,IESHOUT ZIJN CREATIEVE TEAM EN WERKPLAATS UITBREIDEN (ET !TELIER GROEIDE UIT TOT MAN (ET ENORME SUCCES VAN HET ATELIER MAAKTE DAT ZE PASSIEF OMGINGEN MET OPDRACHTEN VERWERVEN VAN OPDRACHTEN 4OEN HET AANTAL GROTE OPDRACHTEN TERUG LIEP KWAM HET BEDRIJF IN lNANCIÑLE PROBLEMEN 3AMEN MET EEN SPECIALIST HEEFT VAN ,IESHOUT ZIJN BEDRIJF GESANEERD %R WERDEN TIEN MENSEN ONTSLAGEN EN VOORTAAN ZOU VAN ELK PROJECT EERST EEN APARTE BEGROTING WORDEN GEMAAKT )N PLAATS VAN TE WACHTEN OP OPDRACHTEN STAPT HET !TELIER NU HEEL ACTIEF OP MENSEN AF OF ZE GEÕNTERESSEERD ZIJN OM WERK TE KOPEN .U GAAT HET GOED MET HET BEDRIJF EN DE EERSTE KWARTAALCIJFERS ZIJN ZEER GOED UITGEVALLEN (ET ATELIER IS BEZIG OM WERK UIT TE BESTEDEN NAAR #HINA /P DEZE MANIER KUNNEN ZE ZES KEER ZO GOEDKOOP PRODUCEREN WAARDOOR ER MEER GELD OVER IS OM PROJECTEN ALS DE g"AR 2ECTUMg TE DOEN /NDANKS ALLE PRIJZEN EN ONDERSCHEIDINGEN IS ER WEL EEN KRITISCHE NOOT TE PLAATSEN BIJ HET WERK VAN !6, "IJ HET WERK VAN !6, IS DE EERSTE GEDACHTE MAAKT HIJ NU EEN GRAPJE OF IS HIJ SERIEUS 6AN ,IESHOUT HOUDT ZICH ONDERTUSSEN STIL OP ZIJN WEBSITE STAAT BIJ ZIJN WERK OOK ZEER SPORADISCH EEN UITLEG 6OLGENS $EN (ARTOG *AGER EEN CRITICUS VAN HET .2# WEET 6AN ,IESHOUT ZICH ALLEEN TE HANDHAVEN DOOR ØF OVER ZIJN IDEEÑN TE ZWIJGEN OF

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

"UITENGEWOON ELEGANT 3CULPTURE 7OMB (OUSE

ZE TE OMHULLEN MET EEN DIKKE MIST VAN VERHALEN OVER VRIJHEID EN KUNSTENAARSCHAP -AAR WIE GOED KIJKT WEET WEL BETER HIJ BEWEERT VOORAL ZO WEINIG OMDAT HIJ ZO WEINIG TE VERTELLEN HEEFT $AT ZOU NAUWELIJKS EEN PROBLEEM ZIJN ALS HIJ ZICH NIET ZO NADRUKKELIJK ZOU AFlCHEREN ALS KUNSTENAAR $AARDOOR ZWEEFT ER ZO LANGZAMERHAND EEN ENORM CONCEPTUEEL VRAAGTEKEN BOVEN ZIJN WERK %R KOMT EEN MOMENT DAT DAT VRAAGTEKEN BELANGRIJKER WORDT DAN ZIJN WERK 6AN ,IESHOUT IS HET NIET EENS MET DEZE KRITIEK %R ZITTEN WEL DEGELIJK IDEEÑN ACHTER MIJN WERK %N BOVENDIEN HEEFT DE KUNST EEN INTUÕTIEF EN EEN GEVOELSMATIG ASPECT WAT NIET ALTIJD VERKLAARD HOEFT TE WORDEN /F 6AN ,IESHOUT NU KUNST MAAKT OF NIET HIJ IS IN IEDER GEVAL EEN GEWELDIGE VORMGEVER -ET INTERESSE ZULLEN WE UITZIEN ZIEN NAAR ZIJN CONCENTRATIEKAMP

7 5 .)%

MET DANK AAN *OEP VAN ,IESHOUT ( DEN (ARTOG *AGER *OEP VAN ,IESHOUT NEEMT EIGEN IDEEÑN OP DE HAK .2# ! 2IBBENS g)K HOU VAN OP MgN BEK GAAN ÏN BINNENLOPENg .2#

8 DE *ONGH %EN IRONISCHE %FTELING VOOR VOLWASSENEN DE 6OLKSKRANT

( DEN (ARTOG *AGER 0OEPSEKS IS NIET LOLLIG .2# )NVAL BIJ !TELIER VAN ,IESHOUT IN 2OTTERDAM .2# - $UURSMA g7IJ WILLEN DE BONNEN ZIENg .2# WWW ATELIERVANLIESHOUT COM

(ERAKUSTIK PLANO $E NIEUWE HOUTWOL AKOESTIEKPLAAT MET GESLOTEN FIJNPORIGE STRUCTUUR -ODERN GLAD OPPERVLAK

ONDANKS DAT TOCH AKOESTISCH WERKZAAM /NTDEK DEZE NIEUWE INNOVATIEVE AKOESTIEKPLAAT .U INFORMEREN (ERAKLITH .EDERLAND B V 4EL % MAIL INFO HERAKLITH NL WWW HERAKLITH NL

$E OUDE BOOKSHOP &OTO GEMAAKT DOOR !63 FACULTEIT "OUWKUNDE

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

/PLOSSING VOOR RUIMTEAKOESTIEK PANTHEON

7IE HARD WERKT MOET HARD ONTSPANNEN

(ENK $ÚLL OVER VAKANTIE OOK ( ARCHITECTURE EN -!$% ARCHITECTEN GAVEN HUN MENING OVER HET FENOMEEN VAKANTIE

!BRAM DE "OER VAN "RUG 4IM 0EETERS

6ANUIT EEN NATUURLIJKE INTERESSE DIE ARCHITECTEN HEBBEN VOOR EEN BEPAALD THEMA DAT KENMERKEND IS VOOR HUN WERK WORDT TIJDENS HET REIZEN MET EEN ANDERE BLIK GEKEKEN )S ER ONDERSCHEID TUSSEN VAKANTIE EXCURSIE OF WELKE REIS DAN OOK VOOR DE ARCHITECT DIE ALTIJD MET EEN BEPAALDE BLIK ERGENS NAAR KIJKT (ET IS EEN INTERESSANT ONDERWERP OM OVER TE INFORMEREN (OE KIJKEN ENKELE NOG NIET ZO HEEL LANG BESTAANDE BUREAUS TEGEN HET FENOMEEN VAKANTIE AAN (IERVOOR ZIJN WE LANGS GEGAAN BIJ ( !2#()4%#452% -!$% !2#()4%#4%. EN $¾,, !4%,)%2 6//2 "/57+5.34 $E VISIE MET BETREKKING TOT VAKANTIE VAN ANDEREN HANGT VAAK SAMEN MET DE EIGEN VAKANTIE INDELING :O ZULLEN ARCHITECTEN KRITIEK HEBBEN OP VAKANTIES VAN LANDGENOTEN DIE HUN OORSPRONG KENNEN BINNEN HUN EIGEN REFERENTIEKADER "ORIS :EISSER EN -AARTJE ,AMMERS VAN ( !2#()4%#452% ZIEN EEN HYPE ONTSTAAN DE REISDOELEN VAN DE VAKANTIEGANGERS ZIJN AAN HET DOORSLAAN 6ANDAAG DE DAG ZIJN GRENZEN EN AFSTANDEN IMMERS RELATIEF (ET IS KENMERKEND VOOR DEZE TIJD DAT MENSEN MEERDERE KEREN PER JAAR ZO VER MOGELIJK WEGGAAN "ORIS :EISSER EN -AARTJE ,AMMERS HEBBEN DE VISIE OM DAAR HEEN TE GAAN WAAR ZE DENKEN DAT ZE INSPIRATIE OP KUNNEN DOEN $IT ZIJN PLEKKEN ZOALS DE 'RAND #ANYON IN DE WINTER EN )*SLAND WAAR JE NOG EXTREME NATUUR VINDT (ET IDEE BESTAAT DAT MENSEN ZICHZELF STEEDS SLECHTER KUNNEN VERMAKEN DOORDAT ZE STEEDS VERDER AFSTAAN VAN DE NATUUR EN ONBEHOLPEN ALLEMAAL PLEKKEN ZOEKEN WAAR ZE VERMAAKT KUNNEN WORDEN -ENSEN MOETEN WEER LEREN EENVOUD TE WAARDEREN IN PLAATS VAN DE

( !2#()4%#452% /P RICHTTEN -AARTJE ,AMMERS EN "ORIS :EISSER ( !RCHITECTURE OP $AARVOOR WERKTEN ZE BEIDEN BIJ %%!

HET BUREAU VAN %RIK VAN %GERAAT (IER HEBBEN ZE ONDER ANDERE GEWERKT AAN HET 0OPPODIUM IN "REDA $E NAAM H ARCHITECTURE HEEFT TE MAKEN MET ARCHITECTUUR WILLEN MAKEN DIE ZICH AANPAST AAN DE GEBRUIKER EN ZODOENDE IN DE HUIDIGE UURS MAATSCHAPPIJ VAAK MEERDERE FUNCTIES KAN AANNEMEN

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

-!$% !2#()4%#4%.

-!$% !RCHITECTEN WERD IN OPGERICHT DOOR ,AURA 7EEBER EN 7IM +LOOSTERBOER "EIDEN STUDEERDEN IN IEDER GEVAL EEN TIJD n 7IM +LOOSTERBOER GING OOK NOG NAAR DE !CADEMIE VOOR "OUWKUNST IN $ELFT EN WERKTEN DAARNA BIJ GROTE .EDERLANDSE ARCHITECTENBUREAUS 6ØØR DE OPRICHTING VAN DE HUIDIGE PRAKTIJK HADDEN ZE ALLEBEI ENIGE TIJD EEN ZELFSTANDIG BUREAU n ZE FUSEERDEN EN -!$% WAS GEBOREN (ET BUREAU ONTLEENT HAAR NAAM AAN HET EERSTE PROJECT DAT ZE SAMEN DEDEN n EEN KANTOOR MET LOODS TE -ADE

.OORD "RABANT

SUPERCONSUMPTIEVE MENS UIT TE HANGEN DIE VERMAAKT WIL WORDEN !LS VOORBEELD WORDT HET GEBREK AAN FANTASIE BIJ NEDERLANDSE VAKANTIEGANGERS DIE NIET VERDER KOMEN DAN DE 3PAANSE EN 4URKSE STRANDEN GEGEVEN !LS JE LANGS DIE 3PAANSE KUST RIJDT WERKELIJK VERSCHRIKKELIJK HOE DAT VERNAGGELD IS EN IEDEREEN VINDT HET DAAR BLIJKBAAR GEWELDIG ,AURA 7EEBER VAN -!$% ARCHITECTEN ECHTER PRIJST DE 3PAANSE BADPLAATSEN (ET IS EEN ENORME HOEVEELHEID TORENmATS MET APPARTEMENTEN DIE ALS EEN SOORT BIOSCOOPSTOELEN NAAR HET STRAND GERICHT ZIJN ZODAT IEDEREEN EEN BEETJE ZEE KAN ZIEN (ET IS ERG GECONCENTREERD EN EIGENLIJK IS DAT HEEL GOED $IE MENSEN VINDEN MET ELKAAR PRECIES WAT ZE ZOEKEN !LS JE DAN KM LANDINWAARTS GAAT IS ER NIETS MEER VAN TE MERKEN EN ZIT JE MIDDEN IN 3PANJE %R IS MAAR EEN SOORT VAKANTIE WAAR ,AURA 7EEBER EEN HEKEL AAN HEEFT $IT ZIJN VAKANTIES WAAR TOERISTEN SCHADE TOEBRENGEN AAN DE CULTUUR $E TOERISTEN DIE MET DE ,ONELY 0LANET ONDER DE ARM OP ZOEK GAAN NAAR PLEKKEN WAAR GEEN TOERISTEN ZIJN ALSOF ZE ZELF GEEN TOERIST ZIJN (IERDOOR VERSPREIDEN ZE JUIST HET SOORT TOERISME DAT ZE PROBEREN TE ONTLOPEN TOT IN ALLE UITHOEKEN VAN DE AARDE /OK ZIJ ZOU DUS NIET HAAR VAKANTIE INDELEN OP DE MANIER ZOALS ZE DEZE IN TWIJFEL TREKT :E MAAKT EEN ONDERSCHEID TUSSEN EDUCATIEVE EN ONTSPANNENDE VAKANTIES !LS ZE EEN VAKANTIE NEEMT DIE ZICH KENMERKT DOOR ONTSPANNING IS ZE OOK ECHT EEN TOERIST DIE NIET OP ZOEK GAAT NAAR PLEKKEN WAAR GEEN TOERISTEN ZIJN %EN EDUCATIEVE VAKANTIE IS VOOR HAAR EEN EXCURSIE $E EXCURSIE NOEMT ZE INTERESSANT VANWEGE DE INTERACTIE MET MEDEREIZIGERS ARCHITECTEN

$¾,, !4%,)%2 6//2 "/57+5.34 $E OPRICHTER VAN HET $ÚLL ATELIER (ENK $ÚLL STUDEERDE IN AF AAN DE !FDELING DER "OUWKUNDE VAN DE 4ECHNISCHE (OGESCHOOL $ELFT (IJ WAS DIRECT NA ZIJN STUDIETIJD MEDEOPRICHTER VAN -ECANOO WAAR HIJ RUIM JAAR PARTNER VAN WAS $ÚLL ONTWIERP ONDER ANDERE DE /PENBARE "IBLIOTHEEK IN !LMELO FOTO )N VERLIET HIJ -ECANOO EN RICHTTE $ÚLL n !TELIER VOOR "OUWKUNST OP )N DE DRIE JAAR DAT HET BUREAU NU BESTAAT WON HET DIVERSE PRIJSVRAGEN EN SELECTIES

WAARONDER DE 3PARKASSE IN +REFELD EN HET STADSKANTOOR IN (AARLEM

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

(ENK $ÚLL VAN $¾,, !4%,)%2 6//2 "/57+5.34 DEELT DE MENING DAT VAKANTIE ER IS OM TE ONTSPANNEN 6AKANTIE IS @ONTSTAAN OM TE ONTSPANNEN EN DAT ZOU NOG STEEDS ZO MOETEN ZIJN (ET RARE IS DAT VAKANTIE STEEDS MEER GEBRUIKT WORDT OM UIT EEN SLEUR TE KOMEN EN SPANNENDE DINGEN TE DOEN )K ZOU ZEGGEN PROBEER DIT JUIST OM TE DRAAIEN EN DE UITDAGINGEN IN HET DAGELIJKSE LEVEN TE VINDEN (ENK $ÚLL VINDT IN ZIJN DAGELIJKSE LEVEN EN WERKEN VOLDOENDE UITDAGING $AARAAN DRAGEN ZIJN REIZEN NATUURLIJK BIJ VOOR BUITENLANDSE PROJECTEN LEZINGEN EN EXCURSIES :O NEEMT HIJ REGELMATIG DEEL AAN STUDIEREIZEN DIE !RCHITECTURA ET !MICITIA ORGANISEERT WAARVAN HIJ OVERIGENS BESTUURSLID IS 6OLGENS HEM IS HET MOOIE VAN HET VAK DAT JE NAAR PLEKKEN WORDT GELEID WAAR JE ANDERS NIET ZOU KOMEN /P ZIJN @ONTSPANVAKANTIES DOET HIJ HET LIEFST DINGEN WAAR JE JE HOOFD BIJ MOET HOUDEN BIJVOORBEELD LEZEN OF SKIÑN OM ECHT LOS TE KOMEN VAN DE DAGELIJKSE BESLOMMERINGEN 4OCH PROBEERT HIJ BIJNA ALTIJD CULTUUR NATUUR EN ARCHITECTUUR TE COMBINEREN TIJDENS ZIJN REIZEN $E ARCHITECTONISCHE EN ALGEMENE INTERESSES KUNNEN ALS UITGANGSPUNT VOOR HET REIZEN GELDEN $E ZOEKTOCHT NAAR FASCINATIES MET IN HET ACHTERHOOFD DE INTERESSES VOOR BEPAALDE THEMAgS

ZIJN KENMERKEND VOOR DE VERSCHILLENDE BUREAUS $E ZOEKTOCHT VAN ( !2#()4%#452% KENMERKT ZICH DOOR HAAR INSPIRATIE VOORAL IN DE RICHTING VAN DE NATUUR EN MINDER IN DE RICHTING DE CULTUUR !LHOEWEL OOK ZIJ GRAAG GENIETEN VAN STEDELIJKE STRUCTUREN ZOALS &LORENCE EN 2OME IS DIT NIET DE SPECIlEKE INSPIRATIEBRON VAN HET BUREAU (ET IS VOORAL DE OMGANG MET PLAATSGEBONDEN MATERIALEN DIE INTERESSANT GEVONDEN WORDT $E WERKWIJZE VAN HET BUREAU KENMERKT ZICH DAN OOK DOOR HET EXPERIMENTEREN MET MATERIALEN 7E BEDENKEN EEN PLAN EEN CONCEPT EN KIJKEN HOE WE DAT KUNNEN REALISEREN IN ZIJN MEEST EXTREME VORM %EN ANDERE INTERESSE VAN ( ARCHITECTURE IS HOE GEBOUWEN ZICH VERHOUDEN TOT HUN OMGEVING (ET VERWEREN VAN HET GEBOUW OFTEWEL ZIJN FYSIEKE VERANDERING GEDURENDE SEIZOENEN

FUNCTIEVERANDERINGEN OF VERDUBBELINGEN IS EEN FASCINATIE

(ET UITGANGSPUNT VAN ,AURA 7EEBER HAAR VAKANTIES LIGGEN VOOR ONTSPANNING BIJ DE NATUUR /NTSPANNENDE VAKANTIES GEVEN VOLGENS HAAR ONBEWUSTE INSPIRATIE !NDERE CULTUREN VERANDEREN JE REFERENTIEKADER $IT GEEFT JE DE MOGELIJKHEID JE EIGEN DAGELIJKSE LEVEN EN JE WERK VAN EEN AFSTAND TE BEKIJKEN $E OVERIGE REISBESTEMMINGEN LATEN EEN INTERESSE ZIEN VOOR GEBOUWEN IN EEN STEDELIJKE CONTEXT /OK IS ZE GEFASCINEERD DOOR STEDELIJKE STRUCTUREN MET EEN HOGE BEBOUWINGSDICHTHEID

$E INTERESSES DIE (ENK $ÚLL TIJDENS ZIJN REIZEN HEEFT HANGEN NAUW SAMEN MET SPECIlEKE THEMA S VAN LOPENDE PROJECTEN 6RAAGSTUKKEN WAAR JE OP DAT MOMENT MEE BEZIG BENT MAKEN DAT JE GERICHTER KIJKT -AAR ALTIJD IS ER DIE INTERESSE VOOR DE RUIMTELIJKHEID EN MATERIALISERING (ET BUREAU BESTEEDT IN ZIJN ONTWERPEN VEEL AANDACHT AAN

GOEDE VERHOUDINGEN VAN RUIMTEN IN RELATIE TOT DE FUNCTIE $E RUIMTEBELEVING HOE JE JE DOOR DE RUIMTE BEWEEGT EN EEN HELDERE ROUTING NOEMT (ENK $ÚLL ALS BELANGRIJKE ASPECTEN WAAR HIJ BIJVOORBEELD OP LET TIJDENS ZIJN BEZOEKEN AAN GEBOUWEN

/P DEZE REIZEN WORDEN ARCHITECTEN GEÕNSPIREERD DOOR BEPAALDE THEMAgS EN OF GEBOUWEN DIE INDRUK OP ZE MAKEN $E EYE OPENERS LIGGEN BINNEN HET INTERESSE GEBIED VAN DE ARCHITECT $EZE INDRUKKEN DIE BEWUST OF ONBEWUST WORDEN OPGEDAAN TIJDENS HET REIZEN WORDEN GEÕNTERPRETEERD EN INGEZET IN HET ONTWERPPROCES )N WAS ( !2#()4%#452% BEZIG OM EEN GEBOUW VAN IJS TE REALISEREN IN EEN PERIODE VAN EEN AANTAL WINTERWEKEN /M DIE REDEN WERD HET IJSHOTEL IN )*SLAND BESTUDEERD (ET IJSHOTEL WAT VANUIT HET NIETS VAN WATER UIT DE RIVIER ELK JAAR WORDT GEBOUWD UIT BLOKKEN IJS MET SIMPELE TECHNIEKEN -ET KUNSTENAARS DIE DAAR HUN EIGEN INVULLING MOGEN GEVEN AAN EEN AANTAL VERSCHILLENDE KAMERS 7AAR JE STRUIKELT OVER DE RENDIERVELLEN ALS EEN MOGELIJKHEID OM WARMTE TE INTRODUCEREN IN DIE IJZIGE KOU VAN HET IJSHOTEL DAT IS ECHT FASCINEREND 6ERDER ONTDEKTEN ZE DAT DIE RENDIERHUIDEN EEN ONDERDEEL ZIJN VAN DE 3AMI nCULTUUR $AAR DOEN ZE ALLES MEE TENTEN KLEREN EN SCHOENEN MAKEN ZE ERVAN $AT BIEDT EEN ENORM PERSPECTIEF HOE JE OOK MET MATERIAAL OM KAN GAAN (ET STADHUIS VAN 2EYKJAVIK WAT ONTWORPEN IS DOOR 3TUDIO 'RANDA PLAATSELIJKE JONGEN HONDEN

IS EEN GEBOUW WAT OP DIT GEBIED VEEL WAARDERING KRIJGT VAN ( ARCHITECTURE (ET IS VOOR EEN DEEL VAN HET GEBOUW BEKLEED MET POREUZE LAVA (ET INTERESSANTE IS DAT ZE EEN EXTRA DIMENSIE AAN HET MATERIAAL HEBBEN WETEN TOE TE VOEGEN $OORDAT HET ZO POREUS IS ZIE JE OOK DAT HET IN DE NATUUR GAAT VERWEREN ER GAAN MOSSEN OP GROEIEN EN DIE ZIJN GAAN INKLINKEN (ET IS NIET HET NABOOTSEN VAN DE NATUUR MAAR HET GEBRUIKEN VAN DE KWALITEITEN VAN NATUUR %EN VAN DE DINGEN DIE WIJ OOK PROBEREN IS OM GEBOUWEN TE MAKEN DIE GOED KUNNEN VERWEREN

DIE MOOI OUD WORDEN

g(ET IS NIET HET NABOOTSEN VAN DE NATUUR MAAR HET GEBRUIKEN VAN DE KWALITEITEN VAN NATUUR g (ET GROTE VOORBEELD VAN "ORIS :EISSER IS &ALLINGWATER VAN &RANK , 7RIGHT %EN PRACHTIGE INSPIRATIE VOOR HOE JE MET EEN PLEK OMGAAT (ET IS VOOR MIJ IN IEDER GEVAL DE BELICHAMING VAN HOE JE NATUUR EN CULTUUR SAMEN KAN SMEDEN TOT EEN GEHEEL %N ZEKER BIJ DAT GEBOUW GAAT HET ALLEEN MAAR OVER DE NATUUR HET ERVAREN VANUIT JE CULTUUR *UIST DIE VERSMELTING VAN HET CULTURELE MET DE NATUUR DAT ZEKER OP ZO|N PLEK BIJZONDER MAAKT (ET HEEFT IN IEDER GEVAL OP MIJ EEN ONUITWISBARE INDRUK GEMAAKT

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

$E "IBLIOTHEEK VAN 3TOCKHOLM VAN !SPLUND IS VOOR 7EEBER ZEER INDRUKWEKKEND GEWEEST $E ROUTING IN HET GEBOUW VOND ZE FASCINEREND (ET IS VOOR MIJ EEN SOORT ARCHETYPE VAN EEN BIBLIOTHEEK )K ZOU HET ALS UITGANGSPUNT KUNNEN NEMEN VOOR EEN EVENTUEEL EIGEN BIBLIOTHEEKONTWERP 7AT EEN EYE OPENER IS GEWEEST WAS HET *OHN (ANCOCK #ENTRE IN #HICAGO UIT $E EENVOUD VAN HET GEBOUW MAAKTE 7EEBER DUIDELIJK DAT ARCHITECTUUR NIET HEEL INGEWIKKELD HOEFT TE ZIJN $E EENDUIDIGE VORM EN DE GRAlSCHE KRACHT VAN DE DRAAGCONSTRUCTIE AAN DE BUITENKANT GETUIGT VAN EEN EENVOUD WAARDOOR ARCHITECTUUR VOOR MIJ EEN ZEKER UITGANGSPUNT RIJKER WAS %EN STAD WAARDOOR ZE GEÕNSPIREERD IS IS (ONG +ONG $EZE STAD BEZOCHT ZE IN )N DEZE STAD WERD ZE GEGREPEN DOOR DE MIX VAN CULTUREN $E GESTAPELDE STAD DIE ALLE FUNCTIES HERBERGT

g(ET TRADITIONELE MODERNISTISCHE GEDACHTEGOED STAAT HIER IN Z|N BLOTE KONT g :E BEZOCHT OOK "RASILIA $EZE OP HET MODERNISME GESTOELDE STAD WAAR ALLE FUNCTIES GESCHEIDEN ZIJN

WAS OOK EEN EYE OPENER WELISWAAR IN NEGATIEVE ZIN (ET TRADITIONELE MODERNISTISCHE GEDACHTEGOED STAAT HIER IN Z|N BLOTE KONT )K ERVOER IN DEZE STAD DE GEVOLGEN VAN FUNCTIESCHEIDING 6OOR ALLES MOET JE NAAR EEN ANDERE WIJK TOE %R IS EEN WIJK VOOR HOTELS EEN WIJK VOOR BANKEN EEN WIJK VOOR WINKELS ETC %R WORDEN VEEL MENSEN DOODGEREDEN OMDAT ER GEEN GOEDE VOORZIENINGEN VOOR VOETGANGERS ZIJN ZOALS STOPLICHTEN EN ZEBRAPADEN 4OCH HOUDEN ZE VAST AAN DEZE OORSPRONKELIJKE GEDACHTE VAN "RASILIA 6OOR MIJ IS HET IN IEDER GEVAL DUIDELIJK GEWORDEN DAT FUNCTIESCHEIDING NIET WERKT

4IJDENS HET ONTWERPEN VAN DE /PENBARE "IBLIOTHEEK IN !LMELO BEZOCHT (ENK $ÚLL IN &INLAND EEN AANTAL GEBOUWEN DIE HET ONTWERP REDELIJK DIRECT BEÕNVLOEDDEN HEBBEN $E INTERPRETATIE VAN DE ONTWERPEN VAN !LVAR !ALTO EN #HRISTIAN 'ULLICHSEN WAREN OP DAT MOMENT VAN BELANG VOOR DE VERlJNING VAN MATERIALISERING EN DETAILLERING /P DIT MOMENT LIGT ZIJN AANDACHT BIJ HET VERMIJDEN VAN EEN KAKOFONIE AAN MATERIALEN $AARBIJ LAAT HIJ ZICH INSPIREREN DOOR ARCHITECTUUR IN *APAN 0ORTUGAL EN :WITSERLAND !LS UITEENLOPENDE VOORBEELDEN NOEMT (ENK $ÚLL *APANSE OPLOSSINGEN VOOR PARKEREN EN HET WERK VAN DE 0ORTUGESE ARCHITECT 3OUTO DE -OURA $E 0ORTUGESE ARCHITECTUUR NOEMT HIJ ALS INSPIRATIEBRON VANWEGE RUIMTELIJKE BELEVING LICHTTOETREDING MATERIAALTOEPASSING EN TERUGHOUDENDHEID -AAR SOMS IS HET OOK LEERZAAM OM TE ONTDEKKEN WAT JE NIET WILT :O BEZOCHT HIJ ONLANGS IN 0ORTO #ASA DA -ÞSICA (IEROVER ZEGT $ÚLL )K WAS ONDER DE INDRUK VAN DE SITUERING VAN HET GEBOUW DE FRAAIE SCUPTURALITEIT EN DE DETAILLERING MAAR IN HET GEBOUW VOELDE IK ME ZEER ONCOMFORTABEL %EN GEVOEL DAT IK ZELDEN ZO HAD (ET IS HEEL ERG LABYRINTISCH *E ZINTUIGEN RAKEN VAN SLAG )K HOUD NIET VAN DAT LABYRINTISCHE )K VIND DAT JE JE IN EEN PUBLIEK GEBOUW ALTIJD GOED MOET KUNNEN ORIÑNTEREN

PANTHEON

)TALO #ALVINO SCHREEF OVER HET GEVOEL VAN -ARCO 0OLO IN /NZICHTBARE 3TEDEN "IJ AANKOMST IN IEDERE NIEUWE STAD VINDT DE REIZIGER IETS VAN ZIJN VERLEDEN TERUG WAARVAN HIJ NIET MEER WIST DAT HIJ HET HAD DE VREEMDHEID VAN DAT WAT JE NIET MEER BENT OF WAT JE NIET MEER BEZIT WACHT OP JE OP HET MOMENT DAT JE VREEMDE EN NIET EERDER BEZETEN PLAATSEN BETREEDT $AT ELK BUREAU ANDERS OP DEZE QUOTE REAGEERT GETUIGT VAN EEN ANDERE BENADERING VAN HET ASPECT REIZEN )K WEET VAN MEZELF DAT IK HEEL HONGERIG BEN NAAR NIEUWE DINGEN $AAROM MAG IK GRAAG REIZEN DAN WORD JE VANZELF MET DINGEN GECONFRONTEERD (ET GRAPPIGE IS DAT IK GRAAG REIS VANUIT MIJN EIGEN AUTO OMDAT JE DAN EEN KLEIN STUKJE VAN JE EIGEN WERELD MEENEEMT EN VAN DAARUIT DE WERELD VEROVERT "ORIS :EISSER /P REIS KAN JE JE DAGELIJKSE BEZIGHEDEN ENORM GAAN RELATIVEREN $E ABSURDITEIT VAN "OUWBESLUIT WELSTAND EN BEELDKWALITEITSPLANNEN /P REIS ZIE JE DAT MOERAS VAN (OLLANDSE ARCHITECTENCULTUUR EN REGELGEVING OPEENS VAN GEZONDE AFSTAND (ET PERSPECTIEF VAN DE REIZIGER BIEDT WEER ZICHT OP DE ESSENTIE VAN HET VAK EN WELLICHT OP DAT WAT WE VERLOREN HEBBEN AAN ONBEVANGENHEID ,AURA 7EEBER )K HEB DE BEHOEFTE OM BIJ EEN NIEUWE PLEK ME DEZE PLEK HEEL SNEL EIGEN TE MAKEN *E ER THUIS TE VOELEN *E DE PLEK ZO SNEL MOGELIJK TOE EIGENEN (ET IDEE DAT JE ER AL HEEL LANG BENT OF ER HEEL LANG ZULT ZIJN IS HEEL IRREÑEL MAAR HANGT HIER WEL MEE SAMEN %EN GEVOEL VAN VERTROUWEN BIJ EEN BEPAALDE PLEK SCHEPPEN (ENK $ÚLL

6ANUIT ELK VERSCHILLEND IDEALISME MET BETREKKING TOT HET FENOMEEN VAKANTIE VINDT ELK BUREAU DAT DE SAMENHANG TUSSEN ARCHITECTUUR EN VAKANTIE BETER KAN ( !2#()4%#452% VINDT DAT DE VAKANTIEARCHITECTUUR VAAK EEN PLATTE REPRESENTATIE IS VAN IETS DAT GEWEEST IS :OALS DAT GEBEURT LANGS DE 4URKSE STRANDEN DIE WORDEN VOLGEBOUWD MET ROMMEL $IT GELDT NIET ALLEEN VOOR VAKANTIEWONINGEN MAAR HET IS OOK DE DISCUSSIE DIE TE VOEREN IS MET BETREKKING TOT WONINGBOUW IN .EDERLAND %R WORDT GEZEGD DAT IS WAT DE MENSEN WILLEN -ENSEN WORDEN ZO GEESTESDOOD GEMAAKT DAT ZE ER NIET OVER NADENKEN WAT ZE WILLEN )K DENK DAT HET VOORAL GAAT OM GEBOUWEN TE MAKEN DIE TIJDLOOSHEID HEBBEN DOOR GOEDE DETAILS TE MAKEN DOOR KWALITEIT TOE TE VOEGEN WAARDOOR MENSEN ERVAN HOUDEN !LS ZE VAN HUN GEBOUWEN HOUDEN

GAAN ZE ERVOOR ZORGEN EN GAAN DE GEBOUWEN LANGER MEE 6OOR HET ONTWERPEN VAN VAKANTIE GERELATEERDE GEBOUWEN IS HET BELANGRIJK OM NA TE DENKEN OVER HET CREÑREN VAN MOGELIJKHEDEN OM MENSEN WEER TERUG NAAR DE NATUUR TE BRENGEN EEN ERVARING TE GEVEN DIE DE ZINTUIGEN PRIKKELT ( ARCHITECTURE HEEFT DIT AANGETOOND MET DE VAKANTIEWONING DIE ZE ONTWORPEN HEBBEN IN ¾VRE 'LA :WEDEN EN MET EEN STUDIE VOOR $ISNEY 7ORLD WAAR VERSCHILLENDE TYPEN VAKANTIEHUISJES ALS BIJNA LEVENDE ORGANISMEN IN HET RUIGE LANDSCHAP ZIJN OPGENOMEN

gPRIJSVRAAG VAKANTIEHUISJES IN %URODISNEYg ( !2#()4%#452%

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

!LS 7EEBER DENKT AAN DE MASSAVAKANTIES ZOALS AAN DE 3PAANSE #OSTA DAN VINDT ZE WEL DAT JE HEEL ERG MOET CONCLUDEREN DAT VEEL MEER AANDACHT BESTEEDT MOET WORDEN AAN HET VERSCHIJNSEL TOERISME EN ARCHITECTUUR )K VIND OOK DAT ER ONDERZOEK MOET WORDEN GEDAAN NAAR DE BETEKENIS VAN TOERISME EN HAAR INFRASTRUCTUUR 7AT IS DE IMPACT VAN DEZE FACETTEN VOOR HET LANDSCHAP DE TOERISTEN EN DE MAATSCHAPPIJ )N DE GESCHIEDENIS IS DIT EXPLICIET AL EERDER GEBEURD "IJVOORBEELD DE SOCIALE WINTERSPORTRESSORTS VAN LE #ORBUSIER EN 2OGEN IN DE TIJD VAN (ITLER :OALS HIER NAGEDACHT IS OVER INFRASTRUCTUUR EN TOERISME IN SAMENHANG MET ARCHITECTUUR MAG WEL WEER GEBEUREN VOLGENS 7EEBER $E INVLOED VAN TOERISME EN HAAR BEBOUWING IS AF EN TOE DESASTREUS )K DENK DAN AAN HOTELS IN FANTASTISCHE LANDSCHAPPELIJKE LOCATIES :E GELOOFT MEER IN HET ORGANISEREN EN CLUSTEREN VAN VAKANTIEFUNCTIES IN EEN HOGE BEBOUWINGSDICHTHEID ZODAT JE DE NATUUR LAAT VOOR WAT DEZE IS (AAR AFSTUDEREN GING OVER EEN PROJECT IN "ENIDORM WAAR ZE EEN COMPLEX ONTWIERP VOOR OVERWINTERAARS .U IS HET ZO DAT IN HET HOOGSEIZOEN DE JONGEREN IN DE APPARTEMENTEN ZITTEN :ODRA DE JONGEREN WEER NAAR HUIS GAAN MAKEN ZE PLAATS VOOR DE OUDEREN )K HEB EEN ONTWERP GEMAAKT WAARIN DE EEN VAKANTIECOMPLEX ALLE VOORZIENINGEN HERBERGT DIE NODIG ZIJN OM DEZE OUDEREN HET HELE JAAR DOOR EEN ACCOMMODATIE TE BIEDEN %EN SOORT BURCHT TEMIDDEN VAN TOERISTEN

h! LAST 2ESORT IN "ENIDORMv AFSTUDEERPROJECT ,AURA 7EEBER

6OLGENS $ÚLL KAN GOEDE ARCHITECTUUR HET PLEZIER DIE MENSEN IN HUN VAKANTIEOORDEN BELEVEN VERHOGEN $E TRADITIE VAN PRIVÏ KURHAUSEN EN VAKANTIEOORDEN IS HELEMAAL VERLOREN GEGAAN $IT KOMT DOOR EEN COMBINATIE VAN GEBREK AAN VISIE EN RUIMTE !RCHITECTUUR ZOU DE VAKANTIE INTERESSANTER KUNNEN MAKEN $OOR BIJVOORBEELD VOOR BETERE ACCOMMODATIES EN MOBILITEIT TE ZORGEN /NLANGS HEEFT $ÚLL !TELIER VOOR "OUWKUNST IN EEN ONTWERPTEAM MET EEN AANTAL 3PAANSE ARCHITECTEN EN STEDENBOUWKUNDIGEN EEN ONTWERP GEMAAKT VOOR DE HAVEN VAN !RRECIFE HOOFDSTAD VAN HET #ANARISCHE EILAND ,ANZAROTE .AAR VERWACHTING ZAL HET TOERISTISCHE CRUISEVERKEER EXPLOSIEF GROEIEN EN ZULLEN IN RUIM CRUISEPASSAGIERS HET EILAND AANDOEN "OVENDIEN STIMULEERT ,ANZAROTE HET ECOTOERISME STERK (ET VULKANISCHE EILAND BEZIT EEN BIJZONDERE mORA EN FAUNA $E HAVEN IS OP DIT MOMENT NIET TOEGERUST OM DE VERWACHTE TOENAME AAN TOERISTEN OP TE VANGEN (ET BELANGRIJKSTE UITGANGSPUNT VOOR HET ONTWERP IS EEN GEBALANCEERDE ONTWIKKELING VAN DE HAVEN ALS TOERISTISCH CENTRUM MAAR OOK ALS VOLWAARDIGE STAD VOOR HAAR BEWONERS $E CRUISE TERMINAL IS ONTWORPEN ALS EEN TRANSPARANT GEBOUW VAN WAARUIT DE BEZOEKERS DIRECT ZICHT HEBBEN OP DE FRAAIE KUSTLIJN VAN !RRECIFE $E TERMINAL WORDT ONDERDEEL VAN EEN DUBBELE KUSTSTROOK

DIE ONTSTAAT DOOR BESTAANDE KARAKTERISTIEKE PLEKKEN TE VERSTERKEN EN NIEUWE TOE TE VOEGEN )N HET VOORSTEL ZULLEN DIVERSE LEISURE FACILITEITEN

WONINGBOUW STEDELIJKE FUNCTIES EN EEN JACHTHAVEN DE VERBINDING MET HET VASTE LAND VERSTERKEN

(ET ONTWERP VOOR DE HAVEN VAN !RRECIFE ,AZAROTE (ET ONTWERPTEAM BESTOND UIT STEDENBOUWKUNDIGE #ARLOS &ERRÉN !LFARO $ÚLL !TELIER VOOR "OUWKUNST 6# !RQUITECTOS EN "" * #ONSULT

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

$E AFBEELDINGEN IN DIT ARTIKEL ZIJN AFKOMSTIG VAN DE ARCHITECTENBUREAUgS OF VAN DE VOLGENDE INTERNETPAGINAgS HTTP SV BE MAATWERK IMAGES SV?MAAT? ? ?GR JPG HTTP WWW MADEARCHITECTEN NL HTTP WWW DOLLAB NL FOTO BIBLIOTHEEK !LMELO FOTOGRAAF #HRISTIAN 2ICHTERS OVERIGE BRONNEN gDE ONZICHTBARE STEDENg #ALVINO )TALO /ORSPRONKELIJKE )TALIAANSE TITEL @,E CITTÌ INVISIBILE BOEKEN GENOEMD DOOR H ARCHITECTURE g 'REAT ADVENTURESg ,EE *ONATHAN g4HE )CE (OTELg 'RANLUND 0ËR BOEKEN GENOEMD DOOR -!$% ARCHITECTEN g!BOVE #HICAGOg #AMERON 2OBERT

PANTHEON

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

7ILMA (ALLO WEET ER MISSCHIEN IEMAND EEN LEUK HUIS TE KOOP IN 4SJECHIÑ 7IJ ZOEKEN EEN BEETJE EEN MODERNER HUIS IN DE REGIO VAN HET 2EUZENGEBERGTE NIET ZO OUD DUS 2EACTIE 7AAROM HET 2EUZENGEBERGTE "EN JE ER WEL EENS GEWEEST EN WEET JE WEL HOE EEN ECHT OUD 4SJECHISCH HUIS KAN ZIJN &ORUM WWW TSJECHIÑ NET

$E CARAVAN INGERUILD *EROEN "ORST +RIA $JOYOADHININGRAT

)EDERE ZOMER IS HET WEER RAAK )N EEN OPTOCHT VAN ROKENDE AUTO S AFGELADEN CARAVANS EN KRIJSENDE KINDEREN VERSPREIDT HALF .EDERLAND ZICH OVER DE AUTOBAHN EN DE ROUTE DU SOLEIL OM ZICH VERVOLGENS VOOR VIER WEKEN OF MEER TE INSTALLEREN OP DEZELFDE CAMPING WAAR MEN AL TIEN ACHTEREENVOLGENDE JAREN NAAR TOE TREKT (ET IS ZO GEZELLIG OM *AAP EN !NNIE WEER TE ZIEN $E VAKANTIEMARKT IS ECHTER DALENDE )N WAS EEN DALING VAN TWEE PROCENT TE ZIEN IN HET AANTAL .EDERLANDERS DAT OP VAKANTIE GING !LS BELANGRIJKSTE OORZAAK WORDT DE ECONOMISCHE MALAISE GEZIEN /PVALLEND IS ECHTER DAT ONDANKS DE ECONOMISCH MINDERE TIJDEN STEEDS MEER HUISHOUDENS IN .EDERLAND OVERGAAN TOT DE AANSCHAF VAN EEN TWEEDE HUIS (ET MEEST POPULAIR IS DE BUNGALOW OF HET ZOMERHUISJE GEVOLGD DOOR EEN STACARAVAN EN HET APPARTEMENT )N TOTAAL WIL ÏÏN OP DE TWINTIG HUISHOUDENS EEN TWEEDE HUIS KOPEN $E MARKT SPEELT DAAR HANDIG OP IN ,UXE APPARTEMENTEN IN EEN KASTEEL

EEN LANDHUIS IN 3PANJE EEN STACARAVAN IN DE !RDENNEN (ET KAN ALLEMAAL EN TEGENWOORDIG OOK VOOR IEDEREEN MAAR WAAR KOMT DIE DRANG OM DE CARAVAN IN TE RUILEN VOOR EEN HUIS TOCH VANDAAN

%EN MOGELIJKE OORZAAK !L JARENLANG IS .EDERLAND ERIN GESLAAGD OM HAAR WELGESTELDE BURGERS WEG TE JAGEN (IERBIJ HEBBEN VOORAL HOGE KOSTEN EN INKOMSTENBELASTINGEN EEN ROL GESPEELD !AN DE ANDERE KANT VAN DE .EDERLANDS "ELGISCHE GRENS WONEN GROTE AANTALLEN .EDERBELGEN DIE EEN GUNSTIGER KLIMAAT HEBBEN OPGEZOCHT 4EGENOVER HET VERLOOCHENEN VAN HUN AFKOMST ZIEN ZE IN IEDER GEVAL NIET HUN ZUURVERDIENDE LOON IN RECORDTEMPO VERDWIJNEN IN DE STAATSKAS 3INDS KORT SCHIJNEN ECHTER OOK DE lNANCIEEL MINDER BEDEELDEN EIEREN VOOR HUN GELD TE KIEZEN (ET GROOTSTE NEGATIEVE MIGRATIESALDO SINDS DE JAREN VIJFTIG ILLUSTREERT DAT .EDERLAND VOOR ZOWEL ARM ALS RIJK ONAANTREKKELIJK IS GEWORDEN 6OORAL MENSEN VAN 4URKSE AFKOMST KEREN MASSAAL TERUG NAAR HUN MOEDERLAND :ELFS DE ZO BERUCHTE .EDERLANDSE !NTILLEN ZIEN .EDERLAND NIET MEER ZITTEN (ET OPMAKEN VAN DE BALANS VOOR DE GEWONE BURGER IS GEEN PRETJE .EDERLAND HEEFT EEN MATIG SPECTACULAIR LANDSCHAP HET WEER IS TE WISSELVALLIG EN DE EURO MAAKT ALLES TE DUUR 6ERWORVENHEDEN ALS PRIVACY EN LEGALE SOFTDRUGS WORDEN STEEDS VAKER TER DISCUSSIE GESTELD EN INGEPERKT !UTOBEZIT IS OOK AL GEEN PRETJE MET ALLE OVERVOLLE WEGEN DIE NAAR OVERVOLLE BINNENSTEDEN MEUBELBOULEVARDS EN PRETPARKEN LEIDEN (ET NIEUWE ZORGSTELSEL DRUKT NOG EENS EXTRA OP HET BUDGET TERWIJL EEN HARTCHIRURG VAN HET 2ADBOUD :IEKENHUIS IN .IJMEGEN ONLANGS TOEGAF NIET IN EIGEN ZIEKENHUIS ZOU DURVEN OPGENOMEN WORDEN $E TOEKOMSTPERSPECTIEVEN VOOR STUDENTEN ZIJN OOK AL NIET ROOSKLEURIG EN DE KRAPTE OP DE WONINGMARKT ZORGT VOOR EEN HAAST ONOVERBRUGBAAR GAT TUSSEN HUUR EN KOOP $AAR KOMT NOG BIJ DAT HET ER IN DE OMGANG TUSSEN MENSEN ONDERLING OOK NIET BETER OP IS GEWORDEN 6ANWEGE ALLE ELLENDE IS HET MISSCHIEN WEL BEGRIJPELIJK DAT MENSEN HUN HEIL ZOEKEN OVER DE GRENS EMIGREREN 3TEEDS SNELLER VRAGEN MENSEN MENSEN ZICHZELF DE VRAAG h(OE ZOU HET ZIJN ALS IK ZOU EMIGREREN NAAR v $E WERELD IS EEN DORP GEWORDEN 'EHOLPEN DOOR DE INSPRINGENDE COMMERCIE WORDT STEEDS SNELLER DE STAP GEMAAKT OM DE HORIZON TE VERBREDEN 4IK OP GOOGLE @EMIGREREN IN EN JE VIND ALLERLEI HANDIGE TIPS WAAR JE AAN MOET DENKEN ALS

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

$E #ANARISCHE ARCHIPEL BOORDEVOL UNIEKE TROPISCHE BEGROEIING

$E ZOGENAAMDE FORTUINLIJKE EILANDENGROEP WERD GEVORMD DOOR DE TOPPEN VAN EEN UITGESTREKT VULKANISCH BERGGEBIED DIE UITSTEKEN BOVEN DE !TLANTISCHE /CEAAN $EZE BESTAAT UIT ZEER GEVARIEERDE AANTREKKELIJKE VAKANTIE EILANDEN -ENIG KLASSIEK SCHRIJVER NOEMDE HET AL EEN g'ARDEN OF %DENg EN 0LATO SPRAK VAN HET g6ERZONKEN !TLANTISg

JE BESLOTEN HEBT OM TE EMIGREREN h %MIGREREN JOUWPAGINA NL h h (ET EMIGRATIELIJSTJE v h !CTIVITEITEN VOOR EMIGRANTEN v 7IE VERWACHT DAT MET NAME DE TROPISCHE BESTEMMINGEN ERG IN TREK ZIJN HEEFT HET MIS &RANKRIJK STAAT MET EEN JAARLIJKS CIJFER VAN .EDERLANDERS PER JAAR OP PLAATS VIJF DE .EDERLANDSE !NTILLEN OP PLAATS VIER

'ROOT "RITTANIÑ OP PLAATS DRIE $UITSLAND OP PLAATS TWEE EN OP PLAATS ÏÏN STAAT BIJNA TRADITIEGETROUW "ELGIÑ MET EEN AANTAL VAN .EDERLANDERS PER JAAR $E HELFT VAN HET AANTAL .EDERLANDERS DIE VERTREKT

KEERT UITEINDELIJK WEER TERUG 6ERSCHEIDENE REDENEN LIGGEN DAARAAN TEN GRONDSLAG (EIMWEE IS DE BELANGRIJKSTE REDEN VOOR .EDERLANDERS OM TERUG TE KEREN MAAR DE BELANGRIJKSTE OORZAAK VOOR DIE HEIMWEE IS VAAK DE GEBREKKIGE VOORBEREIDING OP HET AVONTUUR (ET IS MOEILIJK OM WERK TE VINDEN EN VAAK KOMT HET VOOR DAT DE VOORAF GESCHETSTE SITUATIE HELEMAAL NIET ZO ROOSKLEURIG IS ALS GEDACHT %EN GEZIN UIT 5TRECHT VERTROK ENIGE JAREN GELEDEN NAAR /OSTENRIJK OM DAAR TE GENIETEN VAN DE OMGEVING ZOALS OOK ALTIJD HET GEVAL WAS TOEN MEN DAAR ALLEEN KWAM IN DE VAKANTIES (ET VAKANTIEGEVOEL WAS ECHTER NA DE GEBRUIKELIJKE VAKANTIEPERIODE AL WEER VOORBIJ /NDANKS DAT ZE ER UITEINDELIJK MEERDERE JAREN HEBBEN GEWOOND KON HET GEZIN NIET AARDEN IN DE CULTUUR VAN HET DORP

(ET GEZIN KON ZICH NIET INBURGEREN 4ERUGGEKOMEN IN .EDERLAND BLEEK UITEINDELIJK OOK ALLES ANDERS h 6AN WACHTLIJSTEN HAD IK NOG NOOIT GEHOORD v

6OOR HET LUTTELE BEDRAG VAN NOG NET GEEN TWEE MILJOEN DOLLAR KUN JE BIJVOORBEELD IN HET BEZIT KOMEN VAN EEN EILAND 6OORBEELDEN 6OOR DEGENEN DIE TOCH DE SPRONG WAGEN RESTEN ER TAL VAN MOGELIJKHEDEN $E KRANTEN STAAN VOL ADVERTENTIES EN OOK OP INTERNET VALT ER GENOEG ONROEREND GOED TE VINDEN *E KUNT HET ZO GEK NIET BEDENKEN OF HET IS WEL MOGELIJK %EN EXTREEM VOORBEELD IS @6LADI PRIVATE ISLAND VAN &ARHAD 6LADI

TE VINDEN OP WWW VLADI DE WAAR PRIVÏ EILANDEN OVER DE HELE WERELD TE KOOP STAAN 6OOR HET LUTTELE BEDRAG VAN NOG NET GEEN TWEE MILJOEN DOLLAR KUN JE BIJVOORBEELD IN HET BEZIT KOMEN VAN EEN EILAND MIDDEN IN HET 3PAANSE 7ATER OP #URA AO

WAAR 7IM ,EX OOK EEN JACHT HEEFT AFGEMEERD )DEAAL VOOR GEPENSIONEERDEN DIE WEL VOLLEDIG !/7 ONTVANGEN UIT .EDERLAND MAAR VOOR DE BELASTINGEN VALLEN ONDER HET MILDERE !NTILLIAANSE BELASTINGSTELSEL

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

(ET OOK MOGELIJK OM HET MINDER EXTREEM EN DICHTER BIJ HUIS TE ZOEKEN :UID &RANKRIJK EN 3PANJE STAAN VOL VAN DE LEGE VAKANTIEVILLA S VAN GEFORTUNEERDE JETSET MET TE WEINIG TIJD OM WERKELIJK VAKANTIE TE VIEREN #OMPLETE RESSORTS INCLUSIEF GOLFTERREINEN WORDEN AANGELEGD OP DE MEEST PITTORESKE PLEKJES :E WORDEN AANGEKONDIGD IN VEELBELOVENDE ADVERTENTIES

$E #ANARISCHE ARCHIPEL BOORDEVOL UNIEKE TROPISCHE BEGROEIING $E ZOGENAAMDE FORTUINLIJKE EILANDENGROEP WERD GEVORMD DOOR DE TOPPEN VAN EEN UITGESTREKT VULKANISCH BERGGEBIED DIE UITSTEKEN BOVEN DE !TLANTISCHE /CEAAN $EZE BESTAAT UIT ZEER GEVARIEERDE AANTREKKELIJKE VAKANTIE EILANDEN -ENIG KLASSIEK SCHRIJVER NOEMDE HET AL EEN g'ARDEN OF %DENg EN 0LATO SPRAK VAN HET g6ERZONKEN !TLANTISg -INDER BREED BEDEELDEN MOETEN UITWIJKEN NAAR LOCATIES VERDER WEG VAN -ONACO EN -ONTE #ARLO 3TEEDS MEER KIEZEN MENSEN VOOR DE AANSCHAF VAN EEN TWEEDE HUIS AAN DE ANDERE KANT VAN HET VOORMALIGE )*ZEREN 'ORDIJN $E STROOM VAN 0OOLSE ASPERGESTEKERS WORDT BIJNA OVERTROFFEN DOOR DE STROOM GOUDZOEKERS UIT .EDERLAND 6LADI OVER KOPERS h%R ZIJN TWEE VERSCHILLENDE SOORTEN (ET LIEFST HEB JE BIJVOORBEELD DE :WITERSE BILJONAIR DIE NA DE AANSCHAF VAN EEN AANZIENLIJK STUK .IEUW :EELAND EEN EXPERT IS GEWORDEN OP HET GEBIED VAN mORA EN FAUNA !AN DE ANDERE KANT HEB JE DE SPECULATIEVE BELEGGERS DIE SNEL EEN SLAATJE PROBEREN TE SLAAN UIT HUN INVESTERING v

%ÏN VAN g6LADIgS EILANDENg

6AAK ZITTEN DE ONTVANGENDE LANDEN NIET ECHT TE WACHTEN OP DE CULTURELE INVASIE VAN KAPITAALKRACHTIGE LANDEN $E NIEUWKOMERS ZIJN VAAK NIET ECHT GESPEEND VAN DE LOKALE CULTUUR

DE WAARDEN EN DE NORMEN EN OVERSPOELEN HET LAND MET SLECHT PASSENDE EN LELIJKE ARCHITECTUUR :ELFS DE MEEST KAPITAALKRACHTIGEN NEIGEN NAAR BUITENPROPORTIONELE KITSCH (ET DOOR 6AN /ORD OPGESPOTEN @0ALM *EBEL !LI EN @0ALM *UMEIRAH

0ALM *UMEIRAH IN $UBAI

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

VOOR DE KUST VAN $UBAI ZULLEN WORDEN VOLGEZET MET @SIGNATURE VILLAS EN @TOWN HOMES DIE LIJKEN TE KOMEN UIT DE EERSTE DE BESTE CATALOGUS VOOR !MERIKAANSE VILLAS +IEZEND VOOR DE WEG VAN DE MINSTE WEERSTAND ZIJN DEZE KASTEN VAN HUIZEN OVERGOTEN MET EEN WILLEKEURIG SAUSJE DAT @STIJL HEET /P DE WEBSITE VAN WWW COSYCOTTAGE NL WORDEN ER APPARTEMENTEN AANGEBODEN IN EEN ECHT 4SJECHISCH KASTEEL h0ROJECT +ASTEEL :ACLER IS VOOR ZOVER WIJ WETEN UNIEK IN ZIJN SOORT IN 4SJECHIÑ 7ANNEER 5 GEEN @GEWOON VAKANTIEHUIS OF VAKANTIEWONING WILT MAAR EEN APPARTEMENT MET EEN MIDDELEEUWSE AMBIANCE DAT BOVENDIEN OOK NOG EENS BINNEN EEN DAG VANUIT .EDERLAND TE BEREIKEN IS DAN BEVELEN WIJ 5 ONS PROJEKT VAN HARTE AAN v 6EELBELOVEND MAAR WANNEER WE ECHTER EEN BLIK NAAR DE PLATTEGRONDEN WERPEN WORDT AL SNEL DUIDELIJK DAT ER GEEN ARCHITECT AAN DE PAS IS GEKOMEN )NTERESSANT IS OM TE ZIEN HOE MAKKELIJK ER WORDT GESPROKEN OVER DE AANSCHAF VAN EEN APPARTEMENT DIT ONDANKS HET FEIT DAT HET NIET MOGELIJK IS OM VOOR BUITENLANDERS ONROEREND GOED TE KOPEN IN 4SJECHIÑ $IT OM DE PLAATSELIJKE MARKT TE BESCHERMEN TEGEN DE HUISJESJAGERS UIT HET WESTEN .EDERLANDERS ZOUDEN .EDERLANDERS NIET ZIJN ALS MEN ER GEEN OPLOSSING VOOR WIST TE VINDEN 6ERSCHILLENDE INTERNETSITES BESCHRIJVEN DE MOGELIJKHEDEN OM WANNEER DE PLAATSELIJKE MARKT HET NIET TOELAAT TOCH TOT EEN AANKOOP TE KOMEN %R WORDT EXACT BESCHRIJVEN HOE GEBRUIK KAN WORDEN GEMAAKT VAN DE MAZEN IN DE WET $E WEBSITE WWW TSJECHIÑ NET BESCHRIJFT BIJVOORBEELD UITVOERIG HOE MEN ALS .EDERLANDER DE WET KAN OMZEILEN DOOR EEN PAPIEREN BEDRIJF OP TE RICHTEN 7AAROM NU SPECIAAL DAAR EEN HUIS )S DE NATUUR ZO MOOI OF HEEFT MEN EEN SPECIALE BINDING MET HET LAND ZELF (ET ZIJN DE MINSTE REDENEN DIE JE MAG VERWACHTEN ALS MEN ZO EEN BELANGRIJKE STAP NEEMT .IETS BLIJKT ECHTER WAAR

7ILMA h(ALLO WEET ER MISSCHIEN IEMAND EEN LEUK HUIS TE KOOP IN 4SJECHIÑ 7IJ ZOEKEN EEN BEETJE EEN MODERNER HUIS IN DE REGIO VAN HET 2EUZENGEBERGTE

NIET ZO OUD DUS v .AAST HET GEDEELTE VAN DE .EDERLANDERS DIE EEN HUIS KOOPT IN HET BUITENLAND OM ER TE GAAN WONEN

KOOPT HET OVERGROTE DEEL VOORAL EEN HUIS IN HET BUITENLAND OM ERVAN TE GAAN GENIETEN &INANCIEEL GEZIEN DAN (UISJES IN 0OLEN 4SJECHIÑ $UITSLAND EN /OSTENRIJK VINDEN STEEDS MEER AFTREK /NROEREND GOED DICHT GELEGEN BIJ EEN PISTE OF SKIHELLING ZIJN HET MEEST AANTREKKELIJK VOOR DE VERHUUR $ROMEN 7AAR KOMT DIE KOLONISATIEDRIFT VANDAAN $AT WELGESTELDEN HUN VAKANTIES VIEREN IN LUXUEUZE GOLFRESSORTS IS NIET ALLEEN VAN DE LAATSTE JAREN

MAAR DAT *AN -ODAAL DE CARAVAN INRUILT VOOR EEN HUIS ZONDER WIELEN DAT IS ECHT PAS SINDS KORT *AN -ODAAL DIE VIER JAAR GELEDEN DE MIST IS INGEGAAN MET ZIJN BELEGGINGSADVISEUR IS IN ZIJN ZOEKTOCHT NAAR MEER ZEKERHEID BELAND BIJ DE MAKELAAR $E HUISJES WORDEN NIET ALLEEN MET HET DOEL GEKOCHT OM ER ZELF VAN TE GENIETEN MAAR VOORAL OOK OM ER WAT GELD AAN OVER TE HOUDEN (ET VERHUREN VAN EEN HUISJE KAN BEHOORLIJK LUCRATIEF ZIJN BOVENDIEN IS HET GEVAAR VAN EEN INVESTERINGSVERLIES VELE MALEN LAGER DAN BIJ EEN BELEGGING IN AANDELEN (ET VAKANTIEHUIS VORMT TEGELIJKERTIJD EEN DROOM

EEN DROOM DIE IN .EDERLAND NIET TE VERWEZENLIJKEN IS -EN HEEFT GEEN KANS OM DE MASSA TE ONTSTIJGEN (ET IS VERGELIJKBAAR MET .EDERLANDERS OP VAKANTIE TIEN JAAR ACHTEREEN NAAR DEZELFDE CAMPING TOCH ERGERT ZICH MEN KAPOT AAN DE ANDERE .EDERLANDERS OP DE CAMPING 6AKANTIE IS HET @SPECIAAL VOELEN $E AANSCHAF VAN EEN TWEEDE HUIS BIEDT DAT GEVOEL -ET DE OPMARS VAN HET TWEEDE HUIS IS HET DE VRAAG HOE LANG DIT @SPECIALE GEVOEL ZAL BLIJVEN BESTAAN /M TERUG TE KOMEN OP EEN EERDER BESCHREVEN PASSAGE AFKOMSTIG VAN EEN INTERNETFORUM HET 2EUZENGEBERGTE WORDT WEL ERG VAAK GENOEMD

*AEL 7IJ WILLEN EEN HUIS KOPEN WIJ ZOEKEN IEMAND IN 4SJECHIÑ WAAR WIJ INGESCHREVEN KUNNEN WORDEN VOOR DE VERBLIJFSVERGUNNING EN OM EEN BANKREKENING TE KUNNEN OPENEN EN EVENTUEEL VERDERE HULP WIE O WIE 0EPO 7IL JE EEN HUIS KOPEN )N 4SJECHIE :O JA WAAROM EN WAT VOOR HUIS MOET DAT ZIJN ALS IK VRAGEN MAG -ACEK %N WAAR GAAN JULLIE DAT HUIS KOPEN IN WELKE REGIO .A ZDRAVI *AEL JA WIJ WILLEN EEN HUIS KOPEN WE HEBBEN AL EEN HELEBOEL HUIZEN VANAF INTERNET GEHAALD ZUID BOHEMEN IS ONGEVEER HET GEBIED WIJ WILLEN DIT DOEN OMDAT WIJ PLANNEN HEBBEN OM DAAR VAAK TE VERTOEVEN WIJ WILLEN AS WOENSDAG DAARHEEN GAAN EN DAN DE LIJST DOORWORSTELEN EN ALVAST EEN PAAR DINGEN TE REGELEN ZOALS EEN BANKNUMMER -ACEK (EB JE EEN 4SJECHISCHE KENNIS OF IETS VAN IETS DERGELIJKS 0OZOR .A ZDRAVI

$ROMEN $ROMEN ZIJN BEDROG

*AEL $IE ZOEKEN WE JUIST WWW TSJECHIE NET WWW VLADI DE WWW COSYCOTTAGE NL

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

7KHPD B3B WP LQGG

PANTHEON

!L VRIJ SNEL STOND VOOR MIJ VAST DAT IK EEN HALF JAAR NAAR HET BUITENLAND WILDE VOOR EEN STAGE OF EEN STUDIE 6OORDAT IK DIE BESLISSING HAD GENOMEN WIST IK AL DAT gHET BUITENLANDg VOOR MIJ :WEDEN BETEKENDE

%EN HALF JAAR STUDEREN IN :WEDEN *OS DE +RIEGER

JULI KLAAR VOOR VERTREK STA IK OP 2OTTERDAM !IRPORT AFSCHEID TE NEMEN VAN VRIENDEN EN FAMILIE )K GA NAAR :WEDEN EINDELIJK )K VERTROK VROEG VEEL VROEGER DAN DE MEESTE UITWISSELINGSSTUDENTEN

OMDAT IK VOORDAT MIJN STUDIE BEGON NOG WAT VAN HET LAND ZELF WILDE ZIEN )K HEB IN DE MAAND JULI DAN OOK RONDGEREISD DOOR 3CANDINAVIÑ (IER BEGIN IK MEE VERVOLGENS VERTEL IK OVER DE STUDIE ALDAAR

TENSLOTTE OVER DE STAD 3TOCKHOLM -IJN EERSTE REIS WAS NA HET 0EACE ,OVE FESTIVAL IN "ÚRLANGE VAN 3TOCKHOLM NAAR %SPOO &INLAND )N %SPOO WAS IK OP BEZOEK BIJ EEN VRIENDIN DIE MIJ DE MOOIE PLEKJES EN GAVE GEBOUWEN VAN (ELSINKI EN %SPOO HEEFT LATEN ZIEN $E VLUCHT VAN 3TOCKHOLM NAAR (ELSINKI IS ERG MOOI JE VLIEGT NAMELIJK VANAF :WEDEN OVER DE SKËRGÍRD DE KUST VAN :WEDEN DIE BESTAAT UIT HONDERDEN KLEINE EILANDJES 6ERVOLGENS VLIEG JE IN &INLAND OVER HET TEGENOVERGESTELDE BEELD HONDERDEN KLEINE MEERTJES DIE DE HEGEMONIE VAN DE NAALDBOSSEN DOORBREKEN 4OEN MIJN TIJD IN &INLAND EROP ZAT BEN IK MET DE TREIN VANAF 3TOCKHOLM NAAR 'ÚTEBORG GEGAAN *E ZIET HET LANDSCHAP DAN VERANDEREN VAN STAD IN BOS EN ONDERTUSSEN KIJK JE UIT OVER HET :WEEDSE PLATTELAND MET DE WELBEKENDE RODE BOERDERIJEN )N 'ÚTEBORG WERD IK OPGEPIKT DOOR EEN VRIEND DIE DAAR WOONT EN DIE MIJ DE STAD HEEFT LATEN ZIEN 'ÚTEBORG HEEFT EEN .EDERLANDSE HISTORIE IN DE VORM VAN KANALEN EN HERENHUIZEN DE STAD IS NAMELIJK GROTENDEELS DOOR .EDERLANDERS ONTWORPEN EN GEBOUWD 6ANAF 'ÚTEBORG ZIJN WIJ SAMEN NAAR 2AMSÚ GEGAAN OM OP EEN TYPISCH :WEEDSE MANIER JE VAKANTIE DOOR TE BRENGEN NAMELIJK IN EEN SOMMARSTUGA ZOMERHUISJE "IJNA IEDEREEN DIE HET ZICH KAN VEROORLOVEN HEEFT WEL EEN BUITENHUISJE

HET LIEFST IN DE BUURT VAN WATER ZODAT ER OOK NOG EEN BOOTJE BIJ KAN 2AMSÚ LIGT REDELIJK DICHTBIJ .OORWEGEN 6ANAF 2AMSÚ BEN IK NAAR /SLO GEGAAN

OM DE STAD EN HET 6IGELUNDPARK TE BEZICHTIGEN SAMEN MET EEN VRIENDIN (IERNA ZAT MIJN VAKANTIE EROP !UGUSTUS STOND IN HET TEKEN VAN MIJN CURSUS :WEEDS )K BEN VAN MENING DAT ALS JE VOOR ZO N PERIODE ERGENS OP BEZOEK GAAT JE MINSTENS MOET BEGRIJPEN WAT JE LEEST EN HOORT DAARNAAST IS HET ERG LEUK OM TE ONTDEKKEN HOEVEEL :WEEDS EIGENLIJK LIJKT OP .EDERLANDS !LS JE GOED .EDERLANDS EN %NGELS SPREEKT DAN HEB JE HET :WEEDS OOK VRIJ SNEL DOOR

/MGEBOUWDE STOEL VAN *OS DE +RIEGER

$OJHPHHQB3B WP LQGG

PANTHEON

3TUDEREN 4OT ZOVER DE VOORBEREIDING OP MIJN STUDIE IN 3TOCKHOLM TIJD VOOR HET ECHTE WERK "EGIN

SEPTEMBER BEGON g±K g WAT ZOVEEL BETEKENT ALS HET VIERDE JAAR $E EERSTE MAAND WERD GEVULD DOOR DE g#RASH #OURSEg DIT WAS EEN PROJECT WAAR IEDEREEN WILLEKEURIG GESHUFFELD WERD OVER VIJF VAKKEN DIE IN $ELFT ONDER g-EDIAg VALLEN %R WAREN PROJECTEN WAARIN DINGEN ALS VIDEO ZEEFDRUKKEN

$ MODELLING HOUTBEWERKING ETC NAAR VOREN KWAMEN )K ZAT IN EEN GROEP DIE CONCEPTUELE VOORSTELLEN MOEST ONTWERPEN OM DE FACULTEIT MOOIER OF FUNCTIONELER TE MAKEN $IT WAS EEN ERG INTERESSANT PROJECT EN HET BEVIEL MIJ WEL DAT DE UITWISSELINGSSTUDENTEN EN DE :WEEDSE STUDENTEN GEWOON GEMIXED WERDEN HIERDOOR HAD JE OOK DE KANS OM WAT :WEDEN TE LEREN KENNEN EN WAT :WEEDSE SPREEKTAAL OP TE PIKKEN 3ANDRA #ALLE EN IK HEBBEN TOEN EEN VOORSTEL GEDAAN OM DE ENTREEHAL EEN FUNCTIE TE GEVEN MET VERSCHILLENDE SOORTEN ZUILEN DIE ELK EEN ANDERE FUNCTIE HERBERGEN $E VORM IS ONTSTAAN VANUIT DE VERSCHILLENDE CONCEPTMODELLEN EN UITGANGSPUNTEN DIE WE IN DE VORIGE OPDRACHT HADDEN .A DE #RASH #OURSE WAS ER EEN PERIODE VAN DRIE WEKEN WAARIN EEN GESCHIEDENISVAK EN EEN KEUZEVAK PLAATSVONDEN %RG PRETTIG VOOR DE UITWISSELINGSSTUDENTEN IS HET FEIT DAT ER EIGENLIJK GEEN TENTAMENS ZIJN IN DIT JAAR ALTHANS MAAR PRESENTATIES EN ESSAYS *E HEBT DUS ALTIJD DIRECT FEEDBACK OP WAT JE GEDAAN HEBT EN JE LOOPT NIET TEGEN EEN HERKANSING AAN OP EEN TIJDSTIP DAT JE ALWEER THUIS ZIT $E KEUZEVAKKEN DIE HIER WEER ONDER g-EDIAg THUISHOREN WAREN BIJNA ALLEMAAL WEL LEUK HELAAS KON JE ER MAAR ÏÏN DOEN -IJN VAK HEETTE g %XTREME -AKEOVERg EN HET DOEL WAS OM EEN HOUTEN STOEL TE VERANDEREN IN EEN NIET FUNCTIONEEL OBJECT %EN ECHTE VORMSTUDIE OPDRACHT DUS )K VOND DIT VERREWEG HET LEUKSTE PROJECT DAT IK DAAR GEDAAN HEB 7AT ME OOK OPVIEL IS DE MANIER HOE ZE OMGAAN MET HET EINDRESULTAAT )EDER VAK KRIJGT EEN BUDGET VAN DE FACULTEIT WAT ZE KUNNEN BESTEDEN NAAR EIGEN INZIEN "IJ DE #RASH#OURSE IS ER EEN OVERZICHTSBOEKJE GEMAAKT WAARIN ALLE DEELNEMERS MET HUN EIGEN CONCEPT EN HET GEZAMENLIJKE RESULTAAT VAN DE GROEPEN TE ZIEN IS "IJ %XTREME -AKEOVER IS ER EEN TENTOONSTELLING GEWEEST IN DE ENTREEHAL WAAR ALLE @STOELEN TE ZIEN WAREN 4OEN DIT KEUZEVAK EN GESCHIEDENIS ACHTER DE RUG WAREN WAS ER EEN TECHNOLOGIEVAK WAT OPZICH WEL EEN INTERESSANTE OPGAVE WAS MAAR DIE IK NIET GEDAAN HEB )K HAD LIEVER TWEE WEKEN VAKANTIE OMDAT IK BEZOEK HAD EN NOG WAT VAN DE OMGEVING VAN 3TOCKHOLM WILDE ZIEN WAAROVER LATER MEER $E RESULTATEN WAREN WEL LEUK ALLEMAAL MAQUETTES IN VAN EEN VUURTOREN VERBLIJF OP EEN ROTS IN DE "ALTISCHE ZEE BIJ DE GRENS VAN

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

:WEDEN .A DIT VAK WERD HET TIJD VOOR JE HOOFDVAK

WAT BIJ DE MEESTE KEUZES IN DELEN GESPLITST IS )N DE PERIODE TOT DE KERSTVAKANTIE LIEPEN ER VERSCHILLENDE ONTWERPEN EN OF ANALYSES DIE VOOR EEN DEEL VOORBEREIDEND WAREN OP HET TWEEDE DEEL VAN HET JAAR WAARIN BIJ DE MEESTE TRACKS EEN EXCURSIE NAAR HET BUITENLAND OP HET PROGRAMMA STOND $EZE KON IK HELAAS NIET MEEMAKEN

AANGEZIEN IK NU WEER IN .EDERLAND ZIT VANDAAR DAT IK GEKOZEN HEB VOOR HET ONTWERPEN VAN EEN WOONHUIS OP EEN LOCATIE IN EEN VOORSTAD VAN 3TOCKHOLM .AAST HET ONTWERP BESTOND HET VAK VOORAL UIT DISCUSSIES LEZINGEN EN READERS OVER WONEN $E TRACK HEETTE g9OUR ,IFE WITH A $OGg EN GING OVER HET FEIT DAT DE ARCHITECTENGEMEENSCHAP NOG STEEDS BOUWT VOOR HET MODELGEZIN VAN EEN GELUKKIG GETROUWD KOPPEL MET EEN ZOON EN EEN DOCHTER $IT IS VOLGENS DE DOCENT !NDERS 7ILHELMSON ACHTERHAALD (ET TRADITIONELE GEZIN BESTAAT NIET MEER VEEL OUDERS ZIJN GESCHEIDEN EN SOMMIGE DERTIGERS HEBBEN gEEN RELATIEg MET HUN HOND IN PLAATS VAN MET EEN MENS )EDEREEN KON ZELF KIEZEN WAARVOOR HET ONTWERP GEMAAKT WERD VAN EEN STANDAARDGEZIN TOT IEMAND DIE MET EEN VOGEL SAMENWOONT IN EEN SOORT BIRDCAGE TOT DEMONTABELE CONTAINERBOUW

3TOCKHOLM 3TOCKHOLM IS EEN PRACHTIGE STAD !MSTERDAM IS DE ENIGE GROTE STAD IN .EDERLAND DIE ER BIJ IN DE BUURT KOMT 3TOCKHOLM IS ALTIJD IN BEWEGING "IJ HET MINSTE OF GERINGSTE ZIT MEN OP HET TERRAS EN PAS ALS HET ZO KOUD IS DAT ZELFS EEN DEKENTJE JE OP EEN TERRAS NIET MEER WARM KAN HOUDEN GAAT MEN NAAR BINNEN (ET OUDE STADSCENTRUM IS NET ALS IN !MSTERDAM GOED BEWAARD GEBLEVEN EN IS EEN VAN DE GROOTSTE TOERISTISCHE ATTRACTIES

MAAR MEER DAN EEN HALVE DAG MAG JE HIER NIET DOORBRENGEN 3TOCKHOLM HEEFT NAMELIJK VEEL MEER TE BIEDEN DE MEESTE MUSEA ZIJN GRATIS EN ZIJN HET BEZOEKEN ZEKER WAARD .ATURHISTORISKA 2IKSMUSEET -ODERNA -USEET (ISTORISKA -USEET EN NATUURLIJK !RKITEKTURMUSEET ZIJN EEN MUST /MDAT EEN OP DE ZES INWONERS VAN :WEDEN IN OF NABIJ 3TOCKHOLM WOONT IS ER ALTIJD WEL WAT TE DOEN "IJNA ALLE GROTE BANDS TREDEN BIJ EEN %UROPESE TOUR OP IN 3TOCKHOLM DAARNAAST IS ER IN NOVEMBER !CCESS!LL!REAS EEN GRATIS FESTIVAL WAAR 3CANDINAVISCH EN %UROPEES TALENT TE BEWONDEREN IS -ET DE METRO KOM JE OVERAL VRIJ SNEL MET WEINIG MOEITE EN JE HEBT ER WEINIG LAST VAN DE WINTERKOU AANGEZIEN HET KLIMAAT RELATIEF MILD IS EN EEN HELEBOEL SUPERMARKTEN IN DE METROSTATIONS LIGGEN

DUS JE HOEFT NIET CONSTANT DOOR DE SNEEUW TE PLOEGEN (ET IS KORTOM EEN GEWELDIG LAND LEES VERDER OP WWW JOSDEKRIEGER NL

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

$OJHPHHQB3B WP LQGG

3NEEUWGEZICHT VAN :WEDEN

DE ARCHITECTUURFACULTEIT IN 3TOCKHOLM

PANTHEON

$AT WIJ AL DIE STATIONS DOEN IS NIET ZO GEPLAND DAT IS IN DE LOOP VAN DE TIJD ZO ONTSTAAN %N -ICHIEL VAN 2AAIJ IS NOG NIET VAN ONS AF (IJ STUDEERT IN $ELFT EN WE DOEN OOK HET STATION VAN $ELFT !MSTERDAM :UID 74# MOGEN WE NIET DOEN DAAR MOETEN WE NOG WAT OP VERZINNEN

'ESPONSORD DOOR "OLLETJE -ICHIEL VAN 2AAIJ

(ERZOG DE -EURON /LYMPISCH 3TADION "EIJING

$OJHPHHQB3B WP LQGG

(ET STARTPUNT VAN MIJN STELLINGNAME IS HET IDEE DAT DE NADRUK IN ARCHITECTUUR AAN HET VERSCHUIVEN IS VAN EEN ,AAT -ODERNISME MET EEN ECHO VAN HET FUNCTIONALISME ZOALS BIJVOORBEELD "ENTHEM #ROUWEL DIE NOG BOUWT RICHTING EEN ARCHITECTUUR DIE GEBASEERD IS OP EFFECTEN ERVARINGEN EN EMOTIE 'EOMETRISCHE VORMEN ZIJN EXACT EN INTELLECTUEEL MAAR OOK KOUD EN ROEPEN GEEN EMOTIE OP $YNAMISCHE EN ORGANISCHE VORMEN DAARENTEGEN ZIJN EEN UITDRUKKING VAN LEVEN EN PASSIE EN ROEPEN WEL EMOTIE OP ; = $E VORM VAN EEN PRODUCT KOMT NIET LANGER VOORT UIT ZIJN FUNCTIE 7E HEBBEN EEN CREATIEVE FASE BEREIKT DIE HET EMOTIONELE ASPECT EN EEN ZOEKTOCHT NAAR HET ONGEWONE CENTRAAL STELT &ORM FOLLOWS DIFFERENCE

ALDUS #HRIS "ANGLE HOOFDONTWERPER VAN DE "-7 'ROUP %ÏN VAN DE MOGELIJKHEDEN OM DE EMOTIE AAN TE SPREKEN IS HET GEBRUIK VAN ICONOGRAlE IN EEN ONTWERP !RCHITECT !LEJANDRO :AERO 0OLO VAN &OREIGN /FlCE !RCHITECTS &/! UIT ,ONDON INTEGREERT IN ZIJN ONTWERPEN STEEDS EEN PASSEND BEELD UIT DE BEELDCULTUUR OM HET GEBOUWONTWERP TEGELIJKERTIJD TE ORGANISEREN EN TE KUNNEN COMMUNICEREN NAAR DE OPDRACHTGEVER EN HET PUBLIEK !LEJANDRO :AERO 0OLO NOEMT DIT gVORM MET EEN DUBBELE AGENDAg )N DE 9OKOHAMA 4ERMINAL KOPPELT !LEJANDRO HET BEELD VAN DE (OKUSAI 7AVE TSUNAMI AAN HET ORGANISATIE SYSTEEM VAN GOLVENDE VLAKKEN 4IJDENS HET ONTWERPPROCES WORDT DE ORGANISATIE VAN HET GEBOUW gVERSMOLTENg MET EEN BEELD DAT DEZE ORGANISATIE ONDERSTEUNT EN KAN COMMUNICEREN $IT GEBRUIK VAN ICONOGRAlE BEPERKT ZICH DUS NADRUKKELIJK NIET TOT DE GEVEL

ZOALS IN HET $UCK MODEL VAN 6ENTURI 3COTT "ROWN MAAR BEÕNVLOEDT DE GEHELE MATERIÑLE STRUCTUUR VAN EEN GEBOUW

"-7 : #OUPÏ

!LDUS *AN "ENTHEMgS IRONISCHE REACTIE OP MIJN STELLING EERDER DIE DAG DAT ARCHITECTENBUREAU "ENTHEM #ROUWEL TEVEEL SPOORWEGSTATIONS ONTWERPT IN .EDERLAND (ET IS EEN ZONNIGE ZATERDAG EIND SEPTEMBER IN HET 'ROOT (ANDELSGEBOUW IN 2OTTERDAM .AAR AANLEIDING VAN HET ARTIKEL g*O #OENEN JE BENT EEN BESCHUITLULg WAS IK GEVRAAGD EEN KORTE LEZING TE GEVEN OP HET SYMPOSIUM g(ET 3TATIONg 6ANUIT DE OUDE BIOSCOOPZAAL BOVENOP HET 'ROOT (ANDELSGEBOUW KIJKEN WE UIT OP DE WERKZAAMHEDEN AAN ÏÏN VAN DE PLAATSEN VAN DELICT n 2OTTERDAM #ENTRAAL )N MIJN KORTE LEZING DIE OCHTEND HEB VRAAGTEKENS GEZET BIJ HET FEIT DAT "ENTHEM #ROUWEL STRAKS ZES VAN DE BELANGRIJKSTE SPOORWEGSTATIONS IN DE 2ANDSTAD HEEFT ONTWORPEN !MSTERDAM #ENTRAAL

2OTTERDAM #ENTRAAL 5TRECHT #ENTRAAL $EN (AAG #ENTRAAL 3TATION 3CHIPHOL EN NU DUS OOK 3TATION $ELFT /MDAT DE VERSCHILLENDE REACTIES DIE DAG DE DISCUSSIE ROND DE STATIONS MEER RELIÑF GEVEN WIL IK ZE HIER KORT SAMENVATTEN

PANTHEON

&/! BEHOORT TOT DE GROEIENDE GROEP ARCHITECTEN DIE ICONOGRAlE GEBRUIKT IN HUN ONTWERPEN $ENK BIJVOORBEELD AAN HET /LYMPISCH 3TADION IN "EIJING VAN (ERZOG DE -EURON EN HET -ERCEDES "ENZ -USEUM IN 3TUTTGART VAN 5. 3TUDIO $E ICONOGRAlE VAN RESPECTIEVELIJK HET VOGELNESTJE EN DE -ERCEDES STER WORDT INGEZET VOOR ZOWEL DE ORGANISATIE VAN HET GEBOUW ALS DE COMMUNICATIE NAAR DE OPDRACHTGEVER EN HET PUBLIEK %MOTIE 6OORDAT *AN "ENTHEM gS MIDDAGS EEN REACTIE ZOU GEVEN OP MIJN STELLING VROEG OUD 2IJKSBOUWMEESTER 7YTZE 0ATIJN EERST OM REACTIES VAN EEN PANEL BESTAANDE UIT +OEN VAN 6ELZEN ARCHITECT #EES VAN "OVEN VOORMALIG 3POOR 2IJKSBOUWMEESTER #EES $OUMA $' 2UIMTE

EN 0IET 6OLLAARD JOURNALIST /MDAT *O #OENEN ZELF HAD AFGEZEGD VOOR HET SYMPOSIUM NEEMT #EES $OUMA HET VOOR HEM OP MET UITZONDERING VAN DE ARCHITECTEN SELECTIE VAN 2OTTERDAM #ENTRAAL WAS *O #OENEN ALS RIJKSBOUWMEESTER NIET VERANTWOORDELIJK VOOR HET FEIT DAT "ENTHEM #ROUWEL AL DIE STATIONS ONTWERPT "ENTHEM #ROUWEL IS STEEDS GEVRAAGD DOOR DE VERSCHILLENDE GEMEENTES 6OOR HET FEIT DAT IK TEN ORECHTE *O #OENEN DE SCHULD IN DE SCHOENEN HEB GESCHOVEN VOOR HET FEIT DAT "ENTHEM #ROUWEL AL DIE STATIONS ONTWERPT WIL IK MIJN EXCUSES AANBIEDEN *O #OENEN JE BENT ALLEEN EEN BESCHUITLUL VOOR DE SELECTIE VAN "ENTHEM #ROUWEL VOOR 2OTTERDAM #ENTRAAL (ET PANEL IS HET MET ELKAAR EENS DAT STATIONSGEBOUWEN VOORAL gmEXIBELg ZOUDEN MOETEN ZIJN OM TOEKOMSTIGE VERANDERINGEN TE KUNNEN ACCOMODEREN ZOALS NU VOLGEND JAAR DE PLAATSING VAN DE AUTOMATISCHE INGANGEN (ET IS ENIGSZINS VERVREEMDEND DAT DIT PANEL NET ALS "ENTHEM #ROUWEL NOG STEEDS GELOOFD IN gmEXIBILITEITg EN gUITBREIDBAARHEIDg (ET IS BIJZONDER IRONISCH DAT "ENTHEM #ROUWEL DE STATIONSHAL VAN 5TRECHT #ENTRAAL ZELF NIET mEXIBEL UITBREIDT MAAR SLOOPT (ET PANEL IS HET OOK AL MET ELKAAR EENS DAT EMOTIE OP ZICHZELF PRIMA IS MAAR DAT DAT NIET GEKOPPELD MOET WORDEN AAN gVORMg OF ICONOGRAlE $E ICONOGRAlSCHE CHAMPAGNE GLAZEN DIE !LSOP VOORSTELDE VOOR 2OTTERDAM #ENTRAAL WORDEN UNANIEM AFGEWEZEN !LS 7YTZE 0ATIJN HET PANEL VRAAGT NAAR IEDERS FAVORIETE TREINSTATION WORDT DUIDELIJK WELKE EMOTIE HET PANEL BEDOELT $E VIER PANELLEDEN NOEMEN TELKENS EEN KLEIN OUD STATION 0IET 6OLLAARD NOEMT ZELFS GEEN STATION ZIJN BESTE STATIONSERVARING WAS IN 3CHOTLAND WAAR DE TREIN SPECIAAL VOOR HEM ERGENS STOPTE $E GENOEMDE ERVARINGEN GAAN IN WEZEN OVER DE TRADITIONELE VERHOUDING TUSSEN STATIONSGEBOUW EN DE TREIN (ET STATIONSGEBOUW IS ENKEL DE ACHTERGROND VOOR HET ZO DIRECT MOGELIJK OP DE TREIN STAPPEN %R

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

MOET DUS ONDERSCHEID GEMAAKT WORDEN TUSSEN DE ERVARING VAN DE TREINEN DOOR MIDDEL VAN EEN TERUGHOUDENDE EN TRANSPARANTE ARCHITECTUUR EN DE ERVARING VAN HET GEBOUW ZELF ALS ICONOGRAlSCH DING $E IDEEÑN VAN HET PANEL SLUITEN NAADLOOS AAN BIJ DE VISIE VAN "ENTHEM #ROUWEL )N ALLE ONTWERPEN IS HET STATIONSGEBOUW NIET MEER DAN EEN ACHTERGROND EN WORDT DE AFSTAND TUSSEN DE REIZIGER EN DE TREIN MET VEEL GLAZEN VLAKKEN

VIDES EN TRANSPARANTE VLOEREN GEMINIMALISEERD $E ERVARING VAN HET OP DE TREIN STAPPEN WORDT GEPRIVILIGEERD BOVEN DE ERVARING VAN HET STATIONSGEBOUW %EN BELANGRIJKE VRAAG IS OF DEZE DIRECTE VERHOUDING TOT DE TREINEN DIE BIJ KLEINE STATIONS ZO INTERESSANT IS WEL TE VERTALEN IS NAAR DE GROTE STATIONS IN DE 2ANDSTAD DIE ONDER CONTANTE DRUK STAAN VAN DE COMMERCIE (ET PROBLEEM VAN DE WINKELS DIE HET HELE STATION DICHT DREIGEN TE LATEN SLIBBEN LOST "ENTHEM #ROUWEL OP MET DE VOLGENDE STRATEGIE WINKELS WORDEN ONDER HET TERMINAL DAK IN GROTE BLOKKEN GEPLAATST NAAST DE FEITELIJKE STATIONSHAL )N EEN mEXIBELE HAL KUN JE ALLES ACHTERAF WEER VERANDEREN DUS KAN "ENTHEM #ROUWEL DE *UNKSPACE HIERMEE VERSLAAN *AN "ENTHEM )N ZIJN LEZING gS MIDDAGS REAGEERT *AN "ENTHEM OP HET PLEIDOOI VOOR HET GEBRUIK VAN ICONOGRAlE IN DE ARCHITECTUUR MET EEN SIMPEL 7E WILDEN GEEN VORM MAKEN $EZE STELLING WORDT VERDER NIET ONDERSTEUND MET ARGUMENTEN *AN "ENTHEM MAAKT GEROUTINEERD GEBRUIK VAN CONTRASTEN IN ZIJN RETORIEK $E BESTAANDE SITUATIE WORDT BIJ VOORKEUR OMSCHREVEN ALS NIET RATIONEEL EN VIES n MET WOORDEN ALS gPATATGOOTg EN gEEN OPEN RIOOL VAN VERKEERg n TERWIJL DE ONTWERPEN ALLES LIJKEN OP TE LOSSEN EN WORDEN OMSCHREVEN IN TERMEN VAN SCHOON LICHT EFlCIÑNT EN GEORDEND (ET ZO MAKKELIJK AFWIJZEN VAN DE BESTAANDE SITUATIES GETUIGT VAN WEINIG RESPECT VOOR DE BESTAANDE STATIONS EN VALT DAN OOK BIJ VEEL MENSEN IN DE ZAAL NIET GOED /P DE STELLING DAT "ENTHEM #ROUWEL TEVEEL STATIONS ONTWERPT REAGEERT *AN "ENTHEM TUSSEN DE BEDRIJVEN DOOR )K BEN HET NATUURLIJK NIET MET JE EENS 7E WORDEN NATUURLIJK GEVRAAGD OMDAT WE EEN BEPAALDE ERVARING EN EXPERTISE HEBBEN OPGEBOUWD MET DERGELIJKE PROJECTEN *AN "ENTHEM IS HET WEL EENS MET DE STELLING DAT HET PROBLEEM NIET BIJ "ENTHEM #ROUWEL LIGT MAAR IN HET FEIT DAT ANDERE ARCHITECTEN HUN KANSEN NIET GRIJPEN )N DE PRIJSVRAAG VOOR 2OTTERDAM #ENTRAAL DEED 2EM +OOLHAAS OOK MEE EN WAS DIE FAVORIET 4OCH WON "ENTHEM #ROUWEL 6OOR DE KRITIEK HEEFT *AN "ENTHEM WEL BEGRIP )K MOET ZEGGEN DAT IK TOEN IK JONG WAS OOK NIETS VAN

DE OUDERE GENERATIE GOED VOND $AT IS NATUURLIJK WAAR MAAR DOOR DE KRITIEK ALS GENERATIECONmICT AF TE DOEN ONTHOUDT *AN "ENTHEM ZICH VAN DE NOODZAAK INHOUDELIJK TE REAGEREN *OUW ARTIKEL HEEFT TROUWENS EEN TIJD BIJ ONS AAN DE MUUR GEHANGEN ZEGT *AN "ENTHEM TENSLOTTE LACHEND

6OORAL DE JONGE ARCHITECTEN WAREN HET ER SOMS WEL MEE EENS $E MEESTEN TROUWENS NIET MAAR DAT WAS NATUURLIJK WEL TE VERWACHTEN )NNOVATIE 5IT ENIGSZINS ONVERWACHTE HOEK KOMT ER AAN HET EIND VAN DE DAG TOCH NOG STEUN VOOR HET GEBRUIK VAN ICONOGRAlE IN DE ARCHITECTUUR 4OBIAS 7ALLISTER VAN 5. 3TUDIO PROJECTARCHITECT VAN !RNHEM #ENTRAAL LAAT TIJDENS ZIJN LEZING TWEE PLAATJES ZIEN EEN HOEKIGE OUDE TREIN EN DE GESTROOMLIJNDE )#% HOGESNELHEIDSTREIN 7IJ ZIJN NATUURLIJK VORMGEVERS $US WE HEBBEN HET EEN EIGENTIJDSE UITSTRALING GEGEVEN WAS ZIJN WEL HEEL KORTE TOELICHTING VOOR HET GEBRUIK VAN HET BEELD VAN DE )#% IN HET ONTWERP VAN HET STATIONSGEBOUW )N WERKELIJKHEID IS DE ICONOGRAlE VAN DE TREIN VEEL DIEPER IN HET GEBOUW TERUG TE VINDEN (ET STATIONSGEBOUW TRANFORMEERT VAN EEN VIERKANTE PLAK MET KANTOREN TOT EEN OPEN 4RANSFERHAL MET EEN VRIJE VORM $E )#% HEEFT EENZELFDE TRANSFORMATIE VAN BOX NAAR BLOB WAAR DE PUBLIEKE WAGONRUIMTE OVERGAAT IN DE GESTROOMLIJNDE NEUS MET DE RUIMTE VOOR DE MACHINIST (ET DIAGRAM IS HETZELFDE (ET VERSCHIL IS DAT DE BLOBVORM BIJ DE )#% WORDT GEDICTEERD DOOR DE LUCHTSTROOM EN DE BLOBVORM BIJ !RNHEM #ENTRAAL ZICH VOEGT NAAR DE REIZIGERSSTROMEN -ET HET GEBRUIK VAN ICONOGRAlE MAAKT DE ARCHITECTUUR VANUIT HAAR EIGEN DISCIPLINE VOORZICHTIGE UITSTAPJES NAAR ANDERE DISCIPLINES

ZOALS PSYCHOLOGIE EN INDUSTRIEEL ONTWERPEN "IJ EFFECT VAN EEN DERGELIJKE KRUISBESTUIVING IS DAT ER INNOVATIE KAN PLAATSVINDEN %EN MOOI VOORBEELD VAN INNOVATIE WAT BETREFT ICONOGRAlE IS "-7 )N HET ONTWERP VAN DE "-7 : GEBRUIKTE #HRIS "ANGLE NOG NADRUKKELIJK gGRAPHICSg ZOALS GROTE LUCHTOPENINGEN EN CHROOMACCENTEN OM DE PLAATS VAN DE MOTOR TE ACCENTUEREN EN LUXE UIT TE STRALEN -AAR IN HET ONTWERP VAN DE : IS DE REPRESENTATIE VEEL ABSTRACTER GEWORDEN DOOR HET GEBRUIK VAN gSPLINESg :ONDER EEN KLASSIEK LUCHTGAT AAN DE ZIJKANT VAN DE AUTO TE HOEVEN MAKEN OM DE PLAATS EN KRACHT VAN DE MOTOR TE BENADRUKKEN GEVEN DE VOUWEN IN HET PLAATWERK DE AUTO EEN BIJNA LETTERLIJK gGESPIERDg UITERLIJK 4RADITIONEEL GEBRUIKEN AUTO ONTWERPERS DE gTHEORETISCHE LIJNg TWEE PLATTE VLAKKEN WORDEN DOOR MIDDEL VAN EEN RONDING MET ELKAAR VERBONDEN n DOOR DE RONDING SNIJDEN DE TWEE VLAKKEN ELKAAR NIET WERKELIJK ER IS ALLEEN EEN THEORETISCHE SNIJLIJN $AARENTEGEN WERKT EEN SPLINE NIET MEER VØØR HET VLAK MAAR ÓN HET VLAK %EN SPLINE IS ALS EEN SPIER DIE PLAATSELIJK OMHOOG

! , ' % - % % . 6 ! + ! . 4 ) % 3 4 9 , / 3

$OJHPHHQB3B WP LQGG

KOMT %EN VLAK KAN PLAATSELIJK EEN VOUW KRIJGEN

EEN VOUW MET EEN BEGIN EN EINDPUNT $EZE ZEER VERNIEUWENDE VORMLOGICA MAAKT HET MOGELIJK PLAATSELIJKE ACCENTEN KORTE GEBOGEN LIJNEN EN HOLLE VLAKKEN TE REALISEREN $E TRADITIONELE DOORLOPENDE LIJNEN WORDEN VERVANGEN DOOR SPLINES DIE OPKOMEN EN WEER VERDWIJNEN IN DE VLAKKEN VAN DE CARROSSERIE /OK VOOR DE ARCHITECTUUR ZIJN INNOVATIES ALS DE gSPLINESg INTERESSANT $E gSPLINESg VAN #HRIS "ANGLE LIJKEN BIJVOORBEELD OP DE gPOWERLINESg VAN +AS /OSTERHUIS +IJK MAAR NAAR DE LIJNEN VAN HET PAVILJOEN VAN /., DAT OP DIT MOMENT VOOR "OUWKUNDE WORDT GEREALISEERD "IJ DE BORREL NA HET SYMPOSIUM VRAAGT ÏÏN VAN DE AANWEZIGEN TENSLOTTE 7ORDT JE SOMS GESPONSORD DOOR "OLLETJE

5. 3TUDIO -ERCEDES "ENZ -USEUM 3TUTTGART &OTO #HRISTIAN 2ICHTERS

2AAIJ -ICHIEL VAN *O #OENEN JE BENT EEN BESCHUITLUL 0ANTHEON 4HEMA @3AAI $ELFT (ET SYMPOSIUM @(ET 3TATION IS DE NEGENDE AmEVERING IN DE SERIE SYMPOSIA @'EBOUW ALS $ENKBEELD DAT DE +, 0OLL 3TICHTING VOOR /NDERWIJS +UNST EN 7ETENSCHAP ORGANISEERT EN VOND PLAATS OP ZATERDAG SEPTEMBER %R IS EEN VIDEO REGISTRATIE VAN HET SYMPOSIUM OP $6$ VERSCHENEN WWW KLPOLL NL :AERO 0OLO !LLEJANDRO 4HE (OKUSAI 7AVE 6OLUME !MSTERDAM

PANTHEON

,IBERO 3UBURBAN .ATION 4HE 2ISE OF 3PRAWL AND THE $ECLINE OF THE !MERICAN $REAM %EN KEER IN DE ZOVEEL TIJD KOMT ER EEN BOEK UIT DAT PRECIES LIJKT TE VERTELLEN WAT JIJ ALTIJD AL DACHT MAAR NOOIT OP PAPIER KON ZETTEN 35"52"!. .!4)/. IS ZO N BOEK :ICH EINDELOOS UITSTREKKENDE WOONWIJKEN VULLEN STEEDS MEER VAN HET !MERIKAANSE LANDSCHAP $EZE gSPRAWLg HOUDT ZIJN BEWONERS GEVANGEN IN EEN TOTAAL VERDOOFD PATROON EEN PATROON DAT VOLGENS DE SCHRIJVERS DRINGEND DOORBROKEN MOET WORDEN $E AUTEURS !NDRES $UANY %LIZABETH 0LATER :YBERK EN *EFF 3PECK ZIJN VOORAL BEKEND GEWORDEN ALS OPRICHTERS VAN HET #ONGRESS FOR .EW 5RBANISM

WAARMEE ZE PLEITEN VOOR EEN TERUGKEER NAAR HET MEER TRADITIONELE URBANISME VAN WELEER (ET BOEK KAN GROFWEG OPGEDEELD WORDEN IN TWEE DELEN (ET EERSTE DEEL PROBEERT AAN DE HAND VAN DE HISTORISCHE ONTWIKKELING VAN DE !MERIKAANSE SUBURB HET ONTSTAAN VAN SPRAWL UIT TE LEGGEN HET TWEEDE DEEL IS MEER EEN HANDVEST VOOR DE SUBURB DIE WEL MOET WERKEN ALS LEVEND ORGANISME 5IT DE HISTORIE VAN SPRAWL BLIJKT DAT HET NOOIT EEN ONVERMIJDELIJKE ONTWIKKELING IS GEWEEST MAAR JUIST DOOR PLANNENMAKERS EN REGELS GEWORDEN IS WAT HET NU IS :ONERINGSWETTEN HEBBEN VOOR DE INDELING IN gHOKJESg OF gPODSg GEZORGD TERWIJL DE BRANDWEERCOMMANDANTEN MET SUCCES VERANTWOORDELIJK ZIJN VOOR DE VEEL TE BREDE STRAATPROlELEN $E BRANDWEERAUTO MOET IMMERS WEL KUNNEN KEREN )N HET TWEEDE GEDEELTE VAN HET BOEK BLIJKT DAT HET MET NAME GESCHREVEN IS VOOR !MERIKAANSE STEDENBOUWERS EN GEINTERESSEERDEN 7AAR HET EERSTE DEEL EEN MESSCHERPE ANALYSE VAN HET CONCEPT SPRAWL EN DE gAUTOMOBILE BASED SETTLEMENT PATTERNSg LEVERT VERZANDEN DE AUTEURS IN DE TWEEDE HELFT VAN HET BOEK ALS SNEL IN DETAILS ALS BOCHTRADII EN HOE OM TE GAAN MET DE GEMEENTELIJKE VOORSCHRIFTEN EN RICHTLIJNEN %EN VAN DE LESSEN IS DAT EEN SIMPEL HEK OF EEN ANDER SOORT BARRIERE OM EEN WOONWIJK HET NOG GEEN GATED COMMUNITY MAAKT EEN GEDACHTE DIE IN .EDERLAND JUIST WEL VAAK OPGEVOERD WORDT IN DISCUSSIES OVER WONINGBOUWPROJECTEN *UIST DE

$OJHPHHQB3B WP LQGG

PANTHEON

TOT IN TREURNIS DOORGEVOERDE UNIFORMITEIT BINNEN ZOgN GATED COMMUNITY MAKEN HET GEVAARLIJKE ONTWIKKELINGEN VOOR ONZE SAMENLEVING %EN INDELING DIE GEBASEERD IS OP PRIJSKLASSE GENEREERT NIETS ANDERS DAN ECONOMISCHE GHETTOgS ZO BLIJKT -ISSCHIEN WEL HET MEEST TEKENENDE VOORBEELD VAN DEZE DEPRESSIEVE HOMOGENITEIT IS DE INTROTRACK VAN DE !MERIKAANSE TV SERIES 7EEDS VAN *ENJI +OHAN UIT $EZE BEGINT MET EEN SATELLIETFOTO VAN EEN GENERIEKE !MERIKAANSE SUBURB TERWIJL -ALVINA 2EYNOLDS ZINGT OVER LITTLE BOXES ON THE HILLSIDE

,ITTLE BOXES MADE OF TICKYTACKY ,ITTLE BOXES ON THE HILLSIDE LITTLE BOXES ALL THE SAME 7AT VOLGT ZIJN MENSEN IN ALLEMAAL IDENTIEKE 356 S

DIE IN IDENTIEKE KLEREN HARDLOPEN EN WINKELEN

TERWIJL 2EYNOLDS VERDER ZINGT !ND THEREgS DOCTORS AND THEREgS LAWYERS AND BUSINESS EXECUTIVES !ND THEY RE ALL MADE OUT OF TICKY TACKY AND THEY ALL LOOK JUST THE SAME ,EES HET BOEK KIJK DE SERIE EN JE WEET WEER WAAROM DIE HIPPE DIVERSITEIT IN ONZE 6).%8 WIJKEN NOG NIET ZO SLECHT IS -ARTEN $ASHORST 3UBURBAN .ATION 4HE 2ISE OF 3PRAWL AND THE $ECLINE OF THE !MERICAN $REAM !NDRES $UANY %LIZABETH 0LATER :YBERK AND *EFF 3PECK .ORTH 0OINT 0RESS BLZ EN

)3".

3UBJECTIEVE !TLAS VAN .EDERLAND 4IJD VERANDERT ONS BEELD VAN .EDERLAND )N HET JOURNAAL OVERHEERSEN DE BEELDEN VAN GEBOEIDE TERRORISTEN DALENDE KOOPKRACHT EN MENSEN DIE LOPEN TE MOPPEREN OVER ONS LAND .EDERLAND IS DE LAATSTE TIJD OPGESCHRIKT DOOR TWEE gMAATSCHAPPELIJKEg MOORDEN VADERS DIE HUN GEZIN EN ZICHZELF VAN HET LEVEN BEROVEN HOOLIGANS EN MANNEN DIE GRANATEN NAAR DE POLITIE GOOIEN !NNELYS DE 6ET DOCENTE AAN DE $ESIGN !CADEMY IN %INDHOVEN HAD GENOEG VAN DEZE DONKERE WOLK DIE OVER ONS LAND HANGT -AAR DENKT IEDEREEN ER ZO SOMBER OVER 7IJ BASEREN ONZE MENING EERDER OP RADIO TV EN KRANT DAN DAT WE ZELF OP ONDERZOEK UITGAAN $OOR EIGEN ONTDEKKINGEN WORDT DE KIJK OP DE WERELD AUTHENTIEKER .EDERLAND MOET WEER OP DE KAART $US BENADERDE ZE VEERTIG VAN HAAR STUDENTEN

OM EEN FRISSE KIJK OP .EDERLAND TE BIEDEN +AARTEN GRAlEKEN FOTOgS TEKENINGEN ZIJN DE MIDDELEN WAARMEE DE STUDENTEN STEEDS EEN NIEUW PERSPECTIEF BIEDEN OP ONS KLEINE LANDJE $E 3UBJECTIEVE !TLAS VAN .EDERLAND DIE HET RESULTAAT IS VAN DEZE ONDERZOEKJES WIL OP EEN ONGEWONE EN AANTREKKELIJKE MANIER LATEN ZIEN WAT ER AAN DE HAND IS IN HET TOLERANTE LAGE LAND %N DAT LUKT VAAK VERBAZEND GOED $E 7ACHTWIJZER

VAN 2UBEN %SSER INVENTARISEERT DE TIJD DIE JE IN EEN WEEK AAN HET WACHTEN BENT EN WAAROP :O STAAT 2UBEN DIK MINUTEN BIJ VERSCHILLENDE KASSAgS -ISSCHIEN IS .EDERLAND WEL EEN LAND IN DE WACHT %EN AARDIGE EYE OPENER IS EEN KAART VAN EEN )SRAÑLISCHE STUDENT DIE .EDERLAND OP DE PLEK VAN )SRAEL HEEFT GELEGD EN HEEFT AANGEGEVEN WAAR DE BEZETTE GEBIEDEN ZIJN :EELAND $EN (AAG

7ASSENAAR EN ,EIDEN VORMEN DE 'AZA STROOK EN HET OOSTEN VAN HET LAND IS DE 7ESTBANK 7AT ZOU ER IN .EDERLAND GEBEUREN ALS WE KM LAND ZOUDEN MOETEN OPGEVEN (ET LAATSTE VOORBEELD DAN *ANNEKE 3MALE HEEFT OPGESCHREVEN MET WELKE PRODUCTEN ZE OP EEN DAG IN AANRAKING KOMT EN WAAR DIE PRODUCTEN DAN VANDAAN KOMEN (ET GAAT VAN )+%! BEDDENGOED NAAR SCRUBCREME UIT &RANKRIJK VIA ONDERGOED VAN ( - NAAR EEN .OKIA UIT 0OLEN VAN .IKE SCHOENEN NAAR EEN BEDLAMPJE VAN DE (EMA .EDERLAND IS ,ONSDALE JONGEREN 4ATTATAAL $UTCH $ESIGN 4HE $UTCH $REAM GEMENGDE VERLIEFDE KOPPELS EN DE NIET WEG TE DENKEN lETSEN $E CONCLUSIE VAN ,IDEWIJ %DELKOORT IN HAAR INLEIDING LUIDT DAN OOK %EN ZEER EIGEN EN CREATIEVE VORM VAN CARTOGRAlSCH DENKEN WAARMEE WE ONZE BLIK KUNNEN VERRUIMEN EN ONZE ZINNEN KUNNEN VERZETTEN OP ZOEK NAAR ANTWOORDEN OM DE EIGEN GRENZEN OPNIEUW TE BEPALEN OF TE OVERSCHRIJDEN -OCHT JE NA DE FEESTDAGEN TWAALF EURO KUNNEN MISSEN DAN ZOU IK AANRADEN OM ZE AAN DIT BOEKJE TE SPENDEREN !LS JE ZIT TE WACHTEN OP DE PIZZA DIE IN DE OVEN STAAT BLADER IN DE 3UBJECTIEVE !TLAS EN VERBAAS JE OVER DE VELE VERASSENDE PERSPECTIEVEN ,IJKT MIJ IDEAAL ALS JE WEER EENS EEN KEER VAST ZIT MET JE ONTWERP EN EEN GOEIE INPUT NODIG HEBT VOOR JE ONE WO MAN BRAINSTORM !NSELM VAN 3INTlET 3UBJECTIEVE !TLAS VAN .EDERLAND !NNELIES DE 6ET RED "IS 0UBLISHERS BLZ NL EN ¼

)3". 8

3 4 9 , / 3 6 ! + ! . 4 ) % ! , ' % - % % .

!GENDA

FEB

FEB

MRT

VAN (ERK $E +LEIJN

LEZING

LOCATIE DE "RAKKE 'ROND !MSTERDAM INFO WWW ARCAM NL?

T M FEB

PRIJS

TENTOONSTELLING

5NKNOWN 5RBANITY IN #HINA LOCATIE "ERLAGE )NSTITUUT 2OTTERDAM

INFO WWW BERLAGE INSTITUTE NL? PRIJS ONBEKEND

!FSTUDEERTENTOONSTELLING GETOOND WORDEN DE RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK NAAR STEDELIJKE ONTWIKKELINGEN IN #HINA

FEB

DOUBLE LECTURE DEBATE (ANIF +ARA AND -ICHAEL LOCATIE 45 $ELFT &ACULTY OF !RCHITECTURE ZAAL !

INFO WWW CONCRETEDESIGHCOMPETITION COM

T M FEB

PRIJS GRATIS

TENTOONSTELLING

,ESS IS LESS MORE IS MORE LOCATIE !ORTA 5TRECHT

LEZING

INFO WWW AORTA NU?

PRIJS GRATIS

/VERZICHT VAN DE STEDENBOUWKUNDIGE PROJECTEN EN WONINGBOUW VAN !RCHITECTENBUREAU -ARLIES 2OHMER

T M FEB

., TROTS

TENTOONSTELLING

LOCATIE !"# !RCHITECTUURCENTRUM (AARLEM

INFO WWW ARCHITECTUURHAARLEM NL? PRIJS GRATIS

7AT IS DE ROL VAN DE ARCHITECT BIJ HET AANGAAN VAN EEN PROJECT MET EEN MAATSCHAPPELIJK BELADEN THEMA

FEB T M MRT

T M MRT

TENTOONSTELLING

7ARM 3IBERIÑ 'ROTE REIS LOCATIE FACULTEIT "OUWKUNDE $ELFT !CHTERHAL INFO WWW STYLOS NL

PRIJS GRATIS

TENTOONSTELLING

$E ZEVEN VERDWENEN POORTEN

LOCATIE #ENTRE #Ã’RAMIQUE -AASTRICHT INFO WWW CENTRECERAMIQUE NL? PRIJS

T M MRT

TENTOONSTELLING

$ANKZIJ DE $IJKEN

LOCATIE ARCHITECTUURCENTRUM .IJMEGEN INFO WWW ARCHITECTUURCENTRUMNIJMEGEN NL PRIJS GRATIS 6ERSCHEIDENE ARCHITECTEN OVER DE PROBLEMATIEK VAN DE WATERHUISHOUDING IN ONTWERPEN VOOR HET RIVIERENGEBIED

EN MRT

LOCATIE FACULTEIT "OUWKUNDE $ELFT INFO WWW STYLOS NL

T M MRT

TENTOONSTELLING LEZING

4HEMAWEEK #HINA

PRIJS GRATIS

.EWER /RLEANS ! 3HARED 3PACE LOCATIE .!I 2OTTERDAM

INFO WWW NAI NL?TEL

TENTOONSTELLING PRIJS

.EDERLANDSE EN !MERIKAANSE ONTWERPBUREAUS MET HUN VOORSTELLEN VOOR DE ONTWIKKELING VAN WIJK STAD EN REGIO VAN HET NIEUWE .EW /RLEANS

EN MRT

0ROJECTIVE ,ANDSCAPE LOCATIE FACULTEIT "OUWKUNDE $ELFT 4ENTOONSTELLINGSZAAL INFO WWW PROJECTIVELANDSCAPE NL

T M MEI

$ROMEN VAN !MERIKA

CONFERENTIE PRIJS GRATIS

LEZING

LOCATIE -USEUM (ILVERSUM INFO WWW MUSEUMHILVERSUM NL? PRIJS

$E INVLOED VAN ARCHITECT &RANK ,LOYD 7RIGHT OP DE .EDERLANDSE ARCHITECTUUR

MRT T M JUN

'ISPEN BESTAAT JAAR LOCATIE .!I 2OTTERDAM

INFO WWW NAI NL?TEL

TENTOONSTELLING PRIJS

4ENTOONSTELLING OMTRENT DE WIJZE WAAROP @NIEUWE FOTOGRAFEN EN GRAlSCH VORMGEVERS DE PRODUCTEN EN INTERIEURS VAN 'ISPEN VERBEELDDEN

NDIWBYDNDQWLH LQGG

NDIWBYDNDQWLH LQGG