Delftse Lente

D.B.S.G. Stylos presenteert:

delftse lente een theater voorstelling in de faculteit

Bouwkunde TU Delft over

studentenprotest bezettingen en democratie in de sixties en seventies

28 februari en 1 maart 2014

programma

inhoud voorwoord 3 synopsis 4 regie 5 stylos 6 lustrum 7 repetitieproces 8 randprogramma 10 tijdlijn 12 historie 14 verantwoording 17 design 18 cast 20 crew 21 met dank aan

23

motie 1

motie 2

De afdeling Bouwkunde erkent geen be-

Wanneer daarvoor aangewezen door

stuursvorm op basis van klassen en verte-

de algemene vergadering, kan ieder-

genwoordiging van klassen. Alleen een al-

een een bestuurs- of onderwijsfunctie

gemene afdelingsvergadering (omvattende

vervullen.

allen die als student zijn ingeschreven en allen die als personeel zijn aangesteld) kan bindende beslissingen nemen.

Dit zijn de moties die werden aangenomen tijdens de afdelingsvergadering van 9 mei 1969.

2

voorwoord Welkom in de Oostserre van de faculteit

den. We herontdekten de bewogen geschie-

Bouwkunde, plaats delict van ons theater-

denis van Stylos in die tijd en de heftige

stuk. In het najaar van 2012 kwam bij mij en

gebeurtenissen op de, toen nog, Technische

Rosa Stapel het idee op een theaterstuk te

Hogeschool Delft.

produceren met studenten van onze faculteit. Een theaterstuk maken met bouwkun-

Samen met theatermaker Marleen van Da-

destudenten, dat zal vast een succes wor-

len hebben we over de zomer van 2013 het

den, dachten we. Met het lustrum van de

stuk geschreven. We kregen steeds meer

studievereniging Stylos om de hoek, zagen

informatie over de gebeurtenissen die

we reden om ons idee daadwerkelijk tot uit-

plaatsvonden tussen 1968 en 1972, dankzij

voer te brengen. We wilden een theaterstuk

archiefonderzoek en interviews met perso-

maken dat zowel actueel was qua thema-

nen die studeerden of lesgaven in die tijd.

tiek en architectuurinhoud, als spannend en

Hierdoor hebben we het verhaal af en toe

spectaculair. Uiteindelijk kozen we ervoor

bijgeschaafd tot wat het nu geworden is.

een historisch stuk te maken over Bouwkunde en de TU Delft in de jaren 70. Toen we

Ik wens namens de volledige theatercom-

deze periode begonnen te onderzoeken, do-

missie u een mooie voorstelling toe.

ken er van alle kanten signalen op uit deze tijd. Het leek op het effect van het rijden in

Benjo Zwarteveen

een nieuwe auto, ineens ontdek je hoeveel

voorzitter lustrumtheater commissie

andere auto’s van datzelfde type er rond rij-

3

synopsis Het is 1969 en het is onrustig onder de stu-

anderingen vinden plaats in het architec-

denten. In Parijs, Amsterdam, overal be-

tuuronderwijs en dientengevolge ook in de

vragen jongeren en studenten de manier

architectuur- en stedenbouwpraktijk. Maar

waarop de maatschappij is georganiseerd.

te midden van die schijnbaar rooskleurige

Na de Tweede Wereldoorlog zijn de regels

vooruitgang worden de verhoudingen binnen

en gewoonten van voor de oorlog weer terug

zijn eigen familie en vrienden op scherp ge-

genomen, maar de maatschappij is veran-

zet. Want wat als je vader alles bij het oude

derd. De klassenmaatschappij is verouderd,

wil houden en hij vrienden heeft in het TH

zo ook in Delft.

bestuur? Wat als je ouders andere plannen hebben voor je toekomst dan jij? Wat als de

Klaas Jan, de zoon van een technocratisch

liefde overgaat en je vrienden niet meer lij-

architect, is zo iemand. Hij begrijpt niet

ken te zijn wie ze waren?

dat het onderwijs niet met de tijd meegaat.

Op Bouwkunde wordt niet naar studenten

In een verhaal over jaloezie, ouder worden

geluisterd, drukken autoritaire hoogleraren

en vechten voor je idealen komen de voor-

hun stempel op het onderwijs en wordt wei-

en nadelen van zo’n anders georganiseerde,

nig rekening gehouden met de beroepsprak-

nieuwe maatschappij boven tafel.

tijk. Klaas Jan wil hier iets aan doen en met hem vele anderen. Op diplomatieke wijze

Want als de dingen niet gaan zoals jij zou

behalen ze hun eerste successen. Grote ver-

willen, ga je dan tot actie over‌?

4

regie Hallo! Mijn naam is Marleen van Dalen, thea-

Ik ben actrice en spelcoach. Ik regisseer

termaker en regisseur van Delftse Lente. Sa-

voorstellingen, maak theater, teksten en

men met Benjo Zwarteveen en Rosa Stapel,

liedjes. Ik geef workshops op scholen en be-

studenten Bouwkunde aan de faculteit hier,

drijven en adviseer en ondersteun gemeen-

heb ik sinds zomer 2013 aan deze prachtige,

ten in de ontwikkeling en uitvoering van hun

bijzondere voorstelling gewerkt.

cultuurbeleid.

Theater is voor mij zowel

een artistiek product als een instrument Men wilde historie, engagement en een de-

om mensen uit te dagen en te reflecteren

bat over de studiewereld nu. Dus hebben

op zichzelf. Het proces in Delft heeft voor

we gefocust op een bijzondere gebeurtenis

mij veel van deze dingen gecombineerd. Ik

in de geschiedenis van de TU Delft en de

ben daarvoor erg dankbaar. En daar maak ik

faculteit Bouwkunde. De bezetting van het

u graag deelgenoot van. Laat u inspireren

faculteitsgebouw op 12-15 december 1972.

en deel mee. Tijdens de tentoonstelling,

We hebben ons verdiept in de historie, de

tijdens het gesprek, tijdens de borrel, maar

context onderzocht en gediscussieerd over

vooral‌ tijdens onze voorstelling!

de verschillen tussen de student van toen en nu. Daaruit ontstond een verhaal, tot leven gebracht door de uiterst leergierige en enthousiaste cast en het inspirerende team achter de schermen. Samen hebben we de personages leren kennen, muziek gemaakt, teksten geschreven, geĂŻmproviseerd en heel hard gewerkt om een voorstelling te maken over de tijd, over ouder worden, over keuzes en over staan voor je idealen.

Persoonlijk heb ik ontzettend genoten van de afgelopen maanden. Ik vind het een voorrecht om samen met anderen theater te mogen maken, om belangrijke onderwerpen aan te snijden en om mensen te begeleiden in hun persoonlijke ontwikkeling, on en off stage.

5

stylos De geschiedenis van het Delftsch Bouwkun-

de studie Bouw-

dig Studenten Gezelschap Stylos gaat terug

kunde, en zijn zo-

tot 1894 toen een civiel en bouwkundig

wel afkomstig uit

dispuut van het Delftsch Studenten Corps

Nederland als uit

werd opgericht. De civiele en bouwkundige

het buitenland.

tak zijn na de Tweede Wereldoorlog onafhankelijk van elkaar verder gegaan, waarbij

Daarnaast

Stylos de bouwkundetak representeerde.

Stylos een eigen

heeft

De vereniging heeft als doel de bouwkunde-

stichting. De Sty-

student zichzelf verder te laten ontplooien

los Stichting ondersteunt inhoudelijke initia-

door verdiepende en verbredende activitei-

tieven van en voor bouwkundestudenten en

ten en volgt het onderwijs op de faculteit

ook het tweejaarlijkse ‘INDESEM’ (Interna-

kritisch. In 1998 won Stylos de markante

tional Design Seminar). De Stylos Stichting

Rotterdam-Maaskantprijs voor haar invloed-

heeft daarnaast een kring van architectenbu-

rijke rol in het architectuurdebat in Neder-

reaus, bouwbedrijven en bouwkunde-alumni

land.

om zich heen verzameld die jaarlijks een bijdrage doen om deze initiatieven mogelijk

Inmiddels heeft de vereniging meer dan 2100

te maken. Door deze betrokkenheid blijven

leden en organiseert zij vele activiteiten,

deze ‘Vrienden van Stylos’ op de hoogte van

zoals symposia en masterclasses met grote

de laatste ontwikkelingen op de faculteit

namen uit de bouwwereld, verre reizen naar

Bouwkunde en zijn ze onderdeel van een

interessante steden en brengt het viermaal

netwerk van bedrijven en studenten.

per jaar het architectuurmagazine ‘pantheon//’ uit. Ook worden alle eerstejaars

Met deze genoemde zaken vervult Stylos een

bouwkundestudenten door Stylos geïntro-

waardevolle functie voor zowel de student,

duceerd in Delft en organiseert zij BkBeats,

de faculteit als bedrijven. De vereniging ma-

het grootste faculteitsfeest van Nederland.

nifesteert zich bovendien als waardevolle

Hiermee heeft Stylos niet alleen een inhou-

schakel tussen deze partijen.

delijke functie, maar brengt zij ook studenten bij elkaar. Deze activiteiten worden

Mocht u meer informatie willen over de acti-

mogelijk gemaakt door commissies. Dit jaar

viteiten van Stylos of de Stylos Stichting, of

zijn er 23 verschillende commissies met 140

als u vriend van Stylos wilt worden, kom dan

enthousiaste commissieleden. Deze com-

in de pauze naar de informatietafel.

missieleden komen uit alle jaarlagen van

6

lustrum Dit jaar viert Stylos haar 120ste verjaardag,

nu in huist. Deze geschiedenis, waar zowel

ofwel het 24ste lustrum. Dat maakt Stylos

onze faculteit als de studievereniging een

een van de oudste en langstlopende stu-

rol in speelden is een terugblik naar het ver-

dieverenigingen van de TU Delft, iets waar

leden maar wordt tegelijkertijd gekoppeld

we trots op mogen zijn. We gebruiken dit

aan het heden. Hoe komen studenten nu op

feestjaar om terug te blikken op de afge-

voor hun rechten? En wat is de rol van een

lopen vijf jaar en vast vooruit te kijken

studievereniging daarbij? De uitkomst van

naar een nieuwe periode met hopelijk vele

dit onderzoek is een prachtig theaterstuk

hoogtepunten. Maar natuurlijk vormt deze

geworden dat zeker als een van de hoogte-

mijlpaal ook een goede aanleiding om de

punten van het 24e Stylos lustrum geldt. Wij

Dies, de verjaardag van de vereniging, extra

zijn er in elk geval heel erg trots op en ik

uitgebreid te vieren. Het lustrumjaar staat

hoop dat u er net zoveel van gaat genieten.

in het teken van ‘Monumentaal’. Dit thema kom je het hele jaar tegen bij alle lustrumactiviteiten.

Een van deze feestelijke activiteiten is theaterstuk ‘Delftse Lente’. Voor dit theaterstuk zijn we de geschiedenis in gedoken van het monumentale pand waar de faculteit

7

repetitieproces

introductie - improvisatiesessies juni 2013

8

audities en repetities september 2013 t/m februari 2014

zaalrepetities met figuranten januari en februari 2014

9

randprogramma Panelgesprek ‘betrokken architectuur, be-

Tentoonstelling over het studentenprotest

trokken onderwijs’

van 1945 tot nu

Dit panelgesprek wordt gehouden na afloop

In de weken voorafgaand aan de voorstellin-

van de matineevoorstelling op zaterdag 1

gen heeft de tentoonstelling over het stu-

maart en is voor alle bezoekers van Delft-

dentenprotest zowel in de UB, als nu op de

se Lente toegankelijk. In het theaterstuk

faculteit Bouwkunde gestaan. In deze ten-

worden vragen opgeroepen, vragen die ook

toonstelling vertellen we in woord en beeld

direct naar het publiek ten gehore worden

het verhaal in drie fasen: wederopbouw

gebracht. Vragen zoals: hoe betrokken ben

(1945-1960), kritiek (1960-1970) en opstand

je bij je onderwijs? Kijkt men nog wel kri-

(1970-1980) en op drie schaalniveau’s: Ne-

tisch naar de maatschappij, en is men bereid

derland, TU Delft en Bouwkunde.

om actie te ondernemen als er onrechtvaardigheden zijn te ontdekken? In het panelge-

Neem vooral in de pauze of achteraf een

sprek willen we doorgaan op deze vragen,

kijkje, want er is nog veel meer te vertellen!

maar ook verder gaan dan alleen algemene thematiek. We willen verder praten over architectuur en betrokkenheid in de architectuur, maar ook over het architectuuronderwijs en de betrokkenheid van docent en student daarin. We hebben in het panel een aantal generaties Delftse studenten zitten, die allemaal een succesvolle carrière als architect hebben (gehad).

John Habraken, studeerde 1948 - 1955 Moshé Zwarts, studeerde 1955 - 1963 Kees Rijnboutt, studeerde 1956 - 1964 Hans Ruijssenaars, studeerde 1962 - 1969 Frits van Dongen, studeerde 1964 - 1980 Gespreksleider is Harm Tilman, hoofdredacteur van ‘de Architect’.

10

11

tijdlijn 1945 - 1967

3 maart 1967

Wederopbouw

Conferentie op Bouwkunde

Na het einde van de Tweede We-

Conferentie met het thema “Schiet

reldoorlog was woningnood volks-

de opleiding tot architekt aan de

vijand nummer één. Het land lag

afdeling bouwkunde al lang te-

in puin en de kwaliteit van de hui-

kort?” Resultaat van deze confe-

zen was laag. Enorme bouwactivi-

rentie (forum genoemd) is dat er

teit moest het tekort wegwerken.

werd gepoogd meer naar de student te luisteren en beter overleg te voeren, in de “kommissie 2-2-2”.

1960-1965 Aantal studenten op Bouwkunde

3 augustus 1967

verdubbeld In de eerste jaren na de oorlog be-

Studentenprotest benoeming

gon het studentaantal te groeien.

hoogleraren zonder overleg

De toename op Bouwkunde was het

Handtekeningenactie en pam-

sterkst merkbaar na 1960.

fletten werden verspreid tegen aanstelling van de hoogleraren Op ‘t Land en van Tol.

november 1967 Inaugurele redes Op ’t Land en van Tol Studenten delen tijdens de rede pamfletten uit en recherche is aanwezig om onlusten onder studenten Nederland TH Delft Bouwkunde

12

te voorkomen.

1968

31 mei 1972

Praagse Lente & Parijse studen-

WUB treedt in werking

tenrevolte

Wet op de universitaire bestuurs-

Studenten protesteren in Parijs te-

hervorming wordt ingevoerd, waar-

gen ‘de oude maatschappij’ en tra-

door waardoor landelijk inspraak

ditionele moraliteit. In Praag woedt

door studenten en medewerkers

de strijd tegen het zwaar commu-

gewaarborgd werd.

nistische regime.

8 mei 1969

12-15 december 1972

Democratisering van Stylos

Bezetting hoofdgebouw TH

Stylos neemt (onofficieel) de mo-

Reden hiervoor is een landelijke

ties aan voor democratisering van

kwestie: het collegegeld wordt

de faculteit.

verhoogd van 200 gulden naar 1000 gulden per jaar. Studenten die dit niet betalen krijgen geen kinder-

9 mei 1969

bijslag meer. De bezetting verloopt gestructureerd en netjes om af te

Democratisering Bouwkunde

dwingen dat de TH de kinderbij-

Drie moties worden officieel aange-

slagverklaringen weer zou verstu-

nomen in de Afdelingsvergadering

ren. Dit lukt.

die pleitten voor een klassenloze bestuursvorm en deelname aan de algemene vergadering voor iedereen. In de toekomst zou iedereen een bestuurs- of onderwijsfunctie mogen vervullen, bij aanstelling door de afdelingsvergadering. Maar ook democratisering van de rol van de architect in de maatschappij was aan de orde. Er waren 300 aanwezigen.

13

historie Wederopbouw Nederland

Wederopbouw Bouwkunde

Met de bevrijding van geheel Nederland

Granpré Molière was na de oorlog geestelijk

door de Canadese strijdmacht breekt een

vader van de Delftse opleiding tot bouwkun-

periode van rust aan. Het land ligt in puin,

dig ingenieur. Met zijn ‘12 apostelen van de

het is voor veel Nederlanders een moeilij-

architectuur’ hing hij een traditionele bouw-

ke en arme tijd, maar wel een hoopvolle.

stijl aan die de Delftse School wordt ge-

Kan in de jaren 50 vrijwel niemand zich een

noemd. Het was wederom een greep naar de

auto veroorloven, in de jaren 60 wordt dit

situatie van voor de oorlog, waar traditione-

al gebruikelijker. Het hele land is bezig met

le baksteenarchitectuur tegenover de meer

reorganiseren en inventariseren. Waar staan

internationale CIAM en de beweging van

we na de oorlog? Wat waren onze waarden

het ‘Nieuwe Bouwen’ stond. In 1948 werd

en normen? Dit resulteerde in een, soms in

Jo van den Broek aangesteld als hoogleraar

extreme mate, verzuilde samenleving. De

op Bouwkunde. Van den Broek was een uit-

wederopbouwperiode was ook een periode

gesproken modernist en dus was hij de eer-

van herinrichten van het landschap. Boven-

ste tegenhanger van de traditionele Delftse

dien kwam er een probleem op dat men door

School. Op stedenbouw kwam in datzelfde

oorlog en crisis al bijna 20 jaar niet meer

jaar Cornelis van Eesteren terecht, ook een

had gekend: bevolkingsgroei en vraag naar

aanhanger van de CIAM beweging en het

verbeterde volkshuisvesting.

modernisme, veel meer dan bijvoorbeeld collega stedenbouwer Pieter Verhagen. Tot

Wederopbouw TH

ongeveer 1960 houdt de strijd tussen deze

De wederopbouwjaren in Delft staan aller-

twee kampen aan.

eerst voor gerechtigheid van wandaden in de oorlog en daarna voor groei, veel groei.

Kritiek in Nederland

Studeren was voorheen iets voor mensen van

De rumoerige jaren 60 breken aan. Vooral

hogere klasse. Nederland lag echter in puin

de jonge generatie trekt het zich aan wat

en werd in 1953 nog eens getroffen door een

er om hen heen gebeurt. Hun ouders heb-

watersnoodramp. Aanleg van weg- en water-

ben het steeds beter voor elkaar en hebben

bouwwerken en de herstelwerkzaamheden

het leven weer opgebouwd volgens de nor-

van het naoorlogse Nederland vroegen om

men en waarden van voor de oorlog, maar

meer ingenieurs. Langzaamaan groeide het

de jongeren willen toe naar een nieuwe sa-

aantal studenten, uit hogere én lagere klas-

menleving. Volledige democratie, rechten

sen. Tegen 1960 was het studentenaantal op

voor iedereen. Uitspattingen in provoceren

bijvoorbeeld Bouwkunde gegroeid van 300 in

(PROVO), communisme (CPN) of anarchisme

1945 naar 700. In 1965 is dit aantal verder

waren niet ongewoon in deze jaren. Eind ja-

gegroeid naar 1300.

ren 60 lopen de gemoederen zo hoog op dat

14

er op verschillende plaatsen in de Westerse

naam aannam als parodie op de gelijknami-

wereld rellen uitbraken. Het was vechten

ge architectonische stijl waar ze kritiek op

tegen de na de oorlog opnieuw geïnstalleer-

leverden. Waar Granpré Molière in de jaren

de orde en opkomen voor gelijke rechten.

50 nog geestelijk vader van de bouwkunde-

Ook de oorlog in Vietnam was een groot

studenten was, werd die rol nu overgenomen

onderwerp van kritiek. Bovendien wilden

door hoogleraren zoals Aldo van Eyk, Bake-

gezinnen meer woonruimte en weg uit bin-

ma en Van den Broek. In de tweede helft van

nensteden. De binnensteden werden krot-

het decennium worden studenten, vooral

ten genoemd door achterstallig onderhoud,

vanuit Stylos, steeds serieuzer in het laten

maar op sloopplannen in de stadscentra ont-

horen van kritiek. Ze dwingen inspraak af in

stond weer erg veel kritiek.

de afdelingsvergaderingen van de faculteit, waar uiteindelijk in 1986 de verdeling tus-

Kritiek op de TH

sen hoogleraren, ondersteunend personeel

Door de grote aanwas van studenten uit de

en studenten gelijk werd. Toch bleek dat

lagere klassen groeit de kritiek op de be-

de afdelingsvergadering in het geheim bij

staande orde binnen de hogeschool. Er wor-

elkaar kwam om besluiten te kunnen nemen

den studentenbewegingen opgezet die een

zonder studentengeluid. In 1969 riep Stylos

einde wilden maken aan de elitaire houding

daarom op tot officiële democratisering van

van corps en andere verenigingen. Stemmen

de gehele afdeling, wat uiteindelijk op 9 mei

gaan op voor een onafhankelijke studenten-

1969 gebeurde.

woningbouwcorporatie en een mensa waar iedere student gebruik van kan maken. En:

Opstand in Nederland

elke student moest inspraak krijgen in het

Waar de jaren 60 vooral provocerend waren

onderwijs. Er kwamen officiële statutair

geweest, moesten in de jaren 70 de idealen

vastgelegde regels voor inspraak van studen-

voor de samenleving geïnstitutionaliseerd

ten over alles wat er op universiteitsgebied

worden en in de praktijk toegepast wor-

speelde. Met de komst van een wet op mid-

den. De wet uitvoering bestuur (WUB) werd

delbaar onderwijs werd de weg vrijgemaakt

in 1971 aangenomen, waarmee de rechten

voor een wet op het bestuur van universi-

op inspraak voor studenten vastgelegd wa-

teiten in Nederland. Er was namelijk nau-

ren. In deze jaren waren de Nederlanders

welijks wetgeving voor bestuursvormen en

zich meer dan ooit bewust van hun demo-

inspraak op de universiteit.

cratische rechten. Dit uitte zich in extreme betrokkenheid met politieke zaken als het

Kritiek op Bouwkunde

kernwapenbeleid, de NAVO samenwerking

Rond 1960 verschijnt de eerste editie van

en de Vietnamoorlog.

‘Delftse School’, een tijdschrift dat deze

15

Opstand TH

1978 liepen de gemoederen nog één keer op

Op de Technische Hogeschool was het vrij-

over besluiten van staatssecretaris Deetman

wel meteen raak. De Afdelings Actie Groe-

omtrent de studiefinanciering.

pen (AAG’s) en studentenorganisaties als de VSSD maakten gebruik van hun verkregen in-

Opstand Bouwkunde

spraak en medezeggenschap door veelvuldig

Aan de faculteit Bouwkunde was het rond

de straat op te gaan om actie te voeren over

1970 al rustiger geworden. De WUB was

allerlei onderwerpen. Begin jaren 70 maak-

slechts een bevestiging van wat al twee

te het kabinet (onderwijsminister De Brauw,

jaar eerder was besloten met de gehele fa-

DS ’70) plannen om het collegegeld van 200

culteit. Alles werd bepaald in de Afdelings

naar 1000 gulden te verhogen. De groeien-

Vergaderingen (AV’s), waar doorgaans veel

de studentenaantallen waren hier waar-

studenten aanwezig waren. Plannen werden

schijnlijk de oorzaak toe, de universiteiten

ingediend om onderwijsprogramma’s te wij-

waren grote overheidsinstanties geworden,

zigen. Hierbij was het belangrijk dat niet de

die veel geld behoefden. Dit schoot voor-

hoogleraren van uur tot uur bepaalden wat

al studenten van de lagere klassen in het

er werd lesgegeven, maar dat je als student

verkeerde keelgat. Bovendien bepaalde de

je eigen onderwijsprogramma kon samen-

Technische Hogeschool dat studenten die de

stellen. Raakvlakken met allerlei weten-

1000 gulden niet konden opbrengen, geen

schappen werden opgezocht, zoals sociolo-

kinderbijslag meer zouden ontvangen via

gie, psychologie en filosofie. Naast bepalen

hun ouders. De studenten op de Hogeschool

wat je eigen onderwijs werd, was intensief

wilden hier een stokje voor steken. Op 12

contact met de hoogleraren en docenten be-

december ’72 bezetten zij met honderden

langrijk. Bovendien werd het gebruikelijker

de bestuursvleugel in het hoofdgebouw. Na

om af te studeren op een proefschrift over

drie dagen van ordelijke bezetting werden

de woningnood en volkshuisvesting, in plaats

de eisen van de studenten ingewilligd. De

van op een architectonisch project. In 1970

Hogeschool zou de kinderbijslagverklaringen

verscheen ‘de elite: een analiese van de af-

doorsturen, ook van studenten die het col-

deling bouwkunde’. Hierin werd de situatie

legegeld niet hadden betaald. In 1974 was

van voor 1969 op de afdeling beschreven.

het weer raak. Studentenorganisaties wilden

Aldo van Eyk schoot dit in het verkeerde

dat de Hogeschool de 1000 gulden wet zou

keelgat, hij vond dat hoogleraren door dit

boycotten. Deze tweede grote bezetting van

boekje in hun gezag waren aangetast. Ca-

het hoofdgebouw moest uiteindelijk beëin-

rel Weeber en Herman Hertzberger werden

digd worden door politie-eenheden. Na 1975

door de studenten aangedragen als nieuwe

werd het relatief rustiger op het gebied van

hoogleraren. Carel Weeber werd de nieuwe

studentenprotest over collegegelden. In

geestelijk vader van de studenten.

16

verantwoording Bij het maken van een historisch theaterstuk

1972 hield verband met de landelijke maat-

is het altijd afwegen hoe er wordt omgegaan

regelen betreffende de studiefinanciering.

met de historische gebeurtenissen. Hier leg-

Vergis u dus niet: u ziet slechts bouwkun-

gen we uit waar we de vrijheid hebben geno-

destudenten het pand bezetten, maar in

men om zaken anders weer te geven.

werkelijkheid deden studenten van allerlei studies mee met het bezetten van het hoofd-

De gebeurtenissen

gebouw (huidige faculteit Bouwkunde).

BNA conferentie (maart 1967) Het ging in dit soort congressen over het on-

De personages

derwijs en over het oplossen van de woning-

Willem van Zanten

nood. We hebben er in het stuk één congres

Willem is gebaseerd op Ernest Groosman,

van gemaakt, waarin de BNA, de studenten

eigenaar van een bureau dat zich speciali-

en de hoogleraren bij elkaar zitten.

seerde in systeembouw.

Inauguratierede Van Driel (nov. 1967)

prof. Anton Cauberg

Het betrof hier eigenlijk twee hoogleraren

Cauberg is met name gebaseerd op professor

die werden aangesteld zonder weet van de

Wegener Sleeswijk. Het was een traditionele

studenten: Van Tol en Op ’t Land.

maar vriendelijke man die prima kon lesgeven en bovendien goed kon tekenen.

Democratisering Bouwkunde (9 mei 1969) Bij deze democratisering werden allereerst

prof. Francis Siemons

drie moties ingediend, waarbij de derde

Siemons is gebaseerd op Aldo van Eyk en

motie uiteindelijk niet tot stemming is ge-

Herman Hertzberger, die progressiever wa-

bracht, volgens de notulen. U moet zich

ren dan vele andere professoren.

voorstellen dat er tijdens de werkelijke vergadering ca. 300 aanwezigen waren.

prof. Karel Geus Geus is gebaseerd op Jaap Bakema, een suc-

Pauze - Opstanden in Parijs (1968)

cesvolle architect maar ook een druk zaken-

Voor de opbouw van het verhaal hebben we

man.

ervoor gekozen de opstanden in Parijs later te laten zien dan de democratisering, wat

prof. Margriet van Driel

historisch niet correct is.

Van Driel is gebaseerd op hoogleraren Op ’t Land en Van Tol. In het stuk wordt mevrouw

Bezetting hoofdgebouw TH Delft (dec. 1972)

Van Driel afgezet als erg traditioneel, terwijl

Na de pauze maken we in het stuk een tijds-

Op ’t Land en Van Tol dit niet per se waren.

sprong van zo’n drie jaar. De bezetting in

17

design Algemeen

denis eigen te maken en het decor kleur te

Een divers studententeam heeft hard ge-

geven.

werkt om het decor de juiste uitstraling te geven. Als geheel het designteam genoemd zijn de ontwerpers in te delen in drie groepen: decorontwerp, grafisch ontwerp en kostuumontwerp. Met speciale dank aan Jan Mostert voor technisch advies, en het Dexto-paviljoen voor het vele hout, en Adriënne van der Werf voor specialistische kennis van mode vanuit het AMFI. Decorontwerp Bij de verhuizing van Bouwkunde naar de Julianalaan in 2008, zijn twee pleinen overdekt met een serre. Delftse Lente vindt plaats in de Oostserre, ook wel oranje zaal genoemd. Dit geeft een prachtige ruimtelijke ervaring door de hoogte en zicht op de gevels die de geschiedenis waarop het stuk is gebaseerd werkelijk hebben meegemaakt.

De ruimtelijkheid van deze serre is bepalend geweest voor de keuzes in het decorontwerp. Flexibiliteit was het sleutelwoord.

Voor het decorontwerp is tweedehands hout

Met een groot ruimtedefiniërend object dat

gebruikt. Het streven is het hout weer te

in verschillende posities kan worden gescho-

gebruiken voor andere doeleinden na de

ven, kan een abstrahering van de scèneloca-

voorstellingen.

ties gemaakt worden, zonder het zicht op de mooie gevels kwijt te raken.

Grafic Design Voor de promotiebeelden is veel gebruik

Een verrassing was dat het zo Nederlandse

gemaakt van de foto’s gemaakt door Johan

Delftse Lente alleen internationals heeft

Sevenhuijsen. Met de nonchalante elegantie

aangetrokken bij het decorteam. Tanya,

van de jonge bebaarde studenten en hun zo

Chloé en Daniël hebben hun uiterste best

typische uitstraling kon het designteam alle

gedaan om het stukje Nederlandse geschie-

kanten op. De foto’s ademen een sfeer van

18

saamhorigheid uit die zeer goed aansluit bij

belangrijk. Niet alleen zetten ze kracht bij

de boodschap van het stuk.

de uitstraling van het verhaal, de acteurs kruipen ook werkelijk in de huid van een an-

Grafisch werden de beelden gebruikt om de juiste boodschap naar buiten te brengen.

Zonder de zeggingskracht te ontkrachten werden de prenten gebruikt als ruggengraat voor posters en flyerontwerp. Met gebruik

der. Bij het ontwerpen van deze kostuums werd vooral gekeken naar middelen die de tegenstellingen tussen conservatieven en rebellen kunnen benadrukken. van kleurfilters om de foto’s naar deze tijd te halen en eigen te maken, werden ze

Hoe drukten studenten hun rebellie uit in

echo’s van de tijd die we proberen te vangen

kleding? Het T-shirt, een nu zo algemeen

in het toneel.

kledingstuk, blijkt een belangrijke rol te hebben gespeeld. Origineel een ondergoed-

Dankzij de VSSD en hun oude stencil pro-

stuk, maar in de 70’s als een omkering naar

ducten waar jarenlang spandoeken mee ge-

gewoon gedragen. De corduroy- of spijkerjas

maakt zijn, konden ook protesten op straat

blijkt ook populair te zijn geweest. Jeans is

de juiste uitstraling krijgen. Deze stencils

een product van de middenklasse, zeker in

hebben uiteindelijk bijgedragen aan de

die tijd. Als er een spijkerjas op een spijker-

keuze voor de typografie in het logo Delftse

broek werd gedragen was dit al een teken

Lente.

van rebellie. Heel inspirerend waren weer de mooie foto’s uit het archief. Opvallend

Kostuumontwerp

op deze foto’s was de losse, printloze kle-

Het tweekoppige kostuumteam, Xenia van

ding. Dit gegeven heeft de dames geïnspi-

Bouwkunde en Adriënne van het AMFI, heb-

reerd om op jacht te gaan naar juiste snit

ben zich samen op het kostuumontwerp ge-

en materiaal.

stort. De kostuums zijn om twee redenen

19

cast t cen Vin fte ö H

Henk Smit

k ie m s ne er An igg W

Klaas Jan

Wout Kruijer

Anne Delacour

Catherine Koekoek

van Zanten

Wessel de Jong

Anne de Zeeuw

Ma Oos rieke tve en

Betty van Zanten

Pieternel van Zanten

& Sponk

& Schoonmaakster

Maura Henkes

Jiska Bonte

Elbert Pogosjan

Willem

prof. Francis

prof. Anton

Trude Daghuizen, Hanna van Loozen

van Zanten

Siemons &

Cauberg

prof. van Driel &

Emmy Zadelhof

Figurant

Daniël van Staveren

Jos Dekker,

Niels en Franss

Gijs van Gasteren

Figurant

ian Christ ré Maijst

Figurant

Ad Smit &

Figurant

o Nic ten ou

20

Sebastiaan Huls

Sch

Femke Lokhorst

prof. Karel Geus

Figurant

& voorzitter BNA

architect BNA

Figurant

Max Capelle

Figurant

crew Ni Bo na hm

Benjo Zwarteveen

Rosa Stapel

Melanie van Laak

Marleen van Dalen

Regisseur & script Voorzitter & regie Acquisitie & regie QQ bestuur 119

Else er Dekk

Wout Kruijer

Wessel de Jong

Secretaris

Sjoerd Marijnissen

assistentie Catherine Koekoek

assistentie

QQ bestuur 120

Logistiek

Pauline Teuben

Promo

Promo

Xenia

tte rlo s a Ch Ro

Otmakhova

AdriĂŤnne van der Werf

Design Team

Design Team

Design Team

Design Team

Design Team

grafisch ontwerp

grafisch ontwerp

kostuums

kostuums

QQ bestuur 120

Eva Ackermans Pierre Oskam

Tanya Chandra

Jose Phielix

DaniĂŤl Aaron Bislip

Marissa van Veenendaal

Design Team

Design Team

Design Team

Design Team

Design Team

grafisch ontwerp

decor ontwerp

decor ontwerp

decor ontwerp

grime

21

BkBeats Contest 22 Draaien op BkBeats? Meld je aan voor de Contest! Mail naar bkbeatscontest@stylos.nl

|

met dank aan Namens het productieteam willen we graag D.B.S.G Stylos, het Prins Berhard Fonds, Fonds 1818, de gemeente Delft en het Universiteitsfonds Delft voor de financiële ondersteuning. Zonder deze bijdrages was deze productie niet mogelijk geweest.

Ook danken wij alle personen die wij gesproken hebben voor hun mooie verhalen en beeldmateriaal: Jan Ilsink, Gerrit Smienk, John Habraken, Anneloes Groenewolt, Hans Ruijssenaars, Max Risselada, Herman Hertzberger, Wim Quist, Kees Rijnboutt, Moshé Zwarts, Han Meyer, Evelien Brandes, John Stals, Johan Sevenhuijsen, Marc Ibelings, Marinke Steenhuis en de mensen die gereageerd hebben op oproepjes in B Nieuws en Virgiel reünisten.

Ook willen wij iedereen bedanken die heeft meegeholpen aan de productie van het theaterstuk, van decorbouw tot suppoosten: Bestuur 120, Daphne Rutten, Kirsten Silvius, Yara Valente, Sander van Engelen, Niels Oude Wolbers, Kees Pijnenburg, Cas Esbach, Pim Klaassen, Marion Vredeling, de VSSD baliemedewerkers en het bestuur, afdeling Marketing en Communicatie en FMVG faculteit Bouwkunde, Inge Pit, Karin Laglas en Gertjan de Werk van D-exto.

23