Zuid-Tirol informatie
met panoramakaart
Warm water in de Zuid-Tiroolse wijngaarden: het meer Lago di Caldaro/Kalterer See ten zuiden van de hoofdstad Bolzano/Bozen
Wat u over Zuid-Tirol moet weten Een rondreis in 60 seconden
Oppervlakte
Grootste bergweide
7400 km², waarvan slechts 3% bewoond is; 80% van het oppervlak is bergachtig terrein.
Alpe di Siusi/Seiser Alm (52 km² = 8000 voetbalvelden)
Klimaat
Adige/Etsch (153 km), Isarco/Eisack (95,5 km), Rienza/Rienz (80,9 km)
In Zuid-Tirol schijnt de zon gemiddeld 300 dagen per jaar. De vegetatie is zeer veelsoortig en varieert van palmen en wijngaarden tot loof- en naaldbossen. Het hooggebergte is deels met gletsjers bedekt.
Aantal inwoners 510.000
Steden Bolzano/Bozen (hoofdstad), Merano/Meran, Bressanone/Brixen, Brunico/Bruneck, Vipiteno/Sterzing, Laives/Leifers, Chiusa/Klausen, Glorenza/Glurns
Landstalen Duits (70%), Italiaans (26%), Ladinisch (4%)
Geschiedenis Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog wordt Zuid-Tirol door de winnaars van de oorlog toegewezen aan het geallieerde Italië. Tot dan behoorde de regio meer dan vijf eeuwen lang bij Oostenrijk. De jaren die volgen dragen het stempel van Mussolini’s italianiseringspolitiek, de pogingen tot aansluiting bij Duitsland, de bomaanslagen in de jaren 60, talloze protestacties en een harde politieke strijd met de regering in Rome. In 1972 wordt het tweede autonomiestatuut van kracht dat tot doel heeft de Zuid-Tirolers meer bescherming te bieden; 20 jaar later is volledige autonomie een feit. Ondertussen geldt Zuid-Tirol als voorbeeld voor een autonome samenleving met diverse etnische minderheden.
Hoogste berg Ortles/Ortler, Val Venosta/Vinschgau (3905 m)
Dolomieten Het karakteristieke gesteente van de bleke bergen bestaat uit versteende algen- en koraalriffen. In 2009 zijn de Dolomieten opgenomen in de UNESCO-lijst van Werelderfgoederen.
Dolomiti Superski Met 1200 km piste is Dolomiti Superski het grootste netwerk op skigebied ter wereld. Bij de bekende Sellaronda skiet men via vier bergpassen in de Dolomieten om het Sellamassief heen.
Grootste meer
Belangrijkste rivieren Natuurparken Sciliar-Catinaccio/Schlern-Rosengarten, Gruppo di Tessa/Texelgruppe, Puez-Odle/Puez-Geisler, Fanes-Senes-Braies/Prags, Monte Corno/ Trudner Horn, Dolomiti di Sesto/Sextner Dolomiten, Vedrette di Ries-Aurina/Rieserferner-Ahrn, Parco nazionale dello Stelvio/Nationalpark Stilfser Joch www.provinz.bz.it/naturparke
Kunst Klooster Marienberg, het kerkje van St. Prokulus, kasteel Castel d’Appiano/Burg Hocheppan – nergens anders in Europa zijn zoveel romaanse fresco’s behouden gebleven als in Zuid-Tirol.
Onderwijs In de steden Bolzano/Bozen, Bressanone/Brixen en Brunico/Bruneck kunnen jongeren sinds 1998 studeren aan de eerste drietalige universiteit van Europa. Er wordt onderwezen, geëxamineerd en gediscussieerd in het Duits, Italiaans en Engels.
Kwaliteitsproducten Appels Zuid-Tirol is Europa’s grootste aaneengesloten appelteeltgebied. De meer dan een dozijn soorten zijn door de optimale klimatologische omstandigheden aantoonbaar langer houdbaar en hebben een betere smaak dan de appels uit andere regio’s. Wijn De Zuid-Tiroolse wijnproductie bestaat voor 60% uit witte en voor 40% uit rode wijn. Ongeveer 5% van de bekroonde Italiaanse wijnen is afkomstig uit Zuid-Tirol, een van de kleinste wijnbouwgebieden van Italië. Melk In Zuid-Tirol zijn evenveel bergboerderijen als hotels. De melkproducten van de boerderijen zijn gegarandeerd gentechnologievrij. Spek Spek ontstond eeuwen geleden vanuit de noodzaak om vlees langer houdbaar te maken. Tot op de dag van vandaag produceert bijna iedere boer in Zuid-Tirol zijn eigen spek.
Lago di Caldaro/Kalterer See (1,47 km², warmste zwemwater in de Alpen) Zuid-Tirol informatie | 3
Waar Zuid-Tirol het mooist is De vakantieregio’s
4
In kasteel Castel Coira/Churburg in het dorp Sluderno/Schluderns bevindt zich de grootste particuliere wapenkamer van Europa
Het kurhaus van de stad Merano/Meran in jugendstil te midden van palmen en gletsjers
Val Venosta/Vinschgau
Merano/Meran en omgeving
Met zijn hoogte van 3905 m is de Ortles, de hoogste berg van Zuid-Tirol, samen met de kerktoren in het meer Lago di Resia/ Reschensee één van de symbolen van de regio Val Venosta. In het brede dal wordt het landschap bepaald door appelboomgaarden en wijngaarden, in hoger gelegen gebieden worden vooral abrikozen, bessen en groenten verbouwd. Eeuwenoude waalwegen, bergpaden en mountainbikeroutes slingeren door een afwisselend cultuurlandschap dat bezaaid is met Romeinse kerkjes, middeleeuwse kastelen en kloosters. De inwoners van Val Venosta zelf hebben de reputatie bijzonder creatief en vindingrijk te zijn. Niet voor niets zijn de meeste Zuid-Tiroolse kunstenaars en architecten afkomstig uit het westelijke deel van de provincie.
Palmen en olijfbomen in het dal, sneeuw en ijs op de omringende bergtoppen: zo ziet het landschap eruit rond het charmante kuuroord Merano, waarover keizerin Sissi al dolenthousiast raakte. De stad zelf is al even contrastrijk: keizerlijk-koninklijke architectuur op de ene oever van de rivier de Passirio, moderne vormgeving op de andere. De dorpen in de omgeving zien uit op appelboomgaarden en wijngaarden en bieden met hun promenades en waalwegen eindeloze wandelmogelijkheden.Een volkomen andere wereld – die van het hooggebergte – komt u tegen in afgelegen zijdalen als Val d’Ultimo/ Ultental of Val Passiria/Passeiertal. Oude boerderijen sieren het land schap en geven het een bijzonder, authentiek karakter.
Informatie Val Venosta: Area Vacanze Val Venosta Via Capuccini, 10 I-39028 Silandro/Schlanders Tel. +39 0473 620 480 info@venosta.net
Informatie Merano en omgeving: Area Vacanze Merano e dintorni/Meraner Land Via delle Palade, 95 I-39012 Merano Tel. +39 0473 200 443 info@meranodintorni.com
www.venosta.net
www.meranodintorni.com
De hoofdstad Bolzano/Bozen, midden tussen de wijngaarden
De ‘rozentuin’ van koning Laurin
Bolzano en omgeving
Val d’Ega/Eggental
In de nieuwe woonplaats van Ötzi de ijsmummie botsen twee culturen op elkaar en versmelten met de levensstijl van de circa 100.000 inwoners. Het landschap rondom de provinciehoofdstad wordt gekenmerkt door oude wijndorpjes en wijngaarden, en daar komen nog eens meer dan 200 burchten, kastelen en ruïnes bij. Hoge plateaus, bergdorpen en dalen die zich op een hoogte van soms wel 1550 m bevinden, zijn aantrekkelijk door de aangename koelte in de zomer. Het zuidelijke deel van Zuid-Tirol is de meest mediterrane regio van de provincie; dankzij het milde klimaat is het Lago di Caldaro/Kalterer See het warmste meer in de Alpen.
In het spoor van dwergenkoning Laurin en de waternimf van het Lago di Carezza/Karersee slingeren meer dan 530 km aan bewegwijzerde wandelpaden door de bergmassieven Catinaccio en Latemar. Daarmee is dit het dichtste wandelpadennetwerk in Zuid-Tirol. Het uitgangspunt voor wandelingen en klimexpedities zijn de kleine bergdorpjes met hun karakteristieke centrum, omzoomd door gehuchten en oude boerderijen. Zuid-Tirols belangrijkste bedevaartsoort, klooster Maria Weißenstein in San Pietro/Petersberg, wordt tot op de dag van vandaag bewoond door paters van de Servietenorde.
Informatie Bolzano en omgeving: Area Vacanze Bolzano, Vigneti e Dolomiti/Südtirols Süden Via Pillhof, 1 I-39057 Frangarto/Frangart Tel. +39 0471 633 488 info@stradadelvino.info
Informatie Val d’Ega: Area Vacanze Val d’Ega Via Dolomiti, 4 I-39056 Nova Levante/Welschnofen Tel. +39 0471 619 500 info@valdega.com www.valdega.com
www.stradadelvino.info
Zuid-Tirol informatie | 5
6
Alpe di Siusi/Seiser Alm
Valle Isarco/Eisacktal
365 bergweiden, berghutten en herdershutten, verspreid over een oppervlak van 8000 voetbalvelden: de Alpe di Siusi is het grootste bergweidegebied van Europa en een reusachtige openluchtarena voor jong en oud. Ook de dorpen Castelrotto/Kastelruth, Siusi/Seis en Fiè/Völs, gelegen op slechts 30 autominuten afstand van Bolzano en Bressanone, ontlenen hun karakter aan het overwegend boerencultuurlandschap. Inderdaad wonen er ook nu nog twee keer zoveel boeren als hotelhouders. De sterke verbondenheid van de autochtone bevolking met de eigen geboortestreek komt niet alleen tot uitdrukking in het dagelijks leven, maar ook in tal van traditionele manifestaties.
Het dal ten zuiden van de Brennerpas heeft zijn naam te danken aan de rivier Isarco/Eisack. Al in de middeleeuwen was het een pleisterplaats voor koningen, handelaren en kooplieden op hun vermoeiende reis naar het zuiden. Uit deze tijd stammen de drie stadjes Bressanone/Brixen, Vipiteno/Sterzing en Chiusa/Klausen met hun elegante winkels, cultuurschatten en cafés. Op de steile hellingen in het dal groeien vooral appels, druiven en tamme kastanjes. De kastanjes worden gegeten tijdens het ‘törggelen’-seizoen – een oude traditie die zijn oorsprong vindt in het Valle Isarco. In hooggelegen zijdalen liggen verscholen dorpjes te midden van vrijwel ongerepte natuur, omringd door bergen en gletsjers.
Informatie Alpe di Siusi: Area Vacanze Alpe di Siusi Via del Paese, 15 I-39050 Fiè allo Sciliar/Völs am Schlern Tel. +39 0471 709 600 info@alpedisiusi.info
Informatie Valle Isarco: Area Vacanze Valle Isarco Bastioni Maggiori, 26a I-39042 Bressanone Tel. +39 0472 802 232 info@valleisarco.info
www.alpedisiusi.info
www.valleisarco.info
De Alpe di Siusi/Seiser Alm met op de achtergrond de bergen Sassolungo/Langkofel en Sasso Piatto/Plattkofel
De vroegere bisschopsstad Bressanone/Brixen met de barokke domkerk is nu een universiteitsstad
Ladinische dalen
Val Pusteria/Pustertal
In twee dalen wordt de derde landstaal van Zuid-Tirol, het Ladinisch, ook vandaag de dag nog volop gesproken: in het Val Gardena/Gröden en in Alta Badia/Gadertal. De twee dalen, die zijn verbonden door de bergpas Passo Gardena/Grödnerjoch, behoren tot de bekendste regio’s van de Dolomieten. Ze zijn zeer populair, vooral vanwege hun indrukwekkende berglandschappen die het toneel zijn van talloze sagen en legenden. De inwoners staan bekend als traditiebewust en vlijtig; ze verdienen hun brood voornamelijk in de hotelbranche en de gastronomie. De houtsnijkunst van de inwoners van het Val Gardena mag niet onvermeld blijven, evenmin als de creatieve kookkunst, die niet alleen in de bekroonde restaurants van Alta Badia zijn intrede heeft gedaan. Het Ladinische Museum in San Martino/ St. Martin in Thurn vertelt alles over de geschiedenis en de volksaard van de Ladiniërs.
In het oosten van Zuid-Tirol ligt het groene dal Val Pusteria, dat zich uitstrekt tot in het Oostenrijkse Oost-Tirol. Talloze dorpjes omzomen het dal met als middelpunt het levendige stadje Brunico/Bruneck. Ze worden omgeven door uitgestrekte velden, bossen en weiden die doorlopen tot in de afgelegen zijdalen. De rivier Rienza/Rienz deelt het gebied landschappelijk gezien in tweeën, met de dicht beboste centrale Alpenkam in het noorden en de kale Dolomieten in het zuiden. Het wandelgebied bevat karakteristieke, gemakkelijk bereikbare bergmeertjes zoals het Lago di Braies/Pragser Wildsee en markante toppen zoals de Tre Cime di Lavaredo/Drei Zinnen. Even lieflijk als het landschap is het dialect van de autochtone bevolking, dat hen bijzonder geliefd en charmant maakt.
Informatie Ladinische dalen: Area Vacanze Val Gardena Via Dursan, 80c I-39047 S. Cristina/St. Christina Tel. +39 0471 777 777 info@valgardena.it
Informatie Val Pusteria: Area Vacanze Area Vacanze Kronplatz/ Alta Pusteria/Hochpustertal Area Vacanze Alta Badia Plan de Corones Via Dolomiti, 29 Col Alt, 36 Via Michael Pacher, 11a I-39034 Dobbiaco/Toblach I-39033 Corvara I-39031 Brunico Tel. +39 0474 913 156 Tel. +39 0471 836 176 Tel. +39 0474 555 447 info@altapusteria.info info@altabadia.org info@plandecorones.com
www.valgardena.it
www.altabadia.org
In één dag kunt u rondom het Sellamassief heen skiën
www.plandecorones.com
www.altapusteria.info
De Tre Cime di Lavaredo/Drei Zinnen bij het dorp Sesto/Sexten maken deel uit van het UNESCO-werelderfgoed
Zuid-Tirol informatie | 7
Castel Tures/Burcht Taufers in Valli di Tures e Aurina/Tauferer Ahrntal, het noordelijkste zijdal van Zuid-Tirol
Valli di Tures e Aurina/Tauferer Ahrntal Het dal Valli di Tures e Aurina ligt aan de zonkant van de Zillertaler Alpen en is daarmee de noordelijkste vakantieregio van Zuid-Tirol. Ongeveer 80 bergtoppen van 3000 m en hoger omsluiten een vrijwel ongerept natuurlandschap dat is gelardeerd met almen, bergmeertjes, watervallen en natuurpark Vedrette di Ries-Aurina. Even oorspronkelijk als het cultuurlandschap zijn ook de mensen die hier wonen: zich bewust van oude tradities, maar tegelijk openstaand voor nieuwe ontwikkelingen. Dit blijkt onder meer uit het veelzijdige aanbod aan extreme sporten zoals ijsklimmen en rafting. Ook het dialect is nergens anders zo karakteristiek en markant.
Informatie Valli di Tures e Aurina Area Vacanze Valli di Tures e Aurina Via Aurina, 95 I-39030 Cadipietra/Steinhaus Tel. +39 0474 652 081 info@tures-aurina.com www.tures-aurina.com
8
Wat Zuid-Tirol uniek maakt Een keuze aan vakantietips
Dolomieten De bizarre toppen van de Dolomieten behoren tot de markantste berglandschappen ter wereld. Vanaf karakteristieke bergen, waaronder de Catinaccio/Rosengarten, de Le Odles/Geislerspitzen of de Tre Cime di Lavaredo/Drei Zinnen, kunt u genieten van een uitzicht dat zelfs met vaste grond onder de voeten adembenemend is. ’s Winters kunt u op de ski’s een tocht rondom het Sellamassief maken: met slechts één skipas doorkruist u vier wereldberoemde skigebieden in de Dolomieten. In juni 2009 heeft de UNESCO de Dolomieten uitgeroepen tot werelderfgoed.
Burchten en kastelen Tirol heeft in de 13e eeuw zijn naam ontleend aan kasteel Castel Tirolo/Schloss Tirol. Sindsdien is de Tiroolse geschiedenis nauw met die van het kasteel verbonden. Zuid-Tirol telt bijna 800 burchten, kastelen, landgoederen, vestingen en ruïnes – nergens anders in Europa is de concentratie zo hoog. In veel hiervan is tegenwoordig een museum, tentoonstelling, hotel of restaurant gevestigd.
Historische kernen en coole winkels Elke stad in Zuid-Tirol heeft een eigen sfeer met een wirwar van steegjes, pittoreske arcadebogen, oude muren en levendige winkelstraten. De best behouden gebleven stadsmuur van de Alpen staat in Glorenza/Glurns, het kleinste stadje van Zuid-Tirol met 890 inwoners. Na een middagje struinen door elegante boetiekjes en gezellige winkeltjes kunt u zich op de ‘piazza’ heerlijk ontspannen bij een cappuccino met apfelstrudel.
Ötzi, de man uit het ijs De 5300 jaar oude gletsjermummie werd in 1991 in het dal Val Senales/Schnalstal gevonden en kan tegenwoordig in het Archeologisch Museum in de stad Bolzano/Bozen worden bezichtigd. Daar trekt hij jaarlijks, mede dankzij de bij hem gevonden originele voorwerpen, 250.000 bezoekers. In het ArcheoParc in het Val Senales bij de stad Merano/Meran maakt u een reis terug in de tijd waarin Ötzi leefde.
Traditie en verandering De Zuid-Tirolers hebben gevoel voor hun tradities: ze zijn in touw voor de dorpsfeesten, lopen mee op de maat van de muziek en assisteren op bergboerderijen. Tegelijkertijd waait er een frisse, vernieuwende wind door de streek, zoals blijkt uit de hedendaagse architectuur van onder andere het Museion, het Museum voor Moderne en Hedendaagse Kunst in Bolzano/Bozen.
Natuurlijk ontspannen Alpine wellness in de vorm van een kruidenstoombad, alpendensauna en hooibad is populair. Wellness made in Zuid-Tirol brengt lichaam en ziel na een vermoeiende dag weer in vorm voor een nieuwe dag vol activiteiten. Zuid-Tiroolse tradities gaan met hun tijd mee
Zuid-Tirol informatie | 9
Alpe di Siusi/Seiser Alm Vanaf de grootste alpenweide van Europa heeft u een indrukwekkend uitzicht op de markante toppen van de Dolomieten. Zowel ’s zomers als ’s winters is de Alpe di Siusi een ideaal recreatiegebied voor gezinnen en actievelingen, die vervolgens in één van de gezellige almhutten op adem kunnen komen.
Kasteel Trauttmansdorff Een indrukwekkende botanische tuin, een park met alpine en exotische planten en bomen, water- en terrastuinen en de eerste palmen ten zuiden van de Alpen. Van april tot november kunt u hier genieten van de rust en de geur van verse bloemen.
Smakelijk genieten Of u nu eet in een traditionele almhut of in een elegant exclusief restaurant: de Zuid-Tiroolse keuken is een heerlijke mix van stevige Tiroolse bergkost en subtiel Italiaans raffinement. Een verrukkelijke combinatie van knoedels en spaghetti.
Taalkundige rijkdom Voor 70% van de Zuid-Tiroolse bevolking is de voertaal Duits, Italiaans wordt vooral in Bolzano, Merano en de streek Überetsch gesproken. Het verschil tussen de Duitse en Italiaanse cultuur komt het duidelijkst naar voren tijdens een wandeling door Bolzano. De oudste taal van Zuid-Tirol is het meer dan 1000 jaar oude Ladinisch, dat vandaag de dag nog door ca. 18.000 mensen in de dalen Val Gardena/Gröden en Val Badia/Gadertal wordt gesproken.
Heerlijke wijnen In diepe, donkere kelders liggen de uitstekende Zuid-Tiroolse wijnen opgeslagen, die elk jaar weer de nodige onderscheidingen in de wacht slepen. Langs de Zuid-Tiroolse ‘Weinstraße’ liggen pittoreske wijngaarden, in historische wijnboerderijen en moderne vinotheken kunt u genieten van een goed glas wijn. Tijdens het ‘törggelen’ in de herfst presenteren de boeren hun jonge wijn.
MMM – Messner Mountain Museum Reinhold Messner heeft vijf bergmusea opgericht, elk gewijd aan een ander thema: rots, ijs, religie, cultuur en bergvolkeren. Het middelpunt van de Messner Mountain Musea is MMM Firmian op Castel Firmiano/Schloss Sigmundskron bij Bolzano. Een spectaculair parcours maakt de confrontatie tussen mens en berg aanschouwelijk.
Een aperitiefje drink je samen: ‘Grüß Gott’ en ‘Buona sera’
10
Kasteel Castel Monteleone/Schloss Lebenberg bij de stad Merano/Meran is gebouwd in de 13e eeuw
Zuid-Tirol informatie | 11
Hoe, wat, waar
Südtirol Map – Standard
Heenreis
Vakantieregio’s Valli di Tures e Aurina/ Tauferer Ahrntal Valle Isarco/ Eisacktal
5 München 4 Plan de Corones/ Kronplatz
2 Rosenheim 15.indd 1
12/18/11 4:46 PM
bo
de
ns
ee
5 Salzburg 4
d
Val Venosta/ Vinschgau
2 Bregenz
Alta Pusteria/ Hochpustertal
Merano e dintorni/ Meraner Land Val Gardena/ Gröden Alpe di Siusi/ Seiser Alm
Bolzano Vigneti e Dolomiti
5 Zürich 4 5 Innsbruck 4
a
/
2 Vaduz
Südtirols Süden
2 Vipiteno/Sterzing
2 Chur 2
ch
2 Brunico/Bruneck Glorenza/Glurns 2 Bressanone/Brixen 2 Merano/Meran iti d o l o m 2 Cortina
Alta Badia
Val d’Ega/ Eggental
Spittal an der Drau 2
5 Bolzano/Bozen 4
2 Trento
i
2 Udine
rd ga
go
di
5 Bergamo 4 5 Brescia 4 la
5 Milano 4
0 km
50
» Val Venosta: www.venosta.net » Merano e dintorni: www.meranodintorni.com
a
2 Lugano
5 Verona 4
5 Treviso 4
» Bolzano, Vigneti e Dolomiti: www.stradadelvino.info
4 Venezia 5
» Val d’Ega: www.valdega.com » Alpe di Siusi: www.alpedisiusi.info » Val Gardena: www.valgardena.it
Uitvoerige informatie en praktische tips voor uw reis naar Zuid-Tirol
» Alta Badia: www.altabadia.org
per auto, trein, bus en vliegtuig, informatie over lowbudgettransfers
» Plan de Corones: www.plandecorones.com
van de nabijgelegen luchthavens Bergamo, Verona, Venetië,
» Alta Pusteria: www.altapusteria.info
Treviso en Innsbruck naar Zuid-Tirol alsmede routeplanners, treinen busdienstregelingen vindt u op www.suedtirol.info/reisroute
d 1
Informatie en boekingen Voor vragen over accommodaties, boekingen, vrijetijdsactiviteiten, evenementen: Südtirol Information Piazza della Parrocchia, 11 I-39100 Bolzano/Bozen Tel. +39 0471 999 999 info@suedtirol.info www.suedtirol.info
12
» Valle Isarco: www.valleisarco.info » Valli 1/4/12 2:32di PMTures
e Aurina: www.tures-aurina.com
Accommodatie
Autoverhuur
Uitgebreide databank met accommodaties in Zuid-Tirol en online
Hertz – Bolzano
boekingsmogelijkheid: www.suedtirol.info
Tel. +39 0471 254 266 www.hertz.it
Vakantiespecialisten: » Vakantie op de boerderij: www.rodehaan.it
Avis – Bolzano, Bressanone/Brixen, Merano/Meran
» Belvita Alpine Wellness Hotels: www.belvita.it
Tel. +39 0471 212 560
» Familiehotels: www.familienhotels.com
www.avisautonoleggio.it
» Hotels voor actieve vakantiegangers: www.vitalpina.info » Fietshotels: www.bikehotels.it
Maggiore – Bolzano
» Rolstoelvriendelijke hotels: www.hotel.bz.it
Tel. +39 0471 971 531
» Campings: www.campingsouthtyrol.com
www.maggiore.it
» Goed en voordelig: www.einfach-suedtirol.info » Particuliere accommodaties: www.kleinundfein.org » Jeugdherbergen: www.jugendherberge.it » Idyllische plekjes: www.idyllicplaces.com
Vrije dagen » 1 januari: Nieuwjaar » 6 januari: Driekoningen » maart/april: eerste en tweede paasdag
Weer
» 25 april: Dag van de bevrijding van het fascisme
Weersverwachting, het weer in de bergen, pollensituatie:
» 1 mei: Dag van de Arbeid » mei/juni: eerste en tweede pinksterdag
Meteorologische dienst Zuid-Tirol
» 2 juni: Dag van de republiek
www.suedtirol.info/weer
» 15 augustus: Maria-Hemelvaart (Ferragosto) » 1 november: Allerheiligen » 8 december: Maria-Onbevlekte-Ontvangenis » 25/26 december: Kerstmis
Openbaar vervoer » Openbaar vervoer: www.sii.bz.it » Trein tussen Bolzano en Malles/Mals: www.vinschgerbahn.it » Mobilcard – één ticket voor al het openbaar vervoer van het
Alarmnummers
Zuid-Tiroolse OV-net: www.mobilcard.info
Ambulance, dienstdoende arts, bergreddingsdienst: 118 Carabinieri (gendarmerie): 112 Politie: 113
Zuid-Tirol informatie | 13
Boekentips
Wandelgids Zuid-Tirol Georg Weindl Deltas 2005
Mijn Reisgids Noord-Italie
Reinhard Kuntzke ANWB Uitgeverij Boeken 2006
De 99 favoriete plekken van Herman Cole Herman Cole Lannoo 2007
ANWB Goud Dolomieten Gardameer
Trotter – Noordoost Italie
Wereldwijzer Zuid-Tirol en de Dolomieten
Lannoo 2006
100 x Noord-Italië Herman Cole Lannoo 2009
Merian live – Zuid-Tirol F. Kaiser Centrale Uitgeverij Deltas 2006
SÜDTIROL MARKETING DESIGN: inQuadro Sas, Bolzano/Bozen TEKST: Gabriele Crepaz FOTOGRAFIE: Clemens Zahn, Frieder Blickle, Helmuth Rier, Ralf Kreuels, Max Lautenschläger, toeristische organisaties Zuid-Tirol DRUK: ATHESIADRUCK GmbH, Bolzano/Bozen
14
ANWB Extra Dolomieten Zuid-Tirol
M.A. Mandos & Roswitha E. van Maarle ANWB Uitgeverij Boeken 2006
Paul de Waard Uitgeverij Elmar 2007
Dolomieten M. Mandos Reisgids Europa – ANWB Actief 2009
Zuid-Tirol informatie | 15
S端dtirol Information Piazza della Parrocchia, 11 I-39100 Bolzano/Bozen Tel. +39 0471 999 999 info@suedtirol.info www.suedtirol.info