Zuid-Tirol - Het andere Italië

Zuid-Tirol Het andere Italië De leukste activiteiten en de mooiste plekjes

Foto boven: De Dolomieten – skiën in het UNESCO-werelderfgoedgebied rond het Val Gardena.

Coverfoto: Wijn en cultuur – glooiende heuvels rond slot Lebenberg bij de stad Meran/Merano.

1

Hoogtepunten in Zuid-Tirol Seiser Alm Grootste bergweide van Europa.

Ideaal om te wandelen, hardlopen en fietsen, kalmpjes aan of sportief. Met fantastisch uitzicht op de Dolomieten en 365 almen, berghutten en alpenboerderijen.

Glurns/Glorenza

Bolzano/Bozen

Kleinste stadje van Italië, architectonisch pareltje in de cultuurregio Vinschgau.

Boeiende reis terug in de tijd naar de 16e eeuw. Fraaie tussenstop op de fietsroute Via Claudia Augusta.

De provinciehoofdstad.

Waar twee talen thuis zijn. Een hommage aan cultuur en natuur. Een stad waar alpien en mediterraan vloeiend in elkaar overgaan en waar je het liefst nog even wil blijven.

Tuinen van slot Trauttmansdorff De botanische tuin van slot Trauttmansdorff. Een feest voor alle zintuigen, boordevol geuren en kleuren. Via de promenades wandel je naar de stad Meran/ Merano en haar prachtige parken.

Sellaronda Rondom het Sellamassief: In de winter op ski's, in de zomer op de fiets. Op de indrukwekkende rotswanden van de Dolomieten raak je nooit uitgekeken.

Wijnroute Een must voor wijnliefhebbers. Rijd langs de wijngaarden, stap uit en geniet van Zuid-Tiroolse topwijnen. Aanrader: een tussenstop bij de Kalterer See, het warmste zwemmeer van de Alpen.

Messner Mountain Musea Het museumproject van alpinist Reinhold Messner. Zes musea, verdeeld over heel Zuid-Tirol. Architectonische meesterwerken met verhalen over bergen, mensen en culturen.

Ötzi

Klooster Neustift/Novacella

Drei Zinnen

De beroemde gletsjermummie, de man uit het ijs. In 1991 gevonden in het Schnalstal, inclusief kleding, uitrusting en sporen van een gevecht. Te bezichtigen in het archeologisch museum in Bolzano.

Klooster, opleidingsinstituut, pelgrimsoord en een van de belangrijkste wijndomeinen van Zuid-Tirol. De perfecte locatie om uitstekende witte wijn te proeven, barokke kunst en 92.000 boeken te bewonderen.

Het symbool van de Dolomieten, in 2009 uitgeroepen tot UNESCO-werelderfgoed.

In zomer en winter een indrukwekkende verschijning – fantastisch om eromheen te wandelen of om te beklimmen.

2

Palmen, cipressen en wijngaarden met op de achtergrond het besneeuwde Rosengartenmassief.

33

Willkommen Benvenuti Ben gnüs* De Dolomieten en wijn. Hedendaagse kunst en levendige bergboerderijen. 300 dagen zon en 350 drieduizenders. ­Knoedels en spaghetti.

Wat op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken heeft, houdt elkaar in Zuid-Tirol in balans. Wat een kakofonie lijkt, klinkt in Zuid-Tirol als een prachtig lied. In Zuid-Tirol versmelten kenmerken uit noord en zuid tot een unieke levenscultuur in een uniek landschap.

En er valt heel wat te beleven. Je kan er wandelen en skiën in de Dolomieten, een uitstapje maken naar kloosters en burchten, en ontspannen in de Therme Meran.

Zalig om de batterij op te laden! En dan nog een stukje apfelstrudel, een leuk evenement, idyllische plekjes...

Zie jij het zitten?

> Alles in één app: via de Südtirol Guide vind je hotels & restaurants, bezienswaardigheden, recreatiemogelijkheden, evenementen en het weerbericht.

*Duits, Italiaans en Ladinisch zijn de drie officiële talen van Zuid-Tirol.

4

Vernatsch en lagrein zijn de lokale druivensoorten van Zuid-Tirol.

Een plaatje: de Kalterer See, het warmste zwemmeer van de Alpen, te midden van zonnige wijngaarden en schilderachtige dorpjes. De gelijknamige rode wijn wordt gemaakt van vernatsch-druiven – de meest traditionele druivensoort van Zuid-Tirol.

5

Het fietspad over de rivier Talfer leidt naar het Museion, het museum voor hedendaagse kunst in Bolzano/ Bozen. Elke donderdagavond kan je er Zuid-Tirol van zijn meest ­kunstzinnige kant leren kennen. De ­toegang is dan gratis, kunstenaars geven rondleidingen en in het café geniet je van een ‘aperitivo lungo’.

Typisch Italiaans: na het werk ontspannen bij een aperitiefje met antipasti en bruschetta.

6 ZUID-TIROL IN BEELD

‘Enrosadira’ – zo heet het imposante schouwspel als het Rosengartenmassief rood oplicht tijdens zonsondergang.

Volgens de legende zijn het de rozen van koning Laurin die in het schemerlicht bloeien. In Zuid-Tirol zijn er veel mooie plaatsen die een rol spelen in sagen en een wandeling waard zijn.

ZUID-TIROL IN BEELD 7

“De rozen hebben me verraden.”

Koning Laurin, hoofdpersonage van een Zuid-Tiroolse sage

8

‘Törggelen’ is een heerlijke Zuid-Tiroolse herfsttraditie waarbij je in de wijnlokalen (‘Buschenschanken’) kunt genieten van de nieuwe wijn, kastanjes (‘Keschtn’) en boerengerechten.

Apfelstrudel is een echte klassieker uit de Zuid-Tiroolse keuken. Hij wordt meestal ­gemaakt van zandtaartdeeg en smaakt heerlijk bij een goed glas Zuid-Tiroolse wijn of in een berghut.

In Zuid-Tirol worden elk jaar ­zoveel strudels gemaakt dat ze samen een ketting van Bolzano/ Bozen naar Meran/Merano ­zouden kunnen vormen.

9

“De Dolomieten zijn de mooiste bergen ter wereld.”

Reinhold Messner, Zuid-Tiroolse bergbeklimmer over de bergen in zijn geboortestreek

Met zijn oppervlakte van omgerekend 8.000 voetbalvelden is de Seiser Alm de grootste bergweide van Europa. Hij wordt omringd door markante toppen van de Dolomieten zoals de Langkofel en de Plattkofel.

Wandelen in het dal Eisacktal: spectaculair uitzicht op de Dolomieten, mooie wandelpaden en ongerepte natuur.

Wandelen en bergbeklimmen Rugzak gepakt, wandelschoenen aangetrokken, tijd om op stap te gaan! De indrukwekkende bergpieken van UNESCO-werelderfgoed de Dolomieten stralen uitnodigend in de ochtendzon. Zouden ze er van bovenaf nog mooier uitzien? In de dalen slingeren de wandelpaden langs wijngaarden en appelboomgaarden, imposante burchten en kastelen, meren en oude irrigatiekanalen. Op de meer dan 16.000 kilometer gemarkeerde wandelpaden maak je kennis met het contrastrijke Zuid-Tiroolse landschap. Themaroutes, boerderijenroutes, meerdaagse tochten en hoogalpiene beklimmingen – de keus is groot. Welke route kies jij?

12

Bergwandelingen en hoogalpiene tochten Het bijzondere aan bergwandelen in Zuid-Tirol: de bergtoppen liggen voor iedereen binnen handbereik. De vele kabelbanen brengen je naar gemakkelijke rondwandelingen met een 360-graden panorama. Maar ook alpinisten komen in dit uitdagende gebied volop aan hun trekken, zoals op de 3.905 meter hoge Ortler. Alle tochten hebben één ding gemeen: het spectaculaire uitzicht. Neem op tijd een pauze in de gezellige berg- en almhutten om er volop van te genieten.

Wandeling rond de Drei Zinnen Een absoluut hoogtepunt tijdens je vakantie in Zuid-Tirol is de wandeling rond de Drei Zinnen. Deze gemakkelijke wandeling rond de karakteristieke rotspieken van het UNESCO-werelderfgoed staat garant voor onvergetelijke indrukken.

DUUR

HOOGTEVERSCHIL

LENGTE

3 uur

304 m

9 km

Bruneck

DOLOMIETEN

50

VIE FERRATE zijn er in Zuid-Tirol in de categorieën A-E. Drie tips: > Via ferrata Hoachwool, Meran/Merano & omgeving > Fennberg-Klettersteig, zuiden van Zuid-Tirol > Via ferrata Pisciadú, Alta Badia De experts voor bergbeklimmen en vie ferrate: Alpenverein Südtirol, alpenverein.it >

Alle tochten met gedetailleerde informatie over hoogtemeters, gpx-tracks en moeilijkheidsgraad vind je op suedtirol.info/wandelen of in de Südtirol Trekking App.

13

‘Waalwegen’ en themaroutes Themaroutes zijn goed voor lichaam en geest: tijdens het wandelen ontdek je de plaatselijke geschiedenis, boeiende sagen en legenden, en ­verrukkelijke lokale specialiteiten. De Aardbeienroute (Erdbeerweg) en het Zuivelpad (Milchpfad), de boerderijenroutes en de waalwegen (Waalwege) langs oude irrigatiekanalen zijn slechts enkele voorbeelden.

Waalwegen in het dal Vinschgau en Meran/Merano: vroeger toegang tot een uitgekiend irrigatiesysteem, nu ideale paden voor ontspannen wandelingen.

Kastanjeroute in het dal Eisacktal De Kastanjeroute (‘Keschtnweg’) is een gemarkeerde, 61 km lange themaroute van klooster Neustift bij de stad Brixen/ Bressanone naar de stad Bolzano/Bozen.

Centraal element van de wandelroute is de kastanje: langs de route vind je oeroude kastanjebomen en eetgelegenheden waar je kunt genieten van specialiteiten met kastanje. Je kunt de route uitstekend opdelen in verschillende dagtochten.

DUUR

20 uur

HOOGTEVERSCHIL

2.680 m

LENGTE

61 km

Brixen

14

Wandelen met kinderen Van wandelroutes door een zee van appelbloesems tot een onvergetelijke overnachting in een berghut: veel bestemmingen en tochten zijn heel leuk voor volwassenen én kinderen. Daarvoor zorgen 300 zonnige dagen per jaar, de kindvriendelijke wandelroutes op elke hoogte en de gemakkelijk ­bereikbare hutten met hun uitstekende keuken en speelmogelijkheden.

> De leukste accommodaties voor gezinnen met kinderen:

Familienhotels, familienhotels.com Roter Hahn, rodehaan.it

In de lente verandert het dal ­Etschtal in een zee van appelbloesems.

Dolomiti Ranger In de vier natuurparken van de Dolomieten worden kinderen tussen zeven en twaalf jaar tijdens de zomermaanden echte Dolomiti Ranger. Onder deskundige begeleiding leren ze – binnen en buiten – op een speelse en afwisselende manier de fauna, flora en geologie van de Dolomieten kennen. suedtirol.info/dolomitiranger-sommer In de natuurparken Schlern-Rosengarten en Puez-Geisler gaan kinderen ook in de winter op zoek naar dierensporen. suedtirol.info/dolomitiranger-winter Bruneck

2 1 1

Natuurpark Puez-Geisler

2

Natuurpark Drei Zinnen

3

Natuurpark Fanes-Sennes-Prags

4

Natuurpark Schlern-Rosengarten

4

3 DOLOMIETEN

15

Berghutten en almhutten Op de menukaarten van de almhutten staan klassiekers als het Zuid-Tiroolse vieruurtje (‘Marende’, een hartige broodmaaltijd) en aardappelen met spiegelei naast geraffineerde gerechten als hooisoep of deegenvelopjes met brandnetelvulling. Veel hutten zijn knus en gezellig, andere zijn elegant en innovatief met een hoog culinair niveau en een uitgebreide wijnkaart. De spectaculair gelegen berghutten bieden bescherming tegen het ruwe klimaat in het hooggebergte. De hoogst gelegen berghut, het Becherhaus, ligt op 3.195 meter.

Zuid-Tirol telt in totaal 169 hutten, vaak op een prachtige locatie bij een meer, bergtop of uitzichtpunt. Op de foto de Danielhütte in de regio Val Gardena.

Echte kwaliteit op de berg Het initiatief 'Echte kwaliteit op de berg' ('Echte Qualität am Berg') geeft een keurmerk aan de ­bes­te berghutten, almhutten en bergrestaurants rond Meran/Merano en in het dal Vinschgau.

Er zijn verschillende kwaliteitscriteria, onder ­andere voor de keuken, de aanblik en eventueel het comfort van de slaapgelegenheid. merano-suedtirol.it/echte-kwaliteit

Meran

TIP: MERANER HÖHENWEG Deze bergwandelroute is een van de mooiste rondwandelingen in de Alpen.

Je overnacht in berghutten en wandelt op gemiddeld 1.400 meter hoogte rond het beschermde natuurgebied Texelgruppe. Om de 100 kilometer lange route af te leggen, moet je vijf tot acht dagen uittrekken. meraner-hoehenweg.com

Op de fiets door Zuid-Tirol Wat zijn de mooiste fietsroutes in Zuid-Tirol? Dat is voor iedereen verschillend. De mediterraan aandoende dalen, steile bergpassen, markante bergtoppen en glooiende bergweiden bieden voor elke fietser wat wils. De dalen zijn ideaal voor gezinnen met kinderen. Hier laat de regio ten zuiden van de Alpen zich van zijn milde kant zien, met op de achtergrond steeds de spectaculaire bergen. Van de hoge bergen in Vinschgau tot in de Dolomieten vinden mountainbikers ontelbare kilometers flowige trails, terwijl wielrenners zich kunnen uitleven op de vele bergpassen. Waarom? Omdat er niets mooiers is dan na een uitdagende klim boven aan te komen en te genieten van het wondermooie uitzicht.

Op de fiets verken je het landschap en de streekproducten van de regio in een aangenaam tempo, zoals hier langs de Zuid-Tiroolse Wijnroute. Op de achtergrond het meer Kalterer See.

17

Fietsroutes door het dal De uitstekend bewegwijzerde fietsroutes zijn ideaal om de belangrijkste Zuid-Tiroolse dalen te ontdekken. Je fietst langs rivieren, weiden, bossen, appelboomgaarden en wijngaarden. In het westen fiets je over een stuk van de oude Romeinse Via Claudia Augusta door het Etschtal. Er is ook een mooie fietsroute van de Brennerpas door het dal Eisacktal naar Bolzano/Bozen. De fietsroute door het dal Pustertal loopt door tot in Oostenrijks Tirol naar Lienz.

Etschfietsroute langs de Via Claudia Augusta De Etschfietsroute volgt het verloop van de oude Romeinse Via Claudia Augusta. Je fietst van de Reschenpas vrijwel steeds bergaf langs de rivier Etsch tot het dorp Salorno/Salurn in het zuidelijke puntje van Zuid-Tirol. Hoogtepunten langs de route zijn het meer Reschensee, ­talrijke kloosters en burchten, de steden Glurns/Glorenza, Meran/­ Merano en Bolzano/Bozen, en de vele wijngaarden en appelbomen.

Hoogteprofiel en routeplanner: viaclaudia.org HOOGTEVERSCHIL

LENGTE Bolzano

+274/-1.556 m

148 km

BIKEMOBIL CARD Eenvoudig en ongecompliceerd: dat is de bikemobil Card Südtirol. Met één ticket combineer je bus, trein en huurfiets. Op veel fietsroutes kan je een deel van het traject met de trein afleggen. mobilcard.info

>

Alle tochten met info over hoogtemeters en GPX-tracks:

suedtirol.info/fietsen

18

Mountainbiken en freeriden Grillige rotsen en historische militaire wegen in de Dolomieten, flowige mountainbike­ trails in Vinschgau, schaduwrijke bospaden en stille bergweiden in het dal Eisacktal, honderden kilometers bospaden en singletrails tussen de meren Montiggler See en Kalterer See. Dankzij de vele kabelbanen en bikeshuttles bereik je comfortabel hoger terrein en kun je nog meer afdalingen doen.

De Dolomieten zijn een paradijs voor mountainbikers. Je vindt er perfecte trails, zowel voor beginners als professionals. Het landschap is indrukwekkend, zoals hier op de Grödner Joch.

Montesole Trail > Fietsvakanties op maat: bikehotels.it

De ‘Monte Sole’ heeft zijn naam niet gestolen. De trail op deze zonnige berg in Vinschgau is vrijwel het hele jaar berijdbaar. De ‘Sonnenberg’, zoals hij in het Duits heet, is bereikbaar met de kabelbaan van Latsch/Laces naar St. Martin im Kofel/San Martino al Monte of via de weg vanuit Kastelbell/Castel­ bello. Je rijdt naar beneden over flowige bospaden en lastige steenpassages met als decor steeds het schitterende uitzicht op de Nörderberg en de omringende gletsjers.

HOOGTEVERSCHIL

LENGTE

1.078 m

7,2 km

Schlanders

19

Wielrennen Het negen maanden durende wielerseizoen van maart tot november, de uitdagende bergpassen en de lange vlakke fietspaden in de dalen maken van Zuid-Tirol een eldorado voor wielrenners. Zin in een uitdaging? De Stilfserjoch is de op een na hoogste bergpas in de Alpen. Het traject tussen Al Plan de Mareo/San Vigilio di Marebbe en de Kronplatz staat regelmatig op het programma van de Giro d’Italia.

Sellaronda-tocht: deze route rond het Sellamassief biedt een indrukwekkend panorama met adembenemende uitzichtpunten op de Dolomietentoppen.

Stilfserjoch De tocht van Prad/Prato omhoog naar de pas Stilfserjoch geldt als echte wielerklassieker met adembenemend uitzicht op de gletsjer- en rotsformaties van de Ortlergruppe. 48 haarspeldbochten staan tussen jou en de op één na hoogste geasfalteerde pas van Europa in.

HOOGTEVERSCHIL

1.838 m

LENGTE

25 km

DE BESTE FIETSEVENEMENTEN > Maratona dles Dolomites - internationale wielerwedstrijd over zeven Dolomietenpassen > Dolomiti Superbike – grootste mountainbikewedstrijd van Italië > Sellaronda Bike Day – autovrije fietsdagen om het imposante Sellamassief

Schlanders

Alle fietsevenementen in één oogopslag: suedtirol.info/bike-evenementen

Winter aan de zonzijde Oog in oog met de witte pieken van de Dolomieten, genieten van het zonnetje, de menukaart op tafel – worden het knoedels of spaghetti? Nog een glaasje Zuid-Tiroolse wijn en dan gaat het weer bergaf over de uitstekend geprepareerde en sneeuwzekere pistes. Op het avond-programma staat een partijtje ­rodelen bij maneschijn. Terwijl van de Dolomieten in het oosten tot de berg Ortler in het westen alles draait om de wintersport, is de winter ten zuiden van de stad Bolzano/Bozen aangenaam mild.

De ­charmante wijndorpjes lenen zich uitstekend voor lange wandelingen en volop ontspanning.

Spectaculaire afdalingen met op de achtergrond de ‘bleke bergen’ – een sprookjesachtig decor tijdens het ­skiën in de Ladinische regio Alta Badia.

22

Skiën en snowboarden Tussen de Sextner Dolomiten in het oosten, het Ortlergebied in het westen, het dal Ahrntal in het noorden en het skigebied Jochgrimm in het zuiden liggen in Zuid-Tirol 30 skigebieden die garant staan voor zonnige wintersportpret voor iedereen. Snow­ boarders en freeriders kunnen hun techniek verbeteren in de vele snow- en funparks.

Het Seiser Alm Snowpark is uitgeroepen tot beste snowpark van Italië.

Optimale omstandigheden voor het hele gezin, zoals hier in de Ortler Skiarena in Trafoi.

Skinetwerken & skigebieden DOLOMITI SUPERSKI Dit wereldwijd grootste skinetwerk scoort met perfecte wintersportmogelijkheden. Met slechts één skipas heb je toegang tot in totaal 1.200 kilometer piste in de ‘mooiste bergen ter wereld’. Negen Zuid-Tiroolse skigebieden zijn onderdeel van Dolomiti Superski, waaronder wereldberoemde afdalingen als de Gran Risapiste en grandioze skirondes.

Het fantastische uitzicht op het Sellamassief, het Rosengartenmassief en de Langkofel krijg je er gratis bij. Dankzij de ligging in het hooggebergte tussen 1.500 en 3.200 meter en de ultramoderne kunstsneeuwinstallaties zijn de pistes gegarandeerd wit.

ORTLER SKIARENA De 15 gezinsvriendelijke skigebieden van de Ortler Skiarena in het westen van Zuid-Tirol bieden volop afwisselende skipret en sneeuwzekerheid, ver weg van de drukte. In de gletsjerskigebieden Sulden en Schnalstal duurt het skiseizoen bijna het hele jaar. Prettige bijkomstigheid: de wintersport laat zich prima combineren met stadse genoegens in Meran/Merano en Bolzano/Bozen. Bovendien kan je in de Ortler Skiarena ook uitstekend toerskiën en rodelen.

Skipret beleef je ook in: > SKINETWERK SÜDTIROLER WIPPTAL > SKIWORLD AHRNTAL

>

Alle informatie over den skigebied:

suedtirol.info/skigebieden

Kwaliteit staat in de Zuid-Tiroolse skihutten centraal, met de beste ingrediënten, creatieve koks, topwijnen en een geslaagde mix van alpiene en mediterrane gerechten.

Sellaronda Wat een uitzicht: de Sellaronda is een heerlijke skironde langs vier Dolomietenpassen over fantastische pistes rond het markante Sellamassief. Je kunt de ronde het best beginnen in de dalen Alta Badia of Val Gardena. Vanuit skigebied Kronplatz gaat er een shuttlebus naar de Sellaronda.

Bruneck

DOLOMIETEN

1.648

SKILERAREN en 192 snowboardleraren helpen je bij je eerste bochten in de sneeuw en geven tips om je techniek te verbeteren.

Deskundig advies en veel service bieden ook de skiverhuurders in heel Zuid-Tirol.

> Particuliere kamerverhuurders in Zuid-Tirol – voor een ongedwongen vakantie, ook in de winter:

suedtirolprivat.com

24

Langlaufen en biatlon Met ca. 1.800 kilometer loipe is Zuid-Tirol een paradijs voor langlaufers. Iedereen komt aan zijn trekken op de gemoedelijke loipes voor het hele gezin, de hooggelegen loipes met spectaculair uitzicht op de Dolomieten en de verlichte loipes. Het dal Antholzertal is het mekka van de biatlonsport. Hier vinden jaarlijks wereldbekerwedstrijden plaats.

EVENEMENTENTIP Wereldbeker biatlon in het Antholzertal biathlon-antholz.it

Dolomiti Nordicski Dolomiti Nordicski is het grootste langlaufnetwerk van Europa met 1.300 afwisselende kilometer loipe. Zes Zuid-Tiroolse regio’s van het Antholzertal tot de Seiser Alm zijn erbij aangesloten. Alle gebieden binnen dit netwerk hebben hetzelfde prijssysteem en een gemeenschappelijke skipas. Leuke evenementen en fantastische services als de gpx-tracks van elke tocht maken het langlaufplezier compleet.

dolomitinordicski.com Bruneck

DOLOMIETEN

25

Toerskiën en sneeuwschoenwandelen Toerskiën is vooral onder de Zuid-Tirolers zelf bijzonder populair. Logisch, want je komt op de mooiste plekjes in de Alpen en de condities voor een afdaling door diepe sneeuw zijn altijd wel ergens perfect: in de Dolomieten, in de Ortlerregio, in het dal Wipptal of in de Sarntaler Alpen. De glooiende hoogvlakten, idyllische dalen en gemakkelijke bergtoppen zijn ideaal voor sneeuwschoenwandelen.

Sneeuwschoenwandelen is genieten van de rust en de winterse bekoring, zoals hier in de Aferer Geisler-bergketen.

Skitocht naar de top van de berg Pfannhorn De Pfannhorn bij het dorp Toblach/Dobbiaco is een van de mooiste uitzichtpunten van de Dolomieten. Via een bosweg ga je van Kandellen/Gandelle naar de rand van het bos.

Daar heb je een schitterend uitzicht over het dal Hoch­ pustertal. Door een dik pak sneeuw gaat het verder berg-op naar berghut Bonnerhütte (2.307 m), die in de winter gesloten is, en naar het kruis op de top (2.663 m).

HOOGTEVERSCHIL

KLIM LENGTE

1.050 m

5,5 km

Bruneck DOLOMIETEN

>

De mooiste tochten voor toerskiërs:

suedtirol.info/toerskien

Niet alleen voor Zuid-Tirolers is het een absoluut lievelingsplekje: het meer Reschensee met de verzonken toren.

Plaatsen waar de tijd stil lijkt te staan.

28

Winterwandelen en rodelen Met de kabelbaan of te voet naar boven en heerlijk op de slee naar beneden! In heel Zuid-Tirol liggen geruimde wandelpaden waar je met al je zintuigen kunt genieten van het sprookjesachtige winterlandschap. Heb je trek? Onderweg kan je even pauzeren in een van de vele alm- en berghutten. De ruim honderd rodelbanen zijn het beste bewijs hoe populair het rodelen is bij Zuid-Tirolers en vakantiegangers.

Winterwandelen op de Lüsner-Rodenecker Alm Vanaf de besneeuwde Rodenecker en Lüsner Alm in de buurt van Brixen/Bressanone kan je genieten van een fantastisch uitzicht, dat zich uitstrekt van de Dolomieten en de Sarntaler, Ötztaler, Stubaier en Zillertaler Alpen tot de berg Ortler. De wandelingen over geruimde wandelpaden en pauzes in knusse berghutten maken de winterbeleving compleet.

Brixen

VIJF LEUKE RODELBANEN 1. Rosskopf – tien kilometer pure rodelpret 2. Fane Alm – een van de mooiste almdorpen van Europa 3. Reinswald in het dal Sarntal – kindvriendelijke natuurlijke rodelbaan 4. Obereggen – sleetje rijden op een verlichte rodelbaan 5. Pfelders – afwisselende rodelbaan in een schilderachtig landschap

29

Kerstmarkten en Kerstmis De geur van versgebakken apfelstrudel en ‘zelten’, het typisch Zuid-Tiroolse kerstgebak, hangt in de lucht. In de adventstijd brengen de kerstmarkten met traditionele kunstnijverheid en warme glühwein een behaaglijke sfeer in de steden. Behalve de vijf originele Zuid-Tiroolse ‘christkindlmärkte’ in de steden Bolzano/Bozen, Meran/Merano, Brixen/Bressanone, Sterzing/Vipiteno en Bruneck/Brunico zijn er ook in veel andere plaatsen bezienswaardige kerstmarkten: de middeleeuwse kerstmarkt in Klausen/Chiusa, de adventsmarkt in Glurns/Glorenza, de Sarner Advent in het dal Sarntal …

De sfeervolle ‘christkindlmarkt’ in Brixen/Bressanone – een ‘Green Event’ tussen ­alpiene en mediterrane levensstijl, hedendaagse kunst en traditionele kunstnijverheid.

>

Kerstvoorpret:

suedtirol.info/kerstmis

Recept voor Zuid-Tiroolse zelten Ingrediënten 200 ml water, 20 g gist, 2 el suiker, 150 g bloem, 100 g roggebloem, 15 g zout, 1 el olie, 1 tl anijs en karwijzaad, 500 g vijgen, in blokjes of reepjes, 250 g rozijnen, 120 g krenten, gemengde noten, pijnboompitten, amandelen, 50 g citroen- en sinaasappelsukade, 50 ml witte wijn, 3 el rum, 70 g honing, 1/2 tl geraspte citroenschil, sinaasappelschil en kaneel, 1 mespuntje kruidnagel, piment en muskaatnoot, noten, geschaafde amandelen en gekonfijte kersen ter decoratie, honing of suikerwater om te bestrijken

Bereiding Roer gist en suiker door het lauwwarme water en laat dit mengsel ca. 10 minuten staan. Voeg bloem, roggebloem, zout, olie, anijs en karwijzaad toe en kneed het mengsel in de kneedmachine tot een deeg. Dek het deeg af en laat het ca. 30 minuten op 35 graden rijzen. Laat de vijgen, rozijnen, krenten, noten, pijnboompitten, amandelen, citroen- en sinaasappelsukade minstens 1 uur marineren in witte wijn, rum en honing, zodat de zelten een intens aroma krijgen. Voeg citroen- en sinaasappel schil, kaneel, gemalen kruidnagel, piment en nootmuskaat toe aan de gemarineerde vruchten. Doe het brooddeeg, de gemarineerde vruchten en de noten in de kneedmachine en meng alles goed door elkaar. Vorm ronde of langwerpige zelten en decoreer ze met noten en amandelen. Leg de zelten op een bakblik en laat ze nogmaals 20 minuten rijzen. Bak ze in een voorverwarmde oven op 170 graden in ca. 40 minuten mooi bruin. Bestrijk de zelten regelmatig met honing of suikerwater. Haal de zelten uit de oven, laat ze afkoelen, versier ze met gekonfijte kersen en verpak ze in huishoudfolie.

Eten en drinken Zuid-Tirol staat bekend om zijn wijn, spek en appels – en terecht. Wie echter de moeite neemt om verder te kijken, ontdekt een culinaire rijkdom waaraan je moeilijk kunt weerstaan. Centraal in de goede Zuid-Tiroolse keuken staan de heerlijke streekproducten, gekruid met mediterrane charme.

Wat je ook eet of drinkt, in alles proef je de zuidelijke invloed: het gezellige aperitiefje, de lekkere ­antipasti, de zelfgemaakte pasta en de vanzelfsprekende koffie als kroon op de maaltijd. Klassiekers uit de Zuid-Tiroolse keuken zoals spinazieknoedels en apfelstrudel zijn de laatste jaren aangevuld met innovatieve en internationale invloeden.

Achteroverleunen en de tijd nemen – in Zuid-Tirol gaan dolce vita en wijncultuur hand in hand met alpiene boerentradities.

31

Restaurants en sterrenkeuken Hoe excellent de Zuid-Tiroolse keuken is, blijkt niet alleen uit het grote aantal restaurants dat is onderscheiden met een Gault Millau-koksmuts of een Michelinster. Ook hoog in de bergen, in eenvoudige restaurants en charmante wijnkelders houdt men kwaliteit hoog in het vaandel. Dat begint bij de ingrediënten en de bereiding en eindigt bij de wijnkaart. De menu’s zijn net zo veelzijdig als de streek zelf: kaasgnocchi (‘kasnocken’) en boekweittaart staan naast geraffineerde pastagerechten en panna cotta.

Zuid-Tiroolse eetgelegenheden (‘Südtiroler Gasthaus’) 36 traditionele eetgelegenheden uit heel Zuid-Tirol hebben de handen ineengeslagen in het initiatief ‘Südtiroler Gasthaus’. De restaurants staan voor regionaal genieten, hartelijke gastvrijheid en gevoel voor traditie.

Ze leveren hiermee een waardevolle bijdrage aan het bewaren van de traditionele eetcultuur in deze regio.

gasthaus.it

CULINAIRE SUPERLATIEVEN > De Auener Hof met restaurant Terra in het Sarntal is het hoogstgelegen sterrenrestaurant van Italië. > De Gostner Schwaige op de Seiser Alm is het kleinste kwaliteitsrestaurant van de Alpen. > Restaurant Vögele in het centrum van Bolzano/Bozen heeft de oudste stamtafel van Zuid-Tirol: sinds 1895.

>

Het juiste restaurant vinden:

suedtirol.info/restaurantgids

32

Boerencafés Regionaal, authentiek en bereid met producten van eigen teelt – dat is het aanbod in de ‘buschenschanken’ en ‘hofschanken’. De keus aan verrukkelijke gerechten is groot: gerste­ soep, ‘tirtlan’, ‘schlutzkrapfen’, allerlei soorten knoedels en de hartige ‘marende’, het Zuid-Tiroolse vieruurtje met ‘schüttelbrot’, kaas en spek. En dat alles natuurlijk met een goed glas Zuid-Tiroolse wijn. Met een beetje geluk fluistert de boerin nog een van haar keukengeheimen in je oor.

Törggelen bij de bron (‘Törggelen am ­Ursprung’) Het ‘törggelen’ in de herfst is een van de hoogtepunten van het jaar in Zuid-Tirol.

In de boerencafés en wijnkelders kan je genieten van de nieuwe wijn, gepofte kastanjes en boerengerechten.

De boerderijen die deelnemen aan het project Törggelen bij de bron (‘Törggelen am Ursprung’) staan aan de basis: daar groeien de druiven en de kastanjes, daar serveren de boeren authentieke boerengerechten en eigen wijn, en vieren gastvrijheid en boerencultuur hoogtij.

suedtirol.info/toerggelen_nl

>

Adressen van authentieke boerencafés en wijnhuisjes:

rodehaan.it

OUDE TIJDEN HERLEVEN Oude dierenrassen en vergeten groente- en fruitsoorten staan volop in de belangstelling. Het schaap Villnösser Brillenschaf, de lupinekoffie Altreier Lupinenkaffee en de peer Vinschger Palabirne beleven in Zuid-Tirol een ware renaissance.

33

Winkelen en markten Tijdens de vakantie is er niets leukers dan naar de markt gaan en rondstruinen tussen de kraampjes, op zoek naar lokale specialiteiten. De weekmarkten, boerenmarkten en traditionele markten zijn ideaal om het grote aanbod aan Zuid-Tiroolse producten en de mensen achter de producten te leren kennen. Meer dan 150 wijnkelders openen graag hun deuren voor proeverijen, rondleidingen en natuurlijk om wijn te verkopen. Voor kleding en schoenen kan je het best terecht in de winkelstraten in de steden met hun Italiaanse boetiekjes en traditionele winkels.

Architectuur van het goede leven, modern en stijlvol – veel wijnkelders passen harmonieus in het landschap.

Op de foto Kellerei Tramin.

Markt in Meran/Merano Elke zaterdag van maart tot oktober vindt de Meraner Markt plaats. De bezienswaardige ‘pop-up-stores’ verkopen uitsluitend Zuid-Tiroolse natuurproducten en kunstnijverheid. De marktkramen zijn ontworpen door de gerenommeerde, uit Meran afkomstige designer Martino Gamper.

Meran

Ontspannen en genieten Wat is er heerlijker dan je uitgebreid te laten verwennen en te genieten van de stilte en het gevoel van gewichtloosheid in het water – een weldaad! Tussen de Zuid-Tiroolse bergen en dalen vind je krachtplaatsen in de natuur, uitgestrekte wellnessoases met zicht op de Dolomieten en de Therme Meran met een unieke architectuur. Beproefde behandelingen en verrukkelijke gerechten met typisch regionale producten verkwikken lichaam en geest, zodat je dagelijkse beslommeringen al snel naar de achtergrond verdwijnen. Ontdek wat jou goed doet.

35

Thermen en waterwerelden De strakke lijnen van het hedendaagse ontwerp, de warme kleuren en het uitgelezen comfort van de Therme Meran voegen zich naadloos in de traditie van de stad Meran/ Merano als kuuroord aan de rivier Passer. De wellnesshotels met uitzicht op de ­Dolomieten, de waterwerelden met hun saunalandschappen en zwembaden zijn ideaal om te onthaasten en te genieten van de weldadige kracht van het water.

De moderne thermen, ontworpen door Matteo Thun, zetten de lange kuurtraditie van Meran/Merano voort.

Cascade, Tauferer Ahrntal In recreatie- en wellnessbad Cascade in het Tauferer Ahrntal kan je genieten van relaxmomenten in harmonie met de natuur. In 2011 won het gebouw een prijs op het gebied van toeristische architectuur. Daarbij speelden de energiezuinige en milieuvriendelijke bouwwijze en exploitatie een belangrijke rol. Ook in de rest van de regio staat duurzaamheid hoog in het vaandel: Sand in Taufers/Campo Tures is de eerste groene gemeente van Zuid-Tirol.

>

Gespecialiseerd in wellness: Belvita Leading Wellnesshotels Südtirol:

belvita.it

36

Wellness op z’n Zuid-Tirools De Zuid-Tiroolse badcultuur kan terugkijken op een lange traditie van baden met mineraalhoudend water en hooi, wat een ontspannende, huidverbeterende en pijnstillende werking heeft. Nog steeds kan je in Zuid-Tirol genieten van hooibaden, van zwavelbaden en geneeskrachtige baden met water uit 32 gecontroleerde en erkende bronnen en van behandelingen met waardevolle Zuid-Tiroolse producten als melk, wijn en appel.

>

Wellnessadressen vinden, genieten en loslaten:

suedtirol.info/welzijn badlkultur.it

Het Zuid-Tiroolse hooibad

Behandelingen met bergden

Het Zuid-Tiroolse melkbad

Het Zuid-Tiroolse appelbad

Het Zuid-Tiroolse wijnbad

Zo’n 130 jaar geleden ontdekten boeren in de oogsttijd dat ze er na een nacht slapen in het hooi de volgende ochtend weer tegenaan konden. Uit wetenschappelijk onderzoek is inmiddels gebleken dat hooibaden een heilzaam effect hebben bij artrose, ischias en reuma.

De bergden, die op de zure grond in het Zuid-Tiroolse Sarntal groeit, is bijzonder veelzijdig en doet het goed in de sauna, als verzorgingsproduct of als pesto.

De olie met de karakteristieke bosgeur stimuleert de doorbloeding, verzorgt de huid en bestrijdt nare geurtjes.

Keizerin Sissi wist het al: wei is goed voor de huid. Nog steeds kan je in de Therme Meran genieten van een Sissi-bad. De melk hiervoor is afkomstig van diervriendelijk gehouden dieren, die vaak op de Zuid-Tiroolse bergweiden grazen en hooi eten met veel verschillende soorten kruiden.

Een appelbad revitaliseert, reinigt en stimuleert de bloedsomloop. Appels zijn echte anti-agingspecialisten: ze hebben een ontspannende werking op huid en spieren, maken de huid heerlijk zacht en bevatten veel waardevolle stoffen.

In Zuid-Tirol begint een ‘weinbadl’ met een lichaamspeeling met wijndroesem. Na een rustpauze – gehuld in linnen doeken – geniet je van een heet bad en een glas rode wijn. Ten slotte volgt een heerlijke massage met druivenpitolie.

37

Kracht opdoen, je goed voelen Er zijn plaatsen waar je goed voelen vanzelf gaat. Zuid-Tirol heeft er heel wat van. Sommige spelen een rol in sagen en mythen, andere zijn ideaal om tot rust te komen in de natuur. Laat je inspireren door de vele vormen en kleuren, voel de warmte van de zon en de koele bries op je huid en laat de kracht van de berglucht en het water op je inwerken. Ben je bereid om los te laten?

'Stoanerne Mandln' De 'Stoanerne Mandln' is een verzameling eeuwenoude steenfiguren in het Sarntal op 2.000 meter hoogte.

Talrijke verhalen en sagen doen de ronde over deze plaats, waar volgens de overleveringen al in de middeleeuwen heksen dansten en duivels feest vierden.

De steenmannetjes 'Stoanerne Mandln' zijn het hele jaar te voet bereikbaar.

Op de top wachten de mysterieuze steenfiguren, een intrigerende sfeer en een fantastisch 360-graden panorama.

DUUR

HOOGTEVERSCHIL

4 uur

560 m

LENGTE

13 km

Bolzano

>

Diep ademhalen en genieten van het vitaal-alpiene levensgevoel: Vitalpina Hotels vitalpina.info

Kracht opdoen bij het bergmeer en genieten van de natuur en het uitzicht op de Peitlerkofel.

Het Museion in Bolzano/Bozen – ­architectonisch juweel, waar­ kunstlief­h ebbers en hedendaagse kunst thuis zijn.

Cultuur en architectuur Wat doe je liever: de sporen van het verleden ontdekken of zien hoe de toekomst vorm krijgt?

In Zuid-Tirol kan het allebei! Bezienswaardige getuigen van het verleden zijn de gletsjermummie Ötzi, de 800 middeleeuwse burchten en kastelen, en de kloosters en kerken met indrukwekkende elementen uit verschillende stijlperioden. Van recentere datum zijn interactieve musea en hedendaagse sacrale bouwwerken en projecten, die in architectonisch opzicht een voortrekkersrol spelen. En dan is er nog de alledaagse cultuur, die in het noordelijkste deel van Italië bijzonder karakteristiek is. En steeds is de grote vraag: wat is Duits en wat is Italiaans?

39

Musea en belevingswerelden Gletsjermummie Ötzi in het Archeologisch Museum in de stad Bolzano/Bozen is wereldwijd uniek.

Het museumlandschap van Zuid-Tirol is bovenal zeer divers, met interactieve k­ indvriendelijke musea, indrukwekkende openluchtmusea en bezoekers­mijnen, z­ orgvuldig geconcipieerde musea over de bergwereld en interessante tentoonstellingen.

Museum Ladin De dalen Alta Badia en Val Gardena zijn de bakermat van het Ladinisch. Het Museum Ladin in San Martin de Tor/S. Martino in Badia behandelt de geschiedenis en de cultuur van de Ladiniërs.

Deze bevolkingsgroep is erin geslaagd om de eigen culturele identiteit te behouden en de oude kennis van generatie op generatie door te geven.

Bruneck

San Martin

DOLOMIETEN

Restyling “museumobil”-Card Bestand

MUSEUMOBIL CARD De museumobil Card combineert het openbaar vervoer met de entree voor een honderdtal musea en collecties in heel Zuid-Tirol. mobilcard.info SMG Südtirol Marekting Gesellschaft Februar, 2011

Deze reproductie van gletsjermummie Ötzi is te zien in het Archeologisch Museum in Bolzano/Bozen.

40

Kerken en kloosters Van kleine bergkapellen tot indrukwekkende kloosters – sacrale bouwwerken zijn in Zuid-Tirol altijd gebouwd met veel oog voor detail. De meeste romaanse fresco’s, waarvan sommige goed bewaard zijn gebleven, vind je in vakantieregio Vinschgau. De kerken uit de vorige eeuw zijn vaak gebouwd in een interessante moderne stijl.

Een van de mooiste bedevaartsoorden van de regio: de Heilig-Geist-Kirche in Kasern/Casere aan het einde van het dal Ahrntal.

Kloosterleven en momenten van contemplatie KLOOSTER MARIENBERG In de hoogstgelegen benedictijnenabdij van Europa leven sinds meer dan 800 jaar monniken volgens de regels van de Heilige Benedictus.

Tegenwoordig bestaat de mogelijkheid om het kloosterleven van dichtbij te leren kennen. Bijzonder interessant is de crypte met haar prachtige fresco’s, een indrukwekkend voorbeeld van romaanse kunst.

SILENTIUM, DE ERFENIS VAN DE KARTUIZERS “Vroeger konden de mensen niet tegen lawaai.

Tegenwoordig kunnen ze niet meer tegen de stilte.” Dit en andere citaten zijn te vinden langs het wandelpad Via Monachorum naar het kloosterdorp Karthaus/Certosa. Daar kan je in het voormalige klooster Allerengelberg een film bekijken over de bewogen geschiedenis van het complex. Wie daarna door Karthaus loopt, bekijkt het dorp met andere ogen – en hoort de stilte.

>

Klooster Silentium Marienberg

Meer tips over het thema op:

suedtirol.info/cultuur

Meran

41

Burchten en kastelen Meer dan 800 burchten, kastelen en landgoederen liggen op rotspunten en tussen de wijngaarden, hoog boven de steden. Ze zijn stille getuigen van de strategische ligging van Zuid-Tirol voor de handel en voor de verbinding tussen noord en zuid. Tegenwoordig laten enkele burchten en kastelen de riddertijd herleven – tot grote vreugde van de kinderen. Andere zijn verbouwd tot musea, bevatten boeiende collecties of leiden een tweede leven als kasteelhotel en -restaurant.

Slot Trauttmansdorff bij Meran/Merano – omringd door meer dan 80 tuinen en locatie van het Touriseum, het interactieve streekmuseum voor toerisme.

Slot Tirol In de middeleeuwen was slot Tirol (‘Schloss Tirol’) het stamslot van de graven van Tirol. Tegenwoordig is hier het Zuid-Tiroolse streekmuseum gevestigd. De ringmuur rond het slot dateert van circa 1100 en is een van de oudste bewaard gebleven kasteelmuren.

Behalve het streekmuseum, archeologische vondsten en interactieve tentoonstellingen vind je hier ook een roofvogelopvangcentrum, waar regelmatig roofvogelshows worden georganiseerd.

Meran

>

‘Südtirol für alle’ – barrièrevrije bezienswaardigheden, accommodaties en activiteiten op suedtirolfueralle.it

42

Kleine steden en charmante plaatsen De charmante stadskernen van Zuid-Tirol hebben elk hun eigen karakter. Een goede strategie voor een eerste verkenning is door de voetgangerszone struinen, op een terrasje van een cappuccino of aperitiefje genieten en naar de voorbijgangers kijken. Hoe het er in een stad echt aan toe gaat, ontdek je zonder enige twijfel het best te voet. Ook de natuur is meestal niet ver weg. Een korte wandeling of een ritje met de kabelbaan en je bent zo in het groen.

> Meer info op: suedtirol.info/steden

2

1

3

4

5

1. Bolzano/Bozen

2. Meran/Merano

3. Brixen/Bressanone

4. Sterzing/Vipiteno

5. Bruneck/Brunico

De provinciehoofdstad is prachtig gelegen te midden van wijngaarden en fruitbomen met op de achtergrond de Dolomietenmassieven Rosengarten en Schlern. Op een unieke manier zijn in Bolzano alpiene en mediterrane invloeden versmolten. Unieke bezienswaardigheden zoals Ötzi en de contrasten tussen de historische stadskern, villa's en overwegend Italiaanse wijken zijn het ontdekken waard.

Het mediterraan aandoende Meran, de op een na grootste stad van Zuid-Tirol, heeft zijn beschermde ligging te danken aan de hoge bergen van de Texelgruppe. Hier vallen heel wat culturele hoogtepunten te bezichtigen zoals het slot Trauttmansdorff met zijn tuinen. Verder springt in Meran het boeiende contrast tussen de architectuur uit het verleden en de moderne architectuur met het thermengedeelte in het oog.

De smalle middeleeuwse steegjes, de pleinen en prachtige bezienswaardigheden zijn stille getuigen van het rijke verleden van de bisschopsstad Brixen.

Tijdens een wandeling door de stad is zowel het opwindende verleden als de moderne en mediterrane flair van de pittoreske stad voelbaar.

Het charmante stadje Sterzing met zijn mooie voetgangerszone heeft een rijk verleden als handelsstad, wat nog zichtbaar is in de eerbiedwekkende gebouwen. Vanuit het gezellige centrum met de karakteristieke Zwölferturm ben je in slechts een paar minuten met de kabelbaan boven op de recreatieberg Rosskopf.

Het valt vakantiegangers meteen op: Bruneck, de belangrijkste plaats van het Pustertal, is een levendig stadje met een rijk cultureel leven en talrijke sportmogelijkheden. De stad scoort uitstekend op het gebied van levenskwaliteit. Een leuk uitstapje is een bezoek aan het op een heuvel gelegen slot Schloss Bruneck.

Je kunt er ook zalig slenteren door de mooie winkelstraat en ergens op een terrasje in de zon genieten van een cappuccino.

43

Architectuur Innovatie en authenticiteit, design en praktisch nut – Zuid-Tiroolse architectuur is bijzonder veelzijdig. Naast de talrijke kerken, kloosters en burchten ontwikkelt zich tegenwoordig een nieuwe bouwcultuur in Zuid-Tirol. Deze is gericht op het behoud van het culturele erfgoed en staat tegelijk open voor hedendaagse kunstvormen. Centraal staan Zuid-Tiroolse materialen en de harmonieuze inbedding van de gebouwen in het landschap.

Het MMM Corones verrast met ongekende uitzichten op het indrukwekkende landschap.

> Meer architectonische bezienswaar­ suedtirol.info/architecture

MMM Corones, berg Kronplatz Het Messner Mountain Museum staat subtiel in het landschap en verrast met indrukwekkende uitzichten op de Lienzer Dolomieten in het oosten, de Ortler in het westen, de Marmolada in het zuiden en de Zillertaler in het noorden. Dit is een realisatie van het wereldberoemde architectenbureau van Zaha Hadid.

Evenemententip: circuits en rondleidingen met aannemers en architecten jaarlijks tijdens de dagen van de architectuur – stiftung.arch.bz.it

“Passmuseum”, bergpas Timmelsjoch Vijf markante infoposten van de Zuid-Tiroolse architect Werner Tscholl zorgen samen voor de bijzondere “Timmelsjoch ervaring”. Zo werd op de Hochalpenstraße van het dal Passeiertal naar het dal Ötztal een uniek grensoverschrijdend project tot stand gebracht.

digheden met info en adressen op:

>

Door de architectonische beelden ziet de bergpas Timmelsjoch er heel anders uit.

Waar cultuur- en natuurlandschap samenkomen

Steile toppen en glooiende bergweiden liggen in St. Magdalena/Santa Maddalena in het dal ­Villnöss vredig naast elkaar.

46

Martin Reichhalter Wandelpadbeheerder bij de Alpenverein “De beklimming van de Piz Duleda en de Col da la Pières in het Puez-gebied staan elk jaar weer op mijn lijstje. Het voelt elke keer weer alsof ik in een maanlandschap ben beland.”

Anna Quinz Creative Director franzmagazine.com “Ik kom graag in bars; voor mij is een bar een centrum van inspiratie en creativiteit.

In Bolzano/Bozen ga ik graag koffie drinken in Café Museion, in Humus, in Pur of in de tuin van Parkhotel Laurin.”

Manuel Astuto Chef-kok in Parkhotel Laurin “Ik ben gek op water. Als ik over de Talferpromenade loop, met mijn blik op de rivier en het ruisen van het water in mijn oren, voel ik me weer fris en fit voor mijn volgende dienst in de keuken.”

Simon Gietl

Letizia Ragaglia

Rotsklimmer

Directrice van het Museion in Bolzano/Bozen

“Voor mij zijn de Dolomieten een magisch wonder der natuur met hun steile wanden en grillige randen die uit het niets lijken te komen en in de lucht steken. Een hoogtepunt zijn natuurlijk de Drei Zinnen.”

“Ik ben al met veel kunstenaars naar het wijngoed van Alois Lageder gegaan en heb met hen zijn wijnkelder en vinotheek Paradeis in Margreid/Magrè bezocht. Iedereen is altijd heel enthousiast en onder de indruk van zijn filosofie.”

47

Zuid-Tirolers en hun lievelingsplekjes Er is niemand die de Zuid-Tiroolse bergen beter kent dan de mensen die ze al honderden keren hebben beklommen.

Er is niemand die beter weet waar het culturele leven zich afspeelt dan de mensen die er zelf deel van uitmaken.

Laat je door Zuid-Tirolers rondleiden door hun streek, zodat hun lievelingsplekjes ook de jouwe worden.

> Lees hier het hele verhaal van deze Zuid-Tirolers en ontdek nog meer verhalen: storiesfromsouthtyrol.com

Nadine Lantschner Kleermaakster “Zuid-Tiroolse mode boomt. Mijn tips: grandioze labels als Rebello (Laives/Leifers), ­Zilla (Bolzano/Bozen), Luis Trenker (Bolzano) en Dimitri (Meran/Merano). Zelf vind ik Dimitri fantastisch, omdat je zijn Griekse achtergrond in de collectie terugvindt en zijn ontwerpen zo ­heerlijk licht en speels zijn.”

Manfred A. Mayr Kunstenaar en ontdekker “De plaats die ik steeds weer opzoek, is klooster Marienberg hoog in het dal Vinschgau. Ik hou van het kleine museum en de in kunsthistorisch opzicht belangrijke romaanse crypte met unieke fresco’s, maar ook van de mystieke sfeer en het kloosterleven van de benedictijner monniken in Marienberg, ver weg van de drukte.”

Jutta T. Ebner en Renate Gamper Kruidendeskundigen “Voor ons is het St.-Hippolytuskerkje boven Lana een magische plaats.

Hier zijn duizenden jaren oude sporen teruggevonden van bewoning. Bovendien heb je hier een fantastisch uitzicht op het Etschtal.

We komen hier graag om ons op te laden en te genieten van de natuur.”

48

Evenementen Fietsen Deelnemen of toekijken in Zuid-Tirol – bij wieler- en mountainbikewedstrijden in de Dolomieten, op autovrije fietsdagen, over bochtige wegen naar hoge bergpassen:

>

Meer informatie:

suedtirol.info/evenementen

> Ortler Bike Marathon Obervinschgau, juni > Hero Dolomites Val Gardena/Alta Badia, juni > Maratona dles Dolomites Alta Badia, juli > Dolomiti Superbike Niederdorf/Villabassa, juli > Fietsdagen Stilfserjoch/Sellaronda/Mendelpass/ Penser Joch

Bergen Hardlopen in de mooiste bergen ter wereld, bergliefhebbers uit de hele wereld ontmoeten en elf keer op de top staan: > 11-Gipfel-Tour Antholzertal, augustus > Alpine Run Drei Zinnen Sexten/Sesto, september

Sellaronda Bike Day

49

Specialiteiten en genieten Proeven en genieten van regionale specialiteiten en gezellig samenzijn met muziek en een leuk nevenprogramma:

Wereldbeker skiën, Val Gardena

> Melkfeest Fane Alm (Vals/Mühlbach), augustus (tweejaarlijks) > Marmor & Marillen (marmer & abrikozen) Laas/Lasa in Vinschgau, augustus > Spekfestival (‘Speckfest’) Villnöss/Funes, oktober > Brood- & strudelmarkt Brixen/Bressanone, oktober

Wintersport Live aanwezig zijn bij wereldbekerwedstrijden skiën, langlaufen en biatlon of zelf deelnemen aan de langlaufmarathon – beleef de fantastische sfeer en de grandioze vergezichten: > FIS Ski World Cup Val Gardena/Alta Badia, december > Tour de Ski (langlaufwedstrijd/wereld beker) Toblach/Dobbiaco, december/ januari > Wereldbeker biatlon Antholz/Anterselva, januari > Gsieser Tal Lauf (langlaufmarathon) Gsieser Tal, februari

Wijn De wijnregio Zuid-Tirol ontdekken, regionale en internationale wijnen proeven, cultuur en genieten combineren: > Wijnrouteweken Zuid-Tiroolse Wijnroute, mei/juni > Meran WineFestival Meran/Merano, november

UNIKA Sculpturenbeurs

Tradities

Hedendaagse cultuur Stijlvol en soms een tikje bizar. Jazz in berghutten en in de straten van Bolzano, experimentele kunst op ongewone plaatsen: > Südtirol Jazzfestival heel Zuid-Tirol, juni/juli > Transart Festival van hedendaagse kunst, heel Zuid-Tirol, september

Klassieke muziek Concerten en gesprekken op hoog niveau in het favoriete vakantieoord van componist Gustav Mahler, voortreffelijke klassieke muziek in Bolzano, Meran en Toblach: > Gustav Mahler Muziekweken Toblach, juli > Bolzano Festival Bozen Bolzano, juli tot september > südtirol festival merano . meran Meran, augustus/september > Festspiele Südtirol Toblach, september

De kunst van toekomstgericht bewaren – authentieke evenementen van de ­feestelijke terugkeer van het vee tot houtsnijkunst: > Oswald von Wolkenstein Ritt (paar dentoernooi), Schlerngebied, mei/juni > UNIKA - Kunstbeurs van Val Gardena, Val Gardena, augustus/september > Transhumanz (schapentrek) Schnalstal, juni, september > Kerstmarkten Bolzano/Bozen, Brixen, Bruneck/­ Brunico, Meran, Sterzing/Vipiteno, december

südtirol festival merano . meran

50

3

7.389 km² groot is Zuid-Tirol.

6% van de oppervlakte wordt beschouwd als bewoonbaar.

80% bergen

officiële talen zijn er in Zuid-Tirol.

Verdeling: 70% Duits, 26% Italiaans, 4% Ladinisch.

3.905 meter hoog is de Ortler, de hoogste berg van Zuid-Tirol. In totaal zijn er meer dan 350 toppen hoger dan 3.000 meter.

18

soorten voedingsmiddelen voldoen aan de strenge kwaliteitscriteria van de ‘Zuid-Tiroolse specialiteiten’, waaronder appels, wijn en spek.

12

Een op de bekroonde Italiaanse wijnen is afkomstig uit Zuid-Tirol, een van de kleinste wijnregio’s van Italië.

300

zonnige dagen per jaar maken Zuid-Tirol bijzonder aantrekkelijk.

40%

van de energiebehoefte wordt gestild met behulp van groene energie. Er wordt twee keer zoveel stroom opgewekt uit waterkracht dan in Zuid-Tirol wordt verbruikt.

4.000 studenten bezoeken de eerste drietalige universiteit van Europa, de Vrije Universiteit Bolzano. Ook de Europese Academie (EURAC) en Fraunhofer Italia in Bolzano/Bozen doen aan onderzoek en opleiding.

5.000

jaar oud is de oudste Zuid-Tiroler. Ötzi werd in 1991 in het dal Schnalstal gevonden.

25 1919

Michelinsterren maken van Zuid-Tirol de provincie met de meeste sterrenrestaurants van Italië.

is het jaar waarin Zuid-Tirol aan Italië werd toegewezen. Tot het einde van de Eerste Wereldoorlog hoorde de regio meer dan vijf eeuwen bij Oostenrijk. Tegenwoordig heeft Zuid-Tirol een voorbeeldfunctie op het gebied van autonomie en rechten voor minderheden.

51

Zuid-Tirol in cijfers Voor een snelle kennismaking met Zuid-Tirol, met enkele merkwaardige weetjes die je niet gauw zult vergeten.

1.200 kilometer piste doorkruisen Zuid-Tirol. Een groot deel hoort bij Dolomiti Superski, het grootste skinetwerk ter wereld.

Ongeveer

5.000

bergboerderijen zijn nog steeds in bedrijf.

28 °C

warm is het water van het meer Kalterer See midden in de zomer.

Het is het warmste zwemmeer van de Alpen.

532.010

mensen leven in Zuid-Tirol, waarvan 20% in de provinciehoofdstad Bolzano/Bozen.

2009

is het jaar waarin de Dolomieten zijn opgenomen in de UNESCO-lijst met wereldnatuurerfgoed.

7

210

muziekkapellen in 116 gemeenten geven in Zuid-Tirol de toon aan.

15

melkkoeien worden gemiddeld op een boerderij gehouden.

1908

natuurparken en een nationaal park beschermen unieke natuur- en cultuurlandschappen.

In de bezoekerscentra van deze parken wordt de waarde van de natuur onderstreept.

600-1.000 liter olijfolie wordt in Zuid-Tirol jaarlijks geproduceerd.

is het jaar waarin de eerste kabelbaan ter wereld in bedrijf ging: de Kohlerer Bahn bij Bolzano/Bozen.

Nu zijn er 375 kabelbanen in de regio.

52

Bereikbaarheid en mobiliteit 5 3

München

4

bo

Gedetailleerde informatie en een actuele lijst met aanbieders vind je op

ns

ee 4 Bregenz

5 3

Salzburg

8 8

Zürich

5 3

suedtirol.info/reisroute

a

Innsbruck

4 Vaduz

4 Vipiteno/

Sterzing

4 Chur

4

Merano/ 4 Meran

4 Zernez 4

ch

Silandro/ Schlanders

Brunico/ Bruneck

4 Trento

Lienz

Spittal an der Drau

4

4 Bressanone/

Brixen

dolom

5 3

4

ites

4

Villach

4 Cortina d’Ampezzo

Bolzano/ Bozen

i

4 Udine

4 Lugano

rd

a

88

ga

Bergamo

5 3

di

5 3

Treviso

go

5 3

d de

5 3

Milano

la

>

Rosenheim

5 3 montage_01_230.indd 1

TREIN vanuit het noorden Innsbruck > Sterzing > Bolzano vanuit het oosten Lienz > Bruneck > Brixen > Bolzano vanuit het westen Zernez > Meran > Bolzano vanuit het zuiden Verona > Bolzano

BUS Langeafstandsbussen bieden goede ver23.indd 1 bindingen vanuit Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.

Verona

AUTO vanuit het noorden/zuiden Brennerautobahn A22 vanuit het oosten Oostenrijk: E66 > SS49 vanuit het westen Oostenrijk – Reschenpass: 180 > SS40 Zwitserland – Ofenpass: 28 > SS41

BUSTRANSFERS VANAF DE VLIEGVELDEN Innsbruck, Verona, Bergamo, Treviso, Venetië, Milaan, München

5 3

Venezia

0 km

50

SÜDTIROL TRANSFER De shuttles van Südtirol Transfer brengen je zonder stress van het trein- of busstation naar je accommodatie in Zuid-Tirol.

18/11/15 11:44

suedtiroltransfer.com MOBILCARD Met de Mobilcard reis je zonder beperkingen en flexibel met het openbaar vervoer door heel Zuid-Tirol. Mobilcard 1 dag/ 3 dagen/7 dagen mobilcard.info AUTOVERHUUR Auto’s kunnen in alle grotere plaatsen in Zuid-Tirol worden gehuurd.

IDM Südtirol – TEKST: Margret Hoerl ILLUSTRATIE: Lena Kunstmann FOTOGRAFIE: IDM Südtirol/Clemens Zahn, Alex Filz, Frieder Blickle, Benjamin ­P fitscher, Alex Moling, Harald Wisthaler, Andreas Mierswa, Patrick Schwienbacher, Dietmar Denger, Kirsten J. Sörries, Matt Cherubino, Manuel Kottersteger, Stefan Schütz, Hannes Niederkofler, Marion Lafogler, Max Lautenschläger, Christian Brecheis, Helmuth Rier, Angelika Schwarz, Oscar van de Beek, Sebastian Stocker, Ivo Corrà, Oscar da Riz; Museion/Othmar Seehauser - Projektion “Karl auf der Mauer”, Therme Meran/Gigi Sommese, Cascade Sand in Taufers, EOS-Frieder ­Blickle, Letizia Ragaglia/Silva Corvetta, saslong.org, Tourismusverein Sulden, shutterstock, Südtiroler Transportstrukturen AG/ René Riller, ­Südtiroler ­Archäologiemuseum/Oskar Verant, Vitalpina Hotels Südtirol/Stefano Scatà TRANSLATION: www.sprachdienstleister.at DRUK: Tezzele by Esperia, ­B olzano EDITIE: 2020

1

Zuid-Tirol Informatie Via Alto Adige 60 I-39100 Bolzano/Bozen T +39 0471 999 999 info@suedtirol.info

suedtirol.info