Swell 9 Croeso i Gyl hlythyr Cy alad yedd a Lles Prifysgol A erta e
9fed Rhifyn
No.
Mawrth
Bla o t Difodd A erta e
Y dre h wy h ga y î o o fyfyrwyr a aelod o staf. Da Iaw ! Ar hwiliwyd o adeiladau gyda hyfradd ddifodd gyfredi ol sy’ da gos y ydd gwy h ar 6 % o gy haru â 4 % y 4. Gweler wy ar dudale ...
%
Cyfradd ddifodd gyfredi ol %y
Prifysgol A erta e’ helpu eluse au lleol trwy roi eli a ofer o Be tref Myfyrwyr He drefoela , sydd wrthi’ ael ei gau y raddol y sgil agor Ca pws y Bae. Y hytra h a’u rhoi y y sgip, ae dwy eluse – “efydliad Prydei ig y Galo a’r eluse lleol, Caer Las Cy ru – y ailddef yddio eli’r ystafelloedd gwely a’r oerrhewgelloedd fel pe y au eli i dde hreuwyr y eu hosteli i’r digartref.
C pa -y ilyddus! y
yfa s
, y
pa au sy’
,
,
ael eu talu i f rdd y y DU o
l yddy
NID oes odd ailgyl hu’r rha f yaf a hâ t eu llosgi eu eu laddu Digo i fy d o a gyl h y yd ½ gwaith Creu tu elli , o wastraf – digo i le wi Neuadd Fre hi ol Al ert y Llu dai
DCEH
Gw eir wpa au papur o fe siy ol o apur wedi’u la i eiddio â phlasig, sy’ eu gw eud hw’ a odd eu hailgyl u. Y ôl rheoliadau ie hyd a diogelw h yr UE, i ellir gw eud wpa au oi di o d o apur eu gard ord. Mae hae de au o lasig y ael ei rhwy o i’r wpa i gadw’r ddiod y gy es a stopio’r papur rhag y d y wly . O d, ae wedi’i ly u or dy , ae a ge yleuster ar e ig i waha u’r lei i ar y wpa au, gyda ro po gwaith ailgyl hu’ gwrthod wpa au a y eu ha fo y syth i’w llosgi eu eu laddu.
Dew h â’ h Cwpa Ei h Hu Mae keepcups fel hy y yd-fy d â pheiria au’r rha f yaf o siopau oi
Mae u pa y difetha ag lla eite au i’ hailgyl hu!
Nid di o d pa au papur talad y a ellir eu hailgyl hu - ae h ’ halogi lla er o astraf glâ y Brifysgol y ae odd ei Rho h h y y i G astraf Cyfredi ol ailgyl hu hefyd.
Bla o t Difodd A erta e: parhad... Cy y la owt, ty
odd e- ost i’r holl staf sylw at arwyddo âd difodd
ofer wedi’u gadael y lae y ddia ge a sut yddai hy y
dargedau lleihau y Ar y diwr od,
yfra
u at
i a har o y Brifysgol.
lust odwyd adeiladau i di au’r Bla owt, oedd y
gwisgo’u rysau-T la owt, i fy d ai i ddifodd po ofer ad oedd y ha fodol y y swyddfeydd. Os oedd yr ofer eisoes wedi’i ddifodd, gadawyd losi e i ddiol h. Gadawyd ody y a li ellu efaith ote sial ar o i’r sawl a adawodd eu hofer y lae . Casglodd y i au ddata difodd y llwyddia olygodd odd
us ar gyfer
adeilad, a
odd y haru â digwyddiadau la owt y gorfe
ol graf
A . Daeth y digwyddiad i e gyda dathliad oso pizza y JCs! Dewisodd
aelod o staf eithrio, gyda gweddill staf y Brifysgol y
y ryd rha i gef ogi’r y gyr h. Ar hwiliwyd yfa sw Da gosodd y gyfradd difodd gyfredi ol gy gy haru â 4 % y
o
ydd gwy h ar 6 % o
4. Cof ododd yr adeiladau a gy erodd ra a
tro y taf gyfraddau difodd sylfae ol fel a ga ly : Gro e
U de
adeilad.
% , Te h iu
Digidol
% a Marga
y
% , Tŷ’r
44% .
A y Dill y y gosod ei od tr y ddifodd %
Mae’r adeilad y eithaf a h gyda llai o ddef yddwyr; o d ae’r y dre h a w aed ga y def yddwyr y staf a’r o tra twyr y rhyfeddol. Y agos iaw at y rig oedd yr adeilad Cyllid gyda hyfradd difodd wy h o . %. Y hlith y ylaw wyr gwy h eraill oedd yr A aty % a Gly dwr . % . ‘oedd y yfraddau difodd hy wedi gwella o ga ly iadau lly edd o % a % y y dref ho o.
Ffaith Rhyfeddol: Mae sw yr y i a ddef yddiwyd ar gyfer pe wyth os difodd A ertawe 6% y llai a’r y i a ddef yddiwyd y pe wyth os y hy y. ‘oedd yfartaledd y def ydd y i dros e wyth os y la owt ar y tri adeilad ar ddeg a ar hwiliwyd y 4 ,4 kWh, sy’ sylweddol is a’r y i a ddef yddiwyd y ystod y pe wyth os lae orol oedd y 44, 4 kWh.
Gallai def
ydd tryda dyddiol , o
ael ydydd gael ei ar ed o arhau i Ddifodd
Parhew h i ddifodd yr holl ofer dia ge a adawyd y lae po pe wyth os ar hyd y lwyddy a gallw
ar ed 4 ,
kWh. Mae’r y
i hw y gyfwerth
â’r def ydd tryda dyddiol o , o aelwydydd ai t yfartalog. Diol h i aw a gy erodd ra – gw aw waha iaeth gyda’ gilydd.
Ape
ig o
Swell
Ap y gysylliad Cy aladwyedd a Lles ewydd y dwy o e tw ! Er wy adeiladu ar sylfei i ryio yr Efaith Werdd, ae ap a gwefa ewydd “Well wrthi’ ael eu dat lygu. Nod “Well yw y ig fordd llaw hwyl a de gar i staf gy ryd rha ew gweithgareddau, herio y ddygiadau a’ sy ud i gyda’ gilydd i gyrraedd ei odau “Well. Mae’ ylwy o ystadleuaeth gyfeillgar, y yd a od a au adar haol a y gwo rwyo ylaw iadau.
Da goswyd tref ia t gweler ar y dde o’r rhagle arfaethedig i ra ddeiliaid allweddol y Brifysgol ew sesiy au y gysylliad a gy haliwyd ar y ddau ga pws. Mae hy wedi y ig ad orth holl wysig wrth roi golwg, tei lad a hy wys rhagle ewydd “Well at ei gilydd. Bydd y Tî Cy aladwyedd a Gree ‘ewards y dat lygwr y def yddio hy i greu’r rhagle derfy ol. Caif rhywfai t o’r ad orth hw ei dda gos y y w wl geiriau isod.
Y f y hygyr h ag Efaith Werdd a ae i a
“y iad g y h
U hab y iau’r s ydd lae orol?
rha u y ys gyda rhy ili o adar y ôr a’r tr h yaf o fadfallod ar y ddaear
Croeso!
Be “a pso “ yddog Bioa ry iaeth
‘oeddw y gofalu a y ys drofa ol erfaith. ‘oedd o itro ywyd gwyllt y rha fawr o’r swydd fel warde Gwar hodfa Natur Y ys Aride y y “ey helles. ‘ha ai’r wyth aelod o’ î yr y ys gyda rhyw iliw o adar y ôr, y trw h wyaf o fadfallod ar y ddaear, llu o la higio a a ifeiliaid rodorol a e arall. Efallai ai fy hof waith oedd yfrif wyau’r ôr-grw a gwal h ig wrth iddy t gael eu dodwy, ga sleiio i fy y’ dawel y tu ôl i’r rw a - ôr ar ôl iddo adael y twll ythu a gadael i’r wyau gwy po hei io fy llaw, wrth geisio adw yfrif. ‘oedd fy gwaith diweddaraf y g Ngheredigio , lle’r oedd fy rôl fel “wyddog Cadwraeth i’r y gor y y wys helpu diogelu
Helpu y yd g yllt i fy Heriau’r rôl e ydd?
u gyda’i gilydd gyda’r Brifysgol
Bydd rheoli sale g ar hodedig a r “ale o Ddiddorde G yddo ol Ar e ig T y i Cry ly o hr y o hr â Cha p s y Bae’ yl y o a ell i her.
Dy a ardal aturiol ryfeddol o dwy i tywod, orfa heli a laiau llaid, o d id yw he ei phro le au. Gyda iloedd o o l ella h y yw a y gweithio drws esaf, dy a gyle gwy h i fyfyrwyr a staf goleidio yd atur; fy gwaith i fydd a og hy ga si rhau ad yw’ prese olde y difrodi’r odweddio sy’ gw eud y sale’ ar e ig y y lle y taf. Efallai ai pro le fwy yw od pla higio y ledol a frodorol y graddol eisio y ryd drosodd a ygwth llethu’r lora pri . Ga fod dros o rywogaethau y ledol wedi’u odi hyd y a, ga gy wys helyg y ôr, rhosy Japa a llysiau’r dial a of ir, ydd rhaid i i dor hi llewys, o d rwy’ go eithio ael help yfyrwyr, staf a pho l leol wrth ofalu a y lle ar e ig hw . Cadw h lygad a gyleoedd i wirfoddoli…
Cad ’ hei i a ser i io? Y ddelfrydol i staf sydd a asgu rhy fai t o y arfer orf i e i’ di r od prysur Mae’ sesiy au a ser i io ar gael a gosty gedig o £ . .
ris
Mae’r dos arthiadau eisoes y o logaidd felly argy hell ad lle y lae lla ! A
ragor o y odaeth a gy igio y Pe tref Ch araeo , a fo h e- ost at sports ooki gs@s a sea.a .uk eu e h i .s a sea.a .uk/sport
Swell Io a r
Ch efror
– Wyth os Waith – Myfyr yr lleoliad y aliad yedd
“esiy au y gysylliad ap “Well
Swell
Mehei
Mai
Di r od G irfoddoli Rhoi a E ill Di r od Bioa ry iaeth G eithdy e o-sei oleg y “i gleto Taliesi La siad ap “Well i’ gadar hau
Medi
gy
Wyth os Bioa ry iaeth Cy ru Di r od A gyl hedd y Byd Di r od Cef foroedd y Byd
Te o us Y gyr h gofal roe y yr haul
Hydref Wyth os “y udedd E ropeaidd ga ys Di r od He Gar ar ai
“to di Cy aliad yedd i Ne yddddyfodiaid
Cy llu Bei io i’r G aith Ffair y Glas
- Wyth os G y od Ei h Rhifau! Week. P ysedd G aed y DU
A
Wyth os Fei iau
-
gy ryd rha
“topto er - I“O EM“ Ar h iliadau “yste A gyl heddol
Rheolaeth
Taith Ll y r Natur y “i gleto
Wyth os Ar ed Y
eu ddysgu
ya
i
y dig yddiada
Calendr Ma rth
Ch ef – Ma Pythef os Mas a h Deg a “ioe Fei iau Di r od Di Ys ygu Tŷ Fulto Asesiad “afo Ie hyd Corforaethol : – : A r y Ddaear Taith Ll y r Natur y “i gleto
Gorfe
E rill
af
Prydai ar ei h traed
To
au Ailgyl hu G astraf “i gleto
“ioe
ar Daith Ailgyl hu dyddiad i’ gadar hau
Ar
ra f ap “Well y Ystadau
A st
Dathliad T y i Cry ly Burro s y y Bae Dyddiad i’ Gadar hau
Mar io Bei iau er Diogel h Bei io i Verdi’s Hyforddia t Bei io i “taf Dyddiadau a Lleoliadau i’ Cadar hau
Ta h edd
Rhagfyr
Di r od Ce edlaethol Y y yddiaeth o “trae
Bla o t Difodd A erta e
Wyth os af Ta h —Dig yddiad Bydd h y Ddiogel a y A l g
i Y
Wyth os y yddiaeth o Al ohol
au u hod? E- osi
h “ustai a ility@a erta e.a .uk
To Ailgyl hu Mae “i gleto y ewid i ailgyl hu gwaha u y y fy ho ell % o astraf Prifysgol A erta e sy’ ael ei ailgyl hu Dros % y ael ei ailgyl hu y y prifysgolio u haf eu perfor iad
Rydy
Pa ?
Mae ei yfradd ailgyl hu wedi od y odi’ raddol o lwyddy er a ae ella h y sefyll ar % ga fodlo i targed y gy ar . Fodd y ag, rydy i a fod y llawer agosa h at y y heiriaid u haf eu perfor iad, ar dros %. Bydd gwaha u y y fy ho ell y ei helpu i wella’ perfor iad.
y Poe i, ailgyl hu, Cyfraith,
tu
Lleihau halogiad a hy yddu
ef ogi e o o i gyl hol,
Osgoi llosgi a y lleihau ostau
“
g astraf y Brifysgol he ei ailgyl hu /
Beth y ailgyl hu g aha u y y fy ho Mae’ golygu didoli’ h deu ydd ailgyl hu pa fydd
“ut? Pryd? Cef og
ell fetrig
ell?
h y ei roi y y i .
Rydy y ael rha ddeiliaid all eddol at ei gilydd fesul adeilad i gy llu io le i roi’r a olfa au ailgyl hu lleol e ydd. Bydd e id graddol fesul adeilad y dig ydd dros y esaf.
h y e id a hyr ydd
isoedd
h y def ydd o’r i iau e ydd.
Bi iau g astraf a ailgyl hu prese
“y ud y lae ...
ol “i gleto ...
U hab y iau’r s ydd lae orol? Dal erdys rhei us a hodi f r ais h yth
Cyfar hio
Teiio Maddo ks “ yddog “HE A gyl hedd a Chy alad yedd Rhagoriaeth y alad yedd, iehyd a lles
Fel Peiria ydd A gyl heddol y Tata “teel, gweithiais ar rosie t ailadeiladu Ffwr ais Chwyth gwerth £ , ga w eud ais llwyddia us i a rywio trwydded a gyl heddol y gwaith dur. Ystyriodd y ais efeithiau’r fwr ais ewydd ar y gy u ed a ar gy ei oedd lleol. Ma teisiodd y fwr ais ewydd ar de h olegau gwa hau gwell fel gwaha wr sei lo ig sy’ lleihau allyriadau i’r aer. ‘oedd y swydd y u a rywiol iaw , roeddw i’ a l y gweithio ar agweddau a gyl heddol y hyr hu dur tawdd y y ore, y a’ rheoli ydy furiaeth sale irle wi y y pry haw . U habwy t arall oedd gweithio gyda Chyfoeth Naturiol Cy ru CNC i astudio’r Dikerogammarus villosus; sy’ ael ei ad a od y well fel y Ferdyse ‘ei us y g ghro fa ddŵr Eglwys Nu ydd y Marga . Pwrpas yr astudiaeth oedd adar hau a lygrwydd y rhywogaeth y ledol a roedd y y wys eu dal hw gyda aglau gyda wyd ath y a wyd ar y t. U habwy iau eraill: a hrediad I“O 4 y GE E ergy a y weld â’r yleuster a pau odur F y Cosworth Te h ology.
Heriau’r rôl e ydd? ‘ydw i’
Cyla i’r “afo Ie hyd Corforaethol, g ella ailgyl hu “i gleto a ap “Well.
ael yleoedd gwy h i weithio gyda rha ddeiliaid ie hyd a lles allweddol fel Ie hyd
Galwedigaethol, Ystadau a Arlwyo i e
Corforaethol
ill yd a yddiaeth furiol trwy’r “afo
Ie hyd
CHS ar gyfer yr holl gef ogaeth a hyleusterau gwy h y y Brifysgol. Wrth sy ud
y lae , rwy’ dat lygu y llu CH“ y Brifysgol i gylaw i’r safo aur i ie hyd a lles staf y y gweithle. Cef ogi targed y Brifysgol i gylaw i yfradd ailgyl hu o % er y trwy ewid Ca pws “i gleto i waha u y y fy ho ell. Nid yw’r ddarpariaeth ailgyl hu y ysg sydd oho i’ efeithlo wrth greu yfei iau awr o ddeu yddiau y gellir eu hailgyl hu sydd he eu halogi. Mae hy y arwai at losgi llawer o wastraf. Trwy’r Do
Ailgyl hu, rydw i
ew
ysylliad gyda hy ry hiolwyr adra
au, gla hau a phorthorio i
e derfy u, fesul adeilad, pa gyleusterau ailgyl hu sy’ odlo i eu ha ghe io wrth gyf ewid i waha u y y fy ho ell. Y lle ael iloedd o i iau gwastraf yfredi ol a efeithlo a h, rydy y yf ewid i ga olfa au wy o fai t ar gyfer gwastraf a ailgyl hu. Cylwy a hy her i aw wrth iddy t sy ud i fwrdd o i iau desg/ swyddfa i ga olfa au ailgyl hu wy y u edol. Prosie t arall rwy’ wirio eddol gyfrous a da o yw “Well, sef rhagle y gysylltu Cy aliadwyedd a Lles ewydd y Brifysgol. Ga adeiladu ar yr Efaith Werdd, rwy’ gweithio gyda thî “HE a’r dat lygwr rhagle we JUMP i greu plaffor wedi’i deilwra lle gall staf a yfyrwyr gy ryd rha ew gweithgareddau “Well a e ill pwy iau, ystadlu a hael yd a yddiaeth a w eud dewisiadau ia ha h a wy y aliadwy.
Swell 9
Fy Nhaith “Well Mae Prifysgol A erta e edi u o â Tra eli e Cy ru i ddod ag ap g y odaeth a deil ra i hi a fydd y ael ei la sio y y Neuadd Fa r ar ddydd Mer her
deithio edi’i E rill
Cy llu io’ h Taith Cynghorion teithio lleol gan gynnwys Teithio Gweithgar
Rho
h gy
ig ar i y
htp://tra eli eu i.li egree ta geri e. et/s a seau i ersity/ Mae’ y ys lla er o ddulliau def yddiol i’ h helpu i gy udo i Ga pysau’r Brifysgol eu rhy gddy t
Cysyllt
h â’r Tî
Cy aliad yedd
T iter
“ustai a ility@s a sea.a .uk
Fa e ook
htp://
.s a sea.a .uk/sustai a ility
Map pla
u yl iau y y ir
By yd y Par Cr ydr
h i eld‌ A e o e e orosa Friillaria Dail pe
eleagris eidr
Fy Lles
Cerdy Dos arth Fitr ydd Y e ydd ar gyfer ! Aelodaeth sy’ rhoi y ediad diderfy i hi i’r dos arthiadau itr ydd ar ga p s y Bae a y Mhe tref Ch araeo Prifysgol A erta e. Mae’r aelodaeth y agored i a a y osio y lleied â £ yr yth os. Mae telerau a a odau’ erth asol.
A ragor o y odaeth a gy igio y Pe tref Ch araeo , e- osi h sports ooki gs@s a sea.a .uk eu e h i .s a sea.a .uk/sport
Gwaith adfer diweddar ei î ar y Tir i raeadrau a t yr Ardd Fota eg
Bydd
Mawrth
h y Ddiogel a y A l g – “ioe Fei iau
6 Tŷ Fulto a’r Neuadd Fawr
‘oedd yr heddlu y y digwyddiad y
Dos arthodd Cydly ydd Cy llu Teithio’r Brifysgol oleuadau, loeo a phe y au trwsio tyllau.
A ogwyd
La sio
ar io ei iau er diogelw h
yfyrwyr a staf i gofrestru eu ei iau ar wefa I i hefyd Gy llu Bei io i’r Gwaith
o ilise.
is Mawrth i’r “taf.
Bydd ar io er diogelw h y ael ei w eud y Mhar “i gleto a Cha pws y Bae dros yr wyth osau esaf. Os hofe h wirfoddoli i helpu ew digwyddiadau ei iau, rhow h wy od i i! I gael rhagor o wy odaeth, ysylltw h â Jay e Cor elius: j. or elius@a ertawe.a .uk
Bei io i’r G aith ôl!
Gellir g eud ar he io rh Ma rth a E rill A
BEICIO CYNHYRCHU
ragor o y odaeth a ei Cy llu Bei io i’r G aith: . y lesoluio s. o.uk
DIM ALLYRIADAU!
g
i fo@ y lesoluio s. o.uk
Mae Prifysgol A erta e’ y ryd rha e astudiaeth y h il a deithio i’r g aith, da arwei iad Prifysgol Bryste, y ghyd â Phrifysgolio Caerfaddo a A ertawe. Bydd yr y hwil y ar hwilio sabwy iau a phroiadau po l a y daith i’r gwaith a y edry h ar weithgarw h orforol hefyd. Mae ge y ddiddorde ew lywed ga ei holl eith yr: id oes rhaid i hi fod y erdded i’r gwaith ar hy o ryd. Os ydy h hi’ gyrru eu’ def yddio ludia t yhoeddus i deithio i’r gwaith, hofw glywed ge y h hi hefyd. Ar dde hrau’r astudiaeth, yddw y gofy i hi le wi holiadur a y fyrdd rydy h hi’ teithio i’r gwaith. Byddw y esur ei h gweithgarw h orforol hefyd ga def yddio esuryddio yly der dyfais fa h sy’ ael ei gwisgo ar wregys o gw pas ei h a ol a y gofy i hi wisgo o itor GP“ er wy i i allu ael gwy od wy a ei h taith. Bydd y yfra ogwyr y ael tale Lo e to “hop g erth £ fel diol h’ gellir def yddio’r rhai ew llawer o siopau’r stryd fawr .
Wedy , yddw y rhoi rhagle fer ar waith y ha er y gweithleoedd i weld a allw a og gweithwyr i gy yddu sw y erdded a w eir ga ddy t y ystod eu taith i’r gwaith. Bydd y gweithleoedd eraill y parhau y ôl yr arfer er wy i i allu y haru’r ddau grŵp a gweld a w aetho waha iaeth. Mew y hwil, rhaid i hy fod y ddyra iad ar hap’ felly i fyddw y gwy od ar dde hrau’r astudiaeth pwy fydd y der y y rhagle . Gweler y ghlw y dale y odaeth i eith yr sy’ es o io gweithgareddau’r astudiaeth y fa yla h.
Y a fodus, i fyddw h y gallu y ryd rha os ydy h hi eisoes y erdded eu’ ei io i’r gwaith drwy’r a ser; os ydy h hi’ disgwyl gadael y gweithle y he lwyddy e.e. oherwydd y ddeoliad, yf od a olaeth eu a se olde ty or hir y llu iedig arall; od ge y h a a ledd orforol a allai ei h atal rhag erdded i’r gwaith; eu os ydy’ h swydd y golygu od rhaid i hi fy d i’r gwaith ew er yd e.e. gwerthwyr. Os hofe h y u o â’r astudiaeth, a w ew h hi argrafu a llof odi’r Ffurle Ga iatâd sydd y ghlw a’i dy hwelyd i Jay e Cor elius j. or elius@a ertawe.a .uk eu Marie Ga e twed@a ertawe.a .uk y Mhrifysgol A ertawe. Caif a ylio yswllt eu y wys ar y dale wy odaeth i weithwyr. Dy hwelw h drwy e- ost eu drwy ddef yddio’r a le i rhagdaledig Y dyddiad au i y u o â’r astudiaeth y
/
/
.
Ar y Traeth yn y Bae? Ydych chi wedi gweld y
15mm
Mae chwilen y traethlin yn cuddio dan goed ar y traeth yn y dydd ac yn hela gyda’r nos Mae’n dirywio ar hyd ei hystod ac mae’n bosibl iddi gael ei cholli o Dwyni Crymlyn Mae angen malurion y traeth arni i oroesi. Glanhau gorawyddus o’r traeth yw un o’r rhesymau y mae’r niferoedd wedi dirywio Dim ond ar draethau gyda thwyni tywod y tu cefn iddynt y gellir dod o hyd iddi Mae bywyd gwyllt Twyni Crymlyn o bwysigrwydd cenedlaethol ac yn Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig gwarchodedig
Beth all
h hi ei
eud i helpu?
Gadewch yr holl bren a malurion naturiol ar y traeth – dim tanau yn y SoDdGA Os ydych chi’n casglu sbwriel, edrychwch yn ofalus dan ddarnau mawr o blastig, drymiau, teiars ac ati cyn eu codi nhw Os gwelwch chi un o’r chwilod hyn, tynnwch ffotograff os yn bosibl a rhowch wybod i wildlife@swansea.ac.uk