Programmaboekje Tsjaikovski's Vioolconcerto by Symfonieorkest Vlaanderen

18 → 26.01 2019

Tsjaikovski’s Vioolconcerto

Daniel Blendulf dirigent Josef Špaček viool

Programma Duur van het concert 1u50min — inclusief 20 min pauze

Symfonieorkest Vlaanderen Daniel Blendulf dirigent Josef Špaček viool

Tsjaikovski’s Vioolconcerto

Alexander Borodin 1833-1887 Polovtsiaanse Dansen

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski 1840-1893 Vioolconcerto, op. 35 1. Allegro moderato 2. Andante canzonetta 3. Allegro vivacissimo PAUZE

Alexander Borodin 1833-1887 Symfonie nr. 2 1. Allegro moderato 2. Scherzo. Molto vivo 3. Andante 4. Finale. Allegro

Russisch vuurwerk

Tsjaikovski’s Vioolconcerto

Uit de Slavische ziel spreekt passie. Tsjaikovski mag misschien wel de meest Europese onder de Russen zijn, aan gevoeligheid ontbreekt het zijn Vioolconcerto, op. 35 allerminst. Op elf dagen pende hij de partituur neer, inclusief de duizelingwekkende uitbundigheid, weemoed en lyriek. Landgenoot Borodin had voor zijn Tweede Symfonie zeven jaar nodig. Het resultaat is één van de meest authentieke werken uit de Romanovdynastie. Zijn exotische Polovtsiaanse Dansen knopen aan bij de oude, Euraziatische cultuur van de Koemanen. Het moge duidelijk zijn: Symfonieorkest Vlaanderen gaat als Сымфониеоркест Влаандерен het nieuwe jaar in. Na zdoróv´je!

Alexander Borodin Polovtsiaanse Dansen

Tsjaikovski’s Vioolconcerto

Alexander Borodin (Sint-Petersburg, 1833-1887) genoot als militair arts en professor in de scheikunde een internationale reputatie. Componeren was een ideale afleiding. Componist en dirigent Mily Balakirev hielp hem muzikaal op weg, en zijn vrouw Ekaterina Protopopova maakte hem als begaafd pianiste vertrouwd met de Chopin- en Schumannstijl. In Europa kon hij rekenen op de hoge bescherming van Liszt. In Rusland maakte Borodin deel uit van de zogenoemde Groep van Vijf (RimskiKorsakov, Moessorgski, Cui, Balakirev en Borodin zelf), componisten met een voorliefde voor de nationale geschiedenis, het volkse en het exotische. De Polovtsiaanse Dansen maakten aanvankelijk deel uit van Borodins opera Prins Igor. Russen en Polovtsiaanse steppevolkeren (Koemanen) vochten in de 12de eeuw een politieke en militaire machtsstrijd uit. De Russische prins Igor en zijn zoon Vladimir werden gevangen genomen, en kregen van de Polovtsiaanse Khan (vorst) een dansvoorstelling als verstrooiing aangeboden. Borodin beloofde begin 1879 deze dansen uit het tweede bedrijf van de opera als een suite aan het publiek voor te stellen. De orkestratie raakte echter niet tijdig rond, waarop Rimski-Korsakov en zijn leerling Liadov te hulp schoten. Om de aantekeningen in potlood te beschermen, bedekte Borodin de bladen van de afgewerkte versie met vloeibare gelatine en liet ze drogen aan een waslijn. Alles raakte net op tijd bij de kopiist. Met passie verklankt Borodin (samen met RimskiKorsakov en Liadov) zowel het barbaarse

geweld als de charme van de Polovtsianen. Zonder onderbreking volgen snelle en trage bewegingen elkaar op, nu eens ruw en dan weer sensueel. Tussen de orkestrale bravoure zitten prachtige solo’s van onder andere de klarinet, de Engelse hoorn en de hobo geweven. Hernieuwde aandacht voor de Polovtsiaanse Dansen kwam er bij de première van Prins Igor (voltooid door Rimski-Korsakov en Glazoenov) in 1890. Maar hét grote success volgde met de choreografie van Michail Fokine op 18 mei 1909 door het balletgezelschap Ballets Russes in het Théâtre du Châtelet in Parijs.

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski Vioolconcerto, op. 35

Juli 1877. Tsjaikovski (1840-1893) gaat door een moeilijk periode. Na een rampzalig huwelijk met de Moskouse conservatorium studente Antonina Milyukova, zoekt hij heil in het wijnbouwersstadje Clarens aan het Meer van Genève. Het bezoek van violist Yosif Kotek, een van zijn vroegere studenten, wekt Tsjaikovski’s creativiteit opnieuw tot leven. Het blijkt de katalysator voor de creatie van zijn Vioolconcerto, op. 35. Vol enthousiasme en aangespoord door Koteks bemoedigingen en technische adviezen, begint Tsjaikovski op 17 maart te componeren. Elf dagen later zijn de schetsen van de drie delen (Allegro moderato - Andante canzonetta - Allegro vivacissimo) klaar; op 11 april staat ook de orkestratie op papier. Het resultaat is een onvervalste opvolger van de virtuoze showstukken van violistcomponisten als Paganini, Wieniawski en Vieuxtemps. Tezelfdertijd verdient dit concerto een plaats naast de meesterwerken in het genre van Beethoven, Mendelssohn, Brahms en Bruch.

Alexander Borodin Symfonie nr. 2

Borodins Symfonie nr. 2 was een werk van lange adem. Na de eerste schetsen in 1869 wist hij pas in 1877

de partituur te voltooien. De première vond plaats op 26 februari 1877 in Sint-Petersburg. Ritmische vaart, grandeur, viriliteit, passie, nostalgie en uitbundigheid kenmerken de muziek. Borodin ontleende heel wat elementen aan zijn schetsen voor de opera Prins Igor. Geen wonder dus dat ook deze partituur een epische romance oproept, net zoals in de opera tussen Vladimir (zoon van prins Igor) en Konchakovna (dochter van de Polovtsiaanse Khan). En net zoals in de eerste symfonieën van Tsjaikovski maakt ook Borodin gebruik van typisch Russische harmonieën, melodieën en ritmes. Franz Liszt was eveneens onder de indruk. Toen Borodin hem in het Duitse Weimar opzocht, speelden ze samen de bewerking voor piano vierhandig. “Verander niets aan deze symfonie” zo drukte Liszt zijn Russische collega op het hart. “De veranderingen van toonaard zijn niet extravagant en al helemaal niet fout. Met jouw artistiek instinct hoef je niet bang te zijn om origineel uit de hoek te komen. Luister dus niet naar degenen die je van je eigengereide weg willen afhouden. Ook Mozart en Beethoven kregen die raad, om hem daarna wijselijk in de wind te slaan”. – Johan Van Acker

VR 18.01, 20:00

MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT

ZO 20.01, 15:00

DESINGEL ANTWERPEN

DO 24.01, 20:00

CONCERTGEBOUW BRUGGE

ZA 26.01, 20:15

CC HET PERRON IEPER

Het concert in Concertgebouw Brugge van donderdag 24 januari 2019 wordt live gecapteerd door Klara en wordt rechtstreeks uitgezonden in ’Klara Live’.

Tsjaikovski’s Vioolconcerto

Tsjaikovski droeg zijn concerto op aan de Hongaarse vioolvirtuoos Leopold Auer, maar die verwierp het werk als “a-violistisch”. Kotek sprong in de bres, en beloofde om op 22 maart 1879 de première in Sint-Petersburg voor zijn rekening te nemen. Toch liet ook hij verstek gaan, bevreesd voor mogelijke roddels over de aard van zijn contact met Tsjaikovski. Uiteindelijk hield de 31-jarige Adolph Brodsky het concerto op 4 december 1881 in Wenen boven de doopvont. De gevreesde criticus Eduard Hanslick haalde vernietigend uit. “Tsjaikovski’s vioolconcerto confronteert ons met muziek die hoorbaar stinkt in het oor… Het is barbaars-vreselijk! De viool wordt niet langer bespeeld maar in stukken gereten!” De geschiedenis heeft anders geoordeeld. De kenmerken waarvoor het concerto aanvankelijk werd afgewezen – de uitdagende virtuositeit, de weelderige melodische inventie en de pure verve – worden vandaag wel gewaardeerd. Het resultaat is een ereplaats in de muziekliteratuur.

dirigent

Daniel Blendulf Tsjaikovski’s Vioolconcerto

Daniel Blendulf is een van de meest veelbelovende jonge dirigenten van Scandinavië. Hij werkte reeds samen met het Singapore Symphony Orchestra, het Swedish Chamber Orchestra, het Royal Stockholm Philharmonic Orchestra, het Brandenburgisches Staatsorchester, het Aalborg Symfoniorkester, Finse en Noorse omroeporkesten en symfonieorkesten van Ijsland, Sydney en Nieuw-Zeeland. Tijdens seizoen 2018-19 debuteert hij onder meer bij het Tonhalle-Orchester in Zürich, het Detroit Symphony Orchestra, het Dortmunder Philhar moniker, het BBC National Orchestra of Wales, het Queensland Symphony Orchestra, het Norrköping Symphony Orchestra, het Orchester Musikkollegium Winterthur, het Ostrobothnian Chamber Orchestra en Symfonieorkest Vlaanderen. Blendulf bekleedt in zijn thuisland de functie van chef-dirigent en artistiek

adviseur bij het Dalasinfoniettan. Verder werkt hij geregeld samen met het Swedish Radio Symphony Orchestra, en als vurig voorvechter van hedendaagse Zweedse muziek realiseerde hij onlangs met het Royal Stockholm Philharmonic Orchestra de uitvoering van Anders Eliassons vioolconcerto Einsame Fahrt. Als operadirigent leidde hij een reeks succesvolle producties, waaronder de wereldpremière van Eliassons kameropera Karolinas sömn met de Royal Swedish Opera, Carmen met de Dalhalla Opera, Gounod’s Faust met de Folkoperan en Bergs Wozzeck met de Norrlandsoperan in Umeå. Blendulf begon zijn carrière als cellist. In 2008 won hij de Eerste Prijs in de Swedish Conducting Competition, nog voor hij afstudeerde aan de Royal College of Music in Stockholm. In 2014 ontving hij de Herbert Blomstedt Conducting Prize.

Nog voordat de Tsjechische violist Josef Špaček (1986) in 2011 afstudeerde aan de Juilliard School in New York, was hij al benoemd tot concertmeester van het Tsjechisch Philharmonisch Orkest. Špaček was meervoudig prijswinnaar tijdens de Carl Nielsen International Violin Competition van 2008. In 2012 stond hij in de finale van de uiterst prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd. Hij werkte samen met het Philadelphia Orchestra, het Scottish Chamber Orchestra, het Orchestra Sinfonica Nazionale della RAI Torino, het Nederlands Philharmonisch Orkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Konzerthausorchester Berlin. Josef Špaček speelt ook recitals, en was onder meer te gast op verscheidene kamermuziekfestivals in Europa waaronder het Rudolfinum in Praag, het Konzerthaus in Wenen, het Evian Festival, het

Kampostfest en het Schloss Elmau. Hij toerde door Azië en de VS en is sinds 2016 ‘Associated Artist’ van het Tsjechisch Philharmonisch Orkest. In 2006 zette Josef Špaček de zes sonates voor soloviool van Ysaÿe op cd, zijn eerste. Hierna volgden verscheidene opnames, uitgegeven bij het gerenommeerde platenlabel Supraphon. Het cd-album met de vioolconcerto’s van Dvořák, Suk en Janáček met het Tsjechisch Philharmonisch Orkest (2015, Supraphon) scoorde 5 sterren in het invloedrijke Britse tijdschrift Diapason en werd door het prestigieuze Britse webtijdschrift Music Web voorgedragen als opname van de maand en van het jaar. Josef Špaček bespeelt de Guarneri del Gesù viool ‘LeBrun; Bouthillard’ (ca. 1732), hem ter beschikking gesteld door Ingles & Hayday. www.josefspacek.com

Tsjaikovski’s Vioolconcerto

Josef Špaček

viool

SymfonieorkestVlaanderen Tsjaikovski’s Vioolconcerto

Al bijna zestig jaar is Symfonieorkest Vlaanderen een vaste waarde in het Vlaamse culturele landschap. Met zestig geëngageerde en gepassioneerde musici en onder leiding van gerenommeerde dirigenten brengt Symfonieorkest Vlaanderen zowel uitvoeringen en creaties van hedendaagse muziek als eigentijdse vertolkingen van het vertrouwde symfonische repertoire vanaf het classicisme. Het orkest vervult een voorbeeldfunctie in het scheppen van kansen voor jonge, talentvolle musici, componisten, solisten en dirigenten, en maakt muziek uit heden en verleden toegankelijk voor een zo breed en divers mogelijk publiek in Vlaanderen en daarbuiten. In 1960 zag Symfonieorkest Vlaanderen het levenslicht onder impuls van Dirk Varendonck die tevens de

eerste dirigent van het orkest was. Vanaf 1986 werd het ‘Nieuw Vlaams Orkest’ gedirigeerd door Patrick Peire, Robert Groslot en Fabrice Bollon. In 1995 werd het orkest omgedoopt tot ‘Het Symfonieorkest van Vlaanderen’ en grondig hervormd. Hierna bekleedden achtereenvolgens David Angus, Etienne Siebens en Seikyo Kim de functie van chef-dirigent. Vanaf 2013 volgde de Britse dirigent Jan LathamKoenig de Japanse Seikyo Kim op. Naast de concertreeksen in Antwerpen, Brugge, Brussel en Gent is Symfonieorkest Vlaanderen te gast in tal van culturele centra in heel Vlaanderen, en op festivals in binnen- en buitenland. Symfonieorkest Vlaanderen geniet de steun van de Vlaamse Overheid en Stad Gent, en is sinds 2017 orkest in residentie in Muziekcentrum De Bijloke Gent.

Musici Symfonieorkest Vlaanderen

Tweede viool Gudrun Verbanck Eva Pusker Isabelle Decraene Isabelle Buyck Liesbet Jansen Stefaan De Rycke Hanneke Verbueken Geraldine De Baets Altviool Kris Hellemans Bieke Jacobus Kaatje Strauven Bruno De Schaepdrijver Korneel Taeckens Eduard Ataev Lieve Dreelinck

18 → 26.01 2019

Cello Francis Mourey Isabelle Brys Joyce Kuipers Hélène Viratelle Lieselot Watté Caroline Steen Contrabas Koenraad Hofman Bram Decroix Jan Verheye Sanne Deprettere Fluit Caroline Peeters Anke Lauwers Veerle Secember Hobo Korneel Alsteens Carola Dieraert Klarinet Daniel Mourek Tom Daans Fagot Koen Coppé Davy Callens

Hoorn Nick Mooney Bruno Melckebeke Diechje Minne Frank Clarysse Trompet Steven Bossuyt Bart Coppé Trombone Bob Van der Strieckt Charlotte Van Passen Marijn Migchielsen Tuba Ries Schellekens Pauken Tom Lee Slagwerk Wim De Vlaminck Jonathan Beyers Bart Rosseel Tom Pipeleers Iris verbeeck Harp Anouk Sturtewagen

Tsjaikovski’s Vioolconcerto

Eerste viool Jolente de Maeyer (concertmeester) Veerle Houbraken David Makhmudov Nathalie Hepp Fien Van den Fonteyne Laure Bardet Bence Ábrahám Eva Stijnen Tim Breckpot Peter Hellemond

Tsjaikovski’s Vioolconcerto

VR 08 MAA 2019

Anima Eterna Brugge & Thomas Bauer

Wolf, Mahler & Brahms Van liefdeslied-met-kippenvel tot symfonische extase. Met solist Thomas Bauer presenteert Anima een avond als één groot crescendo.

Info & tickets: +32 70 22 12 12 In&Uit: ‘t Zand 34, Brugge concertgebouw.be

Volgende concerten

Firebird

Beleef Borodin & Tsjaikovski vanuit het hart van het orkest

Met De Vuurvogel van Stravinski en een gloednieuw accordeonconcerto van Peter Vermeersch staat dit concert helemaal in het teken van de wedergeboorte.

Daniel Blendulf dirigent Josef Špaček solist viool VR 25.01, 19:30 CONCERTGEBOUW BRUGGE, OP SCÈNE*

Case Scaglione dirigent Philippe Thuriot accordeon

VR 25.01, 21:00 CONCERTGEBOUW BRUGGE, OP SCÈNE*

DO 07.02, 20:00 CONCERTGEBOUW BRUGGE VR 08.02, 20:00 MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE

*Plaatsen zijn ongenummerd

ZO 10.02, 15:00 DESINGEL ANTWERPEN MA 11.02, 20:00 PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN BRUSSEL

Symfonieorkest Vlaanderen wordt gesteund door

Symfonieorkest Vlaanderen is in residentie in

Tsjaikovski’s Vioolconcerto

CLUB Surround

Meer weten over onze orkestmusici, solisten, projecten en concertreeksen in binnen- én buitenland?

Volg ons op Facebook & Instagram surf naar symfonieorkest.be

schrijf je in op onze nieuwsbrief

en... hou je mailbox in de gaten! Info & tickets Tickets Symfonieorkest Vlaanderen Concerten Brugge, Antwerpen & Brussel

www.symfonieorkest.be tickets@symfonieorkest.be 09 292 75 57

(ma—vr 10:00—13:00)

In&Uit balie (Concerten in Brugge) ‘t Zand 34, 8000 Brugge

Openingsuren: ma—vr 10:00—17:00 zon- & feestdagen 10:00—14:00

070 22 12 12

(ma—vr 14:00—17:00 • €0,30/min)

Muziekcentrum De Bijloke Gent www.bijloke.be 09 323 61 00 (di—vr 13:00—17:00) CC Het Perron Ieper Fochlaan 1, 8900 Ieper www.hetperron.be 057 239 480 Club Surround tickets@symfonieorkest.be 09 292 75 57 www.concertgebouw.be