1.
Programma.
Bernstein & Bruckner. feb. 2015
bernstein & bruckner 2.
Dirigent. Kees Bakels Concertmeester. Jo Vercruysse Eerste viool. Arman Simonian Nathalie Hepp Bence Abraham Tim Breckpot Hilde Coppieters Peter Hellemond Lucia Maria Eva Stijnen Annerien Stuker
Tweede viool. Gudrun Verbanck Isabelle Buyck Geraldine De Baets Pieter Decolvenaer Isabelle Decraene Liesbet Jansen Eva Pusker Hanneke Verbueken Altviool. Kris Hellemans Bruno De Schaepdrijver Lieve Dreelinck Morgan Huet Bieke Jacobus Kaatje Strauven Korneel Taeckens
FOTO COVER © MARCO BORGGREVE
1.
Musici
Programma
Bernstein & Bruckner.
Bernstein & Bruckner.
Cello. Renaat Ackaert Isabelle Brys Jan Van Kelst Caroline Steen Ann Van Hecke Wouter Vercruysse
Fluit. Caroline Peeters Veerle Secember
Contrabas. Koenraad Hofman Jan Verheye Bram Decroix Sanne Deprettere
Klarinet. Frank Coryn Tom Daans
Hobo. Korneel Alsteens Carola Dieraert
Fagot. Koen Coppé Tamara Smits
Hoorn. Ivo Hadermann Bruno Melckebeke Simon Haspeslagh Lies Molenaar Trompet. Steven Bossuyt Bart Coppé Trombone. Bob Van der Striekt Charlotte Van Passen Konstantin Koev
Pauken. Antoine Siguré Slagwerk. Wim De Vlaminck Bart Swimberghe François-Xavier Leroy Glenn Liebaut Ruben Coopman Harp. Anouk Sturtewagen
Dirigent. Kees Bakels Soliste. Liza Ferschtman. viool
zo. 08.02.2015 15:00 deSingel. Antwerpen di. 10.02.2015 20:00 Concertgebouw. Brugge
Leonard Bernstein (1918-1990)
Anton Bruckner (1824-1896)
Serenade voor viool, strijkorkest en slagwerk
Symfonie nr.2
1 2 3 4 5 pauze
Phaedrus; Pausanias (Lento; Allegro marcato) Aristophanes (Allegretto) Eryximachus (Presto) Agathon (Adagio) Socrates; Alcibiades (Molto tenuto; Allegro molto vivace)
1 Moderato 2 Scherzo: Mäßig schnell – Trio: Gleiches Tempo 3 Feierlich, etwas bewegt 4 Finale: Ziemlich schnell
Programmatoelichting
Bernstein & Bruckner. Plato revisited. Bestaan er in de geschiedenis van de klassieke muziek twee Verborgen muziek. figuren die zo verschillend zijn als de flamboyante Leonard Bernstein en de devote Anton Bruckner? Of vinden we beide Maar wat willen ze ons dan vertellen? Leonard Bernstein geloofde heren toch terug op een punt waar ze elkaar raken? niet in wat sommigen in zijn tijd hem opdroegen: alleen door te breken met het verleden kan de klassieke muziek nieuwe wegen bewandelen. Bernstein was een levensgenieter die zich graag liet omringen Bernstein deed dat net niet, en toch ontwikkelde hij een heel eigen door mannen, vrouwen, drank en sigaretten. Bruckner trok muziektaal. Modern en aantrekkelijk, in een taal van vandaag, maar zich vaak terug in kerken waar hij een hele dag in het gezel- met de middelen die hem vanuit het verleden waren doorgegeven. schap kon vertoeven van niets anders dan een orgel. En toch drongen beide mannen in hun muziek door tot de essentie. En Bernstein leest graag. Ook daar is hij sterk van overtuigd: componisten moeten veel lezen. In geschreven tekst zit er vaak al muziek Bernstein deed dat via de echo van het Amerikaanse stadsle- verscholen. In combinatie met de fantasie van een componist kan daar ven. Bruckner bewandelde de weg van de grote Duitse tradi- iets moois uit geboren worden. tie van discipline, geloof en passie. Want passie kenden beide In geschreven tekst zit er vaak al heren maar al te goed. Die bracht hen bij de kern van hun geloof in de mens. Zowel Bernstein als Bruckner drukten dat muziek verscholen. In combinatie met diepe geloof uit in muziek waar je niet omheen kan. Soms de fantasie van een componist kan daar massief en overweldigend, maar altijd prikkelend, intelligent en meestal ook verrassend modern. iets moois uit geboren worden. En zo hebben twee componisten die elkaar nooit gekend hebben toch veel meer gemeen dan het lijkt. Het volstaat om Zo herlas hij Symposium van Plato: een prachtig filosofisch werk over naar hun muziek te luisteren en je wordt overdonderd door liefde, schoonheid en wijsheid. Echte liefde zoekt naar wijsheid en de overtuiging van beide heren om ons iets te willen vertellen. schoonheid. Bernstein was zelf een man van schoonheid en filosofie
WIST JE DAT ...
2.
.... Leonard Bernstein ook een schitterende pianist was? Hij speelde vaak kamermuziek. Zangers vertelden dat hij een uitmuntende pianobegeleider was van hun recitals. 3. .... er in de 20ste eeuw dirigenten zijn geweest die bewust geen muziek van Bruckner brachten omdat ze er niet wijs uit konden? Anderen hebben het geprobeerd maar faalden. Slechts een handvol dirigenten hebben de klasse om deze muziek helemaal te doorgronden. .... Anton Bruckner een geboren symfonicus was? Om zijn verhaal te vertellen had hij een heel orkest nodig.
maar evenzeer iemand die geen neen zei tegen de verleidingen en tederheid die mensen in elkaar erkennen. lusten van het leven. Dus vond hij in de filosofie van Plato troost voor zijn eigen onvolkomenheden. En Bernstein zou Bernstein niet zijn als hij geen originele combinatie van instrumenten had bedacht. Origineel en doordacht. De vijf delen Bernstein besliste om zich te laten inspireren door het Symposium en er van zijn Serenade hangt hij telkens op aan één filosofische spreker uit muziek bij te componeren. Hij koos voor een vakantie met zijn vrouw het Symposium. in Europa en vond er de tijd en de ruimte om aan de muziek te werken. Dat was geen evidente zaak want Bernstein was in de jaren ’50 een Liefde en verstand. gegeerde dirigent met een druk en strak schema. Phaedrus is de man die de liefde bekijkt vanuit het oogpunt van de Toch staan in de zomer van 1954 de meeste noten op papier en literatuur. Hij begint het symposium met een lyrische bewieroking van zijn Serenade naar Plato’s Symposium gaat in het najaar in Venetië in Eros, de god van de liefde. Bernstein laat dat meteen horen in de viool première. Isaac Stern is de solist en Bernstein dirigeert zelf het filhar- die als een zachte verteller binnenkomt. Pausanias, een man die alles monisch orkest van de toen nog jonge staat Israël. afweet van de wetgeving, gooit meteen al een beetje roet in het eten. Hij komt vertellen dat er tussen twee geliefden zelfden een evenwicht Platonisch. in gevoelens is. Dus het is moeilijk om over ‘de liefde’ te praten als de geliefden daar allebei een ander gevoel bij hebben. De muziek van Bernstein is geen letterlijke verklanking van de filosofie van Plato. Hij neemt wel het basisidee over. Net zoals de Bernstein voelt zich ook verwant met de figuur van Aristophanes, de tekst een aaneenschakeling is van lofprijzingen op de liefde, zo komedieschrijver van dienst die graag ironisch uit de hoek komt en klinkt de muziek ook als een bijna verheelijking van de platonische vertelt dat seksualiteit en seksuele geaardheid nooit eenduidig is. Iets liefde. De passie in de muziek moet je dus zeker niet begrijpen als waar Bernstein zelf mee worstelde. Aristophanes wordt hier opgeeen stuwing van het lichamelijke, maar veel meer als een blijd- voerd als de man die voor het slapen gaan nog even een verhaaltje schap omdat echte liefde gevonden wordt in de wijsheid en de komt vertellen. Een mythologisch sprookje over de liefde.
bernstein & bruckner 4.
Diagnose van het hart. De muziek wint weer aan tempo en kracht op het moment dat Eryximachus verschijnt, een zelfverzekerde geneesheer die er heilig van overtuigd is dat je liefde kan vatten in een klinisch kader. Liefde verloopt in modellen, en die hangen samen met de fysiek van de mens. Tot daar het sprookje over liefde dat zoekt naar wijsheid. Bernstein vat het samen in een kort scherzo, scherp, beetje mysterieus en ook grappig. Alsof hij wil vertellen: die dokter heeft wel een uitleg, maar de man is even snel weer weg als hij gekomen is. Bernstein, de man die zou geloven dat liefde te vatten is in een diagnose, die Bernstein bestaat niet. De meest ontroerende woorden in het symposium komen misschien wel van Agathon. Bernstein vertaalt het in een prachtig adagio. Agathon schrijft tragedies en hier laat hij zijn gedachten de vrije loop over de kracht van de liefde, de charmes ervan en waar de liefde eigenlijk toe dient. Het is pure poëzie. Liefde is jong, mooi, gevoelig en wijs.
5.
wijsheid en schoonheid. En de grootste wijsheid is de kennis van de Vorm van Schoonheid. Klankkunstwerken. Over vormen kon Anton Bruckner ook meepraten. Al was de vorm voor hem niet meer dan een middel om naar de ultieme inhoud te zoeken. Die inhoud was spiritueel, religieus en goddelijk. Z’n symfonieën zijn klankkunstwerken. Zonder woorden schept Bruckner een sfeer die maar moeilijk te vatten is. Tenzij je je als luisteraar helemaal overgeeft aan de overweldigende en vaak ook heel emotionele onderstroom van deze muziek.
Bruckner was een buitenbeentje in de 19de eeuw waarin Europa sterk geloofde in de vooruitgang en de overheersing van de mens op de natuur. Die nieuwe bevlogenheid zei hem heel weinig. Hij leek eerder een man die ontsnapt was uit de middeleeuwen: een monnik in een wereld waarin het spirituele onder druk stond, slecht gekleed op het moment “Ik eindig mijn Serenade met de heel natuurlijke en spontane uitdruk- dat Europa de kracht van de elegantie ontdekte en tegelijk ook een king van een hedendaagse Amerikaanse componist die doordrongen beetje een norse man die z’n draai niet vond in een te gladde wereld. is van de schoonheid van die tijdloze tekst van het Symposium.” Zo verontschuldigde Bernstein zich bijna voor het laatste deel waarin hij Dat karakter zit helemaal in zijn muziek. Ook daarin deed hij geen wat jazzy elementen laat doorklinken. Bernstein eindigt bij Socrates toegevingen. Een eigen taal die zeker schatplichtig is aan de harmozelf. Het besluit is dat liefde een verlangen is, het verlangen naar nische en orkestrale verwezenlijkingen van de romantische periode
Bruckner was een buitenbeentje in de 19de eeuw waarin Europa sterk geloofde in de vooruitgang en de overheersing van de mens op de natuur. in de muziekgeschiedenis. Maar Bruckner is geen Schumann, geen Brahms. Het verleden is voor hem een vertrekpunt om een eigen verhaal te vertellen. Elke symfonie is één lang gebed. Een meditatie die – zoals een meditatie moet zijn – nergens over gaat. Geen concreet plan, geen programma. Een symfonische vulkaan. Maar de symfonische meditaties van Bruckner zijn ook klankuitbarstingen. Zoals in de psalmen van het Oude Testament. Bidden, eren, maar ook klagen, roepen en tieren. Dat zit allemaal in de muziek van Bruckner. En zo raakt hij de ziel van elke mens en slaat een brug tussen hemel en aarde.
Bruckner was een kampioen in het herwerken en aanpassen van zijn eigen muziek. Eigenlijk hield dat bij hem nooit op. Zo bestaan er van deze symfonie vijf verschillende versies. De eerste versie werd door de muzikanten van de Wiener Philharmoniker bestempeld als onspeelbaar. Zijn vrienden konden Bruckner overtuigen om de partituur te herbekijken, ook al was Franz Liszt enthousiast over de muziek. Onbegrip. Met de hulp van een rijke mecenas kon de symfonie in première gaan. Het Weense publiek was enthousiast en Bruckner moest verschillende malen komen groeten. Maar de critici waren iets minder in de wolken. “Deze muziek verstoort de geesten”, schreef iemand. “De mensen zijn het noorden kwijt als ze hiernaar luisteren. Er is geen vluchtweg.” De symfonie begint dan wel met een zachte cello-melodie maar daarna barst meteen de confrontatie los tussen licht en donker. En die duurt tot in de nagalm van de laatste noot.
“Een botsing van ideeën en Bruckner doet niet de minste moeite om ze te verzoenen,” stond in een krant te lezen. Het klinkt als kritiek, Zijn Tweede Symfonie is lang verwaarloosd omdat het publiek meer oor maar misschien is het wel een grandioos compliment. had voor zijn Derde Symfonie die veel vaker werd gespeeld. Die droeg Bruckner – met diens toestemming – op aan Wagner. Tekst. Mark Janssens
dirigent 6.
soliste
Biografie
Kees Bakels. dirigent
Liza Ferschtman. viool
Kees Bakels is geboren in Amsterdam waar hij zijn muzikale carrière begint als violist maar uiteindelijk beslist om dirigent te worden. Hij studeert aan het Conservatorium van Amsterdam bij Anton Kersjes en de Academia Chigiana in Siena bij Franco Ferrara.
nommeerde Curtis Institute of Music in Philadelphia en David Takeno in Londen. Het ontvangen van de Nederlandse Muziekprijs in 2006, de hoogste onderscheiding voor Nederlandse musici, onderstreepte haar rol in het muziekleven binnen de landsgrenzen en ver daarbuiten.
haar debuut in Budapest, Montreal en de Avery Fischer Hall in New York, een concert dat door de New York Times als “niets minder dan een openbaring” werd omschreven. De krant roemde haar doordringende intensiteit, puurheid en de grote schoonheid van haar spel.
Violiste Liza Ferschtman is de voorbije jaren uitgegroeid tot één van de meest interessante muzikale persoonlijkheden van deze tijd. Het ontvangen van de Nederlandse Muziekprijs in 2006, de hoogste onderscheiding voor Nederlandse musici, onderstreept haar prominente rol in de internationale muziekscène.
Sinds 2007 is Liza artistiek leider van het Delft Chambermusic Festival, een festival met een grote internationale reputatie, dat elke zomer een programmering met musici van internationale allure brengt.
In zijn rijk gevulde loopbaan dirigeert Kees Bakels voor zowat alle grote Nederlandse orkesten zoals het Nederlands Kamerorkest en het Radio Filharmonisch Orkest. Ook internationaal blijft hij niet onopgemerkt met concerten in Canada, Australië, Frankrijk en Brazilië. Die buitenlandse oriëntering maakt dat hij de drijvende kracht wordt achter het Filharmonisch Orkest van Maleisië waar hij muziekdirecteur is van 1997 tot 2005.
KEES BAKELS © SIMON VAN BOXTEL
7.
Biografie
Naast symfonische muziek is Bakels ook geïnteresseerd in opera en dirigeert al 25 jaar de opera-in-concert voorstellingen voor VARA Matinee in het Concertgebouw van Amsterdam. Ook in Groot-Brittannië dirigeerde hij opera’s zoals Aïda en Fidelio met de English National Opera en La Bohème en Carmen met de Welsh National Opera. Hij haalde ook minder bekende opera’s van Mascagni en Leoncavello van onder het stof zoals Mascagni’s Zanetto, Amica en de Messa di Gloria. Werken die Bakels reeds op cd opnam, zijn onder andere alle symfonieën van VaughanWilliams, alle concerti van Nielsen en de opname die hij maakte met Jean-Jacques Kantorow van Saint-Saëns’ Vioolconcerto en de Tapiola Sinfonietta die werd genomineerd in de orkestrale categorie van de BBC Music Magazine Awards. Het magazine omschrijft de opname als “puur genot met schitterende uitvoeringen van een prachtig programma”.
Geboren als dochter van een bekend Russisch muzikantenkoppel, kreeg de vijfjarige Liza Ferschtman haar eerste vioollessen van Philip Hirschhorn. Haar belangrijkste leraren waren Herman Krebbers, Ida Kavafian aan het gereLIZA FERSCHTMAN © MARCO BORGGREVE
Samen met Inon Barnatan voerde zij in 2006 de complete Beethoven Vioolsonates uit in De voorbije jaren trad ze onder meer op met het Amsterdamse Concertgebouw, een serie het Koninklijk Concertgebouworkest, het Ne- die door pers en publiek unaniem met veel lof derlands Philharmonisch Orkest, het Nationaal is ontvangen. Orkest van België, de Bremen Philharmoniker, de Bergen Philharmonic, het Praags Radio In 2013 voert Liza op uitnodiging van het Symfonieorkest, het Yomiuri Nippon Orchestra Muziekgebouw aan ‘t IJ de complete soloén het Budapest Festival Orkest. Met dit laatste werken van Bach uit, een muzikale Olympus orkest en Ivan Fischer maakte zij begin 2013 voor elke violist.
8.
9.
Overzicht
Concert.agenda
concert
in de
kijker.
Sommernachtstraum.
Sommernachtstraum.
Schumann 4.
PathĂŠtique.
Dirigent. Jan Latham-Koenig
Dirigent. Seikyo Kim
Dirigent. Jan Latham-Koenig
Soliste. Suyoen Kim. viool
Soliste. Peijun Xu. altviool
Soliste. France Springuel. cello
_ Ontdek de jonge Vlaamse componist Daan Janssens die voor ons een symfonisch schilderij creĂŤert. _ Uit de shakespeareaanse bossen komt een mooie nimf tevoorschijn. Ianka Fleerackers zorgt voor het verhaal bij Felix Mendelssohns Ein Sommernachtstraum.
za. 14.03.2015 20:00 Muziekcentrum de Bijloke. Gent
zo. 19.04.2015 15:00 deSingel. Antwerpen
za. 09.05.2015 20:00 CC Den Blank. Overijse
do. 19.03.2015 20:00 Concertgebouw. Brugge
di. 21.04.2015 20:00 Paleis voor Schone Kunsten. Brussel
zo. 17.05.2015 15:00 deSingel. Antwerpen
zo. 22.03.2015 15:00 deSingel. Antwerpen
di. 28.04.2015 20:00 Concertgebouw. Brugge
di. 19.05.2015 20:00 Concertgebouw. Brugge
do. 26.03.2015 20:00 CC Zwaneberg. Heist-op-den-Berg
_ Vioolconcerto Beethoven
za. 30.05.2015 20:00 Muziekcentrum de Bijloke. Gent
ma. 06.04.2015 20:00 O.L.V.-Ter Duinenkerk. Koksijde
Ontdek de volledige kalender op www.symfonieorkest.be! IANKA FLEERACKERS
Het Symfonieorkest Vlaanderen geniet de steun van
Westmeers 74 . B 8000 Brugge T +32 50 84 05 87 F +32 50 84 06 87
info@symfonieorkest.be www.symfonieorkest.be Volg ons op Facebook! verantwoordelijke.uitgever. Dirk Coutigny